Brodski_pogoni5-1-1

5/19/2018 Brodski_pogoni5-1-1

1/38

1

T 5. Brodski pogonski ureaji

NASTAVNA PITANJA:

1. Brodski motori-

ropeler sa prekretnim krilima-

sistemi brodskog motora

2. Turbinski pogon broda-

gasne turbine-

parne turbine-

parni kotlovi3. Dizel-elektrini pogon


2/38

2

Literatura:Literatura:

11..

Dr Andrija Lompar, Nauka o brodu, Univerzitet Crne Gore,Dr Andrija Lompar, Nauka o brodu, Univerzitet Crne Gore,Kotor, 2002.Kotor, 2002.2.2. KurtelaKurtela eljko, Osnove brodostrojarstva, Veleueljko, Osnove brodostrojarstva, Veleuiliilite Dubrovnik,te Dubrovnik,

TiskaraTiskara GrafoprintGrafoprint, Dubrovnik,, Dubrovnik,

2000.2000.


3/38

3


4/38

4

5.1.5.1. Brodski pogonski ureajiBrodski pogonski ureaji

Da bi se obezbijedila snaga neophodna zaDa bi se obezbijedila snaga neophodna za

pokretanje broda, brod morpokretanje broda, brod mora imati pogonskia imati pogonskiureaj kojiureaj koji e pokretati propulzor, odnosnoe pokretati propulzor, odnosnopropeler.propeler.


5/38

5

ISKORISTIVOSTISKORISTIVOSTBRODSKIHBRODSKIHPROPULZIPROPULZIONIHONIH

POSTROJENJAPOSTROJENJA

1a1a --nove generacije dizelnove generacije dizel--

motora: Sulzer RTA, B&Wmotora: Sulzer RTA, B&WMCMC--MCA,MCA,1b1b --stariji dizelstariji dizel--motori,motori,22 --parne turbine sa visokoparne turbine sa visokopregrijanom parom,pregrijanom parom,33 --parne turbine,parne turbine,44 --plinske turbineplinske turbine


6/38

6

Kao pogonski ureaji na brodovima se sreKao pogonski ureaji na brodovima se sreuu;;

--dizel motori,dizel motori,-- gasne turbinc igasne turbinc i-- parne turbine.parne turbine.

Izbor izmedu pojedinih vrsta pogona zavisi od velikog brojaIzbor izmedu pojedinih vrsta pogona zavisi od velikog brojafaktora.faktora.


7/38

7

MotoriMotori

imaju najveimaju najvei stepen korisnosti, ali zauzimaju velikii stepen korisnosti, ali zauzimaju velikiprostor, imaju veliku teprostor, imaju veliku teinu po proizvedenom kW i trainu po proizvedenom kW i trae veliki broje veliki broj

pomopomonih sistema i ureajanih sistema i ureaja..Motori se ne mogu mnogo ni preopteretiti (najviMotori se ne mogu mnogo ni preopteretiti (najvie oko 10%),e oko 10%), to jeto jeponekad u eksploataciji veoma vaponekad u eksploataciji veoma vano.no.

Isto tako nisu pogodni za brodove kod kojih se zahtijevaju snageIsto tako nisu pogodni za brodove kod kojih se zahtijevaju snage

vevee od 25000 kW.e od 25000 kW.Motor se na brodovima ipak najviMotor se na brodovima ipak najvie sree sreu kao pogonski ureajiu kao pogonski ureaji..


8/38

8

Parne turbineParne turbine

imaju manji stepen korisnosti od motora a veimaju manji stepen korisnosti od motora a veiiod gasnih turbina. Proizvode viod gasnih turbina. Proizvode vie snage po jedinici mase ie snage po jedinici mase izapremine od motora i manje od gasnih turbina.zapremine od motora i manje od gasnih turbina.

Meutim i one zahtijevaju dosta komplikovan sistem pomoMeutim i one zahtijevaju dosta komplikovan sistem pomonihnih

ure

aja i sistemaure

aja i sistema, od kojih je najva, od kojih je najvaniji kotlovski sistem.niji kotlovski sistem.Pogodne su i zbog togaPogodne su i zbog toga to mogu da rade sa gorivima najslabijihto mogu da rade sa gorivima najslabijihkvaliteta. One se srekvaliteta. One se sreu na vecim brodovima, posebno tankerimau na vecim brodovima, posebno tankerimagdje motori ne mogu da obezbijede dovoljnu snagu.gdje motori ne mogu da obezbijede dovoljnu snagu.


9/38

9

Gasne turbineGasne turbine

se na trgovase na trgovakim brodovima najmanje susrekim brodovima najmanje susreuu

zbog niskog stepena korisnosti. Proizvode velike snage pozbog niskog stepena korisnosti. Proizvode velike snage pojedinici mase i zapremine i svoju primjenu su najedinici mase i zapremine i svoju primjenu su nale kod brzihle kod brzihplovnih jedinica kaoplovnih jedinica kao to su super brzi ferry brodovi.to su super brzi ferry brodovi.


10/38

10

5.1.1 Brodski motori5.1.1 Brodski motori

-- Podjela,Podjela,-- princip rada,princip rada,-- glavni djeloviglavni djelovi

Motori su toplotne maMotori su toplotne maine u kojima se hemijska energija izine u kojima se hemijska energija iztetenog goriva u prostoru za sagorijevanje pretvara unog goriva u prostoru za sagorijevanje pretvara u

toplotnu energiju, koja se zatim kroztoplotnu energiju, koja se zatim kroz irenje radnog medijairenje radnog medijapretvara u kinetipretvara u kinetiku energiju.ku energiju.

KinetiKinetika energija se zatim preko klipnog mehanizmaka energija se zatim preko klipnog mehanizma

pretvara u obrtni moment radilice motora.pretvara u obrtni moment radilice motora.

Osnovu rada motora predstavljaju jedan termodinamiOsnovu rada motora predstavljaju jedan termodinamikikiciklus i klipni mehanizam.ciklus i klipni mehanizam.


11/38

11

Na trgovaNa trgovakim brodovima, kkim brodovima, kao glavni pogonski ureajiao glavni pogonski ureajiuglavnom se sreuglavnom se sreu dizel motori, kod kojih se teorijskiu dizel motori, kod kojih se teorijski

termodinamitermodinamiki ciklus sastoji od dvije adijabate i dvije izobare.ki ciklus sastoji od dvije adijabate i dvije izobare.

Kod dizel motora smjeKod dizel motora smjea se priprema u prostoru za sagorijevanjea se priprema u prostoru za sagorijevanjegdje se sama od sebe pali pod uticajem visoke temperature igdje se sama od sebe pali pod uticajem visoke temperature ipritiska koji se stvore u gornjem djelu cilindra tj. prostoru zapritiska koji se stvore u gornjem djelu cilindra tj. prostoru za

sagorjevanje na kraju kompresije.sagorjevanje na kraju kompresije.


12/38

12

Kao najekonomiKao najekonominiji dizelniji dizelmotori koji se upotrebljavajumotori koji se upotrebljavaju

kao pogonski ureaji nakao pogonski ureaji nabrodovima pojavljuju sebrodovima pojavljuju sedvotaktni motori sa ukrsnomdvotaktni motori sa ukrsnom

glavom i prednabijanjem.glavom i prednabijanjem.Meutim na manjimMeutim na manjimbrodovima mogu se sresti ibrodovima mogu se sresti i

etvorotaktni motori.etvorotaktni motori.Podjela motora na dvotaktne iPodjela motora na dvotaktne ietvorotaktne odnosi se naetvorotaktne odnosi se na

proces sugorijevanja, odnosnoproces sugorijevanja, odnosnopretvaranja hemijske energijepretvaranja hemijske energijegoriva u obrtni momentgoriva u obrtni moment

radilice motoraradilice motora..


13/38

13

Ovaj proces se moOvaj proces se moe izvre izvriti u jednom ili dva okretaju radilice.iti u jednom ili dva okretaju radilice.Ako se ceo proces izvrAko se ceo proces izvri u jednom okretaju (dva takta), takvii u jednom okretaju (dva takta), takvi

motori se nazivajumotori se nazivaju dvotaktnidvotaktni, a ako se, a ako se itav proces izvritav proces izvri u dvai u dvaokretaja (okretaja (etiri takta), takvi motori se nazivajuetiri takta), takvi motori se nazivaju etvorotaktnietvorotaktni..


14/38

14

Princip rada dvotaktnihPrincip rada dvotaktnihdizel motoradizel motora

PP--V dijagram dvotaktnogV dijagram dvotaktnogdizel motoradizel motora

Prvi taktPrvi takt --

kompresioni taktkompresioni takt, po, poinje ulazinje ulazsvjesvjeeg vazduha u cilindar i istovremenoeg vazduha u cilindar i istovremeno

izlaze produkati sagorijevanja krozizlaze produkati sagorijevanja krozotvoreni ventil. Klip se kreotvoreni ventil. Klip se kree prema goree prema gorezatvora usisni otvor, zatim zatvarazatvora usisni otvor, zatim zatvaraizduvni ventil i poizduvni ventil i poinje kompresija. Priinje kompresija. Pri

kraju hoda klipa u blizini gornje mrtvekraju hoda klipa u blizini gornje mrtvetatake (GMTke (GMT--TDC), ubrizgaTDC), ubrizga

ubrizgavaubrizgavagorivo u cilindar, zbog visoke temperaturegorivo u cilindar, zbog visoke temperaturei pritiska smei pritiska smea vrelog vazduha i goriva sea vrelog vazduha i goriva se

sama pali.sama pali.Drugi taktDrugi takt --

radni taktradni takt, gorivo u cilindru, gorivo u cilindrutrenutno sagorijeva, stvara toplotu i visokitrenutno sagorijeva, stvara toplotu i visokipritiska koji gura klip prema dolje. Pripritiska koji gura klip prema dolje. Prikraju takta otvara se izduvni ventil, gasovikraju takta otvara se izduvni ventil, gasoviizlaze kroz izduvni vod. Klip otvaraizlaze kroz izduvni vod. Klip otvaraispirne otvore, svjeispirne otvore, svjei vazduh ispirei vazduh ispirecilindar,cilindar, ime otpoime otpoinje izmjena radnoginje izmjena radnogmedija do donje mrtve tamedija do donje mrtve take (DMTke (DMT--BDC).BDC).


15/38

15

Toplotni bilans brodskihToplotni bilans brodskih

dvotaktnih dizel motoradvotaktnih dizel motora

SankeySankey dijagram dvotaktnog dizeldijagram dvotaktnog dizel--motoramotora

ToplotaToplota koja se stvara ukoja se stvara u

motoru sagorevanjem gorivamotoru sagorevanjem gorivadjelom se pretvara udjelom se pretvara uefektivan rad na osoviniefektivan rad na osovinimotora a ostatak je toplotnimotora a ostatak je toplotni

gubitak.gubitak.PodPod toplotnim bilansomtoplotnim bilansommotora podrazumijeva semotora podrazumijeva seema raspodjele toploteema raspodjele toplote

nastale sagorevanjemnastale sagorevanjemgoriva.goriva.


16/38

16

Princip radaPrincip rada etvororaktnogetvororaktnogdizel motoradizel motora

PP--V dijagramV dijagram etvorotaktnogetvorotaktnog

dizel motoradizel motora

I taktI takt

usisusis, klip se kre, klip se kree prema dolje usisnie prema dolje usisniventil je otvoren a izduvni zatvoren. Zbogventil je otvoren a izduvni zatvoren. Zbogkretanja klipa stvara se pod pritiska u cilindrukretanja klipa stvara se pod pritiska u cilindru

i ulazi svjei ulazi svje

vazduh do DMT.vazduh do DMT.II taktII takt

kompresijakompresija, od DMT klip se kre, od DMT klip se kreeeprema gore dok su ventili zatvoreni. U cilidruprema gore dok su ventili zatvoreni. U cilidrudolazi do sabijanja vazduha i porastadolazi do sabijanja vazduha i porasta

temperature. Pri kraju kompresije ubrizgavatemperature. Pri kraju kompresije ubrizgavase gorivo koje se u tim uslovima samo pali.se gorivo koje se u tim uslovima samo pali.

III taktIII takt --

ekspanzijaekspanzija, g, gorivo u cilindruorivo u cilindru

sagorijeva oslobaa toplotu i povesagorijeva oslobaa toplotu i poveavaavapritiska. Pritisak djeluje na povrpritiska. Pritisak djeluje na povrinuinu elaelaklipa gurajuci ga od GMT prema dolje.klipa gurajuci ga od GMT prema dolje.Ventili su i dalje zatvoreni.Ventili su i dalje zatvoreni.

IV taktIV takt

izduvizduv, u blizini DMT otvara se, u blizini DMT otvara seizduvni ventil i poizduvni ventil i poinje takt izduva. Kreinje takt izduva. Kreuuiise od DMT prema gore klip izbacujese od DMT prema gore klip izbacuje

produkte sagorijevanja iz cilindra. U GMT seprodukte sagorijevanja iz cilindra. U GMT seizduvni ventil zatvara a usisni ortvara iizduvni ventil zatvara a usisni ortvara i

popoinje takt usisa.inje takt usisa.


17/38

17

Princip radaPrincip rada etvororaktnog benzinskog (Otto) motoraetvororaktnog benzinskog (Otto) motora


18/38

18

Podjela brodskih dizel motora prema brojuPodjela brodskih dizel motora prema broju

okretaja u minutiokretaja u minuti

Na osnovu ove podjele izdiferenciralo se i trNa osnovu ove podjele izdiferenciralo se i triite brodskih dizel motora, kaote brodskih dizel motora, kaotrtriite sporohodnih dizel motora, trte sporohodnih dizel motora, triite srednjohodnih dizel motora itd.te srednjohodnih dizel motora itd.--

Na trgovaNa trgovakim brodovimakim brodovima

najvenajveu primjenu kao glavni pogonski ureaji imajuu primjenu kao glavni pogonski ureaji imaju

sporohodni dizel motori, prvenstveno zbog male specifisporohodni dizel motori, prvenstveno zbog male specifine potrone potronje goriva,nje goriva,najvenajveeg stepena korisnosti, teeg stepena korisnosti, te to se zbog malog broja okretaja mogu direktnoto se zbog malog broja okretaja mogu direktnospajati sa propelerskom osovinom.spajati sa propelerskom osovinom.--

Na jahtamaNa jahtama

se najse najeee koriste srednjohodni dizel motori a na brzime koriste srednjohodni dizel motori a na brzim gliserimagliserima

brzohodni dizel motori.brzohodni dizel motori.


19/38

19

Najpoznatiji proizvoaNajpoznatiji proizvoai brodskih dizel motorai brodskih dizel motoraUltrasporohodni

Sporohodni Srednjohodni Brzohodni Superbrzohodni

MAN & B&W MAN & B&W MAN & B&W VOLVO -

PENTA

SULZER SULZER SULZER

Mitsubishi Mitsubishi PILSTIK

VARTSILA

MAK


20/38

20

Glavni djelovi brodskog sporohodog dizel motoraGlavni djelovi brodskog sporohodog dizel motora


21/38


22/38

22

1 Sistem prednabijanja savremenog dvotaktnog dizel1 Sistem prednabijanja savremenog dvotaktnog dizel--motoramotora11--

hidraulihidrauliki pogon izduvnog ventila,ki pogon izduvnog ventila,22--

izduvni ventil,izduvni ventil,

33--

kukuiite izduvnog ventila,te izduvnog ventila,44--

glava cilindra,glava cilindra,55--

kokouljica cilindra,uljica cilindra,66--

blok cilindra,blok cilindra,77--

usisni otvori,usisni otvori,

88--

klip,klip,99--

elektromotor,elektromotor,1010--

pomopomono duvalo (kompresor),no duvalo (kompresor),1111--

kukuiite ulaza vazduha,te ulaza vazduha,1212--

elastielastini meukomadni meukomad,,1313--

izduvni kolektor,izduvni kolektor,1414--

elastielastini meukomadni meukomad,,1515--

kompresor,kompresor,1616--

gasna turbina,gasna turbina,1717--

grupa nepovratnih ventila,grupa nepovratnih ventila,1818--

resiver,resiver,1919--

odvajaodvaja

vode,vode,2020--

rashladnik vazduha,rashladnik vazduha,2121--

spoj turboduvala,spoj turboduvala,2222--

grupa nepovratnih ventilagrupa nepovratnih ventila

Motori sa prednabijanjem su laki i manjih dimenzija negoatmosferski motori istih snaga i istih brojeva okretaja, jer uistom prostoru cilindra sagoreva vea koliina goriva. Dakleglavna svrha prednabijanja je uteda na prostoru i teini (masi)motora, a uteda u oba sluaja iznosi 30-35%. Poveanjem snagekod istih dimenzija motora smanjuje se dio mehanikih itoplotnih gubitaka, time se poveava ekonominost motora.Smanjenje specifine potronje goriva zavisi od pritiska

prednabijanja, to je pritisak prednabijanja vei, specifinapotronja goriva je manja.


23/38

23

Temeljna ploTemeljna ploaa

11--

temeljna plotemeljna ploa,a,

22--

kukuiite motora,te motora,33-- blok cilindrablok cilindra

Temeljna ploTemeljna ploa slua slui za prii za privrvrivanjeivanjemotora za brodski temelj, podupiranje imotora za brodski temelj, podupiranje inonoenje radilice, kaoi za noenje radilice, kaoi za noenje kuenje kuiita.ta.

Na dnu temeljne ploNa dnu temeljne ploe skuplja se ulje,e skuplja se ulje,

zato je dno izliveno kao uljno koritozato je dno izliveno kao uljno koritozajedno sa temeljnom plozajedno sa temeljnom ploom ili je kodom ili je kodzavarenih konstrukcija satavljeno izzavarenih konstrukcija satavljeno izzavarenih limova.zavarenih limova.

U temeljnu ploU temeljnu plou ugraeni su osnovniu ugraeni su osnovnileleajevi radilice. Svaki osnovni leajevi radilice. Svaki osnovni leajajoslanja se na jedan popreoslanja se na jedan popreni nosani nosa

kojikoji

daje temeljnoj plodaje temeljnoj plo

i poprei popre

nunu

vrstovrsto

u.u.


24/38

24

KoKouljica dvotaktnog motora sa ukrsnom glavomuljica dvotaktnog motora sa ukrsnom glavom

11--

kokouljica,uljica,

22--

prsten gumeni,prsten gumeni,33--

otvor za izduvni ventil,otvor za izduvni ventil,44--

rashladni prostor,rashladni prostor,55--

otvori za ulaz vazduha,otvori za ulaz vazduha,

66--

prijelaz rashladne vode uprijelaz rashladne vode uglavu cilindra,glavu cilindra,77--

upernica klipne motke,upernica klipne motke,88--

brtva rashladnog prostora,brtva rashladnog prostora,99--

glava cilindraglava cilindra


25/38

25

Glava motoraGlava motora KlipKlip

11--

glava motora,glava motora,

22--

kuku

iite izduvnog ventila,te izduvnog ventila,33--

ubrizgaubrizga,,44--

pritezni vijak glave,pritezni vijak glave,55--

rashladni prostor,rashladni prostor,66--

kompresioni prostor,kompresioni prostor,

77--

elo klipa,elo klipa,88-- rashladni prostor kliparashladni prostor klipa

11--

klip,klip,

22--

klipni prstenovi,klipni prstenovi,33--

klipna motka,klipna motka,44--

upernica,upernica,55--prostor za hlaenjeprostor za hlaenje


26/38

26

Klip sa klipnom motkomKlip sa klipnom motkomMotori sa velikim hodom klipa imaju klipnuMotori sa velikim hodom klipa imaju klipnu

motku. Ona spaja klip sa klipnjamotku. Ona spaja klip sa klipnja

om prekoom prekoukrsne glave time se smanjuju gabaritiukrsne glave time se smanjuju gabaritimotora.motora.Klipna motka je obiKlipna motka je obinono uplja i sluuplja i slui zai zadovod i odvod medija za hlaenje u klipadovod i odvod medija za hlaenje u klipa..

Donji kraj klipne motke (8) spojen je saDonji kraj klipne motke (8) spojen je sakrikrinom glavom (15) pomonom glavom (15) pomou konusa (12) iu konusa (12) imatice (13). Vijci (5) spajaju klipnu motkumatice (13). Vijci (5) spajaju klipnu motkusa klipom koji se, u ovom slusa klipom koji se, u ovom sluaju, sastoji odaju, sastoji od

gornje glave (1), vodilice od sivog lijeva (4)gornje glave (1), vodilice od sivog lijeva (4)i umetka odi umetka od elielinog lijeva (3). Klipnanog lijeva (3). Klipnamotka (7) je spojena sa klipom prirubnicommotka (7) je spojena sa klipom prirubnicom(6).(6).UU upljinu klipne motke umetnuta je cijevupljinu klipne motke umetnuta je cijev(9)(9) kroz koju se dovodi ulje za hlaenjekroz koju se dovodi ulje za hlaenjeklipa. Prosklipa. Prostor izmeutor izmeu upljine klipne motkeupljine klipne motkei cijevi slui cijevi slui za odvoenje ulja do centralnihi za odvoenje ulja do centralnihotvora (10) u prstenaste kanale (13).otvora (10) u prstenaste kanale (13).


27/38

27

KlipnjaKlipnjaaa Ukrsna glavaUkrsna glava RadilicaRadilica

11--

rukavac,rukavac,22--

oslonac koljena,oslonac koljena,

33--

rame koljena,rame koljena,44--

spojna prirubnica,spojna prirubnica,55--

odrivni grebenodrivni greben11--

klipna motka,klipna motka,22--

ukrsna glava,ukrsna glava,33--

klizna papuklizna papua,a,

44--

klizna staza,klizna staza,55--

oslonac leoslonac leajaajaklipnjaklipnjae,e,66--

klipnjaklipnjaaa

11--

leleaj male pesnice,aj male pesnice,

22--

vijci male pesnice,vijci male pesnice,33--

tijelo klipnjatijelo klipnjae,e,44--

kanali za dovod uljakanali za dovod uljau leu leajeve ukrsne glave,ajeve ukrsne glave,55--

velika pesnica,velika pesnica,66--

vijci velike pesnice,vijci velike pesnice,77--peta klipnjapeta klipnjae.e.


28/38

28

Srednjohodni motor bez ukrsne glaveSrednjohodni motor bez ukrsne glaveSrednjehodni dizel motor bez ukrsne glaveSrednjehodni dizel motor bez ukrsne glave

proizvoaproizvoaaa MAN &B&WMAN &B&W, tipa, tipa L27/38L27/38--

Snaga po cilindru = 340 kWSnaga po cilindru = 340 kW--

Broj okretaja = 800 rprnBroj okretaja = 800 rprn--

Sredji efektivni pritisak mep = 23.5 baraSredji efektivni pritisak mep = 23.5 bara

--

Hod klipa = 380 mmHod klipa = 380 mm--

PrePrenik cilindra = 270 mmnik cilindra = 270 mm--

Srednja brzina klipa = lO.1 m/sSrednja brzina klipa = lO.1 m/s--

SpecifiSpecifina potrona potronja gorivanja goriva --

gr/kWhgr/kWh

--

Broj cilindara = od 6 do 9Broj cilindara = od 6 do 9


29/38

29

Snaga koju razvija dizel motor zavisi odSnaga koju razvija dizel motor zavisi od::--

broja cilindara motora,broja cilindara motora,

--

preprenika cilindara,nika cilindara,--

hoda klipa,hoda klipa,--

srednjeg pritiska u cilindru isrednjeg pritiska u cilindru i

--

broja okretaja motorabroja okretaja motoraJedan od nedostataka motora je i tajJedan od nedostataka motora je i taj to se moto se moe preopteretitie preopteretitiza svega oko 10%.za svega oko 10%.

S obzirom da reS obzirom da reimi plovidbe mogu biti i zahtjevniji odimi plovidbe mogu biti i zahtjevniji odprojektovanih, uobiprojektovanih, uobiajeno je da seajeno je da se kod izbora motora za brodkod izbora motora za broduzima okouzima oko 15% rezerve snage15% rezerve snage

("morska rezerva").("morska rezerva").

Ova snaga se postiOva snaga se postie na radnoj tae na radnoj taki koja se oznaki koja se oznaava sa MeRava sa MeR(Maximum Continuous Ratings) i pri radu na njoj motor(Maximum Continuous Ratings) i pri radu na njoj motorpostipostie 100% svoje snage, pri 100% svog broja okretaja ie 100% svoje snage, pri 100% svog broja okretaja i

100% srednjeg indiciranog pritiska.100% srednjeg indiciranog pritiska.


30/38

30

Meutim motorMeutim motor e najvee najvei dio svog radnog vijeka raditi nai dio svog radnog vijeka raditi naekonomiekonominoj snazi i ova radna tanoj snazi i ova radna taka bi trebala da bude ona taka bi trebala da bude ona takaka

pri kojoj motor ima najmanju specifipri kojoj motor ima najmanju specifinu potronu potronju goriva SFCnju goriva SFC(Specific Fuel Consumption).(Specific Fuel Consumption).

Ova radna taOva radna taka naziva se ECR (Economic Continuous Ratings).ka naziva se ECR (Economic Continuous Ratings).SpecifiSpecifina potrona potronja goriva mijenja se sa snagom motora na nanja goriva mijenja se sa snagom motora na naininkako je to prikazano na slicikako je to prikazano na slici


31/38

31

Odnos snage dizel motora i broja okretajaOdnos snage dizel motora i broja okretaja

Snaga koju motor tokom eksploatacije daje zavisi odSnaga koju motor tokom eksploatacije daje zavisi odoptereoptereenja i ukoliko se prikaenja i ukoliko se prikae u funkciji od broja okretajae u funkciji od broja okretajamotora, predstavlja njegovu vanjsku karakteristiku.motora, predstavlja njegovu vanjsku karakteristiku.


32/38

32

5.1.2 Propeleri sa prekretnim krilima5.1.2 Propeleri sa prekretnim krilima

Priliko razmatranja izbora propelera i razmatranja minimalnePriliko razmatranja izbora propelera i razmatranja minimalnespecifispecifine potrone potronje goriva dizel motora, vidimo da se motor inje goriva dizel motora, vidimo da se motor ipropeler mogu optimalizovati za jedan repropeler mogu optimalizovati za jedan reim rada. Odnosno, za onajim rada. Odnosno, za onajrereim u kojem propeler ima maksimalan stepen korisnostiim u kojem propeler ima maksimalan stepen korisnosti pp

aa

motor minimalnu specifimotor minimalnu specifinu potronu potronju goriva SFCnju goriva SFCminmin

..Spoj glavSpoj glavine propelera sa osovinomine propelera sa osovinom

11--

osovina propelera,osovina propelera,

22--

glavglavina propelera,ina propelera,33--

klin,klin,44--

matica,matica,55--

kapa propelera,kapa propelera,66--

kokouljica brtvenice,uljica brtvenice,77--

brtveni prsten,brtveni prsten,88--

prstenasta brtva,prstenasta brtva,99--

svornjak,svornjak,1010--

epep


33/38

33

Ako doe do promjene reAko doe do promjene reima, ni motor ni propeler neima, ni motor ni propeler nee raditi sae raditi saoptimalizovanim stepenom korisnosti i dooptimalizovanim stepenom korisnosti i doii e do gubitka odreenee do gubitka odreene

kolikoliine energije.ine energije.

Kod rada propelera sa fiksnim krilima, motor uvijek daje onoKod rada propelera sa fiksnim krilima, motor uvijek daje ono totopropeler trapropeler trai, te se sve radne tai, te se sve radne take nalaze na propelerskoj krivoj,ke nalaze na propelerskoj krivoj,kako je to prikazano na slicikako je to prikazano na slici

Ako motor ne radi u radnoj taAko motor ne radi u radnoj taki, zbogki, zbogpromjene repromjene reima eksploatacije, ni motor niima eksploatacije, ni motor nipropeler nepropeler nee raditi sa maksimalnim stepenimae raditi sa maksimalnim stepenima

korisnosti.korisnosti.


34/38

34

Da bi se izbjegli gubitci potrebno je da motor radi konstantno sDa bi se izbjegli gubitci potrebno je da motor radi konstantno saanejvenejveim stepenom korisnosti, kao i da propeler ima veim stepenom korisnosti, kao i da propeler ima vei stepeni stepen

korisnosti, primjenjuju se propeleri sa prekretnim krilima.korisnosti, primjenjuju se propeleri sa prekretnim krilima.

Kod propelera sa prekretnim krilima, promjenom koraka propeleraKod propelera sa prekretnim krilima, promjenom koraka propeleraH mijenja se i propelerska kriva te je uvijek moguH mijenja se i propelerska kriva te je uvijek mogue raditi nae raditi naekonomiekonominoj snazi uz postignuti maksimalni stepen korisnostinoj snazi uz postignuti maksimalni stepen korisnostipropelera za date uslove,propelera za date uslove, to je grafito je grafiki prikazano na sliciki prikazano na slici


35/38

35

Danas se primjenjuju i viDanas se primjenjuju i viereereimski propeleri. Mijenjanjem korkaimski propeleri. Mijenjanjem korka

propelera, mopropelera, moemo obezbjeivati da propeler ima maksimalanemo obezbje

ivati da propeler ima maksimalanstepen korisnosti.stepen korisnosti.

Istovremeno promjenom koraka propelera pri istom broju okretajaIstovremeno promjenom koraka propelera pri istom broju okretaja

momoese povcese povcavati zakretni moment propelera, pa time iavati zakretni moment propelera, pa time ioptereoptereenje motora, to znaenje motora, to znai da podei da podeavanjem koraka moavanjem koraka moemoemopostipostii da mator uvijek radi na ekonomii da mator uvijek radi na ekonominoj snazi.noj snazi.


36/38

36

Propeleri sa prekretnirn krilima imaju znatno sloPropeleri sa prekretnirn krilima imaju znatno sloeniju konstrukcijueniju konstrukcijui sisteme upravljanja oni su srazmjerno i skuplji od propelera si sisteme upravljanja oni su srazmjerno i skuplji od propelera saa

fiksnim krilima.fiksnim krilima.TakoeTakoe, t, tokom eksploatcije zahtijevaju i odreen veokom eksploatcije zahtijevaju i odreen vei tretmani tretmankontrole i odrkontrole i odravanja.avanja.

GlavGlavina propelera saina propelera saprekretnim krilimaprekretnim krilima

I b i d j fik ili l k i k ili i


37/38

37

Izbor izmeu ugradnje fiksnog ili propelera sa prekrctnim krilimIzbor izmeu ugradnje fiksnog ili propelera sa prekrctnim krilima ia imora biti zasnovan na projekciji budumora biti zasnovan na projekciji budue eksploatacije broda. Akoe eksploatacije broda. Ako

e brod vee brod ve

inu svog radnog vijeka ploviti u odre

enom reinu svog radnog vijeka ploviti u odre

enom reirnuirnuplovidbe (veliki tankeri, linijski brodovi, kontejnerski brodoviplovidbe (veliki tankeri, linijski brodovi, kontejnerski brodovi, ... ),, ... ),onda nema potrebe za ugradnjom propelera sa prekretnim krilima,onda nema potrebe za ugradnjom propelera sa prekretnim krilima,jer se investicija nejer se investicija nee isplatiti.e isplatiti.

Kod brodova kojiKod brodova koji e ploviti u raznim ree ploviti u raznim reimima plovidbe, ugradnjaimima plovidbe, ugradnjapropelera sa prekretnim krilimapropelera sa prekretnim krilima e se vjerovatno isplatiti. Ue se vjerovatno isplatiti. U

brodogradnji je evidentan trend sve vebrodogradnji je evidentan trend sve ve

e primjene propelera sae primjene propelera sa

prekretnim krilima. Izgled propelera sa prekretnim krlima prikazprekretnim krilima. Izgled propelera sa prekretnim krlima prikazananje na slicije na slici

Srednjehodnog dizel motora sa reduktorom iSrednjehodnog dizel motora sa reduktorom ipropelerom.propelerom.

Propeler saPropeler savisokozakovisokozakoenimenimprekretniprekretni

m krilimam krilima


38/38

38

Pitanja ?Pitanja ?

HVALA NA PAHVALA NA PANJINJI

Documents

Brodski_pogoni5-1-1