BOZKIR’DA KENTSEL KULLANIM KARARLARININ ... Havva Alkan Bala...Konya’nın güneyinde Akdeniz Bölgesinde yer alan “suyu ve havası sert, insanı mert” olarak ünlenmiş ilçelerden

Öz

Bu çalışma Konya kentindeki Bozkır ilçesinde yer alan Çarşamba Çayı kentsel düzenleme

çalışması ve buna bağlı önerilebilecek mimari tasarımların belde için pazarlama değeri yaratması

anlamında potansiyellerini ve bu doğrultuda oluşturulan proje üretim yaklaşımlarına alternatifleri

tartışmayı amaçlamaktadır. Günümüzde pazarlanabilirlik ve imaj olguları sadece ürünler için değil

yerleşkeler için de geçerlilik kazanmıştır. Küreselleşen dünyada kentler, kalkınma ve büyüme için diğer

kentler ile rekabet etme durumunda olup, ön plana çıkmak için pazarlama değerlerini yükseltecek

kentsel kullanım kararları ve mimari ölçekli tasarımların önemini anlamışlar ve kendilerine imaj

oluşturma çabası içine girmişlerdir. Kentin markalaşması için, kente ait kültürel, sosyal, coğrafi, tarihi

bölgeye ait ayırt edici potansiyel değerlerin ön plana çıkarılması gereklidir. Ortaya çıkarılan

potansiyeller ile paralel yapılacak olan kentsel planlama ve kentsel tanıtım stratejileri “kentsel

markalaşmanın” bileşenleri durumundadır. Küreselleşen ve değişen dünyada şehirlerle ilgili

beklentileri artan insanların, beklentilerini karşılamak isteyen şehir yöneticileri pazarlama

faaliyetlerine gereken önemi vermek zorundadır.

Bu çalışma küreselleşme sürecinde Konya’nın güneyinde Akdeniz Bölgesinde yer alan “suyu ve

havası sert, insanı mert” olarak ünlenmiş Bozkır ilçesinde alınan kentsel kullanım ve kentsel tasarım

kararlarının yerleşkenin ekonomisine katkı sağlayacak pazarlama değerini Çarşamba Çayı Çevre

Düzenleme projesi özelinde irdelemektedir. Bozkır ilçesinde Çarşamba Çayı çevre düzenlemesi

gerçekleştirilmiştir. Ancak mevcut düzenleme Bozkır’a yalnızca fiziksel mekânları ile cevap vermeye

çalışmıştır. Oysaki Bozkır sistemin parçası olan “yerelleri”-ki buna Bozkırlılara özgü mikro-

milliyetçilik de denilebilir- sisteme entegre olmaya çalışan “yerelleşenleri”, sisteme uzaktan bakan

“yabancıları” ile “her Bozkırlının evinde bir müzik enstrümanı bulunan kültürü ile keşfedilmek istenen

bir beldedir. Çarşamba çayı çevre düzenleme sanat santrali “öğren-üret-pazarla” örüntüsü ve

tasarlanacak “DUR-VAR” ları ile kentsel yaşam niteliğinin ve buna bağlı olarak pazarlama değeri

potansiyelinin artması gerekmektedir..

•

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Konya, Kentsel markalaşma, Çarşamba Çayı

•

* Doç. Dr. Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi. ** Araştırma Görevlisi. Mimar.

BOZKIR’DA KENTSEL KULLANIM KARARLARININ

PAZARLAMA DEĞERİ POTANSİYELİ; ÇARŞAMBA ÇAYI ÇEVRE

DÜZENLEMESİ

Havva Alkan BALA *

Mehmet Ergün HATIR **

Buse İNCE

1264 BOZKIR’DA KENTSEL KULLANIM KARARLARININ PAZARLAMA DEĞERİ POTANSİYELİ;

ÇARŞAMBA ÇAYI ÇEVRE DÜZENLEMESİ

ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR

GİRİŞ

Kentin pazarlama değeri için, kente ait kültürel sosyal, coğrafi, tarihi

bölgeye ait ayırt edici potansiyel değerlerin ön plana çıkarılması gereklidir. Kentsel

planlama ve kentsel tanıtım stratejileri “kentsel markalaşmanın” bileşenleri

durumundadır. Günümüzde pazarlanabilirlik ve imaj olguları sadece ürünler için değil

yerleşkeler için de geçerlilik kazanmıştır. Kentsel kullanım kararları ve mimari ölçekli

tasarımlar pazarlanabilir bir potansiyele sahiptir. Bozkır ilçesinin ortasından geçen

Çarşamba Çayı ve çevre düzenlemesinin, belde için pazarlama değeri yaratması ve bu

doğrultuda oluşturulacak planlama ve tanıtım modeli üzerinde durulmaktadır. Çarşamba

Çayı’nın Bozkır’ın marka değeri oluşturulmasında önemi bulunmaktadır. Bu çalışma

Konya kentindeki Bozkır ilçesinde yer alan Çarşamba Çayı kentsel düzenlemesi hakkında

olup Bozkır için Çarşamba Çayı’nın potansiyellerini mimari ve kentsel ölçekli tasarımla

destekleyecek alternatif proje üretim yaklaşımlarını tartışmayı amaçlamaktadır. Bozkır,

Konya’nın güneyinde Akdeniz Bölgesinde yer alan “suyu ve havası sert, insanı mert”

olarak ünlenmiş ilçelerden biridir (Şekil 1).

Şekil 1. Bozkır İlçesinin konumu




Orta Torosların eteğinde kurulan Bozkır, Konya merkezinden 130 km. uzaklıkta

olup denizden yüksekliği 1050 metredir. Bozkır tarih sahnesinde yerini aldığından bu

yana, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Anadolu Beylikleri ve Osmanlılar gibi birçok

medeniyete ev sahipliği yapmıştır (Şafakçı 2013). Bozkır, Torosların İç Anadolu

bölgesine bakan eteklerinde kurulmuş olduğundan iklim, bitki örtüsü, sosyal ve ekonomik

yapısında konumlanmanın derin etkileri görülmektedir. 7598 kişilik merkez nüfusuna

sahip olan Bozkır’da Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 'Adrese Dayalı Nüfus Kayıt

Sistemi 2014 Nüfus sayımı sonuçlarına göre dışa göç söz konusudur. TÜİK'in verilerine

göre, Bozkır'ın nüfusu 2013'e göre, 695 kişi azalarak, 27.457 kişi olmuştur. Bölgenin

genel hatları ile dağlık bir arazi yapısına sahip olması, ekim yapılabilecek arazinin

yetersizliği, sanayi bölgesine sahip olmaması nedeni ile bölge geneli yurt dışı ve yurt

içine göç vermektedir. Göçler, genellikle yurt dışı için Almanya, Fransa ve Hollanda, yurt

içinde ise İstanbul, Konya illerinedir. Mevsimlik işçi olarak Bursa, Isparta Aydın Muğla,

Iğdır ve Niğde’ye muvakkat göç vermektedir. Bu durum Bozkır’ın mekânsal, kültürel,

tarihi ve yaşamsal değerlerinin ön plana çıkarıldığı sektörel adımları daha da önemli

kılmaktadır. Anadolu’nun bağrında yer alan Bozkır henüz yeterince varlığını ve gücünü

duyuramadığı marka değerlere sahiptir. Tarihi, coğrafyası, ekonomiye katkısı, yerel

özellikleri, folklorik girdileri, mimarisi, sanatı, yaşam biçimi ile geçmişten geleceğe

Bozkır bütüne faydalı olacak özleri bünyesinde taşımaktadır. 2011 yılında Mevlana

Kalkınma Ajansı tarafından yapılan çalışmanın Bozkır ile ilgili verileri Tablo 1’de

özetlenmiştir.

Tablo.1: Bozkır İlçesi SWOT Analizi, (Mevlana Kalkınma Ajansı, 2011’den

yararlanılarak hazırlanmıştır).

GÜÇLÜ YANLAR ZAYIF YANLAR FIRSATLAR TEHDİTLER

1. DOĞAL YAPI

İlçenin Güney

Akdeniz bölgelerine

yakın olması

İlçenin il merkezine

uzaklığı ve dağlık

yapısı

Değişen iklim

özellikleri (sıcaklık,

yağış, don, kuraklık

vs.)

İlçede bulunan

mikro klima

bölgelerinin ziraat

için uygun olması




Yeterli su

kaynaklarının

bulunmaması

Kuraklık nedeni ile

içme ve kullanma

suyu kaynaklarının

verimliliklerinin

azalması

Geniş yüksek

yaylaların bulunması

Eko-turizm

potansiyelinin

olması

2. DEMOGRAFİK YAPI

Genç nüfusun az

olması

Yaşlı nüfusun çok

olması

Kırsal kesimden

kente hızlı bir

şekilde göç ve bu

nedenle iş gücü

kaybının olması

Halkın tarihine ve

kültürüne, ilçesine

sahip çıkması

Bölge halkının

çalışkan ve azimli

olması

Ortak çalışma,

örgütlenme ve

katılımcılığın zayıf

olması

İlçenin kendine özgü

müziği, folkloru ve

kültürünün olması

Tanıtım

faaliyetlerinin

yetersizliği

3. EKONOMİK YAPI

3.1. TARIM

Verimli toprakların

bulunması

Miras nedeni ile

arazilerin parçalı

olması, kapalı

basınçlı sulama

yöntemlerinin

yaygın

kullanılmaması

Sulama

yöntemlerinin

yaygınlaştırılma

imkânı

Bilinçsiz ve

gelişigüzel tarımsal

ilaç ve gübre

kullanımı nedeni ile

toprak ve su

kaynaklarının

kirlenmesi

İklim, arazi ve

toprakların

meyveciliğe ve

bağcılığa uygun

olması

Elde edilen

ürünlerin

muhafazası için

soğuk hava

deposunun

bulunmaması

Bozkır İlçesinde

yeni sistem

bağcılığın, tam ve

yarı bodur

meyveciliğin

gelişmesi ve

Harmanpınar

kasabasında atıl

durumda bulunan

soğuk hava

deposunun faaliyete

geçirilmesi

Çiftçilerin yeniliklere

açık ve istekli oluşu

Geleneksel tarım

uygulamalarının

devam etmesi




Tarımsal üretim ve

alternatif ürünler için

uygun ekolojik

koşulların olması

İlçede bulunan

mikro klima

bölgelerinin ziraat

için uygun olması

Üretici birliklerinin

olmaması ve tarım

ile ilgili

kooperatiflerin

verimli

çalışmamaları

Güncel tarım

envanterinin

çıkartılmaması ve

sertifikalı üretimin

olmaması

Tarımsal girdilerde

maliyet yüksekliği

nedeni ile tarımsal

üretimin azalması

Hayvancılığın

(özellikle küçükbaş

hayvancılık)

yapılması

Meraların yetersiz

olması ve

hayvancılığın

giderek zayıflaması

Küçükbaş

hayvancılığın teşvik

edilmesi

Arıcılıkla

uğraşanların olması

Arıcılığa uygun

floranın varlığı

Süt üreticiliğinin

yaygınlaşması

Küçük ölçekli

mandıraların

bulunması

Genç nüfusun

tarımsal faaliyetleri

terk etmesi

3.2. SANAYİ

Yetiştirilen

üzümlerden sirke,

pekmez üretiminin

yapılması

Sertifikalı üretimin

olmaması ve tanıtım

faaliyetlerinin

yetersizliği

Yeterli bilgi ve

birikime sahip teknik

personelin olması

İlçede sanayinin

gelişmemiş olması

Sarıoğlan

kasabasında açılması

düşünülen meyve

suyu fabrikası

Tahin üretiminin

yapılması

Tahin imalatının

rekabetçiliğini

kaybetmesi

Bozkır Tahini

markası

Sınıflama ve

ambalajlama

sanayisinin

olmaması




3.3 HİZMETLER

Ulaşım zorluğu

Kanalizasyon

atıklarının kontrol

altına alınması

İlçeye bağlı kasaba

ve köylerin

kanalizasyonlarının

tamamlanmamış

olması

Çevre kirliliğini

önlemeye yönelik

çalışmaların yetersiz

kalması

Zengibar Kalesi ve

çeşitli ören yerlerinin

varlığı

Yeterli turizm

tesisinin olmaması

Deniz turizmine

entegre olma ve eko

turizm potansiyeli

Yayla turizmine ve

kış turizmine uygun

alanların varlığı

Turizm altyapısının

eksik olması

Meslek

Yüksekokulunun

varlığı

İlçede Devlet

Hastanesinin olması

Kırsal kesimde

yaşayan nüfusun

sağlık ve eğitim

başta olmak üzere

önemli sorunlar

yaşaması

Güneş ve rüzgar

enerjisi

potansiyelinin

olması

Pazar ve pazarlama

konusunda

yönlendirici bölge

aktörlerinin

bulunmaması

Kadastro

işlemlerinin

tamamlanmaması

Yeni karayolu projeleriyle birlikte İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında,

Toroslardaki konumunun getirdiği avantajdan da faydalanabilecek olan Bozkır, kültürel

ve ekonomik yönlerden üretim, turizm hatta spor etkinlikleri gibi birçok potansiyele

sahiptir. Analizler Bozkır’ın taşıdığı bu potansiyelleri ortaya çıkartmış, fakat

potansiyellere yönelik mekânların eksikliğini göstermiştir. Bu potansiyellerin yeterince

farkına varılmaması, etkin ve yararlı bir biçimde kullanılmaması ve kullanıma

sunulmasını sağlayacak mekânların eksikliği, ilçenin gelişimini engellemektedir. Kentler

markalaşma sürecinde diğer kentlerden ayırt edilmesi için sahip oldukları doğal

güzelliklerini, sosyal, tarihi ve kültürel değerleri ile imaj oluşturma çabası içerisindedir

(Tataroğlua ve diğerleri 2015). Bu bağlamda Bozkır, coğrafi konumu ve erişilebilirliği,

Çarşamba Çayı’nın ilçeye kattığı doğal güzellikleri, tarihi ve kültüre dayalı dinamikleri

ile markalaşma potansiyeli yüksek olan bir yerleşim birimidir. İçlerinden su ögesi geçen




yerleşkelerde planlama ve mimari detaylardaki inceliklerle beldeyi tanınır hale getirme

yolları pek çok yerleşimde görünmektedir. Çarşamba çayı ile Bozkır’ın bağı o denli

güçlüdür ki yerleşmenin tarihsel süreçteki adına ilham olduğu düşünülmektedir. 14.

Yüzyılda Bozkır’ın adının Siristat olduğu ve bu ismin Türkler’den önce bölgede yaşayan

halklar tarafından verilmiş olduğu kaynaklarda belirtilmektedir (Şafakçı 2013). Siristat

kelimesinin Sibristada kökeninden gelen ve “Güzel-Gürsu Akıntısı” anlamına geldiği ve

bu beldeden geçen Çarşamba çayına atıfta bulunulduğu yorumunu yapmak olasıdır (Umar

2008). Çarşamba çayı tarih boyunca varlığı ile yalnızca beldeye ismiyle ilham vermekle

kalmamış, içinden su geçen her yerleşke gibi Bozkır’ın tarımsal sulamasını sağlayan,

varlığı ile ilçeyi besleyen, bazen ise taşkınları ile korku salan bir yaşantı geliştirmiştir.

1. İçlerinden Nehir Geçen Şehirler

Su yaşamın en temel gereksinimidir. Su mucizedir. Suyun varlığı en

temelde yerleşkelerin de genetiğini belirlemektedir. Tıpkı su gibi mimari tasarımlar bazen

mucizedir. Yapılı çevre ile doğal çevre arasındaki ilişki çelişkilerle dolu bir mücadele

üzerine kurulmaktadır. Bu çelişki yapılan tasarımlara bağlı olarak ya birbirlerini yok

etmek, ya da birbirlerini desteklemek olarak iki farklı durumla tanımlanabilir. Su ile

yaşamak veya suya rağmen yaşamak ikileminde mimarlık kentsel yaşantıyı

belirleyecektir. Kentin içinden akan bir su nitelikli bir mimari ile birleştiğinde orada

yaşayan insanların toplandıkları, eğlendikleri, sohbet ettikleri, izledikleri, düşündükleri,

dinlendikleri, spor aktiviteleri yaptıkları, yazın serinledikleri, kışın olanaklara bağlı

olarak spor yaptıkları bir yaşam arteridir (Bala 2010). Su ve mimari tasarım entegrasyonu

pek çok farklı biçimde ve işlevlere hizmet etmektedir. Su ve mimarlık suyun kenarındaki

binaları ve yaşamı tasarlayacak önemli bir teşebbüstür. Walker (1989) su ve mimarlığın

bir sanat süreci olduğunu ve ekolojik, sosyal ve davranışsal analizlerin görünür, estetik,

anı değeri olan su kenarı yaşantısını kentte yaratabileceğini ifade etmektedir. Mimarlık

tasarımları ile su kaynağının “yanında”, “üstünde”, “içinde” veya “altında” mucizevi

mekânsal deneyimler oluşturma kapasitesindedir. Su kaynağına yakın araziler insanlık

tarihi boyunca yaşam alanı olarak tercih edilen yerler olmuşlardır. Ticaretin,

yapılaşmanın ve eğlence mekânlarının çekim noktası olan akan suyun kentsel peyzajda

yarattığı pozitif değerler bilinen bir gerçektir (Williams, 1990), (Amsterdam, 2006),




(Benevola 1971). Dünyada akarsu çevresinde kurulan kentlerde pek çok aktivitenin su

yapısı çevresinde yoğunlaştığı görülmektedir. Bir nehirle ikiye bölünen Venedik, Londra,

Amsterdam, Bergen Budapeşte, Lizbon, Paris ve Prag bu özellikleri ile kimlik kazanmış

kentler arasındadır (Şekil 2).

Şekil 2. Paris, Prag, Eskişehir ve Lizbon nehir ve şehir ilişkisi

Mimarlık ve su kenarı izlememize izin veren, işitmemizi destekleyen ve

dokunmamıza olanak sağlayan yolları tanımlamayı başarabilirse insancıl bir tasarım

yöntemi ile nitelikli çözümler üretecektir. İçinden nehir geçen kentler suyun gücü ve

suyun meydan okuması ile yaşamak durumunda kalmışlardır (Bala ve Çingi 2011). Bir

nehrin, akarsuyun, su kanalının veya gölün kenarında kurulan kentler ya suyun gücünden

yararlanarak rüya bir yaşam kurgulayacak veya suyun meydan okumasına maruz kalarak

sel, taşkınlarla kâbuslara muhatap olacaktır (Tablo 2).




Tablo 2: Suyun gücü ve potansiyelinin mimarlıkla ilintisi (Bala 2010)

Suyun Mimarlık Üzerindeki Gücü Savunma Kent duvarları, kuleler, kaleler, şato

Tarım Sulama

Ticaret Liman, dock, köprü, ware house

Sosyal hayat ve rekreatif alan Otel, kafe, restoran, kiosk, bar, sanat galerisi

Ulaşım Köprü, su kanalı, su yolu, port, wharf

Baskın ve Taşkınlar Su baskını ve taşkınlar ile tehlikeye tedbir almak

Kirlilik Sürdürülebilirlik, temiz, içilebilen, sağlıklı su kaynağı

Suyun Mimarlıktaki Potansiyeli Görmek Yansıtma, Şeffaflık

İşitmek Dinginlik, sakinlik, sukunet

Hissetmek Taze, fresh, mediatif etki

Dokunmak Suyu deneyimlemek

İletişim açık fikirli kültüre sahip olmak, dışa vurum

Suyun yansıtma özelliği ve hareketli suyun işitsel-görsel estetiği kentlere ve

mimarlara ilham vermiştir. Yalnızca yansıtıcılığı değil geçirgenliği de suyun mekansal

kullanımlarındandır. Suyun geçirgenlik özelliği iç olanın dışarıdan, dış olanın içeriden

görünmesini sağlamaktadır. Çarşamba Çayı örneğinde suyun yansıtma ve geçirgenlik

özelliği mimari bir potansiyel olarak kullanılmamıştır. Suyun yansıtma özelliği kadar

etkili olan bir diğer özelliği insan psikolojisi üzerinde bıraktığı sakinlik, dinginlik ve

huzur duygusudur. Şekil 3 deki görünüm Çarşamba Çayı kıyı şeridinin su ve kara

arasındaki yeşil geçiş bölgesi ile sakinlik, dinginlik ve huzur duygusu verdiği

izlenimindedir. Bu izlenim su elamanının varlığının kentsel yaşantı ve dinamiklere

sağlayabileceği potansiyellerin ipuçlarını vermektedir. Öte yandan su aynı zamanda

kentsel yerleşme için bir çeşit tehlike de olabilmektedir. Konya kentinin tarımsal

sulamasında önemli bir yer tutan ve Bozkır İlçesi’nin içinden geçerek Çumra Ovası’na

ulaşan ve büyük ölçüde Akdeniz Yağış Rejimi etkisinde olan Çarşamba Çayı; zaman

zaman yatağından taşarak çeşitli zararlara yol açmaktadır.




Şekil 3. Tarihi köprü ve restoranla Çarşamba çayının belde ile kurduğu pozitif ilişki

Zaman zaman sel ve taşkınların yaşandığı Bozkır’da 15 Aralık 2010 tarihli taşkın

öncekilere nazaran çok daha büyük olup, önemli hasarlar meydana getirmiş ve literature

geçmiştir (Buldur ve Sarı 2010), (Kurter, 1979). Bozkır’daki sel ve taşkınlar daha çok kış

ve ilkbahar aylarında ve genel olarak da kar yağışlarını takip eden yağmurun veya

rüzgârın tetiklemesiyle gerçekleşmektedir (Şekil 4).

Şekil 4. Çarşamba Çayı taşkınlarının Bozkır’daki etkisi (Buldur ve Sarı 2010)




Taşmalar ve doğal meydan okumalar anlamında da nehirler, kentlerin

kuruluşunda omurga görevi görerek cadde, sokak, park ve diğer mekânların

konumlanmasında, kentin gelişimini yönlendirmesinde ve kent kimliğinin oluşmasında

önemli rol oynamaktadır. Su öğeleri mekânsal organizasyonu biçimlendirmek, kent içi ve

yakın çevresinde kent flora ve faunasına yasam alanı oluşturma, mikro klimayı

dengelemek ve gürültü kontrolü sağlamak gibi işlevsel etkileri olan tasarım öğesidir.

Avrupa kentleri merkezlerinde bulunan nehir, ırmak, kanal, göl gibi su kaynakları ile ne

tür mekânsal ilişki kuracakları konusunda deneyim sahibi olup, kent örüntüsü içinde su

kaynakları ile yaşamsal ve mimari etkileşimdedirler (Conan 2000). Oysaki Anadolu’nun

ortasındaki kentler su kaynakları ile yaşamak yerine, onları birer fon olarak kullanmak

eğilimindedirler. Bozkır’da da Çarşamba çayı benzer bir yaklaşımla ele alınmıştır.

Alexander ve arkadaşlarının (1977) “A Pattern Language” isimli eserinde ifade ettikleri

“Biz sudan meydana geldik. Dünyamızın büyük bölümü sudan meydana geldi. Suyun

kentsel yaşantıdaki yerini ve potansiyelini araştırmalıyken bizler suyu kentlerin ya

dışına ittik ya hapsettik”

tespitleri kesinlikle Çarşamba Çayı için de geçerlidir. Yerel yönetim her ne kadar

Çarşamba Çayı çevre düzenlemesine yönelik kentsel düzenleme çalışmaları yapsa da

yerleşkenin içinden geçen suya bir tasarım öğesi olarak bakmak yerine teknik bir konu

ele alan bir yaklaşım sergilenmiştir. Çarşamba Çayı’nın taşkınlarına tedbir almak,

minimum starndartlarda su ögesi ve kent yaşamı ilişkisini kuracak ilk akla gelen ve

bilinen çözümler üzerinde durularak;

a)Çarşamba çay yatağı çamurdan arındırılmış,

b) Strüktürel problemleri olan köprüler güçlendirilmiş,

e) Ulaşım ağını güçlendirecek kritik noktalara yeni köprüler inşa edilmiş,

f) Zemin sıvılaştırma riskine karşı önlemler alınmıştır.

Ancak kentsel yaşantıda suyun gücü görme, işitme, hissetme, dokunma

yolu ile mekânsal tasarımlara artı değerler katacak şekilde kullanılma potansiyeline

sahipken Bozkır’ın içinden geçen Çarşamba Çayı örneğinde bu potansiyel göz ardı

edilmiştir.




2. Bozkırdan geçen Çarşamba Çayı

Bozkır Konya’nın görünmeyen yüzü haline gelmiştir. Belki de bu yüzden Bozkır’a

duvarlardan uzanan özensiz dükkân tabelalarının tıklım tıklım doldurduğu yollardan

girilmektedir. Bozkır’ın görünmeyen değerli yüzü kentin karmaşıklığı içinde kendini

gizlemiş ya da gizlemek zorunda bırakmıştır. Yerlileri kendilerini ifade edecekleri bir

alan bulamadığı için ya duvarlara ‘biz mutsuz insanlarız’ şeklinde yazılar yazmış ya da

dertlerini Çarşamba Çayı’na anlatmışlardır (Şekil 5).

Şekil 5. Çarşamba Çayı “Mutsuz insanların” ifade bulduğu bir kaynak olarak Bozkır’ın

değerlerinin görünmeyen yüzü

“Mutsuz insanların” ifade bulduğu bir kaynak olarak Bozkır’ın değerlerinin görünmeyen

yüzü olan




Çarşamba Çayı, Büyük Konya Kapalı Havzası’nın güneybatısında yer alan Beyşehir

Gölü’nün güneydoğusundan başlayarak Suğla Gölü’ne ulaşan bir akarsudur (Şekil 6).

Şekil 6.Çarşamba Çayı’nın Bozkır ilçesinde konumlanışı

Bozkır ilçesinin merkezine odaklanıldığında Çarşamba Çayı’nın mevcut

ulaşım ağını, yapılaşma durumunu ve odakları etkilediği görülmektedir (Şekil 7). Yaya

aksı ve çevredeki taşıt yoğunluğunun zaman zaman birbiri ile çakışarak aşırı yoğunluk ve

örgütlenmemiş yol şeması ile Çarşamba Çayı paralelinde bir kaos ve karmaşa olduğunu

söylemek olasıdır. Bozkır’ın merkezini ikiye ayıran Çarşamba Çayı yaşamsal odakların

çekim noktası haline gelmiştir.




Şekil 7. Çarşamba Çayı’nın Bozkır yerleşkesi ile ilişkisi




Doğal yatağında akan su kaynaklarına genellikle etraflarındaki yeşil bir bitki

örtüsü eşlik etmektedir (Lyndon 2000). Bu özellik Çarşamba Çayı’nda da

gözlemlenmekte, ancak mimarinin organik karakterle kurduğu ilişki tasarımsal değil,

süratle barınma ihtiyacını karşılamaya yöneliktir (Şekil 8).

Şekil 8.Çarşamba Çayı etrafındaki yapılaşma karakteristiği

Bozkır’ın planlamasında önemli verilerinden olan Çarşamba Çayı dört

boyutlu, yaşama katılan, sesi, serinliği, yönlendirmesi, estetik potansiyeli ile

dinamiklerinin girdi olacağı bir veri olmak yerine bir kenar süsü halinde zayıf ve etkin

olmayan bir görsel ögeye dönüşmüştür. Hatta bir süre sonra bu durum bile ortadan




kalkmış, su ögesi Bozkır’ın merkezinden ve yaşamın ortasından geçmesine rağmen göz

ardı edilmiştir. Gelişmiş mekânsal düzenlemelerde kenti ikiye ayıran su ögesinin

yapılaşma ölçütlerinde önemli bir girdidir. Oysaki Bozkır ve Çarşamba Çayı arasındaki

bağda yapı gabarileri ve cepheleri kimlik ve nitelikten yoksundur (Şekil 9).

Şekil 9. Çarşamba Çayı kıyısındaki yapıların cephe uyumsuzluğunu gösteren kolaj

çalışması

Çay etrafındaki yapılaşmanın yapı gabarisi ve cephe karakteristiğinin

niteliği kıyı kenarındaki kentsel yaşamın ve Çarşamba Çayı’nın yaşama katılımın

kalitesini de etkilemektedir (Şekil 10). Çarşamba Çayı boyunca yer alan yapıların

cepheleri üzerinde onarım, ekleme, malzeme kaplaması, giydirme cephe anlamında

yenileme ve tadilatların düşülmesi bir ara çözüm olarak sunulabilir.

Şekil 10.Kıyı boyunca uzanan niteliksiz cepheler




Çarşamba Çayı’nın Bozkır’ın yaya arterindeki mekânsal kurgunun bir parçası

olması beklenmektedir oysaki çaya adeta sırtını dönene bir anlayışla kıyı şeridi

düzenlenmiştir. Yüksek demir parmaklıklar, bariyerler, çitler, kentsel mobilya olarak

kullanılan çiçeklikler, aydınlatma elemanları ve reklâm panoları Çarşamba kıyısında

yürüyen insanın su ile temasını kesmektedir. Su ile kara arasında güvenlik amacıyla inşa

edilen bariyerler, çitler yükseklikleri ve konumları ile suya erişimi engellemektedirler.

Suyu görmek, işitmek, hissetmek ve dokunmak olası görülmemektedir, Çarşamba Çayı

adeta hapsedilmiştir (Şekil 11).

Şekil 11. Hapis edilen Çarşamba Çayı

Çarşamba Çayı’nın bu hapis edilmiş hali dikkatle incelendiğinde kıyı boyunca yapılan

düzenlemeleri de belirlemiştir. Suyu seyretmek, suyu işitmek, suya dokunmak yerine

kentsel düzenlemeler ve Bozkırlılar Çarşamba Çayı’na sırtlarını dönmüşlerdir. Çarşamba

Çayından alınan mekânsal bir kesitin öngördükleri; (Şekil 12)

Çarşamba çayı boyunca uzanan yapıların birbiri ile tutarsız yapı gabarileri ve

cephe karakterleri ile oluşan fon yüzeyi,

Çarşamba Çayı’nı boylu boyunca kesen yüksek demir parmaklıklarla oluşan

ikinci bir bariyer,

Rastgele yerleştirilmiş oturma birimleri

Gövdeleri duran ama gölge yapamayacak şekilde budanmış ağaçlar,

Gereksiz yükseklikteki kaldırım




Çarşamba çayı o denli hapsedilmiş ve görünmez haldedir ki, insanlar yaya

arterindeki oturma birimlerinde nehri değil taksi durağını seyredecek şekilde

konumlandırılmışlardır.

Suyollarının kentsel mekân içinde bağlayıcı, tanımlayıcı ve sürekliliği sağlayıcı

özelliği yalnızca fiziksel değil aynı zamanda sosyal ve psikolojiktir. Dreiseitl ve

arkadaşları (2001), tarih boyunca sosyolojik açıdan incelendiğinde evrensel bir vurgu

olarak su kenarında kurulan yaşamın etkileşim ve iletişime açık olmasından, o toplumun

dışa dönük ve açık fikirli olduklarını ifade etmektedir. Suyun doğal özelliği olarak

görülen devingenlik, yönlendiricilik, rehber olma özelliğinin, suya yakın toplumlarda

görüldüğüne dair öngörüde bulunmaktadırlar. Suyun toprağı yararak doğal akışı içinde

bıraktığı izler çoğu zaman yerleşmelerin biçimlenmesini sağlamıştır.

Şekil 12. Çarşamba Çayından alınan mekânsal bir kesitin öngördükleri




Su üzerinde köprü gibi bağlayıcı, geçiş sağlayan, erişime olanak tanıyan yapıların

da bu öngörüyü desteklediği üzerinde durulmaktadır. Köprüler tarih boyunca iki karayı

ve iki “tarafı” fiziksel olarak bağlayan yapılar olmanın ötesinde farklı kültürleri,

uygarlıkları ve uygarlığın ürünlerini kavuşturucu olmuştur. Su kaynakları birleştirici,

toplayıcı özelliktedir (Bala ve Çingi 2011). Kent merkezinden su ögesi geçen bir ilçe olan

Bozkır, sosyal ve yaşamsal özellikleri ile iddiaları doğrular nitelik göstermektedir.

Bozkır’ın sosyal yapısı, kentsel yaşama katılımında köprüler belirleyici başlangıç ve bitiş

noktaları, yerleşmenin iki parçasını bağlayıcı strüktürel yapılar olmuşlardır (Şekil 10).

Şekil 10. Çarşamba Çayı üzerinde modern ve tarihi köprü

Bozkır siluette yer alan yükseltisi, üç gözlü, basık kemeri ve eğimli döşemesi ile

tarihi Taşköprü nirengi noktasıdır (Şekil 11).




Şekil 11. Taş köprü

Ancak Çarşamba Çayı’nın Bozkır’ın ikiye bölünmüşlüğünü gidermesi

gereken köprüler mekânsal ve işlevsel potansiyellerini yeterince kullanmamışlardır.

Köprüler Çarşamba Çayı’nı deneyimlemek için değil sadece geçilmek için inşa edilmiş

gibidir. Oysa o köprüde ve kıyı boyunca uzanan duvarlarda Bozkır’lı çalışkan insanların

üretkenliği yansıtılmalı ve yer bulmalıdır. Çünkü Bozkır’daki yaşamın sosyal genetiğinde

hâlihazırda bu durum örgütlenmemiş bir şekilde yaşamaktadır. Çarşamba Çayı’nı görünür

kılmak Bozkırın pazarlama değerini arttıracak projeleri içermektedir.

3. Çarşamba Çayını Görünür Kılmak Tasarım Önerisi

İtalyo Calvino (1970)’nun Görünmez Kentler eserinde “bu kötü kentin içinde

saklanan yavaş yavaş ve gizliden gizliye filizlenen gizli bir özelliğine çekmeliyim

dikkatini: henüz kurallara bağlanmamış, kötülüğün kılıfı olmadan önceki halinden de

daha iyi bir kenti yeniden kurma yetisine sahip gizli bir iyilik sevgisinin –pencerelerin

heyecanla birden açılması gibi- uyanma olasılığı”. Kent gerçekte nasıldır, ne

içermektedir ya da ne saklamaktadır? İnsan bunları öğrenemeden çıkar Bozkır’dan. Ve

tüm bunlara bakıldığında aslında bu ilçe anlaşılmak istemektedir. Merkezde bulunan

karmaşadan biraz da olsa kopmak, belki de Bozkır insanlarını mutlu etmenin yolu

üretmelerini sağlamak gerekmektedir. Bozkırlı’nın kendilerini ifade edebilecekleri

duvarlar tasarlamak, tasarlanan duvarlarda ürettikleri nesneleri sunmalarına olanak

sağlamak, gizli kalmış yönlerini açığa çıkarmaktır.

Bozkır’ı uyandırmak, Çarşamba çayını görünür kılmaktan geçmektedir. Bozkır’a

tasarlanması gereken; insanların toplama alanı olacak bir meydan ve bu meydandan alıp

insanları kentten uzaklaştıracak, kenti yukardan izleme imkânını yakalayacakları tepeye

götüren imgeler, duvarlardır. Bozkır olarak yerleşimin içinde;

* Görsel olarak ve kent hafızası açısından bir nirengi noktası tanımlamak,

* Merak uyandıran, akıllarda kalan, insanı kendine doğru çeken bir tasarım dili geliştirmek,

* Geliştirilen bu tasarım dilini farklı işlev ve ölçeklerde yorumlamak,




* Bozkır’ı bütüncül olarak seyretmeye olanak tanımlayan bir güzergâh tanımlamak,

* Bozkır’ın öz değerlerinin, üretimlerinin ve sanatseverliğinin görünür hale getirilmesini

sağlamak amaçlı Çarşamba Çayı referanslı bir proje tasarlanmıştır.

Üzerine “mutsuzluklarını” değil iç dinamiklerini ve üretimlerini yaşama

katmalarını sağlayacak duvarlar aslında bunlar duvardan çok “dur-var” olacaktır. Çünkü

Bozkır’da durulup varlığı ile yaşamsal zenginliğin fark edileceği pek çok varlık söz

konusudur. “Dur-var”larla insanlar kenti dolaşırken -dur-acaklar ve orada anlam değeri

olduğunun farkına varacaklardır. Çünkü sokakları bir yün yumağı gibi birbirine dolanan

Bozkır’da doğallık, içtenlik, samimiyet modern çağda ender bulunan bir olgu olarak

mevcuttur. Çarşamba Çayı’nın Bozkır’ı ikiye bölmesine izin verilmiştir. Köprüler bile

birleştirmek için değil sadece geçilmek için inşa edilmiş gibidir. Oysa o köprüde ve kıyı

boyunca uzanan duvarlarda Bozkırlı çalışkan insanların üretkenliği yansıtılmalı ve yer

bulmalıdır. Çünkü Bozkır’daki yaşamın sosyal genetiğinde hâlihazırda bu durum

örgütlenmemiş bir şekilde yaşamaktadır. Lineer olmayan sokakları, ötelenen bahçeleri,

sokağa açılan evlerin kapı önleri ve pazarları köprüye kurulan seyyar tezgâhları kentin

görünmeyen potansiyelleridir. Çarşamba Çayı’nı görünür kılmak, toplanma alanları

tasarlayarak açık, yarı açık ve kapalı mekânlarda Bozkırlının samimiyeti ve

bozulmamışlığı gözünüzde bulundurularak takas kavramı yeniden yaşama geçirilecektir.

Bir başka ifade ile kente gelen bir yabancı bu takas amaçlı tasarlanan atölyelerde

öğrenirken tüketime katılacaktır. Bununla birlikte bitki örtüsüne uygun olan ürünlerin

yetiştirildiği botanik bahçe ve bu botanik bahçeden toplanan bitkilerden yapılan çayların

ikram edileceği oturma alanı söz konusudur. Konya’da yetişen endemik bitki türlerinden

oluşan botanik bahçede satış birimleri, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma

Merkezi, Kafe, Takas mekânları ve Atölyeler yer almaktadır.

Dur-var’ların bazıları bir tarafı ile sokağa taşıt girmesini engellerken diğer tarafı

ile sokakta top oynayan çocuklara kale işlevi görecek, bazıları evlerin mevcut bahçe

duvarları değerlendirilerek Bozkırlı kadınların gözlemesini yapıp dışarıdan geçen

insanlara satabileceği stant haline getirilecektir. Dur-var’larla Çarşamba Çayı kente

kazandırılacak ve hapis edilen Çarşamba Çayı insanlarla buluşarak özgürlüğüne




kavuşacaktır. Dur-var’lar aydınlatma elemanı, yeşil duvar, oturma birimi ya da basamak

olacak şekilde farklı işlevler kazandırılarak şekilde tasarlanmıştır. Duvarların bilinen

özelliği olan sınır oluşturmanın aksine sınırları yok eden, içi dış, dışı iç yapan dur-varlar

tasarlanmıştır. Bozkır tepesine kadar uzanan güzergâhta dur-varlar ile Bozkır’ın yerli

dinamikleri ve üretimleri yerli, yerelleşen ve yabancı olmak üzere üç farklı kullanıcıya da

hizmet edebilecek bağlamda ele alınmış olacaktır. Dur-Var’lar yerel kullanıcılarla birlikte

karşılıklı öğrenme sürecine katılabilecekleri atölyeleri, öğrendiklerini

uygulayabilecekleri üretim mekânlarını ve üretilenlerin tanıtılacağı ve satılabileceği satış

birimlerini de kapsayacaktır.

Bozkırda yaşayanların geleneğinden gelen sanata düşkünlükleri söz

konusudur. Her Bozkırlının evinde mutlaka bir müzik aleti olduğu ve bu aleti çalmayı

bilen bir aile ferdi olduğu literatüre geçmiştir. Bir kenttin marka değerine kavuşması ona

sonradan giydirilenlerle değil içinde taşıdığı öz değerlerle olasıdır. Sanatın, üretimin,

samimiyetin doğal çıktıları dur-varlara Çarşamba kıyı şeridi boyunca yerini aldığında

Bozkır’da kentsel kullanım kararlarının pazarlama değeri potansiyeli ortaya

çıkarılacaktır. Tasarım alanının; hem kentliler, hem de konuklar için tepeye ulaşıldığında

tepenin sunduğu panaromik görüntü dışında, tepenin mimari anlamda sunduğu bir

mekansal deneyimi yaşatması olasıdır.

DUR-VAR;

❖ * Tasarım alanını ilginç ve kullanışlı kılmak

❖ * Mekan ve insanlar arasında ilişki kurarak kimlik hissi vermek

❖ * Yürüyüşlerden parçalar toplamak

❖ *Kentte oyunsu bir iz bırakmak

❖ * Kolaj bütünü oluşturmak

❖ * Kent koridorunu parça parça örmek

❖ * İçi dış yapmak amaçlı tasarlanan mimari ve kentsel tasarım projelerinin

bütünüdür.




Araçların tasarım alanına geçişini engellemek amacı ile tasarlanan bu dur-varlar

aynı zamanda sokağın diğer tarafında çıkmaz sokak hissi yaratırken bir yandan da

çocuklar için futbol kalesi oluşturmaktadır (Şekil 12).

Şekil 12. Dur-engel-var

Yürüyüş aksında görsel algıyı zenginleştirmek için yeşil dur-varlar tasarlanmıştır (Şekil

13).




Şekil 13. Dur-Yeşil-Var

Kullanıcıların atölyelerde, yerel halkın ise evlerinde ürettiği ürünleri sergilemek amaçlı

tasarlanan sergi dur-var’ıdır (Şekil 14).

Şekil 14. Dur-Sergi-Var

Dur-varlarla içi dış yapmak! Amaç evinde halıyı dokuyan Bozkırlı yaşlı kadının

evinin önünde tasarlanan dur-varda halısını dokuması ve kenti gezen kişilerin bunu

seyredebilmesidir (Şekil 15).

Şekil 15. Dur-Emek-Var




Taş dur-varlardan çayın üzerinden geçmek için platformlar tasarlanmıştır. Yaşlı,

engelli veya platformları kullanmak istemeyen kullanıcılar içinse hemen yanında çarşı

köprü tasarımı yapılmıştır (Şekil 16).

Şekil 16. Dur-Oyun-var

Yalnızca görsel ögeye dönüşmüş olan Çarşamba Çayı’na insanların ulaşabilmesi için

farklı kotlarda oturma birimleri tasarlanmıştır. Farklı kotlarda tasarım yapılmasının

sebebi ise suyun yıl içinde farklı seviyelere kadar yükselip alçalmasıdır (Şekil 17).

Şekil 17. Dur-Çay-Var




Yürüyüş aksında bulunan iki katlı yapının zemin katı kafe olarak yeniden

tasarlandı ve önüne taş ve ahşap dur-varlardan oluşan oturma birimleri yerleştirilmiştir

(Şekil 18)

Şekil 18. Dur-Cafe-Var

Dur-Var’lar özde Çarşamba Çayı’nın kentsel yaşama katılımını sağlamak

için geliştirilen bir mimari tasarım dili olup farklı işlev ve ölçeklerde yorumlandığında

pek çok farklı biçime dönüşecek, ihtiyaca cevap verecektir. Dur-var’larla Çarşamba Çayı

kente kazandırılacak ve insanların Çarşamba Çayı’na ulaşılmasına izin verilecektir. Dur-

var’lar aydınlatma elemanı, yeşil duvar, oturma birimi ya da basamak olacak şekilde

farklı işlevler kazandırılarak tasarlanacaktır. Duvarların bilinen özelliği olan sınır

oluşturmanın

aksine sınırları

yok eden, içi dış,

dışı iç yapan dur-

varlar söz

konusudur (Şekil

19).

Şekil 19. Dur-Var işlev ve kesit örnekleri

Sonuç




Bozkır, coğrafi konumu ve erişilebilirliği, doğal güzellikleri, tarihi ve kültürel

değerleri ile markalaşma potansiyeli yüksek olan bir yerleşim birimidir. Bozkır’ın

ortasından geçen Çarşamba Çayı, beldenin pazarlama değeri açısından bir potansiyele

sahiptir. Çarşamba yalnız Bozkır’ın yerleşim özelliklerini değil aynı zamanda kent

merkezinin özelliklerini fiziksel, sosyal, ekonomik ve mekânsal olarak doğrudan

etkilemektedir. Çarşamba Çayı’nın iyileştirilerek kirlilikten arındırılması, su baskınlarına

ve zemin sıvılaşmasına karşı önlem alınması, suyun gücünün yarattığı yeni bir kentsel

yaşamı ve bu yaşamın mekânlarını arzu edilen oranda kurgulamamıştır.

Kent ekolojisine katkı ve mekânsal yaşam alanları oluşturma potansiyeline de

sahiptir. İmaj değeri yüksek olan Çarşamba Çay’ı ve çevresinde:

-açık kamusal alanlar,

-insan yaşamını kolaylaştıran, işlevsel ve estetik gereksinimleri yerine getiren, özgün

öğeler olarak kullanıldığında kent kimliği ile kentsel yaşam kalitesine yüksek oranda

katkı sağlayacak DUR-VAR’lar,

-tepeye ulaşıldığında, panaromik görüntü ve tepenin mimari anlamda sunduğu bir

mekansal deneyim ile proje tamamlanmıştır.

-Merkezde, Çay’a paralel gelişen yaya aksları, kent yaşamına katkılarıyla Bozkır

için kılavuz değere sahiptir. Bu durumu destekleyecek mimari düzenlemelerin planlama

ve yönetsel çerçeve içinde yer alması ve uygulamaya konulması üzerinde detaylı bir

çalışma yapılmalıdır.

-Çarşamba Çay boyunun düzenlenmesinde suyun potansiyelleri mekânsal olarak

kullanılmalıdır. Kıyı şeridi düzenlenirken oluşturulan bölünmeler suya erişebilirliği yok

etmektedir. Bu sınırların analizi yapıldığında yalnız alışveriş, yeme-içme, sohbet etme,

dinlenme aktivitelerinin değil aynı zamanda yürüme eyleminin sürekliliğinin de bloke

edildiği görülmektedir. Çarşamba kent için bağlayıcı, sürekliliği sağlayıcı majör bir unsur

olarak ele alınmalıdır.

-Yeni araç ve yaya köprülerinin yapılması, eskilerinin onarılması Çarşamba

Çayı’nın kent mekânı için kazanımlarında yerinde ve gereklidir. Ancak köprülerin gerek

kendi tasarımları üzerinden yalnızca geçilen yapılar olma anlayışının ötesine taşınmalıdır.




-Su genellikle mimarlıkta yansıtıcılığı, geçirgenliği ile artı mekânsal değerler

üretecek şekilde kullanılagelmektedir. Çarşamba örneğinde bu kullanım değerinin

yeterince farkında olunmadığı gözlemlenmiştir.

-Çarşamba Çayı’nı doğal bir su kaynağı olarak yaşamak için, engelleyici bariyerler,

çitler, kaldırımlar, çiçeklikler, aydınlatma elemanları ile hapsetmenin ve erişilmez

kılmanın aksine, alternatif yaklaşımlar bulunmaktadır. Çarşamba Çayı, kenarında

yürüyen, duran ve gözlemleyen insanlar için görülen, işitilen, hissedilen hatta

dokunulabilen özelliğe, mekânsal düzenlemeler ile kavuşturulmalıdır. Bozkır kent

merkezindeki Çarşamba bu hali ile doğal bir su kaynağı olarak kentle bütünleşmiş olan

bir değer olmaktan çok hapsedilmiş bir kanal görünümündedir.




KAYNAKÇA

Alexander, C., Ishikawa S., Silverstein M., 1977: A Pattern Language Oxford University Press, New

York.

Amsterdam, 2006: Architecture- a guide, Thoth, Amsterdam

Bala Alkan, H. 2010. Water and Architecture; In Çarşamba River Case-Eskişehir/Turkey, Bal-wois 2010

-Ohrid, Republic Of Macedonia - 25, 29 May 2010

Bala Alkan.H., Çingi M. 2011. “Eskişehir’in Mekânsal Kayıtları ve Porsuk Çayı’ndan Öğren-mek” YAPI

Mimarlık-Kültür-Sanat sayı:357 Ağustos 2011, sayfa 56-63, YEM yayınları, İs-tanbul

Benevolo, L.1971: The origins of modern town planning / by ; translated by Judith Landry, Cambridge,

Mass. : M.I.T. Press

Buldur, A. D. Sarı, S. 2010. Çarşamba Çayı’nın 15 Aralık 2010 Tarihli Taşkını Ve Bozkır’daki Konya

Etkisi, Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 25, Ocak - 2012, S. 81-107istanbul – Issn:1303-2429

Conan, M.2000: Environmentalism In Landscape Architecture, Dumbarton Oaks Research Library And

Collection Washington, D.C.As Volume 22 In The Series Dumbarton Oaks Col-loquium On The

History Of Landscape Architecture, 2000 Dumbarton Oaks Trustees For Har-vard University

Washington, Usa, Www.Doaks.Org/Etexts.Html

Dreiseitl, H., Grau, D., Ludwig, K. 200: Waterscapes : Planning, Building And Designing [Translation

Into English Michael Robinson], Basel : Birkhäuser.

Lyndon, D.2000: Landscape as Mentor. Places, 13(3), 4. Retrieved from:

http://www.escholarship.org/uc/item/80p047fx

Şafakçı, H., Tarihi Süreçte Bir Yerleşim Yerinin İsimleri: Konya-Bozkır Örneği, Uluslararası Sosyal

Araştırmalar Dergisi, Cilt:6, Sayı:28, 2013.

TÜİK, 'Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2014 Nüfus sayımı sonuçları

Tataroğlua N., Karataş, A., Erboyc, N., An Evaluation On The Process Of Being A Brand City Of Muğla,

Procedia - Social And Behavioral Sciences 210 ( 2015 ) 114 – 125.

Umar, Bilge (2008). Pamphylia İsauria Lykaonia Bir Tarihsel Coğrafya Araştırması Ve Gezi Rehberi,

İstanbul.

Walker, P. 1989: A Personal Approach to Design,” Landscape as Art, Process Architecture 85, Process

Architecture, Tokyo

Williams, S.1990: Docklands, Phaidon, Londra




Documents

BOZKIR’DA KENTSEL KULLANIM KARARLARININ ... Havva Alkan Bala...Konya’nın güneyinde Akdeniz Bölgesinde yer alan “suyu ve havası sert, insanı mert” olarak ünlenmiş ilçelerden