CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 106, viti i katërt i botimit, 10 TETOR 2009 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. org

TELEFON I GJELBER 04 2234 851KUSH JANE SHKAKTARET ME TE MEDHEJ TE NDOTJES SE AJRIT NE

TIRANE DHE ÇFARE DUHET BERE NE KETE DREJTIM?

Na informoni dhe kërkoni informacion në telefonin e gjelbër.JU MIREPRESIM

Bashkia e Durrësit ka filluar një diskutimpublik në lidhje me vendin më të

Duket se lista e ligjeve, kupjesë e tyre është dhe kujdesipër mjedisin, që miratohen e nukzbatohen, është e gjatë dhe, siçduket, edhe mund të zgjatetakoma. Shpesh, për ndërhyrjenshtetërore në zbatim të këtyreligjeve, bëhet ose ndonjë emisionteleviziv, ose kronika në mediane shkruar.

Eshtë e kotë të marrëshshembuj për zbatimin e ligjitantiduhan se ai nuk zbatohetpothuajse askund.

Me aksione e fushata tëherëpasherëshme ështëndërhyrë në furrat e gëlqeres nëKrujë. Ministria e Mjedisit,prokuroria e pushteti lokal janëdorëzuar para pronarëve të tyreqë i mbyllin pak ditë e i hapin

LIGJE JANE. PSE NUK ZBATOHEN ?përsëri dhe tymi i tyre duketedhe nga zyrat e institucionevenë Tiranë. Kontrolli i Lartë iShtetit, gjatë inspektimit të kryermë Ministrinë e Mjedisit, përvitet 2007-2008, ka konstatuarnjë listë shkeljesh në lidhje medhënien e lejeve mjedisore nëshumë rrethe të vendit, parespektuar kriteret e ligjit dheparametrat mjedisorë.

Ligjet nuk bëhen, siçdeklarohet shpesh, në përputhjeme legjislacionin e përparuareuropian, për të “kënaqur “ BEqë të na pranojë në gjirin e saj,por për ta çuar vërtetëShqipërinë në Europë. Dhe kjobëhet kur përpilohen siç duhetligjet, por dhe zbatohen perheree jo me aksione e fushata.

UNICEF organizoi më 29 shtator, njëtakim promovimi të punës së bërë dhe tëcertifikimit të mësuesve të trajnuar dhe

pjesëmarrës në projektin Cleen, ku bën pjesëdhe projekti “ Shqipëria ime e pastër dhe ebukur “, zbatuar nga Grupimi Ekolëvizja.Perveç mësuesve nga gjithë vendi, merrninpjesë edhe Ministri i Mjedisit, z. FatmirMediu, Ministri i Arsimit dhe Shkencës z.Myqerem Tafaj, Ambasadori i UNICEF nëShqipëri z. Delf Palm, dhe Ambasador iMbretërisë së Holandës z Henk G. C vanden Dool.

Për herë të parë në Shqipëri ështëaplikuar ndërtimi i një fshati turistik dhe

ekologjik me banesa prej druri që përdortërësisht energjinë diellore, gjë qe e bënkëtë kompleks një model pilot stimuluesedhe për investimet e tjera zonës sëbregdetit të jugut. Energjinë elektrike,kompleksi prej 10 kabinash, për ndriçimin emjediseve të brendëshme të bungaloë,mjediseve përreth tyre (rrugica dhe sheshe),si dhe për ujin e ngrohtë, e siguronnëpërmjet paneleve fotovoltaike diellore tëgjitha të ushqyera nga energjia diellore eakumuluar.

Ing. Perparim ZUNA, MSc, MPAEkspert në fushën e aviacionit

Organizmat ndërkombëtare të aviacioniti kanë kushtuar vëmendje ndikimit tëaviacionit në ngrohjen globale e ndryshimetklimatike. Por strukturat tona të aviacionitcivil, publike dhe private, akoma nuk ikonsiderojnë obligim problemet e trajtimittë zhurmave apo ndotjes me CO2. Kjo ështënjë e metë e masterplanit afatgjatë të pastudiuar për zhvillim të zonës urbane tëaeroportit “Nënë Tereza” Rinas, dukedevijuar nga kërkesat e projektimit tëaeroporteve të normuara në manualet ezhvillimit të aerodromeve të ICAO dhe tëOrganizatës Nderkombëtare tëAeroporteve, ku vendi yne eshte antar dhe

të IATA, ku operatorët tanë BelAir dheAlbaniaAirlines janë antarë.

Nga Prof. Dr. Skënder SALA

Ka një prirje të dukshme, tëpaktën këto 15 vitet e fundit qëfshatarët në zonat kodrinoro -malore të shmangin ndërtimet nëterren shkëmbor, duke ivendosur atë në tokën arë. Kjo efundit po keqpërdoret shumënga pronarët. Vendimmarrësitdhe politikbërësitduhet tëkërkojnë ndihmën especialistëve për zgjidhjen eproblemit të rrëshqitjeve të tokëssepse mbi 4110 ha janë kapur ngarrëshqitjet e shëmbjet dhe mbi113 000 ha të tjerë janë gati tëpërfshihen nga ky rrezik..

përshtatshëm ku do të ndërtohet porti i ri ipeshkimit. Projekti i ministrisë parashikonqë porti i ri i peshkimit duhet të ndërtohetnë kalatën zero vetëm 500 metra largshëtitores bregdetare të Durrësit.PjesemarresitNë vendin ku parashikohet tëndërtohet ne mendojmë se ky port do tësjellë impakte shumë negative në mjedis,duke e ndotur ndjeshëm atë dhe duke enxjerrë tërësisht jashtë funksionit shëtitorenbregdetare

UNICEF DHE PROJEKTI “CLEEN” NJE KAMPING EKOLOGJIK NE PORTO PALERMO

RRËSHQITJET E TOKËS - RREZIK IPAVLERËSUAR SI DUHET

AVIACIONI, SHQIPERIA DHE MJEDISI 2

DISKUTIM PUBLIK PER PORTIN E RI TE PESHKIMIT

Lexo fq. 2

Lexo fq. 7

Lexo fq. 3

Lexo fq. 5

MBEMBEMBEMBEMBETTTTTJEJEJEJEJET SPITT SPITT SPITT SPITT SPITALALALALALOREOREOREOREORE

PRAPPRAPPRAPPRAPPRAPA SPITA SPITA SPITA SPITA SPITALITALITALITALITALIT

TË GJIROKTË GJIROKTË GJIROKTË GJIROKTË GJIROKASTRËSASTRËSASTRËSASTRËSASTRËS

2

Ndryshimet e mëdha mjedisorendikojnë në mirëqënien dheshëndetin e fëmijeve. Në themel të

të gjitha këtyre sfidave ështëmungesa e ndërgjegjësimit dhe tëkuptuarit e problemeve që kanë tëbëjnë me mjedisin, si edhemungesa e vullnetit të individëvedhe komuniteteve për të marrëpërgjegjësinë e duhur e për tëmënjanuar veprimet që kanëndikim shkatërrues mbi mjedisin.

Si pjesë e një programishkollor, të zbatuar nga Ministriae Arsimit dhe Ministria e Mjedisit,në 250 shkolla të Shqipërisë,nëpërmjet projektit CLEEN (ChildLed Environmental EducationIniciative), mbeshtetur ngaUNICEF dhe Mbreteria eHollandës, me fokus ndër-gjegjësimin dhe përgjegjshmërinendaj mjedisit, fëmijet, po mësojnesjellje të reja se si të mbrojnë

Ministria e Mjedisit ka nisur njësërë projektesh, të cilat mbështeten ngaUNDP në Tiranë. Në këtë kuader,Ministri Fatmir Mediu, pati një takimme përfaqesues të larte të UNDP.

Gjatë këtij takimi, u diskutua përvazhdimësinë e implementimit tëkëtyre projekteve mjaft të rëndësishmesi, forcimin e kapaciteteve me vendet ezhvilluara për të ulur problemetmjedisore, identifikimin e pikave të

Më 22 Shtator MMPAU iubashkua nismës së vëndeve tëBashkimit Europian në inisiativën“Në qytet pa makinën time”.Zëvëndësministri i Mjedisit z. A.Garuli i ftuar në një aktivitet mepunonjës të mjedisit, nxënës tëshkollave dhe shoqata mjedisore,bëri thirrje për një sensibilizim tëtë gjithë qytetarëve për çështjetmjedisore. Ai kërkoi më shumëmbështetje nga autoritetet lokale

për një transport publik tëqëndrueshëm si dhe shtimin errugëve për biçikleta. “Në Tiranëpushteti vendor të kujtohet përmbrojtjen e mjedisit, të kujtohetqë përveç shfrytëzimit dheresurseve që krijon, ky kryeqytetka dhe një natyrë që duhetmbrojtur mungesa e një planirregullues ka krijuar dhe njëmungesë gjelbërimi në natyrë,pasi dhe ata që kanë vullnet që tëlëvizin me mjete mjedisore nuk ekanë mundësinë praktike nëqytetet tona, ku mungojnë rrugëtdytësore për këmbësorët dhebiçikletat” – theksoi në fjalën e tijZ. Garuli.

Në emër të shoqërisë civile

KUÇOVE Ndotja e ujit të pijshëm në rrethin

e Kuçovës është bërë sërish shkak përpërhapjen e infeksioneve kryesisht tekbanorët e moshave të vogla. Në shumëfshatra të këtij rrethi furnizimi ibanorëve me ujë të pijshëm bëhetnëpërmjet depove të ujit dhe pusevetë ngritura nga vetë ata. Në analizat qëDrejtoria e Shëndetit Publik në këtë

rreth ka bërë me kampionet e ujit tëpijshëm në një sërë fshatrash të këtijrrethi ka rezultuar se uji i pijshëmështë i ndotur. Kështu në raportiminqë kjo drejtori ka bërë pranë nënprefekturës rezulton se uji i pusevedhe depove në fshatrat Kozare, Gegë,Velagosht, Salc Kozare është i ndoturkimikisht.

Sipas burimeve pranë Repartit tëUrgjencës në spitalin e qytetit kohëte fundit është rritur numri i pacientëveqë paraqitem me infeksione. Vetëmgjatë dy muajve të fundit 523 rastejanë paraqitur për ndihmë mjekësoresi pasojë e prekjes nga infeksionet endryshme dhe nga verifikimet ka

VEPRIMTARI E UNICEFÇERTIFIKOHEN MESUESIT PJESEMARRES NE PROJEKTIN CLEEN

mjedisin dhe ta mbajnë më tëpastër dhe më të shëndetshëmmjedisin që i rrethon.

CLEEN është një projekt, kubën pjesë dhe projekti “Shqipëriaime e pastër dhe e bukur”, zbatuarnga Grupimi Ekolëvizja, që kapërfshirë edukimin mjedisor nëshkollat e ciklit të ulët. Ai ndihmon

fëmijet të kuptojne rëndësinë e njëmjedisi të mbrojtur, nxit sjelljepozitive dhe inkurajon aktivitetete ndërmarra nga vetë ëfemijët. Nëkuader të kësaj nisme ështëzhvilluar një kurrikul për mjedisin,ka filluar një fushatë për sjellje tëpërgjegjëshme ndaj mjedisit si dheshpërndahen grante të voglashkollave për aktivitete mjedisore.

Instituti i Kurrikulave dheTrajnimeve ka certifikuarprogramin e trajnimit dhe deri tanijanë trajnuar 1280 mësues.

Në kuadër të projektit, UNICEForganizoi më 29 shtator, një takimpromovimi të punës së bërë dhe tëcertifikimit të mësuesve të trajnuardhe pjesëmarrës në këtë projekt.

Prveç mësuesve nga gjithë vendi,merrnin pjesë edhe Ministri iMjedisit, z. Fatmir Mediu, Ministrii Arsimit dhe Shkencës z.Myqerem Tafaj, Ambasadori iUNICEF në Shqipëri z. Delf Palm,dhe Ambasador i Mbretërisë sëHolandës z Henk G. C van denDool.

Në fjalimin e tij Ministri Tafaj

tha ndër të tjera se: “Veprimtariaqë zhvillohet sot është njëveprimtari shumë kuptimplotedhe një ngjarje fryt ibashkëpunimit të ngushtë midisshkollës, nxënësve, mësuesve tëshkollave, drejtorive arsimore,strukturave të Pushtetit Lokal,organizatave të huaja “. Ai shtoise “Mjedisi në kurrikulën eshkollës sonë, duhet të zërë njëvend shumë të rëndësishëm,madje në moshat e hershme. Meshprehitë e para të mbrojtjes sëmjedisit, ne do të fillojmë që nësistemin parashkollor dhe do tëvazhdojmë intensivisht mearsimin bazë dhe me arsimin emesëm”.

Ndërsa Ministri i Mjedisit, z.Mediu tha, ndër të tjera se “Mendoj se kjo është një nismë ecila adreson në mënyrë të qartëdhe praktike një problem dhekulturë disi të munguar në vendintonë. Ndaj është me vend tëfalenderoj të gjithë ata që kanëpunuar e kontribuar në realizimine këtij projekti, veçanërisht zyrëne UNICEF-in në Tiranë.

Si ministër, por edhe si qytetarmendoj se kjo është një sfidë epërbashkët e të gjithë aktoreve

insitucional e social, të cilët duhettë këmbëngulin në promovimin e

vazhdueshëm të vlerave tëmbrojtjes dhe zhvillimit të njëmjedisi të shëndetshëm e tëdobishëm për qytetarët e vet.

Kjo në radhë të parë kërkonedukimin e vendimarrësve,ndërgjegjësimin e tyre për hartimindhe ekzekutimin e politikave që nëçdo rast marrin parasysh aspektinmjedisor dhe i kushtojnë atijvëmëndjen e duhur. Shoqëria dheaktorët institucional e socialshqiptar duhet të luajnë një rolproaktiv dhe të gjejnë rrugët eduhura për të balancuar zhvilliminekonomik me ruajtjen dhe mbrojtjene mjedisit. Unë jam i bindur se kybashkëpunim i nisur do të vazhdojëdhe do të zhvillohet më tej në tëardhmen “.

nxehta mjedisore në vendin tonë,menaxhimi i integruar i ekosistemit tëbasenit të liqenit të Prespës në Shqipëri,Greqi dhe Maqedoni, programin endryshimeve klimatike për fuqizimine paneleve diellore për ujë të ngrohtë,etj.

Një pikë e rëndësishme e këtijtakimi, ishte diskutimi përKonferencën Ndërkombëtare mesPalëve, që do të mbahet në

Kopenhagen në dhjetor të këtij viti.Shqipëria është anëtare e Konventëspër Ndryshimet Klimatike dheProtokollit të Kyotios. Si e tillë, kanjë sërë përgjegjësish në përmbushjene standarteve për reduktimin e gazeve-serrë në atmosferë dhe në këtë kuadër,vendi ynë zbaton disa projekte qësynojne krijimin e një kuadri ligjor,forcimin institucional dhe masavekonkrete zbatuese.

përshëndeti Z. Sazan Guri, aitheksoi në fjalën e tij se “ Tani i kaardhur koha veprimit dhe jo mësensibilizimit. Duhet të veprojmëbashkarisht për të hartuar politikapër të arritur standartet e vendeveeuropiane drejt së cilave aspirojmëtë shkojmë”.

Në kuader të kësaj Dite, qendrarinore “Epoka e Re” dhe“Parlamenti Rinor” Fier, organizuanfushatën me moton : “Të gjithe së

bashku, të mbrojme qytetin tonë”.Por atje, ndryshe nga zyrtarët e M.Mjedisit që u kthyen në zyrë memakina, dhe gjithë trafikut të Tiranësqë nuk ndaloi asnjë minutë, të rinjtëe Fierit, në bashkëpunim meDrejtorinë e Policisë Rrugorë,bllokuan qarkullimin e makinave nëbulevardin “Jakov Xoxa”, duke idhënë akses vetëm këmbesorëvedhe transportit publik. Ata bënëthirrje për lëvizje në këmbë dhe mebiçikleta në rrugët kryesore, dukeparë si prioritet eliminimin eqarkullimit me mjete motorike. Menjë sasi gomash të perdorura, upikturuan dhe u hodhën dhjetramesazhe me ngjyra për qytetarëtdhe kalimtarët.

NGA MINISTRIA E MJEDISIT

NDOTJE E UJIT TE PIJSHEMrezultuar se pacientët kanë qenëbanorë të fshatrave, të cilëtkonsumojnë ujë të pijshëm nga depotdhe puset dhe të paklorinuar.

Fier, depot e ujit të pijshëm 60-vjeçare

FIER Ndërmarrja e Ujësjellës-

Kanalizimeve Fier prej dy muajshështë duke zbatuar një investim në njënga vendet e depozitimit të ujit ngafurnizohet i gjithë komuniteti i qytetittë Fierit. Fondi për këtë ndërhyrje tëparë me investim është 1. 5 milionëlekë të reja, ndërkohë që një investimmë i madh pritet të kryhet nga BankaBotërore. Investimi ka prekur depot eujit që ndodhen në Qafën e Koshovicës.Sipas drejtorit të Ujësjellësit, AgimPlepi, mësohet se ndërhyrja tek depote ujit të qytetit të Fierit kishte munguarqë nga viti 1950. “Që nga vitit 1950nuk është investuar asnjëherë nëdepot e qytetit, të cilat në shumë rastekanë sjellë probleme. Depotndodheshin në një gjendje mjaft tërënduar. Meqenëse rrjeti i ujësjellësit,vendburimet si dhe rrjeti brendaqytetit është tejet i amortizuarkërkohej një fond edhe më i madhinvestimi”, ka thënë drejtori AgimPlepi. Brigadat e ujësjellësit e kanënisur punën që prej dy muajsh.Konfirmohet se ato kanë mundësuarndërtimin e një depoje të re mepërmasa të mëdha, që përmbushkërkesat e një qyteti me mbi 110 mijë

banor që është Fieri. A. Damini

LUSHNJE Uji me të cilin furnizohen banorët

e Lushnjës ka përmbajtje të lartëamoniaku dhe substancakancerogjene. Banorët prej muajshkanë shprehur shqetësimin lidhur meujin që u rrjedh nëpër rubinete.Ndërkohë që Inspektorati i Higjienëspranë Drejtorisë së Shëndetit Publikpas analizave të kryera në fillim tëjavës që sapo u mbyll, ka konstatuarnjë ndotje me sasi të lartë të ujit tëpijshëm, si dhe ka bërë thirrje përmospërdorim të tij. Prania eamoniakut, si dhe e substancavekancerogjene në ujin që marrin banorëte Lushnjës është komunikuarzyrtarisht prej Inspektoratit tëHigjienës. Specialistja e këtijinspektorati, Afërdita Vara, shprehetse ka qenë shqetësimi i banorëvefillimisht ai që ka vënë në lëvizje këtëinspektorat. Vara tregon se pasankesave të para të banorëve, tëardhura rreth 2 muaj më parë, u kryenanaliza lidhur me cilësinë e ujit. ”Kemikonstatuar gjatë analizave të parapraninë e amoniakut, e cila ka ardhurduke u shtuar nga dita në ditë, derisaka arritur në situatën ku ndodhet edhesot. Kjo situatë e krijuar nga furnizimime ujë i qytetit ka bërë qëInspektorati i Higjienës të arrijë tëgjejë edhe shkaqet e pranisë së këtyrebaktereve të rrezikshme”, shprehetspecialistja.

DITA PA MAKINAME ME TEPER TRAFIK

3

Porto Palermo është shumetërheqës si një pike potenciale përturizëm dhe sporte ujore enënujore, po ashtu mund të jenetepër tërheqës për turistet dhe

mbetjet arkeologjike (amforat) tëshekullit 2 P. e. s. që ndodhen nenujë në ketë gji. Kjo vihet në dukjeedhe në “Planin strategjik tëzhvillimit të bregdetit të jugut “.

Nisur nga kjo strategji dhe ngapërvoja e gjatë në turizminnënujor në Shqipëri, z. XhemalMato krijoi një shërbim për

Duket se lista e ligjeve, kupjesë e tyre është dhe kujdesi përmjedisin, që miratohen e nukzbatohen, është e gjatë dhe, siçduket edhe mund të zgjatetakoma. Shpesh, për ndërhyrjenshtetërore në zbatim të këtyreligjeve, bëhet ose ndonjëemission televiziv, ose kronika nëmedian e shkruar.

MBETJET SPITALORE Për to ka disa ligje e rregullore

: Ligji Nr. 8094, datë 21. 3. 1996 “Për largimin publik tëmbeturinave “ ; Ligji Nr. 8934 dt.05. 09. 2002 “ Për mbrojtjen emjedisit “ ; Ligji Nr. 9010 dt. 13.02. 2003 “ Për administriminmjedisor të mbetjeve të ngurta “; Ligji Nr. 9115 dt. 24. 07. 2003 “Për trajtimin mjedisor të ujeravetë ndotura “ ; Ligji nr. 9537 “ Përadministrimin_e mbetjeve tërrezikshme “ ; Rregullore Nr. 6 dt.30. 11. 2007” Për administrimin embetjeve spitalore “ ; VKM Nr.99 dt. 18. 02. 2005 “ Për miratimine katalogut shqiptar tëklasifikimit të mbetjeve “. Edhemënyrat e trajtimit të tyre janërregulluar me norma tëpërcaktuara qartë. Dëmi që mundtë sjellin në mjedis e në shëndetine njerëzve është i qartë për këdoe, aq më tepër për Ministrinë eShëndetësisë e atë të Mjedisit.Por, që të kujtohej shteti se këtoduheshin zbatuar, u desh njëemission investigativ nëtelevizion, që të nxirrte “ të palarat“ e administrimit të këtyrembetjeve. Këtu nuk ështëproblemi se një zyrtar, diku nëinstitucione, nuk ka kryerdetyrën. Në television pamëskandalin (që është pak ta quashtë tillë), se si mbetjet spitalorehidheshin në kazanët embeturinave urbane si plehrat eshtëpisë. Është pak ta quashskandal edhe atë që në SpitalinUshtarak problem ishte mungesa

turizmin nënujor dhe ekologjik nëGjin e Palermos, nëpërmjetinstalimit të një kampingu mekabina prej druri. Instalimi, apostruktura e njësisë se kabinave

përbëhet nga kabina (bungalow),tërësisht prej druri, si çatia dhedyshemeja, të cilat montohen dheçmontohen direkt në terren dhenuk kanë kërkuar punime betoniapo ndryshime të pa rikthyeshmetë mjedisit natyror. Në krijimin ekëtij kompleksi janë përdorurgurët dhe gjelbërimi rrethanor i

vetë mjedisit, duke e ruajtur dhepërmirësuar atë.

Janë gjithsej 10 kabina të tilla prejdruri për akomodimin e turistëvenatyrorë dhe nënujorë si dhe një

kabinë e veçantë që shërben sistacion për pajisjet sportive si sërf,kostume zhytjeje, bombola,kompresor dhe materiale trajnuese.

Energjinë elektrike për ndriçimdhe për ujin e ngrohtë, kompleksiprej 10 kabinash, e siguronnëpërmjet paneleve fotovoltaikediellore. Jane 60 llamba tip led që

NJE KAMPING EKOLOGJIK NE PORTO PALERMO

e 1000 litrave karburantit. Le të shohim çfarë thonë

drejtuesit. Dr. n/kolonel N. Fejziu,në Institutin e KërkimeveMjekësore (Spitali Ushtarak)pranon se në këtë spital, sipaspërllogaritjeve dalin rreth 60-70 kgmbetje biologjike. Këto deri me2006-ën digjeshinnim, ndërsa sotçohen pjesërisht në QSUT, me tëcilën kanë lidhur kontratë. Por

nëndrejtori i QSUT-së, Xh. Draçinithotë se “mbetjet spitalore vijnëjo nga spitalet, por ngainstitucione që jane edhe private,ku në baze të ligjit u ofrojmë keteshërbim duke përbërë dhe tëardhura dytësore për qendrënspitalore. Por sasia është shumëe vogël. Sasia e tyre nuk i kalon10-15 kg në dite gjithmone dhekëto nuk i sjellin çdo ditë “. Pyetjesse shkojnë në QSUT mbetjespitalore nga Sanatoriumi apoSpitali Ushtarak, z. Draçini upergjigj : “Me thënë të drejtën,

jo”. Athere si është e vërteta ? Të vërtetën e shikojmë në

studimin e mjekut A. Hoxha,financuar nga OBSH-ja, UNICEF-i,USAID-i etj…, ku pjesë e studimitjanë QSUT, Materniteti“Mbretëresha Geraldinë”,Materniteti “Koço Glozheni”, SpitaliUniversitar i Sëmundjes sëMushkërive ”Shefqet Ndroqi” dheISHP “Hulo Hajderi”. Aty sqarohet

se përpunimi i mbetjeve spitalorekryhet pjesërisht në QSUT dhe nukkryhet në asnjë rast në spitalet etjera. Sipas tij mbetjet e spitalevedepozitohen njëlloj si të gjithambetjet e tjera në kontejnerët ezakonshëm, kur trajtimi i tyre duhettë bëhet veç të tjerave. Ndërkohë që25 për qind e këtyre mbetjevepërbëjnë rrezik për jetën epacientëve në spitale apo përbanorët e zonave ku depozitohen.Sipas të dhënave, spitaletshkarkojnë rreth 1439. 63 ton në vitmbetje spitalore në pikat e

grumbullimit të mbeturinave.Nga këto, 255. 46 ton paraqesinrrezikshmëri të lartë. Por edhefunksioni i inceneratorit nëQSUT nuk është i përhershëmdhe aparaturat nuk janë brendastandardeve sepse filtrat nuk ebëjnë plotësisht përpunimin egazit që përhapet në mjedis. Evërteta duhet të jetë pikërishtkjo.

ZHURMAT Banorët e pallateve pranë

“Living Room” dhe “Folie”, afërkanë depozituar kallëzim penalnë Prokurorinë e rrethit Tiranënë lidhje zhurmat që i kanëshqetësuar çdo natë, për vite tëtëra, shkaktuar nga lokalet.Përpara se ti drejtohendrejtësisë, banorët kanëkontaktuar disa herë me pronarëte lokaleve, kanë dërguar letra tekkrerët më të lartë të shtetit sikryeministri Berisha,kryebashkiaku i Tiranës Rama

apo kryetarja e parlamentit Topalli.Letra të veçanta janë dërguar ngaambasadorët e Kroacisë dheRumanisë por sërish asnjëzgjidhje. Me këtë shqetësim janëbashkuar edhe diplomatët qëjetojnë në kompleksin e banesavenë rrugën “Abdi Toptani” siAmbasadori kroat, Ambasadorirumun, sekretarja e AmbasadësItaliane, Atasheu kulturor nëAmbasadën Britanike,administratori i Torre Drini dhezyrtarë të UNDP.

“Beteja” e banorëve të kësajzone ka filluar që nga vjeshta e viti2004. Ankesat tek pronarët kanërënë që atëhere në vesh tëshurdhër. Bile pati dhe“vetëgjyqësi” kur disa banorë ukishin prerë diskove ujin dheenergjinë.

Kur nga banorët janë njoftuarnjoftuar krerët e policisë përsituatën e rëndë të zhurmave kanëmarrë përgjigje se lokaleve u ështëdhënë leje deri në orën 02. 00 tënatës. Pra shkelet ligji nga ata qëduhet ta zbatojnë. Por lokalet, qësipas ligjit nuk duhet ta kishinedhe këtë të drejtë që u jep policia,duke shkelur rregullat, edhe paskësaj vazhdojnë deri në orët e paratë mëngjesit.

Edhe zyra e Avokatit të Popullitështë prononcuar për këtëproblem. Bile shefi i kabinetit tëAvokatit të Popullit, A. Lazebeu,është shprehur se duhet tëfunksionojë një praktikë gjyqësoreqë të konsistojë edhe nëdëmshpërblimin e qytetarëve. Poashtu edhe Komiteti SHqiptar iHelsinkit ju sugjeroi organevepërkatëse shtetërore të marrinmasa dhe të zbatojnë rregullat përtë mos lejuar cënimin e të drejtëskushtetuese të privatësisë. Por kjogjendje, veç asaj që rëndohet çdovit në plazhet tona, ku për këtëhumbi jetën edhe një njeri, ështënë shumë zona të Tiranës.

(vijon ne faqen 4) A. D.

realizojnë gjatë natës ndriçimine mjediseve të brendëshme tëbungalow si dhe mjedisevepërreth tyre (rrugica dhesheshe), të gjitha të ushqyera

nga energjia diellore eakumuluar.

Eshtë hera e parë nëShqipëri që po aplikohet në njëmadhesi të tillë përdorimi ienergjisë diellore për ndriçim nënjë fshat turistik, gjë qe e bënkëtë kompleks një model pilotstimulues edhe për investimet

e tjera të kësaj zone.Uji për larje (dush dhe

lavaman) derdhen në mënyrë tëstudiuar në natyre, për tëndihmuar vegjetacionin përreth,

ndërsa ujrat e WC-ve çohen nënjë gropë septike ekologjike, përherë të parë e aplikuar në këtëzonë. Pra ai është tërësishtmiqësor me mjedisin dhe do tëndihmojë zhvillimin e zonësnëpërmjet aplikimit të një turizmitë përgjegjshëm cilësor dhe tëveçante në Shqipëri

LIGJET JANE. PERSE NUK ZBATOHEN?

Ku isinves

“ tëmbetkaza

4

(vijon nga faqja 3) Më në fund, me një aksion,

Ministria e Mjedisit dhe policia,nxitur nga “ zhurma” që ka disajavë që po bëhet në media për këtëproblem, fundjavën e parë tëtetorit kanë mbyllur dhe gjobiturrreth 30 lokale e janë vënë gjoba.

Megjithëse me tepër vonesë,ndofta me vite, kjo gjë duhetpërshëndetur. Por, si edhe herë të

tjera, edhe këtu ka një “por”. Dylokale, “Magic 4” dhe “LivingRoom”, kanë qëndruar hapur dhekanë vazhduar muzikën e tyre tëpashqetësuar nga policia. Tëacaruar për këtë kanë protestuarpronarët e lokaleve të mbyllurapor, siç duket rregullat e ligjat nukjanë njëlloj për të gjithë. Se kushbën përjashtim dhe arsyen mundta dinë policët, por më tepër ataqë kanë dërguar atje forcat erendit për këtë aksion.

INERTET DHE LUMEJTE Eshtë folur e shkruar, janë

marrë vendime e masa, por nëlumenjtë tanë vazhdon të merreninertet me rregull e parregull.Megjithë periodizimin që bëriMinistria e Mjedisit, pak kush erespekton, duke përfituar dhe ngakontrolli i pakët. Kohët e funditky fenomen, sa për të sjellë njëshembull, ka përfshirë dhe rrugënMilot-Rubik e deri në Rreshen, qëështë dhe pjesë e autostradës sëre. Më e keqja vjen se, makinat etonazheve të rënda, që dalin nga

lavatriçet e rërës, po prishin dheasfaltin e rrugës së re e “ mbjellin”gurë e zhavorr në rrugë, që bëhetdhe premisë për aksidente.

Në kundërshtim me ligjin, disadhjetra lavatriçe rezultojne, qëaskush nuk i di a kanë apo jo leje,janë hapur praën rrugës së re. Por

dhe askush nga ata që e kanë përdetyrë të kontrollojnë, nuk duketse është bërë i gjallë. Mjafton të

thuash se vetëm praën urës sëSkurajve, ne pak qindra metra,janë ngritur e veprojnë pesëlavatriçe që dalin drejt e në rrugë.Ndërsa për të mbuluar intertet memushama, siç është dhe rregulli,as që bëhet fjalë. Por kjo ndodhpothuajse në të gjithë lumenjtë.

TE TJERA LIGJE QE NUKGJEJNE ZBATIM

Eshtë e kotë të marrëshshembuj për zbatimin e ligjitantiduhan se ai nuk zbatohetpothuajse askund. Me aksione efushata të herëpasherëshme është

ndërhyrë në furrat e gëlqeres nëKrujë. Ministria e Mjedisit,prokuroria e pushteti lokal janëdorëzuar para pronarëve të tyre

që i mbyllin pak ditë e i hapinpërsëri dhe tymi i tyre duket edhenga zyrat e institucioneve nëTiranë.

KONTROLLI I LARTE ISHTETIT

Kontrolli i Lartë i Shtetit, gjatëinspektimit të kryer më Ministrinë

e Mjedisit, për vitet 2007-2008, kakonstatuar se kjo ministri nuk kahartuar programin kombëtar tëmonitorimit të mjedisit. KLSHrendit një listë shkeljesh në lidhjeme dhënien e lejeve mjedisore nëshumë rrethe të vendit parespektuar kriteret e ligjit dheparametrat mjedisorë. Në shumëprej tyre nuk janë përcaktuarmaterialet që do të përdoren gjatëprodhimit dhe efektet e tyre nëmjedis. Një tjetër lloj shkeljeje eevidentuar nga KLSH është nëmos zbatimin e kontratave tëlidhura me institucionet engarkuara për monitorimin emjedisit. Ndërkohë edhe nëvjeljen e gjobave ka pasurprobleme të mëdha pasi vitin eparë janë vjelë katër për qind,ndërsa vitin e dytë vetëm shtatëpër qind.

KLSH thekson shprehimisht :“U konstatua se inspektorët emjedisit në rrethet Kavajë,Lushnjë, Krujë, Pogradec dheSarandë, kanë marrë atributet eAgjencisë Rajonale të Mjedisit.

Disa inspektorë kanë pranuardokumentacionin, dhënë mendimdhe përcjellë në ministri, pa eshqyrtuar dhe miratuar nga

Agjencia Rajonale e Mjedisit.Drejtoria e Vlerësimit të Ndikimit nëMjedis ka dhënë leje, pa marrëmendimin dhe vlerësimin eanëtarëve të komisionit, duke mospasur asnjë program rrethrehabilitimit të sipërfaqeve që dotë dëmtohen ”. Dhe më tej thuhetse në dosjet e paraqitura nga

subjektet për t’u pajisur me leje,mungojnë të dhënat e përputhjessë projektit me planet kombëtare

të zhvillimit ekonomik, me planet erregullimit të territorit, etj. Shkeljeka për dhënien e tokave bujqësore

për qëllime të ndryshme (prodhimtulla, fraksion guri dhe shfrytëzimargjile). Edhe te lejet përshfrytëzimin e lumenjve(karrierave), një pjesë e vendimeveështë dhënë pa pasurdokumentacionin e plotë. Vetëm përfabrikën e çimentos në Balldren “nëlejen mjedisore nuk janë pasqyruar

A DO TE MBILLEN PEMET PERSERI ?Nje investitori te huaj i eshte dhene

e drejta e shfrytezimit te pyjeve nezonen e Lezhes dhe Shkodres, meqellim prodhimin e cimentos. Vendimiu mor nga Komisioni Parlamentar perTregtine dhe Prodhimin qe kamiratuar heqjen nga fondi pyjor terreth 300 hektareve toke të cilat, meqellim zhvillimin e investimit do tepriten. Vendimi per lejen e ndertimiteshte marre ne mesin e vitit 2008,ndersa shoqeria ka filluar punimetper pergatitjen e karrierave pershfrytezim te gurit gelqeror dheargjiles, qe perdoren si lende e parene prodhimin e cimentos. Ne

komision nuk ka pasur debate, porvetem nje shqetesim te shprehur ngakryetari Jemin Gjana, sa i takonrikthimit te zones ne gjelberim. “Nukjam kunder investimit, por kerkoj meshume kujdes, pasi na thuhet segjelberimi do te kthehet dhe ne faktnuk ndodh keshtu. Sipasmarreveshjes, kompania e huaj do tepunoje per te mbjelle zonen me drurete prekur nga investimi brenda njekohe 3-vjecare. Fakti qe kontrata efabrikes se cimentos kerkonmiratimin e Kuvendit lidhet mehapesiren pyjore qe do teshfrytezohet. A do te mbillen perseri?

LIGJET JANE. PERSE NUK ZBATOHEN ?

Eshtë e kotë të marrësh shembuj për zbatimin e ligjitantiduhan, se ai nuk zbatohet pothuajse askund

Ligjet nuk bëhen në përputhje me legjislacionin epërparuar europian, për të “kënaqur “ BE që të na

pranojë në gjirin e saj, por për ta çuar vërtetëShqipërinë në Europë. Dhe kjo bëhet kur përpilohen

siç duhet ligjet, por dhe zbatohen ato.

Kontrolli i Lartë i Shtetit ka konstatuar se Ministria eMjedisit, për vitet 2007-2008, nuk ka hartuar

programin kombëtar të monitorimit të mjedisit DHErendit një listë shkeljesh në lidhje me dhënien elejeve mjedisore në shumë rrethe të vendit pa

respektuar kriteret e ligjit dhe parametrat mjedisorë.

sasia e mbeturinave të rrezikshmeqë do të përdoren gjatë fazës sëndërtimit, si karburant, vajra, etj.Nuk pasqyrohen materialet që dotë përdoren gjatë prodhimit nëvazhdimësi, por që konsiderohenpotencialisht të rrezikshme, siacetilen, gazra, tretës, bojëra,rrëshira, etj. si dhe masat përparandalimin e ndotjes”.

Lindin pyetje të tilla : KurMinistria si “gardiane “ e ligjit eshkel atë, po të tjerët ? Përseinstitucionet e shtetit duhet tënxiten për të vepruar nga “zhurma“ e ngritur nga ndonjë ngjarje aponga mediat ? Përse vetë ato kanëmungesën e madhe të moszbatimit tëi ligjeve përherë ? Ligjetnuk zbatohen as me fushata e asme aksione të përkohëshme sepseligjet po ngelin në letër, për këto

dhe për arsye të tjera organizativeapo dhe neglizhence. Ndofta dhepër korrupsion. Ligjet nuk bëhen,

siç deklarohet shpesh, nëpërputhje me legjislacionin epërparuar europian, për të“kënaqur” BE që të na pranojë nëgjirin e saj, por për ta çuar vërtetëShqipërinë në Europë. Dhe kjobëhet edhe kur përpilohen siçduhet ligjet, por sidomos kurzbatohen ato.

A. D.

Kur disa lokale nate mbyllen për zhurmat e disa jo,arsyen mund ta dinë edhe policët, por më tepër ata

që i kanë dërguar atje forcat e rendit.

5

Lidhja midis njeriut dhe mjedisitështë një histori e gjatë dhe zë fill

kur njeriu filloi të përdorë burimete natyrës për të plotësuar nevojate veta. Kjo lidhje është mjaft endërlikuar dhe e formave nga mëtë ndryshmet. Por burimet natyrorekërkojnë vemendje në drejtim tëruajtjes dhe ripërtëritjes të tyre,sepse ato herët apo të vonë e kanënjë mbarim. Gjatë këtij zhvillimi,

- Vazhdon interesimi i publikutpër problemet e mbetjeve urbane.Qytetarët

ngrenë probleme të ndryshmeqë pasqyrojnë gjendjen e vërtetëtë menaxhimit të mbetjeve, të cilatdo të pasqyrohen në numurat eardhëshëm. Problemi i ngritur kësajradhe ishte përcaktimi i zonës sëvendosjes së kazaneve tëplehrave.

U intervistuan 29 vetë :- 11 me arsim të lartë.- 12 me arsim të mesëm.- 6 me arsim të ulët.- 18 të intervistuar ( 62 %) knë

vërejtje për vendosjen e kazanëvenë pozicione ndofta të përshtshmepër makinat e evakuimit, por qëkrijojnë probleme, si për banorët,ashtu dhe për lëvizjen e parkimin e

Shkodra ka liqenin dhe disalumenj. Por ndotja e rreziku ipërmbytjeve kanë vazhduar evazhdojnë. Kësaj here alarmin e jepProf. Dr. Mahir Hoti, presidenti i

Forumit Ndërkufitar të Liqenit tëShkodrës (ish-rektor i Universitetit“Luigj Gurakuqi”). Në një intervistëai flet hapur mbi situatën e krijuardhe kërkon që tashmë masat të jenëkonkrete, dhe jo thjesht projektesensibilizuese, siç është bërë derimë sot, por që dhe rezultate nuk

TTTTTELEFONI i GJELELEFONI i GJELELEFONI i GJELELEFONI i GJELELEFONI i GJELBERBERBERBERBERPROBLEMET E MBETJEVE URBANE NE TIRANE

makinave. Kjo për arsye se, ndërsanë fillimet e rikonstruksionit tërrugëve e hapësirave të

brendëshme të Tiranës, kazanëveu krijohej një hapësirë jashtë rrugësdhe vendparkimeve të makinave,

në punimet e dy viteve të fundit,kjo gjë nuk bëhet më. Ky fakt sjellzënien e një hapësire të

konsiderueshme të rrugës dhepengon, si kalimin e makinave,ashtu dhe parkimin e tyre.

- 6 (21 %) vetë ngritënproblemin e zënies së vendit tëkazanëve.

Shembull ( edhe në foto) lëvizjadisa herë e kazanëve të plehrave,praën sheshit të Tiranës së Re, tekPosta 8, derisa ato kanë përfunduarnë vendin e përcaktuar përstacionin e linjës së autobuzit.Kështu pasagjerët që presin rrinëpraën plehrave dhe autobuzi nukparkon dot në vendin e caktuar,edhe me vija të verdha, dukepenguar përkohësisht trafikun qëdhe kështu është i rënduar në atërrugë.

- 3 persona (10%) kanë njoftuarpër të njëjtin fakt : praën ndërtesëssë Televizionit Shqiptar, përballëambasadës hollandeze, vendi icaktuar për vendosjen e kazanëve,

nga biznesi i asaj zone, ështëkthyer përsëri në trotuar.

- 24 të anketuar (83%) njoftojnëse në shumë vende, kazanët embetjeve zhvendosen pa kriter,nga familjarë dhe pronarëbiznesesh që nuk i duan praënbanesave dhe lokaleve të tyre.Kështu që në shumë vendekazanët kanë lëvizur edhe medhjetra metra. Shembul i sjellë (nefoto) janë kazanët e rrugës M.Gjollesha që, nga rrugica ku kanëqënë, kanë dalë në rrugë kryesore.

- Të gjithë të intervistuaritshprehen se duhet punuar ngapushteti local për ndërgjegjësimine komunitetit por, ndërkohë,policia bashkiake duhet të merretme këto probleme, duke gjobiyturedhe kundërvajtësit.

kanë dhënë. Z. Hoti paralajmëron se bilanci

i dëmeve nga faktorët ndotës dojetë i madh në të ardhmen, nëse nukndërhyhet shpejt në zgjidhjen esituatës kritike që është krijuar. Aishprehet se : “Gjuetia e peshkutjashtë kritereve për të siguruarfitime të momentit, ka çuar në uljene sasisë së peshkut dhe rrallimin epeshkut cilësor. Faktori kryesor indotjes së liqenit është kombinati ialuminit në afërsi të kryeqytetit tëMalit te Zi, Podgoricë. Ky problemështë diskutuar shumë herë, por qëfatkeqësisht akoma nuk ka gjeturzgjidhje. Derdhjet që bëhen direktnë liqen krijojnë ndotje të mëdhakimike. Por, nuk është ky i vetmifaktor. Më shqetëson fakti që Liqenii Shkodrës është kthyer në njëgropë të madhe të hedhjes sëmbeturinave dhe inerteve, që bregupo i nënshtrohet çdo ditë e më

shumë ndërtimeve pa kriter dhe paplan, po ashtu kam shumë dyshimese edhe ujërat e zeza derdhenpikërisht në këtë liqen “.

Për pastrimin e përgjithshëm tëliqenit ka kohë, më tepër se dy vjet,që flitet për një project të BankësBotërore. Z. Hoti tregon se duhettë jetë miratuar edhe fondi prej 4milionë dollarësh, priten ndërhyrjetë dimensioneve të mëdha. Meprojektin e Bankës Botërore pritejtë kishte operacione konkrete dhetë efektshme për pastrimin dherregullimin e situatës në këtëekosistem të jashtëzakonshëm dheme vlera të gjithanshme, por kanëmbetur akoma gjithmonë në pritjetë kësaj ndërhyrjeje, ndërkohë qëgjendja keqësohet çdo ditë. Kjo kandikuar dhe në turizmin që vazhdontë pësojë rënie.

I vazhdueshëm është dherreziku i permbytjeve dhe ndotja në

lumej, duke filluar që nga lumi iBunës që tek ura është kthyer nëdepozitë plehrash e drei teargjinaturat që, megjithë ndërhyrjet,nuk kanë rezultuar të vlefshme.

Specialisti K. Kamsi,vazhdimisht ka kërkuar tëndërhyhet pa filluar rreshjet, pasi

më pas nuk mund të punohet dhepasojat dihen. Shembull mund tëmerret argjinatura e Kirit, ku ështëndërhyrë. Por dhe aty, pasi urikonstruktuan rreth 300 metra,megjithë entusiazmin e fillimit,punimet janë ndërprerë e Kiri po

SHKODRA DHE NDOTJA E UJRAVE TE SAJzgjerohet duke hyrë në tokat ezonës së Bardhajve e Bleranit,Faktikisht projekti që parashikontedhe përforcimin e mureve mbrojtësee betonimin e tyre, është ndërprerë.Prefekti i Shkodrës, zM. Cungu kadeklaruar në media se : “Vlerat eakorduara për investimepërfaqesojnë në vetvete harmonidhe përputhje të përparësive tëqeverisë shqiptare dhe qeverivevendore ose këshillave bashkiakedhe komunale”. Për këtë, janëakorduar nga qeveria shqiptarerreth 76 milione leke të ndara në disaprojekte si per mbrojtjen nga lumiBuna, fshati Shirq - Dajc,rikonstruksion i vepres se marrjesRragam, rezervuari Shkoder,rikonstruksion argjinature te lumitVermosh si dhe vazhdimi ipunimeve në argjinaturen e lumitKir. Por vera iku dhe asnjë ngaprojektet nuk ka përfunduar.

njeriu vepron mbi mjedisin, endryshon e humanizon atë, por kurndryshimi bëhet pa kriter, pasojatnegative janë si për njeriun edhepër mjedisin. Për të mos arritur derikëtu, më parë njeriu të njohë dhetë respektojë mjedisin ku jeton dheushtron aktivitetin e tij ekonomiko-shoqëror.

Rrëshqitjet e shumta tëndodhura gjatë vitit 2009, tregojnëmë së miri se në lidhjen e njeriutme mjedisin ka gjëra që nuk

shkojnë. Shqipëria përfshihet nëgrupin e vendeve mesdhetare qëkërcënohen shumë nga ky rreziknatyror. Këtë proces natyror efavorizon shumë relievi i ri,pjerrësia e shpateve kodrinorë emalorë, prania e shkëmbinjveargjilorë, të cilët nuk e përshkojnë

ujin, dhe ujërat sipërfaqësore apotë shiut. Shirat që zgjatën disa ditenë këtë pranverë, nxitën në shumëpjesë të territorit procesin errëshqitjeve. Shumë sektorë tërrugëve u bllokuan nga dherat e

rrëshqitura, shumë fshatra tëpreken nga rrëshqitjet dhe mjaftshtëpi të bëhen të pabanueshme.Shëmbulli më i fundit ështërrëshqitja në Bago të Kavajës nëGramsh dhe në Qafë Dardhë tëElbasanit. Ka vite që rrëshqitjet mëproblematike kanë qënë ato nëhyrje të qytetit të Pogradecit dhenë varrezat publike të këtij qyteti,në Godolesh dhe Gurshqipe, Polistë Elbasanit, në Luz të Krujës dhe

në Libohovë të Gjirokastrës, nëqytetin e Lezhës, në fshatrat Lalardhe Ngrcan të Mallakastrës, nëBabje të Librazhdit dhenëkomunën Lekas në Korcë, etj.Nuk ka patur viktima në njerëz,pasi rrëshqitjet kanë qënë tëngadalshme e kanë ndodhurkryesisht ditën dhe banorët kanëdal prej banesave.

Pothuaj të gjitha rrëshqitjetjanë shoqëruar edhe me problemetë theksuara të karakterit social,pasi shumë familje kanë mbetur pashtëpi dhe mjaft të tjera nuk mundtë jetojnë brenda shtëpive me muretë cara, pasi rrezikojnë drejtpërdrejtjetën. Janë dëmtuar toka me tëmbjella, rrugë, ujësjellësa, kanaleetj.

Profesioni ynë i gjeografit dhei gjeomorfologut, na vë në dukjekëtë rrezik natyror, numrin më tëmadh të rrëshqitjeve, dhe kemifolur për to. Nga vëzhgimet tonanë terren, kemi arritur nëpërfundimin se për mjaft rrëshqitjefaktori më kryesor i riaktivizimit të

Ngjarjet në Mesina të Italisë, ku, nga rrëshqitjet e tokës, humbën jetën 28 vetë, na kujtojnë ndodhitë e vitit të kaluar nëvendin tonë, që për fat të mirë nuk patën viktima.

RRËSHQITJET E TOKËS - RREZIK I PAVLERËSUAR SI DUHET

Nga Prof. Dr. Skënder SALA,Departamenti i Gjeografisë,Fakultetit Histori-Filologji,

Universiteti i Tiranës

tyre ka qënë vetë njerëzit. Për fattë keq banorët kanë harruar seështë më mirë të ruhemi ngasëmundja, sesa të marrim ilace përt’u shëruar prej saj. Zhvillimi ështëshoqëruar me rritje të presionit tëtij mbi mjedisin, por. jo gjithnjë. aiështë treguar i kjdesshëm në këtëpërdorim. Shpesh ai ështëudhëhequr nga fitimi i shpejtë

ekonomik, duke prerë bimësinënatyrore, duke keqpërdorur tokënbujqësore, duke hapur rrugë dhekanale etj, pa e njohur dhevlerësuar rrezikun nga rrëshqitjet.

(vijon ne faqen 6)

Para së gjithash duhet bërë studimi i integruar ifenomenit të rrëshqitjeve, duke kaluar nga njohja egjëndjes reale në vlerësim të masave përkatëse dhemë pastaj në realizimin konkret të këtyre të fundit.

6

Në vjeshtë, dimër e pranverë energjia pasive (ngrohje natyrorepa panele dhe impiant) mund të kursejë deri në 40-60% tëharxhimit të energjisë elektrike me vetratat e drejtuara nga jugu,10-15% të drejtuara nga veriu dhe 20% nga lindja ose perëndimi.

Në verë mbinxehja nga dielli mund të evitohet me orientimine vetratave, me pemët rreth ndërtimit, përdorim i xhamave dheperdeve të errëta, ventilim natyror, por dhe me kombinim tërrjedhjes së ujit ku, si shembull i përkryer merret arkitekturatradicionale islamike.

Eshtë e rëndësishme cilësia e dritareve dhe xhamave tëpërdorur, ku përparësi marrin dopioxhamat dhe reflektimi irrezeve nga to. Xhamat e gjeneratës së re, që quhen dhe “inteligjentë “ që në dimër “ kapin “ nxehtësinë dhe në verë ereflektojnë. Kjo llogaritet me koeficentin U (rreth 1. 9 Wat/m²K)dhe faktorin diellor S. Shtëpitë me konsum të ulët përdorin xhamatë dyfishtë me gaze të rrallë midis (p. sh. Climaplus 45), argon meU-1, 1 W/m²K etj…

(vijon nga faqja 5) Përvoja e vëndeve të zhvilluara

në tregon qartë se para se tëveprojmë mbi mjedisin, duhet tëparashikojmë ekuilibrin natyror qëprishim, dëmet e mundshme ndaj tijdhe njeriut. Nëse një gjë e tillë do tëishte bërë edhe tek ne, atëherë,

banorët sot nuk do të kishinshqetësimet e dëmet serioze ngarrëshqitjet e tokës. Ndonëse njeriuka ecur shumë në arritjet e tij nëshkencë dhe teknollogji, ka ndikuarnë shumë drejtime, pra edhe ndajrrëshqitjeve të tokes, por aiasnjëherë nuk mund të arrijë të bëjë“zap” plotësisht forcat e natyrës.Kush kërkon të sundojë natyrën,është utopist. Ka njerëz që këto iquajnë forca të verbëra të natyrës,njeriu nuk ka se cfarë t’u bëjë, etj.Por përgjigjen e ka dhënë më shumëse një shkull më parë edhe shkrimtariViktor Hygi, i cili shkruante afërsishtse nuk ka forca të verbëra tënatyrës, por paaftësi e njeriut për tënjohur ligjësitë e natyrës.

Nga rrëshqitjet që kemi vrojtuarnga afër rrëshqitjet në Ngracan dhenë Lalar të Mallakastrës, Në Bago,në Qafë Dardhë etj., duket qartë sekeqpërdorimi që u ka bërë banorëttokës dhe bimësisë pranëvendbanimit të tyre, janë faktori mëkryesor i riaktivizimit të këtyrerrëshqitjeve. Ata kanë nxitur këtërrezik natyror, me të cilin popërballen tashti. Ky veprim ka qënëi ngadalshëm, ndërsa pasojat e tijjanë shumë të shpejta dhe të rënda.

Përvoja e viteve 1960–1985 nëvendin tonë ka treguar se nëpërmjet

masave konkrete janë kufizuar oseparandaluar mjaft kërcnime prejrrëshqitjeve. Për të shmangur,zvogëluar sa të jetë e mundurdëmet ekonimike dhe viktimat nënjerëz, bëhet e domosdoshmeqeverisja sa më korrekte e këtijrreziku. Me këtë do të kuptojmëstudimin shkencor të fenomenit tërrëshqitjeve, përdorimin ekujdesshëm të tokës, zgjedhjen ekujdesshme të vendit të cdo lloj

ndërtimi, marrjen e masave teknikembrojtëse sa më vlefshme.

Rrëshqitjet janë të pranishmepothuaj në të gjitha zonat rurale tëvendit tonë. Hapja e tarracëve,kanaleve, transheve, rrugëve etj.rrallë janë shoqëruar me masat

përkatëse mbrojtëse, ose nuk kanërespektuar vecoritë dhe mundësitëe relievit ku ato janë vendosur, ndajrrëshqitjet janë bërë rrezik real, jovetëm për këto objekte, por edhepër vet jetën e banorëve. Nëshqetësimin që kanë tashti shumëbanorë një pjesë të mirë tëpërgjegjësisë duhet të kërkojnë tekvetja, në pakujdesinë e tyre për tëjetuar në harmoni me mjedisin etyre. Ky është edhe një ndërshkaqet e largimit të popullsisë ngafshati drejt qyteteve.

Ndër zonat kodrinoro – maloremë të prekura mund të vecojmë:Krraba, Mallakastra, Cermenika,Mokra, Sulova, malësitë e Pukës,

Mirditës, Tiranës, Dangëllisë,Beratit, Mokrës, Krujës etj. Në këtozona ka fshatra që janë shkatërruarnga rrëshqitjet, apo janë nënkërcenimin e drejtpërdrejt të tyre.Si rastin më freskët do të mjaftontetë përmendnim fshatin Cërrujë nërrethin e Elbasanit, ku rrëshqitja endodhur në vitin 1996 shkatërroiplotësisht më shumë se gjysmën eshtëpive, tokat e mbjella me pemëdhe kultura të tjera bujqësore,ndërsa në vitin 2002 ajo shkatërroiedhe shtëpitë e mbetura. Tashmëky fshat pothuaj është i zhdukurnga harta.

Nga vëzhgimet tona tëdrejtpërdrejta për rrëshqitjet nëshumë zona të vendit kemi arriturnë përfundimin se shumë fshatrajanë ndertuar në terrene mjaft tëprirura ndaj rreziqëve tërrëshqitjeve. Ka një prirje tëdukshme, të paktën këto 15 vitet efundit që fshatarët në zonatkodrinoro - malore të shmanginndërtimet në terren shkëmbor, dukei vendosur atë në tokën arë. Kjo efundit po keqpërdoret shumë ngapronarët e saj. Por janë të pakëtarastet kur shtëpitë e reja i janëshmangur rrezikut të rrëshqitjeve.Raste të tilla gjenë edhe nëperiferinë e qyteteve të Tiranës,Durrësit, të Vlorës, të Ballshit, të

Pogradecit, të Librazhdit, të Lezhës,të Elbasanit etj. Nëse gjatë dimritshirat do të zgjatin më shumë se 4 –5 ditë, rrëshqitjet do të kërcënojnështëpitë dhe jetën e këtyrebanorëve të ardhur.

Pushteti vendor dhe ai qëndrorduhet të veprojnë shpejt, dukeaktivizuar drejtpërdrejt grupespecialistësh, për t’i klasifikuarfshatrat në gupe sipas shkallës sërrezikut. Dhënja e kredive të buta,për ata që u janë shënbur shtëpitë,apo janë në këtë rrugë, duhet tëparaprihet nga studimi i vendit kudo të rivendosen këta banorë, meqëllim që më vonë të mos gjëndenpërballë rrrezikut të rrëshqitjeve, por

edhe të përmbytjeve, të erozionit etj. Rrëshqitjet kanë kapur edhe

mjaft tokë arë. Po të kemi parasyshse Shqipëria përfshihet në grupin eatyre vendeve ku sipërfaqja e sëcilës për frymë të popullsisë ështëmjaft e vogël, bëhet shumë i qartëedhe një drejtim tjetër i dëmit ngarrëshqitjeve. Mbi 4110 ha janë kapurnga rrëshqitjet e shëmbjet dhe mbi113 000 ha të tjerë janë gati tëpërfshihen nga ky rrezik. Fenomeniështë më shqetësues në rrethetKorcë, Elbasan, Delvinë, Tiranë,Mallakastër etj, ku shifrat

vazhdimisht rriten. Në gjëndjen aktuale cfarë duhet

bërë? Para së gjithash duhet bërëstudimi i integruar i fenomenit tërrëshqitjeve, duke kaluar nga njohjae gjëndjes reale në vlerësim tëmasave përkatëse dhe më pastaj nërealizimin konkret të këtyre të fundit.Kjo do të ishte rruga më e mirë ezgjidhjes së këtij problemi. Sipasrastit këto veprime mund të jenëparandaluese apo korigjuese.Studimi duhet të realizohet ngaspecialistët: gjeografët,gjeomorfologët, gjeologët,inxhinierët ndërtues etj.Bashkëpunimi është i

domosdoshëm, vecanerisht përndërtuesit, të cilët ende e shohindisi me frikë natyrën, veçanërishtrrezikun e rrëshqitjeve. Ështëmomenti që ky problem të mos

ngelet vetëm shqetësim ispecialistëve, i njoftimeve në mediate ndryshme.

Sigurisht, për momentin tëgjithë e dimë se kjo lidhje dhebashkëpunim nuk funksiononashtu sic e dëshirojmë. Ka mjaftgjëra që duhen ndryshuar në dobitë këtij bashkëpunimi.Vendimmarrësit dhepolitikbërësitduhet të kërkojnëndihmën e specialistëve përzgjidhjen e problemit, pasi ata enjohin mirë, kanë studime dhebotime në dobi të këtij qëllimi.

Eksperienca e vendeve të EuropësPerëndimore tregon se projektevetë mbrojtjes prej rreziqeve natyrore,ku futen edhe rrëshqitjet, u janëdhënë përparësi. Le të veprojmëedhe ne kështu. Europa na do nëgjirin e vet edhe me një mjedis tëruajtur e të pastër. Pra, shteti duhettë investojë për këto studime, portë njëjtën gjë, ndoshta më shumë,duhet të bëjnë të gjitha atoorganizma që sigurojnë ndërtime ebiznese të ndryshme. Eksperiencaqë përmendëm më sipër është mjafte pasur edhe në në këtë drejtim.Financimet që ato bëjnë përstudimin e rreziqeve natyrore, u

duhen për të siguruar ndërtimet,bizneset etj, sipas shkallës sërrezikut. Për ato ku rreziku ngarrëshqitja e tokës është i madh, edhepagesa e sigurimit është e tillë.

DISA TE DHENAEnergjia diellore

RRËSHQITJET E TOKËS - RREZIK I PAVLERËSUAR SI DUHETNga Prof. Dr. Skënder SALA,Departamenti i Gjeografisë,Fakultetit Histori-Filologji,

Universiteti i Tiranës

Ka një prirje të dukshme, të paktën këto 15 vitet efundit që fshatarët në zonat kodrinoro - malore të

shmangin ndërtimet në terren shkëmbor, duke ivendosur atë në tokën arë. Kjo e fundit po

keqpërdoret shumë nga pronarët e saj.

Mbi 4110 ha janë kapur nga rrëshqitjet e shëmbjetdhe mbi 113 000 ha të tjerë janë gati të përfshihen

nga ky rrezik.

7

(vijon nga numri i kaluar) Këto emisione të CO2 janë

kryesisht në nivele të larta të

hapësires ajrore dhe kjo llogaritettë ketë ndikim të madh në efektinserrë. Shifrat janë për efektellogaritjeje dhe standartizimi, por

duhen përshtatur me koeficentinfaktor shumëzues-përshtates sipasmetodikave të llogaritjes, që është2. 00. Kjo vjen sepse merrenparasysh edhe ndikimet në ndotjee harxhim karburanti për shkak tëprodukteve të tjera të konsumuaranga industria e aviacionit, por dhekontribuesit e tjerë, qe ngaprodhuesit e naftës bruto (nxjerrjadhe transportimi ), kthimin e saj nëkarburant TS-1 (vajgur përpërdorim në avionët reaktivë),ineficenca e rafinerive përpunuese(rreth 7 % që i takon rafinimit tënaftës për shndrim në vajguri TS-1per aviacionin), përdorimi i vajraveper moterret e avioneve dheprodhimi dhe mirëmbajtja eavionëve me testet e fluturimit tetyre. Ndotja e llogaritur në këtëmënyrë, dyfishohet. Për këtë edhenë vendimet e KE, në shkurt të këtijviti, për integritetin mjedisor tëaviacionit kerkohet që ai tëreduktojnë emetimet e CO2 nëpërputhje me objektiva tëpërcaktuara shkencore, nëpërmjetinvestimeve të vazhdueshme nëteknologji bio të qëndrueshme,përmirësimet në infrastrukturënoperative, efikasitetit dhe kosto-efektive me masa ekonomike,sidomos tregun e karbonit.

Le të shqyrtojmë shkurt edheproblemin e ndotjes akustike, dukemarrë si shembull një studim tënivelit të zhurmave gjatë ndërtimit

të një aeroporti. Për avionet turbo-helikë nën shpejtësinë e zërit dhetë prototipeve të tyre duhet tëaplikohen nivelet e zhurmave tëlejueshme maksimale të bazuar nënjesinë e matjes “Niveli i zhurmavetë Perceptuara Efektivisht (NZHPE)

Emetimet e CO2 ngaaviacioni dhe transporti detar, tëpërjashtuar nga Protokolli iKyotos, edhe pse ato tanipërbëjnë mbi 1 miliardë tondyoksid karboni në vit, mund tëbëhet pjesë e diskutimeve nëkonferencën e klimës nëKopenhagen.

Delegatët që përfaqësojnë tëdyja Organizatat Ndërkombëtaretë Aviacionit Civil (ICAO) dheOrganizatës NdërkombëtareDetare (IMO) janë të përfshira nënegociatat e nivelit të lartë në

FLASIN SPECIALISTET

AVIACIONI, SHQIPERIA DHE MJEDISI 2në decibel- db”.

Në pikën e matjes së zhurmavenë një ane të pistës dhe gjatë afrimitpër në ulje niveli është 108 db, përavionet me masë maksimale tëngritjes të çertifikuar prej 272 tonkg. ose më shumë, me një reduktimtë nivelit të zhurmaveproporcionalisht me logaritmin emasës (me 2 db) në çdo reduktimdy herë të masës deri në arritjen e102 db, për masën e ngritjes prej340 ton, pas së cilës vlefta mbetetkonstant.

Në pikën e matjes së zhurmavenë ngritje-108 db, për avionet deri272 ton ose më shume, me njëreduktim të nivelit të zhurmaveproporcionalisht me logaritmin emasës, me 5 db, në çdo reduktimdy herë të masës deri në arritjen e

93 db, për masen e ngritjes prej 34ton, pas së cilës vlefta mbetetkonstant.

Avionet nuk duhet të tejkalojnënivelin e zhurmave si mesipër nëpikat e percaktuara si më poshte :

1. Në piken e matjes sëzhurmave në një anë të pistës, njëpike në linjën paralel me atë të aksittë pistës të ndarë ose në vazhdimtë saj deri në 650 m, në të cilën nivelii zhurmave në shkeputje të avionitdo të jetë maksimale.

2. Në pikën e matjes së

zhurmave në ngritje, një pike nëvazhdimësinë e linjës së aksit tëpistës, të vendosur në një distancëprej 6. 5 km nga pika e fillimit tenxitimit.

3. Në pikën e matjes sëzhurmave në procesin e afrimit përnë ulje, një pike në tokë nëvazhdimësi të linjes së aksit tëpistës, e cila është vendosur në njëdistancë nga glisadka(neterminologji ruse = zona e afrimitper ulje te avionit) me një kënd prej3 gradësh dhe që fillon në një

distancë prej 300 m pas pragut tëpistës, vertikalisht në një lartësi prej120 m.

4. Në një vend të sheshtë, që ikorespondon një pike në njëdistancë prej 2000 m nga pragu ipistes.

Siç shihet, këto parametra duhettë ishin të zbatuara edhe nëaeroprtin « Nënë Tereza « , por atyështë vazhduar e vazhdohet tëndërtohen, jo vetëm lokale shërbimi,por edhe hotele e shtëpi banimi, gjëqë, veç ndërtimeve egzistuese, nukduhet të ishin lejuar nga shteti sipasrregullave të lejeve të ndërtimit. Kjomendoj se duhet të jetë subjektvlerësimi e gjykimi më profesionalpër parametrat në infrastrukturën

egzistuese dhe atë të zgjerimit ngaTIA(Tirana International Airport)dhe Departamenti Mjedisor i saj

Ka kohë që organizmatndërkombëtare të aviacionit i kanë

kushtuar vëmendje ndikimit tëaviacionit në ngrohjen globale endryshimet klimatike. Por strukturattona të aviacionit civil, publike dhe

private, akoma nuk i konsiderojnëobligim problemet e trajtimit tëzhurmave apo ndotjes me CO2. Kjokonstatohet nga mungesa estrukturave të specializuara, tëpunonjësve me njohuritë përkatësepër monitorimin dhe standartizimine niveleve të zhurmave e ndotjessë atmosferës.

Kjo është një e metë emasterplanit afatgjatë të pa studiuarpër zhvillim të zonës urbane tëaeroportit “Nënë Tereza” Rinas,duke devijuar nga kërkesat eprojektimit të aeroporteve tënormuara në manualet e zhvillimittë aerodromeve tëICAO(Organizatës Botërore tëAviacionit Civil) dhe të OrganizatësNderkombëtare të Aeroporteve, kuvendi yne eshte antar dhe të IATA(Organizatës Ndërkombëtare tëTransportit Ajror), ku operatorëttanë BelAir dhe AlbaniaAirlinesjanë antarë.

Këtu duhet të vleresohen edhekontributet e nismave europiane siajo e BLUMED dhe ECIP iEurokontrollit në tematikat ENV(tematikat mjedisore), ku vendi ynërespektivisht aderon dhe ku detyratqë dalin për operuesit e shërbimeveajrore të saj si TIA, ANTA dheoperatorët ajrorë duhet të ngrenëekipet e stakehold-erave për tëkonfiguruar detyrat pan-europianetë detyrueshme, strategjinë dheplanet operative të zbatimit nëmbrojtje dhe respektim tëstadarteve ndërkombetare tëdetyrueshme.

Në masterplane afatmesëm dheafatgjatë, në strategjitë e zhvillimitduhet të vendosen parametrat

mjedisorë dhe të projektohenzgjidhjet inxhinjerike arkitekturore,infrastrukturore, urbane etj që këtoparametra të jenë nën kontroll dhetë mos cënohen, duke respektuarnormat dhe kufijtë kombëtarë dhendërkombëtarë. Këto norma duhettë jenë të hapura për publikun dhetë kontrolluara nga media. Kjosepse, në se në vendin tonëmungojnë fazat fillestare tëprojektimeve afatmesëm e afatgjatë,në vendet e tjera, sidomos nëEuropë, ku kërkojmë të bëhemipjestarë, ka kohë që po punohet përzvogëlimin e impakteve tëtransportit ajror në mjedis. Njerëzimiështë duke i bërë presion qeverive,por dhe bizneseve të industrisë sëaviacionit, për të reduktuar impaktinmjedisor të transportit e midis tij,edhe atij ajror. Na takon dhe ne,sidomos nëpërmjet studimit evënies në jetë të sistemit tëkrediteve të karbonit, të marrimpjesë në të. Sepse përfitimi financiarqë do të vijë, do të jetë i detyruar tëinvestohet në mjedis.

Per me teper :- www. iata. org/whatwedo/

environment/- IPCC Aviation and the Global

Atmosphere, J. E. Penner, D. H.Lister, D. J. Griggs, D. J. Dokkenand M. McFarland (Eds). SpecialReport of the IntergovernmentalPanel on Climate Change,Cambridge University Press,Cambridge.

-Sausen R., Isaksen I., Greëe V.,Hauglustaine D., Lee D. S., MyhreG., Kohler M. O., Pitari G., SchumannU., Stordal F. and Zerefos C. (2005)Aviation radiative forcing in 2000.

-IPCC (1999). MeteorologischeZeitschrift.

EMETIMET E AVIACIONIT NEKOPENHAGEN

Montreal me qëllim për tëpërgatitur propozimet enevojshme.

Sipas P. Lockley, e WorldWildlife Fund, një “qasje globalesektoriale për të marrë një pjesëtë reduktimit të emetimeve “ ngaaviacioni dhe flotat detare,duket premtues dhe mund tëkrijojë një fond të ri të kreditevetë karbonit me vlerë prej mëshumë se 30 miliardë dollarë(20. 4 miliardë euro) ne vit ngady sektorët. Sipas tij ështëthelbësore që këto të ardhura dotë shkojnë për të ndihmuarvendet në zhvillim të përshtatenme ndikimet e ndryshimeveklimatike si dhe per te marrëmasa në reduktimin e emisionevete tyre.

Ing. Perparim ZUNA, MSc, MPAEkspert në fushën e aviacioni

Në masterplane afatmesëm dhe afatgjatë teaviacionit, në strategjitë e zhvillimit duhet të

vendosen parametrat mjedisorë dhe të projektohenzgjidhjet inxhinjerike, arkitekturore, infrastrukturore,urbane etj që këto parametra të jenë nën kontrolldhe të mos cënohen, duke respektuar normat dhe

kufijtë kombëtarë dhe ndërkombëtarë

Në një orë fluturim avioni Airbus 320 harxhon 2. 5ton karburant, Boeing 767 – 5 ton dhe Boeing 747

rreth 10 ton.

Integriteti i Mjedisit - Aviacioni duhet të reduktojnëemetimet e CO2 në përputhje me objektiva të

përcaktuara shkencore, nëpërmjet investimeve tëvazhdueshme në teknologji bio tëqëndrueshme,

përmirësimet në infrastrukturën operative,efikasitetit dhe kosto-efektive me masa ekonomike,

sidomos tregun e karbonit.

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel. ; 04 234 851, Cel. ; 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

CMYK

GRUPIMI “EKOLËVIZJA” Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu Albaforest, Tirane, Mehmet Meta Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu

Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKU Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj G&G Group, Tiranë - Sazan Guri AULEDA, Vlorë Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka

KY NUMUR I GAZETES EKOLEVIZJA SPONSORIZOHET NGAPROGRAMI : "FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTAREPER NJE MJEDISI ME TE MIRE ", MBESHTETUR NGAAMBASADA HOLLANDEZE NE SHQIPERI

Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi Shoqata “Nënujsat” Ened Mato Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim

Shyle. EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magda CARA Shoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder Sala Agjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim Hajno Instituti për Mirëqënie dhe Mjedis, Tiranë, Drejtor

Ekzekutiv, z. Ali Lusha

Emetimet e dyoksidit tëkarbonit (CO2) në botë, për vitin2009, mund të bien më tepër se 3për qind, si rezultat i recesionitglobal ekonomik. Kjo është shiframë e lartë e realizuar në 40 vjetët efundit. Kjo si rezultat i uljes sëniveleve të prodhimit eshfrytëzimit më të pakët tëenergjisë. Por vetëm 0. 6 % e këtijredukrimi është arritur me masat emarra nga shtete të ndryshme.Këtë njoftim e bën të diturAgjencia Ndërkombëtare e

Energjisë (EIA). Në takimin e sajnë Tailandë, EIA bëri të ditur sekjo mund të krijojë një mundësipër stabilizimin e emetimeve tëgazit serrë në përputhje edhe meobjektivin botëror për uljentemmperaturës mesatare globaleme dy grade deri në vitin 2020.

Drejtori ekzekutiv i EIA, N.Tanaka tha në një konferencë përshtyp në Bangkok se recesioni“na jep një shans për të bërëpërparim të vërtetë drejt një tëardhme më të pastër të prodhimittë energjisë, por vetëm në qoftëse politikat e duhura do të vihennë jetë sa më shpejt “. Ai shtoi,duke patur parasysh konferencëne shumë pritur të Kopenhagenit,se “Mesazhi është i thjeshtë dhe izymtë: nëse bota vazhdon mepolitikat e sotme klimatike, pasojate ndryshimeve klimatike do tëjenë të rënda. Energji është thelbi

Ndryshimet klimatike dhepeshkimi pa kontroll po i vendos

para rrezikut të zhdukjespinguinet Magellanes në

JAHTI I PARE ME HIDROGJENNjë jaht, me emrin CO2-ZERO,

është ndërtuar në mënyrëartizanale në kantjeret La Rochelle,Francë, dhe i pajisur me një motorelektrik. Energjinë e merr ngaenergjia diellore, nëpërmjetpaneleve të vendosur në të dhenga një motor e hidrogjenzhvilluar në bazë të një projekti tëFournier Joseph University.

Qëllimi kryesor i projektitështë të zhvillojë dhe tëpromovojë burimet e reja tëenergjisë, për të zëvendësuarlëndët djegëse fosile dhe të çojënë një reduktim të shkarkimeve tëkarbonit dhe zbutjen e efekteveserrë.

Udhëtimin e parë ky jaht do tabëjë, dhjetor 2009-Mars 2010,rreth Mesdheut.

I paisur me një laborator përkërkime shkencore, ai do të kryejëmbledhjen e të dhënaveshkencore mbi ndotjen e detitMesdhe. Laboratori do të analizojënë bord të dhënat e ajrit, detit, dhe

erës mbi çatitë e ndërtesave tëporteve të ndryshme.

Projektet CO2-ZERO kryhet

dhe për të rritur ndërgjegjësiminmbi ndryshimet klimatike, ndotjendhe rëndësinë e energjivealternative ndaj vendeve tëMesdheut.

PINGUINET NE RREZIKAmerikën e Jugut. Alarmin e jepnjë grup shkencëtarësh

argjentinas. 70 perqind ekolonive të këtij lloji ka arritur

REÇESIONI EKONIMIK“PERMIRESON” MJEDISIN

i problemit dhe kjo duhet tëpërbëjë edhe thelbin e zgjidhjes”.

Sipas skenarit të fundit EIA, ecila është e bazuar në reduktimine CO2 në atmosferë në 450 pjesëpër milion, përdorimi i lëndëvedjegëse fosile për prodhimin eenergjisë do të arrijë pikun para2020. Ky skenar parashikon njëreduktim të shkarkimeve prej 3, 8gigatonnes (gt) në mbarë botën,nga të cilat 1. 6gt në vendet eOECD-se dhe 1gt vetëm në Kinë,shumë më tepër se në çdo vend

tjetër, me masat që ka në planqeveria kineze. Ky plan mendohettë ketë një kosto financiare prej10 trillion $ (6. 8 trillion euro).

Znj. K. Kosonen Politika,eksperte e klimës në GreenpeaceInternational, deklaroi se raporti iEIA “konfirmon atë që ne tashmëe dimë vonesa per çdo vit pavepruar për klimën do të rrisëndjeshëm kostot, dhe sollishembullin se si Kina ështëtashmë në rrugën e saj për të qenënjë lider në energjinë eripërtëritshme”. Ndërsa drejtoripër Klimën në OKB, Yvo de Boertha se kriza klimatike mund tëmenaxhohet dhe objektivat janëtë arritëshme, pavarësisht seperiudha e tranzicionit do të jetësfiduese. Por ai shtoi se është edomosdoshme të arrijë një rezultat“ambicioz” në dhjetor nëkonferencën e Kopenhagenit.

A. Dalipi

sedimentet portuale për tëvlerësuar nivelin faktitk të ndotjes.

Udhëtimi do të shërbejë

gjithashtu për kryerjen ehulumtimeve për prodhimin e“energjisë së gjelbër” meinstalimin e mundshëm tëpaneleve diellore dhe turbinave të

tashmë në Punta Tombo(Patagonia argjentinase) ku ështëkolonia kryesore e tyre nekontinentin amerikan dhe mëshumë se 1 milione specieqendrojnë çdo vit deri në shkurtpër të nderruar lëkuren,depozituar vezët dhe rritur tëvegjëlit.

Frika e studiuesve është sendryshimet klimatike, bashkuaredhe me peshkimin intensiv,reduktojnë sasinë e peshqve tëvegjel me të cilët ushqehenpinguinët, duke detyruarmeshkujt të qëndrojnë në kërkimtë ushqimit për më shumë kohëse sa u është dashur përherë.

Kështu që rrezikohet tëngordhin një numur i madh ilindjeve të tyre, përveç faktit seedhe zonat akullnajore të këtijrajoni kanë ardhur vazhdimisht nëzvogëlim nga rritja etemperaturave.