iitalise.comportali i komunitetit shqiptar në Itali

shqiptari

GGAAZZEETTAA EE SSHHQQIIPPTTAARRËËVVEE NNËË IITTAALLII

Bota shqiptare CALL YOUR COUNTRYBOTA JOTE

ËSHTË GJITHNJË ME TY

Iscrizione Registro Stampa del Tribunale di Roma nr. 213/99 del 12.05.99. Iscrizione ROC nr 13252. Direttore Responsabile Elio Ricchiuto. Editore: BotaShqiptare s.r.l., Viale Marco Polo 119, 00154 Roma. Stampa: CSQ - Centro Stampa Quotidiani S.p.A Erbusco, BS. Distribuzione nazionale edi-cole: Messaggerie Internazionali SpA. Tariffa R.O.C.: Poste Italiane s.p.a. - Sped. A.P. - D.L. 353/2003 (L. 46/2004) art.1, c.1,1 - CNS/AC - Roma

ISSN 1720-36780 0 2 4 4

9 771720 367001Redazione: Via Virgilio Maroso 50, 00142 Roma. Tel 06-887410512 Fax 06-662209543. Email: redazione@botashqiptare.net

il mondo albanese

Quindicinale - Anno XII - Nr. 244 1 - 15 ottobre 2010 € 1,50

IL GIORNALE DEGLI ALBANESI IN ITALIA

PPAASSAAPPOORRTTAA IIMMEEEE SSHHTTRREENNJJTTËË

Shuma që do të paguajnë emi-grantët në konsullata do të jetëplot 100 euro: 85 për pasaportënqë i shkojnë koncesionerit, 5 përMinistrinë e Jashtme për trans-portin dhe për përpunimin e tëdhënave, dhe 10 euro të tjerë përletërnjoftimin.Nëse një familjeje emigrantëshnë Itali i duhet të ndërrojë pas-aportat, i duhet të përditësojëedhe lejet e qëndrimit. 100eurove për person u duhen shtuaredhe 72 të tjerë, të përditësimit, eshpenzimi familjar për të gjithakëto nuk është i vogël.

faqja 2-3

In memoria di Mons. Eleuterio Fortino

di Prof. Domenico MORELLI

Una delle motivazioni della conseg-na della ROSA D´ARGENTO diSan Nicola importante riconosci-

mento per l'attività svolta da Mons. Eleu-terio Francesco FORTINO a favoredell´unità della chiesa d´oriente e d´occi-dente. è la seguente: "perché durante tuttoil suo assiduo impegno per l´unità dei cris-tiani non ha tralasciato il servizio pastoraleal popolo di Dio, alla comunità bizantinaitalo-albanese di Roma".

Nelle commemorazioni che si sono suc-cedute in questi ultimi giorni Mons. Forti-no è ricordato soprattutto come protago-nista del dialogo ecumenico, non mi sem-bra però che sia stata messa in evidenza lasua origine arb?reshe e la sua appartenen-za alla Chiesa italo-albanese. Componentiessenziali della sua missione sacerdotale.

Dal dicembre de 1965 fino alla suamorte ha svolto la sua missione pastoralepresso la Chiesa di Sant'Atanasio, in un'e-poca straordinaria del post concilio cheanche per la Chiesa Arb?reshe ha visto unpositivo momento di recupero, di unamaggiore autenticità della propriatradizione liturgica, iconografica , discipli-nare e più generalmente culturale.

In una voce del Dizionario del Movi-mento Ecumenico Mons. Fortinodefinisce la Chiesa italo-.albanese inquesti termini : la fase moderna della pre-senza in Italia di una comunità di origine edi lingua albanese e di tradizione bizanti-na.

Per dare il suo contributo al camminodella Chiesa ha messo a frutto la sua com-petenza teologica, acquisita con profondistudi e con l'amicizia con le personalità piùin vista dell'epoca ed in questo modo hapotuto essere a capo dello sforzo fatto peruna testimonianza più autentica della pro-pria appartenenza religiosa.

I rapporti con l'ortodossia da Lui semprefacilitati hanno offerto sollecitazioni e sus-sidi di rafforzamento e rinnovamento litur-gico.

Tutto questo lavoro è confluito nellapreparazione del Sinodo intereparchiale,celebrato a Grottaferrata tra il 2004 e2005, per rispondere alle sfide dei nuovitempi, per la vita, la continuità delle realtàecclesiali arb?reshe. in una nuova ade-sione all'Evangelo ed alla tradizionebizantina. I documenti del Sinodo sarannopubblicati prossimamente.

Mons. Fortino è stato anche un grandecomunicatore e pubblicista: le opere cheha scritto in questi 45 anni di missione

continua a pagina 4

TTëë mmbbrroohheemmii nnggaassttaallkkiinngg,, aakktteettppeerrsseekkuuttuueessee

Sjellje dhe veprime sitelefonata, sms, e-mail,"vizita të papritura" e deriedhe dërgimi i luleve apodhuratave, mund të jenëshenja të mirëprituradashurie. Por ndonjëherëmund të kthehen në for-ma të mirëfillta persekuti-mi që mund të kufizojnëlirinë e një personi dhe tëcenojnë sferën e tij privateaq sa ta trembin seri-ozisht. Aktet e mësipërmetë persekutimit, këto di-namika psikike dhe tësjelljes, të njohura në nivelndërkombëtar me termin"stalking", nga viti i shkuarpërbëjnë vepër penale nëItali dhe si të tilla ndëshko-hen

faqe 10

I ardhur në Itali në vitet ‘70, Gjon Kolndrekaj ka punuarpër vite me radhë si regjisor në RAI përkrah artistësh tënjohur italianë e të huaj. Në vitin 1989 ka ardhur nëShqipëri dhe është zhgënjyer nga ç’ka parë. Mik i NënëTerezës nga viti 1978, e ka shoqëruar në udhëtimin e saj tëparë në Shqipëri. Në dhjetëvjetorin e vdekjes së saj vendost’i dedikojë një film, “Una bambina di nome Gonxhe”, përtë rrëfyer fëmijërinë e saj. faqe 10

“Rrëfej Nënë Terezën kur ishte Gonxhe”

GJON KOLNDREKAJ

PRIJËS

2 tema mërgimi1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

E përdyjavshme informative - kulturore e shqiptarëve nëItali.

QUINDICINALE DI INFORMAZIONE

E CULTURA DEGLI ALBANESI IN

ITALIA.

BOTIM I / EDITORE

Edizioni Bota Shqiptare s.r.l.Viale Marco Polo 119, 00154 Roma

ISCRIZIONE ROC - REGISTRO

DEGLI OPERATORI DI COMUNI-CAZIONE NR. 13252

Regjistruar në Regjistrin eShtypit të Gjykatës së Romësme dekret TESTATA ISCRITTA AL REGISTRO

STAMPA DEL TRIBUNALE DI ROMA

n. 213/99 del 12.05.1999

REDAKSIA / REDAZIONE

Via Virgilio Maroso 50, 00142 ROMA

Tel. 06-87410512 Fax 06-62209543Cell. 393-9712595

www.shqiptariiitalise.combotashqiptare@stranieriinitalia.it

KRYEREDAKTOR / DIRETTORE

Keti Biçoku

BASHKËPUNËTORË/ COLLABO-RATORIRoland Sejko, Irida Cami,Rando Devole, GiuseppeChimisso, Albana Temali

LEGJISLACION EMIGRACIONILEGISLAZIONE D’IMMIGRAZIONE ACURA DIStranieri in Italia srl, Romawww.stranieriinitalia.it

REKLAMATTel. 06-87410591pubblicita@stranieriinitalia.it

SHTYPI / STAMPA

Centro Stampe Quotidiani spaVia dell’Industria 52, 25030 Erbusco (BS)

SHPËRNDAHET NË TË GJITHË ITALINË NË PIKË-SHITJET ME SHTYP NËGJUHË TË HUAJ

DISTRIBUZIONE NAZIONALE

NELLE EDICOLE DI STAMPA ESTERA

Messaggerie internazionali SpAVia A. Manzoni, 820089 Rozzano (MI)Tel. 02-57512612

DORËSHKRIMET NUK KTHEHEN. ARTIKUJT E PANËNSHKRUAR JANË

TË REDAKSISË.

Bota shqiptareil giornale degli albanesi in italia

testata vincitrice del premio giornalistico M. Souhir

per la multiculturalità nei media come

MIGLIOR GIORNALE PER GLI STRANIERI IN ITALIA

viti XII i botimit / anno XII

PASAPORTAT E SHTRENJTA TË EMIGRANTËVE Shuma që do të paguajnë emigrantët në konsullata do të jetë plot100 euro: 85 për pasaportën që i shkojnë koncesionerit, 5 përMinistrinë e Jashtme për transportin dhe për përpunimin e të dhë-nave, dhe 10 euro të tjerë për letërnjoftimin.

Nëse një famil-jeje emigran-tësh në Itali i

duhet të ndërrojë pas-aportat, i duhet të përdi-tësojë edhe lejet e qën-drimit. 100 eurove përperson u duhen shtuaredhe 72 të tjerë, tëpërditësimit, e shpenzi-mi familjar për të gjithakëto nuk është i vogël.

”

Më 23 shtator Ku-vendi iShqipërisë mi-raton ligjin mbi"Për ratifikimin

e shtesës së kontratës konce-sionare me Sagem Securite dheFondit Shqiptaro - Amerikan tëNdërmarrjeve", që fillimishtishte paraqitur në Komisioninpër Çështjet Ligjore e më pas nëseancë plenare nga zëvendës-ministri i Brendshëm Ferdi-nand Poni. Nga pyetjet e de-putetëve të ndryshëm të opoz-itës dhe nga përgjigjet ezëvendësministrit dalin nëdritë disa aspekte të aplikimitqë deri më sot nuk ishin të qar-ta për publikun, si çmimi ikripur që duhet të paguajnëemigrantët, që kapërcen dy-fishin e çimit që paguhet nëShqipëri.

Ja disa nga pasazhet e pro-cesverbaleve të punimeve kumes të tjerash zëvendësministrii Brendshëm Poni justifikonçmimin e lartë.

Pasi dëgjojnë parashtrimin ezv.ministrit Poni të projektligjit,parlamentari Damian Gjiknurishtron pyetjet: "Për sa i përketzyrave të aplikimit që do tëhapen për emigrantët jashtëvendit, do të bëhet edhe apliki-mi për kartë identiteti edhe përpasaporta. Pra, njëherë do tëaplikojnë për kartën e iden-titeti, do të vijë karta, dhe pastajdo të aplikojnë për pasaportë?Do të ketë dy aplikime për këtody dokumente apo do të bëhennjëkohësisht edhe për kartëidentiteti edhe për pas-aportën?"

Zëvendësministri i brend-shëm kësaj pyetjeje i përgjigjet:"Edhe në Shqipëri sistemi lejonaplikimin njëherësh për të dydokumentet. Pra, mund të ap-likohet në të njëjtin momentpër të dy dokumentet. Ne kemibërë një çedim nga rregulli, nëkuptimin që të prodhohej kartafillimisht, për efekte zgjedhore ekështu me radhë dhe prandaj elejon këtë rifreskim teknologjik.Nëse emigrantët do të duan,mund t'i bëjnë të dyja njëkohë-sisht dhe çmimi i letërnjoftimitështë i njëjtë me atë që është nëShqipëri". Pra duket se emi-grantët, në zyrat konsullore, dotë aplikojmë njëherazi për tëdyja dokumentet. Madje përletërnjoftimin elektronik do tëpaguajnë po aq sa ç'kushton nëShqipëri. E pyetja pasueseështë e natyrshme: po për pas-aportën biometrike sa duhet tënxjerrin nga xhepat? E në FaktGjiknuri vazhdon me pyetjet:"Çmimi që ju keni përcaktuardo të jetë 85 euro pa tvsh, nëmos gaboj. Dua të di për difer-encën, sepse çmimi i pas-aportës në kushte normale (meaplikim në Shqipëri) është 40euro pa tvsh, kurse çmimi i njëpasaporte lëshuar në një kon-sullatë në këtë rast është 85euro, 45 euro më shumë nëmos gaboj. 5 euro janë kostotqë do të mbulojë Ministria eJashtme për transportin dhepër përpunimin e të dhënaveatje nga punonjësit e saj. Pra,gjithë ky shërbim shtesë është45 euro? Çfarë mbulon ky shër-bim shtesë? Cilat janë zërat qëmbulon ky shërbim shtesë dhepër sa kohë?".

Rritjen kaq të lartë të çmimit,

ministri e justifikon duke thënë:"Për sa kohë që është kontratakoncesionare dhe për sa kohëqë plotësohen kushtet e përcak-tuara edhe në këtë shtesë kon-trate, në sensin që për sa kohëqë kjo marrëdhënie tregtareështë shëndetshme apo shtetivendos ta mbajë si një marrëd-hënie ndoshta me humbje,sepse edhe kjo është eparashikuar, por ai mendon qëduhet mbajtur, është ky çmim85+5 euro, që bëhen 90 euro patvsh-në. Më duhet të them qëështë për shkak të ofrimit tëshërbimit, të kualifikimit, tëmirëmbajtjes së sistemit, kon-trollit të herëpashershëm të ele-menteve të sigurisë, nxjerrjes sëcertifikatave etj. Pra, për të gjithëprocesin teknologjik që

shoqëron procesin në Shqipëri,atë që ndodh këtu, por që do tëndodhë edhe atje. Kjo kuptohetdo të jetë në kushte të tjera. Pra,nuk do të mirëmbahen më nëKashar, në Durrës, por do tëshkohet në Selanik, në Athinë ekështu me radhë. Këtu përfshi-het edhe transporti që ështëshumë i veçantë. Në kushtet ekontratës koncesionare, ne ikemi kërkuar koncesionarit qëtë paraqesë një çmim për doku-mentet. Ka paraqitur një çmimqë ishte pak më i lartë se ky qëkemi këtu, por ne jemi shumë tëkënaqur që çmimi i sotëm i pas-aportave biometrike për qyte-tarët që do të aplikojnë jashtëvendit, është më i ulët se çmimiaktual".

Me pak fjalë, ajo çka do të

Unë jam në dijeniqë janë marrëmasat që shumëshpejt të hapetkjo zyrë në

Athinë. Grupet koncesionareparaprakisht janë interesuardhe kanë parë ambasadën. Nenuk kemi lëvizur ende, sepse,normalisht, ministria për tëbërë një vlerësim të për-bashkët duhet ta bëjë pasi ligjitë hyjë në fuqi. Nuk do të jetëçudi që pas një muaji ose pasdy muajsh nga hyrja në fuqi eligjit të fillojë shërbimi në këtëzyrë konsullore të ambasadëssonë në Athinë dhe, ashtu siçështë parashikuar, brendakatërmujorit të hapen katërzyrat e para e kështu me rad-hë", deklaron zëvendës min-istri në Kuvend

Të flasim konkretisht përshtetasit shqiptarë që jetojnënë Itali. "Atyre që jetojnë nëBari do t'u thuhet se kur tëhapet kjo zyrë në Bari do të pa-jisen më pasaporta, apo mundtë shkojnë në Romë ose në Mi-lano?"

Ministri në këtë pikë është iqartë, kushdo mund të apliko-jë ku të dojë: "Sikurse të gjithëjanë në dijeni, sistemi i ap-likimit është i hapur. NëShqipëri ka qytetarë që e kanë

provuar. Teknologjikisht ngapikëpamja teorike mund tëaplikojë cilido qytetar, mjaftonta ketë emrin në regjistrin civil.Një person që është jashtëmund të aplikojë ku të dojë nëRepublikën e Shqipërisë osenë shtetin që ka fqinj, mjaftontë kenë dëshirën ta bëjnë. Pra,emigrantëve nuk u hiqet edrejta që ta bëjnë letërnjof-timin dhe pasaportën ku tëduan". Më poshtë zëvendësministri shpjegon më gjerë:"Shtetasit janë të lirë të apliko-jnë. Ne po shtojmë një grup

mundësish që nëse emigrantiështë nga Korça, do të aplikojënë Korçë dhe do ta marrë pas-aportën në Korçë. Është evërtetë se kanë aplikuar disaqindra mijëra emigrantë.Vetëm për muajin gusht kemipasur 170 mijë aplikime. Nësedo të bëjmë një llogaritje qërreth 30-40 mijë aplikime janënë muajt e tjerë, 150 mijë janëemigrantë. Sasia e emi-grantëve që kanë aplikuar nëShqipëri është ndërmjet 300mijë dhe 500 mijë.

Shteti shqiptar nuk ka

Kur do të nisë aplikimi në Konsullata

Keti BIÇOKU

Zëvendësministri i Brendshëm Poni shpjegon seqytetarët shqiptarë, kudo që janë, mund të apliko-jnë ku të duan, mjaft të kenë emrin në regjistrincivil të Shqipërisë. Tregon edhe për masat e marrapër uljen në maksimum të korrupsionit në zyratkonsullore gjatë aplikimit për pasaporta, dhe përmbrojtjen e të dhënave personale të qytetarëve

tema mërgimi3 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

paguajnë emigrantët në konsul-lata do të jetë plot 100 euro: 85për pasaportën që i shkojnëkoncesionerit, 5 për Ministrinëe Jashtme për transportin dhepër përpunimin e të dhënave,dhe 10 euro të tjerë për letërn-joftimin. Zëvendësministri Ponivazhdon të ngulë këmbë qëçmimi që do të paguajnë emi-grantët këtej e tutje është më iulët se ai që kanë paguar përpasaportën e vjetër. Nuk ështëaspak e vërtetë: pasaporta evjetër, e kërkuar në zyrat kon-sullore kushtonte vetëm 80euro, kushdo mund ta gjejë ako-ma këtë të dhënë edhe onlinenë ndonjë faqe interneti tëndonjë konsullate ku mes tari-fave ka mbetur edhe kjo e pas-aportës së vjetër edhe pse nuk

bëhen më prej më shumë se njëvit.

Deputeti Gjiknuri vazhdon tëngulë këmbë se çmimi qëduhet të paguajnë emigrantët iduket shumë i lartë, e për mëtepër këto para nuk përfundo-jnë as në arkat e shtetit por tënjë firme private: "45 euro. Amund të ma sqaroni, aq mëtepër që thatë që do të lidhenionline, sepse është një difer-encë e madhe. Është çmimi i dypasaportave. Në momentin qëdo të jetë online, si do të justi-fikohet diferenca prej 45 eu-rosh? Pra, nëse të dhënat do tëtransmetohen online, nuk do tëketë shërbime ekstra për t'ihedhur të dhënat në një diskdhe për t'i transportuar. Minis-

Ligji i sapomiratuar në Kuvend mbi “Përratifikimin e shtesës së kontratës konce-sionare me Sagem Securite dhe FonditShqiptaro – Amerikan të Ndërmarrjeve”është paraqitur fillimisht në Komisioninpër Çështjet Ligjore e më pas në seancëplenare nga zëvendësministri i BrendshëmFerdinand Poni. Nga pyetjet e deputetëvetë ndryshëm të opozitës dhe nga përgjigjete zëvendësministrit dalin në dritë disaaspekte të aplikimit që deri më sot nukishin të qarta për publikun. Ja disa pasazhenga procesverbalet e Kuvendit lidhur mekëtë temë që tregojnë pak a shumë edhemënyrën e aplikimit, koston për qytetarëtdhe për shtetin, e të tjera detaje të vlef-shme.

Zyrat konsullore ku do tëaplikohet për pasaportë

Zyra Konsullore Romë Via Asmara 3 - 00199 RomaTel. 06/86224115 Tel. 06/86224116 Numër emergjence: 345.6441165 Email: ervina.bendo@mfa.gov.al

Konsullata Milano Piazza Duomo, 17-20121 MilanoTel. 02/86467423 Tel. 02/86467782 Fax. +39 02 86910853 Numer emergjence: 392.0686139 http://www.consolatoalbanesemi-

lano.org/home.html

regjistrim të emigrantëve që tëmund të bëjmë diferencën Aminus B, për ata që kanë ap-likuar dhe ata që banojnë atje.Ne po ofrojmë këtë mundësi.Janë qindra e mijëra të tjerë qëjetojnë në Greqi, Itali. Ka pasurpresione nga Ministria eJashtme, në mënyrë të mo-tivuar si edhe nga ambasadat.Le ta kenë këtë shërbim. Çmi-mi nuk është i lartë, edhe asmundësia nuk u hiqet".

Një shqetësim lidhur me kor-rupsionin shprehet nga de-puteti Saimir Tahiri: "Unë duatë di se si e garantoni ju një em-igrant në Selanik apo në Romë,të mos bëhet pre e korrupsion-it të strukturave konsullore?Për të qenë më konkret, nëShqipëri kuponi blihet nëpostë dhe shërbimi merret nëvend tjetër, pra ka një difer-encim që shmang disi korrup-sionin, ndërsa në këtë rastedhe shërbimi i blerjes sëkuponit, edhe marrja e doku-mentit ndodhin në po tënjëjtin vend, ku strukturat ekonsullatave jo rrallë herë janëkapur me korrupsion në lidhjeme këtë çështje, si edhe meçështje kriminale shumë më tëmëdha, siç është edhe trans-porti i drogës". Në këtë pikëzëvendës ministri Poni përgjig-

jet duke shpjeguar: "NëShqipëri ka qenë, ndoshta dheështë vende-vende, ai që quhetkorrupsion i radhës për të hyrëpara të tjerëve. Por sot njëveprim në zyrat e gjendjescivile bëhet për dhjetë sekon-da. Ne shpresojmë se ky ështënjë proces shumë komod,shumë solid dhe i mirëpriturnga qytetarët. Personi i korrup-tuar, për shkak të mosparashikimit solid të sistemitthoshte e bëra gabim vendos-jen e një shkronje tjetër e kësh-tu me radhë. Këto nuk ndod-hin tashmë. Konsultimi ështëvetëm me regjistrin. Zyra eAthinës, zyra e Romës, e Mi-lanos, e Nju Jorkut do të lidhenme regjistrin dhe do të dalin tëdhënat ashtu siç janë.

Ju e pranuat që zgjidhja epropozuar nga koncesionarinë fillim të procesit, për të mospasur prezantim fizik mepagesën financiare në zyrat eaplikimit, do të ruajë të njëjtatstandarde edhe atje. Pra, zyratqë aplikojnë nuk do të shesinkuponin dhe nuk do ta marrinte operatorja, ajo mund të jetëfizikisht në një zyrë tjetër, sepsedomosdoshmërisht do tëndodhë që në ambasadë t'iafrohemi variantit one stopshop. Në kuptimin e standard-eve, unë mendoj që shërbimi i

gjendjes civile dhe shërbimi idokumenteve biometrike tëidentitetit në ambasada janënë minimumin teorik tëhapësirave për korrupsion.Standardi i Ministrisë sëBrendshme, i shtetit shqiptardhe i Parlamentit është që nëproceset tona të mos lejojmëkorrupsionin. Pra, shërbimi tëjetë i barabartë për të gjithë.

Lidhur me faktin se a kanëqenë të infektuara ambasadatnga ndonjë problem, inercia,hera-herës vepron edhe mbi

to. Mendoj se duhet të ishinmarrë masa shumë mëdrastike që fenomeni i gjeturnë ambasada të mos ndod-hte".

Vasilika Hysi ngre mes të tjer-ave edhe problemin egabimeve që mund të përmba-jë regjistri elektronik i popull-sisë dhe sigurinë e mbrojtjes sëtë dhënave personale: "Ju thatëqë regjistri elektronik ështëshumë i saktë. Në fakt, ndodhqë në regjistër të jenë hedhur tëdhënat gabim dhe punonjësi igjendjes civile shumë herë hapregjistrin e shkruar me dorëpër të bërë saktësimin e të dhë-nave. Në regjistrin elektronikato kanë qenë gabim dhe janësaktësuar më pas. A mund tabëjë një punonjës i ambasadëskëtë lloj verifikimi, apo do tëprodhojmë pasaporta megabime dhe kush do ta paguajëkoston?"

"Regjistri Elektronik Shqiptarështë më i miri në Europë. -thotë me bindje Poni - Në 70për qind të rasteve, kur kemiaplikuar për dokumente, kuduhet të hedhësh një firmë,jemi pyetur nëse janë të dhënatnë konformitet me ne. Në rasttë kundërt, ka një procedurëshumë të qartë, që është e fun-dit dhe quhet "konsultimi me

qytetarët". Përpara saj, drejtuarnga OSBE-ja dhe BE-ja, ështëbërë ajo që quhet "transferimi itë dhënave nga librat", njëtransferim klasik. Në Shqipërikontrolli është bërë 5 herë. Tanitë dhënat kontrollohen edhenga qytetarët. Nga 3,2 milionështetas mbi 18 vjeç, 2,4 milionëkanë marrë kartën, kanë ap-likuar. Përveç shtetasve të tjerë,sepse unë mendoj se një pjesëe madhe e tyre janë edhe emi-grantë. Por ka edhe të tjerë qëjanë këtu. Nuk ndryshohen tëdhënat në regjistër. Ato të dhë-na mund të ndryshohen vetëmnëse janë bërë përpara 1 ja-narit të vitit 2009. Ne kemi pa-sur një standard që lidhet metransparencën, por më tepërme sigurinë ajo që quhet aut-enticitet. Nëse dikush ka aksestë hyjë në një zyrë të gjendjescivile, kompjuteri regjistron sekush e ka bërë, në çfarë ore etj.Ne mund të kontrollojmë nëçdo kohë dhe saktësisht, sepsesigurinë ta lejon teknologjia.Lidhur me të dhënat, transme-timi i tyre është i sigurt. Ështëbërë edhe më përpara. Do tëjetë online. Ne nuk kemi asnjëproblem sot me sigurinë. Zyratkonsullore edhe sot nuk kanëregjistra. Ndryshimi do të

tria do ta ketë postën, por embulon me taksën e vet. Pra,janë 45 euro mbi çmimin 40euro që ka koncesioneri. Unëthashë, 1000 në muaj, në vit ithonë 600 mijë euro. Pra, 600mijë euro në vit për një zyrë ek-stra. Sikur ajo zyrë të ishte nëShqipëri, përveç faktit qëzhvendoset dhe kostot e per-sonelit... Unë po them se çfarëkosto ekstra ka koncesioneri,lëre se çfarë bën shteti. Shteti leta vërë edhe 1000 euro, po tëshkojnë në buxhetin e shtetit,por ky 85 euroshi shkon te kon-cesioneri. Ky është shqetësimiim, prandaj doja sqarime. Emira është që të ishte një ofertëe detajuar. Kur jepet një ofertë,jepet me zë, që kjo është kosto-ja ekstra, për shërbim interneti,për trajnim, për këtë etj. Pra, tëzbërthehen. Në çdo ofertëekonomie ka zbërthim të kos-tos". Por edhe zëvendësministriPoni vazhdon të quajë më tëmirën marrëveshjen e arriturme firmën koncesionare dhemë të arsyeshmin çmimin përqytetarët: "Është një çmimjashtëzakonisht i arsyeshëmdhe shumë i mirë. Ne shohimse sa paguajnë qytetarët dhe josa fitime po bën shteti. Edhevetë shteti nuk mund ta bëntekëtë marrëdhënie kaq të mirë,të arrirë dhe të konsoliduarteknologjike. Kjo kontratë ështëfirmosur nga të dyja palët dheunë sapo dhashë një sqarim përçfarë po ndodh. Kompaniakoncesionare nuk është se e kapasur edhe aq qejf, por ka qenëinsistimi i ministrit, Kryemi-nistrit që ky proces të ndodhtenë zyrat konsullore dhe në zyrate tjera. Është skeptike të thuashnëse do të arrihen njëmijë ap-likime në muaj, kur do të arri-hen dhe nëse nuk arrihen çfarëdo të ndodhë e kështu me rad-hë. Kjo është një marrëdhënie

tregtare, ne nuk mund të themise kush duhet të humbë dhekush duhet të fitojë, siç kandodhur rëndom për një vit egjysmë në kurriz të tyre".

Zëvendësministri është i ku-jdesshëm të tregojë që nukduhet ndërhyrë në çmim sepsekoncesionari është privat e si itillë duhet edhe të fitojë. Erëndësishme është, sipas tij, qëpër shtetin shqiptar pajisja eshtetasve të ketë koston zero.

E shtetasit? Askush nuk men-don për xhepat e tyre? Nëse njëfamiljeje emigrantësh në Itali iduhet të ndërrojë pasaportat,që ndoshta i kishte marrëvetëm dy vjet më parë, i duhettë përditësojë edhe doku-mentet e qëndrimit. Kështu që100 eurove për person u duhenshtuar edhe 72 të tjerë, tëpërditësimit, e shpenzimifamiljar për të gjitha këto nukështë indiferent. Për më shumështeti shqiptar ka ngut, kërkonqë kjo gjë të bëhet sa më shpejtnuk pret datat e skadimit të pas-aportës, siç do të ishte e logjik-shme. Duhet për liberalizimin evizave? Edhe kjo nuk qëndron.Askush nuk mohon sigurinë epasaportave të reja, dhe është earsyeshme që me liberalizimine vizave të përfitojnë vetëm ataqë kanë pasaportën e re. Por kjonuk do të thotë që të gjithëduhet t'i ndërrojmë sa më sh-pejt. Nëse një emigrant e ka aponuk e ka pasaportën bio-metrike, tashmë kjo ka pakrëndësi për të, sepse nëse kamarrë dokumentin e qëndrimitnë Itali, me të lëviz lirisht nëzonën Shengen, që pritet të lib-eralizohet për të gjithë shqip-tarët brenda fundit të vitit.Mund të presë, pa i krijuar vetesasnjë problem skadimin e pas-aportës dhe vetëm atëherë tëkërkojë të renë.

vijon në faqen 6

Shërbimi i gjend-jes civile dhe shër-bimi i dokumen-teve biometrike të

identitetit në ambasada janënë minimumin teorik tëhapësirave për korrupsion.Lidhur me faktin se a kanëqenë të infektuara ambasadatnga ndonjë problem, inercia,hera-herës vepron edhe mbito. Duhet të ishin marrë masashumë më drastike qëfenomeni i gjetur në ambasa-da të mos ndodhte.

”

4 in memoriam1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

Bota arbëreshe është e gjerë dhee shpërndarë. Si e tillë kashumë pika referimi, por kushe njeh sado pak atë, e pranonrolin e pazëvendësueshëm të

imzot. Eleuterio Fortinos.Imzot Eleuterio Fortino, i cili ndërroi

jetë para disa ditësh, ishte nënsekretar iKëshillit Papnor për nxitjen e bashkimitndërmjet të krishterëve, me një përvojëtë jashtëzakonshme në lëmin e dialogutmidis tyre. Veprimtaria e tij fetare ështëtejet e pasur, por arrin kulmin e saj merolin e tij si promovues i marrëdhënieveme orthodoksët, pasi u vendos në Romënga mesi i viteve 1960. Nuk duhet harru-ar edhe veprimtaria e tij si meshtar pranëkishës së Shën Athanasit, në rrugën qen-drore Babuino në Romë, veprimtari që eushtronte me përkushtim, thjeshtësi,dashuri, duke hyrë në sintoni të natyr-shme me besimtarët.

Për rolin e Imzot Eleuterio Fortinos nëkuadrin fetar kanë shkruar shumë or-gane shtypi. Një artikull të veçantë ikushtoi edhe gazeta "Osservatore Ro-mano", që e cilësoi me titullindomethënës "Memoria historike dhe sh-pirti i lëvizjes ekumenike". Në gazetën eVatikanit imzot Fortino kishte shkruarartikuj të panumërt, duke i kushtuar vë-mendje temave të dialogut ndërkr-ishterë dhe ekumenizmin shpirtëror.

Më pak vëmendje mediatike i ështëkushtuar punës së tij brenda botës ar-bëreshe fillimisht e gjithëshqiptare mëpas. Kush ka pasur fatin ta njohë ImzotEleuterio Fortinon është në dijeni për af-tësitë e tij intelektuale të jashtëzakon-shme, sikurse për aktivitetin e tijakademik e kulturor. Ishte pa dyshim njënga njohësit më të mirë të Shqipërisë,Ballkanit dhe Evropës lindore. Ishte imirinformuar edhe në momentet më

autarkike të historisë shqiptare dhe indiqte zhvillimet e kulturësmbarëshqiptare me dashuri e vijimësi.

Shoqata kulturore Besa, e drejtuar prejtij me pasion të njëmendtë, ishte prej ko-hësh një pikë referimi e të gjithë ar-bëreshëve në Itali, duke filluar nga atame banim në Romë. Pas rënies së totali-tarizmit shqiptar, fillimit të emigracionitdhe hapjes së Shqipërisë, shoqata Besa ushndërrua në një vendtakimi i të gjithëshqiptarisë. Veprimtaritë e kësaj shoqate,përherë e më shumë, u bënë një pikëp-jekje kulturore e të gjithë shqiptarëve.Nismat që zhvilloheshin në shoqatënBesa të Fortinos ishin gjithnjë larg-pamëse nga pikëpamja kulturore e gjith-një efikase në objektivat e vet.

Ata që i ndiqnin aktivitetet dhe botimete shoqatës së tij vlerësonin jo vetëmfrymëmarrjen e gjerë, shumëllojsh-mërinë tematike, inteligjencën ideore,por edhe dialogun e shumëanshëm qëushtrohej atje. Në asnjë rast shoqataBesa nuk u mbyll në vetvete, ose në yll-sitë shqiptare, por e ushtronte rolin e vetme funksionin e urës kulturore, edhe merealitetin perëndimor në përgjithësi eitalian në veçanti.

Nga kjo pikëpamje, ndërrimi i jetës sëimzot Eleuterio Fortinos është humbje emadhe për të gjithë. Vështirë që zbrazë-tia kulturore e krijuar nga kjo humbje ethellë të kompensohet shpejt.

Gjithsesi, mbetet më e vështirë të vihetnë pah humbja njerëzore. Këtë do ta nd-

jejnë ata miq që e kanë njohur personal-isht nga afër Eleuterio Fortinon. Tëgjithë mund të dëshmojnë për aftësitë etij për ta dëgjuar tjetrin, për ta kuptuardhe sidomos për t'ia vlerësuar anët poz-itive. Veti të jashtëzakonshme për njeri-un, që bëhen të domosdoshme nëepokën aktuale.

Kremtimet për nder të imzot Fortinosu zhvilluan në kishën e tij të Shën Athan-asit, në Romë, të shtunën e kaluar.Dhimbja që vihej re në sytë e të pranish-mëve të shumtë, personaliteteve të lartafetare e institucionale, të afërmve, poredhe qytetarëve e miqve të thjeshtë,buronte pikërisht nga vetëdija e njëhumbjeje të shumëanshme. Një ngangushëllimet? Kujtimi i tij.

AArrbbëërreesshh ii sshhqquuaarrKa ndërruar jetë më 22 shtator Imzot Eleuterio Fortino, 72vjeç, ish nënsekretar i Këshillit të Vatikanit për Promovimin eUnitetit të të Krishterëve. Krahas angazhimit ekumenik nëSelinë e Shenjtë ka ushqyer një interes të gjallë e të ndjeshëmndaj botës italo-shqiptare, dhe me pasion ka promovuar dheka marrë pjesë në iniciativa të rëndësishme kulturore nëmbrojtje të traditës bizantine dhe të kulturës arbëreshe.

Nga Rando DEVOLE

Imzot Fortino, një nga pishtarët e fundit të plejadës së Ernest KoliqitAmbasadori i Kosovës, Albert Prenkaj, shpreh hidhërimin e tij për ndarjen nga jeta të mikut të shqiptarëve dhearbëreshëve, Imzot Eleuterio Fortino

pastorale testimoniano l'attività svolta e rappre-sentano anche un recupero della tradizione ori-entale della nostra Chiesa oltre che la valoriz-zazione della nostra cultura

Uno dei testi più importanti di .Mons. Forti-no, pastore di anime, è Besa e Krishtere , il pri-mo catechismo della tradizione orientale pub-blicato in albanese in Italia.

Questo libro nasce come complemento dellacelebrazione eucaristica che per Mons. Fortinoè il culmine e la fonte della comunità, e vuoleesaudire le richieste dei fedeli e favorire lacrescita della Parola, che lo Spirito fa ger-mogliare in ogni fedele.

Besa e Krishtere non è nato come libro datavolino, ma è il frutto di riflessioni, scambi diidee, di preghiere. Dagli anni Settanta le riu-nioni settimanali presso la Chiesa di San-t'Atanasio, hanno offerto ai fedeli partecipanti la

possibilità di scambiarsi idee sui problemi vitalied alla luce della sacra Scrittura cercare insiemeuna soluzione

Questo libro ha potuto inoltre mettere a fruttogli approfondimenti della cultura arb?reshe, chehanno avuto nel circolo Besa un'importante is-tituzione. Sin dagli anni Sessanta Mons. Fortinoha potuto seguire i corsi di lingua e letteraturaalbanese che il Prof. Ernest Koliqi dava pressoil Collegio Greco. Queste lezioni hanno rappre-sentato un'occasione per rafforzare la proprialingua materna arb?reshe arricchirla con illessico della lingua nazionale e conoscere a fon-do sia la letteratura classica che contemporaneasia albanese che arb?reshe.

Un risultato importante di questo studio è latraduzione in albanese della Liturgia di SanGiovanni Crisostomo, rivista da una Commis-sione di cui Mons. Fortino è stato la magnapars.

Questa Liturgia albanese è stata celebrata per

la prima volta nella basilica di San Pietro nel1968 in occasione del V centenario della mortedell'eroe nazionale Giorgio Castriota Scander-beg. Ed ogni anno viene celebrata in occasionedella Festa Nazionale Albanese (28 novembre)nella Chiesa di Sant'Atanasio

Il circolo Besa spronato da Mons. Fortino,con il contributo di illustri docenti e relatori haavuto un ruolo decisivo nel panorama culturalearb?resh.

Dagli anni Settanta il movimento di rinascitae di autoconsapevolezza delle minoranze lin-guistiche nasce grazie all'attività disinteressatadi associazioni, che sostenute da studiosi e at-tivisti hanno promosso con scritti, pubblicazionie con varie opere, la rivelazione di una realtàsommersa. Personalmente ricordo il contributodato da Mons. Fortino all'organizzazione del Icongresso del CONFEMILI su Minoranze lin-guistiche e comunità religiose in Italia, sensibi-lizzando le Autorità ecclesiastiche a questa

problematica. E penso che in qualche modo ab-bia ispirato il messaggio di Giovanni Paolo IIper la XXII Giornata Mondiale della pace del Igennaio 1989 che ha avuto come titolo percostruire la pace rispetta le minoranze .

La circolare mensile Besa che fa seguito allarivista Diaspora e agli inserti monografici sullarivista "La vita in Cristo e nella Chiesa., inquesto senso è riuscita a suscitare dibattiti,ricerche storiche e letterarie oltre che diffonderele migliori pratiche culturali del nostro mondoarb?resh.

Sicuramente è necessario ricostruire questosviluppo di idee, espresse anche sulle riviste chesono sorte nella Comunità arb?reshe, dalla riv-ista Shejzat del prof. Koliqi, alla fondazione diZgjimi negli anni Sessanta e agli articoli scrittiper Katundi ynë e Jeta Arbëreshe.

L'eredità che ci lascia Mons. Fortino è robus-ta e penso che gli arb?resh? ed albanesi deb-bano fare ogni sforzo per tenerla viva.

In memoria di Mons. Eleuterio FortinoProf. Domenico Morelli dalla prima

Miq të nderuar, Shqiptarë dheArbëreshë të dashur,

Takimi im i parë me MonsinjorFortinon ishte vigjilja e Ditës sëFlamurit Kombëtar Shqiptar, 25Nëntori, në hapësirat e Kishës së ShënAtanasit, kur shoqata Besa prezantoiAtlasin Dialektologjik të Gjuhës Shqipe.

Qetësia e këtij njeriu më la të kuptojse brendapërbrenda tij fshihet një për-vojë e hatashme që tejkalon kufijtë enjë përkatësie fetare, kombëtare, terri-toriale. Dhe, me kohë mësova seMonsinjor Fortino mbante nëbagazhin e tij jetësor dhe të thirrjes pas-torale autoritetin ekumenik të botës sëkrishterë të ritit perëndimor dhe lindor.

Për botën arbëreshe - shqiptare,Monsinjor Fortino shënon një ngapishtarët e fundit të plejadës së profe-

sor Ernest Koliqit, që ndriçoi botënarbëreshe këtu në Itali. Ai ringjalli kul-tivimin e traditës së vjetër arbëreshe,aktualizoi vlerat e mirëfillta të traditësdhe kulturës arbëreshe-shqiptare.Ende është i gjallë kujtimi i shënimit të500 vjetorit të vdekjes së GjergjKastriotit -Skënderbeut, atëherë kur AtiFortino dha të kuptohej se është per-son i përmasave intelektuale moderne,por me rrënjë të thella.

Zulmëmadhi Monsinjor Fortino,tejkaloi kufijtë e komunitetit ortodoksarbëresh dhe ata të kulturës shqiptare.Duke ofruar përvojën e mirë të tij, bërinjë punë të palodhshme në dialogunekumenik në mes Kishës Katolike dhekishave të riteve lindore.

Neve na mbetet që të vazhdojmëpunën e tij në fushat tona të veprim-

tarisë, duke e mbajtur të gjallë kujtiminpër të.

Arbëreshëve të dashur, po u përcjellporosinë: "ruani farën arbëreshe, sepsesiç e dëshmoi i dashuri ynë, AtiEleuterio Fortino, kjo farë i shërbeunjerëzimit me punë të vogla në vepratë mëdha".

Në emër të Presidentit të Republikëssë Kosovës, të Kryeministrit Thaçi dhenë emër të popullit të Kosovës mëlejoni t'i shpreh ngushëllimet më tësinqerta të gjithë arbëreshëve kudo qëjanë, Kishës Ortodokse Arbëreshe, dhenë veçanti familjes Fortino.

I qoftë i lehtë dheu i Kalabrisë!Pusho në Paqe mik i dashur i gjakut të

shprishur arbëresh!Albert Prenkaj, Ambasador i Republikës së Kosovës

Vetëm 5 cent.€/min për tëtelefonuar në Shqipëri.Vendi yt nuk ka qenë kurrëkaq pranë.

cent.€/min

9

TIM

105

3: No Distance parashikon një shkrehje në përgjigje prej 16 qindarkash dhe tarifim mbi sekondat efektive tëbisedës. Në përfundim të afatit përtëritje automatike për 30 ditë kundrejt kostos 1€. Opsioni i vlefshëm vetëmnë Itali nën mbulimin kombëtar të 3 dhe i papajtueshëm me planin rimbushës Super 0 Mondo dhe me planete Abonimit. Trafiku i kryer jashtë mbulimit kombëtar 3 do të tarifohet sipas tarifave të parashikuara nga PlaniTarifor. TIM: Tim Card Albania parashikon shkrehje në përgjigje prej 16 cent.€ dhe tarifim të parapaguar përçdo 15 sekonda. VODAFONE: Vodafone One Nation 10 parashikon shkrehje në përgjigje prej 19 cent.€ dhetarifim të parapaguar për çdo 60 sekonda. WIND: Opsioni Call Your Country Wind parashikon shkrehje nëpërgjigje prej 15 cent.€ dhe tarifim të parapaguar për çdo 60 sekonda. Kosto semestrale prej 4€, falas nëpromocion për 6 muajt e parë. Krahasimi i bërë sipas tarifave të nxjerra nga faqet internet institucionale tëOperatorëve në 28/06/2010. për informacione mbi mbulimin, kushtet, kostot dhe çaktivizimin e opsionitwww.tre.it ose 3 Store.

Aktivizo menjëherë No Distance në skedëntënde rimbushëse me vetëm 1€ për 30 ditë.Vrapo në një 3 Store.

VODAFONE WIND

cent.€/min cent.€/min

18 cent.€/min vs celularë

10 cent.€/min vs rrjeti fiks

sot ka bllokuar shpalljen e njëdekreti të ri fluksesh?Tani për tani nuk janë të nevo-jshme kuota të reja hyrjesh tëpapërcaktuara (nga ana profe-sionale) - flukset e ardhshmedo të jenë për punonjës tëkualifikuar, - por më parëduhet të nxirren nga papunësiatë huajt që jetojnë në Itali.Ndërkaq duhet edhe të lidhimmarrëveshje me vende të tjera,duke mbajtur parasysh që fluk-set drejt Italisë po ndryshojnë,pakësohen ato evropiane dheshtohen, për shembull, ato ngaAzia. Por janë edhe qindra mijëra tëparregullt që u përjashtuarnga sanatoria e fundit qëparashikohej vetëm përbashkëpunëtorë familjarë...Kufizimi i legalizimit vetëm përpunonjësit shtëpiakë ishte njëzgjedhje politike. Tani ne duhettë përpiqemi të monitorojmësituatën të atyre që kanë hum-

bur punën dhe të mbyllim samë shpejt praktikat e legal-izimit të fundit, duke kapërcyergjendjet kritike që akomaekzistojnë në disa provinca.Sot,kush ka humbur punën kavetëm gjashtë muaj për të gje-tur një tjetër, më pas humbedhe lejen e qëndrimit. A nukështë një rregull shumë i rrep-të?Në të vërtetë ligji flet për lejeqëndrimi me kohëzgjatje 'tëpaktën' gjashtëmujore për tëkërkuar punë, e në këtë pikëmund të ndërhyhet, por vetëmpërballë një kuadri të saktë tëdukurisë dhe me kritere të cak-tuara. Më duket e drejtë, përshembull, që të mos kthehet nëklandestin kush ka humburvendin e punës dhe është ipërfshirë në politikat aktive tëpunës (si ndërhyrje formimiprofesional, rikualifikimi dheorientimi). Por nuk vihet nëdiskutim parimi i përgjithshëm

sipas të cilit mund të qëndrojënë Itali vetëm kush ka të ardhu-ra të mjaftueshme për veten.Cili ent mund të merret mesigurimin e pikëtakimit meskërkesës dhe ofertës së punësdhe t'i kushtohet rifutjes nëtregun e punës të tëpapunëve?Krahinat, provincat, sindikatatdhe shoqatat e kategorisëpërmes enteve të dyanshme,agjencive për punën, me njëfjalë operatorë publikë e pri-vatë të autorizuar për këtë tipndërhyrjesh. Operatorët janë,duhen vënë në rrjet që sistemitë funksionojë. Të dhënat nathonë se imigrantët gjejnë ako-ma një vend pune kryesishtduke lajmëruar gojazi njëri-tjetrin, dhe kjo mënyrë mundtë kthehet në paradhomën epunës në të zezë dhe të shfry-tëzimit. Vetëm 30% e imi-grantëve u drejtohet kanaleveinstitucionale të punësimit. E për punën shtëpiake?Vështirë që një familje nëkërkim të një bashkëpunë-toreje shtëpiake t'i drejtohetnjë agjencie për punën.Puna shtëpiake ka një karak-teristikë të vetën, që do të meri-tonte një diskutim më të gjerëdhe zgjidhje të posaçme. Ështëe sigurt që sot shkaqet kryesoretë punës në të zezë në këtë sek-tor janë natyra e ndërlikuar iadministrimit të këtij lloji mar-rëdhënieje pune dhe kostot elarta për familjet. Nevojitet njërrjet shërbimesh, ku për shem-bull, patronatet të mund tëlehtësojnë takimin meskërkesës dhe ofertës dhe t'u vi-hen në krah punonjësve dhepunëdhënësve në marrëd-hënien e punës, por duhetndërhyrë edhe nga ana fiskalenë mënyrë që të zbriten ngataksat shpenzimet efektive. "Plani për integrimin" i qev-erisë mbështetet fort nëformimin në vendlindje tëimigrantëve. A nuk parashiko-hej edhe nga ligji Bossi-Fini?Çfarë nuk ka funksionuar derimë sot?Po të konsiderojmë investimetdhe rezultatet, mund të themiqë nuk ka pasur sukses. Këtu

është e nevojshme ndërhyrjenormative, që t'u mundësojëoperimin jashtë Italisë subjek-teve të autorizuara nga ligji Bi-agi për gjetjen e pikëtakimitmes ofertës dhe kërkesës sëpunës. Por, mbi të gjitha, duhetndryshuar mënyra e formimitnë vendlindje.Si të ndryshohet?Deri më sot arsyetimi ka qenëky: formoj punonjësit jashtështetit dhe i fus në listat epunonjësve në dispozicionduke pritur që ndonjë ndër-marrje t'i thërrasë. Por kështunuk funksionon: ndërmarrjettë thonë se ç'vende pune kanënë dispozicion kështu që të for-mohen persona që t'u përgjig-jen nevojave konkrete, që tëmësojnë edhe pak italisht eedukim qytetar dhe që, me tëmbaruar kursin e formimit, ekanë një vend pune të garantu-ar. Ndryshe, vetëm çojmë dëmburimet dhe të vetmit që përfi-tojnë janë ata që organizojnëkurset e formimit. E pas kursit të formimit profe-sional si veprohet, pritetdekreti i flukseve për t'i sjellënë Itali?Plani për Integrimin propozonqë këta punonjës të kualifikuarjashtë shtetit të sillen në Itali paqenë nevoja për kuota, poredhe që t'i sjellim përmes fluk-seve, siç parashikon normativanë fuqi, nuk është e vështirë. Duke parë se me sa vonesëSportelet Unike u përgjigjenkërkesave të familjeve dhe tëndërmarrjeve, me flukset nukështë shumë e lehtë. Sa kohëmund të presë një familje apondërmarrje që ka nevojë përpunonjës?Pritjet e zgjatura sot janë ako-ma problem. Nevojitet një për-forcim i veprimtarisë adminis-trative. Por Sportelet Unike nukmund të ngarkohen me barrëne të gjitha kontrolleve të kërke-save. Ato duhet të jenë vetëmnjë terminal, i mbështetur nganjë rrjet i përbërë nga shoqatatë kategorisë, agjenci të punësdhe qendrat për punësimin.Përndryshe ngarkesa e punësbëhet e papërballueshme".

Elvio Pasca

6 intervista1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

Të përmirësohet programmi iflukseve të hyrjeve, me kuotaqë t'u përgjigjen më në fundnevojave reale të ndërmarrjevedhe familjeve, dhe të krijohetnjë sistem i efektshëm takimimes kërkesës dhe ofertës sëpunës, në Itali apo drejtpër-drejt në vendlindje.Këta janë objektivat mëurgjentë të drejtorisë së imi-gracionit të ministrisë sëPunës dhe të Politikave So-ciale, të drejtuar nga NataleForlani. "Ingredientët për t'iaarritur qëllimit ekzistojnë,edhe pa modifikime norma-tive, mjafton t'i bashkojmë e t'ivëmë në funksionim" sigurondrejtori i ri në intervistëndhënë stranieriinitalia.it.

Si mund të përmirësohet pro-gramimi i flukseve?Natale Forlani: Në radhë tëparë, duhet thënë që kemi tëdhëna të sakta demografike:nga sot eri në vitin 2020 Italiado të humbasë 4 milionë per-sona në moshë pune, që nukdo të mund të zëvendësohentë gjithë nga të papunët ital-ianë, për shkak të lëvizsh-mërisë së ulët shoqërore dheterritoriale. Por nevojitet të re-alizohet një mekanizëm për tëzbuluar nevojën reale sasiore ecilësore, edhe duke admin-istruar sa më mirë komu-nikimet e detyrueshme, që veçtë tjerash në informojnë mesaktësi për punonjësit qëhumbin vendin e punës. Të huajt që kanë humburvendin e punës për shkak tëkrizës ekonomike janë tëshumtë, apo jo? E vërtetë, dhe pikërisht këtapunonjës duhen rifutur në tre-gun e punës me një kanal tëprivilegjuar, para se t'u drejto-hemi flukseve të ardhjeve tëreja nga jashtë. Përndryshe,rrezikojmë të shkapërdajmënjë kapital njerëzor dhe profe-sional dhe të ushqejmë punënnë të zezë, duke rritur numrine personave të gatshëm tëpunojnë për më pak para e memë pak të drejta, edhe në dëmtë të rregulltve.Është ky arsyetimi që deri më

FORLANI: "JA SI DUHENNDRYSHUAR FLUKSET"Intervistë me drejtorin e ri të Zyrës së Imigracionit nëministrinë e Punës. "Mendojmë më parë për ata qëjanë në Itali e kanë humbur vendin e punës"

bëhet sipas procedurave tëgjendjes civile. Ndërfaqja që nekemi krijuar, është e tillë qëunë në zyrën e aplikimit nukmund të ndryshoj të dhënat egjendjes civile. Ai punonjësatje shikon vetëm aplikimin.Të gjitha ndryshimet bëhen nëprocedurën që ka parashikuarligji. Unë mendoj se ështëparandaluar me shumë suk-ses, sepse dokumentet e iden-titetit kanë dalë ashtu siç janëtë regjistruara në RegjistrinCivil, nëse qytetarët nuk kanëbërë ndonjë demarsh juridikqë u lejon të ndryshohet emri.Edhe kjo gjë është shumë e sig-urt, sepse me vendosjen enumrit të identitetit, nukndryshon, personi mbetet poai".

Por për sigurinë e sistemit tëmbrojtjes së të dhënave parla-mentarja Ermonela Felajthotë: "Më vjen mirë që jeni

KKUURR DDOO TTËË NNIISSËËAAPPLLIIKKIIMMII NNËË KKOONNSSUULLLLAATTAA

optimist për sigurinë e sis-temit, por e kam vështirë t'jubesoj për sa kohë që në mediau bë publik një lajm që sot shu-mica e përfaqësive tona diplo-matike jashtë vendit, gjendennë kushte shumë të vështirasigurie. Në një ambasadëtonën, u vodh një kompjuter ipersonalizuar. A e keni pasurparasysh faktin që, në këtovende, ku do të hapni këto qen-dra aplikimi, ka kushte sigurieapo jo?"

"Në lidhje me këtë, nuk jamoptimist por shumë i vëmend-shëm. Para se të ndërtonimzyrat e gjendjes civile nëShqipëri, pra para se t'i bënimelektronikisht të lidhura në njënetwork me qendrën, kemi in-vestuar 3,5 milionë euro për t'ibërë të sigurta nga pikëpamjafizike, pra dyer e dritare hekurie me radhë. Zyrat e aplikimitsot plotësojnë të gjitha kushtete sigurisë ISO 27.000.

Së pari, sigurinë e ka sistemi

brenda. Në një lloj mënyremundet, se çfarë nuk ndodh nëShqipëri apo dhe në botë që tavjedhësh një kompjuter. Kom-pjuteri njeh vetëm përdoruesinlegjitim të sistemit. Së dyti, nëkompjuterin e kompanisë kon-cesionare nuk ruhen të dhëna.Kompjuteri nuk është i rëndë-sishëm, mund ta vjedhin si njëarkë boshe. Mund edhe të vjed-hësh CD-të me të dhënat, pornuk i përdor dot se kanë njëenkriptim nën përgjegjësinë ekompanisë koncesionare që iruan ato me tre rregulla sigurie.Së treti, unë nuk mund të jappërgjigje për ambasadat, pornë kuptimin e procesit të sig-urisë ne kemi ndërtuar një sis-tem në mjedise mesatarisht tësigurta dhe procesi ynëteknologjik, në kuptimin lidhurvetëm me një database të dhë-nash që ruhet, është shumë imirë dhe i sigurt".

(ke.bi.)

PASAPORTAT BIOMETRIKE

vijon nga faqja 3

Milano, qyteti i parë nëItali për numërkërkesash, është

ndoshta edhe kryevendi imashtrimeve që lulëzuan mesanatoren e shtatorit të vitit tëshkuar për bashkëpunëtorëtfamiljarë.

Qindra emigrantë, duke mar-rë parasysh vetëm ata që këtamuaj i janë drejtuar shoqatësNAGA, u kanë paguar mijëraeuro (mesatarisht nga pesëmijë, por tarifat janë shumë tëndryshme) të ashtuquajturvendërmjetësuesve për kërkesaqë nuk do të pranohen kurrë. Ekushedi sa kanë mbetur në hije,duke mallkuar çastin kur kanëmenduar të paguajnë për t'iufutur një rruge të shkurtër drejtlejes së qëndrimit.

Thuajse të gjithë të huajt nuke kanë njohur ndonjëherëpunëdhënësit që kanë paraqi-tur kërkesën duke deklaruar se ikishin bashkëpunëtorë shtëpi-akë. Të huajt kanë takuar vetëmndërmjetësuesin, shpesh njëbashkatdhetar, të cilit i kanëpaguar shumën e kërkuar, dheqë më pas u ka dhënë kuponine kërkesës të shtypur nga siste-mi informatik i ministrisë sëBrendshme.

"Ndonjëhrë kuponi ishte ivërtetë e ndonjëherë i rremë, enë këto rastet e fundit kërkesaas që është paraqitur ndon-jëherë" tregon për stranieriini-talia.it Nadia Bovino, e sportelitpër imigracionin i NAGA-s.

edhe kërkesat e paraqituravërtet nuk kanë marrë përgjigje,sepse nga i njëjti punëdhënësjanë nisur më shumë kërkesnga ç'parashikonte ligji: "Çdofamilje mund të legalizontemaksimumi një bashkëpunë-tore për punët e shtëpisë (colf)dhe dy kujdestare për personatë pamundur (badante). Kërke-sat në tepri hidhen poshtë au-tomatikisht" shpjegon Bovino.

Pra punëdhënësit ishinbashkëfajtorë në mashtrim'"Disa po e disa të tjerë jo. Kemiraste të ndryshme punëdhënë-sish që janë ndihmuar ngadikush tjetër për të paraqiturkërkesën e tyre 'të vërtetë' të le-galizimit, por të dhënat e tyre

janë përdorur për të paraqiturkërkesa të tjera të rreme. Kur kaarritur çasti i takimit nëSportelin Unik të imigracionitkanë zbuluar papriturmashtrimin që është bërë nëemër të tyre dhe i janë drejtuarpolicisë" shton ekspertja eNAGA-s.

Mes punëdhënësve të rremëka edhe nga ata që kanë qenënë mirëbesim, por nga anatjetër është e vështirë që të kon-siderohen emigrantët emashtruar vetëm si viktima tëpafajshme: faktikisht, kanëpaguar për një deklarim tërremë për të mud të marrë njëleje qëndrimi për të cilën nukkishin të drejtë. Fakti që kjo

ishte e vetmja rrugë për të legal-izuar qëndrimin e tyre passhumë vjetëve pune në të zezëe shfrytëzimi, është një justi-fikim që ligjit italian i interesonpak.

Të mashtruarit e kanë njërrugëdalje? "Nuk më duket.Kush u është drejtuar forcave tëpolicisë për të denoncuar ndër-mjetësuesit ka marrë dëbimin ekush ka paraqitur paditje te njëavokat i besuar ka pak shpresapër të marrë një leje për motivedrejtësie. E megjithatë - denon-con Nadia Bovino - shumëavokatë këshillojnë këtë rrugëduke parë si mundësi për tëardhmen konvertimin e lejes sëqëndrimit për motive drejtësie

në një tjetër për motive pune,që nuk parashikohet nga ligji".

Milano nuk është i vetmiqytet ku është vërejtur kyfenomen. Në Genova pesë vetëkanë përfunduar në burg dhedy të tjerëve u është dhënëmasa e arrestit shtëpiak sepsekanë organizuar një seri legaliz-imesh të falsifikuara qytetarështë huaj, përmes dëshmive tërreme qoftë të punonjësveqoftë të punëdhënësve. Në kryetë organizatës ishte një kal-abrez me precedentë penalë.

Policia e Genovas ka zbard-hur se si operonte grupi përmesparaqitjes së dokumenteve dhedëshmive të rreme në rrugë-timin administrativ të procedu-rave të sanatorias që u bë gjatështatorit të vitit të shkuar.Shtatë personat akuzohen përveprat penale të falsifikimit dhepër bashkëpunim në krim qëkishte për qëllim favorizimin eqëndrimit të paligjshëm në ter-ritorin italian.

Legalizimi u kushtonte tëhuajve nga 8 mijë deri në 10mijë euro. Dhe ata që kanë për-fituar nga avantazhet e shtatë tëarrestuarve, të identifikuar derimë sot janë rreth 50, kryesishtkinezë, egjiptianë dhe tu-nizianë. Në organizatën krimi-nale bënte pjesë, mes të tjerëve,një ekonomist nga Genova qëkishte si detyrë ndërmjetësiminmes të huajve dhe italianëve që"i ndihmonin" të merrnin lejene qëndrimit.

aktualitet7 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

Në Milano NAGA padit: "U kanë dhënë mijëraeuro ndërmjetësuesve, e tani nuk kanë asnjëmundësi". Janë të huajt, që për të marrë një lejeqëndrimi me sanatoren e vitit të shkuar kanëpaguar punëdhënës të rremë. Në Genova arresto-hen 7 vetë: “Emigrantët paguanin deri në 10 mijëeuro për legalizimin e qëndrimit të tyre në Itali”.

TTËË MMAASSHHTTRRUUAARRIITT EE SSAANNAATTOORREESS

8 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare itali

KUSH NDJEK STUDIMET NË NJË NGAVENDET E BE-SË MUND TË LËVIZËLIRISHT NË VENDET E TJERA E NËSEVJEN NË ITALI MUND TË PËRTËRIJËLEJEN E QËNDRIMIT. SQARIMET EMINISTRISË SË BRENDSHME

Leja e qëndrimit për studime u garantonnjëfarë të drejte lëvizjeje studentëvejokomunitarë në brendësi të BE-së.

Ata që studiojnë në një vend tjetër anëtartë Bashkimit Europian mund të vijnë në Italie të vazhdojnë studimet apo të kryejnë njëkurs studimesh plotësuese pa kërkuar vizëhyrjeje, dhe nëse qëndrojnë për më shumëse tre muaj duhet të kërkojnë lejeqëndrimin"italian" për studime. Kjo vlen edhe në rastine kundërt, për studentët që janë rezidentë nëItali dhe që duan të shkojnë në një tjetërvend të BE-së.

Por çfarë ndodh nëse del nga Italia vetëmpër një pjesë të programit të studimeve, përshembull, me një projekt Easmus, dhe2transferimi" zgjat më shumë se gjashtëmuaj? Teksti unik për imigracioninparashikon që "leja e qëndrimit nuk mundtë përtërihet apo të zgjatet nëse i huaji e kandërprerë qëndrimin në Itali për një periud-hë të vazhdueshme më të gjatë se gjashtëmuaj", me përjashtim të rasteve kur kjo varetnga detyrime ushtarake ose të tjera "motivetë rënda e të dokumentuara".

Nga mesi i shtatorit ministria e Brendshmeka shpjeguar me një qarkore se ndër "motivetë rënda e të dokumentuara" mund të kon-siderohet edhe një periudhë studimi në njëvend tjetër anëtar të BE-së, me kusht që kjotë dokumentohet. Si? Duke paraqitur, kurpersoni kthehet në Itali, këto certifikata:

1. Certifikatë të lëshuar nga universitetiitalian që dëshmon se ndjekja e kurseve tëveçanta jashtë Italisë hyn ose plotëson pro-gramin e studimeve;

2. Certifikatë që të tregojë qëndrimin erregullt në vendin tjetër anëtar të BE-së (përshembull, kopje e lejes së qëndrimit tëlëshuar në atë vend);

3. Certifikatë e lëshuar nga universiteti ivendit tjetër BE që dëshmon kryerjen e rreg-ullt të pjesës së programit të studimeve atje.

Studentët do takenë më të lehtëtë lëvizin në BE

Ndryshon deklarimi i punësimit tëbashkëpunëtorëve familjarë

Ndryshon e bëhet më i thjeshtëdeklarimi on-line i punësimit tëbashkëpunëtoreve familjare (colf

& badanti). Gjithçka mund të bëhet nëfaqet internet të institutit të sigurimeveshoqërore italiane (INPS), www.inps.it,që ka një seksion kushtuar shërbimevepër punën shtëpiake (për t'u futur në këtëseksion, i interesuari duhet të regjistrohetmë parë). Mes shërbimeve të ofruaraështë edhe "denuncia online" (deklarimion-line i punësimit), ku punëdhënësitduhet të shënojnë të dhënat e tyre, ato tëpunonjësit dhe disa informacione mbimarrëdhënien e punës, si orët, rrogën etj.

Nga fundi i gushtit, në sistem janë futurdisa elemente të reja si para-përpilimi i

fushave me informacione që INPSzotëron dhe përpilimi i udhëhequr ifushave që kanë të bëjnë me lejen e qën-drimit. Është bërë më i thjeshtë edheshkarkimi dhe ruajtja e një kopjeje tëdeklarimit dhe mund të përdoret postaelektronike e certifikuar për të komu-nikuar me Institutin.

Deklarimi i punësimit është komu-nikim i detyrueshëm dhe duhet bërë njëditë para vendosjes së marrëdhënies sëpunës, on-line apo me telefon, në num-rin 803.164. Kush punëson sibashkëpunëtore familjare një shtetasejokomunitare, nuk duhet të harrojë t'inisë me postë kontratën e qëndrimitSportelit Unik për Imigracionin. (EP)

EEMMIIGGRRAANNTTËËTT DDHHEE BBAANNKKAATT

Ndarja? Humbet burrin por jo lejen e qëndrimit GJYKATA E KASACIONIT: "LEJA EQËNDRIMIT PËRTËRIHET, NËSEMARTESA KA ZGJATUR TË PAKTËNTRE VJET"

Shtohen çiftet e përziera dhe, nga anatjetër, shtohen edhe ndarjet messhtetasve italianë dhe atyre të huaj.

Mbi këtë temë ndërhyn gjykata e Kasa-cionit, që saktëson: edhe nëse martesanuk është më në këmbë, partneri i huajmund të ruajë të drejtën e qëndrimit nëItali. por me kusht që martesa "të ketë zg-jatur, të paktën, tre vjet, nga të cilët, tëpaktën një në territorin italian përpara fil-limit të procedurës së divorcit apo e an-ulimit".

Në këtë mënyrë, Seksioni i parë civil i kadhënë të drejtë një gruaje nga Ekuadoriqë në vitin 1999 ishte martuar me njëgjenovez nga i cili ishte ndarë në vitin2006. Shthurja e martesës, sipas kuesturëssë Gjenovës, sillte edhe humbjen e të

drejtës së përtëritjes së lejes së qëndrimit,linjë e konfirmuar edhe nga gjykata eApelit në tetor 2007.

Por gruaja nuk e ka lënë me kaq. I ështëdrejtuar gjykatës së Kasacionit dhe kjo efundit i ka dhënë të drejtë. Me sentencën19893, ka kritikuar gjykatësit që nuk kanëaplikuar në këtë rast dekretin legjislativnr. 30 të vitit 2007 "sipas të cilit ndarja -shkruhet në sentencë - dhe anulimi imartesës me një shtetas të BE-së nukshkaktojnë humbjen e të drejtës së qën-drimit të familjarëve të shtetasit komuni-tar që nuk kanë shtetësinë e një vendianëtar, me kusht që martesa të ketë zg-jatur të paktën tre vjet, prej të cilëve tëpaktën njëri çifti ta ketë kaluar në terri-torin italian, përpara nisjes së procedurëssë ndarjes apo të anulimit".

Praktikisht, rindërton historinë Kasa-cioni, gruaja ka qenë e martuar "për mësepesë vjet në Itali me shtetas italian" ndajka të drejtën që t'i përtërihet leja e qën-drimit.

FUSHA TË GJYSMË TË PËRPILUARA DHE THJESHTËSIME TË TJERA PËRPUNËDHËNËSIT. KUSH NUK DI TË PËRDORË INTERNETIN MUND TË BËJËDEKLARIMIN ME TELEFON

shqiptari

shqiptariiitalise.

com

por

tali

i ko

mu

nit

etit

sh

qip

tar

në

Ital

i

Gjatë vitit 2009 përmessistemit bankar italianjanë dërguar si remitan-

ca në vende të tjera 210,05 mil-ionë euro, me 92.020 urdhërr-xhirime të kryera nga emi-grantët. Vlera mesatare e çdoremitance është 1.543 euro,rreth 7 herë më e madhe se enjëjta e dhënë në shkallëndërkombëtare, që është rreth223 euro.

Kjo del në dritë nga DosieriABI-Cespi 2010, hulumtimi pe-riodik i ofertës bankare përklientët emigrantë referuar vitit2009 dhe e kryer mbi një kam-pion institutesh italianebankare që bëjnë pjesë në ABI(shoqata bankare italiane) qëpërfaqësojnë 63% të të gjithabankave të Italisë.

Ajo që bie në sy nga studimiështë konfirmimi i faktit tëvënë re edhe më parë: "emi-grantët u drejtohen bankave

EEMMIIGGRRAANNTTËËTT DDHHEEBBAANNKKAATT:: 11,,55 MMIILLIIOONNËËLLLLOOGGAARRII BBAANNKKAARREE për transferime shumash tëmëdha parash, kryesisht mbinjëmijë euro, ndryshe nga ç'n-dodh me kanalet e tjera tradi-cionale të dërgimit të paravefamiljarëve".

Vendet drejt të cilave nisenflukset më të mëdha të remi-tancave nga Italia janë Maroku(rreth 28 milionë euro) e Ruma-nia (mbi 22 milionë), të ndjeku-ra nga Moldova (mbi 15 mil-ionë), Brazili (mbi 10 milionë)dhe Shqipëria me 8.409.698euro. Edhe pse vlera komple-

sive e dërguar në Shqipëri ështëshumë më e vogël se ajo e dër-guar në katër vendet e para (përarsye objektive si fakti ë komu-niteti rumun është shumë më imadh se ai shqiptar, apo për ar-sye të të shkuarit shpesh nëvendlindje), ajo që bie në syështë që shqiptarët nisin shu-mat më të larta me çdo urdhër-xhirim bankar: mesatarisht4.953 euro.

Një tjetër e dhënë interesanteështë edhe shtimi i numrit tëllogarive bankare në emër të

emigrantëve. Ai ka shkuar nga1,404 milionë të vitit 2007 në1,514 milionë në vitin 2009.Ndërkaq numri i emigrantëvegjatë kësaj periudhe është rriturme 32,4% ndaj edhe përqindjae 'bankarizimit' të emigrantëveka rënë nga 67% në vitin 2007në 61% në vitin 2009. Kjo ështëmëse e natyrshme po të mba-het parasysh kriza ekonomike.Renditja e komuniteteve memë shumë llogari rrjedhësebankare, ajo përkon me rendit-jen e pranive në Itali: rumunët,

shqiptarët e marokenët.Emigrantët përdorin shër-

bimet bankare jo sapo mbërri-jnë në Itali, por pas rreth pesëvjetëve qëndrim, gjatë të cilëvepërpiqen të fitojnë një farë sta-biliteti ekonomik dhe në punë.Emigrantët i drejtohen bankëspër të hapur një llogari rrjed-hëse, kryesisht për arsye famil-jare, por megjithatë vërehet njërritje konstante e llogarive tëhapura nga imigrantë sipër-marrës, që në fund të vitit 2009kanë arritur në 52.924.

Shqiptarët kursejnë, hapin llogari rrjedhëse e dërgojnë paranë vendlindje. Gjatë vitit 2009, përmes sistemit bankar kanëdërguar në Shqipëri mbi 8 milionë e 400 mijë euro, shumëkjo shumë më e ulët se ajo marokenëve, rumunëve, mol-davëve apo brazilianëve, që i paraprijnë në renditje, por dukebërë urdhër-xhirime me shumë mesatare prej rreth 5 mijëeurosh, më e larta se e të gjithë të tjerëve

Derbi Boulevard.Lamtumirë autobus.

Boulevard 50cc 2TZero • paradhënie68,71€ në muaj për 2 vjet pa interes• Të përfshira në çmim edhe kutia e sipërme • dhe xhami mbrojtësDhe vetëm me 6,20€ më shumë në muaj, • përfi toni edhe regjistrimin dhe kaskën* përfi toni edhe regjistrimin dhe kaskën*

PËR TË SHKUAR MË LARG, PËR TË ARRITUR MË SHPEJT, PËR TË QENË MË

EFIKAS NË PUNË DHE MË I LUMTUR NË KOHËN TËNDE TË LIRË.

ZBULO LIRINË E LËVIZJES ME DERBI BOULEVARD 50CC 2T DHE 125CC 4T.

KY ËSHTË MOMENTI I DUHUR, NXITO NË MERCATONE UNO!

PIEMONTE

BIELLA (BI)

BRANDIZZO (TO)

GENOLA (CN)

GRAVELLONA TOCE (VB)

MAPPANO (TO)

POMBIA (NO)

PREGLIA DI

CREVOLADOSSOLA (NO)

ROMAGNANO SESIA (NO)

S.VITTORIA D’ALBA (CN)

SERRAVALLE SCRIVIA (AL)

TRECATE (NO)

VILLAFRANCA D’ASTI (AT)

LIGURIA

GENOVA (GE)

LOMBARDIA

CALTIGNAGA (NO)

CASTEGNATO (BS)

CESANO MADERNO (MI)

LEGNANO (MI)

MADIGNANO (CR)

PAVIA (PV)

PESSANO (MI)

PIEVE FISSIRAGA (MI)

TAVERNERIO (CO)

VERDELLO (BG)

TRENTINO

ALTO ADIGE

S.MICHELE ALL’ADIGE (TN)

VENETO

BADIA POLESINE (RO)

CARRE’ (VC)

CASTELFRANCO VENETO (TV)

CURTAROLO (PD)

LEGNAGO (VR)

MOGLIANO VENETO (TV)

NOVENTA PADOVANA (PD)

OCCHIOBELLO (RO)

SOMMACAMPAGNA (VR)

TRIBANO (PD)

VALLI DI CHIOGGIA (VE)

FRIULI VENEZIA GIULIA

MONFALCONE (GO)

REANA DEL ROJALE (UD)

SACILE (PN)

EMILIA ROMAGNA

BERTINORO (FO)

BOLOGNA (BO)

CASTELFRANCO

EMILIA (MO)

CORIANO (RN)

FERRARA (FE)

FIORENZUOLA D’ARDA (PC)

MESOLA (FE)

PARMA VIA FLEMING (PR)

PARMA VIA MANTOVA (PR)

RIMINI (RN)

ROTTOFRENO (PC)

RUBIERA (RE)

RUSSI (RA)

S.GIORGIO DI PIANO (BO)

S.GIUSEPPE DI COMACCHIO (FE)

SANT’ILARIO D’ENZA (RE)

SORBARA (MO)

TOSCANELLA DI DOZZA (BO)

TOSCANA

ALTOPASCIO (LU)

CALENZANO (FI)

CAPANNOLI (PI)

COLLE VAL D’ELSA (SI)

LUCCA (LU)

NAVACCHIO (PI)

UMBRIA

MAGIONE (PG)

MARCHE

CIVITANOVA MARCHE (MC)

MONSANO (AN)

PESARO (PS)

ABRUZZO

COLONNELLA (TE)

PINETO (TE)

SAMBUCETO (CH)

SILVI MARINA (TE)

LAZIO

BORGOROSE (RI)

CAPENA (RM)

MONTEROSI (VT)

ROMA (RM)

VITERBO (VT)

CAMPANIA

ARZANO (NA)

CAPODRISE (CE)

MIRABELLA ECLANO (AV)

PUGLIA

BRINDISI (BR)

FRANCAVILLA

FONTANA (BR)

MATINO (LE)

MODUGNO (BA)

S.CESARIO (LE)

SURANO (LE)

TERLIZZI (BA)

SICILIA

CARINI (PA)

CATANIA (CT)

PALERMO (PA)

GJEJ PIKËN MË TË AFËRT TË MERCATONE UNO

DERBI ËSHTË NJË MARKË E PIAGGIO GROUP

Financimi PA INTERESA për 18 ose 24 muaj, me INTERES VJETOR NOMINAL 0% PËRQINDJE VJETORE MAKSIMALE 2,01%, kësti i parë pas 30 ditësh. Shuma e fi nancuar shkon nga një minimum prej 1500€ deri në një maksimum prej 5000€. Përqindja vjetore është e ndryshme nga zero për efekt të përfshirjes së tarifave të arkëtimit që janë 1,3€, krahas pagesave të kryera pranë degëve Agos Ducato, që janë 0€. PËRQINDJA VJETORE përfaqëson koston e fi nancimit, krahas kostove të tjera shtesë: taksa e vulës 14,62€; të paktën njëherë në vit, taksat për dërgimin e bilancit vjetor dhe atë përfundimtar 1,00€, krahas 1,81€ për taksën e vulës (për shumat më të mëdha se 77,47€). Kjo ofertë është e vlefshme nga 01/08/2010 deri më 31/10/2010. Reklamë promocionale. Për informacione të mëtejshme dhe kushtet kontraktuale shihni fl etëpalosjet informuese në pikat e shitjes. Aplikimi aprovohet nga Agos Ducato. Çmimi i dhënë nga shitësi përfshin motoçikletën, kutinë e sipërme dhe xhamin mbrojtës. Kjo ofertë është e vlefshme deri më 31/10/2010 brenda rrjetit të kësaj nisme. Nuk mund të grumbullohet së bashku me promocione të tjera në pika të tjera shitjeje. *Shuma e ndryshueshme për t’u verifi kuar në çdo pikë shitjeje.

UNIVERSI I KURSIMIT

1.975€ 1.649€ Ulje çmimi 16,51%

I ardhur në Itali në vitet ‘70, Gjon Kolndrekaj ka mbaruar studimet nëQendrën Eksperimentale të Kinematografisë në Romë, dhe ka punuar përvite me radhë si regjisor në RAI përkrah artistësh të njohur italianë e të huaj.Në vitin 1989 ka ardhur në Shqipëri dhe është zhgënjyer nga ç’ka parë. Miki Nënë Terezës nga viti 1978, e ka shoqëruar në udhëtimin e saj të parë nëShqipëri. Në dhjetëvjetorin e vdekjes së saj vendos t’i dedikojë një film,“Una bambina di nome Gonxhe”, për të rrëfyer fëmijërinë e saj.

1 - 15 tetor 2010bota shqiptare10

Jeta është më e lehtë.Me Win for Life mund të fi tosh deri në 6.000€ në muaj për 20 vjet.

Në lokalet Sisal.

Pa kokëçarje e të sistemuar.

shqiptarishqiptari i italisë

Irida CAMI

Në librin e tij "RAI e ALBA-NIA" të botuar nga Rai Eri, his-toriani shqiptar Ylli Polovinashkruan se rënia e komunizmitnë Shqipëri është fryt edhe itelekamerave të RAI-t që GjonKolndrekaj kishte çuar atje nëvitin 1989.

Regjisori kosovar duket se kaaftësinë të hapë dyer që për tëtjerët mbeten të mbyllura.Përveç se në Shqipëri, për të re-alizuar dokumentarin e tij tëfundit me titullin "Matteo Ricci,një jezuit në mbretërinë edragoit" Gjoni ka arritur, siaskush tjetër, të marrë leje ngaqeveria kineze për të hyrë dhepër të xhiruar në Qytetin eNdaluar, pallati Mbretëror i di-nastive Ming dhe Qing që shtri-het në 720 mijë metra katrorënë qendër të Pekinit.

Bota shqiptare: Ju kenimbaruar Qendrën Eksperi-mentale të Kinematografisë nëRomë. Dihet se në këtë Akade-mi është shumë vështirë tëhysh. Ishte kështu edhe në atëkohë?

Gjon Kolndrekaj: Po, ishin2000 kandidatë për shtatëvende. Me thënë të vërtetën as-njëri prej anëtarëve të komi-sionit, që ishin personazhe tënjohur si p.sh. regjisori RobertoRossellini apo Francesco Rosi,nuk njihnin se si ishte kine-matografia shqiptare. Prandajunë përgatita një tezë për tëtreguar se ç'është kine-matografia shqiptare dhe seç'po kërkonte ky kosovar nëkëtë kurs. E në realitet, pas tremuajsh, pas provimeve te tjera

se duhet të kaloje shtatë selek-sione, më erdhi një telegramnga Ministria e Spektaklit në tëcilin thuhej "Ju urojme sepsejeni pranuar në Akademinë eFilmit". Ishte viti 1975.

Sa kosovare kishte në Romënë atë kohë, besoj se numëro-heshin me gishtat e dorës.

Shumë pak. Kishte një ngaMali i Zi por me origjinëshqiptare, Gjelosh Gjokaj, dhenje kosovar, Mikel Gjokaj qëmerrej me pikturë, e që merretme pikturë akoma sot. Takimine parë me këta shqiptarë mabëri të mundur Anton Çeta menje letër prezantimi sepse nënjë farë mënyrë duhej tëparaqitesha. Këta ishin njerëzitqë frekuentoja në fillim.

Tani që kanë kaluar shumëvjet dhe në Romë apo në Italinë përgjithësi jetojnë shumëshqiptarë e kosovarë, a kandryshuar marrëdhënia juajme komunitetin?

Jo, sepse unë ata miq që kampasur, vazhdoj t'i kem. Vetëm seka ndodhur diçka tjetër:sot përsot, për shkak të nxitimit tëpërditshëm dhe falë internetitapo celularëve, sms-ve apo e-maileve, nuk takohemi më aqshpesh me njëri tjetrin. Shumëgjëra bëhen kur një njeri e shehnë sy një tjetër. Sot kjo gjëmungon. E kjo mungesë çon nëpakësimin e një fuqie sh-pirtërore të komunitetit. Nëmënyrë paradoksale mjetetmoderne të komunikimit kanëkufizuar atë që mund të ndod-hte dhe të realizohej duke e parë

tjetrin në sy.

Ju ama përveç komunikimittë drejpërdrejtë, sy më sy, përarsye profesionale i rrëfenigjërat edhe nëpërmjet objek-tivit të kamerave. Gjatë viteveqë keni punuar në Rai i keninjohur telespektatorët mecepat më të largët të botës apomë të panjohurit fare të afërt.

Ishte "Linea Verde", një emi-sion që kishte sukses të madhnë Radiotelevizionin Italian. Njëprogram dy orësh që jepej çdojavë dhe trajtonte tema të shën-detit, bujqësisë, territorit. Mekëtë emision kemi pasur njënumër shumë të madh tele-spektatorësh, çdo javë kishte 12milionë telespektatorë që nandiqnin me kuriozitet. Kjosepse emisioni ishte një emi-

“Rrëfej Nënë Terezënkur ishte Gonxhe”

Gjon Kolndrekajn eprezantojnë sh-pesh si regjisoritalian me origji-

në kosovare. Por kur e njo-him,bindemi se Gjoni,i lin-dur në Pejë, është mbi tëgjitha shqiptar, me njëdashuri të pamasë përvendin e tij, për gjuhën, përtokën,gati gati dhe për ajrine Kosovës. Intervistën ebëjmë në gjuhën shqipe, tëcilën e ka të kulluar, edhepse jeton në Itali prej mëse35 vjetësh. Pas diplomimitnë Qendrën Eksperimen-tale të Kinematografisë nëRomë, ka punuar me Vale-rio Zurlini, Francesco Rosi,Miklos Jancso,Frank Capra,Federico Fellini e RobertoRossellini. Shumë doku-mentarë dhe emisione tëprodhuara nga RAI mbajnëfirmën e tij. Linea Verde,Happy Circus e Made inItaly janë vetëm disa ngaemisionet e suksesshme qëi kanë sjellë shumë çmimee vlerësime në të gjithëbotën si për cilësinë artis-tike ashtu dhe për mesa-zhin kulturor që përcjellin.

GJON KOLNDREKAJ

sion itinerar që shkonte në tëgjithë botën dhe pëlqehejshumë.

Po ju thosha më parë për tëpanjohurat e afërta. Një ngaetapat ka qenë dhe Shqipëriaapo jo?

Po, ka qenë një prej es-kluziviteteve të RAI-t. Shqipëriana dha mundësinë të hyjmë nëterritorin e saj për ta parë,mund të them në këtë rast, mesytë e mi, dhe për të përshkruarnë këtë reportazh se si ishte kyvend.

Në ç'vit?Ka qenë viti 1989, maj i 89.

Ishte shumë interesante sepse epërshkuam Shqipërinë prejveriut deri në jug me helikopter.

Po pse me helikopter?

Me thënë të drejtën kur e kamparë Shqipërinë në atë gjendje,shumë iluzione që kisha krijuarnë kokën time, duke lexuar po-etë dhe shkrimtarë tëndryshëm, më humbën. Kishanjë përfytyrim tjetër përShqipërinë, gjë që mu shuajtkur e pashë drejtpërsëdrejti.

Mund të quhej zhgënjim?Edhe shumë i fortë bile. E

kisha shumë të vështirë të rrëfe-ja pa gënjyer. Prandaj kërkovahelikopterin, për ta përshkruarShqipërinë nga lart, se nga lartgjërat e shëmtuara nuk duken.E në fakt kur Rai e transmetoireportazhin, edhe në shumëvende të tjera të perëndimit upa për herë të parë ky vend. Bilekryeministra, ministra akryetarë shtetesh apo njerëz të

kulturës që e kishin parë këtë re-portazh dy orësh, janë çuditur.Shumë më kanë telefonuar ngavende të ndryshme duke methene "Sa e bukur qenka kjoShqipëri".

Por brenda jush e dinit amaqë kishit një rezervë, një sekret.

Patjetër. Por ama nuk deshaqë atë zhgënjim që pata unë tatransmetoja e të shkatërrojadiçka të dashur për mua. Sepseatdheu është gjë më vete, qever-itë janë tjetër gjë. Ato vijnë eshkojnë. Kurse atdheu është at-dhe, toka është tokë. Prandajthem se mjetet e komunikimitkanë një rëndësi shumë të mad-he dhe varet se si i përdorim ne.

Ju keni realizuar një doku-mentar me titullin "Madre

Teresa, una bambina di nomeGonxhe", një homazh filmikpër nobelisten e madhe.

Është një përshkrim imi,shumë intim i Nënë Terezës.Pata mundësinë ta njoh në vitin1978 dhe për njëzet vjet kamqenë pranë saj. E gjatë atyreviteve, bashkë me Nënë Terezënkishim dëshirë të realizonim njëreportazh për jetën e saj, që ngalindja. Dëshira ishte që ajo vetëtë më tregonte vendet ku kishtepunuar e vepruar. Do të kishteqenë një dokument shumë ivyer mbi Nënë Terezën, qëështë një prej pasurive më tëmëdha të shekullit të njëzetë.Por ajo e ngarkuar me punët esaj, unë me punët e mija, s'erd-hi mundësia ta bëjmë bashkëkëtë reportazh. Po të mendoshtani se çfarë vlere do të kishte

11 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare shqiptarishqiptari i italisë

LUAJ ME SUPERENALOTTO: LUAJ ME SUPERENALOTTO: ZGJIDH LOJËN TËNDE TË PREFERUAR GIOCAFACILE!ACILE!ACILE!

ZBULOJI TË GJITHA!KËRKOJI PRANË LOKALIT TËND!

Luaj kollaj. Bëhu milioner.

vijon në faqen 12

Gjon Kolndrekaj gjatë montazhit të filmit “Madre Teresa, una bambina di nome Gonxhe”

Shqipëria mëzhgënjeu, ndaj

kërkova helikop-terin, për ta përshkruar

Shqipërinë nga lart, se ngalart gjërat e shëmtuara nuk

duken. E në fakt kur Rai etransmetoi reportazhin,

edhe në shumë vende tëtjera të perëndimit, u pa për

herë të parë ky vend.Shumë më kanë telefonuar

nga vende të ndryshmeduke me thene “Sa e bukur

qenka kjo Shqipëri”

”

12 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

Kur rasti i duhur mbërrin, nuk duhet humbur! Shkëpute skedinën dhe merre me vete pranë një lokali Sisal:me një kosto prej 2€ do të bësh një lojë të vërtetë SuperEnalotto. Provo menjëherë, fati të pret në gjithë lokalet Sisal.

COCCINELLA të mundëson të luash 2 lojëra SuperEnalotto të kombinuara me një numër SuperStar.

SI LUHET: është tepër e thjeshtë, mjafton të shkëputësh skedën dhe ta dorëzosh pranë Lokalit tënd. Numrat e lojës tënde do të caktohen në mënyrë të rastësishme nga terminali, në momentin e konfi rmimit.

SI FITOHET: fi to menjëherë ndërsa luan dhe me gjithë kategoritë e çmimeve SuperEnalotto SuperStar.

Zbulo gjithë lojërat Giocafacile në www.sisal.it

TANI TANI FILLON LOJA.FILLON LOJA.

Zbulo gjithë lojërat Giocafacile në www.sisal.itt

Luaj kollaj. Bëhu milioner.

një dokument i tillë nga pikë-pamja e një identiteti. Unë ekisha menduar që Nënë Terezatë përshkruante vetë se nga karrjedhur, se nga vijnë prindërit esaj. Foshnjërinë, familjen dhevendin e saj. Sepse në imagji-natën perëndimore NënëTereza vjen nga India nëperëndim. Por pjesa fillestare ejetës së saj, se ku ka lindur, nëç'kushte është rritur dhe se cilaështë familja e saj, nuk njihetfare.

Prandaj kur u mbushëndhjetë vjet nga humbja e NënëTerezës, i thashë vetes, që ishte edomosdoshme. Para së gjithashpër mua vetë që kam qenëshumë i lidhur me NënëTerezën. Dhe për vetë Nënënsepse kishte rëndësi qoftë dhepër një njohje më të gjerë nëshkallë masive. Prandaj u hod-hën në treg 100 mijë kopje tëdokumentarit.

Ju keni pasur miqësi person-ale më Nënë Terezën.

Po, edhe në film nga njëra anëkam futur elementët që ajo mëka treguar drejtpërsëdrejti e qëunë i kam futur në thonjëza.Kam përshkruar jetën e saj qënga lindja deri ardhja nëShqipëri, kemi shkuar bashkënë 1989.

Keni qenë edhe ju me të?Po, unë e shoqëroja kur shkoi

për herë të parë në Shqipëri.

Gjëja e parë që bëri, shkoi tekvarri i të ëmës dhe të motrës. Embaj mend si sot, për 40 minu-ta u ngul përpara varreve duke ulutur. Ajo ka qenë shumë e lid-hur me të ëmën dhe duke mospasur mundësinë ta shihte sëgjalli, gjithë dashurinë sikurdonte t'ia shprehte në ato 40minuta që u fal për shpirtin etyre. Pastaj kërkoi një tufë melule që i dërgoi tek diktatori En-ver Hoxha. Edhe ky mund tëquhet një paradoks i NënëTerezës. Ajo nuk i seleksionontekurrë njerëzit e mirë dhe njerëz-it e këqij. Edhe për të këqijtë, ajothoshte që duhet bërë çmos përtë kërkuar të mirën tek ai i keqi.

Si ka qenë udhëtimi drejtShqipërisë?

Jemi nisur nga Roma. Me tëishte dhe një bashkëpunëtore esaj angleze. Ishte një fluturimAlitalia, thjesht një avion linje.Gjatë rrugës kujtohet e thotë:"Po si nuk kemi marrë asgjë përt'ua çuar fëmijëve shqiptarë".Unë isha bërë shumë vonë nëaeroport dhe nuk kisha pasurmundësi të blija asgjë. Ajokishte gjithnjë dëshirë tëdhuronte o karamele o bom-bone, gjëra të tilla, të thjeshta.Mendova t'i kërkoj komandan-tit ç'të kishte në avion. Ai i dhagjithë ç'kishte, biskota,karamele e çokollata, ia mbushiplot atë çantën që ajo mbantegjithnjë me vete. Ishte gruajamë e lumtur në botë. NënaTerezë edhe kur takonte një tërritur, edhe atij do t'i jepte një

bombone a karamele. Sepse tekçdo i rritur shihte një fëmijë qëduhej shpëtuar.

Takoheshit në Romë, vinteshpesh?

Po, shumicën e herëve jemitakuar këtu. E ndihmoja dhekur mblidhte gjëra për të varfrit.Shumë herë zgjohesh në orënkatër e gjysmë të mëngjesit, unëe prisja përpara shtëpisë dheshkonim në treg. Atje merrte ç'iduhej për të varfrit e saj. Kurrënjëherë s'ka qëlluar që ndonjëtregtar t'i ketë kërkuar as edhenjë liretë Nënë Terezës.

Domethënë ajo shkonte per-sonalisht në treg?

Shkonte vetë se donte t'izgjidhte gjërat. Se s'është qëngaqë gjërat duheshin për var-frit, të merreshin ç'ka kishte pau shitur. Kurrsesi jo. Ajo

kërkonte gjërat më të mira qëkishin tregtarët. Edhe një gjëkisha vënë re. Shumë të pasur abiznesmenë dëshironin t'i jep-nin para Nënë Terezës. Por ajoasnjëherë nuk i shikonte se sapara ishin ato që i jepnin. Mundt'i jepnin dhe çeqe prej milionae miliarda liretash, ajo kurrënuk i shikonte sa ishin. Ia jeptebashkëpunëtoreve dhe po tapyeste njeri i thoshte : Atë qëkeni bërë e keni bërë për tëmirën e të varfërve, jo për mua.

Ju dhe Nënë Tereza, nëç'gjuhë komunikonit?

Zakonisht anglisht por edhepak serbo-kroatisht, por pakfare. Nuk mund të komunikon-im në shqip, dinte vetëm disafjalë.

Ndërsa vë re se shqipja juajështë …

E kam harruar?(qesh). Jo jo,mundohem shpesh të njofto-hem dhe të freskoj gjuhën am-nore. Nuk harrohen 16 vjet, kuke lindë, ku ke jetuar, nuk mundtë harrohen. Nuk duhet të guxo-jmë ta harrojmë, se po harruamgjuhën harrojmë vetveten. Kam35 vjet që jetoj në Itali dhe ako-ma sot e kësaj dite unë mendojnë shqip dhe pastaj e përkthejnë italisht apo në gjuhë të tjera.Sepse thelbi i mendimit, thelbi iushqimit shpirtëror, është gjith-monë në gjuhën e parë, të ven-dit ku ke lindur.

Irida Cami

vijon nga faqja 11

Bashkë me Nënë Te-rezën kishim dëshirë

të realizonim njëreportazh për jetën e

saj, që nga lindja. Dëshira ishte qëajo vetë të më tregonte vendet ku

kishte punuar e vepruar. Do tëkishte qenë një dokument

shumë i vyer. Por s'erdhi mun-dësia. Kur u mbushën dhjetë vjet

nga humbja e saj, vendosa qëduhet të bëja patjetër diçka

”

13 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare shqiptarishqiptari i italisë

Në hapësirat ekspozuese tëambienteve të Arsenalittë Venecias ka qëndruarpër rreth një muaj ehapur ekspozita "Tra le

briccole di Venezia" (shq. Mesbrikolave të Venecias), një projekt qëpërfshin 29 artistë, designer dhearkitektë bashkëkohorë me famëbotërore e mes tyre dhe skulptorin meshqiptar, Helidon Xhixha.

Një ekspozitë e rrallë kjo në llojin esaj, pasi veprat e realizuara nga artistëtkanë të përbashkët materialin mbi tëcilin janë krijuar: drurin e brikolave tëVenecias.

Ideja për një projekt të tillë është eMaurizio e Davide Riva, që drejtojnëndërmarrjen Riva1920, e cila për filo-zofi të saj ka përpunimin e drurit puro (natyral).Projekti ishte pikërisht ky, ripërdorimi i brikolave,që janë me mijëra në Venecia, një sistem i krijuarme tre trungje druri të nguluara në fundin elagunës e ku majat takohen mbi ujë, duke upërkulur drejt njëra-tjetrës me një kënd të pjer-rët. Secila nga brikolat është e kata-loguar me një numër, me koordinatadhe një seri karakteristikash të tjera enë hartën urbane të Venecias janë tëshënuara prej shekujsh me pika tëkuqe. Kohët e fundit këto brikola prejdruri po zëvendësohen me brikolaplastike, të cilat i rezistojnë ujit të detit.Ishte pikërisht ky fakt, që nxiti Rivënt'u propozonte përdorimin e këtijdruri disa artistëve, arkitektëve e pro-jektuesve për të krijuar me të objekte evepra artistike. Rezultati i kësaj inicia-tive është një koleksion i jashtëza-koshëm dhe një libër, që dokumentongjithë rrugën e përshkruar, nga mate-riali origjinal deri te objektet e krijuara.

Skulptori shqiptar Helidon Xhixha me brikolate Venezies ka krijuar "Reflekse në Lagunë" - njëpunim që bashkon brikolat, të cilat për shekujkanë mbajtur qytetin e Venecias e ku historia sesaj ka lënë gjurmët, me çelikun, i cili me rifleksete tij prezanton ujin e lagunës edhe ai dëshmitar ikohës që kaloi duke shoqëruar lëvizjet e anijeve,njerëzve dhe kulturave. Baza e objektit është real-izuar në çelik inox e ku në njërën anë me sipër-faqen e lëmuar, prezanton ujin e qetë dhe meanën tjetër, me sipërfaqen e modeluar, lëvizjen eujit. Mbi këtë punim është vendosur syprina erealizuar me drurin e brikolave, duke ruajtur for-mën origjinale dhe skulpturore tëskalitur nga historia e Venecias.

Artistit tonë Helidon Xhixha, i shto-het kështu edhe ky eveniment nëbiografinë e tij artistike, krahas tëtjerëve të suksesshëm për të cilët kriti-ka italiane e ka thënë fjalën e saj. Meplot bindje mund të themi se Xhixhapo fiton me talentin e tij hapësirën qëmeriton në artin bashkëkohor. E dësh-mojnë këtë katalogu "leggero comel'acciaio- light as steel" i të famshmesshtëpisë botuese italiane "Skira" merastin e disa ekspozitave të artistit në2009-2010, me tekst kritik nga EnricoBandellino, Matteo Maria Rondanelli,Emilio Bandellino.

Çdo ekspozitë ku merr pjesë Xhixhaka jehonë në shtypin nazional e internacional:revista kulturore periodike "Art-Style", në dynumra radhazi i dedikon artikullin e LuciaMajerit "La forza del metallo-Helidon Xhixha";gazeta "Padania" e muajit gusht 2010, nëartikullin "Çeliku i Helidon Xhixha, shqiptarit-padan" të kritikut Maurizio Mazzoleni, ku thuhej"...jam i bindur që Helidon Xhixha do të bëhet njënga të mëdhenjtë e artit bashkëkohor… Sepseështë i pari, në llojin e tij, dhe të jesh i pari në këtë

botë është e rëndësishme. Helidoni ka zbuluar"ujin e ngrohtë", ka zbuluar t'i japë formë njëpllake çeliku, ta bëjë atë të ndritshme, të patinuarose të kromuar, t'i japë ngjyrë të kuqe, blu, të zi etë bardhë. E natyrisht që do thoshim: e thjeshtë.Por është i pari që e ka bërë këtë, i vetmi artist i

madh, që ka menduar se edhe ky material nëdukje i pashkatërrueshëm dhe i rëndë mund tëhyjë në listën e materialeve që në historinë e artitkanë shkruar faqe të tëra"

Te projekti "Mes Brikolave të Venecias", artistime origjine shqiptare ka lënë "gjurmën" e tijashtu si te ekspozita e këtij viti në Milano(Universiteti IULM), në Bologna (Museo Magi'900), në Legnano (ku dhe realizoi trofeun për

garën tradicionale "il Palio di Legnano"), nëFirenze, Como, Sardegna, Pistoia etj. pa përmen-dur këtu veprat monumentale që tashmë po"pushtojnë" sheshet e shumë komunave në Itali.

Njëra prej tyre, "Reinassaince of Towers"(rilindja e kullave) në çelik inoks, po bën "udhë-timin" e saj në qytete të rëndësishme të Europës(Venecia, Firence, Milano, Berlin) për t'u vendo-sur përfundimisht në vitin 2014, në Ground Zero,në zemër të Nju Jorkut, në kujtim e nderim të vik-timave të terrorizmit të 11 shtatorit.

Në mjediset e Shtëpisë sëMuzikës në qytetin eParmes, është hapur ek-

spozita e fotografes shqiptareLinda Vukaj, me titullin "Pezull".Siç kuptohet dhe nga titulli, nëshqip edhe në katalog, projekt ifundit fotografik i Lindës ka përsubjekt vendlindjen e pikërishtqytetin e Durrësit. Në tone bard-hezi, siç janë gati të gjitha veprate fotografes, ky qytet nuk për-shkruhet vetëm thjesht pamje,por përbëjnë një reflektim tëthellë mbi ekzistencën, mbiorigjinë dhe gjurmët që ajo le tekseicili prej nesh. Pjesëza kuj-timesh, vende ku autorja kakaluar fëmijërinë apo adolesh-encën, portrete fqinjësh aponjerëzish të panjohur, që hyjnënë objektivin e artistes me de-likatesë dhe me një forcë tëmadhe shprehëse.

Lindja Vukaj ka ndërprerëstudimet në Universistetin eTiranës, dega Fizikë, gjatë peri-udhës së rënies së sistemit ko-munist në Shqipëri në vitin

1991. Pas transferimit në Pado-va, ka vazhduar dhe përfunduarstudimet për metodologji Fizikepranë Fakultetit të ShkencaveMatematike, Fizike dhe Naty-rore në Parma.

Sipas kritikëve pikërisht njo-huritë e saj në fushën e fizikës endihmojnë në kapjen e çastevedhe të lëvizjeve ne fotografitë esaj. Ekuilibër dhe elegancë,gjeste apo peizazhe, të gjithakëto në objektivin e Lindës kthe-hen në një lloj rrëfimi të jetësdhe emocioneve.

Pak kohë më parë ajo kishteekspozuar ciklin me titullin Mo-menteum, që në fizikë ështëprodukti i masës me shpejtës-inë. Përveçse në Itali kjo ekspoz-itë është çuar dhe në Berlin, kuështë vlerësuar shumë si ngapubliku ashtu dhe nga kritikëtgjermane."Pezull" Caffè del Prato, P.le S.Francesco1, Parmanga e hëna në të shtunë 09:00 - 18:00 deri më 22 tetor

LINDA VUKAJ"Pezull" në Shtëpinë emuzikës së Parmës

HHEELLIIDDOONN XXHHIIXXHHAAmes brikolave të Venecias

nga Albana TEMALI

Foto lart: Xhixha dhe vepra e tij “Reflekse në Lagunë”. Fotoja poshtë: skulpturë monumentale e artistit nëAcciaieria Arvedi Cremona

Kombëtarja italiane e gjim-nastikës ritmike vazhdontë koleksionojë medalje të

arta. E fundit është ajo në Kam-pionatin Botëror që u mbyll nëMoskë më 25 shtator. Përveç af-tësive sportive dhe elegancës sëatleteve, që me përkëdheli ithërresin "futura e kaltra", nëkëto fitore njëra pas tjetrës kandikuar dhe koreografia, pjesë epandashme dhe themelore eushtrimeve. Autorja është kore-ografja shqiptare Klarita Kodra.

Ajo ka lindur në një familjeme origjinë boshnjake me ban-im në Tiranë, ku ka hedhuredhe hapat e parë në fushën ebaletit. Është diplomuar merezultate të shkëlqyera në Bakupër balet dhe koreografi klasike.Më pas Klarita ka marrë pjesënë trupa të ndryshme baleti, nëBaku, Torino, Verona, Sarajevëdhe Tiranë si balerinë e parë.Por ëndrra e saj shua papriturpas një problemi në gjurin edjathtë, gjë qe e detyroi të lëkërcimin, por jo baletin.

Prej vitit 2000 Klarita Kodra,

ose Klara, siç e thërresin të afër-mit, jeton në Itali. Vitin e kaluarajo u bë koreografja e kom-bëtares italianë të gjimnastikësritmike. E që atëherë skuadra kafituar vetëm vende të para.Sipas specialistëve tanimëshkolla italiane po bëhet njëpikë referimi për gjimnastikënritmike. Aq më shumë pas fi-tores së fundit. Një medalje arinë Moskë, "në gojën e ujkut",në vendin që ka nxjerrë gjim-nastet më të njohura e kumedaljet e arit kanë qenë tëpadiskutueshme deri përparambërritjes së "fluturave tëkaltra" ose "fluturave të arta",do të ishte më e saktë.

KLARITA KODRAkoreografja shqiptare e fluturave të arta italiane

14 veprimtari1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

Financim PA INTERESA deri në 60 muaj, TAN 0% TAEG MAX 10,23%, kësti i parë pas 60 ditësh. Shuma e fi nancueshme shkon nga një minimum prej 250€ deri në një maksimum prej 20.000€. TAEG është i ndryshëm nga zero për efekt të përfshirjes së shpenzimeve të pagesës së kësteve, të barabarta me 1,30 euro, përveç rasteve të fi nancimeve më të vogla ose të barabarta me gjashtë këste apo pagesave të kryera pranë fi lialeve Agos Ducato (të barabarta me 0 euro); TAEG përfaqëson koston e fi nancimit, krahas kostove të tjera shtesë: taksa e pullës 14,62€; të paktën një herë në vit, shpenzimet për dërgimin e llogaridhënies vjetore dhe raportit përfundimtar 1,00€, krahas 1,81€ për taksën e pullës (për shumat më të mëdha se 77,47€). Oferta është e vlefshme nga data 01/09/2010 deri më 31/12/2010. Mesazh reklamues me qëllim promovimi. Për informacione të mëtejshme dhe kushtet e kontratës, referojuni Njoftimeve dhe Fletëve Informuese që gjeni pranë pikave të shitjes. Me aprovim të Agos Ducato. Financim i vlefshëm për mobiliet dhe pajisjet elektroshtëpiake pranë pikave të shitjes.

UNIVERSI I KURSIMIT

Dhomë gjumi BRUNELLA

899€Paguaj me këste të leverdishme dhe pa interesa.

Kërkoje fi nancimin në dyqan. www.mercatoneuno.com

Mirëserdhëtnë shtëpinë tonë.

Në Palazzina Azzurra të SanBenedetto del Tronto, nga2 deri më 13 tetor është

në program një ekspozitë an-tologjike e artistit Danjel Kosma.Është ekspozita e parë e këtij llo-ji në Itali për artistin shqiptar, ilindur në Tiranë në vitin 1969,por i formuar në Liceun Artistike më pas në Akademinë e Artevetë Bukura të Athinës.

Për një periudhë të gjatë ai kapunuar në kantierin Propilei tëAkropolit për restaurimin eskulpturave në mermer. Nëkuadrin e Lojërave Olimpike tëAthinës në vitin 2004, DanjelKosma ka fituar një sërëçmimesh me punime të real-izuara në materiale tëndryshme.

Qeramikë, mermer, mozaik, al-lçi apo pikturë, çdo teknikë e

përdorur, i jep mundësinë këtijartisti të shprehet më së miri.Pikërisht kjo shumëllojshmëri,bashkë me cilësinë e lartë artis-tike të veprave të tij, vlerësohetnga kritikët dhe artdashësit.Figura e nënës, ajo e pleqve bal-lkanikë janë shquar për nivelin elartë shprehës.

Nga viti 2005, kur është trans-feruar në Itali, Danjel Kosma kakryer një sërë restaurimesh tërëndësishme dhe ka zbukuruarme veprat e tij disa bazilika epallate historike. Portreti në ba-soreliev i Imzot Franceschettiështë ekspozuar Duomon e Fer-mos. Ndër projektet e ardhshmeartisti nga Tirana ka KatedrënPeshkopnore për Katedralen eSan Benedetto del Tronto.

Të premten më 8 tetor 2010 në orën19.00, në bibliotekën torineze "Vil-la Amoretti" në Corso Orbassano

200, shkrimtarja Anilda Ibrahimiparaqet romanin e saj "L'amore e glistracci del tempo" (Einaudi, 2009). Drej-ton takimin Benko Gjata, gazetar.

Gjatë mbrëmjes, leximi i pjesëve të zg-jedhura nga libri do të shoqërohet ngamuzikë e Dvoràk, Schubert,Shostakovich, Piazzolla e Jakova, të in-terpretuara nga kuarteti italo-shqiptar"Obligato", i përbërë nga muzikantëtLeonard Simaku (violinë), Elton Tola (vi-olinë), Eriola Gripshi, (violë) e MatildaColliard, (violonçel).

Gjatë mbrëmjes, pjesëmarrësit do tëmund të vizitojnë ekspozitën e artistit tëri shqiptar Ermal Rexhepi që studion nëAkademinë e Arteve të Bukura në Tori-no.

Mbrëmja do të mbyllet me një koktejme specialitete të kuzhinës shqiptare të

shoqëruara nga verë të krahinës sëPiemontes.

Prezantimi i librit bëhet në kuadër tëbashkëpunimit me Bibliotekat e Torinosfalë të cilit rreth 110 tituj të autorëve mëtë mirë të letërsisë shqiptare, për një to-tal prej me shumë se 1200 librash, janënë dispozicion të lexuesve duke krijuarnjë nga vetrinat më të mëdha të librit nëgjuhën shqipe jashte territoreve të ban-uara nga shqiptarët.

Veprimtaria, e organizuar nga Bib-liotekat e qytetit të Torinos nëbashkëpunim me shoqatën kulturoreitalo-shqiptare Vatra dhe shtëpinëbotuese Euinaudi, është realizuar mepatronazhin e Ambasadës së Shqipërisënë Romë, të Federatës së shoqataveshqiptare, italo-shqiptare dhe arbëreshetë Piemontes, të shoqatës kulturoreShkodra Life dhe të zyrës së përfaqësim-it të Dhomës së Tregtisë së Tiranës nëTorino.

AANNIILLDDAA IIBBRRAAHHIIMMIIrrëfehet në Torino8 tetor 2010, ora 19.00Biblioteca civica Villa AmorettiCorso Orbassano, 200 - 10137 Torino Për informacione: Associazione Culturale VatraVia Piazzi 12, 10123, Torinocel. +39 339 3376951 fax +39 011 6060412e-mail vatra@hotmail.it

DDAANNJJEELL KKOOSSMMAAekspozitë në SanBenedetto del TrontoSculture e mosaici alla Palazzina AzzurraViale delle Palme 63039, San Benedetto del Tronto Nga data 2 deri më 13 tetorInfo: tel. 0735/ 892239

tema mërgimi1 - 15 tetor 2010bota shqiptare15

Nga Aleksandër MARKU

Lek Frroku është një em-igrant nga Shën Kolli iLezhës që kandidonpër anëtar të këshillitbashkiak në bashkinë e

Kordhelio dhe Evosmou në Se-lanik. 39-vjeçari, baba i dy fëmi-jëve beson se tashmë ka ardhurkoha që të dëgjohet zëri i emi-grantëve shqiptarë në organet epushtetit lokal.

"Është gjë e mirë që emri dhezëri i shqiptarëve të dëgjohet nëkëshillin bashkiak në Kordhe-lio, pas 20 vitesh që jetojnëkëtu", thotë Frroku kandidatpër anëtar këshilli bashkiak."Ne mbështesim këtë konceptqë këta njerëz që për më shumëse dhjetë vjet jetojnë në Greqi,rrisin fëmijët e tyre këtu dhekanë leje qëndrimi,kanë të drejtë të paktëntë votojnë për të zgjedhur ata që do t'i drej-tojnë në zgjedhjet e pushtetit lokal", thotëApostolos Kafaridhis kandidat për kryetarbashkie.

Edhe Theodhori Miho është një emigrantnga Saranda që ka vënë kandidaturën e tijpër anëtar të këshillit bashkiak në bashkinëPavlo Melas. Prej vitesh është kryetari ishoqatës së shqiptarëve të Selanikut "Pro-gresi" dhe gëzon respektin jo vetëm tëbashkatdhetarëve të tij, por edhe të grekëvetë zonës ku ai banon.

"U bëj thirrje të gjithë shqiptarëve në Gre-qi që t'i bashkohen kësaj maratone, pasi tëzgjedhurit do të ndihmojnë për t'i dhënëzgjidhje problemeve dhe shqetësimeve",thotë Miho.

"Jam shumë i gëzuar që do të kem anëtartë këshillit bashkiak të bashkisë PavloMelas, Theodhor Mihon,i cili besoj se është"ambasadori" i bashkisë sonë në Shqipërinë nivelet e pushtetit lokal. Kjo për arsyense është tepër e rëndësishme që popujt tëkomunikojnë. Aq më tepër që jemi edhebashki simotra me atë të Sarandës dhe kemilidhjet më të mira me banorët e zonës, meemigrantët që jetojnë këtu. Kjo besoj seështë një çështje shumë e madhe që çon nënjë nivel edhe më të lartë miqësinë e popu-jve të Ballkanit", thotë Savas Serasidhis

kryebashkiaku i Stavroupolis.Ndërsa në qarkun e Selanikut

përkrah emrave më tëfuqishëm, në listën e kandi-datëve për këshilltar qarku tëprefektit të sotëm PanajotisPsomiadhis, është edhe zonjaAna Kapia Samara. Mësuesefilologe me studime pasuniver-sitare, prej vitesh nëpunëse nëqendrën e kulturës së prefek-turës së Selanikut si dhebashkëpunëtore shkencore nësistemet arsimore për vendetballkanike, ajo është një per-sonalitet mjaft i njohur në këtëqytet dhe sfidon të bëhet njëshembull përfaqësimi përbashkatdhetarët në një nga in-stitucionet më të larta adminis-trative të vendit.

Ajo çka bën përshtypje nëkëto zgjedhje është fakti semegjithëse rreth 190.000 emi-

grantë kishin të drejtën për të marrë pjesënë votime, vetëm 12.760 janë ata që janëregjistruar. Prej tyre më shumë se gjysmajanë shqiptarë, ndërsa 2.660 janë homog-jenë nga Shqipëria dhe Rusia.

"Ka një tendencë frike nga disa parti tëshoqërisë greke. Ndërsa ne i konsiderojmëemigrantët njësoj si njerëzit tanë, ata i kanëfrikë të huajt, i mbajnë në distancë. Disakryebashkiakë bënë ç'është e mundur që tëpengonin regjistrimin e emigrantëve në lis-tat zgjedhore", tha Apostolos Kafaridhis,kandidat për kryetar bashkie. Ligji që u dhatë drejtën emigrantëve të zgjidhen dhe tëzgjedhin, u cilësua si një ligj historik nëshoqërinë tepër konservatore dhe kseno-fobe greke. Por disa muaj pas votimit të tijishin vetë emigrantët që u kthyen kurrizinpartive politike duke zgjedhur rrugën e ab-stenimit nga këto zgjedhje.

Shkaku kryesor i këtij veprimi cilësohet seështë mosbesimi i madh që emigrantët kanëpër politikën e shtetit grek në çështjet e em-igracionit dhe privimi nga të drejtatthemelore për vite me radhë. Abstenimiështë në thelb vota e parë që ata i japin këtijsistemi që i ka mbajtur peng për një kohëtepër të gjatë.

NNëë zzggjjeeddhhjjeett ggrreekkee kkaannddiiddaattëë

eeddhhee sshhqqiippttaarrëëtt

NJË TJETËR 'PO' LIBERALIZIMIT TË VIZAVEPËR SHQIPTARËT

LIBE, Komisioni për Liritë Civile,Drejtësi dhe Punët e Brendshme, iParlamentit Europian, ka miratuarrezolutën për heqjen e vizave përShqipërinë dhe Bosnjën në BE

Më 28 shtator, Komisioni për Lir-itë Civile, Drejtësi dhe Punët eBrendshme në PE, (LIBE) pas

votimit me 49 vota pro dhe dy kundërpër heqjen e vizave për Shqipërinë, ihapi rrugë procesit për lëvizjen pa viza

për qytetarët shqiptarë. Ky vendim i haprrugë votimit tjetër që do të bëhet ngaParlamenti Europian në 7 tetor. Membylljen e procedurës europarla-mentare, që vendimi të bëhet efektivkërkon edhe miratimin e vendeveanëtare të BE-së. Më pas miratimi finalnë 7 dhe 8 nëntor nga ministrat e Brend-shëm të Bashkimit Europian që do tërekomandoje direkt heqjen e vizave përShqipërinë dhe Bosnjën, vendim ky qëhyn në fuqi ekzekutive maksimumi paraKrishtlindjeve, në fund të dhjetorit 2010.

Në mbledhjen e paradites së sotme,komisioni votoi gjithashtu edhe përopinionin e miratuar nga Komisioni iJashtëm, në të cilin thuhet se ky procesduhet të kryhet sa më shpejt.

Me marrjen e një vendimi pozitiv, dotë bëhet e mundur lëvizja e lirë e shqip-tarëve në zonën Shengen brendafundvitit 2010.

"Me marrjen e vendimit përfundimtartë Brukselit për liberalizimin e vizave përShqipërinë dhe Bosnje Hercegovinën,krahas të tjerave, në kuadër të këtij pro-cesi historik për vendin tone, do tëpunohet për informimin e qytetarëvelidhur me drejtat dhe detyrimet e gjith-secilit", tha sot për mediat ministri iBrendshëm, Lulzim Basha.

Ndonëse Komisioni Europian ështëshprehur pozitiv se Shqipëria dheBosnje Hercegovina i kane plotësuar

kriteret për liberalizimin e vizave, Bashatheksoi se "edhe pas përfundimit tëkëtij procesi, me marrjen e vendimit fi-nal për heqjen e vizave, do të vazhdojmëpunën edhe pasi qytetari i parë të kalojëkufirin dhe të lëvizi si europian, ibarabartë mes europianëve".

NË KROACI PA VIZA DERI NË FUND TË VITIT Qeveria kroate ka vendosur tështyjë deri në fund të vitit regjimine hyrjes pa viza për shqiptarët. Nëqershor Kroacia kishte vendosurheqjen e vizave për shtetasitshqiptarë për periudhën korrik -tetor 2010

Kroacia do të zgjasë regjimin e hyr-jes pa viza deri në fund të këtij viti,pas aplikimit të këtij regjimi për

qytetarët shqiptarë gjatë sezonit turistik.E konfirmoi ministri i Jashtëm iKroacisë, Gordan Jadrokoviç në takimme ministrin e Jashtëm, Edmond Hax-hinasto në Nju Jork.

Zyra e shtypit e MPJ-së bëri të ditur senë takim, u ritheksua niveli i marrëd-hënieve të shkëlqyera që ekzistojnë mesShqipërisë dhe Kroacisë dhe u ra dako-

rd, që ato të konkretizohen më tej nëfushën e bashkëpunimit ekonomik. Nëkëtë drejtim, u përmendën projektet meinteres të përbashkët si vazhdimi i ndër-timit të autostradës së Adriatikut si njëurë lidhjeje e ngushtë mes vendeve dhepopujve të rajonit, nga Sllovenia, në Gre-qi.

Vendimi për vazhdimin e regjimit tëheqjes së vizave, edhe gjatë sezonin tur-istik dimëror, i shërben të gjithë qyte-tarëve shqiptare, që dëshirojnë të kalo-jnë pushimet në Kroaci, apo të zhvillo-jnë veprimtari të ndryshme tregtare meKroacinë. Por ky vendim është veçanër-isht i dobishëm për emigrantët shqip-tarë në veri të Italisë e vende të tjera tëEuropës qendrore e veriore, që për tëshkuar në Shqipëri me familjet e tyre zg-jedhin, për arsye të ndryshme të kalojnëtransit përmes Kroacisë.

Më 7 nëntor të këtij viti në Greqi zhvillohen zgjedhjet përpushtetin lokal. Këtë radhë, për herë të parë në historinëe vendit të drejtën për të zgjedhur dhe për t'u zgjedhur ekanë edhe emigrantët shqiptarë.Por jo për kryebashkiak

LLIIBBEERRAALLIIZZIIMMII II VVIIZZAAVVEE

ME WIND BOTA JOTE ËSHTË GJITHNJË ME TYME CALL YOUR COUNTRY FLET ME SHQIPËRINË ME VETËM 15 CENT/MINUTË.DHE ME NOI WIND BIG FLET ME MIQTË E TU WIND NË ITALI.

Call Your Country: tarifë e vlefshme për telefonata drejt celularëve. Impulsi i përgjigjes 15 cent. Tarifimi çdo 60 sekonda.

PËR INFORMACIONE DHE KOSTOT SHKO NË WIND.IT

prijës17 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

Kushtet e përfitimit të pensionit të pjesshëm

Personat që kanë periudha sigurimi,kanë të drejtën e përfitimit të pen-sionit të pjesshëm të pleqërisë kur:

- Plotësojnë moshën 65 vjeç për bur-rat dhe 60 vjeç për gratë;

- Të kenë jo më pak se 15 vjet peri-udha sigurimi dhe jo më shumë se 35vjet periudha sigurimi;

- Të jenë tërhequr nga veprimtariaekonomike;

-. Për periudhën e tranzicionit, përmoshën e daljes në pension zbatohetneni 92, i Ligjit Nr. 7703, datë11.05.1993 "Për Sigurimet Shoqërorenë Republikën e Shqipërisë", indryshuar.

DokumentacioniPër të përfituar pension të pjesshëm

të pleqërisë, i interesuari ose i autor-izuari me prokurë, paraqitet nëALSSH të vendbanimit, sipasregjistrimit në gjendjen civile, për tëbërë kërkesën e përfitimit të pension-it të pjesshëm të pleqërisë.

Përfituesi për pension të pjesshëmtë pleqërisë, ose i autorizuari meprokurë, së bashku me kërkesënduhet të paraqesë dhe dokumentet simë poshtë:

a) Dokumentet që vërtetojnëmoshën dhe identitetin:

- fotokopje e letërnjoftimit elektron-ik, ose certifikatë lindjeje me fotografi;

- certifikatë e gjendjes familjare; - certifikatë martese (vetëm për ap-

likueset femra); - dy copë fotografi.

b) Dokumentet që vërtetojnë peri-udhat e sigurimit dhe llojin e punësjanë:

- libreza e punës; - vërtetim për vjetërsinë në punë

dhe llojin e saj; - vërtetim për periudhën e sigurim-

it, e lëshuar nga zyra e arkivit pranëDrejtorisë Rajonale të SigurimeveShoqërore për punëdhënësit, të punë-suarit, të vetëpunësuarit, të vetëpunë-suarit në bujqësi dhe të siguruarit nëmënyrë vullnetare, si dhe të siguruar-it sipas VKM;

- vendim gjykate për njohje tëvjetërsisë në punë (në se shikohet earsyeshme);

- vërtetim i vjetërsisë në punë përish-anëtarët e kooperativave bujqë-sore, para vitit 1992;

- vërtetim i Degës Ushtarake përperiudhën e kryerjes së shërbimit tëdetyrueshëm ushtarak (për kërkuesitmeshkuj);

- vërtetim-tip i vjetërsisë në punë

për ushtarakët; - fotokopje e noterizuar e diplomës

së shkollës së lartë për kërkueset fem-ra (kur kanë mbaruar studimet e larta,me shkëputje nga puna).

c) Për personat që përfitojnë ngaLigji Nr. 7514, datë 30.09.1991 "Përpafajësinë, amnistinë dhe rehabil-itimin e ish-të dënuarve dhe tëpërndjekurve politikë" duhen edhe:

- vërtetim i gjendjes gjyqësore; - vërtetim për kohën e vuajtjes së

dënimit, lëshuar nga Ministria e Ren-dit Publik;

- vërtetim për faktin e dënimit përmotive politike dhe kohën e vuajtjessë tij, të lëshuar nga Komisioni i Min-istrisë së Rendit Publik dhe Ministrisësë Drejtësisë;

- çdo dokument tjetër justifikues, qëvërteton qenien në punë.

d) Dokumentet që vërtetojnë tëardhurat e realizuara:

- vërtetim page, sipas së cilës ështëderdhur kontribut për periudhat esigurimit që nga 01.01.1994 deri në

momentin e shkëputjes nga puna,sipas formularit tip (nëse ka punuardhe ka derdhur kontribute për peri-udhat pas datës 01.01.1994);

- çdo dokument tjetër justifikues, qëvërteton pagën ose derdhjen e peri-udhave kontributive.

Masa e pensionit të pjesshëm të pleqërisë

Masa e pensionit të pjesshëm të ple-qërisë caktohet si pjesë e pensionit tëplotë të pleqërisë dhe llogaritet dukeshumëzuar shumën e pensionit tëplotë të pleqërisë, të llogaritur me ko-hën e periudhës së sigurimit, duke evënë në raport me periudhën e sig-urimit për 35 vjet.

Shembull: Në qoftë se përfituesi kanjë periudhë sigurimi prej 18 vjetëshdhe masa e pensionit të plotë të ple-qërisë është caktuar 12 000 lekë, masae pensionit të përfituar do të jetë12 000 *18 / 35.

PENSIONI I PJESSHËM I PLEQËRISË NË SHQIPËRINjë manual të Institutit të Sigurimeve Shoqërore tregon llojet e pensioneve dhe kushtet e përfitimit Të dhënat e mëposhtme, mbi pensionet e pjesshme të pleqërisë, janë marrë pikërisht prej këtij manuali, ndaj janëzyrtare të ofruara nga ISSH dhe baza ligjore e përdorura- Ligji nr. 7703, datë 11.05.1993 "Për Sigurimet Shoqërore në Republikën e Shqipërisë", i ndryshuar;b) Udhëzimi Nr. 2, i ISSH-së, datë 05.10.2005 "Për llogaritjen dhe indeksimin e bazës së vlerësuar dhe pagës neto përefekt pensioni";c) Rregullore Nr. 1, e ISSH-së, datë 19.10.2009 " Mbi administrimin dhe llogaritjen e pensioneve".

Bota shqiptare

abonimi për një vit (22 numra) € 35.00*ABONIMI MUND TË FILLOJË NË ÇDO PERIUDHË TË VITIT

PAGESA KRYHET PRANË ÇDO SPORTELI TË POSTAVE ITALIANEnëpërmjet derdhjes së një buletini postar pagese

në llogarinë postare (conto corrente postale) nr. 50655786 në favor të Stranieri in Italia srl

SHËRBIMI I ABONIMEVE TEL. 06/87410507 FAX 06/87410528 distribuzione@stranieriinitalia.it

* Tarifë e vlefshme vetëm për klientët privatë. Për të gjitha rastet e tjera duhet kontaktuar zyra e abonimeve në numrin 06/87410507.

PREJ 11 VITESHI VETMI ZË

NË GJUHËN SHQIPENË ITALI

NNggaa sshhttaattoorrii,,

BBoottaa SShhqqiippttaarree kkuusshhttoonn

vveettëëmm 11,,5500 eeuurroo nn

ëë

ppiikkëësshhiittjjeett ee ggaa

zzeettaavvee

pajtohu për vete apo për t’ia bërë dhuratë një miku

fituese e çmimit m.souhir 2005 të gazetarisë italiane si “gazeta më e mirë për të huajt në itali”

Telefono në redaksi dhe kërko të të nisim numrin e parë bashkë me fletën e abonimit të plotësuar. Me ta marrë, të mbetet veç të shkosh në postë për të paguar.

abonohu në

Sjellje dhe veprime si telefonata,sms, e-mail, "vizita të papritura" ederi edhe dërgimi i luleve apodhuratave, mund të jenë shenja tëmirëpritura dashurie. Por ndon-jëherë mund të kthehen në formatë mirëfillta persekutimi që mundtë kufizojnë lirinë e një personidhe të cenojnë sferën e tij privateaq sa ta trembin seriozisht.

Kthehet në "bezdisës torturues"apo e thënë me fjalën angleze qëpërdoret tashmë "stalker", njëperson i njohur me të cilin viktimamund të ketë pasur ndonjë llojmarrëdhënieje ose ndonjë i panjo-hur me të cilin është ndeshurrastësisht, ndoshta edhe për arsyepune.

Aktet e mësipërme të perseku-timit, këto dinamika psikike dhe tësjelljes, të njohura në nivelndërkombëtar me termin "stalk-ing", nga viti i shkuar përbëjnëvepër penale në Itali dhe si të tillandëshkohen.

Stalking në legjislacioninitalian

Stalking konsiderohet vepër penalenë vende të ndryshme të botës. Nor-mat kundër persekutimit kanë përqëllim të mbrojnë viktimat e akteve tëpersekutimit që, për karakteristikën etyre përsëritëse dhe të zgjatur nëkohë, provokojnë tek këta persona

gjendje ankthi dhe frike për sigurinë etyre ose i detyrojnë të ndryshojnë nëmënyrë të ndjeshme mënyrën ejetesës.

Në Itali sjelljet tipike të stalking-utpërbëjnë veprën penale të "aktevepersekutuese" (neni 612-bis i koditpenal), i futur me dekretligjin nr. 11 të23 shkurtit 2009, i njohur si dekretiMaroni.

Dekreti fut në kodin penal nenin612-bis, me titull "akte persekutuese",që në paragrafin 1 thotë: "Me përjash-tim të rasteve kur fakti përbën krimmë të rëndë, ndëshkohet me heqjen elirisë nga gjashtë muaj deri në katërvjet kushdo, që me sjellje të përsëritu-ra, kërcënon ose bezdis dikë deri nëatë pikë sa i shkakton për kohë tëgjatë një gjendje të rëndë ankthi ose

frike aq sa trembet për sigurinë e vetapo të të afërmve sa ta detyrojë tëndryshojë stilin e vet të jetesës".

Kësaj norme i shtohen të tjera plotë-suese, si rritja e dënimit në rastripërsëritjeje të krimit apo nëse sub-jekti i persekutuar është në moshë tëmitur, fakti që stalking përbënrrethanë rënduese në rast vrasjeje apodhune seksuale dhe mundësia për tëndërmarrë masa hetimesh parapraketë parashikuara për krime më të rën-da, si përgjime telefonike dhe çështjegjyqësore anësore për përftimin eprovave që kanë për qëllim marrjen edëshmive të të miturve. Në këtë llojvepre penale normalisht procedohetpasi dikush ngre një padi, porparashikohet edhe procedimi i drejt-përdrejtë nga prokuroria nëse viktimaështë i mitur, person me probleme in-validiteti, kur vepra penale lidhet menjë krim tjetër për të cilin procedohetedhe pa pasur padi dhe kur stalker-iështë paralajmëruar një herë ngakuestori.

Vepra e re penale është një lloj për-punimi i normës së mëparshme mbidhunën private: në fakt tani norma

18 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

TË MBROHEMI NGASTALKING,AKTET PERSEKUTUESE

Rrëfimi i Tanias është i ngjashëm meatë të shumë të tjerëve: ardhja në Italinë kërkim të një stabiliteti, një vendpune pranë një rrobaqepësie të vogël,kontratat e rregullta gjithnjë e më tëpakta, puna gjithnjë e në rënie, ëndrrae madhe për krijimin e një biznesi tëvetin.

"Licenca, kontrata qirasë, dëshmia ebanueshmërisë. Ato pak para që kishavënë mënjanë dukeshin se nukmjaftonin as për të plotësuar doku-mentet e para që nevojiteshin. Porduheshin blerë dhe makinat e punës,mobiliet për rrobaqepësinë…Në fillim i kërkova bankës ku kamllogarinë, më pas edhe shumë bankavetë tjera; kudo më përgjigjeshin qëduheshin baza të qëndrueshme dhegaranci materiale. Natyrisht që askujtnuk i kërkoja të më dhuronte gjë, porpërshtypja që krijova ishte gjithnjë enjëjta: bankat i japin para atyre që ikanë".

Një rast tashmë i zakonshëm, qëdëshmon se si ide dhe nisma shkura-johen nga pamundësia e marrjes sënjë kredie.

"Isha gati të hiqja dorë, kur një shoqemë dha një rrugëzgjidhje alternative"

Për Tanian, ashtu si dhe për shumë tëtjerë si ajo, zgjidhja qe PerMicro, njëshoqëri e krijuar në vitin 2007 nëTorino dhe që shpejt është zgjeruar nëtë gjithë territorin kombëtar. Sot ajo

është shoqëria e parë italiane që mer-ret ekskluzivisht me mikrokreditë.Qoftë blerja e një furgoni, njëmakinerie apo mobilieve për njëlokal, për një projekt jete duhenburime materiale që vështirë se për-ballohen.Duke u frymëzuar nga ideja e nobelis-tit Muhammad Yunus, themelues iGrammen Bank, PerMicro u kushto-het atyre që, si Tania, kanë një idekonstruktive për të ardhmen e vet, pornuk kanë mundësitë për të marrëkredi. Në fakt ProMicro nuk kërkongaranci tradicionale, por gjykon nëbazë të vlefshmërisë së nismës a idesëdhe e zhvillon atë së bashku me kli-entin, nëpërmjet analizës së detajuartë projektit dhe nëse është e udhës, eorienton atë drejt zgjedhjeve më tëpërshtatshme, e shoqëron në labir-intin e lejeve dhe të licencave, i kush-ton vëmendje rrethanave shoqëroredhe besueshmërisë morale.

"Ishte si të punonim bashkë për real-izimin e ëndrrës sime, më dëgjuandhe më këshilluan, duke i dhënëpërgjigje pyetjes që i kisha bërë vetesgjatë gjithë këtyre muajve : një ide emirë, s'paska pra asnjë vlerë?Më në fund po, pas shumë mohimeshdhe falë PerMicro, arrita të marrshumën e nevojshme për të filluaraktivitetin tim, pata rastin të çlirohemnga ankthi i një pune ta pasigurt, pormbi të gjitha m'u dha besim, gjë qënuk ka çmim".

Histori Mikrokredie

PSIKOLOGU

EMIGRANTJA ËSHTË VIKTIMA E PËRKRYER E PERSEKUTIMIT

Sipas statistikave rreth 15% epersekutuesve janë të huaj mebanim në Itali, pjesa dërrmuese

burra. Nga një bisedë me EmilaMarkgjonaj, psikologe pranë IOM(Organizata Botërore e Migrimeve)dalin disa aspekte të përhapjes së këtijfenomeni mes emigrantëve.

Shpesh në media flitet përpersekutues të huaj, jo rrallë bëhetfjalë për shqiptarë. Mendoni se ështëdiçka që ka lidhje me kulturën eorigjinës, më maskiliste, apo thjeshtsepse mediat pasqyrojnë kryesishtkëto raste.Nëse do të bazoheshim në një analizëtë termit "stalking" si sindroma e njëpersekutuesi konstant, në bazë tëkësaj analize zakonisht persekutoriidentifikohet me një mashkull ndërsaviktima me një femër. Gjithsesi nukmund të përjashtohet edhe rasti i

anasjelltë. Kjo analizë nuk lë hapësirëpra që të mund të flitet për të huaj qëpersekutojnë vendaset, në rastin tonëshqiptarë që persekutojnë gra ital-iane. Nëse mediat sjellin në pah njëfenomen të tillë, mund të shpresohetqë të dhënat e tyre të jenë të bazuaranë të dhëna statistike të regjistrimit tëfenomenit në fjalë dhe jo thjesht nëkërkimin "e dëshpëruar" të rasteve qëtërheqin më shumë publikun pa evrarë mendjen shumë nëse kjo dëm-ton imazhin e një komuniteti të cak-tuar emigrantësh.

Në shumicën e rasteve të kronikavenë media viktimat janë gra italiane,për të huajat flitet rrallë. Sipas jushgratë e huaja (në kuptimin - emi-grante) padisin më pak burrat dhepse? Sigurisht që sjellja, qëndrimi ipersekutorit kanë një bazë të tyre në

prijës19 1 - 15 tetor 2010bota shqiptare

përcakton në mënyrë më specifikesjelljen tipike të veprës penale dheparashikon që një sjellje e tillë të jetë epërsëritur në kohë dhe e tillë që "t'ishkaktojë për kohë të gjatë një gjënd-je të rëndë ankthi ose frike" viktimës.

Ndjekja, bezdisja, persekutimi

Prej rreth tetëmbëdhjetë muajshflitet për stalking në të gjitha mënyrat,jepen shifra, organizohen veprimtariformuese, ngrihen grupe "të special-izuara" të forcave të rendit, bëhenfushata publicitare, përpilohen pro-file, shkruhen artikuj, shumëfishohenstudiot televizive e radiofonike kuflitet e flitet pa fund duke rrezikuar qëtë ushqehen më shumë se të paran-dalohen këto sjellje.

Stalking-akte persekutuese, janësjellje absolutisht të veçanta, trans-versale dhe pa gjini. Kushdo mund tëjetë stalker-persekutues, një i njohur,një mik, një fqinj, një koleg pune aposhkolle, një i afërm i familjes, një part-ner apo ish partner, rrallë një i panjo-hur dhe i sëmurë psikik.

Ndjekja, bezdisja dhe persekutimimund të manifestohen në forma ngamë të ndryshmet. Ato mund të jenë tërastësishme ose manifestime këm-bëngulëse të një dukurie psikologjikedhe shoqërore të njohur kryesisht meemrin stalking, por edhe "sindromë ebezdisësit torturues", "ndjekje e ank-thshme". Bezdisësi torturues manife-ston një sërë sjelljesh që me dy fjalëmund të përmblidhen me togfjalëshin"zë pritë" që përmbledh pritjen, nd-

jekjen, mbledhjen e informacionevembi viktimën dhe lëvizjet e saj, sjelljekëto që janë tipike të të gjithëpersekutuesve, pavarësisht veçorivetë situatave të ndryshme.

Viktima dhe lidhja me persekutuesin e saj

Shumë persona që bien viktima tëpersekutimit torturues janë gra memoshë nga 18 deri në 24 vjeç.Megjithatë, disa lloje persekutimesh,si për shembull, ato të lidhura me fy-erjen e frikën e humbjes së humbjessë marrëdhënies që lind nga të re-fuzuarit, kanë zakonisht për viktimagra nga 35 deri në 44 vjeç.

Disa studime të dukurisë kanë nx-jerrë rezultate interesante që shërbe-jnë për të reflektuar më tej mbi karak-teristikat e viktimave të Stalking-utdhe mbi rëndësinë e marrëdhëniesndërpersonale. Është vërejtur, përshembull, që ekziston një "kategorishoqërore që rrezikon persekutimin"e përbërë nga ata që u përkasin të ash-tuquajturave "profesione të ndih-mës", që janë mjekë, psikologë, infer-mierë. Dhe kjo ka dy shpjegime: nganjëra anë këta profesionistë hyjnë nëkontakt me nevojat më të thella përndihmë të personave e mund të kthe-hen në viktima të afektit të sëmurë tëpacientëve; nga ana tjetër shpresat etepruara të disa pacientëve mund tëtradhtohen nga përditshmëria profe-sionale dhe stalking kthehet në njëkërkesë vëmendjeje dhe kërkim hak-marrjeje ndaj mjekut, psikologut apoinfermierit.

Teknika anti-stalkingDuke qenë se situatat e stalking-ut

nuk janë të gjitha njësoj, është e pa-mundur të përgjithësohen lehtëmënyrat e mbrojtjes që t'u përshtatentë gjitha llojeve të persekutimit.

Megjithatë ekzistojnë disa rregullatë dobishme në çdo rast.

1. Para së gjithash, nuk duhet mo-huar problemi. Shpesh, meqë askujtnuk i pëlqen të konsiderohet "vik-timë", mundohemi të mos e prano-jmë rrezikun, duke e nënvlerësuardhe duke ndihmuar në këtë mënyrëpersekutorin. Kështu, gjithnjë, hapi iparë është pranimi i problemit dhemarrja e masave paraprake më të

mëdha se ato të një personi që nuk kaprobleme të tilla. Duhen marrë infor-macione mbi argumentin dhe të kup-tohen rreziqet reale, duke u përpjekurtë sillemi në mënyrë të tillë që tëshkurajojmë, kur është e mundur, ak-tet e bezdisjes torturuese.

2. Nëse bezdisja konsiston në kërke-sa për fillimin apo ristabilizimin e njëmarrëdhënieje të padëshirueshme,duhet të jemi të prerë kur themi "jo",vetëm një herë e në mënyrë të qartë.Përpjekje të tjera për të bindurpersekutorin këmbëngulës, qoftëedhe interpretime psikologjike tësajuara aty për aty që tregojnë seai/ajo ka nevojë për ndihmë e kurim,do të kuptohen si reagim ndaj sjelljevetë tij/saj ndaj dhe do të merren sipërkujdesje. Edhe kthimi mbrapsht injë dhurate të papëlqyer, një tele-fonatë inati apo përgjigje negativendaj një letre janë sinjale vëmendjejeqë përforcojnë stalking-un.

3. Sjellje të efektshme mbrojtjejenga rreziku i sulmimeve janë ato tëkujdesshmet si dalja pa ndjekur za-konet e përditshme dhe tëparashikueshme, në orare kur mundtë kemi më shumë njerëz përreth, nëvende jo të izoluara, pse jo edhe dukemarrë një qen të stërvitur për mbrojt-je. Kjo e fundit është një mënyrë emirë qoftë mbrojtjeje reale qoftë edhevetëm për t'u ndier më të sigurt.

4. Nëse bezdisjet janë telefonike,nuk duhet ndërruar numër. Edhe nëkëtë rast, zhgënjimi do të rriste mo-tivimin për stalking. Është më mirë tëmerret një numër i dytë duke lënë që ivjetri të përdoret nga persekutoriduke iu përgjigjur telefonatave gjithn-jë e më rrallë.

5. Për të mund t'i treguar policisë samë shumë prova të persekutimit, nukduhet të lëmë veten të biem pre einatit dhe e frikës por të mbledhim samë shumë të dhëna të jetë e mundurpër shqetësimin e pësuar.

6. Është mirë të mbajmë një celularmë shumë për të telefonuar në rastetë jashtëzakonshme.

7. Nëse mendojmë se po ndiqemiapo jemi në rrezik, nuk duhet shkuarkurrë me vrap në shtëpi apo te ndon-jë mik, por drejt e te forcat e rendit.

Përgatiti Keti Biçoku

Stalking mund të mos njihet si emër i njëvepre penale, por duhet thënë që në kro-nikat e kohëve të fundit, shpesh qytetarëshqiptarë janë akuzuar, arrestuar apodënuar për këtë gjë.

1 tetor 2009 - Padova Policia e Padovës arreston një 48 vjeçar

shqiptar me akuzën e stalking dhe për dhunëndaj të shoqes. Nga hetimet doli se prej viteshemigranti keqtrajtonte gruan, edhe në prani tëfëmijëve 10 e 7 vjeç. Asaj i kishte ndaluarmundësinë e çdo marrëdhënieje shoqërore mekëdo.

10 shkurt 2010 - AntegnateArrestohet njëzetvjeçari shqiptar M.A.,

punëtor krahu, me lejeqëndrim të rregullt, meakuzën e stalking ndaj ish-të dashurës, edhe ajoshqiptare. Persekutimi kishte filluar që nëgusht të vitit të mëparshëm. I riu ishte parala-jmëruar nga karabinierët, por pa rezultat. Për tëhapen dyert e burgut.

2 mars 2010 - MonzaMe padi të një studenteje italiane, e dësh-

përuar nga persekutimet e një ish-të dashuri tësaj shqiptar, arrestohet një i ri shqiptar, E.D. 22vjeç. Ai gjëmonte këmba këmbës vajzën, sëcilës i dërgonte pa pushim sms dhe e-mail-eherë me kërcënime e herë me tone dashurie.

23 mars 2010 - PoggibonsiArrestohet një shtetas 34-vjeçar shqiptar,

E.D. me origjinë nga Vlora sepse persekutontenjë vajzë, shitëse në një dyqan në qendër tëqytezës. Me të shqiptari nuk kishte pasur kurrëasnjë lidhje dhe njohje personale, por kjo nuk ekishte penguar ta kërcënonte dhe fyente paarsye. Policëve që e arrestuan emigranti shqip-tar u deklaroi se ishte i rrëmbyer nga bukuria evajzës.

26 mars 2010 - Fidenza Persekutonte vjehrrën së cilës gjykata i

kishte besuar fëmijët dhe arrestohet nga policiae Fidenza. Kosovari Severdjan Uka, 38 vjeçnga Prishtina kishte arritur të kërcënonte mevdekje gruan. Qëllimi i persekutimit ishte që t'iimpononte vjehrrës edukimin e fëmijëve siçdonte ai. Miq të kosovarit ndodheshinvazhdimisht afër shtëpisë së gruas për t'i bërëasaj edhe presion psikologjik.

18 qershor 2010 - ModicaKarabinierët e Modica arrestojnë shtetasen

shqiptare Y.F, 39 vjeç e akuzuar për stalkingndaj një bashkëkombëseje e cila nuk kishtepranuar të kishte marrëdhënie me të. Gruajaishte arrestuar me të njëjtën akuzë dhe në tetortë vitit 2009. Në atë kohë gjykatësi i kishtendaluar t'i afrohej dhe t'i fliste viktimës. Porkjo nuk kishte mjaftuar për ta ndaluar perseku-timin, me kërcënime dhe sharje, e që kishteshkaktuar tek viktima një gjendje ankthi. Dukemos pasur rrugë tjetër, viktima i është drejtuarsërish forcave të rendit

2 shtator 2010 - FirenzeDy të rinj njihen nëpërmjet Facebook e pas

shkëmbimit të numrave të telefonit, për njëvajzë 22 vjeçare shqiptare fillon persekutimi.Pas një periudhe presionesh, fizike dhepsikologjike, e reja i drejtohet forcave të rendit.Arrestohet me akuzën e stalking një emigrant25 vjeçar shqiptar pa dokumente qëndrimi.Emigranti shqiptar kapet në autobus nga policëpa uniformë, ndërsa po ndiqte vajzën e ëndr-rave të tij.

23 shtator 2010 - SanremoShtetasi shqiptar Mikel Rroku arrestohet me

akuzën për stalking ndaj një avokateje. Në pakmuaj ai i kishte dërguar viktimës 1.700 sms(me një rekord prej 38 sms në dy orë).Fillimisht ishte paralajmëruar dhe i ishte ndalu-ar të banonte në Komunën e Sanremos. Por parezultat. Gjatë marrjes në pyetje, Mikel Rrokuka deklaruar se "ai dhe avokatja janë një njeri ivetëm dhe i lidh diçka e pandashme". Prandajka premtuar që nuk do heqë kurrë dorë prej saj.Është vendosur që shtetasi shqiptar t'i nën-shtrohet një ekspertize psikiatrike.

Irida Cami

Rastet e persekutimit55% të rasteve në çift;25% në pallatin ku banohet;5% në familje (bij/vëllezër/prindër);15% në vendin e punës/shkollës/univer-sitetit.Të dhënat nga Observatori KombëtarStalking, ONS

“

një lloj çrregullimi psikologjik. Qëllimii "stalking" është frikësimi i viktimës,ndonjëherë ndëshkimi i saj për tadetyruar të pranojë që t'i afrohetdiçkaje. Çrregullimi psikologjik ka tëbëjë me një mënyrë patologjike tëkomunikimit, të mënyres se sipersekutuesi raportohet me botën ejashtme. Në mënyrë më pak të qartëfsheh edhe një lloj "sindrome tësuperfuqisë", një njeri që ka në dorët'i bëjë jetën të vështirë ose tëpamundur një tjetri. Sipas kësaj anal-ize, viktima "perfekte" do të ishte gru-aja emigrante që në sytë e perseku-torit paraqitet më e dobët, pikërishtmë e izoluar, më e pambrojtur.Gjithsesi kjo do të ishte një analizëpsikologjike pak sterile. Ngelet, ashtusi dhe për pyetjen e parë, për t'u bërënjë analizë e të dhënave statistike.Paditjet në polici mund të ishin njëtregues domethënës. (ir.ca.)