Upload
tryna
View
31
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Verzlunarfrelsi í nútímanum. Á fimm ára afmæli SVÞ. Þorvaldur Gylfason. Viðskipti: Til hvers?. Adam Smith rakti rökin 1776 Fræðileg rök og reynsla Kína var lokað 1433-1978 Frjálst búskaparlag Frjáls verðmyndun á markaði Markaðsbúskapur gegn áætlunarbúskap - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Þorvaldur GylfasonÞorvaldur Gylfason
Á fimm ára afmæli SVÞ
Verzlunarfrelsi í Verzlunarfrelsi í nútímanumnútímanum
Adam Smith rakti rökin Adam Smith rakti rökin 17761776Fræðileg rök og reynslaFræðileg rök og reynsla
Kína var lokað 1433-1978Kína var lokað 1433-1978
Frjálst búskaparlag Frjálst búskaparlag Frjáls verðmyndun á markaðiFrjáls verðmyndun á markaði
Markaðsbúskapur gegn áætlunarbúskapMarkaðsbúskapur gegn áætlunarbúskap
Frjáls viðskipti innan lands og út á viðFrjáls viðskipti innan lands og út á viðFríverzlun gegn sjálfsþurftarbúskapFríverzlun gegn sjálfsþurftarbúskap
Markaðsbúskapur kallar á fríverzlunMarkaðsbúskapur kallar á fríverzlun
Viðskipti: Til Viðskipti: Til hvers?hvers?
1.1. SérhæfingSérhæfing Fiskur út, ávextir inn Fiskur út, ávextir inn
2.2. Stærð markaðsinsStærð markaðsins Frakkland og ÞýzkalandFrakkland og Þýzkaland Lykillinn að ESB og EES, og BNALykillinn að ESB og EES, og BNA Viðskipti tryggja friðViðskipti tryggja frið
3.3. Frjáls samkeppni Frjáls samkeppni Vernd gegn fákeppni og einokunVernd gegn fákeppni og einokun
Viðskipti: Til Viðskipti: Til hvers?hvers?
Vörur, þjónusta, fólk og féVörur, þjónusta, fólk og fé,,Fjórþætt frelsi” á EES ,,Fjórþætt frelsi” á EES
Hugmyndir, tækni, nýjungarHugmyndir, tækni, nýjungarViðskipti Viðskipti erueru menntun menntun
Helztu aflvakar hagvaxtar um heiminn Helztu aflvakar hagvaxtar um heiminn MenntunMenntun FjárfestingFjárfesting ViðskiptiViðskipti
Viðskipti með Viðskipti með hvað?hvað?
Magn og gæðiMagn og gæði
Á brattann að sækjaÁ brattann að sækja
Þegar landinu var lokað Þegar landinu var lokað 1920-19301920-1930
0
10
20
30
40
50
60
70
Vöruútflutningur (% af VLF)
Vöruinnflutningur (% af VLF)
Viðreisnarbyltingin Viðreisnarbyltingin 1960: Landið var opnað 1960: Landið var opnað afturafturGengið fellt til að örva útflutningGengið fellt til að örva útflutning
Gjaldeyrir skráður nálægt markaðsverðiGjaldeyrir skráður nálægt markaðsverði
Ávaxtabanninu aflétt o.s.frv.Ávaxtabanninu aflétt o.s.frv.
Þreifingar um aðild að ESB 1962Þreifingar um aðild að ESB 1962Aðild að EFTA var látin duga 1970Aðild að EFTA var látin duga 1970
Markaðsfirring á ýmsum öðrum sviðum Markaðsfirring á ýmsum öðrum sviðum Vextir langt undir markaðsverðiVextir langt undir markaðsverði
Fiskverð ákveðið með handafliFiskverð ákveðið með handafli
Útflutningur 1960-Útflutningur 1960-2001 2001 (% af VLF)(% af VLF)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1960
1963
1966
1969
1972
1975
1978
1981
1984
1987
1990
1993
1996
1999
Ísland
Írland
Útflutningur Útflutningur hefur staðið í hefur staðið í stað miðað við stað miðað við landsframleiðslu landsframleiðslu síðan 1870síðan 1870
Útflutningur Útflutningur jafngildir jafngildir þriðjungi af þriðjungi af landsframleiðslu: landsframleiðslu: of lágt hlutfall í of lágt hlutfall í svo litlu landi svo litlu landi
Landsframleiðsla á Landsframleiðsla á mann 1975-2001 mann 1975-2001 (US$, (US$, ppp)ppp)
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
Ísland
Írland
LandsframleiðslLandsframleiðsla Íra hefur vaxið a Íra hefur vaxið svo hratt, að svo hratt, að Írland er nú Írland er nú komið fram úr komið fram úr ÍslandiÍslandi
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Danmörk Finnland Ísland Noregur Svíþjóð
1960 2001
Útflutningur 1960-Útflutningur 1960-2001 2001 (% af VLF)(% af VLF)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Danmörk Finnland Ísland Noregur Svíþjóð
1976 2000
Erlend fjárfesting Erlend fjárfesting (% af VLF)(% af VLF)
EES eftir tíu árEES eftir tíu árTildrögin – vert að munaTildrögin – vert að muna
33 þingmenn af 63 greiddu atkvæði með 33 þingmenn af 63 greiddu atkvæði með EESEES
Fjölbreyttur ávinningur Fjölbreyttur ávinningur Hryggjarstykkið í frívæðingu efnahagslífsinsHryggjarstykkið í frívæðingu efnahagslífsins
En EES er ekki nógEn EES er ekki nógStaðbundin einokun bitnar á neytendumStaðbundin einokun bitnar á neytendum
Jafnvel ESB-aðild er ekki nóg án evrunnarJafnvel ESB-aðild er ekki nóg án evrunnarEigin þjóðmynt hamlar viðskiptumEigin þjóðmynt hamlar viðskiptum
Skiptar skoðanirSkiptar skoðanirFrjáls viðskipti eiga samt á brattann að Frjáls viðskipti eiga samt á brattann að
sækja í blóra við rök og reynslusækja í blóra við rök og reynslu
Hvers vegna?Hvers vegna? Þjóðlegar röksemdirÞjóðlegar röksemdir Sérhagsmunagæzla, sbr. repúblikanaSérhagsmunagæzla, sbr. repúblikana Áhyggjur af ójöfnuði, sbr. demókrataÁhyggjur af ójöfnuði, sbr. demókrata
Listin er sú að dreifa ávöxtum frjálsra Listin er sú að dreifa ávöxtum frjálsra viðskipta svo, að aukin hagkvæmni viðskipta svo, að aukin hagkvæmni haldist í hendur við réttlætihaldist í hendur við réttlæti
Að lokumAð lokum
EndirEndirViðskiptafrelsi er snar Viðskiptafrelsi er snar þáttur þjóðfrelsisinsþáttur þjóðfrelsisins
Baráttan gegn viðskiptafrelsi er nú eins Baráttan gegn viðskiptafrelsi er nú eins og baráttan gegn þjóðfrelsi var þá: og baráttan gegn þjóðfrelsi var þá: valdabarátta valdabarátta Barátta fyrir sérhag gegn samhagBarátta fyrir sérhag gegn samhag
Fólki vegnar bezt, ef það fær að vera í Fólki vegnar bezt, ef það fær að vera í friðifriði
Þessar glærur er hægt að skoða á vefsetri mínu: www.hi.is/~gylfason
,,Verzlunarfrelsið ætti að ,,Verzlunarfrelsið ætti að vera sem mest.”vera sem mest.”
,,Atvinnuvegir landsins ,,Atvinnuvegir landsins dafna svo bezt, að dafna svo bezt, að verzlanin sé sem verzlanin sé sem frjálsust.”frjálsust.”
,,Landsmenn þurfa ekki að ,,Landsmenn þurfa ekki að óttast verzlunarfrelsi.”óttast verzlunarfrelsi.”
Jón Sigurðsson Jón Sigurðsson barðist fyrir barðist fyrir fríverzlunfríverzlun
,,Látum þá alla svelgja okkur í þeim ,,Látum þá alla svelgja okkur í þeim
skilningi, að þeir eigi við okkur kaup og skilningi, að þeir eigi við okkur kaup og
viðskipti.”viðskipti.”
Jón Sigurðsson Jón Sigurðsson barðist fyrir barðist fyrir fríverzlunfríverzlun,, ... ,, ... ljós ljós
menntunarinnar lýsir menntunarinnar lýsir henni frá einni hlið. henni frá einni hlið. Þetta hnekkir Þetta hnekkir framförum hennar á framförum hennar á margan hátt og gjörir margan hátt og gjörir hana ókunnuga hana ókunnuga veröldinni og veröldinni og einþykka og einþykka og hleypidómasamahleypidómasama.”.”
,,,,Allt ásigkomulag Íslands mælir Allt ásigkomulag Íslands mælir
þessvegna með verzlunarfrelsiþessvegna með verzlunarfrelsi.”.”
Ekkert gönuskeið ættjarðarástarinnar er Ekkert gönuskeið ættjarðarástarinnar er háskalegra hjá fámennri og afskekktri þjóð háskalegra hjá fámennri og afskekktri þjóð heldur en innilokunarlöngunin. Í öllum lifandi heldur en innilokunarlöngunin. Í öllum lifandi bænum – hvað sem öllu öðru líður – þá lofum bænum – hvað sem öllu öðru líður – þá lofum lofti heimsmenningarinnar, lofti heimsmenningarinnar, heimshugsananna að leika um okkur. heimshugsananna að leika um okkur. Hræðumst ekki, þótt í því kunni stundum að Hræðumst ekki, þótt í því kunni stundum að berast skarpar skúrir, þrumur og eldingar, og berast skarpar skúrir, þrumur og eldingar, og jafnvel óhollir eyðimerkurvindar. Það er eina jafnvel óhollir eyðimerkurvindar. Það er eina ráðið til að viðra okkur, láta baðstofulyktina ráðið til að viðra okkur, láta baðstofulyktina rjúka af ættjarðarást okkar og öllum okkar rjúka af ættjarðarást okkar og öllum okkar tilfinningum og öllum okkar hugsjónum, eina tilfinningum og öllum okkar hugsjónum, eina ráðið til að fá nýtt loft ofan í lungun. Lokum ráðið til að fá nýtt loft ofan í lungun. Lokum okkur ekki inni. Það skal vera mitt síðasta orð okkur ekki inni. Það skal vera mitt síðasta orð í kvöld. í kvöld.
Einar H. KvaranEinar H. KvaranAlþýðufyrirlestur í Reykjavík 1896Alþýðufyrirlestur í Reykjavík 1896
Um ættjarðarástUm ættjarðarást