Borun Insan Ve Bitki Icin Onemi Ve Bazi Uzum Cesitlerinde Bor Tayini Importance of Boron for Human and Plant and Determination of Boron in Some Variates

8/7/2019 Borun Insan Ve Bitki Icin Onemi Ve Bazi Uzum Cesitlerinde Bor Tayini Importance of Boron for Human and Plant and

1/69

UKUROVA NVERSTESFEN BLMLER ENSTTS

YKSEK LSANS TEZ

Burcu SAYGIDEER DEMR

BORUN NSAN VE BTKN NEM VE BAZI ZMETLERNDE BOR TAYN

KMYA ANABLM DALI

ADANA, 2005


2/69

UKUROVA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

BORUN NSAN VE BTKN NEM VE BAZI ZM ETLERNDE

BOR TAYN


YKSEK LSANS

KMYA ANABLM DALI

Bu tez ..../...../2005 Tarihinde Aadaki Jri yeleri Tarafndan Oybirlii/Oyokluu le Kabul Edilmitir.

mza......................... mza................. mza..............

Prof.Dr.Osman SERNDA Do.Dr.Bilgehan GZEL Prof.Dr.Zlkf KAYADANIMAN YE YE

Bu tez Enstitmz Kimya Anabilim Dalnda hazrlanmtr.

Kod No :

Prof. Dr.Aziz ERTUNEnstit Mdr

Bu alma ukurova niversitesi Aratrma Projeleri Birimi TarafndanDesteklenmitir.

Proje No: FEF2004YL45

Not: Bu tezde kullanlan zgn ve baka kaynaktan yaplan bildirilerin, izelge, ekil ve fotoraflarn kaynakgsterilmeden kullanm, 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hkmlere tabidir.


3/69

Z

YKSEK LSANS TEZ

BORUN NSAN VE BTKN NEM VE BAZI ZMETLERNDE BOR TAYN


UKUROVA NVERSTESFEN BLMLER ENSTTS

KMYA ANABLM DALI

Danman: Prof. Dr. Osman SERNDAYl: 2005 , Sayfa: 57

Jri: Prof. Dr. Osman SERNDADo. Dr. Bilgehan GZELProf. Dr. Zlkf KAYA

Bor, birok bitkide bulunan ve insan beslenmesinde nemli bir eser element

olarak dnlmektedir ayrca metabolizma iin olduka gereklidir. Nide

(Kemerhisar) ve Adana (Pozant) yrelerinden temin edilen 10 eit zm (Vitis

vinifera) rneinde eser miktarlardaki bor H-asidi ile salisilaldehitin bor katalizli

kondensasyon reaksiyonuna dayanan azometin-H spektrofotometrik yntemi ile tayin

edilmitir. Optimum artlar altnda oluan sar renkli kompleksin 412 nm deki

absorbans, bor (III) konsantrasyonu ile lineer art gstermektedir. Sonu olarak 10

zm rneinin bor ieriklerinde farkllklar bulunmutur.

Anahtar Kelimeler : Azometin-H., Vitis vinifera, bor tayini, zmde bor.

I


4/69

ABSTRACT

MSc THESIS

IMPORTANCE OF BORON FOR HUMAN AND PLANT AND

DETERMINATION OF BORON IN SOME GRAPE VARIETES


DEPARTMENT OF CHEMISTRY

INSTITUE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES

UNIVERSITY OF UKUROVA

Supervisor : Prof. Dr. Osman SERNDAYear : 2005 Page : 57Jury : Prof. Dr. Osman SERNDA

Assoc.Prof. Bilgehan GZELProf.Dr. Zlkf KAYA

Boron is a trace mineral that is found in many plants and considered an

essential ultratrace element in the diet of humans. Boron supplement is necessary for

human metabolism.

Boron content of 10 grape (Vitis vinifera) varietes was determined by using

Azometin H. Spectrophotometric method. The grape samples have been taken from

Adana (Pozant) and Nide (Kemerhisar) regions.

The method for the spectrophotometric determination of micro amounts of

boron in grapes based on the boron-catalyzed condensation of salicylaldehyde with

H-acid. Under the optimum conditions, the absorbency of the yellow complex at 412

nm increases linearly with concentration of boron (III).

Consequently, the differences have been found in boron content of 10 grape

samples.

Key Wors: Azomethin H., Vitis vinifera, determination of boron, boron in grapes.

II


5/69

TEEKKR

almalarm boyunca yardmlarn esirgemeyen ve beni ynlendiren

danmanm Sayn Prof. Dr. Osman SERNDA a sonsuz teekkrlerimi bir bor

bilirim. Deneysel almalarm boyunca desteini grdm Kimya Blm Ar.

Gr. Mustafa KELE e, Biyolog Dr. Muhittin DOANa ve Uzman Serkan

KARACA ya, rneklerin temin edilmesinde emei geen Yard. Do. Dr. Ali

GRTENe teekkr ederim. Ayrca Kimya Blm retim yeleri ve alanlarna

maddi ve manevi desteklerinden dolay teekkr ederim.

Benim bu gnlere gelmemi salayan tm aileme, tez yazmlarmda emei

geen ve her trl manevi desteklerini benden esirgemeyen sevgili annem Do. Dr.

Saadet SAYGIDEER e ve deerli eim Fatih DEMR e sonsuz kranlarm

sunarm.

III


6/69

NDEKLER SAYFA

Z..I

ABSTRACT..II

TEEKKR..III

NDEKLER.IV

SMGELER VE KISALTMALAR..VII

EKLLER DZN..IX

ZELGELER DZN.X

1.GR 1

1.1. Bor Mineralleri ve Kullanm Alanlar.... 1

1.1.1. Borun Tarihesi. 1

1.1.2. Borun doada bulunuekli ve kimyasal zellikleri..... 1

1.1.3. Bor Mineralleri.. 2

1.1.3.1. Boraks(tinkal)Na2BB4O7.10H2O........ 2

1.1.3.2. Kernit (Razorit) (Na2BB4O7.4H2O).... 3

1.1.3.3. leksit (NaCaB5O9.8H2O)... 3

1.1.3.4. Probertit (NaCaB509.5H2O). 3

1.1.3.5. Kolemanit (Ca2BB6O11.5H2O)... 3

1.1.3.6. Hidroborasit (CaMgB6O11.6H2O)... 4

1.1.3.7. Pandermit (Priseit) (Ca4BB10O19.7H2O).... 4

1.1.4. Bor rnlerinin Balca Kullanm Alanlar..... 5

1.2. Canllar ve Bor... 5

1.2.1. Bitkilerde Bor...... 6

1.2.1.1. Bitkilerin Bor Alm....... 7

1.2.1.2 Bitkilerde Borun Metaboliklevleri.. 8

1.2.1.3. Bitkilerde bor almna etki eden faktrler...... 9

1.2.1.3.(1) Ana Materyal.... 9

1.2.1.3.(2) pH.... 10

1.2.1.3.(3) Toprak Nemi........ 11

IV


7/69

1.2.1.3.(4) Scaklk........... 11

1.2.1.3.(5) Organik madde.... 11

1.2.1.3.(6) Element etkileimleri.. 11

1.2.1.3.(7) Bitkisel Faktrler........ 12

1.2.1.4. Bitkilerde Bor Eksiklii... 12

1.2.1.5. Borun bitkilerdeki zararl etkileri. 15

1.2.2. Bor ve Salk... 15

1.2.2.1. Borun Yararlar........ 16

1.2.2.1.(1) Besin Etkileimleri......... 17

1.2.2.1.(2) Hormon Metabolizmas.. 18

1.2.2.1.(3) mr Uzunluu (mmn Sistem)... 19

1.2.2.1.(4) Osteoporoz.. 19

1.2.2.1.(5) Osteoartirit... 20

1.2.2.1.(6) Beyin Performans... 21

1.2.2.1.(7) Kanser Tedavis........ 21

1.2.2.2. Bor Eksiklii. 22

1.2.2.3. Borun Vcuda Girii ve Ayrlmas... 23

1.2.2.4. Toksikoloji........ 24

1.2.2.5. Uygun Doz 25

1.2.2.6. Borun Biyokimyasal Mekanizmas... 26

1.3. Bor Analiz Yntemleri. 27

1.3.1. Kolorimetrik Yntemler... 28

1.3.2. Fluorimetrik Yntemler... 28

1.3.3. Potansiyometrik Yntemler. 29

1.3.4. Atomik Spektroskopik Yntemler... 29

1.3.4.1. Alev atomik spektroskopi 29

1.3.4.1.(1) AES(Alev emisyon spektroskopi)... 29

1.3.4.1.(2) AAS(Alev absorpsiyon spektroskopi) 29

1.3.4.2. Plazma Kaynakl Metotlar.... 30

1.3.4.2.(1) Plazma Kaynakl OES.... 30

1.3.4.2.(2) Plazma Kaynakl MS.. 31

V


8/69

1.3.5. yon Kromatografi..... 31

1.3.6. Ntron Aktivasyon Analizleri (NAA)... 31

2. NCEK ALIMALAR... 33

3. MATERYAL VE METOD.. 41

3.1. Materyal... 41

3.1.1. Kullanlan Aratrma Materyalleri. 41

3.1.2. Kullanlan Kimyasal Malzemeler.. 41

3.1.3. Kullanlan Ara ve Gereler... 42

3.2. Metod 43

3.2.1. zeltilerin hazrlanmas... 43

3.2.1.1. Sodyumhidroksit zeltisi.... 43

3.2.1.2. Nitrikasit zeltisi... 43

3.2.1.3. Tampon zelti. 43

3.2.1.4. H-Asit zeltisi.... 43

3.2.1.5. Sodyum karbonat zeltisi... 43

3.2.1.6. Salisilaldehit zeltisi...... 44

3.2.1.7. Hidroklorikasit zeltisi... 44

3.2.1.8. Standart Borik asit zeltisi 44

3.2.2. Deneyin Yapl.... 44

4. BULGULAR VE TARTIMA.... 46

4.1. Analiz Sonularnn Deerlendirilmesi... 46

4.1.1. Mmkn Reaksiyon Mekanizmas.... 46

4.1.2. Spektrofotometre sonularnn Deerlendirilmesi.... 46

4.1.2.1. Dalgaboyu Taramas.... 46

4.1.2.2. Standart alma grafii.... 48

4.1.3. zmlerin bor ieriklerinin deerlendirilmesi... 48

5. SONULAR VE NERLER..... 53

KAYNAKLAR.. 54

ZGEM.. 57

VI


9/69

SMGELER VE KISALTMALAR

mL : mililitre

g : gram

mg : miligram

ppm : Milyonda bir birim.

UV :Ultraviyole (mor tesi) spektroskopisi

BNCT : Bor ntron yakalama terapisi

nm : nanometre

M : Molarite

C : Santigrat derece

cm3 : Santimetre kp

mm : Milimetre

kg : Kilogram

L : Litre

PMS : Mentruasyon ncesi sendromu

HDL : Yksek younluklu lipoprotein

Kcal : Kilo kalori

MR : Magnetik rezonans

ICP-OES : ndktif elemi plazma optik emisyon spektroskopisi

ICP-AES : ndktif elemi plazma atomik emisyon spektroskopisi

AAS : Atomik absorpsiyon spektroskopisi

MS : Ktle spektroskopisi

g : Mikrogram

Abs : Absorbans

ET-AAS : Elektrotermal buharlatrmal atomik absorpsiyon spektroskopisi

ng : Nanogram

eV :elektron volt

MeV : Megaelektron volt

keV : Kiloelektron volt

NAA : Ntron aktivasyon analizi

VII


10/69

r : Korelasyon katsays

P : statistiksel olarak nem

EDTA : Etilendiamin tetra asetikasit

NTA : Nitrilo tri asetikasit

THBA : 1-(2,3,4-trihidroksibenzilidenamino)-8-hidroksinaftalen-3,6-dislfonikasit

l : Mikrolitre

VIII


11/69

EKLLER DZN SAYFA

ekil 1.1. Fruitex-B nin yaps. 20

ekil 1.2. Piyasada bulunan baz bor tabletleri. 25

ekil 2.1. Otomatik azometin-H ynteminin akm diyagram.. 36

ekil 2.2. 1-(2,3,4-trihidroksibenzilidenamino)-8-hidroksinaftalen-3,6-

dislfonikasitin ve bor ile yapt kompleksin yaps.. 37

ekil 3.1. H-asit ile salisilaldehitin borik asit varlndaki reaksiyonu. 45

ekil 4.1. Azometin-H n dalgaboyu taramas. 47

ekil 4.2. (a) Bor yokluunda salisilaldehit iyonu absorbans.. 47

(b) pH 2-2.4 te salisilaldehit iyonu absorbans 47

ekil 4.3. Standart alma grafii..... 48

ekil 4.4. Kaml yresine (Adana) ait siyah ve beyaz zmlerdeki

bor ierikleri.. 50

ekil 4.5. Bozyer yresine (Nide) ait siyah ve beyaz zmlerdeki

bor ierikleri.. 51

ekil 4.6. Armutluba yresine (Nide) ait siyah ve beyaz zmlerdeki

bor ierikleri.. 51

ekil 4.7. Baalt yresine (Nide) ait siyah ve beyaz zmlerdeki

bor ierikleri.. 51

ekil 4.8. atlyer yresine (Nide) ait siyah ve beyaz zmlerdeki

bor ierikleri...... 52

ekil 4.9. Farkl blgelerdeki siyah zmlerin bor ieriklerinin

karlatrlmas.. 52

ekil 4.10. Farkl blgelerdeki beyaz zmlerin bor ieriklerinin

karlatrlmas. 52

IX


12/69

ZELGELER DZN SAYFA

izelge 1.1. Ticari nemi olan bor mineralleri... 2

izelge 1.2. Dnya Bor Rezervleri. 4

izelge 1.3. Avusturalyadaki baz bitkilerin bor konsantrasyonlar.. 6

izelge 1.4. Bor gereksinimlerine gre bitkilerin gruplandrlmas.. 7

izelge 1.5. Baz temel kayalardaki bor ierikleri... 9

izelge 1.6. Bor ieren kimyasal gbreler, kimyasal formlleri ve

bor ierikleri.. 14

izelge 3.1. Kullanlan aratrma materyallerinin temin edildii

blgeler. 41

izelge 4.1. Adana ve Nide illerinden toplanan siyah ve beyaz zmlerdeki

bor ierikleri 49

izelge 4.2. Yrelere gre siyah zmlerdeki bor ierikleri arasndaki iliki.. 50

izelge 4.3. Yrelere gre beyaz zmlerdeki bor ierikleri arasndaki iliki.. 50

X


13/69

1.GR Burcu SAYGIDEER DEMR

1.GR

1.1. Bor Mineralleri ve Kullanm Alanlar

1.1.1. Borun Tarihesi

Bor ieren tuzlar, yani boratlar, Orta Asyadaki gllerden Orta an

balarnda Araplar tarafndan elde edilerek, Avrupaya getirilmitir. Bunlarn ila ve

lehim yapmnda kullanld, Marco-Polo tarafndan getirildii bilinmektedir.

Altn, gm gibi borun en ok kullanlan tr olan boraks da binlerce yldan

beri bilinmektedir. 4000 yl kadar nce Babilliler ziynetlerini boraks kullanarak

kaynak yapmlardr. Eski Msrllarn llerini mumyalamakta boraks kullandklar

iddia edilmektedir. inde milattan 300 yl kadar nce glazrlerin yapmnda boraks

kullanlmtr. Persler ve Araplar da boraks 2000 yl nce kullanmlardr.

Boraksn esas Arapada beyaz anlamna gelen kelimeye dayanmaktadr.

1.1.2. Borun doada bulunuekli ve kimyasal zellikleri

Bor, yerkabuunun bileiminde bulunan ve dierleri kadar yaygn olmayan

periyodik cetvelin 3A grubunda bulunan bir elementtir. Atom numaras 5, atom

arl 10.82, erime noktas 219020 Cdir. zotoplar B10 %19.57, B11 %80.43,

kristal yaps tetragonal-hegzagonaldir.

Younluu kristal ise 2.33 g/cm3, amorf ise 2.34 g/cm3, sertlii 9.3 Mohs.tur.

Yerkabuunun %0.001 ile %0.0003 n oluturmakla beraber, doada pek ok

kayacn yapsnda bulunur. Bu oran karalarda 1ppm yaknlarnda ise de denizlerde

biraz daha fazladr. Az tuzlu kuzey denizlerinde bu oran 3ppm iken, gney

denizlerinden Akdenizde, okyanus sahillerinde 5-6 ppm e dek kabilmektedir.

Doada serbest olarak bulunmay p genellikle alkali ve toprak alkali boratlar veya

borik asit olarak bulunmaktadr.( DEVLET PLANLAMA TEKLATI, 1995)

Elementel bor ilk olarak 1808 de izole edilmitir. Bor da karbon gibi ift

balara ve makromolekl formlarna meyillidir. Borik asit; bir Lewis asididir.

Hidroksil iyonunu tutar, protonlar brakr. Borun organik bileiklerle yapt

1


14/69


kompleksler, hidroksil grup ihtiva eder. Bylece; ekerler, polisakkaritler, adenozin-

5-fosfat, piridoksin, riboflavin, dehidroaskorbikasit ve piridin nkleotidler ile

etkileime girebilir. Bor-karbohidrat komplekslerinde karbohidrat olarak genelde

fruktoz tercih edilir. rnein; beta-Frukto-Furanosid-Borat, Alfa-Frukto-furanosid-

Borat ve Alfa-Frukto-Piranosid-Borat kompleksleri ok kararldr. Tam aksine bor,

aminoasit ve hidroksi asitlerle kompleks oluturmaz. Borik asit ve boraks iermeyen

kararsz bor kompleksleri, gl elektrofilik, seici olmayan ve ciddi boyutlarda

toksik etkileri olan komplekslerdir (Gregory ve Kelly, 1997).

1.1.3. Bor Mineralleri

Bor doada serbest olarak bulunmaz, oksijenle birleerek bor tuzlareklinde

veya silikatlar halinde bulunur. Amorf bor siyah, yeilimtrak-sar kristalli ve parlak

renktedir. Doada 200e yakn bor bileikleri bulunmaktadr. Bunlardan en yaygn

olanlar ve ticari nemi olanlar aada grlmektedir (izelge 1.1).

izelge 1.1. Ticari nemi olan bor mineralleri (DEVLET PLANLAMATEKLATI, 1995)

Mineral Kimyasal Forml B2O3(%) Trkiyede bulunduu yerBoraks Na2BB4O7.10H2O 36.5 Krka

Kernit Na2BB4O7.4H2O 51.0 Krka

leksit NaCaB5O9.8H2O 43.0 Krka, Emet, Bigadi

Probertit NaCaB509.5H2O 49.6 Emet, Kestelek

Kolemanit Ca2BB

6O11.H2O 50.8 Bigadi, Emet, KestelekHidroborasit CaMgB6O11.6H2O 50.5 Emet

Pandermit CaB10O19.7H2O 49.8 Sultanayr, Bigadi

1.1.3.1. Boraks(Tinkal): Na2BB4O7.10H2O

Renksiz ve saydam olarak bulunur. indeki eitli materyal karm ile

pembe, sarms gri renklerde bulunabilir. Sertlii 2-2.5, zgl arl 1.7dir. B2O3

2


15/69


ierii % 36.5'dir. Tinkal suyunu kaybederek kolaylkla tinkalkonite dnebilir.

Kille arakatkl tinkalkonit ve leksit ile birlikte bulunur. lkemizde Eskiehir-Krka

yataklarndan retilmektedir.

1.1.3.2. Kernit (Razorit) (Na2BB4O7.4H2O)

Tabiatta renksiz, saydam uzunlamasna ine eklinde kme kristaller halinde

bulunur. Sertlii 3, zgl arl 1.95 gr/cm3 ve B2O3 ierii % 51'dir. Souk suda az

znr. Krka'da Na-borat ktlesinin alt ksmlarndadr. Dnya'da ise Arjantin ve

A.B.D.'de bulunur.

1.1.3.3. leksit (NaCaB5O9.8H2O)

Tabiatta masif, karnabahareklinde, lifsi ve stun eklinde bulunur. Saf olan,

beyaz rengin tonlarndadr. pek parlaklnda olanlar da vardr. Genelde kolemanit,

hidroboraksit ve probertit ile birlikte teekkl etmitir. B2O3 ierii % 43'tr.

lkemizde Krka, Bigadi ve Emet yrelerinde, dnyada ise Arjantin'de

bulunmaktadr.

1.1.3.4. Probertit (NaCaB509.5H2O)

Kirli beyaz, ak sarms renklerde olup nsal ve lifsi ekilli kristaller

eklinde bulunur. Kristal boyutlar 5 mm ile 5 cm arasnda deiir. B2O3 ierii

%49.6'dr. Kestelek yataklarnda leksit ikincil mineral olarak gzlenir. Ancak

Emet'te tekdze tabakal birincil olarak ve Doanlar, deky blgesinde kaln

tabakal olarak olumutur.

1.1.3.5. Kolemanit (Ca2BB6O11.5H2O)

Monoklinik sistemde kristallenir. Sertlii 4-4.5, zgl arl 2.42'dir. B2O3

ierii % 50.8'dir. Suda yava, HCl asitte hzla znr. Bor bileikleri iinde en

3


16/69


yaygn olandr. Trkiye'de Emet, Bigadi ve Kestelek yataklarnda, dnyada

A.B.D.'de bulunur.

1.1.3.6. Hidroborasit (CaMgB6O11.6H2O)

Bir merkezden nsal ve ine eklindeki kristallerin rasgele ynlenmi ve

birbirini kesen kmeler halinde bulunur. Lifsi bir dokuya sahiptir. B2O3 ierii %

50.5' tir. Beyaz renkte, bazen ierisindeki impritelere bal olarak sar ve krmzms

renklerde (arsenik ieriine gre) kolemanit, leksit, probertit, tunalit ile birlikte

bulunur. lkemizde en ok Emet, Doanlar, deky yrelerinde ve Kestelek'te

olumutur.

1.1.3.7. Pandermit (Priseit) (Ca4BB10O19.7H2O)

Beyaz renkte ve yekpare olarak teekkl etmi olup kiretana benzer.

lkemizde Sultanayr ve Bigadi yataklarnda gzlenmektedir. B2O3 ierii %

49.8'dir. Dnyann eitli blgelerindeki bor rezervleri ve % oranlar aada

grlmektedir (izelge 1.2).

izelge 1.2. Dnya Bor Rezervleri (DEVLET PLANLAMA TEKLATI, 1995)

lke Rezerv(1000 ton) % Oran

Trkiye 803.000 63.0

A.B.D 209.000 16.4

B.D.T 136.000 10.7in Halk Cumhuriyeti 36.000 2.8

Arjantin 9.000 0.7

Bolivya 19.000 1.5

ili 41.000 3.2

Peru 22.000 1.7

Toplam 1.275.000 100.0

4


17/69


1.1.4. Bor rnlerinin Balca Kullanm Alanlar

ok geni ve eitli alanlarda ticari olarak kullanlan bor mineralleri ve

rnlerinin kullanm alanlar giderek artmaktadr. retilen bor minerallerinin % 10'a

yakn bir blm dorudan mineral olarak tketilirken geriye kalan ksm bor

rnleri elde etmek iin kullanlmaktadr.

Bor mineralleri ve rnlerinin kullanld sanayi dallarn aadaki

gruplarda toplamak mmkndr:

1) Cam sanayii

2) Seramik sanayii

3) Temizleme ve beyazlatma sanayii

4) Yanmay nleyici maddeler

5) Tarm

6) Metalurji sanayii

7) Nkleer sanayii

8) Tp

Borun endstrideki yararlar yllardr bilinmekle beraber, insan sal iin

nemi son birka yldr aratrmalara konu olmutur ( DEVLET PLANLAMA

TEKLATI, 1995).

1.2. Canllar ve Bor

Borun dorudan proton verici rol oynayarak ve hcre zar yaps ve

fonksiyonlarna etki ederek canl sistemlere katkda bulunduu tespit edilmitir. Bor,

bitkilerin byme ve gelimesinde gerekli olan bir elementtir. Hayvanlarda ve insan

dokularnda ise kk konsantrasyonlarda bulunur (Gregory ve Kelly, 1997).

Siyanobakterilerin azot dngsnde bor da kullandklar bilinmektedir(Ho., 2000).

5


18/69


1.2.1. Bitkilerde Bor

Borun bitkilerin byme ve gelimesinde nemli bir element olduu ilk

olarak 1923te Warington tarafndan kantlanmtr (Ho., 2000). Bitkilerdeki bor

ierii topraktan alabildii kadardr. Ayn bitkinin byme deiimi bulunduu

topraktaki bor miktarna gre farkllklar gstermektedir. rnein Avustralya

blgesindeki eitli bitkilerin bor konsantrasyonlar farkldr (izelge 1.3).

izelge 1.3. Avusturalyadaki baz bitki ve gdalarn bor konsantrasyonlar (Gregory

ve Kelly, 1997)rn Bor

(mg/100g)

rn Bor

(mg/100g)

Badem 2.82 Fndk 2.77

Elma (krmz) 0.32 Ceviz 1.63

Portakal 0.25 Zeytin 0.35

Avokado 2.06 Soan 0.20

Muz 0.16 Patates 0.18Fasulye 1.40 eftali 0.52

Kepek (buday) 0.32 Yerfst ya 1.92

Brezilya fst 1.72 Armut 0.32

Brokoli 0.31 Kuru erik 1.18

Havu 0.30 Kuru zm 4.51

Mahun elmas 1.15 Kays (kuru) 2.11

Kereviz sap

0.50 Tavuk yemi 0.71Mercimek 0.74 arap 0.86

Hurma 1.08 Bal 0.50

zm (krmz) 0.50

En iyi bilinen bor kayna bitkiler; yaprakl sebzeler, turungil dndaki

meyveler, kuruyemiler, baklagiller, tahllar ve su bitkileridir. Avusturalya

topraklarnn kumlu olamasndan kaynaklanan bor eksiklii nedeniyle burada yetien

6


19/69


bitkilerdeki ve birtakm gdalardaki bor ierii dier blgelere gre olduka

dktr. rnein Fndk bitkisinin bor ierii Trkiyede (Karadeniz Blgesinde)

ortalama 15 ppm iken (imek ve Ark., 2003) Avusturalyada 0.277 ppm , zmdeki

bor ierii Trkiyede (anadolu Blgesinde) 5-6 ppm iken Avusturalyada 0.451

ppm dir (Gregory ve Kelly, 1997).

1.2.1.1. Bitkilerin Bor Alm

Bitkilerin boru pasif absorpsiyon yolu ile B(OH)3 eklinde aldklar

bilinmesine ramen, biraz da olsa aktif absorpsiyon yolu ile B(OH)4 eklinde de

alnr. Bor bitkilerde tepe noktalarna kadar ksilem iletim borular ierisinde tanr.

Borun alnmas ve iletim borularnda tanmas bitkinin su alm ile yakndan

ilgilidir. Bu yzden bitkilerin bor almlarnda nemli farkllklar vardr (izelge 1.4).

izelge 1.4. Bor gereksinimlerine gre bitkilerin gruplandrlmas (Kacar ve Katkat,1998)

Bor gereksinimi az olanbitkiler

Bor gereksinimi orta olanbitkiler

Bor gereksinimi fazla olanbitkiler

Buday

Yulaf

Arpa

Kara buday

Soya fasulyesi

Bezelye

Yeil fasulye

Lima fasulyesiPatates

ilek

Ahududu

Yass salkm otu

Brom otu

Keten

ayr gl

Krmz gl

Ak gl

Ta yoncas

Ttn

Domates

Msr

Maruleftali

Kiraz

Zeytin

Pamuk

Tatl patates

Yerfst

Havu

Soan

Armut

Elma

Yonca

Krmz pancar

eker pancar

algam

Lahana

Karnabahar

KukonmazAyiei

Turp

Kereviz

Haha

7


20/69


1.2.1.2 Bitkilerde Borun Metaboliklevleri

Bitki gelimesi iin mutlak gerekli element olduunun belirlendii 1923

ylndan gnmze dein borun bitkilerdeki fizyolojik ve biyokimyasal ilevleri

zerinde pek ok aratrma yaplmtr. Ancak akla kavuturulamam pek ok

nokta bulunmas nedeniyle konu zerindeki almalar gnmzde de youn ekilde

srmektedir. Bitkilerdeki metabolik ve fizyolojik ilevlerine ilikin bilgiler bor

noksanlnda ve uygulamas durumunda bitkilerdeki deiimlere baklarak

belirlenmeye allmaktadr. Bor bitkilerde:

ekerlerin tanmasnda,

Hcre duvar sentezinde,

Lignifikasyon olgusunda,

Hcre duvar yapsnn oluumunda,

Karbonhidrat metabolizmasnda,

RNA metabolizmasnda,

Solunumda,

AA (indolasetik asit) metabolizmasnda,Fenol metabolizmasnda,

Biyolojik membranlarn yapsal ve fonksiyonel zellikleri zerinde nemli ve

belirgin ilevlere sahiptir ( Kacar ve Katkat, 1998).

Bor, hcre duvar komponentleri ile tepkimeye girerek polihidroksil

bileikleri oluturmak suretiyle hcre zarnn ince yapda olmasnda ve gl bir

ekilde sentezlenmesinde rol oynar. Yeterli dzeyde bor iermeyen bitkilerin hcre

duvarlar

nda belirgin ekil bozukluklar

ortaya

kar.Meristematik dokularn gelimesinde, polen tplerinin bymesinde,

polenlerin gelime ve imlenmelerinde bor nemli etkinlie sahiptir. Bor bu nedenle

vejetatif gelimeye gre generatif gelimede daha byk nem tamaktadr. Bor

eksikliinde bitkilerin kk uzamalarnda gerileme ya da durma ve kklerin allam

bir grnm alma durumu gzlenmektedir. nk kk uzamas hcre duvar sentezi

ve hcre blnmesi ile dorudan ilikilidir.

8


21/69


1.2.1.3. Bitkilerde bor almna etki eden faktrler

1.2.1.3.(1) Ana Materyal

Topraklarda ana materyal ve ana materyalin dal p paralanma derecelerine

bal olarak toplam bor ierii 20 mg/kg ile 200 mg/kg arasnda deiir. (Kacar ve

Katkat, 1998) Ilman kuaklarn topraklarnn ortalama bor ierii 5-80 mg/kg

arasnda bulunmaktadr. Bunun yannda kumlu topraklarn bor ierii 5-20 mg/kg,

Killi ve humuslu topraklarn bor ierii ise 30-80 mg/kg dr. Topraklarn bor ierii

ile kil ve organik karbon ierii arasnda bir korelasyon vardr. (Schobel, 1993)

Toprakta bor,

1) Killerin ve demir ile alminyumun sulu oksitlerinin yzeylerine adsorbeedilmiekilde,

2) Organik maddelere ester biiminde balanm olarak,3) Kayalar ve minerallereklinde,4) Toprak zeltisinde bamsz iyonize olmam borik asit(H3BO3) ve B(OH)4-

iyonlareklinde bulunur (Kacar ve Katkat, 1998).

Borun az bir ksm da suda znr durumda bulunur(Schobel, 1993).

Temel baz kayalardaki bor seviyeleri aada grlmektedir (izelge 1.5).

izelge 1.5. Baz temel kayalardaki bor miktarlar (Schobel, 1993)

Kaya snf Kaya tr Bor konsantrasyonu(mg/kg)

Lav Granit 15

Bazalt 5

Metamorfik Kire ta (mermer) 20

Sediment Kumta 35

Tortullu ist 100

Lav kayalarndan karlan topraklar genelde dnyann tropikal blgelerinde

bulunur. Bu topraklar sediment kayalarndan oluan topraklara gre daha az bor

ieriine sahiptirler. Sediment kayalar kurak ya da yar kurak blgelerde bulunur.

9


22/69


Bunlar scan etkisi ile atlayan kayalardr. Deniz kumu tortullar ok yksek

miktarlarda bor iermektedir. Asit granit ve dier lav kayalarndan oluan topraklar

ile dk organik madde ieren topraklarn bor ierikleri olduka dktr.

Bor eksikliine yol aan temel toprak koullar:

1) Borca fakir olan, asit granit kayalar ve dier lav kayalarndan oluan topraklar

tatl su sediment topraklar,

2) Doal asidik topraklar,

3) Hafif yapl killi topraklar ve akll topraklar,

4) Alkalin topraklar, zellikle de kalkerler,

5) Bor ierii dk olan sulama suyu ile sulanm topraklar ile tuz ve karbonat

depolanm sulama suyu ile sulanm topraklar,

6) Organik madde ierii az olan topraklar,

7) Yamur sezonu bitmi, kuraklk geiren topraklardr.

1.2.1.3.(2) pH

Topran pHs bitkilerin topraktan boru almlarna etki eden faktrler

arasnda en nemlilerinden biridir. Topraktaki znm bor ierii pH ile sk bir

korelasyon verir. Eer toprak zeltisinin pHs yksekse bor bitkiler tarafndan

alnamaz hale gelir. Bu nedenle kire uygulamas bazen bitkilerde bor eksikliine yol

aar (HO., 2000). PH deeri 7nin altna derse borun tamam disosiye olmadan

B(OH)3 eklinde bulunmaktadr. Yksek pH deerinde ise aadaki eitlie gre

B(OH)4- iyonlar olumaktadr:

B(OH)3 + H2O B(OH)4- + H+ pK= 9,2 (1.1)

PH deeri 7 olduunda ise toprak zeltisindeki znm borun % 99u

B(OH)3 ve % 0,9u B(OH)4- eklindedir.

Bitkiler topraktan boru B(OH)3 eklinde almaktadrlar. Toprak zeltisindeki

ya da doygunluk ekstratndaki B ierii ve scak su ile ekstrakte edilebilen B,

10


23/69


bitkilerin yararlanabilecei bor ieriinin ls olarak kabul edilmektedir (Schobel,

1993).

1.2.1.3.(3) Toprak Nemi

Bitkilerin topraktan bor alm kuru topraklarda daha azdr. Bu nedenle kurak

blgelerde bor eksiklii daha sk grlmektedir. Sulama ve kuruma dngs bor

fiksasyonunu artrmaktadr (HO., 2000). Nemin bitkilerin topraktan bor almna

etkisi, sera ve tarlalarda yaplan pek ok alma ile de dorulanmtr( Kacar ve

Katkat, 1998).

1.2.1.3.(4) Scaklk

Yksek scaklklarda topran bor adsorpsiyonu yksektir. Bu durum topran

nemi ile scakl arasndaki ilikiyi de yanstr. Bu nedenle kuru yaz scaklarnda

bitkilerde bor eksiklii olduka sk rastlanan sorunlardan biridir.

1.2.1.3.(5) Organik madde

Scak su ile ekstrakte edilebilen bor ile topran organik madde ierii

arasnda pozitif bir korelasyon bulunmaktadr.

1.2.1.3.(6) Element etkileimleri

Bor ve kalsiyum ilikisi bitkilerin topraktan boru almndaki ok nemli bir

husustur. Dier elementlerin topraktaki konsantrasyonu bor almn kalsiyum kadar

etkilemezler. Bor uygulamas bitkilere azot uygulamasn kolaylatrr. Bor bitkilerin

verimini artrmak iin uygulanan azot bileiklerinin bitkiye geiini salar.

Bor ile potasyum arasnda da nemli bir iliki bulunmaktadr. Eer rne ar

potasyum uygulamas yaplmsa rnn verim dn nlemek iin bor

uygulamas yaplmas gerekmektedir (HO., 2000).

11


24/69


Kalsiyum, magnezyum ve bor arasnda nemli bir korelasyon bulunmaktadr.

Topraktaki kalsiyum ve magnezyumun dk yzdeleri bitki tarafndan

barndrlrken, bor bitkilerde akmle edilmektedir. Dk konsantrasyonlarda

inkonun ve yksek konsantrasyonlarda fosforun bitkilerde bor birikmesini artrc

etkide bulunduklar tespit edilmitir. Bundan dolay inko bitkilerde borun ar

birikerek toksik etki oluturmasn da nlemektedir (HO., 2000).

1.2.1.3.(7) Bitkisel Faktrler

Bitkiler topraktan bor almlarna gre farkllklar gstermektedirler. Bu

farklln sebebi bymeleri iin farkl miktarlarda bora ihtiya duymalardr. Bor

eksiklii kuru arlnn kilogram bana mg B olarak belirtilir. Budaygiller

(gramineler) iin kritik deer 5-10 mg Bdur. ift enekli bitkiler (dikotiller) iin 20-

70 mg Bdur. zsuyu st benzeri olan bitkiler iin ise 80-100 mg Bdur. Bitki

trlerindeki bu farkllk, hcre duvar yaplarnn farkllndan kaynaklanr.

Budaygillerde hcre duvarlar ok az pektik materyal ierir ve ayrca daha az

kalsiyuma gereksinim duyarlar. lgin olarak bu iki bitki trnn silisyum alm

kapasiteleri de farkllk gstermektedir. Silisyum almnn bor ve kalsiyum

gereksinimi ile ters ilikisi vardr. Bu element de hcre duvarnn yapsnda

temeldirler. Bor ve kalsiyumun ilikisi fizyolojik temellidir. Bu iki element hcre

duvarnda benzer yapsal fonksiyonlar gsterirler. Bu benzerlik, bor ve kalsiyum

eksiklii belirtilerinin de benzer olaca anlamna gelmektedir (HO., 2000).

1.2.1.4. Bitkilerde Bor Eksiklii

Bor eksiklii, btn dnyada lman blgelerin alkali topraklarnda ve ayn

zamanda kurak blgelerin alkali topraklarnda yaygndr. Bunun nedenleri; asit

topraklarda B(OH)3n adsorpsiyonunun dk olmas nedeniyle kuvvetli bor

ykanmasnn olmas ve alkali topraklarda ise B(OH)4-din adsorpsiyon sonucunda

kuvvetli bor fiksasyonunun gereklemesidir. Ilman blgelerde bor eksiklii

12


25/69


26/69


izelge 1.6. Bor ieren kimyasal gbreler, kimyasal formlleri ve bor ierikleri( Kacar ve Katkat, 1998)

Gbre Kimyasal forml B ierii (g/kg)Bor frits

Boraks

Borik asit

Kolemanit

Sodyum pentaborat

Sodyum tetraborat:

Borat-45Borat-65

Solubor

-

Na2BB4O7.10H2O

H3BO3

Ca2BB6O11.H2O

Na2BB10O16.10H2O

Na2BB

4O7.5H2ONa2BB4O7

Na2BB4O7.5H2O + Na2B10B O16.10H2O

20-60

110

170

100

180

140200

200

Topraa uygulanacak bor miktar bitkinin trne ve eidine, gbrenin

uygulanma ekline, ya

miktar

na, kire durumu ile topra

n organik madde ieriivb etmenlere bal olarak deiir.

Borlu gbrelerin sonraki etkileri kumlu topraklara gre siltli ve killi

topraklarda daha uzun sreli olmaktadr. znrl az olan materyaller daha uzun

sreli sonraki etkiye sahiptir ( Kacar ve Katkat, 1998).

Toprakta alnabilir bor ieriini saptamak iin en yaygn metot (Berger-Truog

metodu) kaynayan su ile topra ekstrakte etmektir.(5 dakika, toprak:su=1:2). Ilman

blge topraklarnda su ile ekstrakte edilebilen bor ierii genelde 1 mg/kg dan daha

az olmaktadr. Bu deer kurak blge topraklarnda birka yz mg/kg a

ulaabilmektedir. Aynekilde topran doygunluk ekstratndaki bor ierii bitkilerin

bor gereksinimi iin bir l olarak kullanlabilir. Optimum deer olarak birok

bitkiler iin 0,1 mg B/L konsantrasyonu yeterli grlmektedir. Bor noksanlnda

ortaya kan belirtinin ls borla yetersiz beslenmenin derecesini doru olarak

gstermektedir.

14


27/69


1.2.1.5. Borun bitkilerdeki zararl etkileri

Ilman iklim kuaklarndaki bitkilerde bor toksisitesi ender grlmektedir ve

bu genelde yksek miktarda bor gbresi kullanmndan ileri gelmektedir. Bor

toksisitesi kurak ve yar kurak blgelerde byk neme sahiptir. Buralarda doal

olarak tuz akmlasyonu veya yksek miktarda sulama sularnn kullanlmas ile

topran bor bakmndan zenginlemesine yol almaktadr.

Bunlarn dnda topraklarda bor birikmesi atk sularn ve artma amurlarnn

kullanlmasndan ileri gelmektedir. Atk sularda ve artma amurlarndaki borun

temel kayna evlerde kullanlan deterjanlarn ierdikleri beyazlatc madde olan

%10-25 perborattr. Atk sular iinde bulunan bor bileikleri yksek znrlkleri

nedeniyle atk sularn artlmas srasnda tutulamazlar ve byk ksm sulara

karrlar. Borla kirlenmemi yzey sular 0,05-0,1 mgB/L iermeleri yannda borla

zenginlemi sulama sularnda 0,6 mgB/Lye kadar lm yaplmtr. Bu

konsantrasyonda suda yetien duyarl bitkilerde bor toksisitesi beklenebilir ( Schobel,

1993).

Bor toksisitesine en duyarl bitkilerin banda asma, incir ve fasulye gelir.

Orta derecede duyarl bitkiler arpa, bezelye, msr, patates, yonca ve domates

bitkileridir. algam, eker pancar ve pamuk bor toksisitesine en dayankl bitkiler

arasndadr.

Bor fazlalnda yal yapraklarda yaprak ular sararr ve nekrozlar oluur.

Daha sonra belirtiler yaprak kenarlarna ve orta damara doru yaylr. Yapraklar

yank bir grnm alr ve erken dklr (Kacar ve Katkat, 1998).

1.2.2. Bor ve Salk

Borun son yllara kadar bitkiler iin gerekli temel element olduu

bilinmekteydi. Son yllarda insanlar iin de gerekli olduu yaplan birok alma ile

kantlanmtr. Bor, daha ok bitkisel yiyeceklerden eser olarak salanan bir

15


28/69


elementtir. zellikle kemikler ve dilerin yapsnda bulunmaktadr (McCoy ve ark.,

1994).

1.2.2.1. Borun Yararlar

1899da Merc Manualn yaynlad bir yaynda adet yokluu, adet

dzensizlii, epilepsi, rik asit ykseklii ve vcuttaki tm dzensizliklerin

tedavisinde borun en yaygn formunun borik asit olduu vurgulanmtr. Son

yllarda daha ok Borun eklem ve kemik sal asndan nemi zerinde

durulmaktadr. Ayrca beyin fonksiyonlar ile ilgili almalar da yaplmaktadr

(MURRAY,1998). Bor vcuttaki kalsiyum, magnezyum ve fosfor absorpsiyonunu

dengeleyici rol ile kemik sal asndan nemli bir elementtir. 1994 de kadn

atletlerle yaplan bir almada, borun kandaki fosfor seviyesini azalttn ve

magnezyum konsantrasyonunu artrdn gstermitir. Bu iki deiken kemik

yapmnda ok nemlidir.

En yaygn olarak osteoartirit, osteoporoz ve romatoit artiritin tedavilerinde

kullanlmaktadr. Bor, bu hastalklar nledii gibi tedavilerinde de nemli yer tekil

etmektedir. Gnlk 3 mg bor alm menapozlu kadnlardaki strojen etkisini

artrmaktadr. Bu etki osteoporoz tedavisi iin borun nemini vurgulamaktadr

(Nielsen F.H., 1987).

Yaplan bir almada kroner kalp hastalklarna iyi geldii ve HDL

kolesterolde azalma salad rapor edilmitir (Samman ve ark., 1998).

Borun balca etkileri;

Baklk sistemini glendirir, Optimal dozda mr uzunluunu artrr, Beyinde atiklii ve bilmeye ait performansn glenmesini salar, Hormon seviyesinin ayarlanmasnda, Osteoporozun nlenmesinde, Osteoartiritin nlenmesinde, Cilt ile ilgili mzmin hastalklar, Romatizma,

16


29/69


Vajinal enfeksiyonlar ve Kanser tedavisinde (BNCT yntemi) rol oynar (Gregory ve Kelly, 1997).

1.2.2.1. (1) Besin Etkileimleri

Bakr (Cu):Yaplan almalarda borun serumdaki bakr ve bakrl enzimleri

artrc etki gsterdii ortaya konulmutur. Deneylerde 45 ya st 5 erkee, gnde

0.23 mg B/2000kcal, 4 menapozlu bayan ve 5 menapoz tedavisi gren bayana 63

gn sre ile gnde 3mg bor takviyesi yaplm, sonucunda kanda daha yksek

eritrosit superoksit dismtaza, serum enzimatik seruloplazmine ve plazma bakrna

rastlanmtr (Gregory ve Kelly, 1997).

Magnezyum (Mg): Magnezyum migren, depresyon, PMS semptomlar ve

kronik yorgunluu azaltmaktadr (Graff D., 1995). Bor ve magnezyum arasnda

nemli bir iliki bulunmaktadr. Bor ve magnezyumun kombine eksiklii hayvanlarn

kemiklerinde yapsal bozukluklara neden olmaktadr. Bor takviyesi yapldnda ise

serum magnezyum konsantrasyonu da artmakta ve kemiklerde normal derecede

byme gzlenmektedir. Sporcu bayanlarla spor yapmayan bayanlarda yaplan bir

almada spor yapmayanlarn serum Mg konsantrasyonunun dierlerinden daha

fazla olduu bulunmu ve egzersiz esnasnda kemiklerden idrara doru olan bir

kemik kayb artmasndan phelenilmitir. Sonu olarak sporcu bayanlarn bor

takviyesi almalar gerektii ne srlmtr.

Fosfor (P):Borile fosfor arasnda dolayl bir etkileim bulunmaktadr. 20-27

yalarndaki bayanlarda yaplan bir almada, bor takviyesinin serumdaki fosfor

konsantrasyonunu drc etki gsterdii ortaya konmutur. Egzersiz yapmann ise

bu deiiklii azaltt ileri srlmtr. Egzersiz sonucu kemik kaybndaki

artmadan dolay bor takviyesine ihtiya duyulacak ve bor takviyesi srasnda

magnezyum konsantrasyonu dk olur ise, bu dk magnezyum idrardan fosforun

ekstraksiyonunu basklayacaktr. Ancak dardan Mg takviyesi alanlarda bu durum

gzlenmez.

Metionin ve Arginin:Yaplan bir almada snr dzeyde metionin ve fazla

miktarda arginin ierikli beslenen hayvanlara bor takviyesi yaplm ve yararl

17


30/69


birtakm etkileri grlmtr. Sanlarda metionin ve Mg eksikliinde byme

basklanr, dalan ve bbrein vcut arlna oranlar artar. Bulgular, bu

semptomlarn bor takviyesi ile azaltlabileceini iaret etmektedir (Gregory ve Kelly,

1997).

1.2.2.1. (2) Hormon Metabolizmas

Bor, steroid hormonlarnn metabolizmasna etki eder ve D vitaminini aktif

forma dntrr. Bylece kemiklerde kalsiyum depolanmasn artrr.

Nielsenin hipotezine gre bor, steroid hormonlarnn sentezi iin gerek

duyulan bir elementtir. rnein steroid hormonlarndan D vitamini, testesteron ve

17-beta-estradioln biyosentezi bir veya daha fazla hidroksilasyon basama

iermektedir. Bor burada lewis asidi rol oynayarak steroid yaplarna hidroksil

grubunun eklenmesini kolaylatrc etki yapar. Ayrca hormonlarn hzl birekilde

inaktive olmasn nleyici bir etki gsterir.

Bor takviyesi plazma aspartat transaminaz aktivitesini azaltr, D vitamini

eksikliinden kaynaklanan plazma alkalen fosfataz enziminin ykselmesini durdurur.

San deneylerinde de bor takviyesi ile plazma inslin, plazma pirvat

konsantrasyonunda azalma, kreatin kinaz aktivitesinde basklanma ve plazma

tiroksin (T4) konsantrasyonunda artma grlmtr.

Serumda 17-beta estradiol, strojen ve testesteron konsantrasyonlarn artrr.

Borun seks hormonlarn artrc etkisinden dolay da kalp krizi riskini nlemede de

yardmc olabilecei tahmin edilmektedir (Gregory ve Kelly, 1997).

Farelerde yaplan bir almada borik asit varlnda lipid peroksidaz seviyesi

non-protein tiol gruplar ve speroksit dismtaz, glutation peroksidaz, glukoz-6-

fosfat dehidrojenaz aktiviteleri incelenmitir. Bir grup fareye (A, D, E) vitamin

karmlar ve 40 ppm borik asit, diger bir gruba ise ayn vitamin karmlar ve 80

ppm borik asit uygulanmtr. Metabolizmadaki oksidatif etki ikinci grupta daha

belirgindir. Birinci gupta lipid peroksidaz enziminde artma olurken, ikinci grupta

belirgin bir azalma gzlenmitir. Speroksit dismtaz enziminin aktivitesinde nemli

18


31/69


bir art gzlenmemitir. Her iki grupta da glukoz-6-fosfat dehidrojenaz aktivitesi,

glutation peroksidaz aktivitesi kadar iyi art gstermitir.

Borun hormonlar ile ilikisinde tam mekanizma bilinmemekle birlikte iki

hipotez ne srlmektedir:

Birinci hipotez; borun hcre zar foksiyonlarnda kararllkta ya da hcre zar

yapsnda rol alddr. Bunu hormonlara etki ederek zar gei sinyallerinin ya da zar

tamaclnda katyon ve anyonlarn geiinin dzenlenmesi ile gerekletirir

(Nelsen, 1992).

kinci hipotez ise; borun baz anahtar enzim reaksiyonlarn inhibe ederek

birok metabolik etkide bulunduudur (Samman, 1998).

1.2.2.1. (3) mr Uzunluu (mmn Sistem)

Ekstrem miktarlarda bor (eksik veya fazla seviyelerde) Drosophiliada

(meyve sinei) ortalama mr uzunluunu % 69 orannda azaltmaktadr. Dk

seviyelerde bor ise mr uzunluunu % 9.5 orannda artrmaktadr. Baklk

sisteminde nemli gelimeler gzlenmitir (Gregory ve Kelly, 1997).

Bakteri ve mantar enfeksiyonlarnn tedavisinde de borik asit yardmc

olmaktadr. Baz az gargaralarnn ieriinde borik asit mevcuttur. Yine az

lserinin tedavisinde boraks zeltisi kullanlmaktadr. Baz gz damlalarnda ve

burun damlalarnda da borik asit bulunmaktadr (Newnham, 1994).

1.2.2.1. (4) Osteoporoz

Osteoporoz iin yaplan bir almada 12 menapozlu kadn denek olarak

kullanlm, her birine 119 gn boyunca gnde 0,25 mg bor verilmi, daha sonra 48

saatlik periyotlarla 3 mg bor verilmitir.

Bordan yoksun diyetteki kadnlarda kalsiyum ve magnezyum kayb

gereklemitir. Borca zengin diyetli kadnlarda ise idrarda kalsiyum ve magnezyum

oran artm, serumda ise 17-beta esradiol, 25-hidroksikolekalsiferol ve testesteron

19


32/69


miktar artmtr. 17-beta estrodiol ve 25-hidroksikolekalsiferol, steroid ve seks

hormonlar yaplrken oluan ( bbrek st bezde) ara rnlerdir.

Baz aratrmaclar, testesteron miktarnn artndan dolay, borun erkeklerde

kas arln ve gcn artrabilecei grndedirler ancak bu hipotez henz

deneylerle kantlanmamtr (Murray,1998).

D3 vitamini yetersizlii osteoporoz ve prostat hastalklar riskini

artrmaktadr. Fareler zerinde yaplan 9 haftalk deneylerde D3 vitamini eksiklii

olan farelere Fruitex-B adnda kemik sal iin yeni gelitirilen ve bor ihtiva eden

bir tablet verildiinde kemik ktlelerinde % 5,8 e yakn bir art gzlenmitir.

Fruitex-B, birok meyve ve sebzede doal olarak bulunan bor-fruktoz kompleksi bir

karbonhidrattr. Yaplan klinik almalarda ise osteoartirit hastalarna gnde 6mg.

Fruitex-B verildiinde % 0 yarar salad grlmtr (US Patent #5,962,049,

Future Ceuticals 1999).

ekil 1.1. Fruitex-B nin yaps ( US Patent #5,962,049, Future Ceuticals 1999).

1.2.2.1. (5) Osteoartirit

Gnlk bor almnn 1 mg veya daha az olduu blgelerde osteoartirit

grlme oran % 20-70 iken, gnlk bor almnn 3-10 mg olduu blgelerde % 0-10

oranndadr. Borun osteoartiriti nlemde ve tedavi etmedeki rol klinik deneylerle

kantlanmtr. ncelemelerde klinik deneyler ve hayvan deneyleri yaplmtr.

Klinik deneylerde 20 hasta zerinde yaplan almalarda ilk olarak

osteoartiritli blgeler radyografi ile tespit edilmitir. Daha sonra deneklerin yarsna 6

mg bor yarsna plasebo uygulamas yaplmtr. Sonular aamada incelenmitir.

20


33/69


(Bor uygulamasndan nce, hafta sonra ve sekiz hafta sonra.) Bor uygulananlarda

sekiz hafta sonra % 50 orannda gelime gzlenmi plasebo uygulananlarda ise % 10

gelime gzlenmitir. Bylece bor tabletlerinin plasebo etkisi incelenmitir.

1.2.2.1. (6) Beyin Performans

Salkl yal erkek ve kadnlarda yaplan almalarda Borun diyete

konulmas beyin elektro fizyolojisi ve performansnda cevap vermi. (0.25e kar

3.25mg.B/2000K cal./gn) Dk bor girii sonucu () bandnda g oran azalr ve

( )bandnda g orannda art olur. Dier deiimler sa-sol simetri ve beyin

dalgalarnda uygunluk olarak not edilmi ve beyin fonksiyonlar zerine etkisini

gstermitir.

Baka bir insan deneyi ise tek bir insanda borun zihin performans zerine

etkisi incelenmitir. ncelikle denee bordan yoksun bir diyet uygulanm, daha

sonra bunu takiben diyetine gnlk 3 mg bor takviyesi yaplmtr.

Bor ierikli diyet periyodu esnasnda elektroenseflogram sonular; mental

aktivitede artma ve daha az uyuukluk, dalgnlk olarak kaydedilmitir. Ayrca

psikomotor faaliyetlerin gelitii (dikkat ve hafza geliimi) not edilmi (Gregory ve

Kelly, 1997), el maharetleri, gz-kafa koordinasyonu, dikkat, alg, ksa sreli hafza,

uzun sreli hafzada artlar gzlenmitir (Penland, 1994).

1.2.2.1.(7) Kanser Tedavisi

BNCT yntemi: Bu tip kanser tedavisinde tmrl dokuya, borun dokuya

uygun ila formu olan p-boronofenilalanin verilerek ntron bombardman

yaplmaktadr.

10B + n 11B 7L i + 4He (1.3)

21


34/69


Li ve He vcutta ok ksa bir sre kalmakta ve bu srada geni bir alana enerji

yaymaktadrlar. Bu partikller kanser hcrelerini yok ederken salkl dokuya zarar

vermemektedirler.

T p ve eczaclk alanlarnda da birok bor bileiinden yararlanlmaktadr.

Borik asit, bor oksit, sodyum perborat ve bileimine bor elementi giren ok sayda

bileik sayesinde t pta osteoporoz tedavilerinde, alerjik hastalklarda, psikiyatride,

kemik geliiminde ve artiritte, di hekimliinde dilerin beyazlatlmasnda, menapoz

tedavisinde, BNCT ile beyin kanserlerinin iyiletirilmesinde, MR cihazlarnda, yank

tedavilerinde, prostat kanserlerinde, cilt kanserlerinde, anti-HV almalarnda etkili

olduu ve daha denenmemi birok kanser trnde de etkili olabilecei rapor

edilmitir (Strum, 2003).

Diyet olarak bor alm ile prostat kanseri riski arasndaki iliki incelenmitir.

Prostat kanserinde genetik faktrlerin etkili olmasndan ok evresel faktrlerin etkili

olduu grlmtr. Beslenme en nemli evresel faktrlerden biridir. Diyet ile

dk dozda bor alm prostat kanser riskini azaltr. Yksek dozda bor alm ise tam

tersi etki yaratmaktadr (Cui ve ark., 2003).

1.2.2.2. Bor Eksiklii

Bor, kalsiyum ve magnezyum metabolizmasnda yer aldndan dolay,

eksiklii dolaysyla magnezyum eksikliine yol aar. Bylece osteoporoz ve

osteoartirit riski artar. Ayrca bbrek talarnn oluumu da artar.

Borun zihinsel fonksiyonlara da yararl etkisinden dolay eksikliinde zihin

atikliinde azalma da sz konusu olabilir.

Yaplan blgesel bir almada diyetlerinde dk miktarda bor olan Mauritius ve

Jamaicada osteoartirit grlme oran % 50-70 iken, diyetleri borca zengin olan

USA, UK ve Avusturalyada osteoartirit grlme oran % 20 lerdedir (Nielsen F.H.,

1994).

Yaplan almalarda osteoartiritli eklemler etrafndaki kemiklerdeki bor

konsantrasyonunun osteoartiritsiz eklemlere bal kemiklerdekine gre ok daha az

olduu grlmtr.

22


35/69


Ayrca bor eksikliinde insan ve hayvanlardaki baz elementlerin

fonksiyonlarnda azalma grlr. rnein; Ca, Mg, VitaminD, methionin, arginin

(Nielsen F.H., 1994).

1.2.2.3.Borun Vcuda Girii ve Ayrlmas

Yiyeceklerle, ime sularnda da ok kk miktarda bulunduundan sularla,

havadaki borat ise deri ile temas sonucu veya ak yaralardan vcuda girebilir. Borun

byk bir ksm, zellikle de yiyeceklerle alnan, idrar yolu ile vcudu terk eder.

Yaplan deneylerde az yolu ile alnan borun yars 24 saat sonra, dier yars 4 gn

iinde idrarda meydana kmtr. Hatta 23 gn sonra dahi idrarda fazla miktarda bor

bileiklerine rastlanmtr. Kan ya da idrar testi yaplarak vcuttaki bor seviyesine

baklabilir. Bu analizler iin zel aletler kullanlmaktadr (r: ICP-OES, ICP-AES)

(ATSDR., 1992).

Son yllarda yaplan almalarda; (yalar 20-53 arasnda deien 32 denek

zerinde yaplan 7 gn periyotlu alma) borun uygun gnlk alm llm;

ortalama bor girii erkeklerde; 2,28 1,3 ve kadnlarda; 2,16 1,1 mg/gn olarak

bulunmutur (Naghii ve ark, 1996).

Gnde yaklak 1-10 mg bor alm uygun ve gvenli olacaktr. Baz

literatrlerde gnlk 3 mg bor almnn yeterli olaca vurgulanmaktadr. Ve

piyasadaki bor tabletleri 3 ya da 6 mglk dozlarda hazrlanmtr. Borun

metabolizmaya almndaki en yaygn formlar,

sodyum borat,

bor sitrat,

bor aspartat ve

bor glisinattr.

Tm bu bor bileikleri vcuda giriinden sonra borik asite dnr. Borik asit

vcut svlarndan pasif difzyon ile absorbe edilir ve absorpsiyondan sonra yumuak

doku ve kan bor konsantrasyon oran yaklak 1.0 dir. Borun gdalardaki temel

formu (rnein, bor karbohidrat esterleri) borik asite metabolize edilir. Borik asit

kendi kendine metabolizmaya geemez. drardan deiime uramadan elimine edilir.

23


36/69


Borik asit eliminasyonunun yar mr 21 saattir (Murray, 1998). Borun

eliminasyonuna ter, safra ve solunum da katkda bulunmaktadr. lave olarak alnan

borun fazlasnn kemiklerde depoland kantlanmtr ( Gregory ve Kelly, 1997).

1.2.2.4. Toksikoloji

Bor; btn organizmalar iin toksik olduu halde ve borik asit ve boraks

olarak pestisit ve yiyecek koruyucu olarak kullanlr. Borik asit, yiyecek koruyucu

olarak kullanld iin dnya salk rgt buna bir snrlama getirmitir. Baz

yrelerde ime suyunda ve bu sudan yaplan merubatlarda toplam alnmas gereken

bordan daha fazla miktarda bor bulunabiliyor (Gregory ve Kelly, 1997).

100 mg zeri almlarn toksik etkiye yol at bilinmektedir. ldrc doz

ise yetikinlerde; 15-20 g ocuklarda 3-6 g olarak belirtilmitir (Nielsen F.H., 1994).

Kaza eseri yiyeceklerle byk miktarlarda bor bileikleri vcuda girdiinde

zehirlenmelere sebep olur. Borik asit hasarl dokulardan dorudan absorbe edilir.

Borik asitin antiseptik maddeler ierisinde bir miktar bulunmas bebek ve yeni

doanlarda toksik kazalarn yaygn nedenlerinden biri olarak bilinmektedir.

Hayvanlarda kronik dk seviyeli bor muamelesi sonucu byme azl ve

ve deriye ait dzensizlikler ile erkek reme sistemi fonksiyonunda basklanma

gzlenmitir. Diyetle 4500 ppm zerinde borik asit alan erkeklerde testislerde

krelme, 1000 ppm borik asit alndnda ise sperm hareketlerinde azalma

grlmtr (Gregory ve Kelly, 1997). Ancak Balkesir/Bandrmada yaplan bir

almada bor ile ksrln hi bir ilikisi olmad ortaya konmutur (ayl, 2003).

Keilere az yoluyla toksik fakat subletal miktarda bor verildiinde; hcre

volumunda artma, hemoglobin, inorganik fosfat, kreatin fosfokinaz, konjuge

biluribin, sodyum, glukoz, kolesterol ve aspartat transaminaz da nemli artlar

grlmtr.

nsanlara damar yoluyla 100 mg bor veya oral yolla 270 mg borik asit

verildiinde herhangi bir toksik zehirlenme gzlenmemi fakat bunun yannda

havadan gelen toza maruz kalndnda; bor oksit veya bunun ykseltgenme

rnlerinden olan borik asit solunum yolu ve gzde tahrie neden olduu

24


37/69


saptanmtr. Hayvanlarda yaplan bir almada erkek reme sistemi

fonksiyonlarnda basklanma grlmtr.

Akut bor zehirlenmelerinin en yaygn belirtileri; mide bulants, kusma ve

ishal (mavi-yeil renkte) , karn ars, deri ve mukoz membrannda kzarklk,

bbrek kanallarnda hasar, cier fonksiyonlarnda bozukluk, sarlk, idrarda

riboflavin salgs azalmasdr.

Kronik zehirlenme semptomlar ise; anoreksia, sindirim sistemi bozukluklar

ve zayflk, deri iltihab, adet dzensizlikleri, anemi, konvzyon (havale) ve sa

dklmesidir.

Toksisiteyi azaltmak iin tercih edilen mdahale, bor ekstraksiyonunu

artrmas nedeniyle N-asetil sistein uygulamasdr (Gregory ve Kelly, 1997).

1.2.2.5. Uygun Doz

Bor optimal dozu uygun fizyolojik fonksiyonlar iin 3-6 mg./gn dr. Bu

doz, bol sebze, meyve, baklagil ve kuruyemilerden salanabilir. Diyetlerinde yeterli

lde bu maddeleri tketmeyenlerin gnde 3 mg elementel bor almalar gerekir.

Artiritli kemikler normalden daha az bor bulundurduundan dolay gnlk 6-9 mg

bor alm gerekmektedir ( Gregory ve Kelly, 1997).

ekil 1.2. Baz ticari bor tabletleri*

25


38/69


Borun Piyasada bulunan baz rnleri;

Boron Extra Strength (Vitaline)

Tri-Boron (Twinlab)

Tetra Boron (Sdaray)

Boron 3 (GNC)

Ticari bor tabletleri, kombine ekildedir. rnein;

Vitamin D

Kalsiyum

Magnezyum

Chondroitin slfat

Glukozamin

Curcumin

Boswellia

Gelatin

priflavone

Soy isoflavones le kombine bor tabletleri mevcuttur (Murray, 1998).

*(http://www.vitaminproshop.com,http://www.goldenglow.com.au/ggecomm/productview.jsp?Productld=5601) (ekil 1.2).

1.2.2.6. Borun Biyokimyasal Mekanizmas

Borun biyokimyasal mekanizmas henz bilinmemekle birlikte, iki hipotez

ne srlmektedir. Birincisi, Borun hcre zar gei sinyallerini ve zar gei

hareketlerini redoks tepkimelerine etki ederek dzenleyici iyon grevi grddr.

Hayvan deneylerinde, Borun hcre d kalsiyum tanmasna etki ettii ve hcre ii

kalsiyumun trombinler tarafndan aktive edilerek serbest kalmasn salad

grlmtr.

kinci hipotezde ise bor, beyaz krelerin (lkosit) mikroorganizmalar

ldrmesinde kullanlan reaktif oksijen paracklarnn kullanld oksidatif patlama

olayn dzenlemede rol alr. Bu dzenlemeyle reaktif oksijen paralarnn

etrafndaki dokuyla reaksiyonu sonucu baz kollaterallerin hasara uramasn

nledii ileri srlmektedir.

26


39/69


Borun biyokimyas borik asite dayaldr. Borik asit kompleksleri vcuttaki

birok yapda bulunmaktadr. rnein;

Karbohidratlar (eker ve polisakkaritler)

Nkleotidler (adenozin monofosfat ve niasinamid adenindinkleotid)

Vitaminler (Askorbik asit, piridoksin, riboflavin)

Bu birok bileikte borik asit formundaki esterler bulunur. Bu esterler

tercihen ayn taraftaki hidroksil gruplarnn yan yana olanlar ile oluur. En kararl

esterler borik asitin iki karbohidrat aras kpr yapt molekllerdir. rnein;

fruktoz-bor-fruktoz. Bu gibi znebilen bor kompleksleri bitkilerin floem ve nektar

(bal z) ksmlarnda bulunur. Bor ieren polisakkaritler benzerekilde bitki hcre

duvarlarnda pektin formunda bulunur (Murray,1998).

1.3. Bor Analiz Yntemleri

Borun eitli materyallerde kalitatif veya kantitatif analizlerini mmkn klan

birok analitik tayin yntemi mevcuttur. Bunlar aadaki ekilde sralanabilir:

1) Kolorimetrik metodlar

2) Florimetrik metodlar

3) Potansiyometrik metodlar

4) Atomik spektrometrik metodlar

a)Alev atomik spektroskopi

AES, AAS

b)Plazma kaynakl metodlar

Plazma kaynakl OES

Plazma kaynakl MS

5) yon Kromatografi

6) Ntron aktivasyon analizleri (Sah ve Brown, 1997)

27


40/69


1.3.1. Kolorimetrik Yntemler

Bu yntemde, bor ile spesifik reaksiyon veren ve renkli bor kompleksleri

oluturan reaktifler kullanlr. Bu reaktifler; Azometin-H, curcumin, carmine,

quanilizarine, arsenazo, kristal violet ve metilen mavisi gibi bileiklerdir.

En yaygn kullanlan reaktif azometin-H reaktifidir. Borik asit ile pH 5.1 de

420 nmde absorbans veren renkli bir kompleks oluturur (0.5 ve 10 mg B/L lineer

konsantrasyon aralnda). lk olarak azometin-H yntemi ile bor tayini 1947de

yaplmtr (Harp, 1997). Azomethin-H yntemi daha az giriim veren bir yntemdir

ve daha gvenilir, hzl, kolay, hassas ve dier kolorimetrik metodlardan daha

elverilidir (Sah ve Brown, 1997). Modifiye azometin-HR kullanlmas yntemin

hassasiyetini artrmasna ramen Al, Cu, Fe, Ti ve Zr un giriim yapmas

durumundan dolay sakncaldr.

Bor analizleri iin iki tane B-curcumine kompleksi mevcuttur. Bunlar;

rubocurcumine ve rososiyanindir. Yaygn olarak kullanlan rososiyanin 545 nm de

pH 1.0 dolaylarnda maksimum absorpsiyon vermektedir.

Carmine metodu carmine ile borik asitin oluturduu reaksiyona dayanr.

Oluan rn ananthraquinone boyasdr. 0.5-10 mg B/L dedeksiyon aralnda 585

nmde maksimum absorpsiyon verir. 0.5 den daha dk konsantrasyonlarn lm

bu metod ile mmkn deildir. Limitler asndan curcumine ve carmine metodlar

uygun deildir (Sah ve Brown, 1997).

1.3.2.Fluorimetrik Yntemler

Bu yntem, borun floresans yayabilen komplekslerinin spesifik dalga

boylarnda yaydklar nlarn frekans lmlerine dayal bir yntemdir. Floresans

yapan maddenin eidine gre florimetrik yntemler farkllklar gsterir. Bunlardan

bazlar; alizarin krmzs (1,2 dihidroksiantraquinon-3-slfonik asitin sodyum

tuzu), kromotropik asit ve dibenzoilmetan-izobtil metil ketondur. Kaydedilen tespit

snrlar sras ile; 0.34 g B/mL, 0.3-0.7 g B/mL , 7.2 ngB/mLdir.

28


41/69


Kolorimetrik metotlardan daha hassas olmasna ramen, birok kimyasal

trn giriim yapma olaslndan dolay, ayrca pH ve scakla kar hassas bir

yntem olmasndan dolay florimetrik metotlar, kolorimetrik metotlar kadar yaygn

kullanlmazlar (Sah ve Brown, 1997).

1.3.3. Potansiyometrik Yntemler

Potansiyometrik metotlarda borun rnek matriksinden ayrlmas

gerekmektedir. Borun potansiyometrik tayini BF4- (tetrafloroborat iyonu) seici

elektrot ile yaplmaktadr. Potansiyometrik metotlar sklkla rnek matriksinden

etkilendii iin yaygn olarak kullanlmazlar. zellikle bitki ve toprak rnekleri ok

kompleks matrikse sahip olduundan bu yntemle bor tayini uygun deildir.

1.3.4. Atomik Spektroskopik Yntemler

1.3.4.1. Alev atomik spektroskopi

1.3.4.1.(1) AES(Alev emisyon spektroskopi)

Metot, atom evresindeki trlerin emisyonunu inceler. rnekler genellikle

ierisinde rnek elementlerinin atomlatrld bir aleve pskrtlr.

Atomlatrmada kullanlan yakc gaz olarak genellikle; asetilen-hava veya asetilen-

N2O-hava karmlar kullanlmaktadr.

1.3.4.1.(2) AAS(Alev absorpsiyon spektroskopi)

Metot, tek bir serbest atomun tayinini mmkn klar. Atomun evresindeki

yaplar, dk enerji seviyesindeki fotonlar absorplar. Her element iin spesifik

oyuk katot lambalar mevcuttur.

AAS ve AES bor tayinleri iin hassasiyeti dk yntemlerdir ve borun

rnek matriksinden ayrlmasn gerektirmektedirler.

29


42/69


Elektrotermal buharlatrmal AAS [(ET)-AAS ] metodu, borun kat ve sv

rneklerde paralanma ve atomizasyon gerektirmeden tayinini salayabilir. Ancak bu

yntemde ise kimyasal deiiklikler yaplmazsa zayf tespit snr alnr ve hassasiyet

der. nk bor ieren trlerin termal paralanmas yeterince gerekleemez.

Kimyasal modifikasyonlar pirolitik grafit tp ile eitli kimyasal ajanlar kullanlarak

ve piroliz scakl ykseltilerek yaplr. ET-AAS iin kullanlan kimyasal ajanlardan

ikisi; diamonyum hidrojen fosfat ve NaOH bor sinyalinin kayplarn nler, matriks

giriimlerini drr ve tespit snrn artrr. Ancak bu metotlarn hassasiyeti ve

kesinliinin baarl olmayacandan ve birok kimyasal eklemeli prosesler

gerektirdiinden birok bilim adam tarafndan bor tayinleri iin uygun

grlmemektedir.

1.3.4.2. Plazma Kaynakl Metotlar

Plazma, ierisinde elektronlar, pozitif iyonlar ve ntral iyonlar iyonlar bulunduran

bir gaz karmdr. Argon gaz en yaygn kullanlan plazma gazdr. Fakat dier

birok gaz ya da gaz karmlar da kullanlmaktadr.

1.3.4.2.(1) Plazma Kaynakl OES

B, S, N gibi zor llebilen, geni bir lineer aralkta dk tespit snrlar

olan elementlerin lmleri ICP-OES (ndktif Elemi Plazma Optik Emisyon

Spektroskopisi) ile mmkndr. Bor tayinleri iin bilinen dier yntemlere gre daha

iyidir. Yntem, kat, sv ya da gaz rnein plazma iine verilmesi ve atomik

emisyonun llmesine dayanr. Eer rnek katysa plazmann yksek enerjili

atmosferi rnei ezip toz haline getirir, kimyasal balar krlr ve rnek iyonize olur.

Sinyaller genellikle geni bir lineer aralkta olmaktadr. Kk miktarlardaki

elementler ya da zor matriksler iin ICP-OES yntemi uygundur.

30


43/69


1.3.4.2.(2) Plazma Kaynakl MS

ICP-MS ile periyodik cetveldeki btn elementlerin 2-3 dakika kadar hzl bir

srede tayin edilmesi mmkndr. Dier metotlara gre avantajlar; yksek

hassasiyete sahip olmas ve bor konsantrasyonu ile birlikte, izotop oranlarn da

vermesidir. Borun izotop oranlarnn llmesi daha ok biyolojik almalarda

nem tamaktadr. Tespit snrlar biyolojik materyallerde 1 g B/L -3 g B/L, Tuzlu

sularda 0.15 g B/L, insan serumunda 0.5 g B/Ldir.

ICP-OES ve ICP-MS yntemlerinde almann etkinlii ve kolayl iin i

standart kullanlmas gerekmektedir. ICP-MS yntemi ile bor tayini iin en uygun i

standart molekl ktlesi bora yakn olan (9.01218) berilyumdur (Sah ve Brown,

1997).

1.3.5. yon Kromatografi

yon kromatografisi, iyon deitirici kolonda ilgili iyonlarn ayrmna dayal

bir yntemdir. Analiz, iyonlarn kolondan geiinden sonra yaplr. Bor analizlerinde,

yntemin baarl olabilmesi iin zeltinin slfr ve katyonlardan arndrlmas

gerekir. Toprak, sediment ve su rneklerinde bor tayini iyon deitirici kromatografi

ile mobil faz olarak D-sorbitol kullanlarak yaplmaktadr. Ayrca bitki ve toprak

ekstartlarnda bor tayininin baarl olabilmesi iin borun iyonik formda bulunmas

gereklidir (Sah ve Brown, 1997).

1.3.6. Ntron Aktivasyon Analizleri (NAA)

NAA, rnein 0.025 eV enerjili termal ntronlarla bombardman edilerek

aa kan enerjinin lmne dayal bir yntemdir.

Bor ieren bir rnekte reaksiyon u ekildedir:

10

B + ntron 7

Li +4

He ( tanecii, 2.31 MeV gama n, 478keV) (1.4)

31


44/69


Btn NAA temelli bor lm metotlar bu reaksiyona dayanr. Eer

tanecii llyorsa yntem, ntron yakalama radyografi, eer gama () nna

dayal bir lmse yntem, promt- aktivasyon analizi olarak adlandrlr.

Bu yntemlerle bor tayinleri iin termal ntronlar reten nkleer reaktrler

gerekeceinden, evre asndan sakncal bulunmaktadr (Sah ve Brown, 1997).

Bu almada azometin-H spektrofotometri ynteminin zmde bor tayinine

uygulanabilirliinin incelenmesi amalanm, bu amaca ynelik olarak bitkiler ve

insanlar iin yararl ilevleri olan bor elementinin spektrofotometrik yntemle tayin

edilip, rneklerin topland be farkl yrenin zmlerinin bor ieriklerinin

kyaslanmas amalanmtr.

32


45/69

2. NCEK ALIMALAR Burcu SAYGIDEER DEMR

2. NCEK ALIMALAR

S.B. Ho, 2000. Bu almada bitkilerin topraktan boru alabilirliine etki eden

faktrler incelenmitir. Bunlar; ana materyal, pH, toprak yaps ve mineralleri,

topran nemi, scakl, organik madde ierii, besin ilikileri ve bitki trleridir.

Ayrca, borca yetersiz olan Tayvan topraklarnda yetien baz bitkilerdeki, bor

miktarlar, eksikliin nedenleri ve eksikliin giderilmesi zerine almalar

yaplmtr. llecek olan bor, ok dk konsantrasyonlarda olduundan,

azometin-H spektrofotometrik yntem ile tayin yaplmtr. Bulunan sonular

aadaki ekilde zetlenebilir:

eker Pancar: Eksiklik, kiresiz, asitli ve kuru topraklarda, daha ok etkin

byme dneminde gzlenmitir. Belirti olarak yaprak st yzeylerinde beyaz

noktalar ve solma gzlenmitir. Ayrca yaprak sap kararp yarlarak rmeye sebep

olmaktadr. Normal bir pancarda bulunmas gereken bor miktar 40-65 ppm iken

eksiklik belirtileri grlenlerde 20 ppm olarak bulunmutur. Eksiklik, 40 kg toprak

bana 0.06 g boraks uygulanarak giderilmitir.

Papaya: Papaya aacndaki bor eksiklii kuru ve killi topraklardan

kaynaklanmaktadr. Belirti olarak yapraklarda kvrlma, krlmaya meyillilik ve

pigment azalmas, gvde ve yaprak saplarnda yarklar, yeni gelien yapraklarda

lmler gzlenmitir. Meyve dneminde ise iek dklmesi, meyve ve tohumlarda

geliim yetersizlii, meyvelerde deformasyonlar bor eksikliinin tipik belirtileridir.

Normal aa yapraklarndaki bor miktar 25-155 ppm iken bor eksikliinde 20 ppm

bulunmutur. Eksiklik, aa bana 2.5-5 g boraks veya hektar bana 5-10 kg boraks

ilave edilerek giderilmitir.

Limon: Eksiklik, kuraklk, asitli topraklar ve yanl gbreleme sonucu oluan

nitrojen fazlalndan kaynaklanmaktadr. Belirti olarak meyveler kk boyutlu,

kaln kabuklu, az sulu ve sert olmaktadr. Yapraklarnda ise effaflama, kaln

damarlarda yarlma ve mantarlama, gen yapraklarda kuruma, kvrlma ve soluk

kahverengi-yeil bir renk gzlenmitir. Eksiklik, aa bana 40-120 g borik asit

olarak topraktan uygulama, 150 ppm ise yapraktan uygulama yaplarak giderilmitir.

33


46/69


Ananas: Bor eksiklii, kireli, kuru ve dk organik madde ieren

topraklarda gzlenmitir. Belirti olarak meyvelerdeki atlamalardan dolay mantar

remesi ve byme durmas, yapraklarda kalnlama ve sertlik, kklerde geliim

yetersizlii gzlenmitir. Toprak bor konsantrasyonu 1-1.5 ppm civarnda ise

eksiklik gzlenmitir. Eksiklik, topraa 12-14 kg/saat boraks uygulanarak

giderilmitir.

L. Jaki, (2005). Turmalin, ou topraklarda bulunan ve yksek miktarda

bor ieren bir borosilikat kompleksidir. Genel forml X1Y3Al6[B3Si4O27(OH)4]

olarak gsterilir. Burada X=Na, K, Ca ve Y=Li, Fe, Mg, Mn, Al, Cr, Ti

olabilmektedir.

Turmalindeki bor tayini azometin-H spektrofotometrik yntem ile yaplmtr.

ncelikle turmalin, manyetik ayrma ve ar-sv saflatrma yntemi ile elde

edilmitir. Anhidrosodyum karbonat fizyonu ile dzeni bozulan turmalin rnekleri

seyreltik hidroklorik asit ile muamele edilir. pH ayarlanmasndan sonra bor,

azometin-H ile tepkimeye girmi ve oluan renkli kompleksin absorpsiyonu 415

nmde llmtr. Bulunan sonular, dier prosedr sonularndan elde edilen

deerlerle kyaslanmtr.

Azometin-H-bor kompleksinin absorpsiyonuna pHn etkisi incelenmi ve en

uygun araln 4.5-5.2 olduu bulunmutur.

Ayrca azometin-H-bor kompleksinin absorbans younluunu zeltideki

azometin-H konsantrasyonunun belirledii grlmtr. Bylece, reaksiyonun

azometin-H ve borik asit arasnda geri dnml olduu saptanmtr.

almada, zamann renk deiimine etkisi test edilmitir. Bor-azometin-H

kompleksinin absorbans ilk bir saatte hzla artmtr. Kompleksin rengi 2 saat sonra

gelimi ve kararl hale gelmitir.

Fe ve Alnin giriimleri EDTA-NTA zeltisiyle maskelenerek ya da

hidroksitleri halinde ktrerek elimine edilmitir. Sonu olarak Fe ve Alnin EDTA-

NTA ile maskelenme durumundaki B2O3 miktar, Fe ve Alnin ktrlmesi

durumundaki B2O3 miktarndan daha fazla olarak bulunmutur.

34


47/69


48/69


ekil 2.1. Otomatik azometin-H ynteminin akm diyagram

L. Zaijun, S. Qijun, C. Zihengwei, W. Qin, Z. Juan, (2005). 1-(2,3,4-

trihidroksibenzilidenamino)-8-hidroksinaftalen-3,6-dislfonikasit (THBA) yntemi

ile indeki Paddy, krmz biber, soya, patates, in kestanesi, eker pancar

bitkilerinde spektrofotometrik bor tayini yaplm, sonular ICP-AES yntemi

sonular ile karlatrlmtr. Spektrofotometrik yntem sonular ICP-AES

sonularndan hemen hemen daha yksek konsantrasyonlarda bulunmutur.

Ayrca THBA reaktifi ile dier azometin-H trevi reaktiflerle yaplan

spektrofotometrik yntem kyaslamas yaplmtr. THBA ynteminin dierlerine

gre birtakm avantajlar olduu grlmtr.

Molar absorbsiyon katsays, 2.95 x 104 L/mol.cmdir ve azometin-Hn 4.2

katdr. Bunun sebebinin benzen halkasna 2, 3, 4 pozisyonlarnda bal 3 hidroksil

grubunun bulunmas ve molekln fonksiyonel gruplarnn elektron bulutu

younluunun artmas olduu dnlmektedir. Sonu olarak bu yntemle ppb

seviyesindeki bor tayinleri bile mmkn olmaktadr.

Dier azometin-H trevlerinin reaksiyonlar scakla ve reaktif

konsantrasyonuna baldr. Bu durum seri kontrolleri gerekli klmaktadr. Buna

ramen, THBA ile B(III)n reaksiyonunun ok kararl olduu, oluan kompleksin

absorpsiyonun 24 saat boyunca 0-35 C de maksimum olduu grlmtr. Bu da

rutin analizler iin ok nemlidir. Ayrca amalanan metodun olduka seici ve

bitkilerde bor analizi iin uygun olduu ortaya konmutur.

36


49/69


ekil 2.2. 1-(2,3,4-trihidroksibenzilidenamino)-8-hidroksinaftalen-3,6-dislfonikasitinve bor ile yapt kompleksin yaps

A. Krejcova, T. Cernohorsky, (2003). Bu almada ICP-AES yntemi ile ay ve

kahvede bor analizi yaplmtr. Aratrma materyalleri olarak; inlilerin, GBN

07605 ay, Siyah ay, Yeil ay, Meyveli ay, Kahve ekirdekleri, ilenmi kahve

kullanlmtr. Scak su ekstraksiyonu ile suya alnan rnekler Borun yan sra Na,

K, Mg, Ca, HCl, HNO3 de iereceinden i standardizasyon dzeltme teknikleri de

kullan

lm

t

r. Ayr

ca bu element ve bileiklerin varl

nda bor sinyalinin ne kadaretkilendii zerine almalar yaplmtr.

eitli ay ve kahve rneklerinde ekstaraksiyon ilemi 6 kez tekrarlanm ve

her ekstarat ayr ayr 5 kez llmtr.

rnek hazrlamada mikrodalga paralama teknii de kullanlm ve kan bor

miktarlarna gre scak su ekstraksiyonu yntemi ile karlatrma yaplmtr.

Tm lmlerde ICP-AES metodu kullanlmtr.

Analiz sonucunda bor ierii en fazla olanlar; ay rnekleri arasndan, yeil

ay ve kahve rnekleri arasndan kahve ekirdekleri olarak bulunmutur. Ve

mikrodalga paralama teknii sonularnn scak su ekstraksiyonu sonularna gre

daha yksek bor miktarlarna sahip olduu grlmtr.

A.imek, D. Korkmaz, Y.S. Veliolu, O.Y. Ataman, (2003). Bu

aratrmada ICP-OES ve spektrofotometri yntemleri ile baz fndk trlerinde bor

miktar tayin edilmitir. Bu amala Trkiyede fnd ile mehur olan illerimizden

Ordu, Giresun ve Trabzondaki 16 eit fndk incelenmitir.

37


50/69


Bunun iin iki yntem kullanlmtr:

1) ICP-OES

2) Azomethin-H Spektrofotometrik yntem. (Baka bilinen yksek duyarlkl

reaktifler de vardr. rnein; karminik asit, curcumine. Fakat bu reaktifler konsantre

slfrik asit gerektirdiinden kullanmlar pratik deildir.)

Fndk trleri olarak; Cavcava, Foa, ncekara, Kalnkara, akldak, Kan,

Kara, Kargalak, Ku, Mincane, Palaz, Sivri, Tombul, Uzunmusa, Yassbadem,

Yuvarlakbadem trleri kullanlmtr.

Fndklar kabuklarndan ayrl p, tlp kl edilerek asit zeltisi ile

muamele edilip en son szlm sznt ise analizde kullanlmtr.

Sonu olarak, iki ayr analiz yntemi karlatrmal olarak incelenmi,

spektrofotometrik metotta bor ieriinin ICP-OES metoduna gre genellikle daha

yksek olduu bulunmutur. Ayrca fndk trlerindeki bor ierikleri belirlenmi ve

Mincane, Yuvarlakbadem, Foa ve Uzunmusa trlerinde bor ieriinin en yksek,

Kalnkara, Kan, Kargalak, Ku ve Yass badem trlerinde bor ieriinin en dk

olduu grlmtr.

L. Zaijun , (1999). Bu almada borun bitkilerde ve topraktaki

spektrofotometrik tayini iin 4-metoksi-azometin-H reaktifi kullanlmtr. Bor

tayinleri iin kullanlan 4-metoksi-azomethin-H reaktifi bor ile pH 5.7 dolaylarnda

1:2 orannda reaksiyona girerek sar renkte bir kompleks oluturur. Maksimum

absorbans 420 nm dir. Bu aratrmann amac Azomethin-H spektrofotometri

ynteminin yerine hassasln etkinliini, seiciliini, kararlln nemli lde

artraca dnlen 4-metoksi-azomethin-H ynteminin de bitkilere ve topraa

uygulanabilirliini lmektir.

Aratrma materyali olarak, pirin, kahve aac yapraklar, yeil yaprakl

sebzeler ve toprak kullanlmtr. lmler ICP-AES cihaz ile yaplmtr.

Sonu olarak 4-metoksi-azomethin-H reaktifi ile yaplan bor tayininin baarl

olduu grlmtr. Baar kyaslamas yaplrken daha nce denenmi Curcumin

metodu sonular ve ICP-AES sonular ile karlatrlmtr.

A. Hokura, H. Matsuura, F. Katsuki, H. Haraguchi, (2000). Bu almada

oklu element analizlerinden, ok bulunandan ultra eser miktarlara kadar bor dahil

38


51/69


birok elementin referans materyal olarak seilen, Domates yapraklar, am ineleri

ve ay yapraklarnda ICP-AES ve ICP-MS metotlar ile tayini yaplmtr.

Bitki rnekleri stlm teflon kaplarda nitrik asit ve hidroflorik asit ile

muamele edilmitir.

40 eit element ile allm ve bu elementlerin analitik verileri geni bir

konsantrasyon aralnda kmtr. rnein, domates yapraklarnda, 49600 g/L Ca

6,2 ng/g Lu konsantrasyonlar bulunmutur.

Elementlerin her biri bitki rneklerinde ve bitkinin yetitii toprakta ayr ayr

analiz edilmi ve aralarndaki greceli bolluk tartlmtr.

Sonuta, domates yapraklarnda ve am inelerinde birok elementin nemli

lde depoland ortaya km, K, Mg, Ca, Mn, Cu, Zn, B ve Pnin bitki

bymelerinde geni zenginletirme saladklar bulunmutur.

M.A. Wimmer, H.E. Goldbach, (2000). Bor analizlerinde sklkla

kullanlan ICP-OES ve ICP-MS yntemlerinin pahal olmas ve bor analizleri iin

daha duyarl yntemlerin da mevcut olmas, bu tr almalarn yaplmasn

salamtr.

Curcumin metodu 50-150 l miktarlarndaki bor tayinleri iin olduka hassas

bir metottur.

Aratrma materyali olarak musluk suyu, mineral sular ve besin zeltileri

kullanlm. Ayrca biyolojik materyal olarak, Vicia faba (bakla) bitkisinin yaprak

ve kk, Cucurbita (kabak) bitkisinin yapraklar kullanlmtr.

Bu yntemde boru geri kazanma yzdesi % 98-99 olarak ve greceli standart

sapma %1-5 olarak bulunmutur. Analiz edilen materyallerdeki bor

konsantrasyonlar ise, 0,05 ile 0,40 mg B/L arasnda deien miktarlarda

bulunmutur.

K. Szentmihalyi, G.A. Csiktusnadi-Kiss, A. Keszler, L. Kotai, M.

Candeaias, M.R. Bronze, L.V. Boas, I. Spauger, E. Forgacs, (2000). Bu

almada krmzarapta 16 eit elementin (Al, B, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, K,

Mg, Na, P, Sr ve Zn ) ICP-OES yntemi ile tayini yaplmtr. Potasyum iin greceli

standart sapma % 0,41 den % 2 ye kadar eitlilik gstermitir. Geri kazanma

39


52/69


yzdeleri bulunurken standart ekleme yntemi kullanlmtr. Geri kazanma

yzdeleri % 90,6 (P) ile % 116 (B) arasnda deimektedir.

15 krmzarap rnei kullanlm ve B, Ca, Co, Cr, Cu, Fe, K, Mg, Mn,

Na, P, Sr ve Zn herarap rneindeki konsantrasyonlar arasnda nemli farklar

bulunmutur. Ancak Zn, Na, B ve Cu konsantrasyonlar yaklak ayn bulunmutur.

40


53/69

3. MATERYAL VE METOD Burcu SAYGIDEER DEMR

3. MATERYAL VE METOD

3.1. Materyal

3.1.1. Kullanlan Aratrma Materyalleri

Vitis Vinifera (zm) : Nide (Kemerhisar), Adana (Pozant) yrelerinden temin

edilen be adet siyah ve be adet beyaz olmak zere10 zm rnei, materyal olarak

kullanlmtr. Kullanlan zm rneklerinin blgelere gre dalm aadaki

izelgede gsterildii gibidir (izelge 3.1).

izelge 3.1. Kullanlan aratrma materyallerinin temin edildii blgeler

Nide (Kemerhisar) Adana (Pozant)

Bozyer Kaml

Armutlu Ba

Baalt

atlyer

3.1.2. Kullanlan Kimyasal Malzemeler

Sodyumhidroksit (NaOH) : zm pH sn ntrletirmek ve zmdeki borikasidi sodyum borat tuzuna dntrmek iin kullanld. Analitik saflkta, Sigma

firmasndan temin edildi.

Nitrik asit (HNO3) : Sodyum borat tekrar borik aside dntrmek iinkullanld. Analitik saflkta, Merck firmasndan temin edildi.

Potasyum hidrojenfosfat (K2HPO4) : Tampon zelti hazrlarken kullanld.Analitik saflkta, Sigma firmasndan temin edildi.

Potasyum dihidrojenfosfat (KH2PO4) : Tampon zelti hazrlarken kullanld.Analitik saflkta, Sigma firmasndan temin edildi.

41


54/69


Etilendiamintetraasetikasit, tetrasodyum, dihidrat (EDTA) : Tamponzeltiye, rnek matriksinde bulunan metal iyonlar ile kompleks oluturup

onlarn giriimini engellemesi iin eklendi. Analitik saflkta, Merck firmasndan

temin edildi.

H-asit (8-amino-1-noftol-3,6-dislfonikasit, monosodyum, monohidrat) : ifbaz reaksiyonunda kullanld. Teknik olarak hazrlanm H-asit kullanld.

Sodyum karbonat (Na2CO3) : H-asidi saflatrmada kullanld. Analitik saflkta,Merck firmasndan temin edildi.

Aktif karbon : H-asidi saflatrmada kullanld. Analitik saflkta, Merckfirmasndan temin edildi.

Etanol (C2H5OH) : Salisilaldehit zeltisi hazrlamada kullanld. Analitiksaflkta, Riedel-de Han firmasndan temin edildi.

Salisilaldehit : if baz reaksiyonunda kullanld. Analitik saflkta, Flukafirmasndan temin edildi.

Hidroklorikasit (HCl) : Kr asitlendirmek iin kullanld. Analitik saflkta,Merck firmasndan temin edildi.

Borik asit (H3BO3) : Standart zelti hazrlamada kullanld. Analitik saflkta,Merck firmasndan temin edildi.

Distile su : Seyreltme ve zelti hazrlamlarda kullanld.

3.1.3. Kullanlan Ara ve Gereler

I. Etv : Elektromag M 420 P

II. Kl Frn :Nve MF 120

III. pH Metre : InoLab

IV. Hassas Terazi : AND GR-200

V. Mikro pipet : Biohit

VI. Elektrikli Istc : Ika Werke

VII. UV Spektrofotometre : UV-2101PC (Shimadzu)

42


55/69


3.2. Metod

3.2.1. zeltilerin hazrlanmas

3.2.1.1. Sodyumhidroksit (NaOH) (0.1 M)

2 g kat NaOH 500 mL suda zlerek hazrland.

3.2.1.2.Nitrikasit (HNO3) (2.0 M)

14.003 mL HNO3 100 mL ye su ile tamamlanarak hazrland.

3.2.1.3.Tampon zelti

2.62 g K2HPO4, 1.12 g KH2PO4 ve 2 g EDTA kartrlarak distile su ile 100

mL ye tamamland. zeltinin son pH s 7.6 dr.

3.2.1.4. H-Asit (2.29 x 10 -2 M)

1.815 g saf olmayan H-asit su ile 250 mL ye tamamland . Bu zeltiyi

saflatrmak iin 2.5 g aktif karbon ve 50 mL Na2CO3 zeltisi ilave edilip

kartrldktan sonra filtre kad ile szld. Hazrlanan saf H-asit ok abuk

bozunduundan dolay kullanlaca anda hazrlamak daha uygundur.

3.2.1.5.Sodyum karbonat (Na2CO3) (0.01 M)

0.106 g Na2CO3 su ile 100 mL ye tamamland.

43


56/69


3.2.1.6.Salisilaldehit (0.115 M)

3.11 mL salisilaldehit etanol ile 500 mL ye tamamland ve bu zelti ise su

ile 1000 mL ye tamamland.

3.2.1.7.Hidroklorikasit (HCl) (1.0 M)

0.12 mL HCl su ile 100 mLye tamamland.

3.2.1.8. Standart Borik asit zeltisi

1.1439 g % 99.99luk borik asit su ile 200 mL ye tamamlan p, tm

seyreltmeler deriimi 1000 mg/L olan bu stok zeltiden yaplmtr. Borik asit

standartlar 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 ppm olarak hazrlanmtr.

3.2.2. Deneyin Yapl

Temin edilen zmler ekirdekleri ile birlikte tldkten sonra asidik

zeltide borun uuculuu yksek olacandan NaOH eklenerek, pH yaklak 7

civarna karlp, etvde 75 C de kurutulmutur. Kurutulmu rnekler, 525 Cde

kl frnnda yaklm ve elde edilen kller ierisindeki sodyum boratlar borik asit

haline getirmek iin nitrik asit ile muamele edilmitir. Bu karm son olarak filtre

edilip, elde edilen zelti analizde kullanlmtr.

Yaplacak bor tayini, borik asit varlnda salisilaldehit ile H-asit in Schiff

baz oluturma reaksiyonuna dayanr. Bu nedenle yaplacak dier ilemler bu

dorultuda olacaktr. H-asit yksek scaklklarda bozunacandan reaksiyon ortam

scakl 25 C civarlarnda olmaldr. Dk scaklklarda yntem daha hassastr

(Harp, 1997).

Camn yapsnda bulunan borosilikat yaplarnn hata verecek olmas

nedeniyle deneyde 50 ml lik plastik volumetrik kaplar kullanlmtr. Son olarak

elde edilen sznt su ile 50 mL ye tamamlandktan sonra bu zeltinin 40 mL si

44


57/69


alnarak zerine 2 mL tampon zelti, 2 mL H-asit, 2 mL salisilaldehit eklenmi ve

reaksiyon balatlmtr ( ekil 3.1). Her zm tr iin tekrar analiz yaplm,

azometin-H ile kompleks oluturabilecek yabanc iyonlarn giriimini engellemek

iin EDTA kullanlmtr.

NH2

OH

+

CHO

OHN

C

OH

H

HO

B(OH)3

H2O

salisil

aldehit azometin-HH-asit

HO3SHO3S

HO3SHO3S

ekil 3.1. H-asit ile salisilaldehitin borik asit varlndaki reaksiyonu (Harp, 1997).

Reaksiyon 15 dakikada tamamlanmtr. Oluan sar renkli kompleksin

spektrofotometrede 412 nm deki absorbans dolayl olarak analit ierisindeki bor

miktarn verecektir.

45


58/69

4. BULGULAR VE TARTIMA Burcu SAYGIDEER DEMR

4. BULGULAR VE TARTIMA

4.1. Analiz Sonularnn Deerlendirilmesi

Petrovsky Azometin H n bor analizlerinde kromojenik ajan olarak

kullanldn gstermitir. Azometin H. salisilaldehit ile H-asidin kondensasyon

reaksiyonu ile oluur. Yani primer amin ile karbonil bileii arasnda asit katalizli

Schiff baz oluum reaksiyonu gerekleir (Harp, 1997). Azometin H ntrale yakn

pH larda H-aside ve salisilaldehite hidroliz olur. Bor bu hidrolizi geri kondense

etmektedir. Yntem bylece bor katalizli kondensasyon reaksiyonu olarak bilinir. Bu

reaksiyonun tam mekanizmas halen bilinmemekle birlikte bu konuda eitli

tahminler sz konusudur.

4.1.1. Mmkn Reaksiyon Mekanizmas

1.Basamak: Tetrahedral bor-salisilaldehit elat ara rn oluur.

2.Basamak: Bor ile kompleks haldeki salisilaldehit, H-aside nkleofilik

atakta bulunur ve H-asidin serbest amin grubu ile salisilaldehitteki karbonil grubu

arasnda karbonilamin formu oluur.

3.Basamak: Karbonilamin hzla Schiff bazna dehidrate olur.

Salisilaldehit ile H-asit (5:1) molar orannda kompleks oluturu

Documents

Borun Insan Ve Bitki Icin Onemi Ve Bazi Uzum Cesitlerinde Bor Tayini Importance of Boron for Human and Plant and Determination of Boron in Some Variates