BOREN_ BOR TEKNOLOJİSİ

7/31/2019 BOREN_ BOR TEKNOLOJS

1/19

BOREN RESM WEB STESNDEN ALINTIDIR.

Tarihesi

Bor ve trevleri uzun yllardan beri kullanlmaktadr. Tarihesine baklnca, Bortuzlarnn 4 bin yl nce ilk kez Tibette kullanld, Babillertarafndan deerlieyalarn ergitilmesinde, Msrllarca mumyalamada, Eski Yunan ve Romallarcada zemine serpilerek arena temizlii iin kullanld saptanmtr.875 ylndaise, Araplar ilk kez bor tuzlarndan ila yapmlardr.

Modern bor endstrisi, 13. yy da Marco Polo tarafndan Tibet ten Avrupayagetirilmesiyle balamtr. 1771 ylnda, talyann Tuscani blgesindeki scak sukaynaklarnda Sassolit bulunduu anlalmtr. 1830 ylnda talyada borik asit

retimi balamtr. Ayn zaman diliminde 1852 de ili de endstriyel anlamdailk boraks madencilii balamtr. Daha sonra, Nevada, California, CalikoMoutain ve Kramer yresindeki yataklarn bulunarak iletilmeye alnmasyla

ABD dnya bor gereksinimini karlayan birinci lke haline gelmitir..Yurdumuzda ise ilk iletmenin 1861 ylnda kartlan Maadin Nizannamesi

uyarnca 1865 ylnda bir Fransz irketine 20 senelik iletme imtiyazverilmesiyle balad bilinmektedir.

Bor Madeninin Anadoludaki Tarihesi

Trkiyedeki bor madenlerinin Dou Roma mparatorluu devrinden beribilinmekte ve kullanlmakta olduu tahmin edilmektedir. lk bor minerali

yataklarna Balkesir li-Susurluk ilesinin Sultanayr blgesinde rastlanmtr.Cevher, bir kalsiyum tuzu olup Pandermit olarak uzun sre yabanc irketler

tarafndan iletilmitir.

1861 ylnda ilk Maadin Nizamnamesi karlarak bu nizamname hkmlerine

uygun bir ekilde 1865 ylnda Fransz Desmazures irketine Boraks Madeniletme imtiyaz verilmitir. 1887de Boraks Consolidated Ltd. ngiliz irketi bublgeye yerlemi ve 1958e kadar da iletme imtiyaz alarak faaliyetine devam

etmitir.


2/19

1927ye kadar 624 yabanc irkete imtiyaz verilmi, 1944 ylnda ise bu

irketlerin byk ksm milliletirilmi ve yabanc sermayeye yeni imtiyazlar

verilmemitir.

MTA ve Etibank gibi yerli kurulular 1935 ylnda 2804 ve 2805 Sayl Kanunlarlaarama ruhsatlarn almlar, II. Dnya Savandan sonra arama faaliyetlerini

yaygnlatrmlardr.

1950 ylnda Bigadite, 1952de Mustafa Kemal Paa blgesinde kolemanityataklar bulunmu, 1956 ylnda da MTA Enstits Emet-Ktahya blgesindelinyit etdleri yaplmas srasnda Hisarck ve Hamamky civarnda kolemanityataklarna rastlanmtr. Bundan iki sene sonra 1958de bu yataklarn iletmeimtiyaz Etibanka verilmitir.

Balkesir Blgesinde Boraks yataklarna sahip olan ngiliz Boraks Consolidated

Ltd. irketi, Boraks cevherlerinin arttn grnce Krka-Sodyum tuzuyataklarn, 1965den itibaren zel madencilerin elinden devralmaya balamve bu yataklar Trk Boraks ad altnda iletmitir. Saha devir ilemlerinde

kanuni noksanlklarn olmas nedeniyle Trk Boraksn imtiyaz dm ve 1968ylndan itibaren bu sahalarn iletme imtiyazlar Etibanka verilmitir. 1969

ylnda proje almalarna balanm, 1970de de tesislerin kurulmasnageilmitir.

Balangta yabanc irketler tarafndan iletilen bor madenlerimiz, 1968 ylndayabanc irketlerin imtiyazlarnn devlete devredilmesi ile Etibank ve bir ksm

kk lekli yerli irket tarafndan iletilmeye balanmtr. 1978 ylnda bormadenlerinin devlete iletilmesi kararndan itibaren de madencilik, yatrm,

retim ve pazarlama konusundaki tm aktiviteler Etibank (bugnk Eti Madenletmeleri Genel Mdrl) tarafndan yerine getirilmektedir.

Devletletirme kararndan bugne kadar geen yaklak 30 yl gibi bir sreiinde gerek madencilik, gerekse rafine bor rnleri retiminde nemliilerlemeler kaydedildii aktr. Bor rezervlerimizin 1978 ylnda 600 milyon ton

olduu bilinirken, yaplan arama almalar ile bugn 2,2 milyar ton rezerve

sahip olduumuz tespit edilmitir. Rezerv almalar halen Eti Maden/MTAibirlii ile srmektedir. retim kapasitemiz her geen gn artm ve dnya borpazarnda etkinliimizin giderek artmasyla 1970li yllarda % 16 olan Pazarpaymz bugn % 37lere ulaarak ABDnin de nne gemitir.

Bor Madenciliinde nemli Tarihler


3/19

1702Borik Asitin ilk kez talyada laboratuar leinde retimi

1830 talyada ilk borik asit retimi

1852 ilide ilk ticari bor madeni iletmecilii

1861lk Osmanl Maden Yasas1864Kaliforniyada ilk ticari bor retimi

1865Aziziye/Susurluk blgesindeki pandermit adl kalsiyum boratn iletmehakknn Compaigne Industrielle Desmazures irketine verilmesi,bylelikleTrkiyede ilk bor madenciliinin balamas irketin Trkiye orijinli

madeni kullanarak Fransada bir boraks rafineri tesisi kurmas,

1872 Nevada ve Kaliforniyada ilk leksit cevherinin bulunmas ve retiminbalamas

1881Death Valley Boraks rezervinin bulunmas

1885 Borate / Kaliforniya bor rezervinin bulunmas Twenty Mule Team yllarnnbalangc

1887Compaigne Industrielle des Mazurese Aziziye rezervi iletme hakknn 50 yllksre ile verilmesi

1887Sultanayrrezervinin Charles Hanson & Co. irketi tarafndan iletmeyealnmas

1887ngilterede kurulan The Borax Company irketinin Compaigne Industrielle desMazures Aziziye rezervinde ounluk hissesini almas

1899Borax Consolidated Limited (BCL)irketinin kurulmas

1899Desmazurese ait sahalarn BCL tarafndan alnmas

1913Kramer Bor yataklarnn bulunmas( I. Dnya sava yllar,ABD 110.000 t/y boraks ile dnyann en byk reticisiidi. )

1935Trkiyede maden arama ve iletme faaliyetlerini yapmak zere Etibankve MTAnn kurulmas

1951Bigadi Kolemanit rezervlerinin zel irketler tarafndan iletilmeyebalanmas

1954BCLinTrkiyedeki madencilik faaliyetlerini gelitirmek amac ile Trk BoraksMadencilik A..ni kurmas

1954Sultanayr maden ocann kapatlmas

1958 Etibank Emet yataklarndan ilk cevherin retimi

1959Trkiyenin ilk cevher ihracat


4/19

1960 Trk Boraks Madencilik A.. ve Trk ortaklar tarafndan Krka Sodyum Boratyataklarnn bulunmas

1964Etibankn 20.000 t/y boraksdekahidrat kapasiteli ilk tesisinin iletmeyealnmas

1968Etibankn 6.000 t/y kapasiteli ilk borik asit tesisinin devreye alnmas

1968Bakanlar Kurulu karar ile Trk Boraks Madencilik A..nin tm maden arama veiletme haklarnn Etibanka devri

1975Bandrma Sodyum Perborat Tesisinin letmeye Alnmas

19782172 sayl yasa ile Bor rezervlerinin tm madencilik ve iletme haklarnnEtibanka verilmesi

1984Krka I. Bor Trevleri Tesisinin iletmeye alnmas

1987Bandrma II. Borik Asit Tesisinin iletmeye alnmas

1996Krka II. Boraks pentahidrat tesisinin iletmeye alnmas

2001Krka III.Boraks pentahidrat tesisinin iletmeye alnmas

2003 Ulusal Bor Aratrma Enstits (BOREN)nn kurulmas

2004Emet Borik Asit Tesisinin devreye alnmas

2007 Kalsine Tinkal Pilot Tesisinin devreye alnmas

or, periyodik tabloda Bsimgesi

ile gsterilen, atom numaras 5,

atom arl 10,81 olan metalle

ametal aras yar iletken zellie

sahip bir elementtir. Periyodik

cetvelin 3A grubunun ilk ve en hafif yesidir.

Temel hal elektron konfigrasyonu 1s2 2s2

2p1dir.

Bor elementi 8B, 10B, 11B, 12B, 13B izotoplarndan olumaktadr. En kararlizotoplar 10B ve 11Bdir. Bu izotoplarn tabiatta bulunma oranlar srasyla %19.1-20.3 ve % 79.7-80.9dir. 10B izotopu, ok yksek termal ntron tutmazellii gsterir. Bylelikle nkleer malzemeler ve nkleer enerji santrallerindekullanlabilmektedir. Trkiyede 10B izotop oran yksek bor cevher yataklarbulunmaktadr.


5/19

eitli metal veya ametal elementlerle yapt bileiklerin gsterdii farkl

zellikler, bor bileiklerinin birok endstride kullanlmasna olanak

salamaktadr. Bor, bileiklerinde metal d bileikler gibi davranr, ancak, farkl

olarak saf bor, karbon gibi elektrik iletkenidir. Kristalize bor, grnm ve optikzellikleri asndan elmasa benzer ve neredeyse elmas kadar serttir.

Borun saf elementi ilk kez, 1808 ylnda Fransz kimyager J.L. Gay-Lussac veBaron L.J. Thenard ile ngiliz kimyager H. Davy tarafndan elde edilmitir.

Bor, biri amorf ve alts kristalin polimorf olmak zere, eitli allotropikformlarda bulunur. Alfa ve beta rombohedral formlar en ok allm olankristalin polimorflardr. Alfa rombohedral strktr 1200C'nin zerinde bozulur

ve 1500C'de beta rombohedral form oluur. Amorfform yaklak 1000C'ninzerinde beta rombohedrale dnr ve her trl saf bor ergime noktasnnzerinde stlp tekrar kristalletirildiinde beta rombohedral forma dnr.

Bor, yerkabuunda yaygn olarak bulunan 51. elementtir. Bor tabiatta hibir

zaman serbest halde bulunmaz. Doada yaklak 230 eit bor minerali olduubilinmektedir. Yaygn olarak bulunan bor minerallerinden bir tanesi bir tr

aluminoborosilikat minerali olan ve yapsnda %10a kadar bor ierebilenTurmalindir. Ancak, sanayide alkali ve toprak alkali bor mineralleri olan Tinkal(Na4B4O2. 10H2O), kernit (Na2B4O7. 4H2O), kolemanit (Ca2B6O11. 5H2O) veleksit (NaCaB5O9. 8H2O) kullanlmaktadr. Ticari maden yataklar snrl olupen ok Trkiye ve ABDde bulunmaktadr.

Bor elementinin kimyasal zellikleri morfolojisine ve tane byklne baldr.Mikron ebadndaki amorf bor kolaylkla ve bazen iddetli olarak reaksiyonagirerken kristalin bor kolay reaksiyon vermez. Bor yksek scaklkta su ilereaksiyona girerek borik asit ve baz dier rnleri oluturur. Mineral asitleri ile

reaksiyonu, konsantrasyona ve scakla bal olarak yava veya patlayc olabilirve ana rn olarak borik asit oluur.

Atomik Yaps :

Atomik ap 1.17

Atomik Hacmi 4.6cm3/mol

Kristal yaps Rhombohedral

Elektron

Konfigrasyonu

1s2 2s2p1


6/19

yonik ap 0.23

Elektron Says(yksz)

5

Ntron Says 6

Proton says 5

Valans Elektronlar 2s 2p 1

Kimyasal zellikler :

Elektrokimyasal Edeer 0.1344g/amp-hr

Elektronegativite (Pauling) 2.04

Fzyon Iss 50.2kJ/molyonizasyon potansiyeli Birinci: 8.298 kinci:

25.154nc:37.93

Valans elektron potansiyeli(-eV)

190

Fiziksel zellikler

Atomik Ktlesi 10.811Kaynama Noktas 4275K - 4002C - 7236F

Termal Genleme

Katsays0.0000083cm/cm/C (0C)

Kondktivite Elektriksel: 1.0E -12106/cm

Termal: 0.274W/cmK

Younluk: 2.34g/cc @ 300K

Grn Sar-Kahverengi ametal kristal

Elastik Modl Bulk: 320/GPaAtomizasyon Entalpisi 573.2 kJ/mole @ 25C

Fzyon Entalpisi 22.18 kJ/mole

Buharlama Entalpisi 480 kJ/mole

Sertlik Mohs: 9.3 Vickers: 49000 MNm-2

Buharlama Iss 489.7kJ/mol

Ergime Noktas 2573K - 2300C - 4172F

Molar Hacm 4.68 cm3/mole


7/19

Fiziksel Durumu (20C & 1atm): Kat

Spesifik Iss 1.02J/gK

Buhar Basnc 0.348Pa@2300C

Bor Mineralleri

Bor HakkndaBor Mineralleri

TP MNERAL BLEM %B2O3 NOTLAR

HidrojenBoratlar

SASOLT H3BO3 56,3Doal borik asittirve sadece talyada

bulunmaktadr

SodyumBoratlar

TNKAL Na2B4O7.10H2O 36,5Tinkal yataklarEskiehir Krkadabulunmaktadr.

TNKALKONT Na2B4O7.5H2O 47,8Genellikleaksesuar olarakkullanlmaktadr.

KERNT Na2B4O7.4H2O 51,0

Kernit yataklar

ArjantinninTincalayu veBlancablgelerindebulunmaktadr.

Sodyum-KalsiyumBoratlar

LEKST NaCaB5O9.8H2O 43,0

leksit yataklar,

ili, ABD veTrkiyedebulunmaktadr.

PROPERTT NaCaB3O9.5H2O 49,6

ABDde Dealt

Walley boryataklarndabulunmaktadr.

KalsiyumBoratlar

KOLEMANT Ca2B6O11.5H2O 50,8En byk rezervTrkiyededir.

PANDERMT CaB10O19.7H2O 49,8Bigadi ve Krka

bor yataklarndabulunmaktadr.

KalsiyumBorosilikatlar DATOLT CaBSiO4OH 24,9

Datolit yataklar

esas olarak
http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=25http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=25http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=25http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=25http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=25http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=25http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=25


8/19

Rusyann Dou

blgelerindebulunmaktadr.

MagnezyumBoratlar

HDROBORAST CaMgB6O11.6H2O 50,5

Arjantinde

kolemanit ilebirliktehidroborasitoluumu dabulunmakta vearlkl olarak

seramik sanayindekullanlmaktadr.

AART MgBO2OH 41,4

Bu mineraloluumu arlklolarakKazakistanda

bulunmaktadr.

BORAST Mg3B7O13Cl 62,2

Trkiyede Emet,

Krka, Bigadiborat yataklarnda

olduka sk

grlr.Kolemanit, leksitbazen Tnelit veVeait-A ile birlikterastlanr.

Rezervler

Bor, yeryznde toprak, kayalar ve suda yaygn olarak bulunan bir elementtir.Topran bor ierii ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte ABDnin bat blgelerive Akdenizden Kazakistana kadar uzanan yrede yksek konsantrasyonlardabulunur. Deniz suyunda 0.5-9.6 ppm, tatl sularda ise 0.01-1.5 ppmaralndadr. Yksek konsantrasyonda ve ekonomik boyutlardaki bor yataklar,borun oksijen ile balanm bileikleri olarak daha ok Trkiye ve ABDnin

kurak, volkanik ve hidrotermal aktivitesinin yksek olduu blgelerdebulunmaktadr.

Dnyadaki bor mineral rezervleri oluumu balca kuaktadr:


9/19

Birincisi, Amerika Bileik Devletlerinin Gneybat blgesinde, Mojave l

blgesindedir. Bu blge u anda dnyann en byk reticilerinden biri olan US

Boraxn ilettii rezervlerin bulunduu blgedir.

kincisi, Trkiyenin de yer ald Gney Orta Asya Alp kua denilen blgedir.

Bu kuaktaki bor rezervleri inden balayp Kazakistan, Kuzeydou Rusya,Trkiye zellikle i Ege ve Marmara Blgesinde deiik tuzlar halinde dnyannen byk bor rezervleri bulunmakta, eski Yugoslavya ve Srbistandadr. Buradabu blgeden sonra bor rezervleri bitmektedir.

ncs ise Gney Amerika And kua rezervidir.

Dnyada en byk bor rezervleri Trkiyede Emet, Krka, Bigadi blgeleri ileABDde Kaliforniyada bulunmaktadr.

Tablo 1. Bor Rezervlerinin lkelere Gre Dalm*

lkeToplam Rezerv

(Bin ton B2O3)

Toplam Rezerv

(% B2O3)

Trkiye 885.000 71.3

A.B.D. 80.000 6.5Rusya 35.000 2.8

in 47.000 3.8

Arjantin 9.000 0.7

Bolivya 19.000 1.5

ili 41.000 3.3

Peru 22.000 1.8

Kazakistan 102.000 8.2

Srbistan - -

ran 1.000 0.1

Toplam 1.241.000 100*ROSKILL 2010 verilerine gre hazrlanmtr.

Tablo 2. Trkiye Bor Rezervlerinin Maden SahalarnaGre Dalm, 2009

aden Sahas Tabii Borat

Toplam Rezerv

(Bin Ton) % B2O3


10/19

gadi, Balkesir Kolemanit,leksit 623.459 29-31

met, Ktahya Kolemanit 1.682.562 28-30

stelek, Bursa Kolemanit 6.995 29

ka, Eskiehir Tinkal 750.620 26

BOR RETM

Dnyada bor retimi yapan en nemli lkeler Trkiye, ABD, Arjantin, Rusya,in, ili, Bolivya ve Perudur. Dnya bor retimi 2008 yl sonunda 1,91 milyonton B2O3 civarnda gereklemitir. Bunun % 42si Trkiyede, % 35i ABDde,

geriye kalan ise dierlkelerde retilmitir. 2008 yl bor retiminin blgeseldalm Tablo 1de verilmektedir.

Tablo 1.2008 yl Dnya Bor retiminin Blgesel Dalm

BLGELER RETMDEKPAY (%)

Avrupa(Trkiye) 42

Kuzey Amerika (ABD) 35

Gney Amerika (ili, Arjantin, Peruve Bolivya)

11

Asya (Rusya ve in) 12

lkemizdeki bor cevherleri konsantre (kolemanit, leksit, tinkal) ve rafine (borikasit, boraks pentahidrat ve boraks dekahidrat) bor rnlerine dntrlerek i

ve d pazarlara satlmaktadr. Konsantre bor retimi Emet, Kestelek ve

Bigadite yaplrken, rafine rnler Krka, Bandrma ve Emette yaplmaktadr.

Konsantre bor rnlerinde en fazla retim kolemanitte olurken, rafine

rnlerde en fazla retim boraks pentahidrat ve borik asitte olmaktadr. 1998

ylndan itibaren tlm kolemanit, 2006 ylndan itibaren bor oksit, 2008


11/19

ylndan itibaren ise kalsine tinkal retimine balanmtr. Eti-DOT ve inko

borat retimi iin almalar srdrlmektedir. BOREN tarafndan gelitirilen

tarmbor-ahapbor ve inko borat retimi ise zel sektr tarafndan

yaplmaktadr. Eti Maden tarafndan retilen rnlerin dalm Tablo 2de,

Rafine rnlerin dalm Tablo 3'de,hra edilen borrnlerinin dalm ise

Tablo 4'de verilmektedir. Eti Maden tarafndanyaplan toplam ve yurt ii

satlarn sektrel dalm Grafik-1 ve Grafik-2 de gsterilmektedir.

Tablo 2.Eti Maden Tarafndan retilen rnlerinDalm

(Ton)

rnler 2007 2008

Tabii Boratlar 4.407.000 -

Konsantre Boratlar 2.128.000 2.285.000

Rafine Boratlar 1.102.000 1.312.000

Toplam Bor 7.637.000 3.519.000

Tablo 3.Eti Maden letmeleri tarafndan retilen Rafine rnler

(Ton/Yl)

retim Yeri rn Kapasite

Bandma Bor letmesi

Boraks Dekahidrat ve Pentahidrat 200.000 -250.000

Borik Asit 85.000

Sodyum Perborat 34.000

Bor Oksit 2.000

Emet Bor letmesi Borik Asit 120.000

Krka Bor letmesiBoraks Pentahidrat 600.000

Kalsine Tinkal 5.000

Tablo 4.Eti Maden letmeleri tarafndan ihra edilen Bor rnleri

(Ton)

rn 2007 2008

Tabii Sodyum Boratlar 22.604 22.000


12/19

Dier Tabii Boratlar 347.001 456.632

Borik Asit 181.889 176.753

Sulu Disodyum Tetraborat 560.955 551.966

Susuz Disodyum Tetraborat 21.414 15.510TOPLAM 1.133.863 1.222.861

Grafik 1.Bor rnlerinin Toplam Satlarnn sektrel (%) dalm. (Eti Maden)

Grafik 2.Bor rnlerinin Yurt ii Satlarnn sektrel (%) dalm. (Eti Maden)


13/19

Kullanm Alanlar

Borun endstrilerdeki kullanmna ilikin baz bilgiler ilgili ieriklerde

zetlenmitir (DPT 9.kalknma plan K,2006)

Cam Sanayi Seramik Sanayi Temizleme ve Beyazlatma Sanayi Alev Geciktiriciler Tarm Metalurji Nkleer Uygulamalar Bor Fiberleri Uzay ve Havaclk Enerji Salk imento

Bor rnleri

Konsantre Bor rnleri

leksit

Tinkal Kolemanit

Rafine Bor rnleri

Borik Asit Boraks Pentahidrat Boraks Dekahidrat

Etibor- 48 Sodyum Perborat Tetrahidrat Sodyum Perborat Monohidrat Susuz Boraks Bor Oksit

zel Bor rnleri

Tarm Bor Ahap Bor
http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=31http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=31http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=32http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=32http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=33http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=33http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=34http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=34http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=35http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=35http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=36http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=36http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=37http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=37http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=38http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=38http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=39http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=39http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=40http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=40http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=41http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=41http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=42http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=42http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=42http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=41http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=40http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=39http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=38http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=37http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=36http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=35http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=34http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=33http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=32http://www.boren.gov.tr/icerik.php?id=31


14/19

inko Borat Sellozik zolasyon Malzemesi Bor Nitrr Borlu imento Elementer Bor Sodyum Bor Hidrr Trimetil Borat Bor Karbr Bor rnleri Terminolojisi Bor mineralleri ve bunlardan elde edilen ticari rnlerin gruplandrlmas

konusunda literatrde kesin bir snflandrma bulunmamaktadr. Bor retim ve tketimi ile dnya ticareti konusundaki kaynaklar da

olduka snrldr. Bu konudaki en nemli kaynaklardan biri ROSKILLINFORMATION SERVICES Ltd.dir.

Bu irketin 3 ylda bir yaynlad bor raporlarnda; Bor rezervi oluumlarbor mineralleri (boron minerals), bunlardan elde edilen zenginletirilmibor cevherleri boratlar (borates) rafine rnler bor bileikleri (boroncompounds) ve bor rnleri (boron products) olarak adlandrlmaktadr.

Raporun farkl blmlerindeNatural Borates (Tabii Boratlar) ve Refined

Borates(Rafine Boratlar) tanmlamalar da yer almakta ve

- Tabii Boratlar (Natural Borates) ; tinkal, kolemanit, leksit gibi konsantre bor cevherlerini, -Rafine Boratlar (Refined Borates) ise; tabii boratlarn rafinasyonu ya da

kimyasal reaksiyonu ile elde edilen boraks pentahidrat, boraks dekahidrat, susuz boraks, borik asit sodyum perborat gibi rafine bor rnlerini ifade etmek zere kullanlmaktadr. Raporda nc bir grup olarak yer alan rnler ise; - Speciality Boron Chemicals (zel Bor Kimyasallar)olarak adlandrlan

rnlerdir.


15/19

Elementel Bor Bor karbr Bor Halidler norganik Boratlar Fluoroboratlar Borik asit esterleri Bor hidridler Organobor bileikleri Bor-Azot bileikleri bu rnler arasnda saylmakta; Ayrca bu rnlerin kullanm alanlar ile ilgili olarak dzenlenen bir

tabloda Sodyum borhidrr inko borat Bortriklorr Bortriflorr Trimetilborat zel sodyum boratlar Trimetilborat Fluoborikasit - zel Bor rnlerirnekleri olarak yer almaktadr. Bunun dnda lkemizde zaman zamankullanlmakta olan bor u rn

ya da ileri bor rn tanmlamasna uyan bir tanma rastlanmamaktadr.lkemizde bu tanmlama; bor karbr, bor nitrr, inko borat v.b.rnler

iin yaplrken fiberglas iinde yaplabilmektedir. Oysa anlan raporda dagrlecei gibi izolasyon ya da tekstil tipi fiberglas, bor mineralleri ya darnlerinin kullanm alanlar arasnda yer alan bir tketim alandr.

Bor rnleri ile ilgili olarak hazrlanan detayl raporlardan biri de Stanford

Research Institute (SRI)tarafndan hazrlanan Chemical EconomicsHandbook raporudur.

Bu raporda ise; Birincil Bor Kimyasallar( Primary Boron Chemicals) Bor Trevleri ( Derived Boron Chemicals) snflandrmas yaplmtr. Birincil Bor Kimyasallar - Sodyum boratlar


16/19

- Kalsiyum boratlar - Gl sularndan elde edilen Boraks, Susuz boraks - Dk konsantrasyonlu gl sularndan elde edilen Ortoborik asit,Susuz

Borik Asitolarak Bor Trevleri - Elementer bor - Bor halidler - norganik boratlar - Fluoroboratlar - Borik asit esterleri +Refrakter bor bileikleri - Bor hidridler, boranlar ve organobor bileikleri - Bor hidrrler - Boranlar - Organobor bileikleri olarak tanmlanmaktadr. Bor konusunda bir baka kaynak United States Geological Survey (USGS)

yaynlardr. Bu yaynlarda da bor rnleri Roskill raporuna benzer ekilde

bor mineralleri (boron minerals) vebor bileikleri (boron compounds)eklinde ayrlmtr.

Rafine bor rnleri de; - Sodyum boratlar - Borik asit balklarna ayrlmtr. US Borax retmekte olduu sodyum boratlar ve borik asit gibi rnleri

Rafine Bor rnleriolarak tanmlamakta, rn yelpazesinde yer alan tm

rnleri boratlarolarak adlandrmaktadr ABDdeki ikinci byk retici IMC tarafndan retilmekte olan rnlerden -Borik asit -Boraks pentahidrat -Susuz boraks -Boraks dekahidrat iin bor rnleriifadesi kullanlrken; -inko borat


17/19

-Amonyum pentaborat -Potasyum pentaborat -zel borik asitler -zel boraks dekahidrat -Disodyum oktaborat tetrahidrat gibi rnler iin Speciality boron products (zel Bor rnleri) ifadesi kullanlmaktadr. Bu kaynaklarca yaplan snflandrma genel olarak deerlendirildiinde; - Rezervler sz konusu ise Bor Mineralleri Rezervleri, - Konsantre cevher rnlerisz konusu iseHam Bor rnleri, - Konsantre cevherlerden rafinasyon ya da reaksiyon sonucu birincil

olarak retilen boraks pentahidrat, boraks dekahidrat, susuz boraks,sodyum perborat, borik asit ve susuz borik asitszkonusu iseRafine Borrnleri,

- Rafine bor rnlerinden retilen; inko borat, sodyum borhidrr, borkarbr, bor nitrr, disodyum oktaborat tetrahidrat, amonyumpentaborat, boranlargibi rnler sz konusu ise zel Bor rnleri,terminolojisini kullanmak,

- Tekstil/ izolasyon tipi fiberglas, borosilikat camlar, sr, sra sabun,deterjangibi rnler iin ise Bor Kullanlan Sanayi rnleri ya da BoraDayal Sanayi rnleri terminolojisini kullanmak daha dorugrnmektedir.

Patentler

Bor HakkndaPatentler

BOR BLEKLER TEKNOLOJLER ARATIRMA ALIMALARI PATENTLER

PATENT ADI BULUU YAPANLARPATENT NO /

TARH

Sodyum Borat zeltilerininElektrolizi ile Borik Asit veSodyum Hidroksit retimi

R.Tolun, B.D.Emir, E.Kalafatolu, S.Kocakuak,

N.Yalaz(rs)

Trk Patenti,No:20785 /1981

Production of Sodium Hydroxideand Boric Acid by Electrolysis ofSodium Borate Solutions

R.Tolun, B.D.Emir, E.Kalafatolu, S.Kocakuak,N.Yalaz(rs)

US Patent, No:4 444 6333 /1984

Kestelek Kolemanitinin KimyasalOksijen htiyacnn Kimyasal T.Ayok, N.rs, R.Tolun

Trk Patenti,No:25867 /
http://www.boren.gov.tr/patentler.phphttp://www.boren.gov.tr/patentler.phphttp://www.boren.gov.tr/patentler.phphttp://www.boren.gov.tr/patentler.phphttp://www.boren.gov.tr/patentler.phphttp://www.boren.gov.tr/patentler.phphttp://www.boren.gov.tr/patentler.php


18/19

Dekrepitasyon ile Azaltlmas 1992

Boraks Pentahidrat nce toz veKristallerinin Kompaktlanarak

Granlasyonu

R.Tolun, S.KocakuakT.Ayok, H.J.Krolu,

K.Akay


1993Boraks Dekahidratn Kalsinasyon

ve Kompaktlanmas Yolu ile YeniGranl bor Bilekeleri retilmesi

R.Tolun, S.Kocakuak,

T.Ayok, H.J.Krolu,K.Akay


Mikrodalga Enerjisi ile Bor Oksitretimi

S.Kocakuak, R.Tolun,E.Ekinci, O.N.olak,H.J.Krolu


Nemli Borik Asidin MikrodalgaEnerjisi ile Kurutulmas

S.Kocakuak, R.Tolun,

E.Ekinci, K.AkayO.N.olak, H.J.Krolu

Trk Patenti,

No:26177 /1994

Nemli Baraks Pentahidratn

Mikrodalga Enerjisi ileKurutulmas

S.Kocakuak, R.Tolun,H.J.Krolu, E.Ekinci


Mikrodalga Enerjisi Kullanm ileSodyum Perborat Monohidratretimi

S.Kocakuak, H.J.KroluR.Tolun, E.Ekinci,K.Akay


Sinterlenmi Bor Oksit Tabletretimi

S.Kocakuak, A.Bk,

H.J.Krolu S.Altnta,R.Tolun


Akkan Yatakta Kristal SusuzBoraks retimi

S.Kocakuak,H.J.Krolu, K.Akay,T.Ayok, R.Tolun, M.Koral,F.bilir


Akkan Yatakta Bor Oksit retimiS.Kocakuak, R.Tolun,H.J.Krolu, K.Akay,T.Ayok

TR 199802126B / 1998

Bor, Slfat ve Arsenik eren AtkSularn Artm ve Bor

Bileiklerinin Geri Kazanm

E.Kalafatolu, N.rs,S.S.zdemir, M.Koral,F.bilir

TR 199901637B / 2002

3.5 Mol Kristal Sulu inko Boratretimi

G.akal, D.Grhan,.Erolu, S.zkar


2006


19/19

Sodyum Pentaborat ve retimYntemi

G.akal, F. Soylu, E.elen


Kolemanit Katkl Portland

imentosu ve retim Yntemi

E.nger, A.elik, F.Soylu,T.Ertn, G.Grbz,S.Trk


BOREN RESM WEB STESNDEN ALINTIDIR.

Documents

BOREN_ BOR TEKNOLOJİSİ