ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 1

Saturn

NATIONAL ASTRONOMICAL RESEACH INSTITUTE OF THAILAND (PUBLIC ORGANIZATION)

สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน)

สำนกงานประสานงาน กรงเทพฯ สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน)

หอดดาวเฉลมพระเกยรต 7 รอบ พระชนมพรรษา ฉะเชงเทรา

หอดดาวเฉลมพระเกยรต 7 รอบ พระชนมพรรษา นครราชสมา

หอดดาวเฉลมพระเกยรต 7 รอบ พระชนมพรรษา สงขลา

อทยานดาราศาสตรสรรธร เลขท 260 หม 4 ต.ดอนแกว อ.แมรม จ.เชยงใหม 50180

โทรศพท : 0-5312-1268-9 โทรสาร : 0-5312-1250

ชน 2 สำนกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย อาคารพระจอมเกลา กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ถนนพระรามท 6 เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400 โทรศพท : 0-2354-6652 โทรสาร : 0-2354-7013

เลขท 999 หม 3 ต.วงเยน อ.แปลงยาว จ.ฉะเชงเทรา 24190 โทรศพท : 0-3858-9396 โทรสาร : 0-3858-9395

เลขท 111 ถ.มหาวทยาลย ต.สรนาร อ.เมอง จ.นครราชสมา 30000 โทรศพท : 0-4421-6254 โทรสาร : 0-4421-6255

เลขท 79/4 หม 4 ต.เขารปชาง อ.เมอง จ.สงขลา 900000 โทรศพท : 0-7430-0868 โทรสาร : 0-7430-0867

สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน)

เรยบเรยงโดย : ศนยบรการวชาการและสอสารทางดาราศาสตรพมพครงท : 1สงหาคม 2560

NARI

TNA

RIT

NARI

TNA

RIT

NARI

TNA

RIT

NARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARIT

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ2 ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ

ในปค.ศ.1610กาลเลโอกาลเลอนกดาราศาสตรชาวอตาเลยนเรมใชกลองโทรทรรศน

สงเกตวตถทองฟาซงเขาเปนคนแรกทสงเกตเหนวงแหวนของดาวเสารแตเนองจากกลองโทรทรรศน

ในยคนนมคณภาพไมดพอ กาลเลโอจงคดวาวงแหวนของดาวเสารเปน “หจบของดาวเสาร” หรอ

“คของดาวทอยตดกบดาวเสาร”

จนกระทงในป ค.ศ.1655 ครสเตยน ฮอยเกนส นกวทยาศาสตรชาวดตช เปนคนแรกท

อธบายไดวาสงทกาลเลโอเหนเปนโครงสรางคลายแผนซดทอยรอบดาวเสาร ตอมาในป ค.ศ.1675

จโอวนนแคสสน(GiovanniCassini)นกดาราศาสตรชาวอตาเลยน-ฝรงเศสคนพบชองแบงแคสสน

ซงเปนชองแบงขนาดใหญของวงแหวนดาวเสาร

ปจจบนนกดาราศาสตรทราบวาวงแหวนของดาวเสารเปนระบบวงแหวนของดาวเคราะห

ทใหญทสดในระบบสรยะ ประกอบดวยวตถทมขนาดตงแตระดบไมครอน (ความกวางของเสนผม

มนษยคอ20–180ไมครอน)ไปจนถงในระดบเมตรองคประกอบสวนใหญเปนนำาแขงมหนเจอปน

อยเลกนอย นอกจากนยงมชองแบงและโครงสรางทซบซอนกวาทนกดาราศาสตรสมยโบราณคดไว

มาก

ทาไมวงแหวนของดาวเสารถงโดดเดนกวาวงแหวนของดาวเคราะหดวงอน

ในระบบสรยะมดาวเคราะห4ดวงทมระบบวงแหวนไดแกดาวพฤหสบดดาวเสารดาว

ยเรนส และดาวเนปจน แตวงแหวนของดาวเสารนนมองคประกอบสวนใหญเปนนำาแขงซงสะทอน

แสงไดดตางจากวงแหวนของดาวเคราะหอนๆทมสดสวนฝนของหนหรอสารประกอบคารบอน

มากกวาทำาใหสะทอนแสงไดไมดเทาวงแหวนดาวเสาร อกทงระบบวงแหวนของดาวเสารยงมมวล

3x1019กโลกรม(3หมนลานลานตน)ซงถอวามากเมอเทยบกบมวลวงแหวนของดาวเคราะหอนๆ

อกดวย

ประวตศาสตรการศกษาดาวเสาร

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 3ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ

องคประกอบในระบบวงแหวนของดาวเสาร

ในปจจบนนกวทยาศาสตรยงไมสามารถสรปไดวาวงแหวนทงหมดของดาวเสารเกด

ขนมาอยางไร แตการศกษาระบบวงแหวนอยางละเอยดทำาใหนกดาราศาสตรมขอมลมากมายเพอ

ทำาความเขาใจกลศาสตรของวตถจำานวนมากและสรางทฤษฎเพออธบายวาวงแหวนสวนตางๆเกดขน

มาไดอยางไรกนแน

นกดาราศาสตรแบงระบบวงแหวนของดาวเสาร เปน 2 สวนคอ

1.วงแหวนหลกของดาวเสาร(Mainrings)

เปนกลมของวงแหวนทอยใกลกบตวดาวเสารสงเกตเหนไดงายดวยกลองโทรทรรศนจาก

โลกแบงออกเปนวงแหวนยอยๆไดน

1.1วงแหวนDเปนวงแหวนจางมากถกคนพบโดยยานวอยเอเจอร1เมอปค.ศ.1980

1.2วงแหวนCเปนวงแหวนจางๆถกคนพบโดยนกดาราศาสตรชาวยโรปในปค.ศ.1850

1.3วงแหวนBเปนวงแหวนยอยของดาวเสารชนทใหญและกวางทสดสวางทสดและม

มวลมากทสดนอกจากนเมอยานวอยเอเจอรฝาแฝดสำารวจดาวเสารในปค.ศ.1980ไดพบรอยคลาย

ซลอจกรยานพาดลงไปบนวงแหวนBเรยกวา“Spokes”ดวย

ภาพถายวงแหวนรอบดาวเคราะหทง 4 ดวง

ทมาของภาพ : http://www.astro.cornell.edu/specialprograms/reu2012/workshops/rings/

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ4

1.4 ชองแบงแคสสน (Cassini division) เปนชองทอยระหวางวงแหวน B กบวงแหวน

Aคนพบโดยโจวนนแคสสนนกดาราศาสตรชาวอตาเลยน-ฝรงเศสในปค.ศ.1675ซงหากมองดวย

กลองโทรทรรศนขนาดเลกจากบนโลกจะสงเกตเหนเปนชองแบงสดำา แตยานวอยเอเจอรฝาแฝดพบ

วาในชองแบงนเตมไปดวยอนภาคฝนทมความหนาแนนในระดบพอๆกบวงแหวนC

1.5วงแหวนAเปนวงแหวนยอยของดาวเสารชนทสวางเปนอนดบ2ภายในวงแหวนนม

ชองแคบเองเคอ(Enckegap)อยตรงกบวงโคจรของดวงจนทรแพนชองแคบเองเคอนถกคนพบโดย

เจมส เอดวารด คเลอร นกดาราศาสตรชาวอเมรกน ในป ค.ศ.1888 แตตงชอตามโยฮนน เองเคอ

นกดาราศาสตรชาวเยอรมนทมผลงานสงเกตการณวงแหวนดาวเสารในปค.ศ.1837

1.6 ชองแบงโรช (Roche division) เปนชองทอยระหวางวงแหวน A กบวงแหวน F

ตงชอตามเอดอาร โรช นกฟสกสชาวฝรงเศส (ชองแบงโรชเปนคนละอยางกบขอบเขตโรช หรอ

Roche limit ทเปนขอบเขตเชงทฤษฎทางฟสกสทหากดวงจนทรเขาใกลดาวเคราะหมากกวาน จะ

ถกแรงไทดลของดาวเคราะหฉกออกเปนชนๆ)

ภาพแสดงรอยสดำ า

เรยกวา spoke

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 5

1.7 วงแหวน F เปนวงแหวนบางๆทนกวทยาศาสตรพบวาการกระจกตวของอนภาคใน

วงแหวนนมความเปลยนแปลงในระดบชวโมงซงนบวาเปนการเปลยนแปลงทรวดเรวมาก วงแหวนน

ถกคนพบโดยทมนกวทยาศาสตรประจำายานไพโอเนยร11จากการสำารวจดาวเสารในปค.ศ.1979

แผนภาพแสดงสวนประกอบตางๆในกลม “วงแหวนหลก” ของวงแหวนดาวเสาร (วงแหวน D ไลออกมา

ถงวงแหวน F) รวมถงวงแหวน G และวงแหวน E ทเปน “วงแหวนรอบนอก” ของดาวเสาร

[Credit ภาพ: NASA/JPL]

ภาพเรยงตอ (Mosaic) ในสตามธรรมชาตของกลม “วงแหวนหลก” ของวงแหวนดาวเสาร(จากวงแหวน

D ถงวงแหวน F เรยงจากซายไปขวา) ทตอจากภาพถายจากกลองถายภาพมมแคบบนยานกสซน ถาย

ภาพเมอป ค.ศ.2007 [Credit ภาพ: NASA/JPL/SSI]

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ6

2.วงแหวนรอบนอกของดาวเสาร(Outerrings)เปนวงแหวนจางๆมความหนาแนนนอยทอย

หางจากตวดาวเสารประกอบไปดวยวงแหวนยอยๆดงน

2.1 วงแหวนดวงจนทรเจนส-เอพมเทยส (Janus/Epimetheus ring) เปนวงแหวน

ฝนจางๆทถกคนพบจากภาพถายวงแหวนดาวเสารในมมยอนแสงอาทตย โดยยานอวกาศแคสสน

ในปค.ศ.2006

2.2 วงแหวน G เปนวงแหวนจางๆ มกลมของอนภาคทกระจกตวกนเปนสวนโคง

คลายสวนโคงของวงแหวน (Ring Arc) รอบดวงจนทรอจออน (Aegaeon) ซงโคจรอยในวงแหวน G

นกวทยาศาสตรเชอวาสวนโคงดงกลาวเกดจากเศษวตถทสาดกระเดนจากการพงชนบนดวง

จนทรอจออน

2.3RingArcบรเวณดวงจนทรมโธนและดวงจนทรแอนธ (MethoneRingArc&

Anthe Ring Arc) เปนกลมของอนภาคทกระจกตวเปนสวนโคงในบรเวณดวงจนทรมโธนและ

ดวงจนทรแอนธ นกวทยาศาสตรคาดวา Ring arc เหลานเกดจากเศษวสดสาดกระเดนจากการ

พงชนบนดวงจนทรทงสองดวง

ภาพถายจากยานแคสสนแสดง Ring Arc ของดวงจนทรแอนธ (ลกศรบน) และของดวงจนทรมโธน

(ลกศรลาง) [Credit ภาพ: NASA/JPL/SSI]

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 7

2.4 วงแหวนดวงจนทรพลลน (Pallene ring) เปนวงแหวนฝนจางๆ ถกคนพบจาก

ภาพถายวงแหวนดาวเสารในมมยอนแสงอาทตย โดยยานแคสสนในป ค.ศ.2006 นกวทยาศาสตร

คาดวาวงแหวนยอยวงนเกดจากเศษวสดสาดกระเดนจากการพงชนบนดวงจนทรพลลน

2.5 วงแหวน E เปนวงแหวนจางๆแผตวอยระหวางวงโคจรของดวงจนทรไมมสกบดวง

จนทรไททน วตถในวงแหวน E ประกอบดวยนำาแขงและฝนทถกพนออกมาจากพวยพบนพนผวของ

ดวงจนทรเอนเซลาดส

2.6 วงแหวนดวงจนทรฟบ (Phoebe ring) อนภาคในวงแหวนนมการฟงกระจายอยาง

เบาบางบรเวณวงโคจรของดวงจนทรฟบซงอยหางจากดาวเสารมากวงแหวนดงกลาวมขนาดปรากฏ

ราวสองเทาของดวงจนทรของโลกแตไมสามารถสงเกตเหนไดดวยตาเปลาเนองจากความหนาแนน

ของอนภาคในวงแหวนนนอยเกนไปนกวทยาศาสตรคนพบวงแหวนยอยวงนผานกลองโทรทรรศน

อวกาศสปตเซอรซงเปนกลองโทรทรรศนทสงเกตการณรงสอนฟราเรดในปค.ศ.2009

แผนภาพแสดงวงแหวนดวงจนทรฟบ และภาพถายรงสอนฟราเรดของวงแหวนยอยวงน ซงวางตว

เอยงจากระนาบวงแหวนหลกและเสนศนยสตรของดาวเสาร แตวางตวตามระนาบวงโคจรของ

ดวงจนทรพบ[Creditภาพ:NASA/JPL/U.Virginia]ทรฟบ[Creditภาพ:NASA/JPL/U.Virginia]

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ8

โครงสรางภายในดาวเสาร ดาวเสารมองคประกอบหลกเปนไฮโดรเจนรองลงมาเปนฮเลยมซงอยในสถานะของเหลว(มแกส

เปนสวนนอยมากๆ)ระดบความลกจากผวดาวยงมากกยงสงผลใหอณหภมและความดนบรเวณนน

มคาสงทำาใหไฮโดรเจนทระดบความลกตางๆมธรรมชาตทแตกตางกนโดยนกดาราศาสตรสามารถ

สรางแบบจำาลองโครงสรางภายในของดาวเสารไดจากการศกษาปรมาณตางๆ ไดแก การสงยาน

อวกาศไปโคจรรอบๆดาวเสารเพอศกษาวาความโนมถวงรอบๆของดาวเสารสงผลตอยานอยางไร

คาความโนมถวงทไดสามารถนำามาสรางแบบจำาลองสภาพโครงสรางภายในของดาวเสารได

ใจกลางของดาวเสารคอ แกน (Core) องคประกอบของแกนมความใกลเคยงกบโลก

คอ เหลก นเกล และหน แตแกนของดาวเสารมความหนาแนนมากกวาแกนโลก รอบๆแกนของ

ดาวเสารคอชนของโลหะไฮโดรเจน(liquidmetallichydrogenlayer)ซงอะตอมไฮโดรเจนใน

ชนนถกบบอดดวยความดนสงมากทำาใหมนประพฤตตวเหมอนโลหะทนำาไฟฟาได นกดาราศาสตร

เชอวามนเปนแหลงกำาเนดสนามแมเหลกของดาวเสาร ถดออกมาเปนชนไฮโดรเจน-ฮเลยมใน

สถานะของเหลวและยงหางจากแกนออกมาเทาใดกยงมสวนผสมของแกสมากขนเทานน

ดาวเสารมองคประกอบหลกเปนไฮโดรเจนรองลงมาเปนฮเลยมซงอยในสถานะของเหลว(มแกส

สรางแบบจำาลองโครงสรางภายในของดาวเสารไดจากการศกษาปรมาณตางๆ ไดแก การสงยาน

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 9

สนามแมเหลกของดาวเสาร

ขวแมเหลกของดาวเสารทำามมเอยงจากแกนหมนของดาวเสารประมาณ 1 องศา โดย

เสนแรงแมเหลกมทศทางพงออกจากขวเหนอและวกกลบเขามายงขวใตของดาวเสารซงแตกตางกบ

ทศทางของสนามแมเหลกโลก

สนามแมเหลกดาวเสารเกดจากการไหลของโลหะรอนรอบแกนของดาว กลาวคอ เมอ

โลหะรอนมการไหลจะทำาใหเกดกระแสไฟฟาขนคลายกบการทำางานของไดนาโมและเมอกระแส

ไฟฟามการไหลวน จงเหนยวนำาใหเกดสนามแมเหลกขน โดยสนามแมเหลกของดาวเสารมลกษณะ

คลายโดนทแผออกมารอบๆดาวเสารแตลมสรยะจะพดและรงสนามแมเหลกไปยงทศตรงกนขามกบ

ดวงอาทตย จงทำาใหสนามแมเหลกของดาวเสารถกดงออกจนมรปรางคลายกบหยดนำาและยดไกล

ออกไปกวา1.2ลานกโลเมตรหรอ20เทาของรศมดาวเสารทรงหยดนำาดงกลาวมการเปลยนแปลง

รปรางอยตลอดขนอยกบความรนแรงของลมสรยะ

ดาวเสารเปนแหลงกำาเนดของคลนวทยความถตำาทเรยกวา Saturn kilometric radia-

tion:SKRซงเกดจากออโรราบรเวณละตจดสงๆเรยกวาcyclotronmaserinstabilityโดยความ

เขมของคลนวทย SKR จะสอดคลองกบการหมนรอบตวเองของดาวเสารและอาจเปลยนแปลงตาม

ความรนแรงของลมสรยะทปะทะแนวสนามแมเหลกดวยเชนกน

การศกษา SKR จะชวยใหนกดาราศาสตรสามารถทำานายลกษณะโครงสรางภายในและ

อตราการหมนรอบตวเองของดาวเสารได แตเนองจากสญญาณคลนวทยดงกลาวมคาออนมากเมอ

ตรวจวดจากพนโลกนกดาราศาสตรจงตองอาศยขอมลจากยานอวกาศแคสสนทโคจรรอบๆดาวเสาร

ภาพแสดงลกษณะแกน

สนามแมเหลกของดาว

เสา รท เอยงจากแกน

หมน เลกนอยและถก

พดดวยลมสรยะออก

ไปเปนรปคลายหยดนำา

NARIT

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ10

ออโอราบนดาวเสาร (Saturn’s Aurora)

ภาพแสดงการเกดออโรราทขวใตของดาวเสาร

ดาวเสารมปรากฏการณออโรราเกดขนบรเวณขวของดาวซงออโรราเกดจากอนภาคทมประจไฟฟา

จากลมสรยะเขาปะทะกบสนามแมเหลกของดาวเสาร แลวเคลอนทเบนไปตามเสนแรงแมเหลกเขาส

บรเวณขวของดาวเสาร อนภาคเหลานจะปะทะกบแกสในชนบรรยากาศของดาวเสารทำาใหแกสอย

ในสถานะกระตนและปลดปลอยพลงงานออกมาเปนแสงออโรราเชนเดยวกบแสงออโรราบนโลก

ชนบรรยากาศของดาวเสาร

ชนบรรยากาศของดาวเสารมองคประกอบหลกเปนแกสไฮโดรเจน แบงออกไดเปนสอง

ชนตามการเปลยนแปลงอณหภมตามระดบความสงไดแก

- ชนโทรโพสเฟยร อยทระดบความสงไมมาก อณหภมของบรรยากาศชนนจะลดลง

ตามความสงเนองจากอากาศดานลางไดรบความรอนจากภายในดาวเสาร ในบรรยากาศชนนมเมฆ

หลกๆไดสามชนโดยเมฆชนลางสดเปนผลกนำาแขงเมฆชนกลางเปนผลกของแอมโมเนยไฮโดรซลไฟต

และเมฆชนบนเปนผลกของแอมโมเนยทมสเหลองซดซงเปนสของดาวเสารทสามารถสงเกตไดจาก

ภาพถายนนเอง

- ชนสตราโทสเฟยร อยทระดบความสงมากๆ อณหภมในบรรยากาศชนสตราโทสเฟยร

จะเพมขนตามความสงเนองจากไดรบพลงงานจากดวงอาทตย

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 11

ลวดลายแถบสทขนานไปกบเสนศนยสตรของดาวเสาร คอแถบเมฆ โดยแถบเมฆทมส

ออนจะเรยกวาแถบโซน (Zones) ซงเกดการยกตวของแกส สวนแถบเมฆทมสเขมจะเรยกวาแถบ

เขมขด (Belts) ซงเกดการจมตวของแกส การยกตวของอากาศบรเวณแถบเขมขดทำาใหเกดสภาพ

อากาศคลายกบพายฝนฟาคะนอง (Thunder Storm) บนโลกได และบรเวณรอยตอระหวางแถบ

เขมขดกบแถบโซนจะเกดกระแสหมนวน(Eddies)ขนซงทงพายฝนฟาคะนองและกระแสหมนวนจะ

นำาเอาความรอนจากภายในดาวเสารขนมาทชนบรรยากาศระดบสงๆ

การแบงชนบรรยากาศบนดาวเสาร

ทมา : http://pages.uoregon.edu/jimbrau/BrauImNew/Chap12/7th/AT_7e_Fig-

ure_12_03.jpg

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ12

การศกษาการเคลอนทของเมฆในแถบเขมขดและแถบโซนทำาใหนกวทยาศาสตรพบวาอตราเรว

ลมตางกนไปตามละตจด โดยลมทมอตราเรวมากทสดจะอยบรเวณเสนศนยสตรโดยมคาประมาณ

1,500กโลเมตรตอชวโมง

การศกษาการเคลอนทของเมฆในแถบเขมขดและแถบโซนทำาใหนกวทยาศาสตรพบวาอตราเรว

ทมา : http://pages.uoregon.edu/jimbrau/BrauImNew/Chap12/7th/AT_7e_Figure_12_05.jpg

ทมา : http://www.astronomy.com/-/media/Images/News%20and%20Observing/

Observe%20the%20solar%20system/Observeplanets4.jpg?mw=600

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 13

ในปค.ศ. 1980ยานวอยเอเจอร (Voyager)

คนพบพายรปหกเหลยมบรเวณขวเหนอของดาวเสาร

หลงจากนนไดมการสำารวจบรเวณขวเหนอของดาวเสาร

อกครงโดยยานแคสสน (Cassini) ในป ค.ศ. 2006 พบ

วาโครงสรางหกเหลยมบนดาวเสารยงคงปรากฏใหเหน

และแทบไมมการเปลยนแปลงใดๆเลย นอกจากสของหก

เหลยมทมความแตกตางกนภาพถายในปค.ศ.2013หก

เหลยมปรากฏเปนสฟาออนในขณะทภาพถายในป ค.ศ.

2017หกเหลยมปรากฏเปนสเหลองสม

โครงสรางทปรากฏใหเหนเปนหกเหลยมคอเมฆทมความหนาไมตำากวา 75 กโลเมตร

แตละดานของหกเหลยมมความยาว13,800กโลเมตรใจกลางของหกเหลยมคอพายหมนขนาดยกษ

ทอาจมอตราเรวมากถง 530 กโลเมตรตอชวโมงบรเวณขอบของหกเหลยมเปนกระแสลมกรด (Jet

stream)ซงพดดวยอตราเรวถง360กโลเมตรตอชวโมง

พายรปหกเหลยม

ภาพถายโครงสรางหกเหลยมในป ค.ศ. 2013 (ซาย) และในป ค.ศ. 2017 (ขวา)

ทมา : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/PIA21611_-_Saturn%27s_

Hexagon_as_Summer_Solstice_Approaches.gif

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ14

พายหมนขนาดยกษบรเวณใจกลางโครงสรางหกเหลยม

ทมา : http://imgur.com/WITWkpR

ตลอดระยะเวลาหลายสบปหลงการคนพบหกเหลยมบนดาวเสารนกวทยาศาสตรพยายาม

หาคำาอธบายวามนเกดขนไดอยางไรในชวงแรกนกวทยาศาสตรคดวาออโรราทเกดขนบรเวณขวของ

ดาวเสารอาจมสวนเกยวของกบการเกดโครงสรางหกเหลยมเนองจากออโรราเกดขนเหนอโครงสราง

หกเหลยมพอดแตตอมานกวทยาศาสตรพบวาแนวคดนไมนาเปนจรงเพราะออโรราเกดขนทง

ขวเหนอและขวใตของดาวเสารแตโครงสรางหกเหลยมปรากฏใหเหนอยางยาวนานบนขวเหนอแตท

ขวใตกลบไมปรากฏโครงสรางรปหกเหลยม

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 15

นอกจากนพลงงานจากดวงอาทตยกไมสงผลตอการเกดโครงสรางหกเหลยมเชนกน

เนองจากโครงสรางหกเหลยมมความหนามากและไมเปลยนแปลงตามฤดกาลของดาวเสาร

สมมตฐานตอมาจงมงเนนไปยงปจจยทเกดขนภายใตโครงสรางหกเหลยมโดยนกวทยาศาสตรคดวา

โครงสรางหกเหลยมอาจเปนคลนในชนบรรยากาศของดาวเสารทอาศยแรงจากกระแสไหลวน (Vortex)

ชวยใหหกเหลยมสามารถคงรปรางอยไดแตขอมลทไดจากการสำารวจโดยยานแคสสนพบวากระแส

ไหลวนไมไดสงผลกระทบตอโครงสรางหกเหลยม

ในปจจบนแนวคดทสามารถอธบายการเกดโครงสรางหกเหลยมไดคอแนวคดทวา

กระแสลมรอบๆขวเหนอของดาวเสารทำาใหเกดแรงเฉอนซงรบกวนการไหลของชนบรรยากาศจน

ทำาใหเกดเปนโครงสรางหกเหลยมโดยแนวคดนสามารถจำาลองโครงสรางหกเหลยมใหเกดขนจรง

ไดโดยใชถงทรงกระบอกซงพนและฝาของถงถกแบงออกเปนพนชนในและชนนอก เมอใสนำาลงใน

ถงและปรบใหพนแตละชนหมนดวยอตราเรวทตางกนจะทำาใหนำาหมนวนจนเกดเปนโครงสรางหก

เหลยม

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ16

นอกจากนหากวเคราะหการไหลของอากาศบรเวณขวใตของดาวเสารโดยใชหลกการ

เดยวกนจะพบวาบรเวณขวใตของดาวเสารสามารถเกดโครงสรางทเปนรปหลายเหลยมไดเชนกน

แตลกษณะการไหลของอากาศบรเวณขวใตจะทำาใหเกดเหลยมเปนจำานวนอนนตจนทำาการไหล

มลกษณะเปนวงกลม

ถงทรงกระบอกสำาหรบจำาลองการ

เกดโครงสรางหกเหลยม (Aguiar

et al., 2010)

โครงสรางหกเหลยมจากการ

จำาลองโดยใชถงทรงกระบอก

(Aguiar et al., 2010)

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 17

พายหมนบนดาวเสาร

พายหมนสามารถเกดขนไดทวดาวเสารทงแบบหมนทวนเขมนาฬกาและหมนตามเขม

นาฬกาการยกตวของอากาศอนจะทำาใหเกดพายขนาดใหญซงมทงสขาวและสนำาตาลโดยสของพาย

จะขนกบองคประกอบและระดบความสงของเมฆ

พายหมนขนาดเลกจะเกดขนนานสองถงสามวนสวนพายหมนขนาดใหญบางลก

สามารถอยไดนานถง 9 เดอน นอกจากนบนดาวเสารยงมพายสขาวขนาดใหญเปนแถบยาวขนาน

กบเสนศนยสตรโดยพายดงกลาวเกดขนบรเวณรอยตอของแถบกระแสลมทพดดวยอตราเรวตางกน

ทำาใหพายถกพดจนเกดเปนแถบยาว ในซกเหนอของดาวเสารพายดงกลาวจะเกดขนทก30ป ซง

สมพนธกบการเกดฤดรอนบนซกเหนอของดาวเสารอยางไรกตามกลไกการเกดพายดงกลาวยงคง

เปนสงทนกวทยาศาสตรพยายามหาคำาตอบกนอย

การเกดพายหมนสขาวขนาดใหญบนดาวเสาร

ทมา : https://www.nasa.gov/sites/default/files/thumbnails/image/pia14905_unla-

beled.jpg

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ18

ดวงจนทรของดาวเสาร

ดวงจนทรของดาวเสารมทงหมด62ดวง(ในปค.ศ.2017)ซงในจำานวนนม53ดวง

ทไดรบการตงชอแลว แตละดวงมขนาดทแตกตางกนไปจากดวงจนทรขนาดเลกมาก (Moon-

let)ทมขนาดเลกกวา1กโลเมตรไปจนถงดวงจนทรไททนทมขนาดใหญกวาดาวพธดาวเสาร

มดวงจนทรทนาสนใจดานชวดาราศาสตร2ดวงเนองจากมสภาพแวดลอมทอาจเออตอการอย

อาศยของสงมชวตไดแก

- ดวงจนทรไททน (Titan) : ดวงจนทรทมขนาดใหญเปนอนดบ 2 ในระบบสรยะ (รองจาก

ดวงจนทรแกนมดของดาวพฤหสบด)และเปนดวงจนทรในระบบสรยะเพยงดวงเดยวทม

บรรยากาศหนาแนนปกคลมคลายกบบรรยากาศโลกเพราะองคประกอบหลกในบรรยากาศ

ของไททนเปนแกสไนโตรเจนเชนเดยวกบบรรยากาศโลกแตแกสมเทนทมอยเพยง 2% ในชน

บรรยากาศของไททนกลบมบทบาทสำาคญในการเกดเมฆและฝนบนไททนคลายกบนำามบทบาท

สำาคญในการเกดเมฆและฝนในบรรยากาศของโลกถงแมไอนำาจะไมใชองคประกอบหลกกตาม

นกวทยาศาสตรคาดการณวาบรรยากาศของไททนอาจคลายกบบรรยากาศของโลกในสมย

ดกดำาบรรพกอนทสงมชวตยคแรกๆจะเพมปรมาณออกซเจนในบรรยากาศดวยกระบวนการ

สงเคราะหแสง สวนลกษณะภมประเทศบนไททนมลำาธาร ทะเลสาบและมหาสมทรของมเทน

และอเทนในสถานะของเหลว

- ดวงจนทรเอนเซลาดส (Enceladus): เปนดวงจนทรทมองคประกอบหลกเปนวตถนำาแขง

คลายกบดาวหางดวงจนทรดวงนมพวยพพนละอองนำาแขงและไอนำารวมถงของแขงอนๆเชน

ผลกเกลอออกสอวกาศละอองนำาแขงทพนออกมาจากเอนเซลาดสเปนทมาของวงแหวนEของ

ดาวเสาร และพวยพบนดวงจนทรเอนเซลาดส ยงบงชวาอาจมมหาสมทรของนำาใตพนผวดาว

ดวย

แผนภาพเปรยบเทยบขนาดของดวงจนทรกลมทมขนาดใหญทสดของดาว เสาร โดยเปรยบ

เทยบขนาดของดวงจนทรแตละดวงพรอมกบขนาดของดาวเสาร

Creditภาพ:NASA/JPL-Caltech/DavidSeal

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 19

ดวงจนทรของดาวเสารถกแบงตามลกษณะวงโคจรไดเปนกลมใหญๆ2กลมไดแก

1.ดวงจนทรแบบปกต(Regularmoons)จำานวน24ดวงมการโคจรแบบปกต(Progradeorbit)

ในทศทางเดยวกนกบการหมนรอบตวเองของดาวเสาร และมระนาบวงโคจรใกลเคยงกบระนาบ

เสนศนยสตรของดาวเสาร ชอของดวงจนทรแบบปกตของดาวเสารถกตงตามเทพ-เทพกลมไททน

และตวละครอนทเกยวของกบตำานานของเทพแซทเทรน(Saturn)ของโรมน

2.ดวงจนทรแบบประหลาด(Irregularmoons)เปนดวงจนทรกลมทโคจรรอบดาวเสารในบรเวณ

หางไกลออกไปมทศทางการโคจรของดวงจนทรทงทศทางเดยวกนและสวนทางกบการหมนรอบ

ตวเองของดาวเสาร(การโคจรของดวงจนทรทสวนทางกบการหมนรอบตวเองของดาวเคราะหเรยกวา

การโคจรแบบถอยหลง(Retrogradeorbit))วงโคจรของดวงจนทรแบบประหลาดเหลานมระนาบ

วงโคจรทำามมเอยงจากระนาบเสนศนยสตรของดาวเสารมาก (ประมาณ 30-50 องศาในกรณ

Progradeorbitและราว140องศา-เกอบ180องศาในกรณRetrogradeorbit)

นกวทยาศาสตรคาดวาดวงจนทรแบบประหลาดเหลานเปนดาวเคราะหนอยทโคจรเขา

มาใกลดาวเสารจนถกความโนมถวงของดาวเสารจบไวหรอเปนเศษชนสวนทแตกออกมาจากวตถท

โดนดาวเสารจบเปนบรวารไว

ปจจบนนกวทยาศาสตรไดตรวจพบดวงจนทรขนาดเลกทฝงตวในวงแหวนของดาวเสาร

แลวมากกวา 150 ดวง โดยอาศยรองรอยทดวงจนทรขนาดเลกเหลานรบกวนวตถในวงแหวน

นกวทยาศาสตรเชอวากลมของดวงจนทรขนาดเลกเทาทตรวจพบแลวเปนเพยงสวนนอยของ

จำานวนดวงจนทรขนาดเลกทงหมด

ดวงจนทรขนาดเลก (Moonlet)

ขนาดประมาณ 400 เมตร ทโคจร

รอบดาวเสารโดย “ฝงตว” ไปกบ

วงแหวน A ภาพนถายโดยยานแคส

สน เมอป ค.ศ.2009

Credit ภาพ: NASA/JPL/SSI

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ20

ยานสารวจดาวเสาร

ยานไพโอเนยร11(Pioneer11)

ยานไพโอเนยร11เปนยานอวกาศลำาแรกทเดนทางไปถงดาวเสารโดยถกสงออกจากโลก

ในปค.ศ1973ใชเวลาเดนทาง6ปเพอใหถงดาวเสารเปนครงแรกทมนษยชาตไดเหนภาพดาวเสาร

ในระยะใกลยานไพโอเนยรคนพบดวงจนทรของดาวเสารเพมขนอกสองดวงและคนพบวงแหวนF

นอกจากนยานไพโอเนยรยงเกบขอมลอนๆจากดาวเสารไดดงน

•โครงสรางและทศทางสนามแมเหลกของดาวเสาร

•โครงสรางของลมสรยะทกระจายอยบรเวณของดาวเสาร

•อณหภมชนบรรยากาศดาวเสารและดวงจนทรไททน

•โครงสรางและอณหภมของบรรยากาศชนบนของดาวเสาร

•มวลของดาวเสารและบรวารขนาดใหญ

ยานไพโอเนยร 11 เปนโครงการนำารองเพอสำารวจสภาพแวดลอมบรเวณระนาบของวงแหวนทอาจ

ทำาใหเกดอนตรายกบยานวอยเอเจอรยานไพโอเนยร11ไดขาดการตดตอในปค.ศ.1995

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 21

ยานวอยเอเจอร (Voyager ) ยานวอยเอเจอรเปนสงประดษฐของมนษยทเดนทางออกจากโลกไดไกลมากทสดเรมเดน

ทางจากโลกตงแตปค.ศ.1977ไปถงดาวเสารในปค.ศ1980ขอมลทไดจากยานวอยเอเจอรเกยวกบ

ดาวเสารนนมากกวาทไดขอมลจากหอดดาวบนโลกตลอดศตวรรษทผานมา การคนพบทสำาคญของ

ยานวอยเอเจอร1และ2มดงน

•คนพบดวงจนทรของดาวเสารเพมหกดวง

•คนพบองคประกอบของแกสในบรรยากาศชนสงๆของดาวเสาร

•ขอมลภมประเทศและบรรยากาศของดวงจนทรดาวเสาร

•คนพบปรากฏการณออโรราบนดาวเสาร

•คนพบชองวางKeelerในวงแหวนA(ถกตงชอเพอเปนเกยรตแกนกดาราศาสตรนาม

JamesEdwardKeeler)

•ยนยนคนการคนพบspokeบนวงแหวนB(spokeคอแถบดำาบนวงแหวนBลกษณะ

คลายกบซลอรถจกรยาน)

•พบพายหกเหลยมทขวเหนอของดาวเสาร

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ22

ปจจบนยานวอยเอเจอรยงคงปฏบตงานอยทขอบนอกของระบบสรยะจนถงปจจบน(ปค.ศ.2017)

ยานแคสสน-ฮอยเกนส(Cassini–Huygens)

ยานแคสสนเปนยานอวกาศลำาแรกทโคจรรอบดาวเสารทำาใหมเวลาในการสำารวจดาว

เสารและดวงจนทรของดาวเสารอยางละเอยดยานแคสสน-ฮอยเกนสถกสงออกจากโลกเมอปค.ศ.

1997ใชเวลาเดนทางจากโลกถงดาวเสารเปนเวลา6ปและจบภารกจอยางสวยงามดวยการทะยาน

เขาสชนบรรยากาศของดาวเสารเพอทำาลายตวเองในวนท15กนยายนค.ศ.2017

•ยานแคสสนคนพบดวงจนทรของดาวเสารเจดดวง(Methone,Pallene,Polydeuces,

Daphnis,Anthe,Aegaeon,S/2009S1)

•ภาพพนผวของดวงจนทรPhoebeความละเอยดสง

•วดการหมนรอบตวเองของดาวเสาร

•ภาพดวงจนทรไททนความละเอยดสงจนสามารถเหนลกษณะภมประเทศและประสบ

ความสำาเรจในการสงยานสำารวจฮอยเกนสลงสพนผวดวงจนทรไททนได

•ศกษาโครงสรางของวงแหวนดาวเสารจากการกระจายตวของอนภาคในวงแหวน

ดวยคลนวทย

•ถายภาพปรากฏการณSpokeทละเอยดกวาภาพถายจากยานวอยเอเจอร

•คนพบทะเลสาบไฮโดรคารบอน(มเทนและอเทน)ทดวงจนทรไททน

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 23

•คนพบพายขนาดใหญทเรยกวาGreatWhiteSpot

•ถายภาพพนผวของดวงจนทรไอแอพตสจากระยะหาง1,600กโลเมตร

•ในชวงการขยายเวลาการปฏบตงานยานแคสสนไดผานเขาใกลและถายภาพความ

ละเอยดสงของดวงจนทรอกหลายดวง(Rhea,HyperionและDione)และตดตาม

พายGreatWhiteSpotดวย

•ถายภาพการเปลยนสของเมฆรปหกเหลยมทปกคลมขวเหนอของดาวเสาร

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ24

การสงเกตการณดาวเสาร

ดาวเสารเปนดาวเคราะหทอยไกลทสดทมนษยสามารถเหนไดดวยตาเปลาซงปรากฏเปน

สคอนขางเหลอง

ในชวงปพ.ศ.2561-2562ดาวเสารจะโคจรเขาไปอยในกลมดาวคนยงธน

ในปพ.ศ.2563ดาวเสารจะอยระหวางกลมดาวคนยงธนและกลมดาวแพะทะเล

ในปพ.ศ.2564-2565ดาวเสารจะในกลมดาวแพะทะเล

ในปพ.ศ.2566ดาวเสารจะอยกลมดาวคนแบกหมอนำา(Aquarius)

ตำาแหนงดาวเสารในชวงปพ.ศ.2560-2563

เหตการณทนาสนใจเกยวกบดาวเสาร

ดาวเสารใกลโลก (Saturn Opposition) เปนปรากฏการณทดาวเสาร โลก และดวง

อาทตยโคจรมาเรยงเปนเสนตรงโดยมโลกอยตรงกลางทำาใหดาวเสารเขามาใกลโลกมากทสด

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 25

แผนภาพแสดงจงหวะทดาวเสารอยไกลโลกเนองจากเมอมองจากโลกเราจะเหนดาวเสารอยหลงดวง

อาทตย(ซาย)และจงหวะทดาวเคราะหอยใกลโลกเมอโลกกำาลงจะโคจรแซงดาวเสาร(ขวา)

ในชวงทดาวเสารใกลโลกนนเปนโอกาสทดสำาหรบการสงเกตดาวเสารเพราะดาวเสาร

มขนาดปรากฏใหญกวาปกตเลกนอย แตเนองจากดาวเสารโคจรรอบดวงอาทตยเปนรปวงร ทำาให

ระยะหางของดาวเสารในชวงทดาวเสารใกลโลกแตละครงมคาไมเทากน โดยจะอยทประมาณ 8-9

หนวยดาราศาสตรซงดาวเสารจะใกลโลกทกๆ378วนนอกจากนระนาบเสนศนยสตรและวงแหวน

ของดาวเสารทเปลยนไปจะสงผลใหลกษณะปรากฏของเสารในแตละครงไมเหมอนกนอกดวย

ภาพแสดงตำาแหนงSaturnOpposition

ตารางแสดงวนทดาวเสารใกลโลกทสดในแตละป

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ26

ดาวเสารไรวงแหวน ระนาบวงแหวนของดาวเสารเมอมองจากโลกจะเปลยนมมไปเรอยๆโดยทกๆ15ปโลก

จะอยในตำาแหนงทเหนวงแหวนของดาวเสารบรเวณสนขอบพอดเราจงเหนวา“ดาวเสารไรวงแหวน”

เปนเหตการณทนาสนใจเปนอยางยงเพราะวงแหวนของดาวเสารมความหนาโดยเฉลยไมถง 1 กโลเมตร

ซงนบวาบางมากเมอเทยบกบขนาดของวงแหวน

ปรากฏการณดาวเสารไรวงแหวนจะเกดในวนท21กนยายนพ.ศ.2568หลงจากนนจะ

สามารถสงเกตเหนขวใตของดาวเสารไดเพมมากขน และจะเอยงทำามมสงสด 27 องศาทำาใหเหนขว

ใตของดาวเสารไดมากทสดในวนท12พฤษภาคมพ.ศ.2575

ดาวเสารใกลดาวพฤหสฯ ในป ค.ศ. 2020

(The Great Conjunction of Saturn and Jupiter in 2020)

ปรากฏการณเสารใกลดาวพฤหสบดเปนปรากฏการณทดาวเสารและดาวพฤหสบดโคจร

มาอยในตำาแหนงทมองจากโลกจะเหนวาดาวเคราะหสองดวงนอยชดกนมาก โดยมระยะหางเชงมม

เพยง0.6องศาและหากผสงเกตใชกลองโทรทรรศนกำาลงขยายไมเกน150เทากจะสามารถสงเกต

เหนดาวเสารและดาวพฤหสบดอยในชองมองภาพเดยวกนได

ภาพดาวเสารไรวงแหวนในชวงทดาวเสารหนระนาบวงแหวนเขาหาโลก

ในวนท4กนยายนค.ศ.2009[ทมาของภาพ:NASA]

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 27

ผสงเกตสามารถชมปรากฏการณนไดในวนท 21 ธนวาคม พ.ศ.2563 ชวงหวคำา ทาง

ทศตะวนตก ดาวเสารและดาวพฤหสบดอยระหวางกลมดาวคนยงธน(Sagittarius) กบกลมดาวแพะ

ทะเล(Capricornus) ซงหาชมไดไมบอยนก เนองจากปรากฏการณนจะเกดขนในทกๆ 20ป และ

ครงนนบวาใกลทสดในรอบ200ป

ภาพจำาลองปรากฏการณTheGreatConjunctionofSaturnandJupiterin2020

เมอมองผานกลองโทรทรรศนกำาลงขยายประมาณ100เทา

การสงเกตการณดาวเสารดวยกลองโทรทรรศน

การสงเกตการณดาวเสาร ควรใชกลองโทรทรรศนทมขนาดหนากลองใหญกวา 6 นว

ขนไปจงจะเรมสงเกตเหนแถบเขมขดและแถบโซนของดาวเสารไดโดยแถบเมฆทปรากฏชดเจนมาก

ทสดคอแถบโซนเสนศนยสตร(EZ)ซงจะปรากฏเปนสออน,แถบเขมขดดานเหนอของเสนศนยสตร

(NEB) และแถบเขมขดดานใตของเสนศนยสตร (SEB) ซงแถบเขมขดทงสองจะปรากฏเขมกวาแถบ

โซน

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ28

รปแถบโซนเสนศนยสตร(EZ)แถบเขมขดดานเหนอของเสนศนยสตร(NEB)และแถบเขมขด

ดานใตของเสนศนยสตร(SEB)

เมอใชกลองโทรทรรศนขนาดเลกทมกำาลงขยายตงแต25เทาจะเรมเหนรปรางวงแหวน

ดาวเสารไดแบบหยาบๆ แตจะยงไมเหนรายละเอยดของวงแหวนหากใชกลองโทรทรรศนขนาดใหญ

ขนาดหนากลองตงแต3นวทกำาลงขยาย50เทาจงจะเรมเหนวงแหวนของดาวเสารปรากฏแยกจาก

ตวดาวเสารไดชดเจนแตถาหากตองการเหนวงแหวนB(วงสวางกวาอยดานใน)กบวงแหวนA (วงคลำา

กวาอยดานนอก)โดยชองแบงแคสสนอยระหวางกลางของวงแหวนทงสองควรใชกลองโทรทรรศนท

มขนาดหนากลอง4นวและกำาลงขยายมากกวา50เทาขนไป

ภาพแสดงวงแหวนดาวเสารทแบงออกเปนวงแหวนหลก(วงแหวนA,วงแหวนBและวงแหวนC)

และชองแคบในวงแหวน(ชองแบงแคสสนและชองแคบเองเก)

[ทมาของภาพ:กลองโทรทรรศนหอดดาวแหงชาต]

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 29

การสงเกตดวงจนทรไททนทสวางทสดมความสวางปรากฏประมาณ8(สวางพอๆกบ

ดาวเนปจน)และดวงจนทรเอนเซลาดสทมความสวางปรากฏราว11.5ควรใชกลองโทรทรรศนท

มขนาดหนากลองตงแต 10 นวขนไป โดยตำาแหนงปรากฏของดวงจนทรดวงหลกๆของดาวเสาร

(เอนเซลาดสททสไดโอนรอาและไททน)สามารถดไดจากเวบไซตและแอปพลเคชนในการดดาว

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ30

อางอง:

http://earthsky.org/?p=240846

http://earthsky.org/astronomy-essentials/give-me-five-minutes-ill-give-you-saturn

https://www.windows2universe.org/saturn/saturn_polar_regions.html

www.space.com/30608-mysterious-saturn-hexagon-explained.html

AnaC.BarbosaAguiar,PeterL.Read,RobinD.Wordsworth,TaraSalter,Y.Hiro

Yamazaki.Alaboratorymodelofsaturn’sNorthPolarHexagon.Icarus(2010)755-763

HeatherCouper,RobertDinwiddie,JohnFarndon,NigelHenbest,DavidW.Hughes,

Giles Sparrow, Carole Stott, Colin Stuart. 2014. The Planets The Definitive Visual

GuidetoOurSolarSystem.China:DorlingKindersleyLimited(DK)

MichaelSeeds,DanaBackman.2013.TheSolarSystem.Canada:BROOKS/COLE

PeterBond.2012.ExploringtheSolarSystem.Malaysia:Wiley-BlackwellTianlu

Yuan.ExplorationofaHexagonalStructureonSaturn’sNorthernPole.Universityof

ColoradoBoulder

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ 31

ดาวเสาร : ราชาวงแหวนแหงระบบสรยะ32

Saturn

NATIONAL ASTRONOMICAL RESEACH INSTITUTE OF THAILAND (PUBLIC ORGANIZATION)

สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน)

สำนกงานประสานงาน กรงเทพฯ สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน)

หอดดาวเฉลมพระเกยรต 7 รอบ พระชนมพรรษา ฉะเชงเทรา

หอดดาวเฉลมพระเกยรต 7 รอบ พระชนมพรรษา นครราชสมา

หอดดาวเฉลมพระเกยรต 7 รอบ พระชนมพรรษา สงขลา

อทยานดาราศาสตรสรรธร เลขท 260 หม 4 ต.ดอนแกว อ.แมรม จ.เชยงใหม 50180

โทรศพท : 0-5312-1268-9 โทรสาร : 0-5312-1250

ชน 2 สำนกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย อาคารพระจอมเกลา กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ถนนพระรามท 6 เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400 โทรศพท : 0-2354-6652 โทรสาร : 0-2354-7013

เลขท 999 หม 3 ต.วงเยน อ.แปลงยาว จ.ฉะเชงเทรา 24190 โทรศพท : 0-3858-9396 โทรสาร : 0-3858-9395

เลขท 111 ถ.มหาวทยาลย ต.สรนาร อ.เมอง จ.นครราชสมา 30000 โทรศพท : 0-4421-6254 โทรสาร : 0-4421-6255

เลขท 79/4 หม 4 ต.เขารปชาง อ.เมอง จ.สงขลา 900000 โทรศพท : 0-7430-0868 โทรสาร : 0-7430-0867

สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน)

เรยบเรยงโดย : ศนยบรการวชาการและสอสารทางดาราศาสตรพมพครงท : 1สงหาคม 2560

NARI

TNA

RIT

NARI

TNA

RIT

NARI

TNA

RIT

NARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARITNARIT