BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · 2020-01-09 · SUMARIO 1. Procedementos parlamentarios 1.5. Procedementos relativos a outras institucións e órganos 1.5.1. De ámbito

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

X lexislaturaNúmero 5869 de xaneiro de 2020

Fascículo 3

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

https://sede.parlamentodegalicia.gal/tramites/csv/BOPGDSPGu9UnikJky6

SUMARIO

1. Procedementos parlamentarios

1.5. Procedementos relativos a outras institucións e órganos1.5.1. De ámbito autonómico galego1.5.1.2. Consello de Contas

ı Resolución da Presidencia do Parlamento, do 30 de decembro de 2019, pola que se toma coñe-cemento dos escritos remitidos polo Consello de Contas de Galicia (docs. núm. 60320 e 60343), eda que se dará conta na próxima sesión da Mesa 193328 193611

X lexislatura. Número 586. 9 de xaneiro de 2020 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

193326

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


1. Procedementos parlamentarios

1.5. Procedementos relativos a outras institucións e órganos1.5.1. De ámbito autonómico galego1.5.1.2. Consello de Contas

Resolución da Presidencia do Parlamento, do 30 de decembro de 2019, pola que se tomacoñecemento dos escritos remitidos polo Consello de Contas de Galicia (docs. núm. 60320e 60343), e da que se dará conta na próxima sesión da Mesa.

A Presidencia, en uso da delegación temporal de competencias de xestión ordinaria da Mesa doParlamento na Presidencia da Cámara (Acordo da Mesa do Parlamento do 31 de outubro de 2016,publicado no Boletín Oficial do Parlamento de Galicia núm. 9, do 8 de novembro de 2016), resolve:

1º. Tomar coñecemento dos seguintes escritos remitidos polo Consello de Contas de Galicia:

— Informe de fiscalización sobre a actuación das entidades locais de Galicia de máis de 10.000 ha-bitantes en materia medioambiental. Exercicios 2017-2018 (doc. núm. 60320)— Diagnóstico dos sistemas de control interno e estratexia de prevención de riscos da corrupciónna Administración xeral. Exercicio 2018 (doc. núm. 60343)

2º. Dar traslado aos portavoces dos grupos parlamentarios e á Comisión Permanente non Lexisla-tiva para as Relacións co Consello de Contas.

3º. Ordenar a súa publicación no Boletín Oficial do Parlamento de Galicia.

Santiago de Compostela, 30 de decembro de 2019Miguel Ángel Santalices VieiraPresidente


193327

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Consello de Contas de Galicia

?ÁP O OE ALCÅ ,

Sr. Presidente:

En cumprimento do previsto no artigo 19 da Lei 6/1985, do 24 de xuño do Consello de

Cantas de Galicia, reformada pola Leí 8/2015, do 7 de agosto e no artigo 49 do

Regulamento de Réxime Interior, teño a honra de remitirlie, despois de ser aprobada

polo Plena do Consello de Cantas de Galicia o Informe de Fiscalización que se cita ao

dorso.

Santiago de Compostela

Firmado JOSÉ ANTONIO digitalmente por

REDONDO JOSË ANTONIO REDONDO LÓPEZ -

LÓPEZ - 33806507A

33806507A Fecha: 201912.20 12:42:28 +0100

José Antonio Redonda López,

Conselleiro maior

Presidente do Parlamento de Galicia

193328

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


• Dorsoquesecita: - - - .

2018 íñfòme de Fìšcáhzadòn sobréa åcthadón das entÏdades ocaisde Galicia de máisde 10.000 habitantes en materia medioambiental.

Exercicios 201 7-2018.

Pt Plan anual de traballo.

193329

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Consello de Contas de Galicia

?ÁP O OE ALCÅ ,

Sr. Presidente:

En cumprimento do previsto no artigo 19 da Lei 6/1985, do 24 de xuño do Consello de

Cantas de Galicia, reformada pola Leí 8/2015, do 7 de agosto e no artigo 49 do

Regulamento de Réxime Interior, teño a honra de remitirlie, despois de ser aprobada

polo Plena do Consello de Cantas de Galicia o Informe de Fiscalización que se cita ao

dorso.


Firmado JOSÉ ANTONIO digitalmente por

REDONDO JOSË ANTONIO REDONDO LÓPEZ -

LÓPEZ - 33806507A

33806507A Fecha: 201912.20 12:42:28 +0100

José Antonio Redonda López,

Conselleiro maior


193330

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


• Dorsoquesecita: - - - .

2018 íñfòme de Fìšcáhzadòn sobréa åcthadón das entÏdades ocaisde Galicia de máisde 10.000 habitantes en materia medioambiental.

Exercicios 201 7-2018.

Pt Plan anual de traballo.

193331

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


INFORME DE FISCALIZACIÓN SOBRE A ACTUACIÓN DAS ENTIDADES LOCAIS DE GALICIA DE MÁIS DE

10.000 HABITANTES EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL

EXERCICIOS 2017-2018

193332

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193333

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Informe de Fiscalización sobre a actuación das entidades locais de Galicia en materia medioambiental, exercicios 2017-2018

ÍNDICE I. INTRODUCIÓN ....................................................................................................... 4

I.1 INICIATIVA DO PROCEDEMENTO ..........................................................................................4

I.2 ÁMBITO DA FISCALIZACIÓN .................................................................................................5

I.2.1 Ámbito subxectivo .....................................................................................................5

1.2.2 Ámbito obxectivo .....................................................................................................9

1.2.3 Ámbito temporal ......................................................................................................9

I.3 TIPO DE FISCALIZACIÓN, OBXECTIVOS E ALCANCE ..............................................................9

I.4 NORMATIVA REGULADORA................................................................................................10

I.5 LIMITACIÓNS AO ALCANCE ................................................................................................14

II. CONCLUSIÓNS ........................................................................................................ 15

II.1. RESPONSABILIDADE DO ENTE FISCALIZADO .....................................................................15

II.2. RESPONSABILIDADE DO CONSELLO DE CONTAS ...............................................................15

II.3. CONCLUSIÓNS SOBRE AS ACCIÓNS XERAIS DAS ENTIDADES LOCAIS EN MATERIA

MEDIOAMBIENTAL ..................................................................................................................15

II.3.1 Planificación e xestión medioambiental levadas a cabo polos concellos ...................15

II.3.2 Actuacións medioambientais levadas a cabo polos concellos ...................................16

II.3.3 Gastos e ingresos en materia de medio ambiente ....................................................17

II.4. CONCLUSIÓNS SOBRE AS ACTUACIÓNS ESPECÍFICAS LEVADAS A CABO POLOS

CONCELLOS EN RELACIÓN COA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA, LUMINOSA, ACÚSTICA E A

XESTIÓN DE RESIDUOS ............................................................................................................18

II.4.1 Conclusións en relación coas actuacións en materia de contaminación atmosférica. .18

II.4.2 Conclusións en relación coas actuacións en materia de contaminación luminosa......19

II.4.3 Conclusións en relación coas actuacións en materia de contaminación acústica. ......20

II.4.4 Conclusións en relación coa xestión de residuos. .....................................................20

III. RECOMENDACIÓNS ............................................................................................... 21

IV. RESULTADOS DA FISCALIZACIÓN ........................................................................ 22

IV.1 ACCIÓNS XERAIS DAS ENTIDADES LOCAIS EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL ....................22

IV.1.1 Planificación medioambiental levada a cabo polos concellos ..................................22

A. Organización dos concellos en relación co medio ambiente ...................................22

B. Adhesión a agrupacións de municipios con obxectivos medioambientais ...............23

C. Adhesión á Axenda 21 local .................................................................................26

193334

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



D. Auditoría medioambiental ....................................................................................27

E. Plan de participación social ..................................................................................32

IV.1.2 Xestión medioambiental levada a cabo polos concellos ..........................................35

A. Sistema de xestión medioambiental ......................................................................35

B. Política medio ambiental ......................................................................................37

C. Procedementos de xestión medioambiental ..........................................................39

D. Comprobación e acción correctora ........................................................................42

E. Declaración medio ambiental ...............................................................................44

IV.1.3 Actuacións medioambientais levada a cabo polos concellos ...................................45

A. Aprobación de normativa .....................................................................................47

B. Medidas adoptadas polos concellos para a difusión entre a poboación de hábitos persoais e sociais para a defensa e protección do medio ambiente ...................................47

C. Actuacións de vixilancia e inspección ....................................................................49

D. Concesión de axudas ...........................................................................................50

E. Accións de protección do medio ambiente desenvoltas polos concellos no seu funcionamento interno ....................................................................................................50

IV.1.4 Análise dos programas orzamentarios relativos á protección e mellora do medio ambiente e indicadores medioambientais .........................................................................52

A. Programas orzamentarios relativos á protección e mellora do medio ambiente ......53

B. Ingresos por actuacións medioambientais declarados polos concellos ....................56

C. Axudas e subvencións por actuacións medioambientais concedidas pola Xunta de Galicia e as Deputacións Provinciais .................................................................................58

D. Indicadores de gasto en materia medioambiental .................................................62

IV.2 ACTUACIÓNS DOS CONCELLOS EN RELACIÓN COA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA,

LUMINOSA E ACÚSTICA E COA XESTIÓN DE RESIDUOS ...........................................................65

IV.2.1 Actuacións específicas levadas a cabo polos concellos en relación coa contaminación atmosférica .....................................................................................................................65

A. Marco normativo .................................................................................................65

B. Exercicio de competencias e actuacións desenvolvidas ..........................................67

IV.2.2 Actuacións específicas levadas a cabo polos concellos en relación coa contaminación luminosa .........................................................................................................................71


193335

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/




IV.2.3 Actuacións específicas levadas a cabo polos concellos en relación coa contaminación acústica ..........................................................................................................................77



IV.2.4 Actuacións específicas levadas a cabo polos concellos en relación coa xestión de residuos ..........................................................................................................................84



ANEXOS ...................................................................................................................... 97

TRAMITE DE ALEGACIÓNS ........................................................................................ 113

193336

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193337

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



ÍNDICE DE CADROS

Cadro 1: Concellos de poboación superior a 10.000 habitantes ..................................................................................... 6

Cadro 2: Concellos fiscalizados por tramo de poboación ................................................................................................ 7

Cadro 3: Mapa reparto poboación ................................................................................................................................ 8

Cadro 4: Concellos fiscalizados Fase II ........................................................................................................................... 8

Cadro 5: Concellos incumpridores Fase I ..................................................................................................................... 14

Cadro 6: Organización en materia de medio ambiente ................................................................................................. 23

Cadro 7: Integración en agrupacións de cidades .......................................................................................................... 25

Cadro 8: Adhesión á Axenda 21 .................................................................................................................................. 27

Cadro 9: Realización dun diagnóstico medioambiental ................................................................................................ 28

Cadro 10: Plan de acción ambiental ............................................................................................................................ 30

Cadro 11: Creación da Comisión de seguimento .......................................................................................................... 31

Cadro 12: Creación dun sistema de indicadores ........................................................................................................... 31

Cadro 13: Declaración ambiental e Plans de comunicación .......................................................................................... 32

Cadro 14: Plan de participación social ......................................................................................................................... 33

Cadro 15: Sistema de xestión medioambiental ............................................................................................................ 36

Cadro 16: Política Medioambiental ............................................................................................................................. 38

Cadro 17: Procedemento de xestión medioambiental .................................................................................................. 40

Cadro 18: Riscos medioambientais .............................................................................................................................. 41

Cadro 19: Programa de xestión ambiental ................................................................................................................... 42

Cadro 20: Supervisión e declaración ambiental ............................................................................................................ 43

Cadro 21: Actuacións ambientais ................................................................................................................................ 45

Cadro 22: Actuacións de difusión ................................................................................................................................ 48

Cadro 23: Axudas para o fomento da defensa medioambiental ................................................................................... 50

Cadro 24: Actuacións ambientais internas ................................................................................................................... 50

Cadro 25: Execución dos programas da Política de gasto 17-Medio ambiente .............................................................. 54

Cadro 26: Evolución programas de gasto medioambientais ......................................................................................... 55

Cadro 26 b : Obrigacións recoñecidas por capítulo de gasto ........................................................................................ 55

Cadro 27: Axudas e subvencións para actuacións medioambientais ............................................................................. 57

Cadro 28: Axudas Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda ....................................................................... 59

Cadro 29: Gasto total en actuacións medioambientais................................................................................................. 63

Cadro 30: Sistemas de medición e avaliación da calidade do aire ................................................................................. 68

Cadro 31: Medidas para a mellora da calidade do aire ................................................................................................ 69

Cadro 32: Actuacións de vixilancia e inspección contaminación atmosférica ................................................................. 69

Cadro 33: Expedientes de inspección contaminación atmosférica ................................................................................. 70

Cadro 34: Ingresos e gastos en materia de contaminación atmosférica ........................................................................ 70

Cadro 35: Exercicio competencias relativas á contaminación luminosa ......................................................................... 74

Cadro 36: Actuacións en relación coa contaminación luminosa .................................................................................... 75

Cadro 37: Mantemento dos niveis de eficiencia enerxética das instalacións de iluminación exterior .............................. 75

Cadro 38: Forma de prestación do servizo de iluminación exterior ............................................................................... 76

193338

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Informe de Fiscalización sobre a actuación das entidades locais de Galicia en materia medioambiental, exercicio 2017-2018

Cadro 39: Ingresos e gastos en materia de contaminación luminosa ............................................................................ 77

Cadro 40: Exercicio competencias en relación coa contaminación acústica ................................................................... 80

Cadro 41: Sistemas de medición de niveis acústicos .................................................................................................... 80

Cadro 42: Actuacións para a mellora da calidade acústica ........................................................................................... 81

Cadro 43: Actuacións de vixilancia e inspección contaminación acústica ...................................................................... 82

Cadro 44: Expedientes de inspección contaminación acústica ...................................................................................... 83

Cadro 45: Ingresos e gastos en materia de contaminación acústica ............................................................................. 84

Cadro 46: Modelos de xestión de residuos en Galicia .................................................................................................. 87

Cadro 47: Prestación do servizo .................................................................................................................................. 88

Cadro 48: Toneladas de recollida selectiva de residuos domésticos .............................................................................. 89

Cadro 49: Forma de prestación do servizo de recollida selectiva................................................................................... 90

Cadro 50: Puntos limpos fixos (F) e móbiles (M) .......................................................................................................... 92

Cadro 51: Actuacións de difusión e de inspección ....................................................................................................... 93

Cadro 52: Ingresos e gastos en materia de xestión de residuos .................................................................................... 94

Cadro 53: Gasto público por habitante ........................................................................................................................ 95

Cadro 54: Dereitos recoñecidos netos no concepto 302-Servizo de recollida de lixos .................................................... 96

193339

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



ÍNDICE DE GRÁFICOS

Gráfico 1: Nivel de cumprimento da Axenda 21 ........................................................................................................... 34

Gráfico 2: Relevancia das áreas de gasto nos concellos de máis de 10.000 habitantes-exercicio 2017 .......................... 54

Gráfico 3: Relevancia dos programas de gasto en medio ambiente-exercicio 2017 ....................................................... 55

Gráfico 4: Mapa representativo dos modelos de xestión de residuos en Galicia ............................................................ 87

Gráfico 5: Ciclo de funcionamento dos SIX .................................................................................................................. 91

Gráfico 6: Gasto público por habitante ........................................................................................................................ 95

193340

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193341

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



ÍNDICE DE ANEXOS

Anexo I. Cumprimento Axenda 21 ................................................................................................................... 101

Anexo II. Execución dos programas de gasto por concello ................................................................................. 102

Anexo III. Representatividade e evolución das obrigas recoñecidas por áreas de gasto ........................................ 107

Anexo IV. Subvencións Fondo De Compensación Ambiental 2017 ...................................................................... 109

193342

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193343

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



ABREVIATURAS

AAPP ................................................................................................................... Administracións públicas. BEO ........................................................................................................ Bases de execución do orzamento. BOE ....................................................................................................................... Boletín oficial do Estado. DOG ....................................................................................................................... Diario oficial de Galicia. DOUE ......................................................................................................... Diario oficial da Unión Europea. DRN .................................................................................................................. Dereitos recoñecidos netos. EELL ................................................................................................................................. Entidades Locais. ENS ......................................................................................................... Esquema Nacional de Seguridade. ICAL ...................................................................................................... Instrucións de Contabilidade Local. IXAE ................................................................................... Intervención xeral da administración do Estado. INE ............................................................................................................. Instituto nacional de estatística. LALG .................................................................................... Lei 5/1997 de Administración Local de Galicia. LRBRL .............................................................................. Lei 7/1985 reguladora das bases de réxime local. LRXPAC ........ Lei de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común. LTAIBG ........................................ Lei 19/2013 de transparencia, acceso á información pública e bo goberno LXO ........................................................................................................... Lei 47/2003 Xeral orzamentaria. MINFAP ........................................................................... Ministerio de Facenda e Administracións Públicas. OOAA ..................................................................................................................... Organismo Autónomo. OEOEL .............................................. Orde 3565/2008 sobre estrutura dos orzamentos das entidades locais. ORN ................................................................................................................... Obrigas recoñecidas netas. PIB ........................................................................................................................... Produto interior bruto. RBEL ......................................................................................... Regulamento de bens das entidades locais. RD500 ............................................................................................. Real decreto 500/1990 de orzamentos. RDL ................................................................................................................................... Real Decreto Lei. RDLex .................................................................................................................... Real Decreto Lexislativo. RSCL ................................................................................ Regulamento de servizos das corporacións locais. TRLRFL ..................................................................... Texto refundido da Lei reguladora das facendas locais. TRRL ........................................ Texto refundido das disposicións legais vixentes en materia de réxime local.

193344

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



4

I. INTRODUCIÓN

I.1 INICIATIVA DO PROCEDEMENTO

De conformidade co establecido na Lei 6/1985, do 24 de xuño, do Consello de Contas de Galicia,

o Pleno da Institución, en sesión celebrada o 20 de decembro de 2017, acordou incluír no seu

programa anual de actuacións para 2018 a realización dunha fiscalización sobre a actuación das

entidades locais de Galicia en materia medioambiental, exercicios 2017 e inicio do 2018.

Esta fiscalización encádrase no marco das actuacións comúns na esfera local do Tribunal de

Cuentas e dos Órganos de control externo e abarca aos concellos de poboación superior a

10.000 habitantes e ten como ámbito temporal o exercicio 2017 e ata maio de 2018.

A Comisión de Coordinación do Tribunal de Contas e dos OCEx de ámbito local, entendendo a

materia medioambiental de interese prioritario, acordou a realización en 2018 desta fiscalización

coordinada.

A procura do desenvolvemento sostible, entendido como a situación na que o transcurso da

actividade económica permita satisfacer as necesidades do presente sen comprometer as das

xeracións futuras, tivo a súa plasmación na Axenda 21 que xurdiu da Conferencia das Nacións

Unidas sobre medio ambiente e desenvolvemento celebrada en Rio de Xaneiro en 1992. A

Axenda 21 é un plan de Acción das Nacións Unidas, subscrito pola práctica totalidade dos países

do mundo, no que se establecen de forma detallada as accións a emprender polos gobernos para

integrar o medio ambiente e o desenvolvemento económico e social no horizonte do século XXI.

En maio de 1994 celebrouse na localidade danesa de Aalborg a primeira Conferencia Europea de

Cidades Sustentables. Nela aprobouse a Carta de Aalborg, na que se recollen os principios e

recomendacións que deberán seguir os pobos e cidades de Europa para lograr os obxectivos da

sustentabilidade.

A adhesión á Carta de Aalborg supón iniciar o proceso da Axenda 21 Local como ferramenta de

planificación participativa da xestión municipal que impulse aos concellos e aos distintos actores

sociais a traballar conxuntamente para que a cidade avance cara ao desenvolvemento

sustentable.

No ámbito da Unión Europea ten especial relevancia a Decisión Nº1386/2013/UE do Parlamento

Europeo e do Consello, do 20 de novembro de 2013, relativa ao “Programa Xeral de Acción da

193345

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



5

Unión en materia de Medio Ambiente ata 2020: Vivir ben, respectando os límites do noso

planeta.”

O artigo 25 da Lei 7/1985, do 2 de abril, Reguladora das Bases do Réxime Local (LRBRL),

establece como competencia propia do municipio o medio ambiente urbano, en particular o

referido a parques e xardíns, xestión dos residuos sólidos urbanos e protección contra a

contaminación acústica, luminosa e atmosférica nas zonas urbanas. Pola súa parte o artigo 26

da LRBRL establece a obrigatoriedade da prestación destes servizos de medio ambiente urbano

para os municipios de máis de 50.000 habitantes, dispoñendo así mesmo que todos os

municipios deberán prestar o servizo de recollida de residuos.

A actuación dos concellos en materia ambiental desenvólvese, fundamentalmente, en dúas liñas:

- Por unha banda a través do exercicio das competencias de carácter normativo que lles

corresponden, mediante:

- O desenvolvemento e adaptación ao seu ámbito da lexislación estatal e autonómica

existente.

- A aprobación de regulamentos, ordenanzas ou outras disposicións municipais.

- A adopción de disposicións para o exercicio das súas competencias propias que afecten

ou leven efectos ambientais.

- A regulación de taxas, exaccións e medidas de natureza análoga para protexer e

restaurar o medio, e a previsión de multas e sancións para o caso de contravención da

normativa.

- A segunda liña de actuación dos concellos en materia ambiental diríxese ao desenvolvemento

das súas competencias de xestión e á supervisión e control da súa execución, tanto no que se

refire á actividade desempeñada no municipio e para a prestación dos servizos municipais, como

no relativo á xestión levada a cabo polos concellos no seu propio desenvolvemento interno.

I.2 ÁMBITO DA FISCALIZACIÓN

I.2.1 ÁMBITO SUBXECTIVO

O ámbito subxectivo da primeira fase da fiscalización está constituído polos concellos de Galicia

de poboación superior aos 10.000 habitantes, o que supón un total de 55 concellos, que

representan o 17,57% dos 313 concellos de Galicia e o 69,82% da poboación total ao 1 de

xaneiro de 2017.

193346

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



6

No seguinte cadro relaciónanse os concellos que foron obxecto da fiscalización.

Cadro 1: Concellos de poboación superior a 10.000 habitantes

Provincia Concello Habitantes 01/01/2017 Tramo de poboación

Pontevedra Vigo 292.986 Máis de 50.000

A Coruña A Coruña 244.099 Máis de 50.000

Ourense Ourense 105.636 Máis de 50.000

Lugo Lugo 97.995 Máis de 50.000

A Coruña Santiago de Compostela 96.456 Máis de 50.000

Pontevedra Pontevedra 82.671 Máis de 50.000

A Coruña Ferrol 67.569 Máis de 50.000

A Coruña Narón 39.280 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Vilagarcía de Arousa 37.479 De 20.001 a 50.000

A Coruña Oleiros 35.198 De 20.001 a 50.000

A Coruña Arteixo 31.534 De 20.001 a 50.000

A Coruña Carballo 31.195 De 20.001 a 50.000

A Coruña Ames 30.835 De 20.001 a 50.000

A Coruña Culleredo 29.982 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Redondela 29.392 De 20.001 a 50.000

A Coruña Ribeira 27.159 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Cangas 26.490 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Marín 24.637 De 20.001 a 50.000

A Coruña Cambre 24.348 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Ponteareas 22.893 De 20.001 a 50.000

Pontevedra A Estrada 20.700 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Lalín 20.075 De 20.001 a 50.000

Pontevedra O Porriño 19.600 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Moaña 19.439 De 10.001 a 20.000

A Coruña Boiro 18.885 De 10.001 a 20.000

Lugo Monforte de Lemos 18.783 De 10.001 a 20.000

A Coruña Teo 18.478 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Nigrán 17.622 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Sanxenxo 17.241 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Poio 16.871 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Tui 16.860 De 10.001 a 20.000

Lugo Viveiro 15.550 De 10.001 a 20.000

A Coruña Sada 15.242 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Mos 15.132 De 10.001 a 20.000

Lugo Vilalba 14.354 De 10.001 a 20.000

A Coruña Noia 14.295 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Gondomar 14.233 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Cambados 13.900 De 10.001 a 20.000

Ourense Verín 13.889 De 10.001 a 20.000

Ourense O Carballiño 13.854 De 10.001 a 20.000

193347

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



7

Provincia Concello Habitantes 01/01/2017 Tramo de poboación

Pontevedra Tomiño 13.585 De 10.001 a 20.000

Ourense O Barco de Valdeorras 13.581 De 10.001 a 20.000

Lugo Sarria 13.359 De 10.001 a 20.000

A Coruña Fene 13.110 De 10.001 a 20.000

A Coruña Betanzos 12.941 De 10.001 a 20.000

A Coruña Ordes 12.580 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Baiona 12.169 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Bueu 12.145 De 10.001 a 20.000

A Coruña A Laracha 11.281 De 10.001 a 20.000

A Coruña Rianxo 11.188 De 10.001 a 20.000

Ourense Barbadás 10.791 De 10.001 a 20.000

Pontevedra O Grove 10.746 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Vilanova de Arousa 10.361 De 10.001 a 20.000

A Coruña As Pontes de García Rodríguez

10.324 De 10.001 a 20.000

Pontevedra A Guarda 10.051 De 10.001 a 20.000

Total 55 1.891.049,00

Fonte: INE

O reparto por tramos de poboación foi o seguinte:

Cadro 2: Concellos fiscalizados por tramo de poboación

Tramo de poboación Número de Concellos Habitantes 1/1/2017

Máis de 50.000 7 987.412

De 20.001 a 50.000 15 431.197

De 10.001 a 20.000 33 472.440

Total 55 1.891.049

Como se pode apreciar no seguinte mapa, as provincias da Coruña e Pontevedra comprenden a

45 dos 55 concellos fiscalizados, isto é debido a que a maior parte da poboación de Galicia

concéntrase na zona costeira occidental, que abarca desde a fronteira portuguesa ata Ferrol.

193348

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



8

Cadro 3: Mapa reparto poboación

A segunda fase da fiscalización referiuse a unha mostra de 10 concellos, elixida entre os 55

incluídos na primeira fase en atención ás súas características medioambientais e ao seu número

de habitantes, abarcando aos seguintes concellos:

Cadro 4: Concellos fiscalizados Fase II

Provincia Concello Habitantes 01/01/2017

Tramo de poboación

Pontevedra Vigo 292.986 Máis de 50.000

A Coruña A Coruña 244.099 Máis de 50.000

Lugo Lugo 97.995 Máis de 50.000

Pontevedra Pontevedra 82.671 Máis de 50.000

Pontevedra Vilagarcía de Arousa 37.479 De 20.001 a 50.000 A Coruña Arteixo 31.534 De 20.001 a 50.000 A Coruña Ames 30.835 De 20.001 a 50.000 Pontevedra Sanxenxo 17.241 De 10.001 a 20.000 Pontevedra Baiona 12.169 De 10.001 a 20.000 A Coruña As Pontes de García Rodríguez 10.324 De 10.001 a 20.000

Total 10 857.333

193349

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



9

1.2.2 ÁMBITO OBXECTIVO

O ámbito obxectivo refírese ás actuacións en materia ambiental levadas a cabo polas entidades

que constitúen o ámbito subxectivo da fiscalización.

1.2.3 ÁMBITO TEMPORAL

No ámbito temporal, a fiscalización estendeuse ás actuacións en materia medioambiental que

tivesen realizado estas entidades no exercicio 2017 e ata maio de 2018, podendo abarcar

aqueles exercicios (anteriores e posteriores) que se consideraron necesarios para a consecución

dos obxectivos previstos.

I.3 TIPO DE FISCALIZACIÓN, OBXECTIVOS E ALCANCE

A fiscalización ten carácter horizontal cun ámbito subxectivo delimitado polas entidades locais de

Galicia con máis de 10.000 habitantes. Tamén se trata dunha fiscalización de cumprimento, en

canto que se verificou a aplicación da lexislación medioambiental e a aprobación polos concellos

de normativa propia na materia. Por último, en canto que se analizaron as medidas adoptadas

polos concellos e a execución dos programas orzamentarios destinados á protección e mellora do

medio ambiente, podemos falar dunha fiscalización operativa.

Os obxectivos xerais desta actuación coordinada do Consello de Contas de Galicia, do Tribunal

de Cuentas e do resto do Órganos de control externo son:

Referidos ás actuacións dos concellos en materia ambiental, de forma global:

1) Analizar en que medida as entidades locais desenvolven actuacións en materia

ambiental, se as mesmas levan a cabo no marco dunha planificación específica, as

principais áreas ás que afectan, a aprobación de normativa referida á materia, así como

as medidas máis relevantes adoptadas para a súa execución.

2) Revisar os programas orzamentarios relativos á protección e mellora do medio ambiente,

así como, no seu caso, a existencia de obxectivos e indicadores nos mesmos.

3) Analizar as accións desenvoltas no seo dos concellos dirixidas a dar cumprimento, no seu

propio funcionamento interno, á defensa e protección do medio ambiente e a manter o

equilibrio ecolóxico.

4) Determinar a adopción polos concellos de medidas para a difusión entre a poboación de

hábitos persoais e sociais dirixidos á defensa e protección do medio ambiente e a manter

o equilibrio ecolóxico.

193350

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



10

Referidos ás actuacións dos concellos en relación coas contaminacións atmosférica, luminosa

e acústica e á recollida selectiva de residuos sólidos urbanos:

5) Verificar o efectivo exercicio polas entidades locais das obrigacións legalmente

establecidas no exercicio das súas competencias en relación coa contaminación

atmosférica, contaminación luminosa, contaminación acústica e coa recollida selectiva de

residuos sólidos urbanos.

6) Examinar as actuacións e medidas específicas adoptadas en materia ambiental polas

entidades locais para o desenvolvemento da xestión do municipio e a prestación dos

servizos públicos en relación coa contaminación atmosférica, contaminación luminosa,

contaminación acústica e coa recollida selectiva de residuos sólidos urbanos.

7) Avaliar a execución dos programas orzamentarios destinados á protección contra a

contaminación atmosférica, contaminación luminosa, contaminación acústica e coa

recollida selectiva de residuos sólidos urbanos, e no seu caso, daqueloutros con posibles

efectos nas mesmas.

En canto ao seu alcance, a fiscalización desenvolveuse en dúas fases. Na primeira realizouse un

exame global das actuacións e medidas adoptadas en materia medioambiental polas entidades

locais e o seu coste e financiamento.

Posteriormente, desenvolveuse unha análise máis concreta de actuacións específicas en materia

de contaminación atmosférica, contaminación luminosa, contaminación acústica e recollida

selectiva de residuos sólidos urbanos.

O desenvolvemento desta fiscalización levouse a cabo mediante tramitación electrónica a través

da área restrinxida da sede electrónica do Tribunal de Cuentas. Acompañando ás notificacións da

fiscalización enviáronse guías coas instrucións de acceso, tramitación e remisión dos formularios,

indicándose as ligazóns de acceso ao trámite.

I.4 NORMATIVA REGULADORA

A normativa reguladora da materia obxecto de fiscalización inclúese, fundamentalmente, nas

seguintes disposicións ordenadas por competencia, rango e datas:

LEXISLACIÓN ESTATAL E DA UNIÓN EUROPEA

- Regulamento (CE) nº 1221/2009 do Parlamento Europeo e do Consello, do 25 de novembro

de 2009, relativo á participación voluntaria de organizacións nun sistema comunitario de xestión

193351

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



11

e auditoría ambientais ( EMAS), e polo que se derrogan o Regulamento (CE) 761/2001 e as

Decisións 2001/681/CE e 2006/193/CE da Comisión.

- Regulamento (CE) nº 66/2010 do Parlamento Europeo e do Consello do 25 de novembro de

2009, relativo á etiqueta ecolóxica da Unión Europea.

- Regulamento (UE) nº 1293/2013 do Parlamento Europeo e do Consello, do 11 de decembro

de 2013, relativo ao establecemento dun Programa de Medio Ambiente e Acción polo Clima

(LIFE) e polo que se derroga o Regulamento (CE) nº 614/2007.

- Directiva 2002/49/CE do Parlamento Europeo e do Consello, do 25 de xuño de 2002 sobre

avaliación e xestión do ruído ambiental (DOCEL 189, 18 de xullo).

- Directiva 2001/42/CE, do Parlamento Europeo e do Consello, do 27 de xuño de 2001, relativa

á avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio.

- Directiva 2003/87/CE, do Parlamento Europeo e do Consello, do 13 de outubro de 2003, pola

que se establece un réxime para o comercio de dereitos de emisión de gases de efecto

invernadoiro.

- Directiva 2004/35/CE, do Parlamento Europeo e do Consello, do 21 de abril de 2004, sobre

responsabilidade ambiental en relación coa prevención e reparación de danos ambientais.

- Directiva 2011/92/UE, do Parlamento Europeo e do Consello, do 13 de decembro de 2011,

relativa á avaliación das repercusións de determinados proxectos públicos e privados sobre o

medio ambiente (modificada por Directiva 2014/52/UE do Parlamento Europeo e do Consello do

16 de abril).

- Decisión 1386/2013/UE do Parlamento Europeo e do Consello, do 20 de novembro de 2013,

relativa ao Programa Xeral de Acción da Unión en materia de Medio Ambiente ata 2020 “Vivir

ben, respectando os límites do noso planeta”.

- Lei 34/2007, do 15 de novembro, de calidade do aire e protección da atmosfera (BOE nº 275,

16 novembro).

- Lei 26/2007, do 23 de outubro, de Responsabilidade Ambiental (BOE nº 255, 24 de outubro).

- Real Decreto 2090/2008, do 22 de decembro, polo que se aproba o Regulamento de

desenvolvemento parcial da Lei 26/2007, do 23 de outubro, de Responsabilidade Ambiental

(BOE nº 308, 23 de decembro).

- Lei 2/2011, do 4 de marzo, de Economía Sustentable.

193352

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



12

- Real Decreto Lexislativo 1/2016, do 16 de decembro, polo que se aproba o Texto Refundido

da Lei de Prevención e Control Integrados da Contaminación.

- Real Decreto 102/2011, do 28 de xaneiro, de mellora da calidade do aire (BOE nº 25, 29

xaneiro).

- Lei 21/2013, do 9 de decembro, de Avaliación Ambiental (BOE nº 296, 11 decembro).

- Real Decreto Lexislativo 1/2016, do 16 de decembro, polo que se aproba o texto refundido da

Lei de prevención e control integrados da contaminación (BOE nº 316, 31 de decembro).

- Lei 42/2007, do 13 de decembro, do Patrimonio Natural e da Biodiversidade (BOE nº 299, 14

de decembro).

- Real Decreto Lexislativo 1/2001, do 20 de xullo, polo que se aproba o texto refundido da Lei

de Augas (BOE nº 176, 24 de xullo).

- Lei 27/2006, do 18 de xullo, pola que se regulan os dereitos de acceso á información, de

participación pública e de acceso á xustiza en materia de medio ambiente (incorpora as

Directivas 2003/4/CE e 2003/35/CE) (BOE nº 171, 19 de xullo).

- Real Decreto 1890/2008, do 14 novembro, aproba o Regulamento de eficiencia enerxética en

instalacións de iluminación exterior e as súas Instrucións técnicas complementarias EA-01 a EA-

07 (BOE 279, 19 de novembro).

- Lei 37/2003, do 17 de novembro, do Ruído (BOE nº 276, 18 de novembro).

- Real Decreto 1513/2005, do 16 decembro, de Avaliación e xestión do ruído medioambiental

(BOE nº 301, 17 de decembro).

- Real Decreto 1367/2007, do 19 de outubro, polo que se desenvolve a Lei 37/2003, do 17 de

novembro, do Ruído, no referente a zonificación acústica, obxectivos de calidade e emisións

acústicas (BOE nº 254, 23 de outubro).

- Lei 22/2011, do 28 xullo, de Residuos e solos contaminados (BOE nº 181, 29 de xullo).

- Lei 7/1985, do 2 de abril, reguladora das bases do réxime local (BOE nº 80, 3 de abril).

- Real decreto lexislativo 781/1986, do 18 de abril, polo que se aproba o texto refundido das

disposicións legais vixentes en materia de réxime local (BOE nº 96, 24 de abril).

- LEXISLACIÓN AUTONÓMICA

- Estatuto de Autonomía de Galicia - Lei orgánica 1/1981 (DOG nº 24, 1 de outubro; BOE nº

193353

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



13

101, 28 de abril).

- Lei 5/1997, do 22 de xullo, de Administración Local de Galicia (DOG nº 149, 5 de agosto).

- Lei 1/1995, do 2 de xaneiro, de protección ambiental de Galicia (DOG nº 29, 10 de febreiro;

BOE nº 143, 16 de xuño).

- Lei 8/2009, do 22 de decembro, pola que se regula o aproveitamento eólico en Galicia e

créanse o canon eólico e o Fondo de Compensación Ambiental (DOG nº 252, 29 de decembro;

BOE nº 30, do 4 de febreiro de 2010).

- Lei 8/2002, do 18 de decembro, de protección do ambiente atmosférico de Galicia (DOG nº

252, 31 de decembro; BOE nº 18, 21 de xaneiro de 2003).

- Decreto 83/2018, do 26 xullo, aproba o Plan básico de Galicia (DOG nº 162, 27 de agosto).

- Decreto 106/2015, do 9 de xullo, sobre contaminación acústica de Galicia (DOG nº 145, 3 de

agosto).

- Lei 10/2008, do 3 novembro, de Residuos de Galicia (DOG nº 224, 18 de novembro).

- Plan de xestión de residuos urbanos de Galicia (PGRUG) 2010-2020.

- Lei 9/2010, do 4 de novembro, de augas de Galicia (DOG nº 222, 18 de novembro).

- Lei 2/2016, do 10 de febreiro, do solo de Galicia (DOG nº 34, 19 de febreiro).

- Decreto 143/2016, do 22 de setembro, polo que se aproba o Regulamento da Lei 2/2016, do

10 de febreiro, do solo de Galicia (DOG nº 213, 9 de novembro).

LEXISLACIÓN DE CONTROL EXTERNO

- Lei orgánica 2/1982, do 12 de maio, do Tribunal de Cuentas (BOE nº 121, do 21 de maio).

- Lei 6/1985, do 24 de xuño, do Consello de Contas de Galicia (DOG nº 130, do 9 de xullo).

- Lei 8/2015, do 7 de agosto, de reforma da Lei 6/1985, do 24 de xuño, do Consello de Contas

(DOG nº 164, do 28 de agosto de 2015).

- Regulamento de réxime interior do Consello de Contas de Galicia do 23 de febreiro de 2017

(DOG nº 46, do 7 de marzo).

193354

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



14

I.5 LIMITACIÓNS AO ALCANCE

Con carácter xeral os concellos non prestaron adecuadamente a colaboración necesaria para a

realización dos traballos de campo, achegando tardiamente e, en moitos casos, de forma

incompleta a información e documentación que se estimou necesaria para a realización desta

fiscalización, por isto o seu desenvolvemento viuse entorpecido, provocando que non se puidese

cumprir co cronograma previsto polo Consello de Contas para o desenvolvemento dos traballos,

que non se puidese contrastar a información coa documentación correspondente e que, polo

tanto, os datos obtidos non son totalmente fiables.

O día 16 de maio de 2018 iniciouse a primeira fase do trámite da fiscalización, comunicando por

escrito aos 55 concellos os obxectivos xerais da fiscalización e a forma na que se ía desenvolver a

mesma, establecendo como data derradeira para a rendición o 15 de xuño. Finalizado este prazo

e dado que só un escaso número de concellos cumpriran co deber de colaboración recollido no

artigo 23 da Lei 6/1985, do Consello de Contas de Galicia, fíxose un segundo requirimento

poñendo como data límite o 7 de xullo, sen que tampouco se obtivese a colaboración dun total

de 17 concellos a pesar de que tamén se fixeron recordatorios a través de correo electrónico e

por teléfono.

Finalmente, despois de múltiples comunicacións e de recordarlles directamente aos alcaldes a

súa obriga de colaboración, cumprimentaron o trámite na sede electrónica do Tribunal de

Cuentas 53 dos 55 concellos incluídos na fiscalización, pechándose o trámite o 4 de xuño de

2019 coa limitación de que varias entidades só cumprimentaron os cuestionarios sen acompañar

en todo ou en parte a documentación que se esixía nos mesmos.

Os concellos que non enviaron a información incumprindo co seu deber de colaboración,

supoñendo polo tanto unha limitación ao alcance da fiscalización, foron:

Cadro 5: Concellos incumpridores Fase I

Provincia Concello Habitantes 01/01/2017

A Coruña Sada 15.242

Pontevedra Vilanova de Arousa 10.361

O 11 de decembro de 2018 iniciouse a segunda fase da fiscalización coa notificación aos 10

concellos obxecto da mostra, cumprindo todos coa súa obriga de colaboración, aínda que con

moitos atrancos e retrasos, pechándose tamén o trámite o 4 de xuño de 2019.

193355

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



15

II. CONCLUSIÓNS

Como resultado da fiscalización realizada sobre as actuacións das entidades locais de Galicia en

materia medioambiental nos exercicios 2017 e 2018 despréndense as seguintes conclusións:

II.1. RESPONSABILIDADE DO ENTE FISCALIZADO

Os diferentes órganos municipais deben garantir que as actividades, operacións orzamentarias e

financeiras e a información reflectidas nos seus estados financeiros resultan conformes coas

normas aplicables. Así mesmo son responsables do sistema de control interno que consideren

necesario para garantir que a actividade revisada estea libre de incumprimentos legais e de

incorreccións materiais debidas a fraude ou erro.

II.2. RESPONSABILIDADE DO CONSELLO DE CONTAS

A responsabilidade do Consello de Contas de Galicia é a de expresar unha conclusión de

auditoría sobre a xestión e sobre o cumprimento da legalidade en materia de medio ambiente

por parte das entidades incluídas no ámbito subxectivo deste informe, sobre as obrigas derivadas

da normativa aplicable en cada unha das áreas obxecto de fiscalización, así como o respecto aos

principios contables e orzamentarios.

Para alcanzar os obxectivos establecidos para este informe realizouse unha análise da

documentación remitida polas entidades fiscalizadas de conformidade cos Principios

fundamentais de fiscalización das Institucións Públicas de Control Externo. Esta normativa esixe o

cumprimento dos requirimentos de ética así como a planificación e execución da auditoría co fin

de obter unha seguridade razoable de que as actividades revisadas resulten, en todos os

aspectos significativos, conformes coa normativa aplicable.

II.3. CONCLUSIÓNS SOBRE AS ACCIÓNS XERAIS DAS ENTIDADES LOCAIS EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL

II.3.1 PLANIFICACIÓN E XESTIÓN MEDIOAMBIENTAL LEVADAS A CABO POLOS CONCELLOS

Produciuse unha escasa asunción de compromisos medioambientais polos concellos e un

desenvolvemento incompleto das actuacións de planificación medioambiental que recolle a

Axenda 21 así como das ferramentas de implantación dun Sistema de xestión ambiental.

193356

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



16

1. Dos 53 concellos analizados, 20 non dispoñen dunha unidade específica dedicada á xestión

desta materia. Delas, 3 entidades dispoñen de persoal técnico en materia medioambiental

adscrito a outras unidades e 17 non contan con unidade nin con persoal especializado.

2. A dotación de especialistas nas entidades que dispoñían de unidade específica na materia

maniféstase insuficiente. En 9 dos 33 concellos que dispoñen de departamentos específicos

con competencia en materia de medio ambiente non se dotou persoal técnico especializado e,

ademais, os concellos de menos de 50.000 habitantes só contan de media cun técnico

medioambiental.

3. Adhesión a Axenda 21. A asunción deste compromiso medioambiental polos concellos foi moi

escasa, xa que só 18 entidades se adheriron aos compromisos de desenvolvemento

sustentable da Carta de Aalborg. Non asinaron a adhesión 11 entidades entre 20.001 e

50.000 habitantes e 24 entidades entre 10.001 e 20.000 habitantes.

4. Adhesión a outras asociacións ou agrupacións de concellos. A mesma falta de compromiso se

manifesta no feito de que 39 concellos non forman parte das agrupacións da FEMP para a

defensa do medio ambiente. Deles, 25 entidades tampouco están adheridas a Axenda 21.

5. Desenvolvemento da Axenda 21. O cumprimento do protocolo de actuación a que obriga a

Axenda 21 tamén foi escaso xa que, dos 18 concellos que se adheriron a Axenda 21,

unicamente 5 entidades que subscribiron os compromisos da Axenda 21 culminaron o

procedemento establecido para o seu desenvolvemento, polo que para as 13 entidades

restantes a adhesión a este protocolo foi simplemente unha declaración de intencións.

6. A falta de compromiso medioambiental tamén se manifesta na escasa implantación de

Sistemas de xestión ambiental que posibilitarían a certificación e control dos seus proxectos

por unha entidade internacional. Unicamente 12 concellos desenvolveron SXMA e en só 3

casos abarca á totalidade do concello. Non teñen implantado un SXMA 4 entidades de máis

de 50.000 habitantes, os Concellos de Vigo, Lugo, Ourense e Ferrol.

II.3.2 ACTUACIÓNS MEDIOAMBIENTAIS LEVADAS A CABO POLOS CONCELLOS

Detectouse unha carencia de normativa reguladora propia desenvolta en ordenanzas locais, a

actividade de control medioambiental foi moi limitada así como tamén se produciu unha escasa

labor de sensibilización dos propios traballadores. A maior parte das actuacións de mellora da

eficiencia enerxética no seo dos concellos referíronse á redución do consumo eléctrico.

7. Informaron contar con normativa na materia medioambiental 38 concellos, aínda que non en

todos os casos se trata de ordenanzas aprobadas especificamente para a regulación de

193357

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



17

actividades con repercusión medioambiental, como é o caso das ordenanzas de limpeza viaria

ou do uso das praias.

8. A maioría dos concellos (41) realizaron actividades de sensibilización da cidadanía sobre os

problemas medioambientais.

9. O 58% dos concellos realizaron actuacións de inspección e control para detectar a comisión

de infraccións da normativa medioambiental. A maior parte dos 22 concellos (42%) que non

levaron a cabo estas actuacións teñen menos de 20.000 habitantes.

10. Unicamente 7 concellos non tomaron ningunha medida dirixida a promover no propio

funcionamento interno a protección do medio ambiente, aínda que os que as aplicaron

fixérono de forma puntual. Ademais, foi moi escaso o número de concellos que realizaron

actividades de formación dos seus traballadores, só 13 entidades.

11. Soamente 8 concellos concederon axudas ou subvencións dirixidas a actuacións de

protección do medio ambiente, trátase fundamentalmente de convenios con entidades ou

asociacións sen fin de lucro.

II.3.3 GASTOS E INGRESOS EN MATERIA DE MEDIO AMBIENTE

Acúsase pouca relevancia cuantitativa dos gastos na protección medioambiental, inadecuada

contabilización tanto dos ingresos como dos gastos que teñen como finalidade a xestión,

protección e mellora do medio ambiente e falta de definición de obxectivos e indicadores que

permitan verificar o grado de cumprimento dos gastos nesta materia.

12. No exercicio 2017 os gastos en medio ambiente tiveron moi pouca relevancia xa que non

chegaron ao 3% do importe total dos servizos públicos básicos.

13. Non se contabilizan adecuadamente os créditos en función da súa finalidade e dos

obxectivos que con eles se pretende conseguir, de acordo coa clasificación por áreas de gasto,

políticas de gasto e grupos de programas que se detallan na Orde EHA/2565/2008, do 3 de

decembro, que aproba a estrutura dos orzamentos das entidades locais.

14. Aínda que algúns concellos manifestaron contar con obxectivos e indicadores orzamentarios

para o grupo de programa 172–Protección e mellora do medio ambiente, ningún deles

aportou información sobre os mesmos.

15. Un total de 34 concellos informaron ter recibido subvencións para proxectos en materia de

medio ambiente, cun total de dereitos recoñecidos 3.416.026 euros; os fondos procederon

fundamentalmente da Comunidade Autónoma e das Deputacións provinciais. Os datos

aportados polos concellos non coinciden en termos globais cos subministrados polas

administracións concedentes.

193358

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



18

16. A Xunta de Galicia destinou a esta materia o Fondo de compensación ambiental cun total

de 11 millóns de euros e outras liñas de subvencións da Consellería de Medio Ambiente,

Territorio e Vivenda por importe de 3.564.709 de euros. As 4 Deputacións provinciais tamén

contemplaron nos seus orzamentos axudas en materia medioambiental. A maior parte dos

concellos beneficiarios destas axudas son entidades locais con menos de 10.000 habitantes.

II.4. CONCLUSIÓNS SOBRE AS ACTUACIÓNS ESPECÍFICAS LEVADAS A CABO POLOS CONCELLOS EN RELACIÓN COA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA, LUMINOSA, ACÚSTICA E A XESTIÓN DE RESIDUOS

Practicamente non existe regulación municipal nin se realizan controles da calidade do aire, da

contaminación luminosa ou acústica; é moi escasa a labor dos concellos cara a concienciación

ambiental dos cidadáns; non se contabilizan adecuadamente os créditos en función da súa

finalidade e dos obxectivos que con eles se pretende conseguir, de acordo coa clasificación por

áreas de gasto, políticas de gasto e grupos de programas que se detallan na Orde

EHA/2565/2008, que aproba a estrutura dos orzamentos das entidades locais.

II.4.1 CONCLUSIÓNS EN RELACIÓN COAS ACTUACIÓNS EN MATERIA DE CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA.

17. Soamente o concello de Vigo ten unha ordenanza específica respecto da contaminación

atmosférica, aínda que non está adaptada á Lei 34/2007, de calidade do aire e protección

da atmosfera.

18. Unicamente 5 dos 10 concellos analizados teñen adaptado o plan urbanístico á Lei

34/2007, de calidade do aire e protección da atmosfera.

19. En canto á a realización de medicións e avaliacións da calidade do aire, só A Coruña e

Pontevedra as levaron a cabo.

20. O Concello da Coruña é o único que ten un protocolo de actuación no caso de superar os

obxectivos de calidade atmosférica.

21. Ningún concello dispón de plans ou programas para o cumprimento e mellora de obxectivos

de calidade do aire.

22. Só os 4 concellos de máis de 50.000 habitantes analizados na segunda fase da fiscalización

adoptaron medidas dirixidas a cumprir cos obxectivos de calidade do aire marcados polo RD

Lexislativo 102/2011, relativo á mellora da calidade do aire.

23. Os Concellos de Pontevedra e Vigo foron os únicos que realizaron actuacións de control e

inspección en materia de contaminación atmosférica. Lugo, As Pontes e Sanxenxo realizan o

193359

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



19

control nos casos de solicitude de licencia de actividade, comunicacións previas ou

declaración responsable de inicio de actividade.

24. Ningún concello emprega o programa orzamentario 1721-Protección contra a

contaminación acústica, luminosa e atmosférica nas zonas urbanas para a contabilización

dos gastos relativos á contaminación atmosférica nin ten establecido indicadores

orzamentarios en relación con este tipo de contaminación.

II.4.2 CONCLUSIÓNS EN RELACIÓN COAS ACTUACIÓNS EN MATERIA DE CONTAMINACIÓN LUMINOSA.

25. Vigo é o único concello que ten normativa propia que está adaptada ao RD 1890/2008,

Regulamento de eficiencia enerxética en instalacións de iluminación exterior.

26. En ningún concello se realizou unha zonificación luminosa do seu territorio nin se declarou

algunha zona de especial protección

27. Non existen protocolos de actuación para os casos de superación dos niveis de calidade

luminosa en ningún concello examinado nesta segunda fase.

28. Unicamente os Concellos da Coruña, As Pontes, Vigo e Vilagarcía, realizaron estudios ou

auditorías enerxéticas e luminosas da iluminación pública e, deles, só A Coruña e Vigo

teñen plans estratéxicos ou de acción para definir obxectivos xerais e accións para

conseguilos.

29. Os Concellos de Ames, As Pontes, Arteixo, A Coruña e Baiona non realizaron ningunha

actuación en relación coa prevención e redución da contaminación luminosa.

30. Os concellos de Pontevedra, Vigo e Vilagarcía son os únicos que observan os requisitos de

mantemento dos niveis de eficiencia enerxética na iluminación exterior e que teñen as

instalacións certificadas cunha etiqueta de cualificación enerxética.

31. Non se realizan inspeccións coa finalidade de garantir o cumprimento da normativa en

materia de contaminación luminosa.

32. Só o concello de Arteixo emprega o programa orzamentario 1721-Protección contra a


dos gastos relativos á contaminación luminosa e ningunha entidade ten establecido

indicadores orzamentarios en relación con este tipo de contaminación.

193360

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



20

II.4.3 CONCLUSIÓNS EN RELACIÓN COAS ACTUACIÓNS EN MATERIA DE CONTAMINACIÓN ACÚSTICA.

33. Nos Concellos de Ames, Arteixo, As Pontes, Baiona e Vilagarcía non existe normativa

municipal nesta materia, incumprindo o disposto na Lei 36/2003, do ruído e no Decreto

106/2015 sobre contaminación acústica de Galicia.

34. Unicamente A Coruña e Lugo fixeron unha zonificación do seu territorio en áreas

acústicas. Só os Concellos da Coruña e Vigo elaboraron mapas de ruído e plans de acción.

35. Contan con estacións de medición acústica unicamente os Concellos da Coruña e

Pontevedra.

36. Os concellos de Ames, Arteixo, As Pontes, Baiona e Vilagarcía non realizaron actuacións

de vixilancia e inspección nesta materia.

37. Agás Vigo, ningún concello declarou zonas de especial protección acústica.

38. Só o concello de Pontevedra levou a cabo algún tipo de actuacións para a mellora da

calidade acústica nas instalacións municipais.

39. Soamente o concello de Vigo emprega o programa orzamentario 1721-Protección contra a


dos gastos relativos á contaminación acústica e ten establecidos indicadores

orzamentarios en relación con este tipo de contaminación.

II.4.4 CONCLUSIÓNS EN RELACIÓN COA XESTIÓN DE RESIDUOS.

40. Nos Concellos de Ames, As Pontes, Lugo, Baiona e Vilagarcía non existe normativa

municipal na materia. O Concello de Ames réxese pola normativa na materia da

Mancomunidade do Barbanza

41. Só Arteixo ten elaborado o programa de xestión de residuos previsto pola la Lei 22/2011 e

pola Lei de residuos de Galicia.

42. Incúmprese coa obriga de elaborar e publicar un informe anual sobre a situación da

produción e xestión dos residuos.

43. Só 3 concellos realizaron unha recollida separada de biorresiduos susceptibles de

compostaxe.

44. En canto á forma de xestión do servizo de recollida e transporte de residuos domésticos 7

dos concellos empregan a xestión indirecta, formalizada en contratos de concesión ou de

servizos; o Concello de Baiona presta o servizo con persoal propio; en Ames préstase o

servizo a través da Mancomunidade da Serra do Barbanza e en Arteixo a través do

Consorcio das Mariñas.

193361

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



21

45. A maioría dos concellos xestiona o servizo de recollida separada de residuos de forma

indirecta, formalizado a través da adhesión ao convenio marco ou asinando directamente

un convenio con algunha das entidades xestoras dos sistemas integrados de xestión

autorizadas.

46. Foi escasa a labor de sensibilización cara a fomentar a diminución na xeración de residuos

e incrementar a separación de orixe.

47. Só o concello de Vigo ten establecidos indicadores orzamentarios para o seguimento dos

gastos rexistrados nos programas 1621. Recollida de residuos e 1622. Xestión de residuos.

III. RECOMENDACIÓNS

1. Todos os concellos deberían adherirse aos compromisos da Carta de Aalborg e participar coa

súa xestión municipal nas actuacións que contempla a Axenda 21 cara ao desenvolvemento

sustentable.

2. O compromiso dos concellos cos problemas medioambientais non se manifesta só coa mera

adhesión a organizacións ou instrumentos como a Carta de Aalborg. Os concellos deben

tratar de completar o desenvolvemento dos compromisos da Axenda 21 e das organizacións

de entidades locais ás que se sume .

3. É recomendable que as entidades locais se doten de sistemas de xestión ambiental

homologables que lles axuden a organizarse e determinar as prácticas, procedementos e

recursos para levar a cabo a política ambiental.

4. O complexo desenvolvemento das competencias en materia de medio ambiente das entidades

locais supón que todas elas deberían contar cun departamento específico para esta área,

dotado de suficiente e cualificado persoal que sexa capaz de xestionar os obxectivos

medioambientais recollidos pola Axenda 21.

5. Todos os concellos deberían incrementar a súa labor de concienciación dos cidadáns na

necesidade de adoptar hábitos persoais e sociais que contribúan ao logro dun

desenvolvemento sustentable. Débese, así mesmo, incrementar a divulgación dos datos

medioambientais de cada concello.

6. Todos os concellos deberían incrementar a súa labor de control das infraccións

medioambientais e dos índices de contaminación.

7. Os concellos deberían dotarse de unha normativa propia que desenvolva as súas

competencias en materia medioambiental e lles permita realizar unha xestión máis acorde

coas súas circunstancias e cos obxectivos de defensa do medio ambiente. En particular, os

193362

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



22

concellos de máis de 100.000 habitantes deben ser máis escrupulosos no cumprimento das

obrigas ás que están sometidos pola lexislación medioambiental.

8. Débese mellorar na adecuada contabilización dos créditos en función da súa finalidade e dos

obxectivos que con eles se pretende conseguir, de acordo coa clasificación por programas

establecida pola Orde EHA/2565/2008, que aproba a estrutura dos orzamentos das entidades

locais.

IV. RESULTADOS DA FISCALIZACIÓN

IV.1 ACCIÓNS XERAIS DAS ENTIDADES LOCAIS EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL

IV.1.1 PLANIFICACIÓN MEDIOAMBIENTAL LEVADA A CABO POLOS CONCELLOS

O obxecto deste apartado é analizar en que medida as entidades locais desenvolven actuacións

en materia ambiental e se as mesmas se levan a cabo no marco dunha planificación específica;

tamén se trata de determinar as principais áreas ás que afectan, así como as medidas máis

relevantes adoptadas para a súa execución.

A. ORGANIZACIÓN DOS CONCELLOS EN RELACIÓN CO MEDIO AMBIENTE

Trátase neste punto de coñecer se os concellos contan con departamentos con competencias

específicas en materia de medio ambiente e, se é o caso, o número e cualificación do persoal que

teñan adscrito.

Un total de 33 concellos, o 60%, dispoñen de departamentos específicos con competencia en

materia de medio ambiente, sen embargo 9 deles non están dotados de persoal especialista na

materia. O número medio de persoal técnico adscrito a estas unidades foi de 3 traballadores no

caso das entidades con máis de 50.000 habitantes e de 1 traballador no resto, neste cálculo non

se tiveron en conta aos concellos de Ourense e Vigo que non informaron sobre o seu persoal

técnico.

Pola súa parte, das 20 entidades que non dispoñen dunha unidade específica con competencias

medioambientais, os concellos de Cambre, As Pontes e Viveiro si contan con persoal técnico

especializado, cunha dotación dunha persoa respectivamente.

Dos concellos de máis de 20.000 habitantes só A Estrada, Ponteareas e Oleiros non dispoñen de

departamento con competencias en medio ambiente nin de persoal especializado. Do mesmo

193363

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



23

xeito, o 45% dos 31 concellos de 10.000 a 20.000 habitantes tampouco teñen departamento

específico nin persoal especializado.

No desenvolvemento da fiscalización demostrouse que ter creado un departamento de medio

ambiente non é suficiente garantía dunha boa xestión medioambiental, moitas veces non é mais

cunha declaración de boas intencións, xa que se non se dota de persoal técnico suficiente e

cualificado non se poderá aportar ningún avance na defensa e mellora medioambiental.

As respostas obtidas amosasen no seguinte cadro e no anexo I:

Cadro 6: Organización en materia de medio ambiente

Tramo de poboación Unidade con competencia

medioambiente Concellos con unidade con competencias ambientais

Concellos sen unidade con competencias ambientais

Nº de

Concellos Si Non

Nº de Concellos

Nº técnicos especialistas

Media técnicos

especialistas

C. con persoal con

competencias

C. sen persoal con

competencias

Persoal con competencias

Media de

persoal

Máis de 50.000 7 7 0 7 16 3

De 20.001 a 50.000 15 11 4 11 11 1 1 3 1 1

De 10.001 a 20.000 31 15 16 15 15 1 2 14 2 1

B. ADHESIÓN A AGRUPACIÓNS DE MUNICIPIOS CON OBXECTIVOS MEDIOAMBIENTAIS

Preguntouse aos concellos sobre a súa integración nas principais redes de cidades implicadas na

defensa do medio ambiente ou en outras asociacións que compartan os mesmos obxectivos. No

ámbito nacional, as asociacións máis relevantes son a Rede Española de Cidades polo Clima, a

Rede Española de Cidades Saudables e a Rede de Gobernos Locais +Biodiversidade.

A Rede Española de Cidades polo Clima é unha sección da Federación española de

municipios e provincias que busca lograr una coordinación entre os concellos na loita contra o

cambio climático. Segundo o publicado na súa web están adheridos 23 concellos galegos a esta

rede. Para formar parte da rede os municipios deben determinar un conxunto de actuacións

plasmado nun Plan de Actuación que inclúa medidas nos ámbitos da enerxía, transportes,

edificación e plan urbano, coa finalidade de sentar as bases institucionais para a progresiva

redución da emisión de gases de efecto invernadoiro no municipio.

As cidades que participan na Rede deben asumir os compromisos adoptados no Acordo de París,

aprobado na 21ª Conferencia das Partes da Convención Marco de Nacións Unidas sobre o

Cambio Climático, que establece o marco global de loita contra o cambio climático.

193364

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



24

A Rede Española de Cidades Saudables tamén é una sección da Federación española de

municipios e provincias á que, segundo o publicado na súa web, están adheridos 17 concellos

galegos. A RECS ten entre outros os seguintes obxectivos:

- A promoción e protección da saúde e do benestar dos cidadáns, en concordancia cos

principios de actuación correspondentes ao proxecto “Healthy Cities”, da Organización

Mundial da Saúde.

- Asegurar o intercambio de experiencias e o desenvolvemento de proxectos entre cidades en

materia de promoción e protección da saúde.

- Axudar ás cidades participantes a desenvolver modelos operativos de promoción e protección

da saúde.

- Establecer criterios de avaliación e indicadores unificados que permitan avaliar as actuacións

da promoción e protección da saúde e a acreditación da calidade da súa execución.

Como as anteriores, a Rede de Gobernos Locais +Biodiversidade é outra sección dá

Federación española de municipios e provincias, a cal ten por obxecto a creación dun marco

estable que impulse e promova, no conxunto dos Gobernos Locais, a adopción de políticas, plans

e programas en materia da conservación e o fomento da biodiversidade, a protección do medio

hídrico, a restauración de espazos naturais degradados, a mellora da conectividade ecolóxica e a

salvagarda dos ecosistemas. Están adheridos a esta rede 16 concellos galegos.

Non están integrados en ningunha das agrupacións de municipios da Federación española de

municipios e provincias 39 concellos, o 74%, entre os que se encontra Ferrol. Dos 39 concellos

que non forman parte das agrupacións da FEMP o 64% (25 concellos) tampouco están adheridos

a Axenda 21, dentro destes 25 concellos, hai 7 entidades con máis de 20.000 habitantes,

correspondendo as 18 restantes ao tramo inferior seguinte.

No ámbito da Unión Europea ten especial importancia o Pacto dos Alcaldes para o clima e a

enerxía, polo cal as cidades asinantes comprométense a actuar para apoiar a implantación do obxectivo

europeo de redución dos gases de efecto invernadoiro nun 40 % para 2030 e a adopción dun enfoque

común para o impulso da mitigación e a adaptación ao cambio climático. Dos 53 concellos fiscalizados

están adheridos a esta agrupación 22 entidades. Entre as entidades de máis de 50.000 habitantes, só o

Concello de Ourense non está integrado nesta rede.

No seguinte cadro relaciónanse as entidades adheridas a algunha destas agrupacións:

193365

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



25

Cadro 7: Integración en agrupacións de cidades

Concello Habitantes

2017 Rede Española de

Cidades polo Clima Rede Española de Cidades Saudables

Rede de Gobernos Locais

+Biodiversidade

Pacto dos alcaldes polo

clima

Vigo 292.986 Si Si Non Si

A Coruña 244.099 Si Non Non Si

Ourense 105.636 Si Si Non Non

Lugo 97.995 Si Non Non Si


96.456 Non Si Non Si

Pontevedra 82.671 Non Si Si Si

Ferrol 67.569 Non Non Non Si

Narón 39.280 Non Non Non Si

Carballo 31.195 Non Non Non Si

Culleredo 29.982 Non Non Si Non

Ribeira 27.159 Non Non Non Si

Cangas 26.490 Non Non Non Si

Cambre 24.348 Non Non Non Si

Ponteareas 22.893 Non Si Non Si

A Estrada 20.700 Non Si Non Non

Boiro 18.885 Non Non Non Si

Monforte de Lemos 18.783 Si Non Non Non

Nigrán 17.622 Non Non Si Non

Sanxenxo 17.241 Non Non Non Si

Poio 16.871 Non Non Non Si

Viveiro 15.550 Si Non Non Non

O Carballiño 13.854 Si Non Si Si

O Barco de Valdeorras

13.581 Non Non Non Si

Fene 13.110 Non Non Non Si

Betanzos 12.941 Non Non Non Si

Bueu 12.145 Non Non Non Si

A Laracha 11.281 Non Non Non Si

Rianxo 11.188 Non Non Non Si

O Grove 10.746 Si Si Si Non

Outros instrumentos aos que concellos galegos manifestan terse adherido son:

193366

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



26

O Pacto de Política Alimentaria Urbana de Milán, no que se fai un chamamento para que

se apliquen sistemas alimentarios sustentables que fomenten a accesibilidade de alimentos

saudables para os habitantes das cidades, a protección da diversidade biolóxica e a redución do

desperdicio de alimentos. Busca a coordinación de políticas para desenvolver sistemas

alimentarios sustentables, inclusivos, seguros e diversificados, para asegurar comida sa e

accesible a todos nun marco de acción baseado nos dereitos, co fin de reducir os desperdicios de

alimentos e preservar a biodiversidade e, ao mesmo tempo, mitigar os efectos do cambio

climático. O Concello de Santiago de Compostela está adherido aos compromisos deste Pacto.

Os concellos de Ferrol, Ourense e O Barco están adheridos á Rede Galega de Concellos pola

Sustentabilidade, que é unha asociación voluntaria de Concellos, promovida conxuntamente

pola Xunta de Galicia e a Federación Galega de Municipios e Provincias (FEGAMP) no ano 2008,

que pretende impulsar o desenvolvemento efectivo dos plans de Sustentabilidade local (Axenda

21 Local).

C. ADHESIÓN Á AXENDA 21 LOCAL

A Axenda 21 defende que sexan os gobernos locais os que impulsen un desenvolvemento

sustentable debido a que son as administracións máis próximas aos problemas que se tentan

investigar e solucionar. O seu artigo 28 fai referencia a que como moitos dos problemas e das

solucións de que se ocupa a Axenda 21 se relacionan coas actividades locais, a participación e a

cooperación das entidades locais van constituir un factor determinante para o logro dos

obxectivos do programa. Os entes locais ocúpanse da creación, do funcionamento e do

mantemento da infraestrutura económica, social e ecolóxica, supervisan os procesos de

planificación, establecen as políticas e as regulamentacións ecolóxicas locais e contribúen á

execución das políticas ambientais nos planos nacional e subnacional. No seu carácter de

autoridade máis próxima á poboación desenvolven unha función importantísima na educación e

na mobilización da cidadanía en prol do desenvolvemento sustentable.

A Axenda 21 fixa os seguintes obxectivos:

• Lograr un desenvolvemento sustentable para o municipio e aumentar a calidade de vida para

os cidadáns.

• Que as autoridades locais realicen consultas coas súas respectivas poboacións e logren un

consenso sobre unha 'Axenda 21 local' para a comunidade.

• Crear redes de información e de intercambio de experiencias, cooperación e coordinación entre

as autoridades locais.

193367

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



27

• Alentar a que as mulleres e os mozos estean representados nos procesos de adopción de

decisións, planificación e execución.

De acordo coa información subministrada, 18 dos 53 concellos de máis de 10.000 habitantes

asinaron a súa adhesión ao desenvolvemento da Axenda 21. Todos os concellos de máis de

50.000 habitantes asinaron os compromisos da Carta de Aalborg; nos outros 2 tramos de

poboación incluídos na fiscalización a porcentaxe de entidades que non se adheriron ronda o

25%, resultando unha cifra moi significativa de 35 concellos que non manifestaron a súa

interese en asumir estes compromisos.

Cadro 8: Adhesión á Axenda 21

Concello Habitantes 2017 Data de adhesión á Axenda 21

Vigo 292.986 28/12/2001

A Coruña 244.099 14/04/2000

Ourense 105.636 02/07/2004

Lugo 97.995 Sen datos

Santiago de Compostela 96.456 27/04/2000

Pontevedra 82.671 27/05/2000

Ferrol 67.569 29/12/2005

Total máis de 50.000 habitantes 7 100%

Arteixo 31.534 27/03/2008

Ames 30.835 21/02/2007

Redondela 29.392 16/03/2004

Lalín 20.075 01/03/2004

Total 20.001 a 50.000 habitantes 4 (15) 27%

Boiro 18.885 26/12/2005

Monforte de Lemos 18.783 15/08/2006

Viveiro 15.550 03/04/2003

O Barco de Valdeorras 13.581 01/07/2008

Ordes 12.580 30/06/2008

A Laracha 11.281 24/10/2012

Rianxo 11.188 16/10/2006


D. AUDITORÍA MEDIOAMBIENTAL

A Auditoría Ambiental Municipal é a base da implantación da Axenda 21, implica a análise, e a

consecuente proposta de actuación con visión integradora, do estado medioambiental dun

193368

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



28

municipio. O seu obxectivo é definir un Plan de Acción Ambiental que permita dirixir o

desenvolvemento futuro baseándoo en criterios de sustentabilidade. Este Plan de Acción vai

permitir o desenvolvemento doutro moito máis amplo como é a Axenda 21 Local.

O proceso de elaboración da Auditoría ambiental debe incluír:

1) Un Diagnóstico ambiental que identifique os impactos, as tendencias e os aspectos sobre

os que se pode incidir para mellorar a calidade ambiental e favorecer o desenvolvemento

sustentable do municipio.

2) Un Plan de Acción que estableza as liñas estratéxicas básicas e as actuacións ou proxectos

que se han de levar a cabo para orientar o municipio no seu conxunto cara á

sustentabilidade

3) Un Plan de Seguimento que garanta a aplicación do Plan de Acción, baseándose nun

sistema de indicadores coa dobre función de determinar a evolución dos parámetros

ambientais e servir de vehículo de comunicación entre os sectores sociais implicados na

transformación da cidade.

D.1) Diagnóstico ambiental

Pediuse aos concellos que informasen sobre se realizaron un diagnóstico para coñecer o estado

inicial do medio ambiente do municipio e o seu grado de finalización, e solicitóuselles, así

mesmo, que acompañasen a documentación na que se plasmou esa diagnose. Contestaron

afirmativamente os seguintes 17 concellos, aínda que en 4 casos non teñen rematada esta

actuación:

Cadro 9: Realización dun diagnóstico medioambiental

Concello Habitantes

2017 Realización dun Diagnóstico

do medio ambiente Situación

Data de inicio

Data de finalización

Vigo 292.986 Si En curso 10/03/2008

A Coruña 244.099 Si Finalizada 10/04/2002 14/08/2003

Ourense 105.636 Si En curso 01/12/2005

Lugo 97.995 Si Finalizada 12/01/2004 30/09/2005

Pontevedra 82.671 Si Finalizada 15/03/2004 10/04/2008

Ferrol 67.569 Si Finalizada 25/12/2005 29/03/2007

Narón 39.280 Si Finalizada 02/01/2013 01/07/2015

Arteixo 31.534 Si En curso 01/03/2007

Ames 30.835 Si Finalizada 12/09/2011 11/09/2012

Redondela 29.392 Si Finalizada 01/07/2005 29/07/2005

193369

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



29

Concello Habitantes

2017 Realización dun Diagnóstico

do medio ambiente Situación

Data de inicio


Ribeira 27.159 Si Finalizada 27/10/2005 16/01/2007

Marín 24.637 Si Finalizada 01/04/2009 16/04/2009

Boiro 18.885 Si Finalizada 26/09/2016 29/11/2016

Viveiro 15.550 Si Finalizada 01/09/2003 01/12/2004

O Barco de Valdeorras 13.581 Si Finalizada 01/01/2008 01/01/2009

Ordes 12.580 Si Finalizada 15/08/2016 23/10/2016

A Laracha 11.281 Si En curso 01/11/2016

D.2) Plan de acción ambiental

Solicitouse, así mesmo, información sobre a existencia dun Plan de Acción Ambiental no que se

enmarcasen as Liñas estratéxicas, os Programas de actuación e os Proxectos para o

establecemento de medidas de mellora do medio ambiente.

O Plan de acción ambiental elaborarase a partir das conclusións e recomendacións expostas

no documento de Diagnóstico ambiental e é unha ferramenta que permite executar, dunha

maneira coherente e sustentable, as actuacións dirixidas a mellorar o medio ambiente local.

Os obxectivos xerais que rexen a elaboración dun Plan de acción ambiental son os seguintes:

• Reducir as emisións contaminantes.

• Mellorar e conservar a calidade ambiental da entidade Local.

• Protexer e conservar a riqueza natural do territorio.

• Optimizar o uso dos recursos naturais (auga, enerxía ou outros recursos).

• Diminuír a dependencia dos recursos non renovables.

• Promover o exemplo do concello para a cidadanía.

• Fomentar a participación cidadá na toma de decisións.

• Fomentar cambios de hábitos e actitudes por parte da poboación na liña da sustentabilidade.

A definición das Liñas estratéxicas é o primeiro paso a desenvolver dentro do Plan de acción

ambiental. As liñas estratéxicas son os grandes eixos previsibles para a mellora ambiental local e

a progresión cara a un modelo de desenvolvemento sustentable. Deben reflectir a política

ambiental que rexe na entidade Local. Estas grandes áreas temáticas créanse co fin de agrupar

actuacións de mellora ambiental cun obxectivo común, de maneira que a súa execución sexa

máis fácil e que se teña en conta a súa relación.

Dentro dunha Liña estratéxica existen diferentes Programas de actuación, que responden a

cada un dos diversos obxectivos que pretende alcanzar unha Liña estratéxica.

193370

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



30

Dentro de cada Programa de actuación, o Plan de acción ambiental contempla o establecemento

dos Proxectos, que son aqueles traballos e actuacións concretas a realizar para resolver as

carencias e incidencias visualizadas na Diagnose ambiental. Os proxectos deben xustificarse e

desenvolverse por escrito nun documento de presentación. Os datos obtidos foron os seguintes:

Cadro 10: Plan de acción ambiental

Concello Habitantes

2017

Plan de acción

ambiental Situación

Data de inicio


Definición de liñas

estratéxicas

Programas de

actuación

Proxectos por

programa

Vigo 292.986 Non Non Si Non

A Coruña 244.099 Non Si Si Si

Ourense 105.636 Non Si Non Non

Lugo 97.995 Si Finalizada 30/09/2006 18/07/2007 Si Non Non

Pontevedra 82.671 Si En curso 15/03/2004 Si Si Si

Ferrol 67.569 Si Finalizada 25/12/2005 29/03/2007 Si Non Non

Vilagarcía de Arousa

37.479 Non

Si Si Si

Arteixo 31.534 Si Non iniciada

01/03/2007

Si Si Si

Ames 30.835 Si Finalizada 14/02/2008 06/04/2012 Si Si Si

Redondela 29.392 Non Si Si Non

Boiro 18.885 Si En curso 01/12/2016 Si Si Non

Viveiro 15.550 Si En curso 01/06/2004 Si Si Si


13.581 Si Finalizada 01/01/2009 01/12/2009 Si Si Si

Sarria 13.359 Non Si Non Si

Ordes 12.580 Si Finalizada 24/10/2016 27/11/2016 Si Non Si

A Laracha 11.281 Non Si Si Non

Dos 9 concellos que abordaron a planificación medioambiental co desenvolvemento dun Plan de

acción ambiental só 5 o teñen rematado. Pódese apreciar que noutras 6 entidades, aínda que

non existe este Plan como tal, si se definiron medidas dirixidas á mellora do medio ambiente

local.

D.3) Plan de seguimento

A implementación da Axenda 21 Local debe entenderse como un proceso permanente, en virtude

do cal hai que vixiar tanto a súa posta en marcha como a súa continuidade a través dun

seguimento realizado por unha comisión de seguimento para cumprir tanto os obxectivos de

avaliación e control do desenvolvemento do plan de acción como para aplicar o sistema de

indicadores ou avaliar a participación dos actores sociais.

193371

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



31

O desenvolvemento do Plan de seguimento implica:

• A creación da Comisión de seguimento, que é un organismo encargado da avaliación e

control do desenvolvemento das actuacións proxectadas no Plan de Acción Ambiental.

As funcións básicas dunha Comisión de Seguimento son:

- Aplicación do Sistema de Indicadores de sustentabilidade.

- Efectuar o seguimento das actuacións ambientais.

- Avaliar o grao de implicación dos axentes sociais e económicos no proceso.

- Informar sobre os resultados obtidos no seguimento.

- Propoñer novas accións ou estratexias a partir do desenvolvemento do Plan de Seguimento.

A Comisión de seguimento pode estar formada só por membros municipais, políticos e técnicos,

ou integrar a membros municipais e membros externos. Só dous concellos incluídos na mostra

constituíron a Comisión de seguimento:

Cadro 11: Creación da Comisión de seguimento

Concello Habitantes 2017 Creación Comisión de

seguimento Data de

constitución Composición

Ames 30.835 Si 18/04/2012 Só empregados do

concello

O Barco de Valdeorras 13.581 Si 01/01/2008 Composición mixta

• A creación de indicadores de sustentabilidade que permitan avaliar e proporcionar

información o grado de consecución dos obxectivos do Plan de acción ambiental a través dun

sistema de control e medida estandarizado. Podemos clasíficar estes indicadores en indicadores

ambientais, sociais, económicos e outros que se refiran a aspectos específicos de cada concello,

que deben combinarse entre si, pois só deste xeito é posible que a avaliación reflicta a

sustentabilidade e non un simple dato cuantitativo. Só 6 concellos informaron que dispoñen dun

sistema de indicadores, se ben 2 entidades non crearon plans de seguimento dos mesmos o que

lles resta utilidade:

Cadro 12: Creación dun sistema de indicadores

Concello Habitantes

2017

Existe un sistema de indicadores

Indicadores económicos

Indicadores ambientais

Indicadores sociais

Indicadores específicos

Plan de seguimento indicadores

Periodicidade do

seguimento

A Coruña 244.099 Si Si Si Si Si Si Cada ano

Pontevedra 82.671 Si Si Si Si Si Non

Ames 30.835 Si Si Si Si Non Si Cada ano

193372

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



32

Concello Habitantes

2017



Indicadores ambientais

Indicadores sociais


Plan de seguimento indicadores

Periodicidade do

seguimento

Boiro 18.885 Si Non Si Si Non Si Cada catro

anos

Viveiro 15.550 Si Si Si Si Non Non


13.581 Si Si Si Si Si Si Outro

• A emisión da Declaración ambiental, documento que serve para que a entidade local

informe a organismos públicos, empresas, asociacións e á cidadanía en xeral do contido das

conclusións que se extraen do diagnóstico ambiental municipal e do que se pretende co plan de

acción ambiental. A súa estrutura contén os seguintes bloques:

− Presentación: na que se describe o ámbito de actuación, os obxectivos e as metas.

− Situación actual dos elementos estudados: descrición do estado da atmosfera, auga, ruídos,

transporte, etc., os problemas dos seus impactos e as alternativas para solucionalos.

− Estado xeral do medio ambiente municipal: expón o resumo global da situación do municipio

en materia ambiental.

Só Boiro e Ferrol afirman ter unha declaración ambiental que foi difundida mediante actos

públicos, medios de comunicación e a través da propia web municipal.

Cadro 13: Declaración ambiental e Plans de comunicación

Concello Habitantes

2017 Declaración ambiental

Data Duración

Difusión

Actos públicos

Medios comunicación

Redes sociais

Boletíns Web

concello

Ferrol 67.569 Si 29/03/2007 Indefinido Si Si Non Si Si

Boiro 18.885 Si 06/12/2016 2017-2030

Si Si Non Non Si

E. PLAN DE PARTICIPACIÓN SOCIAL

Neste apartado analízase se os concellos teñen establecido un Plan de participación social para

implicar á sociedade no coñecemento, a valoración, a prevención e a corrección dos problemas

ambientais.

A estrutura do Plan de participación social contempla dúas fases de realización:

1) Instrumentos de participación. Deben de estar concibidos para facilitar o debate sobre as

diferentes propostas e posibles actuacións, e a elección daquelas.

Entre estes instrumentos temos:

193373

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



33

• Regulamento de participación cidadá: ten por obxecto fomentar a participación cidadá na toma

de decisións.

• Foro ambiental: os concellos poden crear órganos de participación cidadá como o foro

ambiental, que inclúe a representantes de asociacións, de empresas, de entidades e dos

cidadáns. O foro é un órgano de consulta e axuda que traballa conxuntamente con todas as

partes relacionadas co desenvolvemento da Axenda 21 Local.

2) Plan de comunicación. Concíbese para facilitar a comunicación entre o concello e os

cidadáns, os cales teñen dereito á información ambiental. Aquí podemos distinguir:

• Métodos de información e comunicación ambiental: deben escollerse varios métodos

adecuados para facilitar a chegada de suxestións dos cidadáns.

• Educación ambiental: o concello organiza actividades e campañas para fomentar a educación e

a sensibilización ambiental na cidadanía.

A resposta dos concellos sobre a existencia destes mecanismos de participación social foi a

seguinte:

Cadro 14: Plan de participación social

Concello Habitantes

2017

Plan de participación

social

Regulamento de

participación

Consello municipal de

medioambiente

Foro municipal de

medioambiente

Outras modalidades participación

Vigo 292.986 Si Si Non Non Non

A Coruña 244.099 Si Non Non Non Si

Ourense 105.636 Si Non Non Non Si

Lugo 97.995 Si Non Non Si Non


96.456 Si Si Si Non Non

Ferrol 67.569 Si Si Si Non Non

Narón 39.280 Si Non Non Non Si


37.479 Si Si Non Non Si

Cangas 26.490 Si Non Si Non Si

Ponteareas 22.893 Si Si Non Non Si

Boiro 18.885 Si Si Non Non Si

Viveiro 15.550 Si Si Si Si Non

O Carballiño 13.854 Si Si Non Non Non

Barbadás 10.791 Si Non Non Non Si

193374

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



34

De acordo coa información subministrada unicamente 14 concellos indican que estableceron

plans de participación cidadá para implicar aos axentes socioeconómicos no coñecemento e

resolución dos problemas ambientais. Deles, 8 contan con regulamentos de participación cidadá

en materia ambiental, 4 constituíron un Consello municipal de medio ambiente e só un concello

creou un foro municipal de medio ambiente. Doutra banda, 8 concellos declaran ter outras

modalidades de participación en materia ambiental.

O resumo da planificación ambiental realizada polos 53 concellos analizados é que só 18 se

adheriron a Axenda 21 e que 4 deles non realizaron un diagnóstico da súa situación

medioambiental inicial. Contrariamente 3 concellos non adheridos a Axenda 21 manifestan ter

realizado o diagnóstico medioambiental. Definiron as súas liñas estratéxicas de actuación 13 das

17 entidades que informan contar cun diagnóstico; só 9 definiron as medidas a tomar para a

mellora do medio ambiente e unicamente 6 dispoñen dun sistema de indicadores, das que só 4

fan por medio deles un seguimento dos plans de acción. A conclusión é que unicamente 5

entidades culminaron o procedemento establecido pola Axenda 21 para o seu desenvolvemento.

No seguinte gráfico móstrase o grado de cumprimento dos concellos adheridos á Axenda 21:

Gráfico 1: Nivel de cumprimento da Axenda 21

193375

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



35

IV.1.2 XESTIÓN MEDIOAMBIENTAL LEVADA A CABO POLOS CONCELLOS

A. SISTEMA DE XESTIÓN MEDIOAMBIENTAL

Un Sistema de Xestión Ambiental (SXMA) é aquela parte do sistema xeral de xestión que

comprende a estrutura organizativa, as responsabilidades, as prácticas, os procedementos, os

procesos e os recursos para determinar e levar a cabo a política ambiental, é dicir o sistema ten

que estar integrado dentro da organización.

Os SXMA diferéncianse fundamentalmente polo ámbito da súa aplicación, de forma que mentres

que a Axenda 21 Local e as súas ferramentas asociadas constitúen un instrumento político que

abarca a totalidade do territorio municipal, un SXMA limita o seu alcance á estrutura interna do

concello e ás dependencias e servizos directamente ligados a el.

As ferramentas para a implantación do SXMA atopámolas no Regulamento EMAS e na ISO

14001.

A Unión Europea vén promovendo desde 1993 coa publicación do Regulamento de adhesión

voluntaria 1836/93 de Ecoxestión e Ecoauditorías , tamén coñecido como “ EMAS”, que as

empresas do sector industrial melloren o seu comportamento ambiental, adheríndose ao

devandito sistema de xestión e auditoría ambiental, obtendo así un certificado europeo do seu

comportamento ambiental.

A norma ISO 14001, elaborada polo Comité internacional de normalización ISO, establece os

requisitos necesarios para realizar o proceso de implantación dun SXMA co obxectivo de facilitar

ás organizacións os procedementos necesarios para mellorar os seus resultados en termos

ambientais.

En canto ao obxecto e campo de aplicación, a norma pódese aplicar a toda entidade que desexe

implementar un SXMA así como certificarse por unha entidade externa.

A norma ISO-14001 fai referencia á definición de 20 conceptos que posibilitan a comprensión da

norma entre os que podemos destacar os seguintes:

– Medio Ambiente: contorna na cal unha organización opera, incluídos o aire, chan, auga, os

recursos naturais, a fauna, a flora, os seres humanos e as súas interrelacións.

– Aspecto ambiental: elemento das actividades, produtos e servizos dunha entidade que pode

interactuar co medio ambiente.

193376

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



36

– Impacto ambiental: todo cambio producido no medio ambiente, xa sexa prexudicial ou

beneficioso, como resultado das actividades que xera a entidade.

– Obxectivo ambiental: fin ambiental de carácter xeral coherente coa política ambiental que

unha entidade determina para si mesma.

– Meta ambiental: requisito de desempeño detallado aplicable á entidade ou a parte desta,

que ten a súa orixe nos obxectivos.

– Organización: corporación, firma, empresa, compañía, institución ou autoridade, ou parte

ou combinación delas, sexan ou non sociedades, privada ou pública, que ten as súas propias

funcións e administración.

Só 12 concellos manifestaron ter implantado un SXMA e só en 3 deles o sistema implica a

totalidade do concello. Están adaptados á ISO 14001 un total de 8 concellos e 4 ao Sistema

Comunitario de Xestión e Auditoría medioambiental, Regulamento 1221/09 de ecoxestión e

ecoauditorías (EMAS). En 7 entidades o SXMA foi obxecto de revisión e actualización.

Cadro 15: Sistema de xestión medioambiental

Concello Habitantes

2017 Sistema de

xestión

Área ou departamento

afectado

Adaptado á ISO 14001

Adaptado a EMAS

Outras cetificacións

Actualizacións do SXMA

Boiro 18.885

Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Departamento de medio ambiente e Turismo Praias

Si Non Si Si

Carballo 31.195


Praias Si Si Si Si

A Coruña 244.099


Medio ambiente Si Non Si Si

Narón 39.280


Servizo municipal de augas de Narón (Cía de servizos medioambientais do atlántico, S.A.)

Si Non Non Si


96.456


Departamento de Parques e Xardíns

Si Si Si Non

Viveiro 15.550


Xestión de Praias Si Si Si Si

Barbadás 10.791 Si, para o concello Concello de Barbadás

Non Non Non Non

Cangas 26.490 Si, para o concello Concello de Cangas Non Non Non Non

193377

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



37

Concello Habitantes

2017 Sistema de

xestión


afectado

Adaptado á ISO 14001

Adaptado a EMAS

Outras cetificacións

Actualizacións do SXMA

Gondomar 14.233


Departamento de Medio Ambiente

Non Non Non Non

Marín 24.637


Lagoa e Praias Municipais

Si Si Non Si

Nigrán 17.622 Si, para o concello Concello de Nigrán Non Non Non Non

Pontevedra 82.671


Servizo Municipal de Abastecemento e Saneamento

Si Non Non Si


Servizo municipal Xestión Residuos Sólidos Urbanos

Si Non Non Si


Servizo municipal (externalizado) de Mantemento de Espazos Libres

Si Non Non Si

B. POLÍTICA MEDIO AMBIENTAL

A definición dunha política medioambiental é o primeiro paso para a implantación dun SXMA. É

unha agrupación de principios e intencións formais en canto ao medio ambiente, trátase dun

documento guía para a mellora ambiental e un elemento fundamental para a integridade e o

éxito do Sistema de Xestión Ambiental fundamentado na norma ISO 14001.

A política ambiental ten que ser definida no máximo nivel directivo, o cal ten que posuír as

capacidades e as atribucións necesarias co fin de modificar e dirixir o SXMA, xa que a política é a

que potencia a implantación e mellora do SXMA, polo que debe ser aprobada polo Pleno

municipal.

A política ambiental ten que manifestar o compromiso da entidade co medio ambiente nos

seguintes puntos fundamentais:

O compromiso de cumprir coa lexislación ambiental vixente e outros compromisos existentes.

O compromiso coa mellora continua e a prevención e control da contaminación.

A toma de medidas para acadar un desenvolvemento sostible ambiental, social e económico.

O establecemento de programas de educación ambiental.

O documento que conteña a definición da política ambiental municipal débese actualizar

periodicamente en función dos resultados das auditorías e da revisión por parte do Pleno do

193378

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



38

concello. Ten que cumprirse e aplicarse, polo cal débese trasladar á totalidade do persoal da

entidade ou que traballe para esta, de xeito que calquera traballador alleo á organización que

realice funcións en nome desta terá que coñecela.

De acordo coa información recibida 16 concellos contan cunha política ambiental definida, aínda

que algúns deles non a teñen aprobada; destes 7 teñen establecida unha política ambiental para

o concello e o resto só para áreas determinadas. Só 9 concellos aportaron documentación sobre

a materia; en concreto, 5 sobre a política de xestión das praias (Carballo, Boiro, Viveiro, Marín e

A Coruña), Barbadás sobre compostaxe doméstico, Narón sobre a xestión integral da auga ao

igual que Pontevedra, que o mesmo que Santiago ten establecida unha política ambiental en

materia de parques e xardíns. A Coruña, ademais desta política en parques e xardíns, tamén ten

aprobada unha política medioambiental no relativo ao mantemento dos vehículos e oficinas do

servizo de medio ambiente.

Cadro 16: Política Medioambiental

Concello Política

medioambiental


afectado

Data de aprobación

Responsables da

implantación

Difusión entre os

traballadores

Difusión entre os cidadáns

Celebráronse cursos e xornadas

Ames Si, para o concello Ames 04/09/2017 Non Non Si Non

Arteixo

Si, para o concello e para unha ou varias Áreas ou Departamentos


06/07/2015 Non Si Si Non

Betanzos Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Betanzos Sen datos Non Non Non Non

Boiro Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Departamento de medio ambiente e Turismo e Praias

02/06/2008 Si Si Si Si

Carballo Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Praias 28/08/2018 Si Si Si Si

A Coruña Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Medio Ambiente 26/07/2016 Si Si Si Si

Narón Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Servizo Municipal de Augas de Narón (Compañía de Servizos Medioambientais do Atlántico, S.A.)

29/09/2010 Non Si Si Si



Departamento de Parques e xardíns

01/08/2008 Si Si Non Si

Teo Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Urbanismo e sostibilidade

Sen datos Non Non Si

Viveiro Si, para o concello Concello de Viveiro. Praias

01/02/2010 Non Si Si Si

Barbadás Si, para o concello Concello de Barbadas

Sen datos Si Non Si Non

193379

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



39

Concello Política

medioambiental


afectado

Data de aprobación

Responsables da

implantación

Difusión entre os

traballadores

Difusión entre os cidadáns

Celebráronse cursos e xornadas

Cangas Si, para o concello Concello de Cangas

Sen datos Si Si Si Non

Marín Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Talleres e Praias Municipaiss

14/02/2018 Non Si Si Non

Nigrán Si, para o concello Concello de Nigrán Sen datos Non Non Si

Pontevedra Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Servizo Municipal de Abastecemento e Saneamento

04/02/2015 Si Si Si Si


Servizo municipal Xestión Residuos Sólidos Urbanos

22/02/2017 Si Si Si Si


Servizo municipal (ext.) de Mantemento de Espazos Verdes

22/02/2017 Si Si Si Si

Vigo Si, para o concello

Concello de Vigo: Área de Medio Ambiente e Vida Saudable

Sen datos Non Si Si Si



Área de medio ambiente

Sen datos Non Si Non Non

C. PROCEDEMENTOS DE XESTIÓN MEDIOAMBIENTAL

Neste apartado analízase se os concellos teñen establecidos procedementos para a

determinación dos aspectos ambientais das súas actividades e servizos que poidan producir

impactos significativos sobre o medio ambiente, estes serán a base para o establecemento dos

seus obxectivos e metas ambientais.

Neste sentido, e co obxecto de coñecer a amplitude da planificación da xestión medioambiental,

preguntouse aos concellos se teñen establecido por escrito o procedemento para a determinación

das actividades e servizos que poidan producir impactos significativos sobre o medio ambiente,

se están dotados dalgún tipo de fondo documental que recolla toda aquela lexislación

medioambiental que lles é de aplicación na súa actividade e se se definiron e documentaron os

obxectivos e metas medioambientais.

Só 11 concellos indican ter por escrito o procedemento para a determinación das actividades e

servizos susceptibles de producir impactos significativos no medio ambiente; con todo Narón e

Pontevedra achegan só documentos das empresas subministradoras de determinados servizos

que o concello ten externalizados e o Concello de Barbadás presenta un proxecto relacionado

coa mellora do medio ambiente. Nos restantes casos o documento de riscos ambientais refírese

fundamentalmente á área de praias e todos eles achegan documentación relativa aos obxectivos

193380

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



40

e metas na materia, con excepción do Concello de Viveiro que o que adxunta é a sistemática

para o seu establecemento (non obxectivos e metas concretas).

En total 37 concellos indican que non teñen un fondo documental propio que recolla os

requisitos legais de aplicación ás súas actividades e 38 contestan que non teñen documentados

os obxectivos e metas coherentes coa política ambiental.

No seguinte cadro relaciónanse os concellos que manifestaron ter por escrito o procedemento

para a determinación das actividades e servizos que poderían producir algún tipo de impacto no

medio ambiente:

Cadro 17: Procedemento de xestión medioambiental

Concello Habitantes

2017 Procedemento de

xestión Área ou departamento

afectado

Planificación da xestión

Procedemento impactos

Fondo documental

Obxectivos e metas

Boiro 18.885 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Departamento medio ambiente Turismo e Praias

Si Si Si

Carballo 31.195 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Praias Si No Si

A Coruña 244.099 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Medio ambiente Si Si Si

Narón 39.280 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Servizo municipal de augas de Narón (Cía de servizos medioambientais do atlántico, s.a.)

Si Si Si

Teo 18.478 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Área medio natural No Si No

Viveiro 15.550 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Concello de Viveiro. Praias Si No Si

Barbadás 10.791 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Concello de Barbadas Si Si Si

Cangas 26.490 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Concello de Cangas Si Si Si

Marín 24.637 Si, pero só para determinadas Áreas ou Departamentos

Taller das brigadas municipais A Lagoa e Praias municipais.

Si Si Si

Nigrán 17.622 Si, para o concello Concello de Nigran No No No

Pontevedra 82.671


Servizo municipal (exter.) Mantemento de Espazos Verdes

Si Si Si


Servizo Municipal de Abastecemento e Saneamiento

Si Si Si


Servizo municipal de Xestión de Residuos Sólidos Urbanos

Si Si Si

193381

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



41

Nunha entidade local deben considerarse os elementos que poden interactuar co medio

ambiente, tanto sobre os que teña control da xestión como sobre os que ten influencia. Coa

finalidade de identificar os aspectos ambientais é conveniente ter en conta as competencias das

Entidades Locais de acordo co artigo 26 da LRBRL.

O obxectivo do procedemento é establecer un rexistro de aspectos significativos que sirva para

poder estudar a evolución que estes sofren de acordo coa xestión que a Entidade Local esta

realizando dos mesmos e ver o grao de cumprimento dos obxectivos e metas ambientais que

sobre estes se marcaron. A este respecto pediuse aos concellos que identificasen os aspectos que

tiveron en conta para a identificación de riscos medioambientais, resultando que só 9 concellos

levaron a cabo esta análise; e unicamente A Coruña e Pontevedra, dos de máis de 50.000

habitantes:

Cadro 18: Riscos medioambientais

Concello Emisións

atmosféricas Vertidos

auga

Prevención e reciclado

residuos

Contaminación do solo

Tráfico de

vehículos

Conservación do entorno

Ordenación urbana

Emprego recursos naturais

Boiro Si Si Si Si Si Si Si Si

Carballo Si Si Si Si No Si No Si

A Coruña Si Si Si Si Si Si No Si

Narón Si Si Si Si No No No Si

Viveiro Si Si Si Si Si No Si Si

Barbadás Si No No Si No No No Si

Cangas No Si Si Si Si Si Si Si

Marín Si Si Si Si No Si No Si

Pontevedra Si Si Si Si No Si No Si

A norma ISO 14001 establece que se debe realizar un programa de xestión ambiental á

hora de implementar un SXMA. Estes programas son o mecanismo adecuado para a consecución

dos obxectivos e metas marcados. Os programas de xestión ambiental deben estar

documentados, documentos que se teñen que incluír no manual de xestión ambiental.

A definición de programa de xestión ambiental presenta algunhas diferencias entre a norma ISO

14001 e o regulamento EMAS. Neste regulamento enténdese como un conxunto de accións que

se denomina “programa ambiental”, mentres que na norma ISO 14001 denomínase “programa

de xestión ambiental”. De todos os xeitos, en ambos casos os programas de xestión ambiental

son esencialmente o mesmo. Os programas de xestión ambiental son compoñentes requiridos

193382

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



42

para todos os SXMA certificables e forman parte das actividades, medidas, responsabilidades e

marcos temporais necesarios para conseguir os obxectivos establecidos.

Fíxose unha comprobación sobre a existencia ou non destes programas nos concellos e sobre o

seu contido, resultando que unicamente 10 concellos, 3 de máis de 50.000 habitantes,

aprobaron programas de xestión ambiental co seguinte contido:

Cadro 19: Programa de xestión ambiental

Concello Áreas implicadas Descrición

accións específicas

Indicación áreas

afectadas

Persoas responsables implantación

Calendario implantación

accións

Dotación de recursos

Método de

revisión

Indicadores de cumprimento

Carballo Praias Si Si Si Si Si Non Si

A Coruña Medio ambiente Si Si Si Si Si Si Si

Narón

Servizo municipal de augas (compañía de Servizos medioambientais do atlántico, s.a.)

Si Si Si Si Si Si Si

Teo Urbanismo e sostibilidade

Si Si Si Si Non Si Non

Viveiro Praias Si Si Si Si Si Si Si

Barbadás Concello de Barbadás

Si Si Si Si Non Si Non

Marín Taller de brigadas municipais a sacoa e praias

Si Si Si Si Si Si Non

Moaña

Concellería de urbanismo e medio ambiente do Concello de Moaña


Pontevedra Servizo municipal de abastecemento e saneamento


Pontevedra Servizo municipal de xestión de residuos sólidos urbanos


Pontevedra

Servizo municipal (exter.) de mantemento de espazos verdes


Vigo Área de medio ambiente e vida saudable

Si Non Non Si Non Si Non

D. COMPROBACIÓN E ACCIÓN CORRECTORA

As entidades locais debe establecer e manter ao día procedementos documentados para

controlar e medir as características das operacións e actividades que poidan ter un impacto

significativo sobre o medio ambiente e tamén para a avaliación periódica do cumprimento da

lexislación ambiental aplicable.

193383

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



43

Co seguimento e a medición determinamos a efectividade ou non do control ambiental e o

cumprimento dos requisitos establecidos na política e o programa.

Ademais a entidade local debe constituír unha base documental que permita a comprobación da

correcta implantación do SXMA e que, en caso de incumprimento, facilite a identificación dos

motivos e a adopción de medidas correctoras. Tanto a norma EMAS como a ISO 14001 esixen a

constitución como mínimo destes 3 rexistros:

Rexistros de formación do persoal.

Rexistros dos resultados das auditorías internas do sistema.

Rexistros dos resultados da revisión do sistema.

As entidades locais debe establecer programas e procedementos para a realización periódica de

auditorías ambientais co obxecto de:

• Determinar que o sistema de xestión cumpre os requisitos da norma EMAS ou ISO 14001.

• Asegurar que foi correctamente implantado e mantido.

• Determinar a idoneidade e efectividade do SXMA para alcanzar os obxectivos ambientais.

• Verificar que se cumpren os requisitos legais aplicables en materia de medio ambiente.

• Proporcionar a oportunidade de mellora do SXMA e contribuír, así á mellora continua.

• Fornecer a información sobre os resultados das auditorías ao Pleno Municipal.

• Os programas de auditorías deben ser adecuados á importancia ambiental das actividades e

servizos.

De acordo co EMAS o programa de auditorías ten que ser como máximo de tres anos,

marcándose a frecuencia en función da complexidade e o significativo dos aspectos do SXMA.

Só 7 concellos manifestaron ter establecidos procedementos de control, 8 indicaron ter algún

sistema de rexistro da implantación, outros 7 teñen un programa de auditorías e só 4 emitiron

unha declaración medioambiental:

Cadro 20: Supervisión e declaración ambiental

Concello Áreas implicadas Establecemento de procedementos de

control

Sistema de rexistro da

implantación

Auditoría xestión

ambiental

Emisión declaración

medioambiental

Boiro Departamento Medio ambiente e Turismo Praias

Si Si Si Non

Carballo Praias Si Si Si Si

A Coruña Medio Ambiente Si Si Si Non

Narón Ningún Non Non Si Non

193384

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



44

Concello Áreas implicadas Establecemento de procedementos de

control

Sistema de rexistro da

implantación

Auditoría xestión

ambiental


medioambiental


Parques e xardíns Si Si Si Si

Teo Área Medio natural Non Non Non Non

Viveiro Viveiro-Praias Si Si Si Si

Cangas Concello de Cangas Non Si Non Non

Marín Taller de brigadas e praias municipais

Si Non Si Si

Pontevedra Servizo Municipal de Abastecemento e Saneamento

Si Si Non Non

Pontevedra Servizo Municipal de Xestión de Residuos Sólidos Urbanos

Si Si Non Non

Pontevedra Servizo municipal (exter.) de Mantemento de Espazos Verdes

Non Si Non Non

Vigo Área de medio ambiente e vida saudable

Non Si Non Non

E. DECLARACIÓN MEDIO AMBIENTAL

O obxectivo da declaración ambiental é facilitar ao público e a outras partes interesadas

información ambiental respecto do impacto e o comportamento ambiental das entidades locais.

Tamén é unha forma de responder as necesidades dos interesados e que a organización

considera significativas.

Neste apartado vemos unha das diferencias fundamentais entre a norma ISO 14001 e o Sistema

Comunitario de Xestión e Auditoría Medioambientais-EMAS, xa que este é máis estrito que a

norma ISO 14001 e obriga, ademais dos requisitos esixidos pola ISO, a realizar unha declaración

medioambiental sempre que a entidade local implante o SXMA de acordo coa filosofía EMAS.

A declaración medioambiental debe ser validada por un verificador medioambiental externo para

asegurar a fiabilidade da información, a cal deberase actualizar anualmente.

A información mínima que debe conter a declaración medioambiental é a seguinte:

1. Descrición clara e inequívoca do rexistro da organización no EMAS e un resumo das súas

actividades, produtos e servizos e da súa relación con organizacións afíns, se procede.

2. A política ambiental e unha breve descrición do sistema de xestión ambiental da

organización.

193385

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



45

3. Descrición de todos os aspectos ambientais directos e indirectos significativos que teñan como

consecuencia impactos ambientais significativos da organización e unha explicación da natureza

dos devanditos impactos en relación cos devanditos aspectos.

4. Descrición dos obxectivos e metas ambientais en relación cos aspectos e impactos ambientais

significativos.

5. Resumo da información dispoñible sobre o comportamento da organización respecto dos seus

obxectivos e metas ambientais en relación cos seus impactos ambientais significativos. O resumo

pode incluír cifras sobre as emisións de contaminantes, a xeración de residuos, o consumo de

materias primas, enerxía e auga ou ruído.

6. Os datos deben permitir efectuar unha comparación ano por ano para avaliar a evolución do

comportamento ambiental da organización.

7. Outros factores relativos ao comportamento ambiental.

8. Nome e número de acreditación do verificador ambiental e data de validación.

Tal como se mostra na última columna do cadro do apartado anterior só os concellos de

Carballo, Santiago de Compostela, Viveiro e Marín informaron que contan cunha Declaración

medioambiental formalmente emitida. Resulta lóxico xa que son os únicos concellos que teñen

un SXMA acollido ao EMAS.

IV.1.3 ACTUACIÓNS MEDIOAMBIENTAIS LEVADA A CABO POLOS CONCELLOS

Neste apartado lévase a cabo a análise de en que medida as entidades locais teñen desenvolvido

actuacións en materia medioambiental, como a aprobación de normativa dirixida á protección do

medio ambiente, o desenvolvemento de actuacións de sensibilización medioambiental entre a

cidadanía, a convocatoria de axudas para o fomento da defensa medioambiental ou se realizaron

actuacións de vixilancia e inspección medioambiental. Só os concellos de Fene, Oleiros, Verín e

Lalín manifestaron non ter levado a cabo ningunha destas actuacións.

Cadro 21: Actuacións ambientais

Concello Habitantes

2017 Aprobación de

normativa Actuacións de

difusión Actuacións de

vixilancia Concesión de

axudas

Ames 30.835 Si Si Si Non

Arteixo 31.534 Si Si Si Non

Betanzos 12.941 Non Non Si Non

Boiro 18.885 Si Non Si Non

Cambre 24.348 Si Si Si Non

Carballo 31.195 Si Si Si Non

193386

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



46

Concello Habitantes

2017 Aprobación de




axudas

A Coruña 244.099 Si Si Si Si

Culleredo 29.982 Si Si Non Non

Fene 13.110 Non Non Non Non

Ferrol 67.569 Si Si Si Si

A Laracha 11.281 Si Si Si Non

Narón 39.280 Si Si Si Si

Noia 14.295 Si Non Non Non

Oleiros 35.198 Non Non Non Non

Ordes 12.580 Si Si Non Non

As Pontes de García Rodríguez

10.324 Non Si Non Si

Rianxo 11.188 Si Non Non Non

Ribeira 27.159 Si Si Si Non


96.456 Si Si Si Non

Teo 18.478 Si Si Non Non

Lugo 97.995 Si Si Si Non

Monforte de Lemos 18.783 Si Si Non Non

Sarria 13.359 Si Si Si Non

Vilalba 14.354 Si Si Non Non

Viveiro 15.550 Non Si Non Non

Barbadás 10.791 Si Si Non Non


13.581 Si Si Non Non

O Carballiño 13.854 Si Si Si Non

Ourense 105.636 Si Si Si Non

Verín 13.889 Non Non Non Non

Baiona 12.169 Si Si Si Non

Bueu 12.145 Non Non Si Si

Cambados 13.900 Non Si Non Non

Cangas 26.490 Si Si Si Non

A Estrada 20.700 Si Non Non Non

Gondomar 14.233 Non Si Si Non

O Grove 10.746 Si Si Si Non

A Guarda 10.051 Non Si Si Non

Lalín 20.075 Non Non Non Non

193387

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



47

Concello Habitantes

2017 Aprobación de




axudas

Marín 24.637 Si Si Non Non

Moaña 19.439 Non Si Si Non

Mos 15.132 Si Non Si Non

Nigrán 17.622 Non Si Si Non

Pontevedra 82.671 Si Si Si Si

O Porriño 19.600 Si Si Si Si

Poio 16.871 Si Si Si Non

Ponteareas 22.893 Si Si Non Non

Redondela 29.392 Non Si Si Non

Sanxenxo 17.241 Si Si Si Non

Tomiño 13.585 Si Non Non Non

Tui 16.860 Non Si Non Non

Vigo 292.986 Si Si Si Non

Vilagarcía de Arousa 37.479 Si Si Non Si

A. APROBACIÓN DE NORMATIVA

Todos os concellos, no uso das súas competencias, poden aprobar a súa propia normativa

reguladora da prestacións dos servizos que a LRBRL lles atribúe. Aínda que a maior parte dos

concellos, 38 dos 53 analizados, aprobaron normativa que, dalgún xeito, se relaciona co medio

ambiente, o ámbito regulatorio foi moi reducido, afectando a un escaso número das actividades

das entidades locais con repercusión medioambiental. Nuns casos tratase de ordenanzas

aprobadas expresamente para regular a protección do medio ambiente ou ben son normas

reguladoras dalgún dos servizos que prestan os concellos que, indirectamente, se refiren á

protección medioambiental, caso das ordenanzas de xestión de residuos, de saneamento, de

animais domésticos ou limpeza viaria e, en case todos os municipios costeiros, as ordenanzas

reguladoras do uso das praias. Nalgún concello, como por exemplo Narón, Ourense ou Barbadás,

tense aprobado unha ordenanza reguladora das actividades e limpeza nos solares, montes e

espazos forestais, dado o perigo dos incendios nestas zonas. Polo demais, case todos os

concellos con normativa medioambiental teñen regulación en materia de contaminación acústica.

B. MEDIDAS ADOPTADAS POLOS CONCELLOS PARA A DIFUSIÓN ENTRE A POBOACIÓN DE HÁBITOS PERSOAIS E SOCIAIS PARA A DEFENSA E PROTECCIÓN DO MEDIO AMBIENTE

Un tipo de actuacións que os concellos deberían desenvolver en relación coa protección do

medio ambiente son aquelas dirixidas a concienciar á poboación de que os seus hábitos persoais

193388

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



48

e sociais teñen impacto medioambiental. Dos 53 concellos obxecto da fiscalización 41

manifestaron ter realizado campañas de sensibilización medioambiental empregando os

seguintes medios:

Cadro 22: Actuacións de difusión

Concello Campañas en

medios Campañas en redes sociais

Campañas folletos, revistas

Información en web concello

Información correo

Formación medioambiental

Ames Si Si Si Si Non Si

Arteixo Non Non Si Si Non Non

Cambre Si Si Si Si Si Non

Carballo Si Si Si Si Non Si

A Coruña Si Si Si Si Si Si

Culleredo Si Si Si Si Non Non

Ferrol Non Non Si Si Non Si

A Laracha Non Si Si Si Non Non

Narón Non Non Si Si Si Non

Ordes Non Non Si Non Non Si


Si Si Si Si Non Si

Ribeira Non Non Si Non Non Non


Si Si Non Si Si Si

Teo Non Non Si Si Non Non

Lugo Si Non Si Si Non Non

Monforte de Lemos

Si Non Non Si Non Non

Sarria Non Non Si Non Non Non

Vilalba Si Si Si Si Si Non

Viveiro Si Si Si Si Non Non

Barbadás Si Si Si Si Non Si


Si Si Non Si Non Non

O Carballiño Si Si Si Si Non Non

Ourense Si Si Si Si Non Si

Baiona Si Si Si Si Si Si

Cambados Si Si Si Si Non Non

Cangas Si Si Si Si Si Si

Gondomar Si Si Si Non Si Si

O Grove Si Si Non Non Non Si

193389

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



49

Concello Campañas en

medios Campañas en redes sociais


Información en web concello

Información correo


A Guarda Non Si Si Si Si Non

Marín Non Si Si Si Non Non

Moaña Non Non Non Non Non Si

Nigrán Non Si Si Si Si Non

Pontevedra Si Si Si Si Non Si

O Porriño Non Si Si Si Non Si

Poio Si Si Si Non Non Si

Ponteareas Non Non Si Si Si Si

Redondela Si Si Si Si Non Si

Sanxenxo Non Non Non Si Non Non

Tui Si Si Si Si Non Non

Vigo Si Si Si Si Non Non


Si Si Non Si Non Si

Total afirmativo 26 29 34 34 11 20

O medio de difusión máis empregado foi o portal web municipal por un total de 34 entidades, as

mesmas que empregaron boletíns, folletos e revistas divulgativas; o seguinte medio máis usado

foron as campañas de difusión en redes sociais.

C. ACTUACIÓNS DE VIXILANCIA E INSPECCIÓN

A LRBRL regula nos artigos 4.1.f) e 139 a 141 a potestade sancionadora das entidades locais

para a adecuada ordenación das relacións de convivencia de interese local e do uso dos seus

servizos, equipamentos, infraestruturas, instalacións e espazos públicos. As entidades poderán

establecer, en defecto de normativa sectorial específica, os tipos de infraccións e impoñer

sancións polo incumprimento de deberes, prohibicións ou limitacións contidos nas súas

correspondentes ordenanzas, de acordo cos criterios establecidos na LRBRL.

Para asegurar o cumprimento da normativa e detectar as infraccións das ordenanzas vixentes é

necesario desenvolver polas entidades as correspondentes actuacións de inspección e control

ambiental. Levaron a cabo este tipo de actuacións 31 concellos, o 58% dos analizados.

Todos os concellos de máis de 50.000 habitantes realizaron actuacións de inspección e control

ambiental; dos 15 concellos do tramo de 20.001 a 50.000 habitantes 7 non realizaron

actuacións e no tramo de 10.001 a 20.000 habitantes, 15 dos 31 concellos do tramo tampouco

levaron a cabo esta labor.

193390

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



50

D. CONCESIÓN DE AXUDAS

Como se pode apreciar no seguinte cadro descritivo só 8 concellos concederon axudas coa

finalidade de promover actuacións de protección do medio ambiente:

Cadro 23: Axudas para o fomento da defensa medioambiental

Concello Obxecto Importe

A Coruña Subvencións destinadas a asociacións e entidades sen ánimo de lucro que desenvolvan actividades de promoción do coñecemento da cultura ambiental e a autoxestión cidadá en materia de medio ambiente.

40.000,00

Ferrol Convenio colaboración coa Sociedade de Historia Natural para mantemento e actividades Museo de Historia Natural de Ferrol

32.500,00

Narón Convenio coa Asociación Terrarendible para fomento aproveitamento agroforestal 12.000,00


Asociación Drosera. CPI Monte Caxado. Fundación Axencia enerxética Provincial A Coruña 10.695,00

Bueu Non aporta información

Pontevedra Subvención canceira municipal 27.016,60

Axuda usuarios transporte público 71.849,00

O Porriño Non aporta información

Vilagarcía Axudas a mancomunidades e comunidades de montes en man común para actuacións preventivas e/ou obra forestal destinadas á prevención e defensa contra incendios

70.000,00

Preguntouse ademais aos concellos se realizaran algún tipo de estudio relacionado co aforro que

supuxera a aplicación de políticas medioambientais, respondendo afirmativamente só os

Concellos de Barbadás, Tui, Poio e A Guarda, que remiten estudios en materia de mellora da

eficiencia enerxética da iluminación pública e consumo eléctrico. Os concellos de Rianxo e Boiro

remitiron documentación relativa á Estratexia de Sustentabilidade Ambiental e á Declaración

ambiental.

E. ACCIÓNS DE PROTECCIÓN DO MEDIO AMBIENTE DESENVOLTAS POLOS CONCELLOS NO SEU FUNCIONAMENTO INTERNO

Trátase de coñecer as accións desenvolvidas no seo dos concellos dirixidas a dar cumprimento,

no seu propio funcionamento interno, á defensa e protección do medio ambiente e a manter o

equilibrio ecolóxico, como por exemplo a formación e concienciación dos seus traballadores ou

medidas de aforro enerxético.

A enquisa abarcou as seguintes cuestións:

Cadro 24: Actuacións ambientais internas

Concello Formación dos traballadores

Mellora enerxética instalacións

Redución do consumo enerxético

Redución do consumo de

papel


auga

Fomento da reciclaxe

Cláusulas medioambientais

contratación

Ames Non Si Si Non Si Si En ningún

Arteixo Non Si Si Si Si Si Nalgúns

Betanzos Si Si Si Non Si Si En todos os casos

193391

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



51





papel


auga



contratación

Boiro Si Non Non Non Non Non En ningún

Cambre Non Si Si Si Si Non En ningún

Carballo Si Si Si Si Si Si Nalgúns

A Coruña Si Si Si Si Non Non Nalgúns

Culleredo Non Non Non Non Non Non Nalgúns

Fene Non Non Non Non Non Non En ningún

Ferrol Non Si Si Si Non Si Nalgúns

A Laracha Non Si Si Si Si Si Nalgúns

Narón Non Si Si Si Non Si En ningún

Noia Non Non Si Si Non Non Nalgúns

Oleiros Non Non Si Si Non Non En ningún

Ordes Non Si Non Non Non Non En ningún


Non Si Si Non Non Si En ningún

Rianxo Non Non Non Non Non Non Nalgúns

Ribeira Non Non Si Si Non Non En ningún


Non Si Si Non Non Si Nalgúns

Teo Non Non Non Non Si Si En ningún

Lugo No Si Si Si Si Si Nalgúns

Monforte de Lemos Si Si Si Si Si Si En ningún

Sarria Non Si Si Si Si Si En ningún

Vilalba No Si Si No No Si En ningún

Viveiro Si Non Si Non Non Si Nalgúns

Barbadás Si Non Si Non Non Si En ningún


Non Non Non Non Non Non En ningún

O Carballiño Non Si Non Non Si Si En ningún

Ourense Non Si Si Si Si Si En ningún

Verín No No No No No No En ningún

Baiona Si Si Si Si Si Si En ningún

Bueu No Si Si No No Si En ningún

Cambados Non Non Non Non Non Non En ningún

A Estrada Non Si Si Si Non Non Nalgúns

Gondomar No Si Si Si Si Si Nalgúns

O Grove No Si Si Si No Si En ningún

A Guarda Non Si Si Non Si Si En ningún

Lalín No No No No No No En ningún

Marín Non Si Non Si Non Non En ningún

Moaña Si Si Si Si Si Si Nalgúns

Mos Non Non Non Non Non Si Nalgúns

Nigrán Non Si Si Non Si Si En ningún

Pontevedra Si Si Si Si Si Non Nalgúns

193392

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



52





papel


auga



contratación

O Porriño No No No No Si Si En ningún

Poio Non Non Si Non Non Si En ningún

Ponteareas Non Si Si Si Non Si En ningún

Redondela Non Non Si Non Si Non En ningún

Sanxenxo Si Si Si No No Si En ningún

Tomiño Si Si Si Non Si Si Nalgúns

Tui Non Non Non Si Non Si En ningún

Vigo Non Non Non Non Non Si Nalgúns

Vilagarcía de Arousa No Si Si No Si Si En ningún

Total Si 13 33 37 24 23 35 20

% sobre 53 24,53% 62,26% 69,81% 45,28% 43,40% 66,04% 37,74%

Pódese apreciar que un número moi reducido de concellos realiza tarefas de formación e

concienciación entre os seus traballadores, circunstancia que pode provocar que outras

actuacións máis directas non produzan os efectos desexados.

Aínda que a maioría das entidades tomaron medidas no seu ámbito interno dirixidas á protección

do medio ambiente fronte a repercusión da súa actividade ordinaria, case todas se adoptaron

con carácter puntual.

Só Betanzos manifesta que inclúe cláusulas medioambientais en todos os contratos e 19

concellos informan que as inclúen nalgunha contratación.

IV.1.4 ANÁLISE DOS PROGRAMAS ORZAMENTARIOS RELATIVOS Á PROTECCIÓN E MELLORA DO MEDIO AMBIENTE E INDICADORES MEDIOAMBIENTAIS

Esta análise realizase sobre os datos da liquidación orzamentaria do exercicio 2017, para o que

se lles solicitou aos concellos información sobre a execución da área de gasto 1 “Servizos

públicos básicos” a cal, de acordo coa Orde EHA/3565/2008, do 3 de decembro, pola que se

aproba a estrutura dos orzamentos das entidades locais, comprende todos os gastos orixinados

polos servizos públicos básicos que, con carácter obrigatorio, deben prestar os municipios.

Esta información orzamentaria tamén se puido contrastar coa remitida na rendición da conta

xeral de 2017, que non estaba previsto ter a disposición na data programada de emisión do

informe de fiscalización pero da que finalmente si se dispuxo debido ao retraso no cumprimento

do seu deber de colaboración na presente fiscalización da maioría dos concellos incluídos na

mostra.

193393

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



53

A. PROGRAMAS ORZAMENTARIOS RELATIVOS Á PROTECCIÓN E MELLORA DO MEDIO AMBIENTE

Dentro da área de gasto 1 está incluída a Política de gasto 17 “Medio ambiente”, na que se

inclúen todos os gastos relativos á protección e mellora do medio ambiente así como os de

investimento e funcionamento dos servizos de protección do medio natural; repoboación forestal,

realizada pola propia entidade ou en consorcio con outras Administracións Públicas; defensa

contra incendios forestais, deslinde ou loita contra a desertización; mantemento de praias e

outros de natureza análoga.

Nesta política de gasto tipifícanse tres grupos de programas:

170. Administración xeral do medio ambiente.

171. Parques e xardíns.

172. Protección e mellora do medio ambiente.

Dentro do grupo de programas de Protección e mellora do medio ambiente tipifícase o programa

1721, relativo á protección contra a contaminación acústica, luminosa e atmosférica nas zonas

urbanas.

De acordo cos datos de rendición da conta xeral do exercicio 2017 a área de gasto con máis

relevancia económica é a Área 1 de Servizos públicos básicos, que supón o 43,82% do total de

gastos dos concellos de máis de 10.000 habitantes; dentro desta Área a Política de gasto 17-

Medio Ambiente só representa o 9,15% fronte á política de gasto 16-Benestar comunitario, na

que está incluída a recollida, eliminación e tratamento de residuos e a limpeza viaria, que

representa o 47,21% das obrigacións recoñecidas na área 1 de servizos públicos básicos. Se

consideramos unicamente o gasto medioambiental, excluíndo o gasto en parques e xardíns, só

representaría o 2,9% do importe dos servizos públicos básicos. Nos anexos pódense consultar os

datos xerais do gasto no exercicio 2017 e anteriores.

O nivel de execución do programa 172 foi do 71,18%, onde os concellos de máis de 50.000

habitantes foron os que menor porcentaxe acadaron co 64%, mentres que os do tramo inferior,

de 20.001 a 50.000 habitantes, executaron o 78,41% do créditos definitivos e os concellos entre

10.001 e 20.000 habitantes chegaron ao 76,84%.

Nos seguinte cadro resúmense os datos da execución dos programas de medio ambiente:

193394

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



54

Cadro 25: Execución dos programas da Política de gasto 17-Medio ambiente

Programas Créditos Definitivos Obrigas Rec. Netas % Execución

170 Administración xeral do medio ambiente. 11.726.076,33 10.161.959,44 86,66%

171 Parques e xardíns. 56.161.739,24 40.435.717,44 72,00%

172 Protección e mellora do medio ambiente. 11.720.490,45 8.342.109,79 71,18%

79.608.306,02 58.939.786,67 74,04%

No apartado de anexos pódese consultar o gasto contabilizado por cada concello no exercicio

2017 nos grupos de programa incluídos na política de gasto de medio ambiente.

No seguinte cadro pódese apreciar o peso de cada área de gasto no conxunto das entidades

obxecto da análise:

Gráfico 2: Relevancia das áreas de gasto nos concellos de máis de 10.000 habitantes-exercicio 2017

193395

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



55

A evolución do gasto en medio ambiente pódese ver no seguinte cadro:

Cadro 26: Evolución programas de gasto medioambientais

Grupos de programas 2014 2015 2016 2017

170 Administración xeral do medio ambiente. 6.804.435,01 9.694.967,01 9.456.811,08 10.161.959,44

171 Parques e xardíns. 36.506.891,59 38.944.199,13 35.844.571,75 40.435.717,44

172 Protección e mellora do medio ambiente. 6.659.026,80 7.959.500,24 8.703.577,92 8.342.109,79

179 Outras actuacións relacionadas co medio ambiente . 0,00 10.890,00 3.478,75 0,00

Total 49.970.353,40 56.609.556,38 54.008.439,50 58.939.786,67

Apréciase como en todos os exercicios o gasto se concentra fundamentalmente no programa de

Parques e xardíns:

Gráfico 3: Relevancia dos programas de gasto en medio ambiente-exercicio 2017

Por capítulos de gasto, na área 170-Administración xeral do medio ambiente o capítulo 1 de

gastos de persoal é o máis importante co 59%; na áreas de parques e xardíns e de protección e

mellora do medio ambiente o gasto concéntrase no capítulo de gastos correntes en bens e

servizos co 69% e o 59% respectivamente.

Cadro 26 b : Obrigacións recoñecidas por capítulo de gasto

17 MEDIO AMBIENTE Obrigas recoñecidas % sobre total

Programas de gasto

170 Administración xeral do medio ambiente. 10.161.959,44 17,24%

171 Parques e xardíns. 40.435.717,44 68,61%

172 Protección e mellora do medio ambiente. 8.342.109,79 14,15%

179 Outras actuacións relacionadas co medio ambiente . 0,00 0,00%

Total 58.939.786,67 100,00%

193396

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



56

170 Administración xeral do medio ambiente. Obrigas recoñecidas % sobre total

Capítulo de gasto

1 Gastos de persoal. 5.966.541,66 58,71%

2 Gastos correntes en bens e servizos. 2.522.205,63 24,82%

4 Transferencias correntes. 185.821,28 1,83%

6 Investimentos reais. 1.487.390,87 14,64%

7 Transferencias de capital. 0,00 0,00%

Total 10.161.959,44 100,00%

171 Parques e xardíns. Obrigas recoñecidas % sobre total

Capítulo de gasto



3 Gastos financeiros. 224,38 0,00%

4 Transferencias correntes. 871,20 0,00%

6 Investimentos reais. 6.854.768,15 16,95%


8 Activos financeiros. 0,00 0,00%

Total 40.435.717,44 100,00%

172 Protección e mellora do medio ambiente. Obrigas recoñecidas % sobre total

Capítulo de gasto



3 Gastos financeiros. 0,00 0,00%

4 Transferencias correntes. 97.495,01 1,17%

6 Investimentos reais. 912.353,49 10,94%

7 Transferencias de capital. 8.100,00 0,10%

Total 8.342.109,79 100,00%

B. INGRESOS POR ACTUACIÓNS MEDIOAMBIENTAIS DECLARADOS POLOS CONCELLOS

Analizáronse os ingresos obtidos polos concellos relacionados coas actuacións medioambientais,

tanto os ingresos de carácter tributario como as axudas e subvencións recibidas para financiar

proxectos en materia de medio ambiente. Os ingresos obtidos no exercicio da potestade

sancionadora analízase nos epígrafes referidos ás actuacións dos concellos en materia de

contaminación atmosférica, luminosa e acústica e de xestión de residuos.

193397

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



57

Só os concellos de Arteixo, Carballo, A Coruña, Culleredo, Ferrol, Narón, Vilalba e O Grove

declararon ter ingresos en concepto de taxas ambientais; consideraron como tales as taxas pola

prestación do servizo de recollida, tratamento e eliminación de residuos sólidos urbanos, a taxa

da depuración de augas de augas residuais e a taxa polo subministro de auga potable. Estas

taxas, que afectan a servizos cunha clara transcendencia medioambiental, deben existir en todos

os concellos xa que se refiren a servizos que, de acordo co artigo 26 da LRBRL, se deben prestar

obrigatoriamente en todos os municipios.

A Coruña informou que contan ademais cunha taxa pola prestación de servizos de sanidade

preventiva relacionados con animais e o Concello do Grove só informou sobre a taxa pola

prestación do servizo de prevención e extinción de incendios, prevención de ruínas, construcións,

salvamentos e outros análogos.

Como se expón no seguinte cadro 34 concellos informaron ter recibido axudas e subvencións en

materia medioambiental. Inclúense na seguinte relación aqueles concellos que, aínda que

manifestan ter obtido subvencións, non informaron sobre os importes recibidos:

Cadro 27: Axudas e subvencións para actuacións medioambientais

Concello Fondos procedentes da Com.Autónoma

Fondos das Deputacións provinciais

Fondos procedentes da Unión Europea

Fondos procedentes do Estado

Total dereitos recoñecidos

A Coruña Sen datos 41.502,95 Sen datos Sen datos 41.502,95

A Estrada 0,00 0,00 Sen datos Sen datos 0,00

A Guarda 19.740,00 Sen datos Sen datos Sen datos 19.740,00

A Laracha 51.339,99 71.753,80 Sen datos Sen datos 123.093,79

Ames Sen datos Sen datos Sen datos 0,00 0,00

Arteixo 0,00 Sen datos Sen datos 0,00 0,00

As Pontes de García Rodríguez 215.185,65 62.279,98 Sen datos Sen datos 277.465,63

Baiona Sen datos 90.565,90 Sen datos Sen datos 90.565,90

Barbadás Sen datos Sen datos Sen datos 2.280,00 2.280,00

Boiro 54.392,02 25.470,30 Sen datos Sen datos 79.862,32

Cambre 9.392,58 37.451,67 Sen datos Sen datos 46.844,25

Cangas 0,00 0,00 Sen datos Sen datos 0,00

Ferrol 0,00 0,00 Sen datos Sen datos 0,00

Marín 304.000,00 Sen datos Sen datos Sen datos 304.000,00

Moaña 95.797,97 41.580,32 Sen datos Sen datos 137.378,29

Narón 0,00 10.871,47 Sen datos Sen datos 10.871,47

Nigrán 31.412,90 103.711,41 Sen datos Sen datos 135.124,31

193398

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



58

Concello Fondos procedentes da Com.Autónoma

Fondos das Deputacións provinciais

Fondos procedentes da Unión Europea

Fondos procedentes do Estado

Total dereitos recoñecidos

Noia 0,00 42.120,67 59.687,90 Sen datos 101.808,57

O Grove Sen datos Sen datos 0,00 Sen datos 0,00

O Porriño Sen datos 60.440,03 Sen datos Sen datos 60.440,03

Oleiros Sen datos Sen datos 20.111,17 Sen datos 20.111,17

Ordes Sen datos 73.623,66 1,00 Sen datos 73.624,66

Ourense Sen datos Sen datos 594.662,00 Sen datos 594.662,00

Poio 49.132,12 Sen datos Sen datos Sen datos 49.132,12

Ponteareas 205.766,04 108.195,56 Sen datos Sen datos 313.961,60

Pontevedra 78.676,02 0,00 32.049,54 4.440,47 115.166,03

Redondela 190.451,36 225.343,84 Sen datos Sen datos 415.795,20

Rianxo 7.709,28 206.791,06 Sen datos Sen datos 214.500,34

Santiago de Compostela Sen datos Sen datos Sen datos 46.371,00 46.371,00

Sarria 19.493,65 Sen datos Sen datos Sen datos 19.493,65

Verín 42.253,20 Sen datos Sen datos Sen datos 42.253,20

Vilagarcía de Arousa 41.914,00 Sen datos Sen datos Sen datos 41.914,00

Vilalba 6.534,00 Sen datos Sen datos Sen datos 6.534,00

Viveiro Sen datos 31.529,85 Sen datos Sen datos 31.529,85

Total xeral 1.423.190,78 1.233.232,47 706.511,61 53.091,47 3.416.026,33

C. AXUDAS E SUBVENCIÓNS POR ACTUACIÓNS MEDIOAMBIENTAIS CONCEDIDAS POLA XUNTA DE GALICIA E AS DEPUTACIÓNS PROVINCIAIS

No desenvolvemento da fiscalización solicitouse ás catro Deputacións provinciais e á Xunta de

Galicia información sobre as axudas e subvencións concedidas ás entidades locais en materia

medioambiental durante os exercicios 2016 e 2017. Requiriuse a relación das entidades locais ás

que se lles concederon axudas, indicando o seu obxecto, o importe concedido, a porcentaxe de

gasto ou investimento subvencionado, referencia do BOP-DOG onde se publicasen os acordos de

concesión, información sobre a adecuada xustificación do gasto ou investimento subvencionado

así como o importe aboado aos beneficiarios coa data do pagamento.

1. A Xunta de Galicia informou sobre as axudas outorgadas pola Consellería de Medio

Ambiente, Territorio e Vivenda e pola Consellería de Vicepresidencia, Administracións Públicas e

Xustiza; no apartado de anexos pódese consultar un resumo dos datos aportados.

193399

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



59

Consellería de Vicepresidencia, Administracións Públicas e Xustiza. Esta

Consellería comunicou que a Dirección Xeral de Administración Local xestionou as

subvencións das liñas en concorrencia competitiva e non competitiva do Fondo de

Compensación Ambiental. Este Fondo, que está financiado cos fondos obtidos do canon

eólico, ten como finalidade a aplicación de actuacións globais destinadas á conservación,

reposición e restauración do ambiente e reequilibrio territorial. A asígnación inicial do

FCA prevista nos orzamentos xerais da Comunidade Autónoma dos exercicios 2016 e

2017 foi de 11.000.000 de euros en cada ano, dos que se dedicou, no exercicio 2017, a

cantidade de 7.765.174 euros a subvencións e 3.234.826 euros a actuacións específicas

de protección do ambiente, incluídas aquelas que teñan por obxecto a prevención,

extinción e xestión de situacións de sinistro ou de risco. No exercicio 2017 foron

beneficiarios deste Fondo de Compensación Ambiental 13 das entidades incluídas na

fiscalización na liña de subvención en concorrencia competitiva e 11 na liña non

competitiva. Os datos preséntanse no anexo IV.

Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda. De acordo cos datos

subministrados pola Consellería xestionáronse os seguintes fondos:

Cadro 28: Axudas Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda

Entidade Materia Nº total de

beneficiarios

Nº beneficiarios >10.000

habitantes

Importe total concedido

Augas de Galicia Diferentes actividades, entre elas e maioritariamente: "Melloras en redes de saneamento, de abastecemento ou de depuración de augas"

27 0 2.029.513,53

S. X. de Calidade e Avaliación Ambiental

Axudas a EELL para a asístencia técnica na elaboración de estratexias de sustentabilidade ambiental coa finalidade de integrar a adaptación ao cambio climático na xestión e planificación públicas, cofinanciadas polo Feder, no marco do programa operativo Feder Galicia 2014-2020.

125 12 530.007,86

D.X. Patrimonio Natural

Axudas a inversións non produtivas vinculadas á realización de obxectivos agroambientais e climáticos en concellos incluídos na Rede Natura 2000, cofinanciadas co Feder no marco do PDR de Galicia 2014_2020

19 4 376.310,13

Axudas a inversións non produtivas vinculadas á realización de obxectivos agroambientais e climáticos no ámbito dos parques naturais de Galicia cofinanciadas co Feder no marco do PDR de Galicia 2014_2020

12 1 434.000,06

IGVS Axudas cofinanciadas polo Feder, dirixidas á mellora enerxética dos edificios de vivendas de titularidade dos concellos galegos

2 0 194.878,12

Total 185 17 3.564.709,70

2. A Deputación da Coruña informou sobre a existencia de dúas liñas de subvencións:

Limpeza de praias. A finalidade deste programa é apoiar aos concellos da provincia no

sostemento dos gastos da contratación dirixidos á limpeza das súas praias marítimas

durante a tempada de verán. No exercicio 2017 as características da subvención foron:

193400

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



60

- Importe total do crédito consignado: 900.000,00 € - Importe máximo da subvención a conceder: 33.840,00 € - Importe mínimo da subvención a conceder: 6.768,00 € - Coeficiente de financiación: 1 - Os gastos subvencionables foron: soldos e salarios, seguridade social a cargo da

entidade, outros gastos sociais, alugueres e cánones, reparacións e conservación, contratacións externas e subministracións.

- Houbo 41 concellos beneficiarios cun total de gasto xustificado de 895.193,73 euros. - Das 41 entidades beneficiarias 12 teñen unha poboación de máis de 10.000

habitantes.

Plan provincial de medio ambiente. A finalidade do PMA 2016 é a mellora do entorno

natural e a calidade ambiental da provincia da Coruña, apoiando o desenvolvemento nos

concellos de políticas respectuosas co medio ambiente. Para materializar esta finalidade,

cada entidade beneficiaria pode utilizar a cantidade que se lle asígne tendo en conta as

seguintes porcentaxes:

- Un mínimo do 50% a proxectos de investimentos. - Un máximo dun 50% a actividades.

92 dos 93 concellos da provincia foron beneficiarios do PMA que conta cun orzamento

de 5.340.615 euros, dos que a Deputación aporta o 92%. O concello excluído foi

Coristanco, de menos de 10.000 habitantes, por non presentar toda a documentación

requirida. Foron beneficiarios, polo tanto, as 21 entidades de máis de 10.000 habitantes

da provincia.

No Plan pódense incluír proxectos de investimento cun orzamento superior a 15.000

euros que estean relacionados con finalidades como as seguintes:

- Redacción de proxectos de investimento en materia de medio ambiente, cun importe

mínimo de 3.000,00 €.

- Obras de acondicionamento de edificios municipais para a mellora da súa xestión

enerxética.

- Infraestruturas para a eliminación da contaminación acústica.

- Subministración de bens que redunden nunha mellora na xestión medioambiental.

- Recuperación ambiental de espazos degradados destinados ao uso público.

- Adquisición e instalación de colectores de recollida selectiva de residuos.

- Construción, substitución ou mellora de instalacións produtoras ou consumidoras de

enerxía.

- Creación de hortos urbanos con fins de integración social.

193401

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



61

- Acondicionamento de rutas de sendeirismo.

- Renovación e mellora das redes de abastecemento e saneamento.

- En xeral, aquelas obras ou investimentos cuxo obxectivo principal sexa a protección de

medio ambiente.

Tamén é posible destinar parte da cantidade asignada ao financiamento de actividades no

ámbito do medio ambiente no exercicio 2016, poderanse incluír proxectos cun orzamento

mínimo de 3.000 €, que estean relacionados con finalidades tales como as seguintes:

- Estudos de eficiencia enerxética.

- Estudos medioambientais e asistencias técnicas.

- Realización de mapas de ruídos e control acústico.

- Campañas de limpeza de espazos comúns (áreas recreativas, ríos, rutas de sendeirismo,

montes...).

- Campañas de sensibilización medioambiental.

- Formación de voluntariado ambiental.

- En xeral, aquelas cuxo obxectivo principal sexa a protección de medio ambiente.

3. A Deputación de Lugo tamén informou sobre a existencia de dúas liñas de subvencións:

Plan de Acción da Reserva da Biosfera Terras do Miño (Liñas de acción A, A4 e C.1)

aprobado polo Órgano Reitor en data 19 de decembro de 2013. Colaboración como

cofinanciador na execución do Proxecto “Lugo + Biodinámico – Planificación dun barrio

multi – ecolóxico como modelo de resiliencia urbana para a cidade de Lugo”, este

proxecto foi aprobado pola Comisión Europea cun orzamento total de 3.588.551,00 de

euros dos que a Deputación Provincial de Lugo achegará 526.220,00 de euros entre as

anualidades 2016-2020.

Plan Provincial Único de Cooperación cos concellos 2017. A través desta liña

concedéronse axudas do 100% aos concellos de O Incio (47.023,04 €), Palas de Rei

(20.000) € e Ribeira de Piquín (39.730,55 €) para acondicionamento de camiños, rutas e

paseos fluviais.

4. A Deputación de Ourense informou sobre a existencia dunha liña de subvencións a través do

programa provincial de cooperación cos concellos de menos de 20.000 habitantes para a

realización de actuacións de limpeza das marxes das redes viarias locais. Concedeuse a

cantidade de 4.500 euros a cada concello, tanto no exercicio 2016 como no 2017. Entre as

193402

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



62

entidades fiscalizadas, foron beneficiarios Barbadás, O Carballiño e Verín, quedando fora os

concellos do Barco de Valdeorras e Ourense.

Así mesmo enviou información relativa aos gastos do servizo de recollida de residuos sólidos

urbanos, exercicios 2016 e 2017, que se levou a cabo pola Deputación de Ourense en réxime de

competencia delegada, sendo 50 os concellos que se sumaron a esta forma de cooperación. O

custo asumido pola Deputación en cada un destes anos superou os 5.500.000 de euros. Entre os

concellos de máis de 10.000, unicamente O Carballiño participou nesta cooperación coa

Deputación Provincial de Ourense.

5. A Deputación de Pontevedra remitiu información sobre:

Axudas a concellos destinadas á mellora dos montes mediante a creación de parques

forestais, pola que se lle concedeu axudas a 10 concellos para a redacción de proxectos

de parques forestais e para a execución de actuacións nos parques proxectados. As

axudas concedidas superaron en 2017 os 440.000 euros, subvencionando o 80% do

gasto. Beneficiáronse desta axuda 2 concellos de máis de 10.000 habitantes, Cangas e

Ponteareas.

Axudas a concellos destinadas á consolidación do Plan Compost Revitaliza, pola que se

financiou a 5 concellos a adquisición de composteiros individuáis, comunitarios e demais

material complementario para a posta en marcha do novo sistema de tratamento de

residuos baseado na compostaxe. O importe total concedido foi 1.194.410 euros,

estando a porcentaxe de subvención entre o 69,95 % e o 89,56%. Só participou nestas

axudas 1 entidade de máis de 10.000 habitantes, o Concello do Grove.

D. INDICADORES DE GASTO EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL

Aínda que algúns concellos manifestaron contar con obxectivos e indicadores orzamentarios para

o grupo de programa 172 – Protección e mellora do medio ambiente, ningún deles aportou

información sobre os mesmos.

Co obxecto de calcular indicadores en relación co gasto en medio ambiente solicitouse o importe

dos gastos incorridos durante o exercicio 2017 en diferentes campos de actuacións

medioambientais, obténdose uns datos pouco congruentes, semellando que non todos os

concellos interpretaron do mesmo xeito a información recabada.

Esta falta de congruencia tamén se pode apreciar se comparamos a última columna do seguinte

cadro, na que se recolle o importe contabilizado por cada concello no grupo de programa 172-

193403

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



63

Protección e mellora do medio ambiente de acordo cos datos comunicados na rendición da conta

xeral do exercicio 2017, cos datos aportados na presente fiscalización.

Cadro 29: Gasto total en actuacións medioambientais

Concello Fomento aforro

enerxético

Educación e formación ambiental

Investigación e desenvolvemento

Colaboración con outras institucións

Gastos accións Axenda 21

Investimentos en M.A.

Protección e mellora do M.A-172

Ames 0,00 8.006,10 0,00 0,00 0,00 265.974,50 419.486,09

Arteixo 665.427,97 0,00 0,00 0,00 0,00 1.316.453,96 30.844,00

Betanzos 256.325,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 185.809,34

Boiro 25.349,28 798,60 0,00 0,00 0,00 150.830,66 482.065,75

Cambre 106.064,06 0,00 0,00 0,00 0,00 324.137,23 1.001,34

Carballo 21.562,20 5.985,00 0,00 0,00 0,00 0,00 321.200,54

A Coruña 0,00 110.048,54 0,00 0,00 46.140,96 933.276,74 1.150.149,64

Culleredo 0,00 29.628,36 0,00 0,00 0,00 520.119,81 29.628,36

Fene 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 25.863,65

Ferrol 0,00 46.023,01 0,00 15.000,00 0,00 109.698,72 117.422,46

A Laracha 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 43.306,01 94.603,90

Narón 423.356,23 51.974,48 0,00 0,00 0,00 587.935,72 72.482,69

Noia 45.523,49 0,00 0,00 0,00 0,00 204.242,12 245.989,94

Oleiros 27.110,50 0,00 0,00 0,00 0,00 175.825,57 264.761,60

Ordes 135.523,92 4.653,66 0,00 0,00 0,00 204.493,92 0,00


8.683,50 10.695,01 0,00 0,00 0,00 319.287,77 193.614,18

Rianxo 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 279.413,98 68.176,49

Ribeira 0,00 1.506,98 0,00 0,00 0,00 127.653,36 289.428,52

Sada Sen información Sen información Sen información Sen información Sen información Sen información 223.744,08


0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 228.605,34

Teo 45.350,80 0,00 0,00 0,00 0,00 1.803.943,04 0,00

Lugo 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 86.276,84

Monforte de Lemos 98.694,88 0,00 0,00 0,00 0,00 117.176,54 0,00

Sarria 38.231,16 3.347,72 0,00 0,00 0,00 0,00 9.438,00

Vilalba 19.118,00 0,00 0,00 0,00 0,00 19.118,00 0,00

Viveiro 0,00 0,00 0,00 0,00 2.885,83 0,00 56.565,37

Barbadás 34.275,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 O Barco de Valdeorras

36.058,00 2.207,00 0,00 0,00 384,00 341.000,00 0,00

O Carballiño 137.487,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 94.742,60

193404

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



64

Concello Fomento aforro

enerxético

Educación e formación ambiental

Investigación e desenvolvemento

Colaboración con outras institucións

Gastos accións Axenda 21

Investimentos en M.A.

Protección e mellora do M.A-172

Ourense 0,00 46.269,80 0,00 50.694,00 0,00 353.191,07 53.875,29

Verín 61.736,63 0,00 0,00 0,00 0,00 86.529,82 0,00

Baiona 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 389.190,95 0,00

Bueu 62.000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 62.000,00 3.014,96

Cambados 0,00 457,38 0,00 0,00 0,00 6.050,00 8.909,17

Cangas 32.546,00 5.463,00 6.347,00 16.000,00 3.214,00 354.634,00 108.519,35

A Estrada 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 36.181,25 0,00

Gondomar 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 580,42

O Grove 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

A Guarda 3.993,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3.993,00 55.807,01

Lalín 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 63.704,16

Marín 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 397.214,70

Moaña 0,00 2.200,00 0,00 0,00 0,00 185.344,04 132.360,57

Mos 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 243.457,68 0,00

Nigrán 2.957,38 8.106,60 0,00 0,00 0,00 485.541,22 0,00

Pontevedra 323.432,83 15.880,35 20.000,00 0,00 115.221,37 5.440.523,54 395.205,74

O Porriño 164.579,27 0,00 0,00 0,00 0,00 485.398,27 2.358,95

Poio 0,00 1.700,00 0,00 0,00 0,00 781.024,30 594.190,33

Ponteareas 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 161.046,64 0,00

Redondela 25.581,39 135,00 0,00 0,00 0,00 926.507,90 264.076,12

Sanxenxo 49.991,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Tomiño 6.590,59 0,00 0,00 0,00 0,00 35.290,99 0,00

Tui 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 107.203,17 2.509,65

Vigo 0,00 28.218,20 0,00 0,00 0,00 0,00 1.551.735,11


41.914,40 5.808,00 0,00 0,00 0,00 610.022,46 0,00

Vilanova de Arousa Sen información Sen información Sen información Sen información Sen información Sen información 16.147,54

TOTAIS 2.899.464,05 389.112,79 26.347,00 81.694,00 167.846,16 18.597.017,95 8.342.109,79

Dos datos expostos pódese concluír que as medidas nas que se concentrou máis gasto foron as

de fomento do aforro enerxético, aínda que volvemos a recalcar a escasa fiabilidade dos datos

aportados.

193405

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



65

IV.2 ACTUACIÓNS DOS CONCELLOS EN RELACIÓN COA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA, LUMINOSA E ACÚSTICA E COA XESTIÓN DE RESIDUOS

Neste epígrafe expóñense os resultados obtidos da análise da actividade específica levada a cabo

polos concellos en relación coas contaminacións atmosférica, luminosa e acústica e coa recollida

de residuos. Seleccionouse unha mostra composta por 10 das 55 entidades de máis de 10.000

habitantes, entre as que se incluíron 4 de poboación superior a 50.000 habitantes, que foron A

Coruña, Lugo, Pontevedra e Vigo e 3 entidades de cada un dos restantes tramos de poboación,

tendo en conta ademais o seu carácter industrial ou turístico; escolléronse os concellos de Ames,

Arteixo e Vilagarcía de Arousa entre os de poboación comprendida entre 20.001 e 50.000

habitantes e os concellos de As Pontes de García Rodríguez, Baiona e Sanxenxo entre os de

poboación comprendida entre 10.001 e 20.000 habitantes.

Para cada factor contaminante verificouse o marco legal regulador e as actuacións levadas a

cabo polas devanditas entidades no exercicio das súas competencias.

IV.2.1 ACTUACIÓNS ESPECÍFICAS LEVADAS A CABO POLOS CONCELLOS EN RELACIÓN COA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA

A. MARCO NORMATIVO

A Lei 34/2007, de calidade do aire e protección da atmosfera, ten por obxecto establecer as

bases en materia de prevención, vixilancia e redución da contaminación atmosférica co fin de

evitar, e cando isto non sexa posible minorar, os danos que desta poidan derivarse para as

persoas, o medio ambiente e demais bens de calquera natureza.

Esta Lei define á contaminación atmosférica como: “A presenza na atmosfera de materias,

substancias ou formas de enerxía que impliquen molestia grave, risco ou dano para a seguridade

ou a saúde das persoas, o medio ambiente e demais bens de calquera natureza”.

O seu artigo 5.3 establece que: “Corresponde ás entidades locais exercer aquelas competencias

en materia de calidade do aire e protección da atmosfera que teñan atribuídas no ámbito da súa

lexislación específica, así como aqueloutras que lles sexan atribuídas no marco da lexislación

básica do Estado e da lexislación das Comunidades Autónomas nesta materia.

As entidades locais, no ámbito das súas competencias, deberán adaptar as ordenanzas

existentes e o plan urbanístico ás previsións desta Lei e das súas normas de desenvolvemento.”

193406

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



66

O artigo 16.4 da Lei 34/2007 sinala que, no ámbito das súas competencias, as entidades locais

poden elaborar os seus propios plans e programas, nos que deberán ter en conta os plans de

protección da atmosfera de cada Comunidade Autónoma.

Tamén se habilita no mesmo artigo a todas as entidades locais para adoptar medidas de

restricións total ou parcial do tráfico, incluíndo restricións aos vehículos máis contaminantes, a

certas matrículas, a certas horas ou a certas zonas, entre outras. No caso dos municipios de

poboación superior a 100.000 habitantes e as aglomeracións, deben adoptar plans e programas

para o cumprimento e mellora dos obxectivos de calidade do aire, atendendo á lexislación sobre

seguridade viaria e a planificación autonómica.

Por outro lado, o Real Decreto 102/2011, do 28 de xaneiro, relativo á mellora da calidade do

aire, define e establece obxectivos de calidade do aire para os contaminantes atmosféricos con

máis incidencia na saúde das persoas e no medio ambiente. Ademais, regula a avaliación, o

mantemento e a mellora da calidade do aire, co establecemento de métodos e criterios comúns

de avaliación. Tamén determina a información que debe ser intercambiada entre as

administracións públicas para o cumprimento do deber de información á Comisión Europea, así

como a información que debe ser posta a disposición do público.

No desenvolvemento das súas competencias a Comunidade Autónoma de Galicia aprobou a Lei

1/1995, do 2 de xaneiro, de Protección Ambiental de Galicia. Nesta Lei desenvólvense as liñas

básicas para o establecemento de normas que, no ámbito das competencias da Comunidade

Autónoma, configuran o sistema de defensa, protección, conservación e restauración, no seu

caso, do medio ambiente en Galicia e aseguran a utilización racional dos seus recursos naturais.

No seu ámbito de protección recóllense, entre os elementos para protexer, o aire e o clima, así

como a interacción entre todos os compoñentes que integran o medio ambiente.

A Lei 8/2002, do 18 decembro, de Protección do ambiente atmosférico de Galicia ten por

obxecto o establecemento, na Comunidade Autónoma de Galicia e dentro do marco das súas

competencias, das normas, criterios e técnicas de ordenación para manter un alto nivel de

calidade do aire ambiente e mellorala, no seu caso, así como para previr, vixiar e reducir a

contaminación atmosférica. Segundo dispón o seu artigo 38 corresponde ás corporacións locais,

no seu ámbito territorial e sen prexuízo das atribucións que lles outorga a lexislación ambiental,

industrial e de actividades:

193407

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



67

a) Aprobar as ordenanzas correspondentes, ou adaptar as xa existentes, de acordo coas

finalidades e medidas previstas na presente Lei, previo informe da Consellería de Medio

Ambiente.

b) Comprobar e esixir que os proxectos técnicos que acompañen á solicitude de licenza municipal

para exercer actividades clasíficadas potencialmente como contaminadoras da atmosfera

conteñan as determinacións mínimas establecidas regulamentariamente, sen detrimento de o

que determine a Consellería de Medio Ambiente a través das figuras de protección ambiental.

c) Adoptar provisionalmente medidas na situación de alerta atmosférica.

d) Implantar e xestionar as estacións de vixilancia da calidade do aire, precisas de conformidade

co establecido na presente Lei, nos núcleos urbanos do termo municipal, coa axuda e

asesoramento técnicos da Consellería de Medio Ambiente.

e) Impoñer as sancións nos supostos previstos pola presente Lei.

f) Adaptar os plans de ordenación urbanística do municipio ás prescricións da presente Lei ou ás

que resulten do mapa previsto no artigo 12.

g) Establecer o control sanitario sobre industrias, actividades e servizos e transportes, en relación

coa contaminación atmosférica.

h) Participar coa Administración da Xunta de Galicia na elaboración dos instrumentos de

planificación ambiental, os procedementos e as accións previstas na presente Lei, a través do

Comité Galego de Integración e Coordinación Ambiental.

B. EXERCICIO DE COMPETENCIAS E ACTUACIÓNS DESENVOLVIDAS

Solicitouse aos concellos información sobre a aprobación de normativa propia relativa á

contaminación atmosférica así como a súa adaptación á Lei 34/2007, de calidade do aire e

protección da atmosfera, resultando que só nos concellos de Pontevedra e Vigo existe unha

regulación que desenvolve a nivel municipal as competencias que lles atribúe aos concellos a

lexislación nesta materia; a normativa de Pontevedra, aprobada no ano 2015, refírese ao uso do

crematorio; pola súa parte Vigo ten aprobada unha ordenanza municipal de protección

atmosférica modificada en 2008 pero que, segundo indican, non esta adaptada á Lei 34/2007;

informa así mesmo que existe un proxecto piloto “Vigo edificios intelixentes”, onde se contempla

unha rede de controles atmosféricos.

193408

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



68

Preguntouseademais, se o plan urbanístico está adaptado ás esixencias da Lei 34/2007, ao que

unicamente os concellos de Ames, Lugo, Baiona, Sanxenxo e Vilagarcía de Arousa contestaron

que si.

Requiríronse datos sobre a realización de medicións e avaliacións da calidade do aire, ao que só

contestaron afirmativamente o Concello da Coruña, que conta con estacións de medición propias

e Pontevedra, con estacións da Comunidade Autónoma. Tamén se pediron datos en relación cos

elementos contaminantes sobre os que se estendeu a avaliación, se en algún caso se superaron

os límites de alerta especificados polo RD 102/2011 e se se informa á cidadanía dos resultados

das medicións.

Cadro 30: Sistemas de medición e avaliación da calidade do aire

Concello Realización

de medicións

Estacións de medición

Elementos avaliados Superación límites de

alerta

Información á cidadanía

Propias CCAA SO2 NO2 Partículas Pb C6H6 CO As Cd Ni Hg C12H20 O3 NH3

Ames Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Arteixo Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

A Coruña Si Si Non Si Si Si Non Si Si Non Non Non Non Nno Si Non Non


Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Lugo Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Baiona Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Pontevedra Si Non Si Diaria Si Si Si Non Non Si Non Non Non Non Nno Si Non Non

Sanxenxo Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Vigo Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non


Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Todos os concellos manifestaron que non participaran na zonificación do seu territorio pola

Comunidade autónoma en relación coa contaminación atmosférica e a calidade do aire ou que

non se realizara ningunha zonificación. Só o concello de Pontevedra informou ter realizado unha

zonificación específica no seu territorio, o Espazo Natural de Interese Local Xunqueira de Alba e

Gafos.

Só A Coruña informou ter elaborado un protocolo de actuación no caso de superar os obxectivos

de calidade atmosférica. Así mesmo, todos os concellos informaron que carecen de Plans ou

Programas para o cumprimento e mellora de obxectivos de calidade do aire.

Comprobouse se os concellos adoptaron medidas dirixidas a cumprir cos obxectivos de calidade

do aire marcados polo RD Lexislativo 102/2011, tanto de carácter xeral como no ámbito da súa

193409

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



69

actividade. O resultado, onde se aprecia que só os 4 concellos de máis de 50.000 habitantes

analizados tomaron algunha medida neste sentido, foi o seguinte:

Cadro 31: Medidas para a mellora da calidade do aire

Concello Relativas a medios de transporte

Relativas á infraestrut.

Protocolos restrición

tráfico

Exencións ou bonificacións

IVTM

Relativas á

formación

Campañas sensibilización concienciación

Relativas á propia

actividade

Canles comunicación coa veciñanza

Ames Non Non Non Non Non Non Non Non

Arteixo Non Non Non Non Non Non Non Non

A Coruña Si Si Non Si Si Non Si Si


Non Non Non Non Non Non Non Non

Lugo Si Si Non Si Non Non Non Non

Baiona Non Non Non Non Non Non Non Non

Pontevedra Si Si Si Non Si Si Si Si

Sanxenxo Non Non Non Non Non Non Non Non

Vigo Si Si Non Si Non Non Si Si


Non Non Non Non Non Non Non Non

En relación ás actuacións de control e inspección en materia de contaminación atmosférica

preguntouse se, no período 1 de xaneiro de 2017 a 31 de maio de 2018, se realizaron tarefas de

vixilancia e inspección, con indicación no seu caso dos motivos polo que non se levaron a cabo.

Só Pontevedra e Vigo contestaron afirmativamente, realizando en Pontevedra estes controles

sobre as actividades sometidas á normativa de espectáculos públicos e actividades recreativas

que poidan producir fume ou gases, casos de denuncias e, ao igual que Vigo, nos casos de

solicitude de licencia de actividade, comunicacións previas ou declaración responsable de inicio

de actividade, caso no que tamén se encontran os concellos de Lugo, As Pontes e Sanxenxo.

En canto ás causas da non realización destas actuacións no resto dos concellos sinálase que non

existen grandes focos de contaminación, carencia de medios ou a falta de competencias.

Cadro 32: Actuacións de vixilancia e inspección contaminación atmosférica

Concello Realización de

actuacións Realización por

funcionarios

Intervención doutras

entidades

Comprobación coas licencias de

actividades

Denegación de licencia

Realización inspeccións posteriores

Ames Non Non Non Non Non Non

Arteixo Non Non Non Non Non Non

A Coruña Non Non Non Non Non Non As Pontes de García Rodríguez

Non Non Non Si Non Non

Lugo Non Non Non Si Non Non

193410

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



70

Concello Realización de

actuacións Realización por

funcionarios


entidades

Comprobación coas licencias de

actividades



Baiona Non Non Non Non Non Non

Pontevedra Si Si Non Si Non Si

Sanxenxo Non Non Non Si Non Non

Vigo Si Si Si Si Non Non

Vilagarcía de Arousa Non Non Non Non Non Non

Os expedientes iniciados no ámbito temporal da fiscalización e o seu resultado expóñense no

seguinte cadro, onde se pode apreciar que só Pontevedra e Vigo tramitaron expedientes, sempre

por denuncia e sen sanción económica:

Cadro 33: Expedientes de inspección contaminación atmosférica

Concello Expedientes iniciados por

denuncias

Expedientes iniciados de

oficio Expedientes resoltos

Sancións impostas

Número Importe

Ames 0 0 0 0 0

Arteixo 0 0 0 0 0

A Coruña 0 0 0 0 0 As Pontes de García Rodríguez

0 0 0 0 0

Lugo 0 0 0 0 0

Baiona 0 0 0 0 0

Pontevedra 5 0 0 0 0

Sanxenxo 0 0 0 0 0

Vigo 7 0 6 0 0

Vilagarcía de Arousa 0 0 0 0 0

No seguinte cadro móstranse os datos relativos aos ingresos e gastos declarados na materia de

contaminación atmosférica, no que unicamente o Concello de Pontevedra informa ter recibido e

concedido este tipo de subvencións:

Cadro 34: Ingresos e gastos en materia de contaminación atmosférica

Concello

Ingresos na materia Gastos na materia

Recepción ingresos

Tipo de ingreso

Orixe subvencións

Dereitos recoñecidos

Programa 1721

Obrigas recoñecidas

Indicadores orzamentarios

Outros programas

Subvencións concedidas

Obxecto

Ames Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non

Arteixo Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Si Non

A Coruña Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non


Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non

193411

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



71

Concello


Recepción ingresos

Tipo de ingreso

Orixe subvencións


Programa 1721



Outros programas


Obxecto

Lugo Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non

Baiona Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non

Pontevedra Si Subvencións Comunidade Autónoma

788,10 Non 0 Non Non Si Fomento do transporte público.

Pontevedra Si Subvencións Comunidade Autónoma

31.261,44 Non 0 Non Non Si Fomento do transporte público.

Sanxenxo Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non

Vigo Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non


Non Sen datos Sen datos 0 Non 0 Non Non Non

Vese que ningún concello emprega o programa orzamentario 1721-Protección contra a

contaminación acústica, luminosa e atmosférica nas zonas urbanas nin ten establecido

indicadores orzamentarios en relación coa contaminación atmosférica.

IV.2.2 ACTUACIÓNS ESPECÍFICAS LEVADAS A CABO POLOS CONCELLOS EN RELACIÓN COA CONTAMINACIÓN LUMINOSA

A. MARCO NORMATIVO

A Lei 34/2007, de calidade do aire e protección da atmosfera define a contaminación luminosa

como: “O resplandor luminoso nocturno ou brillo producido pola difusión e reflexión da luz nos

gases, aerosois e partículas en suspensión na atmosfera, que altera as condicións naturais das

horas nocturnas e dificultan as observacións astronómicas dos obxectos celestes, debendo

distinguirse o brillo natural, atribuíble á radiación de fontes ou obxectos celestes e á

luminiscencia das capas altas da atmosfera, do resplandor luminoso debido ás fontes de luz

instaladas na iluminación exterior”.

Pola súa, parte a Disposición adicional cuarta da Lei dispón que: “As Administracións públicas,

no ámbito das súas competencias, promoverán a prevención e redución da contaminación

luminosa, coa finalidade de conseguir os seguintes obxectivos:

a) Promover un uso eficiente da iluminación exterior, sen menoscabo da seguridade que debe

proporcionar aos peóns, os vehículos e as propiedades.

b) Preservar ao máximo posible as condicións naturais das horas nocturnas en beneficio da

fauna, a flora e os ecosistemas en xeral.

193412

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



72

c) Previr, minimizar e corrixir os efectos da contaminación luminosa no ceo nocturno, e, en

particular na contorna dos observatorios astronómicos que traballan dentro do espectro visible.

d) Reducir a intrusión luminosa en zonas distintas ás que se pretende iluminar, principalmente

en contornas naturais e interior de edificios.”

Nesta materia débese ter en conta tamén o Real Decreto 1890/2008, de 14 de novembro, que

aproba o Regulamento de eficiencia enerxética en instalacións de iluminación exterior e as súas

Instrucións técnicas complementarias EA-01 a EA-07.

O obxecto deste Regulamento é establecer as condicións técnicas de deseño, execución e

mantemento que deben reunir as instalacións de iluminación exterior, coa finalidade de:

a) Mellorar a eficiencia e aforro enerxético, así como a diminución das emisións de gases de

efecto invernadoiro.

b) Limitar o resplandor luminoso nocturno ou contaminación luminosa e reducir a luz intrusa ou

molesta.

O artigo 8 deste RD 1890/2008 regula o réxime de funcionamento das instalacións de

Iluminación exterior de xeito que:

1. Os sistemas de activación garantirán que as instalacións de iluminación exterior se acendan e

se apaguen con precisión, cando a luminosidade ambiente o requira.

2. Para obter aforro enerxético en casos tales como instalacións de iluminación ornamental,

anuncios luminosos, espazos deportivos e áreas de traballo exteriores, estableceranse os

correspondentes ciclos de funcionamento (aceso e apagado) das devanditas instalacións, para o

que se dispoñerá de reloxos astronómicos ou sistemas equivalentes, capaces de ser programados

por ciclos diarios, semanais, mensuais ou anuais.

3. As instalacións de iluminación exterior con excepción de túneles e pasos inferiores, estarán en

funcionamento como máximo durante o período comprendido entre a posta de sol e a súa saída

ou cando a luminosidade ambiente o requira.

4. Cando se especifique, as iluminacións exteriores terán dous niveis de iluminación de forma

que naqueles casos do período nocturno nos que diminúa a actividade ou características de

utilización, se pase do réxime de nivel normal de iluminación a outro con nivel de iluminación

reducido, mantendo a uniformidade.

5. Poderase variar o réxime de funcionamento das iluminacións ornamentais, establecéndose

condicións especiais, en épocas tales como festividades e a tempada alta de afluencia turística.

193413

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



73

6. Poderase axustar un réxime especial de iluminación para os acontecementos nocturnos

singulares, festivos, feirais, deportivos ou culturais, que compatibilicen o aforro enerxético coas

necesidades derivadas dos acontecementos mencionados.

7. Corresponde ás Administracións Locais regular o tempo de funcionamento das instalacións de

iluminación exterior que se atopen no seu ámbito territorial e que non sexan de competencia

estatal ou autonómica.

No ámbito autonómico o Decreto 83/2018, do 26 de xuño, que aproba o Plan básico

autonómico de Galicia, dispón no seu artigo 57 que:

1. A iluminación pública deberá harmonizar coas características da zona.

2. O sistema de iluminación será tal que permita o aforro enerxético, a mellora da eficiencia e

reduza a contaminación luminosa, adecuando o nivel de esixencia ao período de tempo

considerado.


Pediuse aos concellos que informasen sobre a aprobación de normativa propia relativa á

contaminación acústica así como a súa adaptación ao RD 1890/2008, resultando que só no

Concello de Vigo existe unha regulación que desenvolve a nivel municipal as competencias que

lles atribúe aos concellos a lexislación nesta materia.

Para comprobar o exercicio das súas competencias solicitouse información sobre:

- Aspectos regulados pola normativa municipal: O Concello de Vigo conta con normativa propia

que está adaptada ao RD 1890/2008, sendo o seu obxecto establecer as condicións que

debe cumprir calquera instalación de iluminación exterior, tanto pública como privada,

situada no termo municipal de Vigo, co fin de mellorar a protección do medio mediante o

uso eficiente e racional da enerxía que consumen e a redución da contaminación luminosa.

Os restantes concellos non teñen adoptado ningunha regulación na materia.

- Se a Comunidade Autónoma realizou algún tipo de clasificación por zonas luminosas en

función do seu grado de vulnerabilidade: A resposta foi negativa en todos os casos.

- Realización polo concello de zonificacións luminosas no seu territorio: A resposta foi negativa.

- Declaración dalgunha zona de especial protección contra a contaminación luminosa: A

resposta foi negativa.

- Existencia de protocolos de actuación para os casos de superación dos niveis de calidade

luminosa establecidos e se se dou algún caso: A resposta foi negativa.

193414

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



74

- Realización de estudios ou auditorías enerxéticas e luminosas da iluminación pública do

concello: Contestaron afirmativamente A Coruña, As Pontes de García Rodríguez, Vigo e

Vilagarcía de Arousa.

No caso da Coruña o estudio tivo por obxecto a elaboración dun mapa luminoso do concello e a

planificación e coordinación das actuacións en materia de xestión sostible da iluminación. En

Vigo contén unha análise dos aforros obtidos pola aplicación de medidas de eficiencia

enerxética.

- Elaboración dun Plan estratéxico en relación coa contaminación luminosa: Só A Coruña

contesta afirmativamente, informa dispor dun plan para as instalacións e dependencias

municipais.

- Elaboración dun Plan de acción específico en relación coa contaminación luminosa e a

eficiencia enerxética: o Concello de Vigo contesta afirmativamente.

As contestacións amósanse no seguinte cadro:

Cadro 35: Exercicio competencias relativas á contaminación luminosa

Concello Normativa

propia Adaptación RD 1890/08

Clasificación zonas

luminosas

Zonificación luminosa

Zonas de especial

protección

Protocolos de actuación

Auditorías Plan

estratéxico

Plan de acción

específico

Ames Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Arteixo Non Non Non Non Non Non Non Non Non

A Coruña Non Non Non Non Non Non Si Si Non As Pontes de García Rodríguez

Non Non Non Non Non Non Si Non Non

Lugo Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Baiona Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Pontevedra Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Sanxenxo Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Vigo Si Si Non Non Non Non Si Non Si


Non Non Non Non Non Non Si Non Non

Comprobouse se os concellos realizaron actuacións dirixidas a cumprir cos obxectivos marcados

na Disposición adicional cuarta da Lei 34/2007 e coas especificacións establecidas polo artigo 8

do Real Decreto 1890/2008, así como se levaron a cabo actuacións para a mellora da eficiencia

enerxética no ámbito interno da entidade. O resultado foi o seguinte:

193415

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



75

Cadro 36: Actuacións en relación coa contaminación luminosa

Concello

Actuacións relativas á Lei de calidade do aire e protección da atmosfera

Actuacións relativas ao Regulamento eficiencia enerxética Eficiencia enerxética concello

Eficiencia iluminación

exterior

Preservar condicións naturais

Prevención contaminación

nocturna

Reducción intrusión luminosa

Estudio gastos aforros

Medidas acendido apagado

Aforro enerxético

Funcionamento máximo

Dous niveis iluminación

Iluminación ornamental

Estudio gasto aforro

Medidas Estudio gasto aforro

Ames Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Arteixo Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

A Coruña Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non


Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Si Non

Lugo Si Non Si Non Non Si Si Si Non Si Non Si Non

Baiona Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Pontevedra Si Si Si Si Non Si Si Si Si Si Non Si Non

Sanxenxo Si Non Non Non Non Si Non Si Non Non Non Si Non

Vigo Si Si Non Non Si Si Si Si Si Non Non Non


Si Si Si Si Si Si Si Si Si Non Si Si Si

Os concellos de Ames, Arteixo, A Coruña, As Pontes de García Rodríguez e Baiona manifestan

non ter realizado ningunha actuación, aínda que As Pontes si o fixo en materia de mellora da

eficiencia enerxética no ámbito interno do concello.

Pediuse información sobre se o concello garantiu o mantemento dos niveis de eficiencia

enerxética adecuada nas instalacións de iluminación exterior nos termos establecidos polo artigo

4 do Real Decreto 1890/2008 en relación aos límites e requisitos esixidos polas Instrucións

técnicas complementarias (ITC-EA) incluídas no propio Real Decreto. Tamén se solicitou que

indicasen se se dispón dun inventario das instalacións de iluminación exterior, dunha clasificación

das súas luminarias e se estas instalacións teñen a etiqueta de cualificación enerxética de acordo

coa ITC-EA-01.

Cadro 37: Mantemento dos niveis de eficiencia enerxética das instalacións de iluminación exterior

Concello Mantemento

niveis eficiencia Límites ITC-

EA-02 Requisitos ITC-EA-01

Resto instalacións

Sistema ITC-EA-04 Inventario

instalacións Cualificación

ITC-EA-01

Ames Non Non Non Non Non Non Non

Arteixo Non Non Non Non Non Non Non

A Coruña Non Non Non Non Non Non Non


Non Non Non Non Non Si Non

Lugo Non Non Non Non Non Si Non

Baiona Non Non Non Non Non No Non

193416

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



76

Concello Mantemento

niveis eficiencia Límites ITC-


Resto instalacións

Sistema ITC-EA-04 Inventario

instalacións Cualificación

ITC-EA-01

Pontevedra Si Si Si Non Si Si Non

Sanxenxo Non Non Non Non Non Si Non

Vigo Si Si Si Si Si Si Si



Só os concellos Sanxenxo e Vilagarcía confirmaron a existencia de canles de comunicación entre

o concello e os veciños en materia de contaminación luminosa, para o que empregaron o portal

do concello e medios como a prensa, radio ou televisión. Estas canles permiten aos veciños

reportar incidencias en tempo real.

En canto á forma de prestación do servizo de iluminación pública os concellos divídense entre a

xestión directa e a indirecta, con predominancia da xestión directa sen personificación:

Cadro 38: Forma de prestación do servizo de iluminación exterior

Concello Forma de prestación do servizo

Ames Directa

Arteixo Directa sen personificación

A Coruña Indirecta. Concesión con empresa privada

As Pontes de García Rodríguez Indirecta. Concesión con empresa privada

Lugo Indirecta. Concesión con empresa privada

Baiona Directa sen personificación

Pontevedra Directa sen personificación

Sanxenxo Directa sen personificación

Vigo Indirecta a través de un contrato de servizos

Vilagarcía de Arousa Directa sen personificación

En canto ás actuacións de control e inspección en materia de contaminación luminosa


vixilancia e inspección con indicación no seu caso dos motivos polo que non se levaron a cabo.

Na maioría dos concellos non se realizan inspeccións coa finalidade de garantir o cumprimento

da normativa en materia de contaminación luminosa, os motivos máis recorrentes son: non

dispoñer de persoal especializado e non ter regulación propia da materia. Só o concello de Vigo

manifesta que as inspeccións se realizan pola empresa adxudicataria do servizo de mantemento

das instalacións de iluminación pública.

193417

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



77

Como consecuencia da non tramitación de expedientes sancionadores tampouco existen ingresos

por este concepto.

A continuación expóñense os datos relativos aos ingresos e gastos declarados na materia de

contaminación luminosa:

Cadro 39: Ingresos e gastos en materia de contaminación luminosa

Concello


Tipo de ingreso

Concepto Dereitos

recoñecidos Programa

1721 Obrigas

recoñecidas Indicadores

orzamentarios Outros

programas Obrigas

recoñecidas Subvencións concedidas

Ames Non Sen datos 0 Non 0 Non Sen datos 0 Non

Arteixo Non Sen datos 0 Si 30.844,00 Non Sen datos 0 Non

A Coruña Non Sen datos 0 Non 0 Non Sen datos 0 Non As Pontes de García Rodríguez

Non Sen datos 0 Non 0 Non Sen datos 0 Non

Lugo Non Sen datos 0 Non 0 Non Sen datos 0 Non

Baiona Non Sen datos 0 Non 0 Non Sen datos 0 Non

Pontevedra Subvenciones

Mellora eficiencia enerxética iluminación

polígono Campillo

46.328,48 Non 0 Non

165.0 Ilum.púb:urbano. 165.1 Ilum.púb:rural

237.603,34 Non

Sanxenxo Non Sen datos 0 Non 0 Non Sen datos 0 Non

Vigo Non Sen datos 0 Non 0 Non 1650 Ilum.púb 2.319.060,19 Non Vilagarcía de Arousa

Non Sen datos 0 Non 0 Non Sen datos 0 Non

Vese que só o concello de Arteixo emprega o programa orzamentario 1721-Protección contra a

contaminación acústica, luminosa e atmosférica nas zonas urbanas e que ningún ten establecido

indicadores orzamentarios en relación coa contaminación luminosa.

IV.2.3 ACTUACIÓNS ESPECÍFICAS LEVADAS A CABO POLOS CONCELLOS EN RELACIÓN COA CONTAMINACIÓN ACÚSTICA

A. MARCO NORMATIVO

A regulación estatal básica da materia atópase na Lei 37/2003, do 17 de novembro, do ruído,

que efectuou a transposición ao dereito español da Directiva 2002/49/CE, do Parlamento

Europeo e do Consello, do 25 de xuño, sobre avaliación e xestión do ruído ambiental. Esta Lei foi

desenvolvida polo Real Decreto 1513/2005, do 16 decembro, de Avaliación e xestión do ruído

medioambiental e polo Real Decreto 1367/2007, do 19 de outubro, polo que se desenvolve a Lei

193418

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



78

37/2003, do 17 de novembro, do Ruído, no referente a zonificación acústica, obxectivos de

calidade e emisións acústicas.

O Decreto 106/2015, do 9 de xullo, sobre contaminación acústica de Galicia incorporou ao

dereito autonómico e desenvolveu a normativa europea e estatal básica relativa a este tipo de

contaminación.

Pediuse aos concellos que informasen sobre a aprobación de normativa propia relativa á

contaminación acústica, resultando que en 5 concellos existe unha regulación que desenvolve a

nivel municipal as competencias que lles atribúe aos concellos a lexislación nesta materia, en

concreto o artigo 6 da Lei 36/2003, do 17 de novembro, do ruído, que dispón que:

“Corresponde aos concellos aprobar ordenanzas en relación coas materias obxecto desta

Lei. Así mesmo, os concellos deberán adaptar as ordenanzas existentes e o plan

urbanístico ás disposicións desta lei e das súas normas de desenvolvemento.”

Pola súa parte o Artigo 9.1 do Decreto 106/2015 sobre contaminación acústica de Galicia

establece:

“1. En cumprimento do disposto polo artigo 6 da Lei 37/2003, do 17 de novembro, do ruído, os

concellos de Galicia deberán contar cunha ordenanza sobre contaminación acústica adaptada á

normativa básica estatal no prazo máximo dun ano desde a entrada en vigor deste decreto. A

aprobación da devandita ordenanza deberá ser comunicada á consellería competente en materia

de ambiente.”

A este respecto, débese facer mención á Orde do 26 de novembro de 2018, que aproba a

proposta de Ordenanza de protección contra a contaminación acústica de Galicia, que entrou en

vigor o 3 de xaneiro de 2019. A Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda elaborou

esta proposta de ordenanza ante as dificultades que puideran ter algúns concellos para aprobar

as súas propias ordenanzas. Ten carácter orientativo de xeito que para a súa aplicación cada

concello deberá adaptala ás súas características e necesidades, debendo seguir a tramitación

administrativa correspondente para aprobar a ordenanza.


De acordo co artigo 4 da Lei 37/2003, do ruído, as competencias que lle corresponden aos

concellos sempre que o ámbito territorial do mapa de ruído non exceda do termo municipal son:

a) A elaboración, aprobación e revisión dos mapas de ruído e a correspondente información ao

público.

193419

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



79

b) A delimitación das zonas de servidume acústica e as limitacións derivadas da devandita

servidume.

c) A delimitación da área ou áreas acústicas integradas dentro do ámbito territorial dun mapa de

ruído.

d) A suspensión provisional dos obxectivos de calidade acústica aplicables nunha área acústica.

e) A elaboración, aprobación e revisión do plan de acción en materia de contaminación acústica

correspondente a cada mapa de ruído e a correspondente información ao público.

f) A execución das medidas previstas no plan.

g) A declaración dunha área acústica como zona de protección acústica especial, así como a

elaboración, aprobación e execución do correspondente plan zonal específico.

h) A declaración dunha área acústica como zona de situación acústica especial, así como a

adopción e execución das correspondentes medidas correctoras específicas.

i) A delimitación das zonas tranquilas en aglomeracións e zonas tranquilas en campo aberto.

Para comprobar o exercicio destas competencias pediuse aos concellos información sobre:

- Existencia de normativa municipal e aspectos regulados pola mesma. A Coruña informou que

conta cunha ordenanza de protección contra a contaminación acústica aprobada no ano

2014. Tamén contan con ordenanza os Concellos de Lugo, Pontevedra (2000), Sanxenxo

(2017) e Vigo (2008).

- Zonificación do seu territorio en áreas acústicas: Os concellos da Coruña e Lugo realizaron

esta actuación.

- Elaboración de mapas de ruído onde se represente a exposición ao ruído ambiental: A Coruña

e Vigo son os únicos concellos que elaboraron mapas de ruído.

- Existencia de Plans de acción en materia de contaminación acústica. A Coruña aprobou en

2018 o mapa de ruído do concello e actualizou o plan de acción de ruído. O Concello de

Vigo, pola súa parte, aprobou en 2008 unha declaración de zonas acusticamente saturadas

cun protocolo de actuacións.

- Delimitación de zonas de servidume acústica nas que os valores de inmisión poderán superar

os obxectivos de calidade acústica aplicables: ningún concello levou a cabo esta delimitación

no seu territorio.

193420

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



80

No seguinte cadro amosase un resumo das respostas obtidas:

Cadro 40: Exercicio competencias en relación coa contaminación acústica

Concello Poboación Normativa

propia Zonificación

acústica Mapas de ruído

Nº mapas de ruído

Plans de acción

URL Plan de acción

Zonas de servidume acústica

Ames 30.835 Non Non Non Non Non Non Non

Arteixo 31.534 Non Non Non Non Non Non Non

A Coruña 244.099 Si Si Si mediante mapas de ruído

1 Si Si Non


10.324 No No Non Non Non Non Non

Lugo 97.995 Si Si Non Non Non Non Non

Baiona 12.169 No Non Non Non Non Non Non

Pontevedra 82.671 Si Non Non Non Non Non Non

Sanxenxo 17.241 Si Non Non Non Non Non Non

Vigo 292.986 Si Non Si mediante mapas de ruído

1 Si Si Non


37.479 Non Non Non Non Non Non Non

Solicitáronse, así mesmo, datos sobre a existencia de sistemas de control do cumprimento dos

obxectivos de calidade acústica aplicables aos distintos tipos de áreas acústicas de acordo co

regulado no Real Decreto 1367/2007, que desenvolve a Lei do ruído no referente a zonificación

acústica, obxectivos de calidade e emisións acústicas. Só os Concellos da Coruña e Pontevedra

manifestaron contar con estacións de medición, tal como se mostra no seguinte cadro:

Cadro 41: Sistemas de medición de niveis acústicos

Concello Estacións de medición acústica Criterios de distribución

das estacións Periodicidade das

medicións

Incumprimento de obxectivos

Existencia Fixas Móbiles Existencia Protocolos Actuacións

Ames Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non

Arteixo Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non

A Coruña Si 7 0 Por tipoloxías de usos do solo

Diaria Si Si Si


Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non

Lugo Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non

Baiona Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non

Pontevedra Si 2 3

Locais e instalacións denunciadas por ruídos e locais obxecto de inspección e verificación. As fixas son da Xunta de Galicia.

En caso de denuncia ou necesidade de verificación do cumprimento de normativa acústica.

Si Non Si

Sanxenxo Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non

193421

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



81

Concello Estacións de medición acústica Criterios de distribución

das estacións Periodicidade das

medicións

Incumprimento de obxectivos

Existencia Fixas Móbiles Existencia Protocolos Actuacións

Vigo Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non Vilagarcía de Arousa

Non 0 0 Sen datos Sen datos Non Non Non

Ademais só o concello da Coruña informou que conta cun sistema automatizado para o rexistro

das medicións. Tanto na Coruña como en Pontevedra déronse casos de incumprimento dos

obxectivos de calidade acústica que deron lugar a actuacións sancionadoras e de toma de

medidas de prevención.

Por outra parte, solicitouse información sobre á existencia nos concellos dalgunha zona de

especial protección acústica, contestando só afirmativamente o concello de Vigo que no ano

2008 fixo unha declaración de zonas acusticamente saturadas naquelas zonas do municipio nas

que se producen niveis sonoros elevados pola existencia de numerosas actividades de ocio, pola

actividade das persoas que as utilizan ou polo tráfico.

Comprobouse se os concellos realizaron actuacións para a mellora da calidade acústica das

instalacións municipais, da propia actividade (maquinaria de obras públicas, servizo público de

transporte, vehículos flota municipal, servizo de limpeza, festas), así como se levaron a cabo

actuacións para a mellora xeral da calidade acústica no concello; o resultado foi o seguinte:

Cadro 42: Actuacións para a mellora da calidade acústica

Concello

Actuacións mellora da calidade acústica das instalacións municipais Actuacións mellora da

propia actividade municipal

Actuacións mellora xeral no

municipio

Canles comunicación cos veciños

Realización actuacións

Medición entorno edificios

Illamento ruídos

exteriores

Medición interior edificios

Illamento interno

Illamento emisións exterior

Normas internas

Ames Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Arteixo Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

A Coruña Non Non Non Non Non Non Non Si Si Si


Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Lugo Non Non Non Non Non Non Non Si Si Si

Baiona Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Pontevedra Si Non Non Si Si Non Non Si Si Si

Sanxenxo Non Non Non Non Non Non Non Non Non Non

Vigo Non Non Non Non Non Non Non Non Si Si


Non Non Non Non Non Non Non Non Si Non

193422

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



82

Compróbase que só o concello de Pontevedra levou a cabo algún tipo de actuacións para a

mellora da calidade acústica nos inmobles en uso polo concello. Unicamente A Coruña, Lugo e

Pontevedra levaron a cabo actuacións para a mellora da calidade acústica derivadas da propia

actividade municipal, tales como control do ruído da maquinaria de obras públicas, dos vehículos

da flota municipal, do servizo público de transporte, do servizo de limpeza e tamén medidas de

control do ruído xerado pola realización de eventos.

Os 3 concellos mencionados e o de Vigo realizan controles sobre o ruído do ocio nocturno e,

xunto con Vilagarcía, realizaron actividades de fomento da mobilidade sostible.

En canto ás actuacións de control e inspección en materia de contaminación acústica


vixilancia e inspección, con indicación no seu caso dos motivos polo que non se levaron a cabo,

resultando que os concellos de Ames, Arteixo, As Pontes e Vilagarcía non realizaron este tipo de

actuacións. En Ames e Arteixo non se ten en conta o cumprimento da normativa de prevención

da contaminación acústica na concesión de licencias de actividades.

Cadro 43: Actuacións de vixilancia e inspección contaminación acústica


de actuacións

Causas de non

inspección Descrición actuacións

Realización por

funcionarios


entidades

Comprobación coas licencias de actividades



Ames Non Non houbo necesidade nesas datas

Sen datos Sen datos Sen datos Non Sen datos Sen datos

Arteixo Non Non hai ordenanza reguladora

Sen datos Sen datos Sen datos Non Sen datos Sen datos

A Coruña Si Sen datos Actividades domésticas e actividades económicas

Si Non Si Non Non


Non Non recibirse denuncias

Sen datos Sen datos Sen datos Si Non Non

Lugo Si Sen datos

Realízanse por denuncia medicións de ruído en locais de ocio nocturno así como inspeccións. Ademais nos eventos no exterior, sométense a estudio previo e no seu caso control de medidas (neste caso por denuncia).

Si Si Si Si Si

Baiona Si Sen datos

Control pola policía co sonómetro se hai chamadas e queixas de veciños/as.

Si Non Si Si Si

Pontevedra Si Sen datos

Informe e verificación de licenzas de obras e actividades, comunicacións previas e declaracións responsables. Control, inspección de oficio e a

Si Si Si Si Si

193423

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



83


de actuacións

Causas de non

inspección Descrición actuacións

Realización por

funcionarios


entidades

Comprobación coas licencias de actividades



instancia de parte mediante denuncia en materia acústica. Precintos de equipos musicais pola policía local en verificacións nocturnas. Desprecintos para retirada de equipos non autorizados. Medicións acústicas. Ceses actividade musical. Precintos e clausuras de locais por infracción de normativa acústica. Cesamentos de actividade con reposición de legalidade.

Sanxenxo Si Sen datos Comprobación de denuncia Si Si Si Non Non

Vigo Si Sen datos Policía Local, inspectores de Medio Ambiente

Si Non Si Si Si


Non Non constan datos

Sen datos Sen datos Sen datos Si Non Si

Os expedientes iniciados no ámbito temporal da fiscalización e o seu resultado exponse no

seguinte cadro, no que se pode apreciar que o número de expedientes resoltos é moi inferior ao

de expedientes iniciados:

Cadro 44: Expedientes de inspección contaminación acústica

Concello Expedientes iniciados por

denuncias


oficio Expedientes resoltos

Sancións impostas

Número Importe

Ames 0 0 0 0 0,00

Arteixo 0 0 0 0 0,00

A Coruña 88 88 45 4 550.000,00


0 0 0 0 0,00

Lugo 14 14 0 0 0,00

Baiona 1 0 1 0 0,00

Pontevedra 28 8 9 1 300,52

Sanxenxo 1 0 1 1 2.000,00

Vigo 45 0 12 18 35.876,70

Vilagarcía de Arousa 0 0 0 0 0,00

No seguinte cadro expóñense os datos relativos aos ingresos e gastos declarados na materia de

contaminación acústica:

193424

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



84

Cadro 45: Ingresos e gastos en materia de contaminación acústica

Concello


Recepción ingresos

Regulación de taxas

Tipo de ingreso


Programa 1721



Outros programas


Obxecto

Ames Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non Non Non Sen datos

Arteixo Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non Si Non Sen datos

A Coruña Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non Non Non Sen datos


Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non Non Non Sen datos

Lugo Si Non Sancións 0,00 Non 0,00 Non Si Non Sen datos

Baiona Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non No Non Sen datos

Pontevedra Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non Si Si Transporte público

Sanxenxo Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non Non Non Sen datos

Vigo Si Non Sancións 35.876,70 Si 38.254,57 Si Non Non Sen datos


Non Non Sen datos 0,00 Non 0,00 Non Non Non Sen datos

Vese que só o concello de Vigo emprega o programa orzamentario 1721-Protección contra a

contaminación acústica, luminosa e atmosférica nas zonas urbanas e ten establecidos

indicadores orzamentarios en relación coa contaminación acústica.

IV.2.4 ACTUACIÓNS ESPECÍFICAS LEVADAS A CABO POLOS CONCELLOS EN RELACIÓN COA XESTIÓN DE RESIDUOS

A. MARCO NORMATIVO

A lexislación estatal básica atopámola na Lei 22/2011, do 28 de xullo, de residuos e solos

contaminados, que transpón a Directiva 2008/98/CE do Parlamento Europeo e do Consello, do

19 de novembro de 2008, sobre os residuos. O obxecto da Lei é establecer o réxime xurídico da

produción e xestión de residuos, así como establecer medidas para previr a súa xeración e para

evitar ou reducir os impactos adversos sobre a saúde e o medio ambiente asociados á xeración e

xestión dos mesmos. Igualmente a Lei tamén ten por obxecto regular o réxime xurídico dos solos

contaminados.

No artigo 12 regúlase a distribución de competencias administrativas, establecendo no seu

apartado 5 que corresponde ás entidades locais:

a) Como servizo obrigatorio, a recollida, o transporte e o tratamento dos residuos domésticos

xerados nos fogares, comercios e servizos na forma en que establezan as súas respectivas

ordenanzas no marco xurídico do establecido nesta Lei, das que no seu caso diten as

193425

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



85

Comunidades Autónomas e da normativa sectorial en materia de responsabilidade ampliada do

produtor. A prestación deste servizo corresponde aos municipios que poderán levala a cabo de

forma independente ou asociada.

b) O exercicio da potestade de vixilancia e inspección, e a potestade sancionadora no ámbito das

súas competencias.

Ademais, as entidades locais poderán:

1.º Elaborar programas de prevención e de xestión dos residuos da súa competencia.

2.º Xestionar os residuos comerciais non perigosos e os residuos domésticos xerados nas

industrias nos termos que establezan as súas respectivas ordenanzas, sen prexuízo de que os

produtores destes residuos poidan xestionalos por si mesmos nos termos previstos no artigo

17.3. Cando a entidade local estableza o seu propio sistema de xestión poderá impoñer, de

maneira motivada e baseándose en criterios de maior eficiencia e eficacia na xestión dos

residuos, a incorporación obrigatoria dos produtores de residuos ao devandito sistema en

determinados supostos.

3.º A través das súas ordenanzas, obrigar ao produtor ou a outro posuidor de residuos perigosos

domésticos ou de residuos con características que dificulten a súa xestión a que adopten medidas

para eliminar ou reducir ditas características ou a que os depositen na forma e lugar adecuados.

4.º Realizar as súas actividades de xestión de residuos directamente ou mediante calquera outra

forma de xestión prevista na lexislación sobre réxime local. Estas actividades poderán levar a

cabo por cada entidade local de forma independente ou mediante asociación de varias Entidades

Locais.

A Lei 22/2011 tamén dispón que as entidades locais no marco das súas competencias, poderán

elaborar programas de xestión de residuos de conformidade e en coordinación co Plan Nacional

marco e cos plans autonómicos de xestión de residuos. As entidades locais poderán elaborar

estes programas individualmente ou agrupadas.

A disposición transitoria segunda da un prazo de dous anos desde a entrada en vigor da Lei para

que as entidades locais aproben as mencionadas ordenanzas.

No ámbito da Comunidade Autónoma a regulación da materia recóllese fundamentalmente na

Lei 10/2008, do 3 de novembro, de residuos de Galicia. O seu artigo 5 enumera as competencias

que corresponden aos municipios:

193426

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



86

a) Prestar, por si solos ou asociados, os servizos derivados da xestión dos residuos urbanos ou

municipais na forma que se estableza nas súas respectivas ordenanzas e, no seu caso, plans de

xestión de residuos.

Os municipios xestionarán os servizos públicos de recollida, transporte, valorización e eliminación

de residuos urbanos ou municipais de forma directa ou indirecta.

b) Implantar sistemas de recollida selectiva de residuos urbanos ou municipais que posibiliten a

súa reciclaxe e outras formas de valorización.

c) Chegar a acordos con quen produza residuos comerciais para a consecución da súa correcta

xestión.

d) Elaborar os plans de xestión de residuos urbanos, de acordo co que, no seu caso, se estableza

na presente Lei e nos plans de residuos da Comunidade Autónoma de Galicia.

e) Xestionar adecuadamente os residuos urbanos ou municipais abandonados en vías ou espazos

públicos de titularidade municipal.

f) Vixiar, inspeccionar e sancionar no ámbito das súas competencias.

g) Exercer as competencias que, no seu caso, lles sexan atribuídas con carácter temporal ou

permanente polas administracións competentes, mediante acordos ou calquera outro

instrumento administrativo.

O devandito exercicio poderase levar a cabo directamente ou mediante a constitución e

participación en entes supramunicipais ou doutra índole de entre os previstos no ordenamento

xurídico.

A Comunidade Autónoma aprobou en 2011 o Plan de Xestión de Residuos Urbanos de Galicia

2010-2020 (PXRUG), que establece as bases para impulsar a xestión de residuos domésticos en

Galicia cara un escenario máis sostible. Este Plan foi actualizado en 2016 para adaptalo á Lei

22/2011 e ao Plan Estatal Marco de Residuos 2016-2022 (PEMAR).

De acordo cos datos da actualización do PXRUG de 2014 en Galicia conviven tres modelos de

xestión de residuos municipais:

193427

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



87

Cadro 46: Modelos de xestión de residuos en Galicia

Entidade Xestora Modelo de xestión

Situación da

planta de

tratamento

Concellos

adheridos

Poboación

incorporada

2013

Tm de residuos

xestionados

2013

Sociedade Galega

de Medio Ambiente

Recollida diferenciada da fracción Resto e os envases -

Valorización enerxética da fracción resto. Recollida selectiva

de papel e vidro. Non separación de fracción orgánica.

CERCEDA 295

(94,3%)

2.282.553

(82,5%)

874.211

(82,3%)

Concello da Coruña

e Consorcio das

Mariñas

Recollida diferenciada da fracción inorgánica (inclúe os

envases) e a fracción orgánica. Selección FIRM e

metanización da fracción orgánica. Recollida selectiva de

papel e vidro

NOSTIÁN 9 (2,9%) 396.782

(14,3%)

156.013

(14,6%)

Mancomunidade de

Concellos da Serra

do Barbanza

Recollida diferenciada da fracción inorgánica (inclúe os

envases) e a fracción orgánica. Selección FIRM e

compostaxe da fracción orgánica. Recollida selectiva de

papel e vidro

LOUSAME 9 (2,9%) 86.605

(3,1%) 31.671 (2,9%)

TOTAL 313 2.765.940 1.061.896

Gráfico 4: Mapa representativo dos modelos de xestión de residuos en Galicia

193428

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



88


Solicitouse aos concellos información sobre a aprobación de normativa propia relativa á xestión

de residuos resultando que en unicamente 5 dos 10 concellos da mostra existe unha regulación

que desenvolve a nivel municipal as competencias que lles atribúe aos concellos a lexislación

nesta materia. Só Arteixo ten elaborado o programa de xestión de residuos previsto pola Lei

22/2011 e pola Lei de residuos de Galicia.

Debera terse en conta que a Federación Española de Municipios e Provincias, en colaboración

con Ecoembes, ten publicada unha Ordenanza tipo e un Prego de prescricións técnicas sobre a

xestión de residuos de competencia local para que sirvan de modelo e guía ás entidades locais á

hora de adaptar as súas ordenanzas ou no momento de adxudicar novos contratos de xestión

destes residuos.

Así mesmo, solicitáronse datos sobre a prestación do servizo de recollida e transporte de residuos

e recollida selectiva, observándose que todos os concellos teñen implantada a recollida selectiva

de residuos e que a maioría xestiona o servizo de forma indirecta, só o concello de Baiona presta

o servizo con persoal propio.

Unicamente o concello de Sanxenxo informa cumprir co disposto no artigo 10 da Lei 22/2011 en

relación á elaboración e publicación dun informe anual sobre a situación da produción e xestión

dos residuos, sen embargo só se remitiron dous cadros co resumo do volume recollido nos anos

2017 e 2018 que, polo demais, non foron publicados.

O artigo 14.3 da Lei 22/2011 prevé a posibilidade de que os concellos elaboren programas de

xestión de residuos dentro do plan nacional marco e do plan autonómico de xestión de residuos,

sendo Arteixo o único concello que desenvolveu esta potestade.

As contestacións móstranse no seguinte cadro

Cadro 47: Prestación do servizo

Concello Normativa

propia

Modo prestación do servizo Recollida selectiva

de residuos

Elaboración dun Programa

de xestión

Motivos da non programación Recollida de residuos Transporte de residuos

Ames Non

Mediante empresa concesionaria do servizo, a través da Mancomunidade

A través dunha Mancomunidade

Si Non

A recollida realízase a través da Mancomunidade de concellos de Serra do Barbanza, que ten seu propio plan

Arteixo Si Consorcio Consorcio Si Si Sen datos

A Coruña Si Contratación externa Contratación externa Si Non Non se dispoñen


Non Licitación e adxudicación do contrato do servizo de recollida de residuos

Licitación e adxudicación do contrato do servizo de recollida de residuos

Si Non Non se considerou necesario

193429

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



89

Concello Normativa

propia

Modo prestación do servizo Recollida selectiva

de residuos

Elaboración dun Programa

de xestión

Motivos da non programación Recollida de residuos Transporte de residuos

sólidos urbanos e o seu transporte a planta de transferencia

sólidos urbanos e o seu transporte a planta de transferencia

Lugo Non Concesión de servizos Concesión de Servizos Si Non Non iniciou o expediente

Baiona Non

Recollida de RSU por operarios municipais. Recollida de enseres, xestión do punto limpo e xestión do contedor amarelo, azul e vidro por medio dunha empresa

O transporte dos residuos faise mediante camións municipais e outros residuos mediante contratacións. Os residuos domésticos lévanse a Porriño á planta de SOGAMA.

Si Non En fase de elaboración.

Pontevedra Si Mediante contrato con empresa concesionaria.

Mediante contrato con empresa concesionaria.

Si Non

Pola adhesión ao Plan Revitaliza da Deputación. Ademais de ter iniciado un Plan de compostaxe e estar en marcha o cambio de sistema para diminución de residuos en orixe, reciclaxe mediante compostaxe dos residuos orgánicos e aumento da recollida selectiva

Sanxenxo Si Mediante contrato con empresa concesionaria


Si Non

O Programa de Xestión de Residuos de residuos que segue o Concello de Sanxenxo é o prego técnico utilizado para a contratación do actual servizo.

Vigo Si A través dunha empresa concesionaria

A través dunha empresa concesionaria

Si Non Está en fase de redacción


Non Adhesión ao modelo de xestión de Sogama.

A través de empresas concesionarias; 1).- Cespa no caso da fracción resto 2).- Coregal no caso da fracción de envases lixeiros e papel e cartón e 3).- Ascan no caso do vidro

Si Non Carecer de persoal técnico

A continuación indícanse os datos subministrados relativos á recollida selectiva de residuos

domésticos nos concellos no ano 2017, con exclusión dos procedentes de limpeza de vías

públicas, zonas verdes, áreas recreativas e praias, os animais domésticos mortos e os vehículos

abandonados:

Cadro 48: Toneladas de recollida selectiva de residuos domésticos

Concello Total

recollido

Número de toneladas recollidas por fracción

Papel-Cartón

Vidro Outros envases

Bio-residuos

Aparatos eléctricos

Pilas Téxtil Mobles Cascallo

obras Aceite Outros

Ames 9.649,36 495,14 399,54 5.431,04 3.249,10 0,02 0,17 0,07 73,18 0,26 0,84 0,00

Arteixo 14.000,00 1.960,00 700,00 1.540,00 5.600,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 4.200,00

A Coruña 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 As Pontes de García Rodríguez

1.486,41 218,00 91,00 186,00 0,00 25,00 0,01 0,00 40,00 1,40 0,00 925,00

193430

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



90

Concello Total

recollido

Número de toneladas recollidas por fracción

Papel-Cartón


Bio-residuos



obras Aceite Outros

Lugo 3.141,82 1.268,00 889,00 966,00 0,00 0,00 0,62 0,00 0,00 18,20 0,00 0,00

Baiona 1.303,14 31,52 308,60 114,05 0,00 11,99 1,10 0,00 150,90 300,30 300,00 84,68

Pontevedra 59.301,85 786,11 842,33 665,08 56.549,00 58,99 1,78 2,50 148,32 216,00 0,60 31,14

Sanxenxo 1.403,07 420,00 555,00 243,00 13,92 3,18 0,04 41,00 113,91 13,02 0,00 0,00

Vigo 43.344,06 3.265,62 3.106,73 2.543,52 0,00 50,49 23,70 0,00 2.464,40 134,60 31.755,00 0,00 Vilagarcía de Arousa

19.533,04 542,58 552,84 614,58 0,00 39,97 0,00 80,07 0,00 0,00 17.703,00 0,00

O Concello da Coruña non subministrou datos. Os Concellos de Ames, Arteixo, Pontevedra e

Sanxenxo foron os únicos que realizaron unha recollida separada de biorresiduos susceptibles de

compostaxe.

No seguinte cadro indícanse as diferentes formas de prestación do servizo de recollida selectiva

de residuos segundo o tipo de material de que se trate:

Cadro 49: Forma de prestación do servizo de recollida selectiva

Concello

Forma de prestación do servizo de recollida e tratamento

Papel-Cartón


Bio-residuos



obras Aceite

Ames 5 5 5 5 6 5 6 5 6 6

Arteixo 4 4 2 4 0 0 0 0 0 0

A Coruña 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


2 2 2 0 3 2 0 2 3 0

Lugo 2 2 2 0 0 2 0 0 3 0

Baiona 2 6 2 0 3 6 0 2 3 2

Pontevedra 2 2 2 1 3 3 3 3 3 2

Sanxenxo 2 2 2 3 1 2 2 3 1 0

Vigo 3 3 3 0 3 3 0 3 3 2

Vilagarcía de Arousa 2 6 2 0 6 0 2 0 0 2

As formas empregadas foron: 0. Non aporta información ou non presta o servizo. 1. Directa. Sen personificación. 2. Indirecta. Convenio. 3. Indirecta. Concesión. 4. Consorcio adherido ao convenio.5. Mancomunidade adherida ao convenio. 6. Outras.

A forma de prestación máis empregada foi a xestión indirecta, ben a través da adhesión ao

convenio marco asinado pola Xunta de Galicia e as entidades xestoras dos sistemas integrados

de xestión autorizadas ou ben asinando directamente o convenio con estas entidades.

A Lei 22/2011, de residuos e solos contaminados dedica o título IV á “Responsabilidade do

produtor do produto” onde se define, en aplicación do principio de “quen contamina paga”, a

193431

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



91

obriga das empresas de xestionar os residuos que xeren os produtos que comercializan, podendo

dar cumprimento de dúas maneiras:

1. De maneira individual montando un sistema propio de xestión dos seus propios residuos.

2. De maneira colectiva adheríndose a un sistema integrado de xestión (SIX).

A segunda opción é a práctica máis habitual para case todos os fluxos de residuos obrigados

pola lexislación. Estes sistemas están xestionados por entidades sen ánimo de lucro que poden

adoptar diferentes formas xurídicas. As empresas que deciden cumprir as súas obrigas legais a

través destes deben colaborar no financiamento para o funcionamento deste sistema.

Os SIX organizan, deseñan e xestionan os sistemas de recollida de residuos específicos para o

seu posterior tratamento e valorización do xeito amosado no seguinte esquema:

Gráfico 5: Ciclo de funcionamento dos SIX

Fonte: Sistema de información de residuos de Galicia

Os SIX creados en virtude das lexislacións específicas actuais para cada fluxo de residuos e actualmente autorizados en Galicia son os que se indican a continuación:

Sistema integrado de xestión de envases e residuos de envases: Ecoembalajes España, SA (ECOEMBES).

193432

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



92

Sistema integrado de xestión de envases e residuos de envases de vidro: Sociedad Ecológica para el reciclado de los envases de vidrio (ECOVIDRIO).

Sistema integrado de xestión de residuos de pilas e acumuladores: Fundación para la Gestión Medioambiental de Pilas (ECOPILAS), European Recycling Platform (ERP) e Fundación ECOLEC.

Sistema integrado de xestión de envases e residuos de envases de medicamentos e medicamentos caducados: SIGRE Medicamento e Medio Ambiente.

Sistema integrado de xestión de aceites industriais: Sistema Integrado de Gestión de Aceites Usados, S.L. (SIGAUS) e Sistema Integrado de Gestión Productores Independientes (SIGPI).

Sistema integrado de xestión de envases e residuos de envases de fitosanitarios: Sigfito Agroenvases, S.L.

Sistema integrado de xestión de residuos de aparellos eléctricos e electrónicos: na actualidade hai 9 fundacións ou asociacións autorizadas en Galicia.

Sistema integrado de xestión de pneumáticos fóra de uso: Signus Ecovalor, S.L e Tratamiento Neumáticos Usados, S.L. (TNU).

No seguinte cadro amósase en que grado as entidades locais cumpren co mandato da Lei

22/2011 de habilitar espazos, establecer instrumentos ou medidas para a recollida separada de

residuos domésticos e, no seu caso, comerciais aos que é preciso dar unha xestión diferenciada

ben polo seu perigo, para facilitar a súa reciclaxe ou para preparar os residuos para a súa

reutilización.

Cadro 50: Puntos limpos fixos (F) e móbiles (M)

Concello

Pilas e acumuladores

Aparatos eléctricos e electrónicos

Aceites usados Mobles Téxtiles Outros residuos

F M F M F M F M F M F M

Ames Sen

datos Sen

datos Sen

datos Sen

datos Sen datos Sen datos

Sen datos

Sen datos

Sen datos

Sen datos

Sen datos Sen datos

Arteixo 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

A Coruña Sen

datos Sen

datos Sen

datos Sen


Sen datos

Sen datos

Sen datos

Sen datos

Sen datos Sen datos


Sen datos

Sen datos

Sen datos

Sen datos

Sen datos Sen datos Sen

datos Sen

datos Sen

datos Sen


Lugo 1 0 1 0 6 0 1 0 1 0 1 0

Baiona 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0

Pontevedra 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0

Sanxenxo 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0

Vigo 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0

Vilagarcía de Arousa 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0

193433

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



93

Pódese apreciar que practicamente todos os concellos dispoñen dun punto limpo fixo para a

recollida de todos os tipos de residuos. Ames, A Coruña e As Pontes non aportaron información.

En canto ao control ao que están suxeitas as entidades e empresas que leven a cabo operacións

de tratamento de residuos, preguntouse se, no período 1 de xaneiro de 2017 a 31 de maio de

2018, os concellos realizaron tarefas de vixilancia e inspección da recollida e transporte cubrindo

a orixe, a cantidade e o destino dos residuos, con indicación no seu caso dos motivos polo que

non se levaron a cabo. Todos os concellos realizaron esta vixilancia agás Arteixo, que indica que

a xestión correspondía ao consorcio, e Vilagarcía, que manifesta non dispoñer de persoal.

Só o Concello da Coruña informou ter incoado expedientes sancionadores pola infracción das

ordenanzas locais en materia de xestión de residuos, cun total de 198 expedientes incoados e

189 sancións impostas, cunha recadación de 14.289,24 euros; estas tarefas de inspección foron

realizadas por persoal funcionario.

Pediuse tamén datos sobre a realización de actuacións de difusión, de información e

sensibilización entre a cidadanía e o persoal da entidade para fomentar a prevención na xeración

de residuos e incrementar a separación de orixe, resultando que 9 concellos non levaron a cabo

ningunha actuación entre o seu persoal e só 6 o fixeron cara a cidadanía, tal e como se expón a

continuación:

Cadro 51: Actuacións de difusión e de inspección

Concello

Realización de actuacións de difusión

Realización de actuacións de

inspección

Realización por

funcionarios

Expedientes sancionadores


entidades

Control sobre os contedores

Cidadanía Persoal

Ames Non Non Si Si Non Non Si

Arteixo Non Non Non Non

A Coruña Si Non Si Si Si Non Si


Si Non Si Si Non Si Si

Lugo Non Non Si Si Non Non Si

Baiona Si Si Si Si Non Non Si

Pontevedra Si Non Si Si Non Si Si

Sanxenxo Si Non Si Si Non Non Non

Vigo Si Non Si Si Non Non Si

Vilagarcía de Arousa Non Non Non Non

De acordo coa normativa orzamentaria das entidades locais os gastos efectuados por estas na

recollida selectiva de residuos, a súa xestión e tratamento, atópanse integrados no grupo de

193434

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



94

programa “162. Recollida, xestión e tratamento de residuos, incluído na área de Gasto 1

“Servizos Públicos Básicos”. Á súa vez este grupo de programa está composto por tres

programas, o 1621 que recolle os gastos derivados da recollida de residuos, o 1622 que inclúe

os gastos incorridos na súa xestión e o 1623 que recolle os derivados do tratamento dos

mesmos. No seguinte cadro expóñense os datos relativos aos ingresos e gastos declarados na

materia de xestión de residuos:

Cadro 52: Ingresos e gastos en materia de xestión de residuos

Concello

Ingresos na materia Obrigas recoñecidas Indicadores orzamentarios

Recepción ingresos

Tipo de ingreso Dereitos

recoñecidos Programa

1621 Programa

1622 Programa

1623 Outros progr.

Programa 1621

Programa 1622

Programa 1623

Ames Non Sen datos 0 703.719,54 0,00 4.671.773,36 0 Non Non Non

Arteixo Non Sen datos 0 48.915,20 0,00 0,00 0 Non Non Non

A Coruña Non Sen datos 0 12.438.234,55 7.715.340,67 7.715.340,67 0 Non Non Non


Non Sen datos 0 178.392,69 255.473,67 0,00 0 Non Non Non

Lugo Non Sen datos 0 0,00 0,00 2.826.271,18 0 Non Non Non

Baiona Si Taxas por prestación de servizos

693.557,80 888.403,61 0,00 391.334,94 0 Non Non Non

Pontevedra Non 5.658.780,42 33.786,99 2.255.587,49 82,28 Non Non Non

Sanxenxo Si Taxas por prestación de servizos

1.820.542,19 698.864,75 0,00 804.436,17 Non Non Non

Vigo Si

Compensacións previstas en sistemas integrados de xestión de residuos, a abonar polo xestor(concepto 399)

1.406.503,41

12.562.777,91 8.970.167,53 0,00 0 Si Si Non Taxas por prestación de servizos (concepto 302)

5.091.858,37

Taxas por prestación de servizos (concepto 302)

11.620.718,68


Non 4.133.669,18 0,00 0,00 0 Non Non Non

Todos os concellos empregan contas do grupo de programas 162 para rexistrar este tipo de

gastos, incluído Vilagarcía que, aínda que non aportou expresamente datos á fiscalización, si

constan na conta rendida do exercicio 2017. Por outro lado, o Concello de Vigo informa que

conta con indicadores orzamentarios referidos ao ratio de execución orzamentaria.

Nalgún caso parece que os datos subministrados non fosen moi fiables se os comparamos cos

obtidos da conta xeral do exercicio 2017 que se mostran nos seguintes cadro e gráfico, onde se

fai unha comparativa das obrigacións recoñecidas netas por habitante:

193435

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



95

Cadro 53: Gasto público por habitante

Concello Obrigas recoñecidas netas Habitantes Gasto público/habitante

Arteixo 48.915,20 31.534 1,55

Ames 1.165.492,90 30.835 37,80

As Pontes de García Rodríguez 433.866,36 10.324 42,03

Vigo 21.532.945,44 292.986 73,49

A Coruña 21.118.615,34 244.099 86,52

Sanxenxo 1.554.003,13 17.241 90,13

Lugo 9.277.001,56 97.995 94,67

Pontevedra 7.948.154,90 82.671 96,14

Baiona 1.279.738,55 12.169 105,16

Vilagarcía de Arousa 4.133.669,18 37.479 110,29

No seguinte gráfico pódese apreciar que 6 concellos superan a media nacional dos 79,89 euros

por habitante e que Baiona e Vilagarcía superan os 100 euros de gasto. Chama a atención, en

sentido contrario, o concello de Arteixo onde o gasto por habitante non chega aos 2 euros.

Gráfico 6: Gasto público por habitante

Só os concellos de Baiona, Sanxenxo e Vigo subministraron datos dos ingresos pola taxa do

servizo de recollida de residuos, polo que se fixo unha consulta dos datos da rendición de contas

do exercicio 2017 dos concellos da mostra co seguinte resultado:

193436

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



96

Cadro 54: Dereitos recoñecidos netos no concepto 302-Servizo de recollida de lixos

Concello Poboación DRN Concepto 302

Ames 30.835 1.230.165,09

Arteixo 31.534 0,00

A Coruña 244.099 10.221.815,91

As Pontes de García Rodríguez 10.324 411.546,73

Lugo 97.995 8.538.560,18

Baiona 12.169 642.299,32

Pontevedra 82.671 6.314.626,52

Sanxenxo 17.241 1.820.542,19

Vigo 292.986 16.712.577,05

Vilagarcía de Arousa 37.479 2.857.754,38

En ningún caso se concederon subvencións relacionadas con actuacións en materia de xestión de

residuos.

193437

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



97

ANEXOS

193438

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193439

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



99

Anexo I – Organización en materia de medio ambiente

Concello Habitantes

2017

Existencia dun departamento con

competencia en medio ambiente

Dependencia orgánica deste departamento

Persoal adscrito ao departamento

Especialistas en medio ambiente

Nº Especialistas en medio ambiente

Ames 30.835 Si Medio ambiente e desenvolvemento sostible

4 Si 2

Arteixo 31.534 Si Area de presidencia e planificación

12 Si 2

Betanzos 12.941 Non Non 0

Boiro 18.885 Si Concellería de medio ambiente, praias

1 Si 1

Cambre 24.348 Non Si 1

Carballo 31.195 Si Medio ambiente 1 Si Non informa

A Coruña 244.099 Si Concelleira de medio ambiente

43 Si 9

Culleredo 29.982 Si Alcaldía 9 Non 0

Fene 13.110 Non Non 0

Ferrol 67.569 Si Área de servizos, sanidade, consumo, obras, benestar animal e medio ambiente

3 Si 1

A Laracha 11.281 Si 1º tenente alcalde 1 Non 0

Narón 39.280 Si Secretaría xeral y alcaldía, respectivamente

2 Si 1

Noia 14.295 Non Non 0

Oleiros 35.198 Non Non 0

Ordes 12.580 Non Non 0


10.324 Non Si 1

Rianxo 11.188 Non Non 0

Ribeira 27.159 Si Secretaría 1 Si 1


96.456 Si Servizo de contratación, inspección e medio ambiente

6 Si 2

Teo 18.478 Si Alcaldía 1 Si 1

Lugo 97.995 Si Concellería de desenvolvemento sostible e persoal

6 Si 1

Monforte de Lemos

18.783 Si Concellería de medio ambiente

1 Si Non informa

Sarria 13.359 Non Non 0

Vilalba 14.354 Non Non 0

Viveiro 15.550 Non Si 1

Barbadás 10.791 Non Non 0


13.581 Si Área de urbanismo e servizos 1 Si 1

O 13.854 Si Concellería de medio ambiente

1 Non 0

193440

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



100

Concello Habitantes

2017

Existencia dun departamento con


Dependencia orgánica deste departamento

Persoal adscrito ao departamento



Carballiño

Ourense 105.636 Si Dependencia da concellería de medio ambiente

46 Si Non informa

Verín 13.889 Non Non 0

Baiona 12.169 Si Funcionaria interina 1 Si Non informa

Bueu 12.145 Si Urbanismo 4 Non 0

Cambados 13.900 Si Concellería de medio ambiente

1 Si Non informa

Cangas 26.490 Si

Alcaldía (dedicación exclusiva)-concelleira (sen dedicación exclusiva)-auxiliar administrativo (persoal temporal-plan concellos deputación Pontevedra

2 Non 0

A Estrada 20.700 Non Non 0

Gondomar 14.233 Non Non 0

O Grove 10.746 Si

Estamos sen rpt, e actualmente dependen directamente da conc Concelleira de medio ambiente e do alcalde.

1 Si Non informa

A Guarda 10.051 Si Concellería de medio ambiente

1 Si 1

Lalín 20.075 Si Concellería 2 Si 1

Marín 24.637 Si Alcaldía 1 Non 0

Moaña 19.439 Si Concejal - delegado de urbanismo y medio ambiente

1 Non 0

Mos 15.132 Si Secretaria 2 Non 0

Nigrán 17.622 Non Non 0

Pontevedra 82.671 Si Alcaldía/director xeral de urbanismo y servizos xerais

68 Si 3

O Porriño 19.600 Non Non 0

Poio 16.871 Si Oficina técnica/medio ambiente

1 Si 1

Ponteareas 22.893 Non Non 0

Redondela 29.392 Si Concejal de medio ambiente 9 Non 0

Sanxenxo 17.241 Si Alcaldia 3 Si 1

Tomiño 13.585 Non Non 0

Tui 16.860 Non Non 0

Vigo 292.986 Si Área de medio ambiente e vida saudable

10 Si Non informa


37.479 Si Servizos técnicos 15 Si 1

193441

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



101

Anexo I. Cumprimento Axenda 21

Concello Habitantes Adhesión Axenda 21

Diagnóstico medioambiental

Plan de acción ambiental

Comisión de seguimento

Sistema de indicadores

Declaración ambiental

Ames 30.835 Si Si Si Si Si Non

Arteixo 31.534 Si Si Si Non Non Non

Betanzos 12.941 Non Non Non Non Non Non

Boiro 18.885 Si Si Si Non Si Si

Cambre 24.348 Non Non Non Non Non Non

Carballo 31.195 Non Non Non Non Non Non

A Coruña 244.099 Si Si Non Non Si Non

Culleredo 29.982 Non Non Non Non Non Non

Fene 13.110 Non Non Non Non Non Non

Ferrol 67.569 Si Si Si Non Non Si

A Laracha 11.281 Si Si Non Non Non Non

Narón 39.280 Non Si Non Non Non Non

Noia 14.295 Non Non Non Non Non Non

Oleiros 35.198 Non Non Non Non Non Non

Ordes 12.580 Si Si Si Non Non Non

As Pontes de García Rodríguez 10.324

Non Non Non Non Non Non

Rianxo 11.188 Si Non Non Non Non Non

Ribeira 27.159 Non Si Non Non Non Non

Santiago de Compostela 96.456

Si Non Non Non Non Non

Teo 18.478 Non Non Non Non Non Non

Lugo 97.995 Non Si Si Non Non Non

Monforte de Lemos 18.783

Si Non Non Non Non Non

Sarria 13.359 Non Non Non Non Non Non

Vilalba 14.354 Non Non Non Non Non Non

Viveiro 15.550 Si Si Si Non Si Non

Barbadás 10.791 Non Non Non Non Non Non

O Barco de Valdeorras 13.581

Si Si Si Si Si Non

O Carballiño 13.854


Ourense 105.636 Si Si Non Non Non Non

Verín 13.889 Non Non Non Non Non Non

Baiona 12.169 Non Non Non Non Non Non

Bueu 12.145 Non Non Non Non Non Non

Cambados 13.900 Non Non Non Non Non Non

Cangas 26.490 Non Non Non Non Non Non

193442

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



102

Concello Habitantes Adhesión Axenda 21



Comisión de seguimento



A Estrada 20.700 Non Non Non Non Non Non

Gondomar 14.233 Non Non Non Non Non Non

O Grove 10.746 Non Non Non Non Non Non

A Guarda 10.051 Non Non Non Non Non Non

Lalín 20.075 Si Non Non Non Non Non

Marín 24.637 Non Si Non Non Non Non

Moaña 19.439 Non Non Non Non Non Non

Mos 15.132 Non Non Non Non Non Non

Nigrán 17.622 Non Non Non Non Non Non

Pontevedra 82.671 Si Si Si Non Si Non

O Porriño 19.600 Non Non Non Non Non Non

Poio 16.871 Non Non Non Non Non Non

Ponteareas 22.893 Non Non Non Non Non Non

Redondela 29.392 Si Si Non Non Non Non

Sanxenxo 17.241 Non Non Non Non Non Non

Tomiño 13.585 Non Non Non Non Non Non

Tui 16.860 Non Non Non Non Non Non

Vigo 292.986 Si Si Non Non Non Non

Vilagarcía de Arousa 37.479


Total Si 17 17 9 2 6 2

Anexo II. Execución dos programas de gasto por concello

Concello Programas Tramo poboación Créditos

Definitivos Obrigas Rec.

Netas %

Execución

A Coruña 170 Administración xeral do medio ambiente.

1-Máis de 50.000 habitantes 1.005.948,63 919.645,85 91,42%

A Coruña 171 Parques e xardíns. 1-Máis de 50.000 habitantes 7.206.314,47 6.210.560,36 86,18%

A Coruña 172 Protección e mellora do medio ambiente.

1-Máis de 50.000 habitantes 1.601.469,64 1.150.149,64 71,82%

Ferrol 170 Administración xeral do medio ambiente.

1-Máis de 50.000 habitantes 501.783,67 469.547,96 93,58%

Ferrol 171 Parques e xardíns. 1-Máis de 50.000 habitantes 1.686.325,10 1.425.722,83 84,55%

Ferrol 172 Protección e mellora do medio ambiente.


Lugo 170 Administración xeral do medio ambiente.


Lugo 171 Parques e xardíns. 1-Máis de 50.000 habitantes 1.786.089,15 1.572.985,28 88,07%

Lugo 172 Protección e mellora do medio ambiente.


Ourense 170 Administración xeral do medio ambiente.


Ourense 171 Parques e xardíns. 1-Máis de 50.000 3.184.979,10 1.711.976,79 53,75%

193443

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



103



Netas %

Execución

habitantes

Ourense 172 Protección e mellora do medio ambiente.


Pontevedra 170 Administración xeral do medio ambiente.


Pontevedra 171 Parques e xardíns. 1-Máis de 50.000 habitantes 2.511.455,98 1.562.760,89 62,23%

Pontevedra 172 Protección e mellora do medio ambiente.

1-Máis de 50.000 habitantes 1.155.811,52 395.205,74 34,19%

Santiago de Compostela 171 Parques e xardíns.



172 Protección e mellora do medio ambiente.


Vigo 171 Parques e xardíns. 1-Máis de 50.000 habitantes 11.578.961,27 7.625.943,40 65,86%

Vigo 172 Protección e mellora do medio ambiente.


A Estrada 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 9.507,00 8.281,74 87,11%

Ames 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 553.137,87 446.793,67 80,77%

Ames 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 462.123,00 419.486,09 90,77%

Arteixo 170 Administración xeral do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 650.123,94 400.859,23 61,66%

Arteixo 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 2.006.154,28 1.396.522,54 69,61%

Arteixo 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 62.659,12 30.844,00 49,23%

Cambre 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 766.051,74 491.839,83 64,20%

Cambre 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 7.500,00 1.001,34 13,35%

Cangas 170 Administración xeral do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 115.246,97 108.948,90 94,54%

Cangas 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 247.750,36 165.622,26 66,85%

Cangas 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 115.864,50 108.519,35 93,66%

Carballo 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 102.900,00 92.675,74 90,06%

Carballo 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 381.183,00 321.200,54 84,26%

Culleredo 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 2.296.892,17 1.431.453,45 62,32%

Culleredo 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 173.065,56 29.628,36 17,12%

Lalín 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 416.456,84 102.710,26 24,66%

Lalín 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 101.411,60 63.704,16 62,82%

Marín 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 367.279,91 572.053,13 155,75%

Marín 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 277.859,41 397.214,70 142,96%

Narón 170 Administración xeral do 2-De 20.001 a 50.000 31.407,88 4.494,28 14,31%

193444

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



104



Netas %

Execución

medio ambiente. habitantes

Narón 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 1.178.911,13 761.386,18 64,58%

Narón 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 186.236,97 72.482,69 38,92%

Oleiros 170 Administración xeral do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 1.726.183,00 1.575.470,48 91,27%

Oleiros 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 2.269.710,22 1.742.365,88 76,77%

Oleiros 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 292.880,00 264.761,60 90,40%

Ponteareas 170 Administración xeral do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 556.082,14 521.827,22 93,84%

Ponteareas 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 138.460,96 137.656,49 99,42%

Redondela 170 Administración xeral do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 322.435,88 319.901,28 99,21%

Redondela 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 415.333,07 258.158,12 62,16%

Redondela 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 445.810,87 264.076,12 59,24%

Ribeira 171 Parques e xardíns. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 486.635,54 338.965,87 69,65%

Ribeira 172 Protección e mellora do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 373.754,84 289.428,52 77,44%


170 Administración xeral do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 557.994,69 425.550,81 76,26%

Vilagarcía de Arousa 171 Parques e xardíns.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 596.435,45 437.538,93 73,36%



2-De 20.001 a 50.000 habitantes 5.000,00 0,00 0,00%

A Guarda 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 13.306,51 8.756,51 65,81%

A Guarda 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 222.178,64 201.685,23 90,78%

A Guarda 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 50.464,74 55.807,01 110,59%

A Laracha 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 42.717,05 58.380,33 136,67%

A Laracha 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 259.973,67 163.818,84 63,01%

A Laracha 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 72.407,00 94.603,90 130,66%



3-De 10.001 a 20.000 habitantes 0,00 4.893,62

As Pontes de García Rodríguez 171 Parques e xardíns.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 694.021,53 358.280,68 51,62%



3-De 10.001 a 20.000 habitantes 827.319,52 193.614,18 23,40%

Baiona 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 129.132,25 92.809,46 71,87%

Baiona 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 465.702,47 238.955,67 51,31%

Barbadás 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 155.718,22 152.369,95 97,85%

193445

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



105



Netas %

Execución

Betanzos 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 110.038,72 10.287,27 9,35%

Betanzos 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 343.646,91 285.091,26 82,96%

Betanzos 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 185.560,63 185.809,34 100,13%

Boiro 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 2.600,00 19.934,39 766,71%

Boiro 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 462.976,86 321.562,94 69,46%

Boiro 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 513.988,94 482.065,75 93,79%

Bueu 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 356.152,22 335.002,20 94,06%

Bueu 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 95.217,86 103.830,06 109,04%

Bueu 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 0,00 3.014,96

Cambados 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 56.378,17 44.217,30 78,43%

Cambados 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 118.462,20 49.911,15 42,13%

Cambados 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 16.050,00 8.909,17 55,51%

Fene 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 150.486,78 174.235,16 115,78%

Fene 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 61.060,73 25.863,65 42,36%

Gondomar 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 6.658,64 3.207,47 48,17%

Gondomar 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 272.629,17 234.565,52 86,04%

Gondomar 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 1.021,32 580,42 56,83%

Moaña 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 149.708,53 124.632,43 83,25%

Moaña 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 166.618,79 132.360,57 79,44%

Monforte de Lemos


3-De 10.001 a 20.000 habitantes 87.983,12 87.556,35 99,51%

Monforte de Lemos 171 Parques e xardíns.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 355.509,80 316.303,18 88,97%

Mos 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 115.863,12 141.275,37 121,93%

Mos 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 286.252,66 285.331,13 99,68%

Nigrán 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 405.567,10 421.353,06 103,89%

Nigrán 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 815.484,68 353.044,72 43,29%

Noia 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 312.818,37 237.966,91 76,07%

Noia 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 310.639,70 245.989,94 79,19%



3-De 10.001 a 20.000 habitantes 109.005,45 75.632,59 69,38%

193446

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



106



Netas %

Execución

O Barco de Valdeorras 171 Parques e xardíns.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 341.051,15 279.137,96 81,85%

O Carballiño 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 75.882,12 74.293,11 97,91%

O Carballiño 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 326.733,15 336.170,23 102,89%

O Carballiño 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 116.514,81 94.742,60 81,31%

O Grove 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 495.462,73 467.902,90 94,44%

O Grove 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 222.978,72 175.445,89 78,68%

O Porriño 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 0,00 17.908,00

O Porriño 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 684.501,38 635.426,28 92,83%

O Porriño 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 6.000,00 2.358,95 39,32%

Ordes 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 103.153,66 87.062,14 84,40%

Ordes 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 57.828,61 46.137,48 79,78%

Poio 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 68.264,61 62.812,23 92,01%

Poio 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 41.158,55 47.057,72 114,33%

Poio 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 461.096,96 594.190,33 128,86%

Rianxo 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 274.218,27 147.246,90 53,70%

Rianxo 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 117.865,45 68.176,49 57,84%

Sada 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 480.563,01 213.510,53 44,43%

Sada 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 252.416,80 223.744,08 88,64%

Sanxenxo 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 501.493,56 431.124,04 85,97%

Sanxenxo 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 630.416,26 550.087,03 87,26%

Sarria 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 432.997,97 308.913,96 71,34%

Sarria 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 18.000,00 9.438,00 52,43%

Teo 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 116.344,00 107.615,97 92,50%

Teo 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 927.817,79 781.649,88 84,25%

Tomiño 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 69.856,13 76.756,31 109,88%

Tomiño 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 122.546,64 120.734,87 98,52%

Tui 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 18.000,00 18.421,83 102,34%

Tui 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 630.807,22 198.009,87 31,39%

Tui 172 Protección e mellora do 3-De 10.001 a 20.000 0,00 2.509,65

193447

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



107



Netas %

Execución

medio ambiente. habitantes

Vilalba 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 33.500,00 23.115,44 69,00%

Vilanova de Arousa 171 Parques e xardíns.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 50.220,73 48.157,92 95,89%

Vilanova de Arousa


3-De 10.001 a 20.000 habitantes 16.234,00 16.147,54 99,47%

Viveiro 170 Administración xeral do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 42.141,34 46.482,63 110,30%

Viveiro 171 Parques e xardíns. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 159.801,62 125.389,97 78,47%

Viveiro 172 Protección e mellora do medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 55.884,90 56.565,37 101,22%

Totais 79.608.306,02 58.939.786,67 74,04%

Anexo III. Representatividade e evolución das obrigas recoñecidas por áreas de

gasto

Áreas de gasto 2014 2015 2016 2017 %/2017

0 Débeda Pública. 123.077.191,34 99.250.167,19 100.443.496,03 87.258.020,61 5,93%

1 Servizos Públicos Básicos 655.948.022,14 693.999.910,99 641.132.568,75 644.857.453,33 43,82%

2 Actuacións de protección e promoción social.

158.453.831,64 158.085.560,36 148.315.422,43 157.158.269,71 10,68%

3 Produción de bens públicos de carácter preferente.

220.094.883,32 232.643.394,45 233.238.799,69 241.420.940,89 16,41%

4 Actuacións de carácter económico. 98.841.241,38 109.712.396,28 91.572.969,85 96.145.285,05 6,53%

9 Actuacións de carácter xeral. 241.426.936,61 238.531.802,73 247.384.194,52 244.662.565,67 16,63%

1.497.842.106,43 1.532.223.232,00 1.462.087.451,27 1.471.502.535,26 100,00%

1 Servizos públicos básicos 2014 2015 2016 2017 %/2017

13 Seguridade e mobilidade cidadá. 144.866.621,35 149.692.671,76 149.176.041,07 148.424.873,16 23,03%

15 Vivenda e urbanismo. 141.502.583,27 164.564.071,36 124.846.549,41 132.848.115,61 20,61%

16 Benestar comunitario . 316.905.904,68 322.930.952,93 312.691.782,40 304.270.443,40 47,21%

17 Medio ambiente. 52.092.122,64 56.476.673,02 53.926.083,71 58.939.786,67 9,15%

655.367.231,94 693.664.369,07 640.640.456,59 644.483.218,84 100,00%

17 Medio ambiente 2014 2015 2016 2017 %/2017


6.804.435,01 9.562.083,65 9.374.455,29 10.161.959,44 17,24%

171 Parques e xardíns. 36.506.891,59 38.944.199,13 35.844.571,75 40.435.717,44 68,61%


6.659.026,80 7.959.500,24 8.703.577,92 8.342.109,79 14,15%

179 Outras actuacións relacionadas co medio ambiente .

0,00 10.890,00 3.478,75 0,00 0,00%

49.970.353,40 56.476.673,02 53.926.083,71 58.939.786,67 100,00%

193448

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



108

16 Benestar comunitario 2014 2015 2016 2017 %/2017

161 Saneamento, abastecemento e distribución de augas.

69.701.262,98 60.664.265,80 52.688.504,13 41.540.949,08 15,01%

162 Recollida, eliminación e tratamento de residuos.

146.744.250,03 129.066.850,42 125.941.739,47 121.972.934,21 44,07%

163 Limpeza viaria. 28.903.500,04 50.585.380,18 48.291.400,24 47.382.480,31 17,12%

164 Cemiterio e servizos funerarios. 5.142.597,78 4.918.101,98 4.949.986,56 5.371.239,86 1,94%

165 Iluminación pública. 53.966.381,31 58.539.213,98 58.697.638,12 60.481.231,75 21,85%

169 Outros servizos de benestar comunitario.

0,00 49.087,66 43.703,26 12.744,21 0,00%

304.516.895,17 303.822.900,02 290.612.971,78 276.761.579,42 100,00%

193449

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



109

Anexo IV. Subvencións Fondo De Compensación Ambiental 2017

SUBVENCIÓNS FONDO DE COMPENSACIÓN AMBIENTAL 2017 - LIÑA EN CONCORRENCIA COMPETITIVA

DATOS XERAIS SUBVENCIÓNS PARA GASTOS DE FUNCIONAMENTO SUBVENCIÓNS PARA INVESTIMENTOS

OBSERVACIÓNS Entidade beneficiaria

PROXECTO Importe

subvención para GGFF

% Subvención GGFF

Cantidade xustificada

GGFF

Importe OK GGFF

Data pago Importe subvención para investimentos

% Subvención investimentos


investimentos

Importe OK Investimentos

Data pago

Baiona Natur Baiona 2017 : rede de abastecemento de auga no camiño das Pedreiras e Vesadiña

27.513,70 80,00 % 26.566,65 21.253,32 23/03/18

Barco de Valdeorras, O

Mellora da eficiencia enerxética na rúa Coruña, Paseo Malecón e Barco de Ávila

31.996,65 80,00 % 36.058,00 28.846,39 23/03/18

Boiro Mellora das instalacións da planta de tratamento de auga potable

31.479,36 80,00 % 39.349,20 31.479,36 23/03/18

Cambados Adquisición de motocicletas policía local para tarefas de protección ambiental e do espazo natural.

17.760,00 80,00 % 21.779,54 17.423,63 23/03/18

Laracha, A Contratación de 3 auxiliares de policia local durante a tempada de verán ( xuño, xullo,agosto e setembro )

10.000,00 50,00 % 26.174,16 10.000,00 28/11/17

Marín Proxecto de mellora e renovación do alumeado público exterior da rúa Inferniño

30.893,44 80,00 % 38.000,00 30.400,00 30/11/17

Moaña Recuperación do espazo degradado na praia da Videira

13.260,00 80,00 % 16.077,74 12.862,19 12/12/17

Nigrán Renovación do alumeado público: rúa Arquitecto Palacios

31.999,28 80,00 % 39.266,12 31.412,90 23/03/18

Noia Substitución da iluminación existente por luminaria led na rúa de Galicia

31.999,99 80,00 % 39.118,49 31.294,79 23/03/18

Porriño e Tui Mellora da eficiencia enerxética nos alumeados públicos nos lugares do Folón no Porriño e Bouzón en Tui

42.272,59 70,00 %

Non xustificou: perda do dereito ao cobramento da subvención

193450

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



110



PROXECTO Importe


% Subvención GGFF


GGFF

Importe OK GGFF

Data pago Importe subvención para investimentos

% Subvención investimentos


investimentos


Data pago

Redondela Actuacións de conservación, reposición e restauración do ambiente 2017- Concello de Redondela

9.989,39 50,00 % 21.609,91 9.989,39 30/11/17 15.997,17 80,00 % 19.693,96 15.755,17 30/11/17

Sanxenxo Servizo de limpeza e mantemento das marxes de pistas e camiños rurais

9.810,00 50,00 % 19.620,00 9.810,00 31/01/18

Teo Recuperación da parte baixa do parque dos Tilos

31.999,99 80,00 % 38.720,00 30.976,00 30/11/17

193451

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



111

SUBVENCIÓNS FONDO DE COMPENSACIÓN AMBIENTAL 2017 - LIÑA EN CONCORRENCIA NON COMPETITIVA



PROXECTO Importe


% Subvención

GGFF


GGFF

Importe OK GGFF

Data pago Importe

subvención para investimentos

% Subvención

investimentos


investimentos


Data pago

Arteixo Equipamento para control ambiental 5.168,09 94,21 % 5.485,50 5.168,09 27/11/17

Boiro Creación de ecopuntos de recollida selectiva nas praias de Ladeira do chazo, Ribeira Grande e Piñeirón

3.284,88 99,25 % 3.309,57 3.284,88 11/10/17

Carballiño, O Renovación da rede de abastecemento de auga en Señorín

7.544,42 100,00 % 7.544,42 7.544,42 27/11/17

Estrada, A Mellora na EDAR de Aguións 10.320,70 100,00 %


Lalín Rede de sendeiros do Candán e melloras en Bustelos, Vilatuxe e Zobra. Fase I

112.231,61 100,00 %


Laracha, A Adquisición de soportes para suxeición dos colectores de recollida do lixo

3.284,88 100,00 % 3.284,88 3.284,88 28/11/17

Narón Eficiencia enerxética no pazo da cultura 7.709,28 100,00 % 7.464,25 7.464,25 23/03/18

Rianxo Programa de compostaxe e equipamento para a cuadrilla de obras e ambiente

7.709,28 100,00 % 7.709,28 7.709,28 30/11/17

Ribeira Melloras na rede de saneamento na rúa Ameneiro, rúa Canarias e rúa Rosalía de Castro

8.135,13 100,00 % 6.879,66 6.879,66 23/03/18


Adquisición de vehículo destinado a actuacións de protección do ambiente e do espazo natural

13.010,16 50,04 % 24.700,00 13.010,16 12/12/17

Viveiro

P. Mellora reposición saneamiento, redes sumidoiros e abastecemento de auga tramo núm. 70 e núm. 96 rúa Grande de Celeiro, Viveiro

99.855,29 100,00 % 94.860,00 94.860,00 23/03/18

193452

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



112

193453

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



113

TRAMITE DE ALEGACIÓNS

193454

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



114

193455

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



115

RÉPLICA ÁS ALEGACIÓNS

A sección de fiscalización do Consello de Contas de Galicia, na súa reunión do 19 de xullo de

2019, aprobou o anteproxecto de informe de fiscalización sobre a actuación das entidades

locais de Galicia en materia medioambiental. Exercicios 2017-2018, sendo posto á disposición

dos concellos incluídos no ámbito da fiscalización, a través do Sistema de notificacións de

Galicia, o 30 de agosto e aceptado por todos os destinatarios, a excepción do Concello de

Culleredo que non accedeu á notificación no prazo legalmente establecido, entre a mesma data

e o 9 de setembro, aos efectos de que, ao abeiro do artigo 58.a) do regulamento de réxime

interior do Consello de Contas de Galicia, formularan as alegacións e aportaran a

documentación que estimasen pertinente no prazo de 15 días hábiles.

Así mesmo, solicitouse a colaboración daqueles concellos nos que a persoa titular da Alcaldía

na actualidade non ocupase dito cargo no período fiscalizado, a efectos de conferirlle o

preceptivo trámite de audiencia, de acordo co disposto no artigo 47.2 do Regulamento de

Réxime Interior do Consello de Contas, á persoa titular da Alcaldía con mandato nos exercicios

2017 e 2018. Produciuse esta circunstancia en 14 dos concellos incluídos na fiscalización, pero

os 10 concellos seguintes non comunicaron ter cumprimentado esta obriga de colaboración:

- Concello de Betanzos

- Concello de Boiro

- Concello de Fene

- Concello de Narón

- Concello de Sarria

- Concello de Vilalba

- Concello de Baiona

- Concello de Lalín

- Concello de Redondela

- Concello de Tui

A. Alegacións presentadas polo Concello de Oleiros

Recibíronse dentro de prazo no rexistro xeral do Consello de Contas de Galicia as alegacións

presentadas polo Concello de Oleiros que se expoñen no seguinte apartado, e sobre as que

realizamos ás seguintes matizacións:

1. No informe reflíctense as respostas dadas nos formularios polos concellos incluídos no ámbito

subxectivo da fiscalización.

193456

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



116

2. O Concello de Oleiros, nas alegacións primeira-Organización dos Concello en relación co

medio ambiente, segunda-Actuacións medioambientais levada a cabo polos concellos e

terceira-Análise dos programas orzamentarios relativos á protección e mellora do medio

ambiente e indicadores ambientais, aporta datos diferentes aos que manifestou no seu día

nas contestacións dos formularios que serviron de soporte á presente fiscalización. Non se

aportou a documentación xustificativa das respostas, nin coa remisión dos formularios nin na

fase de alegacións.

3. As alegacións cuarta-Actuacións específicas levadas a cabo polos concellos en relación coa

contaminación luminosa e quinta-Actuacións específicas levadas a cabo polos concellos en

relación coa xestión de residuos, refírense á parte do informe dedicada á análise das

actuacións específicas en materia de contaminación atmosférica, contaminación luminosa,

contaminación acústica e recollida selectiva de residuos sólidos urbanos. Esta análise levouse

a cabo sobre unha mostra de 10 concellos entre os que o Concello de Oleiros non estaba

incluído, razón pola cal non constan datos do mesmo neste epígrafe do informe de

fiscalización.

4. As alegacións non aportan explicacións suficientes que rebatan o exposto no informe de

fiscalización, en consecuencia, non procede modificar o seu contido.

B. Alegacións presentadas polo Alcalde do Concello de Ourense con mandato no

período fiscalizado

Recibíronse, así mesmo, as alegacións presentadas polo Alcalde do Concello de Ourense con

mandato no período fiscalizado, referidas ao apartado II.4.1 Conclusións en relación coas

actuacións en materia de contaminación atmosférica. A este respecto aclaramos que todo o

indicado no apartado II.4 Conclusións sobre as actuacións específicas levadas a cabo polos

concellos en relación coa contaminación atmosférica, luminosa, acústica e a xestión de residuos,

refírese aos 10 concellos incluídos na segunda fase da fiscalización na que o Concello de

Ourense non estaba comprendido, motivo polo cal non debe sentirse directamente afectado

polos comentarios que se fan nese apartado do informe e, polo tanto, non procede modificar o

contido do informe de fiscalización. No seguinte apartado exponse o escrito de alegacións

presentado.

C. Alegacións presentadas polo Concello de Vigo

Con posterioridade ao remate do prazo establecido recibíronse as alegacións presentadas polo

Concello de Vigo, que complementan ou corrixen algunha das respostas dadas nos formularios

193457

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



117

que foron base da fiscalización. Sobre o contido das alegacións, que se expón no seguinte

apartado, realizamos ás seguintes matizacións:

1. No informe reflíctense as respostas dadas nos formularios polos concellos incluídos no ámbito

subxectivo da fiscalización.

2. As alegacións non aportan explicacións suficientes que rebatan o exposto no informe de

fiscalización, en consecuencia, non procede modificar o seu contido.

ALEGACIÓNS RECIBIDAS

193458

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



118

193459

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



119

Alegacións presentadas polo Concello de Oleiros

193460

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



120

193461

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



121

193462

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



122

193463

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



123

193464

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



124

Alegacións presentadas polo alcalde do Concello de Ourense con mandato no

período fiscalizado

193465

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



125

Alegacións presentadas polo Concello de Vigo

193466

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



126

193467

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



127

193468

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193469

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193470

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193471

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


INFORME DE FISCALIZACIÓN SOBRE LA ACTUACIÓN DE LAS ENTIDADES LOCALES DE GALICIA DE MÁS DE 10.000 HABITANTES EN

MATERIA MEDIOAMBIENTAL

EJERCICIOS 2017-2018

193472

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193473

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Informe de Fiscalización sobre la actuación de las entidades locales de Galicia en materia medioambiental, ejercicios 2017-2018

ÍNDICE I. INTRODUCCIÓN ..................................................................................................... 4

I.1 INICIATIVA DEL PROCEDIMIENTO .........................................................................................4

I.2 ÁMBITO DR LA FISCALIZACIÓN ............................................................................................6

I.2.1 Ámbito subjetivo .......................................................................................................6

1.2.2 Ámbito objetivo........................................................................................................9

1.2.3 Ámbito temporal ......................................................................................................9

I.3 TIPO DE FISCALIZACIÓN, OBJETIVOS Y ALCANCE .................................................................9

I.4 NORMATIVA REGULADORA................................................................................................10

I.5 LIMITACIONES AL ALCANCE ...............................................................................................14

II. CONCLUSIONES ...................................................................................................... 15

II.1. RESPONSABILIDAD DEL ENTE FISCALIZADO ......................................................................15

II.2. RESPONSABILIDAD DEL CONSELLO DE CONTAS ...............................................................15

II.3. CONCLUSIONES SOBRE LAS ACCIONES GENERALES DE LAS ENTIDADES LOCALES EN

MATERIA MEDIOAMBIENTAL...................................................................................................15

II.3.1 Planificación y gestión medioambiental llevadas a cabo por los ayuntamientos ........15

II.3.2 Actuaciones medioambientales llevadas a cabo por los ayuntamientos ....................16

II.3.3 Gastos e ingresos en materia de medio ambiente ....................................................17

II.4. CONCLUSIONES SOBRE LAS ACTUACIONES ESPECÍFICAS LLEVADAS A CABO POR LOS

AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA, LUMINOSA,

ACÚSTICA Y LA GESTIÓN DE RESIDUOS ..................................................................................18

II.4.1 Conclusiones en relación con las actuaciones en materia de contaminación

atmosférica. ....................................................................................................................18

II.4.2 Conclusiones en relación con las actuaciones en materia de contaminación luminosa. .

...........................................................................................................................19

II.4.3 Conclusiones en relación con las actuaciones en materia de contaminación acústica. ...

...........................................................................................................................20

II.4.4 Conclusiones en relación con la gestión de residuos. ...............................................20

III. RECOMENDACIONES ............................................................................................. 21

IV. RESULTADOS DE LA FISCALIZACIÓN ................................................................... 22

IV.1 ACCIÓNS GENERALES DE LAS ENTIDADES LOCALES EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL ......22

IV.1.1 Planificación medioambiental llevada a cabo por los ayuntamientos .......................22

A. Organización de los ayuntamientos en relación con el medio ambiente .................22

B. Adhesión a agrupaciones de municipios con objetivos medioambientales ..............23

193474

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



C. Adhesión a la Agenda 21 local .............................................................................26

D. Auditoría medioambiental ....................................................................................28

E. Plan de participación social ..................................................................................33

IV.1.2 Gestión medioambiental llevada a cabo por los ayuntamientos ..............................35

A. Sistema de gestión medioambiental .....................................................................35

B. Política medioambiental .......................................................................................38

C. Procedimientos de gestión medioambiental ..........................................................40

D. Comprobación y acción correctora ........................................................................43

E. Declaración medioambiental ................................................................................45

IV.1.3 Actuaciones medioambientales llevada a cabo por los ayuntamientos ....................46

A. Aprobación de normativa .....................................................................................48

B. Medidas adoptadas por los ayuntamientos para la difusión entre la población de

hábitos personales y sociales para la defensa y protección del medio ambiente ................48

C. Actuaciones de vigilancia e inspección ..................................................................50

D. Concesión de ayudas ...........................................................................................51

E. Acciones de protección del medio ambiente desarrolladas por los ayuntamientos en

su funcionamiento interno ...............................................................................................51

IV.1.4 Análisis de los programas presupuestarios relativos a la protección y mejora del

medio ambiente e indicadores medioambientales.............................................................53

A. Programas presupuestarios relativos a la protección y mejora del medio ambiente 54

B. Ingresos por actuaciones medioambientales declarados por los ayuntamientos .....57

C. Ayudas y subvenciones por actuaciones medioambientales concedidas por la Xunta

de Galicia y las Diputaciones Provinciales .........................................................................59

D. Indicadores de gasto en materia medioambiental .................................................63

IV.2 ACTUACIONES DE LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA CONTAMINACIÓN

ATMOSFÉRICA, LUMINOSA Y ACÚSTICA Y CON LA GESTIÓN DE RESIDUOS .............................66

IV.2.1 Actuaciones específicas llevadas a cabo por los ayuntamientos en relación con la

contaminación atmosférica ..............................................................................................66


B. Ejercicio de competencias y actuaciones desarrolladas ..........................................68


contaminación luminosa ..................................................................................................72


B. Ejercicio de competencias y actuaciones desarrolladas ..........................................74

193475

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/




contaminación acústica ...................................................................................................79


B. Ejercicio de competencias y actuaciones desarroladas ...........................................80


gestión de residuos .........................................................................................................86


B. Ejercicio de competencias y actuaciones desarroladas ...........................................89

ANEXOS ...................................................................................................................... 99

TRAMITE DE ALEGACIONES ...................................................................................... 114

193476

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193477

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



ÍNDICE DE CUADROS

Cadro 1: Ayuntamientos de población superior a 10.000 habitantes .............................................................................. 6

Cadro 2: Ayuntamientos fiscalizados por tramo de población ......................................................................................... 7

Cadro 3: Mapa reparto población.................................................................................................................................. 8

Cadro 4: Ayuntamientos fiscalizados Fase II .................................................................................................................. 8

Cadro 5: Ayuntamientos incumplidores Fase I.............................................................................................................. 14

Cadro 6: Organización en materia de medio ambiente ................................................................................................. 23

Cadro 7: Integración en agrupacións de ciudades ........................................................................................................ 25

Cadro 8: Adhesión a la Agenda 21 .............................................................................................................................. 27

Cadro 9: Realización de un diagnóstico medioambiental .............................................................................................. 29

Cadro 10: Plan de acción ambiental ............................................................................................................................ 30

Cadro 11: Creación da Comisión de seguimiento ......................................................................................................... 32

Cadro 12: Creación de un sistema de indicadores ........................................................................................................ 32

Cadro 13: Declaración ambiental y Planes de comunicación ......................................................................................... 33

Cadro 14: Plan de participación social ......................................................................................................................... 34

Cadro 15: Sistema de gestión medioambiental ............................................................................................................ 37

Cadro 16: Política Medioambiental ............................................................................................................................. 39

Cadro 17: Procedemento de gestión medioambiental .................................................................................................. 41

Cadro 18: Riesgos medioambientales .......................................................................................................................... 42

Cadro 19: Programa de gestión ambiental................................................................................................................... 42

Cadro 20: Supervisión y declaración ambiental ............................................................................................................ 44

Cadro 21: Actuaciones ambientales ............................................................................................................................ 46

Cadro 22: Actuaciones de difusión .............................................................................................................................. 49

Cadro 23: Ayudas para el fomento da defensa medioambiental ................................................................................... 51

Cadro 24: Actuaciones ambientales internas ............................................................................................................... 51

Cadro 25: Ejecución de los programas de la Política de gasto 17-Medio ambiente ....................................................... 55

Cadro 26: Evolución programas de gasto medioambientales ........................................................................................ 56

Cadro 26 b : Obligaciones reconocidas por capítulo de gasto ....................................................................................... 56

Cadro 27: Ayudas y subvenciones para actuaciones medioambientales ........................................................................ 58

Cadro 28: Ayudas Consellería de Medio Ambiente, Territorio y Viveenda ..................................................................... 60

Cadro 29: Gasto total en actuaciones medioambientales ............................................................................................. 64

Cadro 30: Sistemas de medición e avaliación da calidade do aire ................................................................................. 69

Cadro 31: Medidas para la mejora de la calidad del aire .............................................................................................. 70

Cadro 32: Actuaciones de vigilancia y inspección contaminación atmosférica ............................................................... 70

Cadro 33: Expedientes de inspección contaminación atmosférica ................................................................................. 71

Cadro 34: Ingresos y gastos en materia de contaminación atmosférica ........................................................................ 71

Cadro 35: Ejercicio competencias relativas a la contaminación luminosa ...................................................................... 75

Cadro 36: Actuaciones en relación con la contaminación luminosa .............................................................................. 76

Cadro 37: Mantenimiento de los niveles de eficiencia energética de las instalaciones de iluminación exterior ............... 77

Cadro 38: Forma de prestación del servicio de iluminación exterior .............................................................................. 77

Cadro 39: Ingresos y gastos en materia de contaminación luminosa ............................................................................ 78

Cadro 40: Ejercicio competencias en relación con la contaminación acústica ................................................................ 81

193478

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Informe de Fiscalización sobre la actuación de las entidades locales de Galicia en materia medioambiental, ejercicio 2017-2018

Cadro 41: Sistemas de medición de niveles acústicos ................................................................................................... 82

Cadro 42: Actuaciones para la mejora de la calidad acústica ....................................................................................... 83

Cadro 43: Actuaciones de vigilancia e inspección contaminación acústica .................................................................... 84

Cadro 44: Expedientes de inspección contaminación acústica ...................................................................................... 85

Cadro 45: Ingresos y gastos en materia de contaminación acústica .............................................................................. 85

Cadro 46: Modelos de gestión de residuos en Galicia .................................................................................................. 88

Cadro 47: Prestación del servicio................................................................................................................................. 90

Cadro 48: Toneladas de recogida selectiva de residuos domésticos .............................................................................. 91

Cadro 49: Forma de prestación del servicio de recogida selectiva ................................................................................. 92

Cadro 50: Puntos limpios fijos (F) y móbiles (M) .......................................................................................................... 94

Cadro 51: Actuaciones de difusión y de inspección ...................................................................................................... 95

Cadro 52: Ingresos y gastos en materia de gestión de residuos .................................................................................... 96

Cadro 53: Gasto público por habitante ........................................................................................................................ 96

Cadro 54: Derechos reconocidos netos en el concepto 302-Servicio de recogida de basura .......................................... 97

193479

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/




Gráfico 1: Nivel de cumplimiento de la Agenda 21 ...................................................................................................... 35

Gráfico 2: Relevancia de las áreas de gasto en los ayuntamientos de más de 10.000 habitantes-ejercicio 2017 ............ 55

Gráfico 3: Relevancia de los programas de gasto en medio ambiente-ejercicio 2017 .................................................... 56

Gráfico 4: Mapa representativo de los modelos de gestión de residuos en Galicia ........................................................ 89

Gráfico 5: Ciclo de funcionamiento de los SIG ............................................................................................................. 93

Gráfico 6: Gasto público por habitante ........................................................................................................................ 97

193480

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193481

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



ÍNDICE DE ANEXOS

Anexo I. Cumplimiento Agenda 21 .................................................................................................................. 103

Anexo II. Ejecución de los programas de gasto por Ayuntamiento ...................................................................... 104

Anexo III. Representatividad y evolución de las obligaciones reconocidas por áreas de gasto .............................. 109

Anexo IV. Subvenciones Fondo de Compensación Ambiental 2017 ..................................................................... 111

193482

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193483

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



ABREVIATURAS

AAPP ................................................................................................................. Administraciones públicas. BEO ...................................................................................................... Bases de ejecución del presupuesto. BOE ...................................................................................................................... Boletín oficial del Estado. DOG ....................................................................................................................... Diario oficial de Galicia. DOUE ..................................................................................................... Diario oficial de la Unión Europea. DRN ................................................................................................................ Derechos reconocidos netos. EELL ............................................................................................................................... Entidades Locales. ENS ...........................................................................................................Esquema Nacional de Seguridad. ICAL ..................................................................................................... Instrucciones de Contabilidad Local. IGAE .......................................................................... Intervención general de la administración del Estado. INE ............................................................................................................ Instituto nacional de estadística. LALG ................................................................................... Ley 5/1997 de Administración Local de Galicia. LRBRL ........................................................................ Ley 7/1985 reguladora de las bases de régimen local. LRJPAC . Ley de régimen jurídico de las administraciones públicas y del procedimiento administrativo común. LTAIBG ............................... Ley 19/2013 de transparencia, acceso a la información pública y buen gobierno LGP .................................................................................................... Ley 47/2003 General presupuestaria. MINHAP ....................................................................... Ministerio de Hacienda y Administraciones Públicas. OOAA ..................................................................................................................... Organismo Autónomo. OEOEL ............................... Orden 3565/2008 sobre estructura de los presupuestos de las entidades locales. ORN ........................................................................................................... Obligaciones reconocidas netas. PIB .......................................................................................................................... Producto interior bruto. RBEL ................................................................................... Reglamento de bienes de las entidades locales. RD500 ........................................................................................... Real decreto 500/1990 de presupuestos. RDL .................................................................................................................................. Real Decreto Ley. RDLeg ................................................................................................................... Real Decreto Legislativo. RSCL .......................................................................... Reglamento de servicios de las corporaciones locales. TRLRHL ............................................................ Texto refundido da Ley reguladora de las haciendas locales. TRRL .............................. Texto refundido de las disposiciones legales vigentes en materia de régimen local.

193484

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



4

I. INTRODUCCIÓN

I.1 INICIATIVA DEL PROCEDIMIENTO

De conformidad con lo establecido en la Ley 6/1985, del 24 de junio, del Consello de Contas de

Galicia, el Pleno de la Institución, en sesión celebrada el 20 de diciembre de 2017, acordó incluir

en su programa anual de actuaciones para 2018 la realización de una fiscalización sobre la

actuación de las entidades locales de Galicia en materia medioambiental, ejercicios 2017 e inicio

del 2018.

Esta fiscalización se encuadra en el marco de las actuaciones comunes en la esfera local del

Tribunal de Cuentas y de los Órganos de control externo y abarca a los ayuntamientos de

población superior a 10.000 habitantes y tiene como ámbito temporal el ejercicio 2017 y hasta

mayo de 2018.

La Comisión de Coordinación del Tribunal de Cuentas y de los OCEx de ámbito local,

entendiendo la materia medioambiental de interés prioritario, acordó la realización en 2018 de

esta fiscalización coordinada.

La búsqueda del desarrollo sostenible, entendido como la situación en la que el transcurso de la

actividad económica permita satisfacer las necesidades del presente sin comprometer las de las

generaciones futuras, tuvo su plasmación en la Agenda 21 que surgió de la Conferencia de las

Naciones Unidas sobre medio ambiente y desarrollo celebrada en Rio de Janeiro en 1992. La

Agenda 21 es un plan de Acción de las Naciones Unidas, subscrito por la práctica totalidad de

los países del mundo, en el que se establecen de forma detallada las acciones a emprender por

los gobiernos para integrar el medio ambiente y el desarrollo económico y social en el horizonte

del siglo XXI.

En mayo de 1994 se celebró en la localidad danesa de Aalborg la primera Conferencia Europea

de Ciudades Sostenibles. En ella se aprobó la Carta de Aalborg, en la que se recogen los

principios y recomendaciones que deberán seguir los pueblos y ciudades de Europa para lograr

los objetivos de la sostenibilidad.

La adhesión a la Carta de Aalborg supone iniciar el proceso de la Agenda 21 Local como

herramienta de planificación participativa de la gestión municipal que impulse a los

ayuntamientos y a los distintos actores sociales a trabajar conjuntamente para que la ciudad

avance hacia el desarrollo sostenible.

193485

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



5

En el ámbito de la Unión Europea tiene especial relevancia la Decisión Nº1386/2013/UE del

Parlamento Europeo y del Consello, del 20 de noviembre de 2013, relativa al “Programa General

de Acción de la Unión en materia de Medio Ambiente hasta 2020: Vivir bien, respetando los

límites de nuestro planeta.”

El artículo 25 de la Ley 7/1985, del 2 de abril, Reguladora de las Bases del Régimen Local

(LRBRL), establece como competencia propia del municipio el medio ambiente urbano, en

particular el referido a parques y jardines, gestión de los residuos sólidos urbanos y protección

contra la contaminación acústica, luminosa y atmosférica en las zonas urbanas. Por su parte el

artículo 26 de la LRBRL establece la obligatoriedad de la prestación de estos servicios de medio

ambiente urbano para los municipios de más de 50.000 habitantes, disponiendo así mismo que

todos los municipios deberán prestar el servicio de recogida de residuos.

La actuación de los ayuntamientos en materia ambiental se desarrolla, fundamentalmente, en

dos líneas:

- Por un lado a través del ejercicio de las competencias de carácter normativo que les

corresponden, mediante:

- El desarrollo y adaptación a su ámbito de la legislación estatal y autonómica existente.

- La aprobación de reglamentos, ordenanzas u otras disposiciones municipales.

- La adopción de disposiciones para el ejercicio de sus competencias propias que afecten o

lleven efectos ambientales.

- La regulación de tasas, exacciones y medidas de naturaleza análoga para proteger y

restaurar el medio, y la previsión de multas y sanciones para el caso de contravención de

la normativa.

- La segunda línea de actuación de los ayuntamientos en materia ambiental se dirige al

desarrollo de sus competencias de gestión y a la supervisión y control de su ejecución, tanto en lo

que se refiere a la actividad desempeñada en el municipio y para la prestación de los servicios

municipales, como en lo relativo a la gestión llevada a cabo por los ayuntamientos en su propio

desarrollo interno.

193486

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



6

I.2 ÁMBITO DE LA FISCALIZACIÓN

I.2.1 ÁMBITO SUBJETIVO

El ámbito subjetivo de la primera fase de la fiscalización está constituido por los ayuntamientos

de Galicia de población superior a los 10.000 habitantes, lo que supone un total de 55

ayuntamientos, que representan el 17,57% de los 313 ayuntamientos de Galicia y el 69,82% de

la población total a 1 de enero de 2017.

En el siguiente cuadro se relacionan los ayuntamientos que fueron objeto de la fiscalización.

Cuadro 1: Ayuntamientos de población superior a 10.000 habitantes

Provincia Ayuntamiento Habitantes 01/01/2017 Tramo de población

Pontevedra Vigo 292.986 Más de 50.000

A Coruña A Coruña 244.099 Más de 50.000

Ourense Ourense 105.636 Más de 50.000

Lugo Lugo 97.995 Más de 50.000

A Coruña Santiago de Compostela 96.456 Más de 50.000

Pontevedra Pontevedra 82.671 Más de 50.000

A Coruña Ferrol 67.569 Más de 50.000

A Coruña Narón 39.280 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Vilagarcía de Arousa 37.479 De 20.001 a 50.000

A Coruña Oleiros 35.198 De 20.001 a 50.000

A Coruña Arteixo 31.534 De 20.001 a 50.000

A Coruña Carballo 31.195 De 20.001 a 50.000

A Coruña Ames 30.835 De 20.001 a 50.000

A Coruña Culleredo 29.982 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Redondela 29.392 De 20.001 a 50.000

A Coruña Ribeira 27.159 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Cangas 26.490 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Marín 24.637 De 20.001 a 50.000

A Coruña Cambre 24.348 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Ponteareas 22.893 De 20.001 a 50.000

Pontevedra A Estrada 20.700 De 20.001 a 50.000

Pontevedra Lalín 20.075 De 20.001 a 50.000

Pontevedra O Porriño 19.600 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Moaña 19.439 De 10.001 a 20.000

A Coruña Boiro 18.885 De 10.001 a 20.000

Lugo Monforte de Lemos 18.783 De 10.001 a 20.000

A Coruña Teo 18.478 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Nigrán 17.622 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Sanxenxo 17.241 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Poio 16.871 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Tui 16.860 De 10.001 a 20.000

Lugo Viveiro 15.550 De 10.001 a 20.000

193487

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



7

Provincia Ayuntamiento Habitantes 01/01/2017 Tramo de población

A Coruña Sada 15.242 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Mos 15.132 De 10.001 a 20.000

Lugo Vilalba 14.354 De 10.001 a 20.000

A Coruña Noia 14.295 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Gondomar 14.233 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Cambados 13.900 De 10.001 a 20.000

Ourense Verín 13.889 De 10.001 a 20.000

Ourense O Carballiño 13.854 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Tomiño 13.585 De 10.001 a 20.000

Ourense O Barco de Valdeorras 13.581 De 10.001 a 20.000

Lugo Sarria 13.359 De 10.001 a 20.000

A Coruña Fene 13.110 De 10.001 a 20.000

A Coruña Betanzos 12.941 De 10.001 a 20.000

A Coruña Ordes 12.580 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Baiona 12.169 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Bueu 12.145 De 10.001 a 20.000

A Coruña A Laracha 11.281 De 10.001 a 20.000

A Coruña Rianxo 11.188 De 10.001 a 20.000

Ourense Barbadás 10.791 De 10.001 a 20.000

Pontevedra O Grove 10.746 De 10.001 a 20.000

Pontevedra Vilanova de Arousa 10.361 De 10.001 a 20.000

A Coruña As Pontes de García Rodríguez

10.324 De 10.001 a 20.000

Pontevedra A Guarda 10.051 De 10.001 a 20.000

Total 55 1.891.049,00

Fuente: INE

El reparto por tramos de población fue el siguiente:

Cuadro 2: Ayuntamientos fiscalizados por tramo de población

Tramo de población Número de Ayuntamientos Habitantes 1/1/2017

Más de 50.000 7 987.412

De 20.001 a 50.000 15 431.197

De 10.001 a 20.000 33 472.440

Total 55 1.891.049

Como se puede apreciar en el siguiente mapa, las provincias da Coruña y Pontevedra

comprenden a 45 de los 55 ayuntamientos fiscalizados, esto es debido a que la mayor parte de

la población de Galicia se concentra en l zona costera occidental, que abarca desde la frontera

portuguesa hasta Ferrol.

193488

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



8

Cuadro 3: Mapa reparto población

La segunda fase de la fiscalización se refirió a una muestra de 10 ayuntamientos, elegida entre

los 55 incluidos en la primera fase en atención a sus características medioambientales y a su

número de habitantes, abarcando a los siguientes ayuntamientos:

Cuadro 4: Ayuntamientos fiscalizados Fase II

Provincia Ayuntamiento Habitantes 01/01/2017

Tramo de población

Pontevedra Vigo 292.986 Más de 50.000

A Coruña A Coruña 244.099 Más de 50.000

Lugo Lugo 97.995 Más de 50.000

Pontevedra Pontevedra 82.671 Más de 50.000

Pontevedra Vilagarcía de Arousa 37.479 De 20.001 a 50.000 A Coruña Arteixo 31.534 De 20.001 a 50.000 A Coruña Ames 30.835 De 20.001 a 50.000 Pontevedra Sanxenxo 17.241 De 10.001 a 20.000 Pontevedra Baiona 12.169 De 10.001 a 20.000 A Coruña As Pontes de García Rodríguez 10.324 De 10.001 a 20.000

Total 10 857.333

193489

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



9

1.2.2 ÁMBITO OBJETIVO

El ámbito objetivo e refiere a las actuaciones en materia ambiental llevadas a cabo por las

entidades que constituyen el ámbito subjetivo de la fiscalización.

1.2.3 ÁMBITO TEMPORAL

En el ámbito temporal, la fiscalización se extendió a las actuaciones en materia medioambiental

que hubieran realizado estas entidades en el ejercicio 2017 y hasta mayo de 2018, pudiendo

abarcar aquellos ejercicios (anteriores y posteriores) que se consideraron necesarios para la

consecución de los objetivos previstos.

I. 3 TIPO DE FISCALIZACIÓN, OBJETIVOS Y ALCANCE

La fiscalización tiene carácter horizontal con un ámbito subjetivo delimitado por las entidades

locales de Galicia con más de 10.000 habitantes. También se trata de una fiscalización de

cumplimiento, en cuanto que se verificó la aplicación de la legislación medioambiental y la

aprobación por los ayuntamientos de normativa propia en la materia. Por último, en cuanto que

se analizaron las medidas adoptadas por los ayuntamientos y la ejecución de los programas

presupuestarios destinados a la protección y mejora del medio ambiente, podemos hablar de una

fiscalización operativa.

Los objetivos generales de esta actuación coordinada del Consello de Contas de Galicia, del

Tribunal de Cuentas y del resto de Órganos de control externo son:

Referidos a las actuaciones de los ayuntamientos en materia ambiental, de forma global:

1) Analizar en qué medida las entidades locales desarrollan actuaciones en materia

ambiental, sí las mismas llevan a cabo en el marco de una planificación específica, las

principales áreas a las que afectan, la aprobación de normativa referida a la materia, así

como las medidas más relevantes adoptadas para su ejecución.

2) Revisar los programas presupuestarios relativos a la protección y mejora del medio

ambiente, así como, en su caso, la existencia de objetivos e indicadores en los mismos.

3) Analizar las acciones desarrolladas en el seno de los ayuntamientos dirigidas a dar

cumplimiento, en su propio funcionamiento interno, a la defensa y protección del medio

ambiente y a mantener el equilibrio ecológico.

193490

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



10

4) Determinar la adopción por los ayuntamientos de medidas para la difusión entre la

población de hábitos personales y sociales dirigidos a la defensa y protección del medio

ambiente y a mantener el equilibrio ecológico.

Referidos a las actuaciones de los ayuntamientos en relación con las contaminaciones

atmosférica, luminosa y acústica y a la recogida selectiva de residuos sólidos urbanos:

5) Verificar el efectivo ejercicio por las entidades locales de las obligaciones legalmente

establecidas en el ejercicio de sus competencias en relación con la contaminación

atmosférica, contaminación luminosa, contaminación acústica y con la recogida selectiva

de residuos sólidos urbanos.

6) Examinar las actuaciones y medidas específicas adoptadas en materia ambiental por las

entidades locales para el desarrollo de la gestión del municipio y la prestación de los

servicios públicos en relación con la contaminación atmosférica, contaminación luminosa,

contaminación acústica y con la recogida selectiva de residuos sólidos urbanos.

7) Evaluar la ejecución de los programas presupuestarios destinados a la protección contra

la contaminación atmosférica, contaminación luminosa, contaminación acústica y con la

recogida selectiva de residuos sólidos urbanos, y en su caso, de aquellos otros con

posibles efectos en las mismas.

En cuanto a su alcance, la fiscalización se desarrolló en dos fases. En la primera se realizó un

examen global de las actuaciones y medidas adoptadas en materia medioambiental por las

entidades locales y su coste y financiamiento.

Posteriormente, se desarrolló un análisis más concreta de actuaciones específicas en materia de

contaminación atmosférica, contaminación luminosa, contaminación acústica y recogida selectiva

de residuos sólidos urbanos.

El desarrollo de esta fiscalización se llevó a cabo mediante tramitación electrónica a través del

área restringida de la sede electrónica del Tribunal de Cuentas. Acompañando a las

notificaciones de la fiscalización se enviaron guías con las instrucciones de acceso, tramitación y

remisión de los formularios, indicándose los enlaces de acceso al trámite.

I.4 NORMATIVA REGULADORA

La normativa reguladora de la materia objeto de fiscalización se incluye, fundamentalmente, en

las siguientes disposiciones ordenadas por competencia, rango y fechas:

193491

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



11

LEGISLACIÓN ESTATAL Y DE LA UNIÓN EUROPEA

- Reglamento (CE) nº 1221/2009 del Parlamento Europeo y del Consello, del 25 de noviembre

de 2009, relativo a la participación voluntaria de organizaciones en un sistema comunitario de

gestión y auditoría ambientales (EMAS), y por el que se derogan el Reglamento (CE) 761/2001 y

las Decisiones 2001/681/CE y 2006/193/CE de la Comisión.

- Reglamento (CE) nº 66/2010 del Parlamento Europeo y del Consello del 25 de noviembre de

2009, relativo a la etiqueta ecológica de la Unión Europea.

- Reglamento (UE) nº 1293/2013 del Parlamento Europeo y del Consello, del 11 de diciembre

de 2013, relativo al establecimiento de un Programa de Medio Ambiente y Acción por el Clima

(LIFE) y por el que se deroga el Reglamento (CE) nº 614/2007.

- Directiva 2002/49/CE del Parlamento Europeo y del Consello, del 25 de junio de 2002 sobre

evaluación y gestión del ruido ambiental (DOCEL 189, 18 de julio).

- Directiva 2001/42/CE, del Parlamento Europeo y del Consello, del 27 de junio de 2001,

relativa a la evaluación de los efectos de determinados planes y programas en el medio.

- Directiva 2003/87/CE, del Parlamento Europeo y del Consello, del 13 de octubre de 2003, por

la que se establece un régimen para el comercio de derechos de emisión de gases de efecto

invernadero.

- Directiva 2004/35/CE, del Parlamento Europeo y del Consello, del 21 de abril de 2004, sobre

responsabilidad ambiental en relación con la prevención y reparación de daños ambientales.

- Directiva 2011/92/UE, del Parlamento Europeo y del Consello, del 13 de diciembre de 2011,

relativa a la evaluación de las repercusiones de determinados proyectos públicos y privados sobre

el medio ambiente (modificada por Directiva 2014/52/UE del Parlamento Europeo y del Consello

del 16 de abril).

- Decisión 1386/2013/UE del Parlamento Europeo y del Consello, del 20 de noviembre de

2013, relativa al Programa General de Acción de la Unión en materia de Medio Ambiente hasta

2020 “Vivir bien, respetando los límites de nuestro planeta”.

- Ley 34/2007, del 15 de noviembre, de calidad del aire y protección de la atmosfera (BOE nº

275, 16 noviembre).

- Ley 26/2007, del 23 de octubre, de Responsabilidad Ambiental (BOE nº 255, 24 de octubre).

- Real Decreto 2090/2008, del 22 de diciembre, por el que se aprueba el Reglamento de

193492

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



12

desarrollo parcial de la Ley 26/2007, del 23 de octubre, de Responsabilidad Ambiental (BOE nº

308, 23 de diciembre).

- Ley 2/2011, del 4 de marzo, de Economía Sostenible.

- Real Decreto Legislativo 1/2016, del 16 de diciembre, por el que se aprueba el Texto

Refundido de la Ley de Prevención y Control Integrados de la Contaminación.

- Real Decreto 102/2011, del 28 de enero, de mejora de la calidad del aire (BOE nº 25, 29

enero).

- Ley 21/2013, del 9 de diciembre, de Evaluación Ambiental (BOE nº 296, 11 diciembre).

- Real Decreto Legislativo 1/2016, del 16 de diciembre, por el que se aprueba el texto

refundido de la Ley de prevención y control integrados de la contaminación (BOE nº 316, 31 de

diciembre).

- Ley 42/2007, del 13 de diciembre, del Patrimonio Natural y de la Biodiversidad (BOE nº 299,

14 de diciembre).

- Real Decreto Legislativo 1/2001, del 20 de julio, por el que se aprueba el texto refundido de

la Ley de Aguas (BOE nº 176, 24 de julio).

- Ley 27/2006, del 18 de julio, por la que se regulan los derechos de acceso a la información,

de participación pública y de acceso a la justicia en materia de medio ambiente (incorpora las

Directivas 2003/4/CE y 2003/35/CE) (BOE nº 171, 19 de julio).

- Real Decreto 1890/2008, del 14 noviembre, aprueba el Reglamento de eficiencia energética

en instalaciones de iluminación exterior y sus Instrucciones técnicas complementarias EA-01 a

EA-07 (BOE 279, 19 de noviembre).

- Ley 37/2003, del 17 de noviembre, del Ruido (BOE nº 276, 18 de noviembre).

- Real Decreto 1513/2005, del 16 diciembre, de Evaluación y gestión del ruido medioambiental

(BOE nº 301, 17 de diciembre).

- Real Decreto 1367/2007, del 19 de octubre, por el que se desarrolla la Ley 37/2003, del 17

de noviembre, del Ruido, en lo referente a zonificación acústica, objetivos de calidad y emisiones

acústicas (BOE nº 254, 23 de octubre).

- Ley 22/2011, del 28 julio, de Residuos y suelos contaminados (BOE nº 181, 29 de julio).

- Ley 7/1985, del 2 de abril, reguladora de las bases del régimen local (BOE nº 80, 3 de abril).

193493

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



13

- Real decreto legislativo 781/1986, del 18 de abril, por el que se aprueba el texto refundido de

las disposiciones legales vigentes en materia de régimen local (BOE nº 96, 24 de abril).

- LEGISLACIÓN AUTONÓMICA

- Estatuto de Autonomía de Galicia-Ley orgánica 1/1981 (DOG nº 24, 1 de octubre; BOE nº

101, 28 de abril).

- Ley 5/1997, del 22 de julio, de Administración Local de Galicia (DOG nº 149, 5 de agosto).

- Ley 1/1995, del 2 de enero, de protección ambiental de Galicia (DOG nº 29, 10 de febrero;

BOE nº 143, 16 de junio).

- Ley 8/2009, del 22 de diciembre, por la que se regula el aprovechamiento eólico en Galicia y

se crea el canon eólico y el Fondo de Compensación Ambiental (DOG nº 252, 29 de diciembre;

BOE nº 30, do 4 de febrero de 2010).

- Ley 8/2002, del 18 de diciembre, de protección del ambiente atmosférico de Galicia (DOG nº

252, 31 de diciembre; BOE nº 18, 21 de enero de 2003).

- Decreto 83/2018, del 26 julio, aprueba el Plan básico de Galicia (DOG nº 162, 27 de agosto).

- Decreto 106/2015, del 9 de julio, sobre contaminación acústica de Galicia (DOG nº 145, 3 de

agosto).

- Ley 10/2008, del 3 noviembre, de Residuos de Galicia (DOG nº 224, 18 de noviembre).

- Plan de gestión de residuos urbanos de Galicia (PGRUG) 2010-2020.

- Ley 9/2010, del 4 de noviembre, de aguas de Galicia (DOG nº 222, 18 de noviembre).

- Ley 2/2016, del 10 de febrero, del suelo de Galicia (DOG nº 34, 19 de febrero).

- Decreto 143/2016, del 22 de septiembre, por el que se aprueba el Reglamento de la Ley

2/2016, del 10 de febrero, del suelo de Galicia (DOG nº 213, 9 de noviembre).

LEGISLACIÓN DE CONTROL EXTERNO

- Ley orgánica 2/1982, del 12 de mayo, del Tribunal de Cuentas (BOE nº 121, del 21 de mayo).

- Ley 6/1985, del 24 de junio, del Consello de Contas de Galicia (DOG nº 130, del 9 de julio).

- Ley 8/2015, del 7 de agosto, de reforma de la Ley 6/1985, del 24 de junio, del Consello de

Contas (DOG nº 164, del 28 de agosto de 2015).

- Reglamento de régimen interior del Consello de Contas de Galicia del 23 de febrero de 2017

193494

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



14

(DOG nº 46, del 7 de marzo).

I.5 LIMITACIONES AL ALCANCE

Con carácter general los ayuntamientos no prestaron adecuadamente la colaboración necesaria

para la realización de los trabajos de campo, enviando tarde y, en muchos casos, de forma

incompleta la información y documentación que se estimó necesaria para la realización de esta

fiscalización, por esto su desarrollo se vio entorpecido, provocando que no se pudiese cumplir

con el cronograma previsto por el Consello de Contas para el desarrollo de los trabajos, que no

se pudiese contrastar la información con la documentación correspondiente y que, por lo tanto,

los datos obtenidos no son totalmente fiables.

El día 16 de mayo de 2018 se inició la primera fase del trámite de la fiscalización, comunicando

por escrito a los 55 ayuntamientos los objetivos generales de la fiscalización y la forma en la que

se iba a desarrollar la misma, estableciendo como fecha última para la rendición el 15 de junio.

Finalizado este plazo y dado que sólo un escaso número de ayuntamientos cumplieran con el

deber de colaboración recogido en el artículo 23 de la Ley 6/1985, del Consello de Contas de

Galicia, se hizo un segundo requerimiento poniendo como fecha límite el 7 de julio, sin que

tampoco se obtuviese la colaboración de un total de 17 ayuntamientos a pesar de que también

se hicieron recordatorios a través de correo electrónico y por teléfono.

Finalmente, después de múltiples comunicaciones y de recordarles directamente a los alcaldes su

obligación de colaboración, cumplimentaron el trámite en la sede electrónica del Tribunal de

Cuentas 53 de los 55 ayuntamientos incluidos en la fiscalización, cerrándose el trámite el 4 de

junio de 2019 con la limitación de que varias entidades sólo cumplimentaron los cuestionarios

sin acompañar en todo o en parte la documentación que se exigía en los mismos.

Los ayuntamientos que no enviaron la información incumpliendo con su deber de colaboración,

suponiendo por lo tanto una limitación al alcance de la fiscalización, fueron:

Cuadro 5: Ayuntamientos incumplidores Fase I

Provincia Ayuntamiento Habitantes 01/01/2017

A Coruña Sada 15.242

Pontevedra Vilanova de Arousa 10.361

El 11 de diciembre de 2018 se inició la segunda fase de la fiscalización con la notificación a los

10 ayuntamientos objeto de la muestra, cumpliendo todos con su obligación de colaboración,

aunque con muchos obstáculos y retrasos, cerrándose también el trámite el 4 de junio de 2019.

193495

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



15

II. CONCLUSIONES

Como resultado de la fiscalización realizada sobre las actuaciones de las entidades locales de

Galicia en materia medioambiental en los ejercicios 2017 y 2018 se desprenden las siguientes

conclusiones:

II.1. RESPONSABILIDAD DEL ENTE FISCALIZADO

Los diferentes órganos municipales deben garantizar que las actividades, operaciones

presupuestarias y financieras y la información reflejadas en sus estados financieros resultan

conformes con las normas aplicables. Así mismo son responsables del sistema de control interno

que consideren necesario para garantizar que la actividad revisada esté libre de incumplimientos

legales y de incorrecciones materiales debidas a fraude o error.

II.2. RESPONSABILIDAD DEL CONSELLO DE CONTAS

La responsabilidad del Consello de Contas de Galicia es la de expresar una conclusión de

auditoría sobre la gestión y sobre el cumplimiento de la legalidad en materia de medio ambiente

por parte de las entidades incluidas en el ámbito subjetivo de este informe, sobre las

obligaciones derivadas de la normativa aplicable en cada una de las áreas objeto de fiscalización,

así como el respeto a los principios contables y presupuestarios.

Para alcanzar los objetivos establecidos para este informe se realizó un análisis de la

documentación remitida por las entidades fiscalizadas de conformidad con los Principios

fundamentales de fiscalización de las Instituciones Públicas de Control Externo. Esta normativa

exige el cumplimiento de los requerimientos de ética así como la planificación y ejecución de la

auditoría con el fin de obtener una seguridad razonable de que las actividades revisadas resulten,

en todos los aspectos significativos, conformes con la normativa aplicable.

II.3. CONCLUSIONES SOBRE LAS ACCIONES GENERALES DE LAS ENTIDADES LOCALES EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL

II.3.1 PLANIFICACIÓN Y GESTIÓN MEDIOAMBIENTAL LLEVADAS A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS

Se produjo una escasa asunción de compromisos medioambientales por los ayuntamientos y un

desarrollo incompleto de las actuaciones de planificación medioambiental que recoge la Agenda

21 así como de las herramientas de implantación de un Sistema de gestión ambiental.

193496

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



16

1. De los 53 ayuntamientos analizados, 20 no disponen de una unidad específica dedicada a la

gestión de esta materia. De ellas, 3 entidades disponen de personal técnico en materia

medioambiental adscrito a otras unidades y 17 no cuentan con unidad ni con personal

especializado.

2. La dotación de especialistas en las entidades que disponían de unidad específica en la materia

se manifiesta insuficiente. En 9 de los 33 ayuntamientos que disponen de departamentos

específicos con competencia en materia de medio ambiente no se doto personal técnico

especializado y, además, los ayuntamientos de menos de 50.000 habitantes sólo cuentan de

media con un técnico medioambiental.

3. Adhesión a Agenda 21. La asunción de este compromiso medioambiental por los

ayuntamientos fue muy escasa, ya que sólo 18 entidades se adhirieron a los compromisos de

desarrollo sostenible de la Carta de Aalborg. No firmaron la adhesión 11 entidades entre

20.001 y 50.000 habitantes y 24 entidades entre 10.001 y 20.000 habitantes.

4. Adhesión a otras asociaciones o agrupaciones de ayuntamientos. La misma falta de

compromiso se manifiesta en el hecho de que 39 ayuntamientos no forman parte de las

agrupaciones de la FEMP para la defensa del medio ambiente. De ellas, 25 entidades

tampoco están adheridas a Agenda 21.

5. Desarrollo de la Agenda 21. El cumplimiento del protocolo de actuación a que obliga la

Agenda 21 también fue escaso ya que, de los 18 ayuntamientos que se adhirieron a la

Agenda 21, únicamente 5 entidades que subscribieron los compromisos da Agenda 21

culminaron el procedimiento establecido para su desarrollo, por lo que para las 13 entidades

restantes la adhesión a este protocolo fue simplemente una declaración de intenciones.

6. La falta de compromiso medioambiental también se manifiesta en la escasa implantación de

Sistemas de gestión ambiental que posibilitarían la certificación y control de sus proyectos por

una entidad internacional. Únicamente 12 ayuntamientos desarrollaron SGMA y en sólo 3

casos abarca a la totalidad del Ayuntamiento. No tienen implantado un SGMA 4 entidades de

más de 50.000 habitantes, los Ayuntamientos de Vigo, Lugo, Ourense y Ferrol.

II.3.2 ACTUACIONES MEDIOAMBIENTALES LLEVADAS A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS

Se detectó una carencia de normativa reguladora propia desarrollada en ordenanzas locales, la

actividad de control medioambiental fue mue limitada así como también se produjo una escasa

labor de sensibilización de los propios trabajadores. La mayor parte de las actuaciones de mejora

193497

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



17

de la eficiencia energética en el seno de los ayuntamientos se refirieron a la reducción del

consumo eléctrico.

7. Informaron contar con normativa en la materia medioambiental 38 ayuntamientos, aunque no

en todos los casos se trata de ordenanzas aprobadas específicamente para la regulación de

actividades con repercusión medioambiental, como es el caso de las ordenanzas de limpieza

viaria o del uso de las playas.

8. La mayoría de los ayuntamientos (41) realizaron actividades de sensibilización de la

ciudadanía sobre los problemas medioambientales.

9. El 58% de los ayuntamientos realizaron actuaciones de inspección y control para detectar la

comisión de infracciones de la normativa medioambiental. La mayor parte de los 22

ayuntamientos (42%) que no llevaron a cabo estas actuaciones tienen menos de 20.000

habitantes.

10. Únicamente 7 ayuntamientos no tomaron ninguna medida dirigida a promover en el

propio funcionamiento interno la protección del medio ambiente, aunque los que las

aplicaron lo hicieron de forma puntual. Además, fue muy escaso el número de ayuntamientos

que realizaron actividades de formación de sus trabajadores, sólo 13 entidades.

11. Solamente 8 ayuntamientos concedieron ayudas o subvenciones dirigidas a actuaciones de

protección del medio ambiente, se trata fundamentalmente de convenios con entidades o

asociaciones sin fin de lucro.

II.3.3 GASTOS E INGRESOS EN MATERIA DE MEDIO AMBIENTE

Se acusa poca relevancia cuantitativa de los gastos en la protección medioambiental, inadecuada

contabilización tanto de los ingresos como de los gastos que tienen como finalidad la gestión,

protección y mejora del medio ambiente y falta de definición de objetivos e indicadores que

permitan verificar el grado de cumplimiento de los gastos en esta materia.

12. En el ejercicio 2017 los gastos en medio ambiente tuvieron muy poca relevancia ya que no

llegaron al 3% del importe total de los servicios públicos básicos.

13. No se contabilizan adecuadamente los créditos en función de su finalidad y de los objetivos

que con ellos se pretende conseguir, de acuerdo con la clasificación por áreas de gasto,

políticas de gasto y grupos de programas que se detallan en la Orden EHA/2565/2008, del 3

de diciembre, que aprueba la estructura de los presupuestos de las entidades locales.

14. Aunque algunos ayuntamientos manifestaron contar con objetivos e indicadores

presupuestarios para el grupo de programa 172–Protección y mejora del medio ambiente,

ninguno de ellos aporto información sobre los mismos.

193498

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



18

15. Un total de 34 ayuntamientos informaron haber recibido subvenciones para proyectos en

materia de medio ambiente, con un total de derechos reconocidos 3.416.026 euros; los

fondos procedieron fundamentalmente de la Comunidad Autónoma y de las Diputaciones

provinciales. Los datos aportados por los ayuntamientos no coinciden en términos globales

con los suministrados por las administraciones concedentes.

16. La Xunta de Galicia destino a esta materia el Fondo de compensación ambiental con un

total de 11 millones de euros y otras líneas de subvenciones de la Consellería de Medio

Ambiente, Territorio y Vivienda por importe de 3.564.709 de euros. Las 4 Diputaciones

provinciales también contemplaron en sus presupuestos ayudas en materia medioambiental.

La mayor parte de los ayuntamientos beneficiarios de estas ayudas son entidades locales con

menos de 10.000 habitantes.

II.4. CONCLUSIONES SOBRE LAS ACTUACIONES ESPECÍFICAS LLEVADAS A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA, LUMINOSA, ACÚSTICA Y LA GESTIÓN DE RESIDUOS

Prácticamente no existe regulación municipal ni se realizan controles de la calidad del aire, de la

contaminación luminosa o acústica; es muy escasa la labor de los ayuntamientos cara a la

concienciación ambiental de los ciudadanos; no se contabilizan adecuadamente los créditos en

función de su finalidad y de los objetivos que con ellos se pretende conseguir, de acuerdo con la

clasificación por áreas de gasto, políticas de gasto y grupos de programas que se detallan en la

Orden EHA/2565/2008, que aprueba la estructura de los presupuestos de las entidades locales.

II.4.1 CONCLUSIONES EN RELACIÓN CON LAS ACTUACIONES EN MATERIA DE CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA.

17. Solamente el Ayuntamiento de Vigo tiene una ordenanza específica respecto de la

contaminación atmosférica, aunque no está adaptada a la Ley 34/2007, de calidad del aire

y protección de la atmosfera.

18. Únicamente 5 de los 10 ayuntamientos analizados tienen adaptado el plan urbanístico a la

Ley 34/2007, de calidad del aire y protección de la atmosfera.

19. En cuanto a la realización de mediciones y avaluaciones de la calidad del aire, sólo A

Coruña y Pontevedra las llevaron a cabo.

20. El Ayuntamiento da Coruña es el único que tiene un protocolo de actuación en el caso de

superar los objetivos de calidad atmosférica.

193499

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



19

21. Ningún Ayuntamiento dispone de planes o programas para el cumplimiento y mejora de

objetivos de calidad del aire.

22. Sólo los 4 ayuntamientos de más de 50.000 habitantes analizados en la segunda fase de la

fiscalización adoptaron medidas dirigidas a cumplir con los objetivos de calidad del aire

marcados por el RD Legislativo 102/2011, relativo a la mejora de la calidad del aire.

23. Los Ayuntamientos de Pontevedra y Vigo fueron los únicos que realizaron actuaciones de

control e inspección en materia de contaminación atmosférica. Lugo, As Pontes y Sanxenxo

realizan el control en los casos de solicitud de licencia de actividad, comunicaciones previas

o declaración responsable de inicio de actividad.

24. Ningún Ayuntamiento emplea el programa presupuestario 1721-Protección contra la

contaminación acústica, luminosa y atmosférica en las zonas urbanas para la contabilización

de los gastos relativos a la contaminación atmosférica ni tiene establecido indicadores

presupuestarios en relación con este tipo de contaminación.

II.4.2 CONCLUSIONES EN RELACIÓN CON LAS ACTUACIONES EN MATERIA DE CONTAMINACIÓN LUMINOSA.

25. Vigo es el único Ayuntamiento que tiene normativa propia que está adaptada al RD

1890/2008, Reglamento de eficiencia energética en instalaciones de iluminación exterior.

26. En ningún Ayuntamiento se realizó una zonificación luminosa de su territorio ni se declaró

alguna zona de especial protección

27. Non existen protocolos de actuación para los casos de superación de los niveles de calidad

luminosa en ningún Ayuntamiento examinado en esta segunda fase.

28. Únicamente los Ayuntamientos da Coruña, As Pontes, Vigo y Vilagarcía, realizaron estudios

o auditorías energéticas y luminosas de la iluminación pública y, de ellos, sólo A Coruña y

Vigo tienen planes estratégicos o de acción para definir objetivos generales y acciones para

conseguirlos.

29. Los Ayuntamientos de Ames, As Pontes, Arteixo, A Coruña y Baiona no realizaron ninguna

actuación en relación con la prevención y reducción de la contaminación luminosa.

30. Los ayuntamientos de Pontevedra, Vigo y Vilagarcía son los únicos que observan los

requisitos de mantenimiento de los niveles de eficiencia energética en la iluminación exterior

y que tienen las instalaciones certificadas con una etiqueta de cualificación energética.

31. No se realizan inspecciones con la finalidad de garantizar el cumplimiento de la normativa

en materia de contaminación luminosa.

193500

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



20

32. Sólo el Ayuntamiento de Arteixo emplea el programa presupuestario 1721-Protección contra

la contaminación acústica, luminosa y atmosférica en las zonas urbanas para la

contabilización de los gastos relativos a la contaminación luminosa y ninguna entidad tiene

establecido indicadores presupuestarios en relación con este tipo de contaminación.

II.4.3 CONCLUSIONES EN RELACIÓN CON LAS ACTUACIONES EN MATERIA DE CONTAMINACIÓN ACÚSTICA.

33. En los Ayuntamientos de Ames, Arteixo, As Pontes, Baiona y Vilagarcía no existe

normativa municipal en esta materia, incumpliendo lo dispuesto en la Ley 36/2003, del

ruido y en el Decreto 106/2015 sobre contaminación acústica de Galicia.

34. Únicamente A Coruña y Lugo hicieron una zonificación de su territorio en áreas acústicas.

Sólo los Ayuntamientos da Coruña y Vigo elaboraron mapas de ruido y planes de acción.

35. Cuentan con estaciones de medición acústica únicamente los Ayuntamientos de A Coruña

y Pontevedra.

36. Los ayuntamientos de Ames, Arteixo, As Pontes, Baiona y Vilagarcía no realizaron

actuaciones de vigilancia e inspección en esta materia.

37. Excepto Vigo, ningún Ayuntamiento declaró zonas de especial protección acústica.

38. Sólo el Ayuntamiento de Pontevedra llevó a cabo algún tipo de actuaciones para la mejora

de la calidad acústica en las instalaciones municipales.

39. Solamente el Ayuntamiento de Vigo emplea el programa presupuestario 1721-Protección

contra la contaminación acústica, luminosa y atmosférica en las zonas urbanas para la

contabilización de los gastos relativos a la contaminación acústica y tiene establecidos

indicadores presupuestarios en relación con este tipo de contaminación.

II.4.4 CONCLUSIONES EN RELACIÓN CON LA GESTIÓN DE RESIDUOS.

40. En los Ayuntamientos de Ames, As Pontes, Lugo, Baiona y Vilagarcía no existe normativa

municipal en la materia. El Ayuntamiento de Ames se rige por la normativa en la materia

de la Mancomunidad del Barbanza

41. Sólo Arteixo tiene elaborado el programa de gestión de residuos previsto por la Ley

22/2011 y por la Ley de residuos de Galicia.

42. Se incumple con la obligación de elaborar y publicar un informe anual sobre la situación de

la producción y gestión de los residuos.

43. Sólo 3 ayuntamientos realizaron una recogida separada de biorresíduos susceptibles de

compostaje.

193501

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



21

44. En cuanto a la forma de gestión del servicio de recogida y transporte de residuos

domésticos 7 de los ayuntamientos emplean la gestión indirecta, formalizada en contratos

de concesión o de servicios; el Ayuntamiento de Baiona presta el servicio con personal

propio; en Ames se presta el servicio a través de la Mancomunidad de la Serra do

Barbanza y en Arteixo a través del Consorcio de As Mariñas.

45. La mayoría de los ayuntamientos gestionan el servicio de recogida separada de residuos de

forma indirecta, formalizado a través de la adhesión al convenio marco o firmando

directamente un convenio con alguna de las entidades gestoras de los sistemas integrados

de gestión autorizadas.

46. Fue escasa la labor de sensibilización para fomentar la disminución en la generación de

residuos e incrementar la separación de origen.

47. Sólo el Ayuntamiento de Vigo tiene establecidos indicadores presupuestarios para el

seguimiento de los gastos registrados en los programas 1621. Recogida de residuos y

1622. Gestión de residuos.

III. RECOMENDACIONES

1. Todos los ayuntamientos deberían adherirse a los compromisos de la Carta de Aalborg y

participar con su gestión municipal en las actuaciones que contempla la Agenda 21 para el

desarrollo sostenible.

2. El compromiso de los ayuntamientos con los problemas medioambientales no se manifiesta

sólo con la mera adhesión a organizaciones o instrumentos como la Carta de Aalborg. Los

ayuntamientos deben tratar de completar el desarrollo de los compromisos de la Agenda 21 y

de las organizaciones de entidades locales a las que se sume.

3. Es recomendable que las entidades locales se doten de sistemas de gestión ambiental

homologables que les ayuden a organizarse y determinar las prácticas, procedimientos y

recursos para llevar a cabo la política ambiental.

4. El complejo desarrollo de las competencias en materia de medio ambiente de las entidades

locales supone que todas ellas deberían contar con un departamento específico para esta

área, dotado de suficiente y cualificado personal que sea capaz de gestionar los objetivos

medioambientales recogidos por la Agenda 21.

5. Todos los ayuntamientos deberían incrementar su labor de concienciación de los ciudadanos

en la necesidad de adoptar hábitos personales y sociales que contribuyan al logro de un

desarrollo sostenible. Se debe, así mismo, incrementar la divulgación de los datos

medioambientales de cada Ayuntamiento.

193502

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



22

6. Todos los ayuntamientos deberían incrementar su labor de control de las infracciones

medioambientales y de los índices de contaminación.

7. Los ayuntamientos deberían dotarse de una normativa propia que desenvuelve sus

competencias en materia medioambiental y les permita realizar una gestión más acorde con

sus circunstancias y con los objetivos de defensa del medio ambiente. En particular, los

ayuntamientos de más de 100.000 habitantes deben ser más escrupulosos en el

cumplimiento de las obligaciones a las que están sometidos por la legislación

medioambiental.

8. Se debe mejorar en la adecuada contabilización de los créditos en función de su finalidad y de

los objetivos que con ellos se pretende conseguir, de acuerdo con la clasificación por

programas establecida por la Orden EHA/2565/2008, que aprueba la estructura de los

presupuestos de las entidades locales.

IV. RESULTADOS DE LA FISCALIZACIÓN

IV.1 ACCIONES GENERALES DE LAS ENTIDADES LOCALES EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL

IV.1.1 PLANIFICACIÓN MEDIOAMBIENTAL LLEVADA A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS

El objeto de este apartado es analizar en qué medida las entidades locales desarrollan

actuaciones en materia ambiental y si las mismas se llevan a cabo en el marco de una

planificación específica; también se trata de determinar las principales áreas a las que afectan,

así como las medidas más relevantes adoptadas para su ejecución.

A. ORGANIZACIÓN DE LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON EL MEDIO AMBIENTE

Se trata en este punto de conocer si los ayuntamientos cuentan con departamentos con

competencias específicas en materia de medio ambiente y, si es el caso, el número y cualificación

del personal que tengan adscrito.

Un total de 33 ayuntamientos, el 60%, disponen de departamentos específicos con competencia

en materia de medio ambiente, sin embargo 9 de ellos no están dotados de personal especialista

en la materia. El número medio de personal técnico adscrito a estas unidades fue de 3

trabajadores en el caso de las entidades con más de 50.000 habitantes y de 1 trabajador en el

193503

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



23

resto, en este cálculo no se tuvieron en cuenta a los ayuntamientos de Ourense y Vigo que no

informaron sobre su personal técnico.

Por su parte, de las 20 entidades que no disponen de una unidad específica con competencias

medioambientales, los ayuntamientos de Cambre, As Pontes y Viveiro si cuentan con personal

técnico especializado, con una dotación de una persona respectivamente.

De los ayuntamientos de más de 20.000 habitantes sólo A Estrada, Ponteareas y Oleiros no

disponen de departamento con competencias en medio ambiente ni de personal especializado.

Del mismo modo, el 45% de los 31 ayuntamientos de 10.000 a 20.000 habitantes tampoco

tienen departamento específico ni personal especializado.

En el desarrollo de la fiscalización se demostró que haber creado un departamento de medio

ambiente no es suficiente garantía de una buena gestión medioambiental, muchas veces no es

más que una declaración de buenas intenciones, ya que si no se dota de personal técnico

suficiente y cualificado no se podrá aportar ningún avance en la defensa y mejora

medioambiental.

Las respuestas obtenidas se muestran en el siguiente cuadro y en el anexo I:

Cuadro 6: Organización en materia de medio ambiente

Tramo de población Unidad con competencia

medioambiente Ayuntamientos con unidad con

competencias ambientales Ayuntamientos sin unidad con competencias

ambientales

Nº de Ayuntamie

ntos Si No

Nº de Ayuntami

entos

Nº técnicos especialistas

Media técnicos

especialistas

C. con personal con competencias

C. sin personal con competencias

Personal con competencias

Media de

personal

Más de 50.000 7 7 0 7 16 3

De 20.001 a 50.000 15 11 4 11 11 1 1 3 1 1

De 10.001 a 20.000 31 15 16 15 15 1 2 14 2 1

B. ADHESIÓN A AGRUPACIONES DE MUNICIPIOS CON OBJETIVOS MEDIOAMBIENTALES

Se Preguntó a los ayuntamientos sobre su integración en las principales redes de ciudades

implicadas en la defensa del medio ambiente o en otras asociaciones que compartan los mismos

objetivos. En el ámbito nacional, las asociaciones más relevantes son la Red Española de

Ciudades por el Clima, la Red Española de Ciudades Saludables y la Red de Gobiernos Locales

+Biodiversidad.

La Red Española de Ciudades por el Clima es una sección de la Federación española de

municipios y provincias que busca lograr una coordinación entre los ayuntamientos en la lucha

193504

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



24

contra el cambio climático. Según lo publicado en su web están adheridos 23 ayuntamientos

gallegos a esta red. Para formar parte de la red los municipios deben determinar un conjunto de

actuaciones plasmado en un Plan de Actuación que incluya medidas en los ámbitos de la

energía, transportes, edificación y plan urbano, con la finalidad de sentar las bases

institucionales para la progresiva reducción de la emisión de gases de efecto invernadero en el

municipio.

Las ciudades que participan en la Red deben asumir los compromisos adoptados en el Acuerdo

de París, aprobado en la 21ª Conferencia de las Partes de la Convención Marco de Naciones

Unidas sobre el Cambio Climático, que establece el marco global de lucha contra el cambio

climático.

La Red Española de Ciudades Saludables también s una sección de la Federación española

de municipios y provincias a la que, según lo publicado en su web, están adheridos 17

ayuntamientos gallegos. La RECS tiene entre otros los siguientes objetivos:

- La promoción y protección de la salud y del bienestar de los ciudadanos, en concordancia con

los principios de actuación correspondientes al proyecto “Healthy Cities”, de la Organización

Mundial de la Salud.

- Asegurar el intercambio de experiencias y el desarrollo de proyectos entre ciudades en

materia de promoción y protección de la salud.

- Ayudar a las ciudades participantes a desarrollar modelos operativos de promoción y

protección de la salud.

- Establecer criterios de evaluación e indicadores unificados que permitan evaluar las

actuaciones de la promoción y protección de la salud y la acreditación de la calidad de su

ejecución.

Como las anteriores, la Red de Gobiernos Locales +Biodiversidad es otra sección de la

Federación española de municipios y provincias, la cual tiene por objeto la creación de un marco

estable que impulse y promueva, en el conjunto de los Gobiernos Locales, la adopción de

políticas, planes y programas en materia da conservación y el fomento de la biodiversidad, la

protección del medio hídrico, la restauración de espacios naturales degradados, la mejora de la

conectividad ecológica y la salvaguarda de los ecosistemas. Están adheridos a esta red 16

ayuntamientos gallegos.

No están integrados en ninguna de las agrupaciones de municipios de la Federación española de

municipios y provincias 39 ayuntamientos, el 74%, entre los que se encuentra Ferrol. De los 39

ayuntamientos que no forman parte de las agrupaciones de la FEMP el 64% (25 ayuntamientos)

193505

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



25

tampoco están adheridos a Agenda 21, dentro de estos 25 ayuntamientos, hay 7 entidades con

más de 20.000 habitantes, correspondiendo las 18 restantes al tramo inferior siguiente.

En el ámbito de la Unión Europea tiene especial importancia el Pacto de los Alcaldes para el

clima y la energía, por lo cual las ciudades firmantes se comprometen a actuar para apoyar la

implantación del objetivo europeo de reducción de los gases de efecto invernadero en un 40 % para 2030

y la adopción de un enfoque común para el impulso de la mitigación y la adaptación al cambio climático.

De los 53 ayuntamientos fiscalizados están adheridos a esta agrupación 22 entidades. Entre las entidades

de más de 50.000 habitantes, sólo el Ayuntamiento de Ourense no está integrado en esta red.

En el siguiente cuadro se relacionan las entidades adheridas a alguna de estas agrupaciones:

Cuadro 7: Integración en agrupaciones de ciudades

Ayuntamiento Habitantes

2017

Red Española de Ciudades por el

Clima

Red Española de Ciudades Saludables

Red de Gobiernos Locales

+Biodiversidad

Pacto de los alcaldes por el

clima

Vigo 292.986 Si Si No Si

A Coruña 244.099 Si No No Si

Ourense 105.636 Si Si No No

Lugo 97.995 Si No No Si


96.456 No Si No Si

Pontevedra 82.671 No Si Si Si

Ferrol 67.569 No No No Si

Narón 39.280 No No No Si

Carballo 31.195 No No No Si

Culleredo 29.982 No No Si No

Ribeira 27.159 No No No Si

Cangas 26.490 No No No Si

Cambre 24.348 No No No Si

Ponteareas 22.893 No Si No Si

A Estrada 20.700 No Si No No

Boiro 18.885 No No No Si

Monforte de Lemos 18.783 Si No No No

Nigrán 17.622 No No Si No

Sanxenxo 17.241 No No No Si

Poio 16.871 No No No Si

Viveiro 15.550 Si No No No

O Carballiño 13.854 Si No Si Si

193506

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



26


2017

Red Española de Ciudades por el

Clima

Red Española de Ciudades Saludables

Red de Gobiernos Locales

+Biodiversidad

Pacto de los alcaldes por el

clima


13.581 No No No

Si

Fene 13.110 No No No Si

Betanzos 12.941 No No No Si

Bueu 12.145 No No No Si

A Laracha 11.281 No No No Si

Rianxo 11.188 No No No Si

O Grove 10.746 Si Si Si No

Otros instrumentos a los que ayuntamientos gallegos manifiestan haberse adherido son:

El Pacto de Política Alimentaria Urbana de Milán, en el que se hace un llamamiento para

que se apliquen sistemas alimentarios sostenibles que fomenten la accesibilidad de alimentos

saludables para los habitantes de las ciudades, la protección de la diversidad biológica y la

reducción del desperdicio de alimentos. Busca la coordinación de políticas para desarrollar

sistemas alimentarios sostenibles, inclusivos, seguros y diversificados, para asegurar comida si es

accesible a todos en un marco de acción basado en los derechos, con el fin de reducir los

desperdicios de alimentos y preservar la biodiversidad y, al mismo tiempo, mitigar los efectos del

cambio climático. El Ayuntamiento de Santiago de Compostela está adherido a los compromisos

de este Pacto.

Los ayuntamientos de Ferrol, Ourense y O Barco están adheridos a la Red Gallega de

Ayuntamientos por la Sostenibilidad, que es una asociación voluntaria de Ayuntamientos,

promovida conjuntamente por la Xunta de Galicia y la Federación Gallega de Municipios y

Provincias (FEGAMP) en el año 2008, que pretende impulsar el desarrollo efectivo de los planes

de Sostenibilidad local (Agenda 21 Local).

C. ADHESIÓN A LA AGENDA 21 LOCAL

La Agenda 21 defiende que sean los gobiernos locales los que impulsen un desarrollo sostenible

debido a que son las administraciones más próximas a los problemas que se intentan investigar y

solucionar. Su artículo 28 hace referencia a que como muchos de los problemas y de las

soluciones de que se ocupa la Agenda 21 se relacionan con las actividades locales, la

participación y la cooperación de las entidades locales van a constituir un factor determinante

para el logro de los objetivos del programa. Los entes locales se ocupan de la creación, del

funcionamiento y del mantenimiento de la infraestructura económica, social y ecológica,

193507

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



27

supervisan los procesos de planificación, establecen las políticas y las reglamentaciones

ecológicas locales y contribuyen a la ejecución de las políticas ambientales en los planos nacional

y subnacional. En su carácter de autoridad más próxima a la población desarrollan una función

importantísima en la educación y en la movilización de la ciudadanía en pro del desarrollo

sostenible.

La Agenda 21 fija los siguientes objetivos:

• Lograr un desarrollo sostenible para el municipio y aumentar la calidad de vida para los

ciudadanos.

• Que las autoridades locales realicen consultas con sus respectivas poblaciones y logren un

consenso sobre una 'Agenda 21 local' para la comunidad.

• Crear redes de información y de intercambio de experiencias, cooperación y coordinación entre

las autoridades locales.

• Alentar a que las mujeres y los jóvenes estén representados en los procesos de adopción de

decisiones, planificación y ejecución.

De acuerdo con la información suministrada, 18 de los 53 ayuntamientos de más de 10.000

habitantes firmaron su adhesión al desarrollo de la Agenda 21. Todos los ayuntamientos de más

de 50.000 habitantes firmaron los compromisos de la Carta de Aalborg; en los otros 2 tramos de

población incluidos en la fiscalización el porcentaje de entidades que no se adhirieron ronda el

25%, resultando una cifra muy significativa de 35 ayuntamientos que no manifestaron su interés

en asumir estos compromisos.

Cuadro 8: Adhesión a la Agenda 21

Ayuntamiento Habitantes 2017 Fecha de adhesión a la Agenda 21

Vigo 292.986 28/12/2001

A Coruña 244.099 14/04/2000

Ourense 105.636 02/07/2004

Lugo 97.995 Sin datos

Santiago de Compostela 96.456 27/04/2000

Pontevedra 82.671 27/05/2000

Ferrol 67.569 29/12/2005

Total más de 50.000 habitantes 7 100%

Arteixo 31.534 27/03/2008

Ames 30.835 21/02/2007

Redondela 29.392 16/03/2004

Lalín 20.075 01/03/2004

193508

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



28

Ayuntamiento Habitantes 2017 Fecha de adhesión a la Agenda 21


Boiro 18.885 26/12/2005

Monforte de Lemos 18.783 15/08/2006

Viveiro 15.550 03/04/2003

O Barco de Valdeorras 13.581 01/07/2008

Ordes 12.580 30/06/2008

A Laracha 11.281 24/10/2012

Rianxo 11.188 16/10/2006


D. AUDITORÍA MEDIOAMBIENTAL

La Auditoría Ambiental Municipal es la base de la implantación de la Agenda 21, implica el

análisis, y la consecuente propuesta de actuación con visión integradora, del estado

medioambiental de un municipio. Su objetivo es definir un Plan de Acción Ambiental que permita

dirigir el desarrollo futuro basándolo en criterios de sostenibilidad. Este Plan de Acción va a

permitir el desarrollo de otro mucho más amplio como es la Agenda 21 Local.

El proceso de elaboración de la Auditoría ambiental debe incluir:

1) Un Diagnóstico ambiental que identifique os impactos, las tendencias y los aspectos sobre

los que se puede incidir para mejorar la calidad ambiental y favorecer el desarrollo sostenible

del municipio.

2) Un Plan de Acción que establezca las líneas estratégicas básicas y las actuaciones o

proyectos que se han de llevar a cabo para orientar el municipio en su conjunto hacia la

sostenibilidad

3) Un Plan de Seguimiento que garantiza la aplicación del Plan de Acción, basándose en un

sistema de indicadores con la doble función de determinar la evolución de los parámetros

ambientales y servir de vehículo de comunicación entre los sectores sociales implicados en la

transformación de la ciudad.

D.1) Diagnóstico ambiental

Se pidió a los ayuntamientos que informasen sobre si realizaron un diagnóstico para conocer el

estado inicial del medio ambiente del municipio y su grado de finalización, y se les solicitó, así

mismo, que acompañasen la documentación en la que se plasmó esa diagnosis. Contestaron

193509

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



29

afirmativamente los siguientes 17 ayuntamientos, aunque en 4 casos no tienen acabada esta

actuación:

Cuadro 9: Realización de un diagnóstico medioambiental


2017 Realización de un Diagnóstico

del medio ambiente Situación

Fecha de inicio

Fecha de finalización

Vigo 292.986 Si En curso 10/03/2008

A Coruña 244.099 Si Finalizada 10/04/2002 14/08/2003

Ourense 105.636 Si En curso 01/12/2005

Lugo 97.995 Si Finalizada 12/01/2004 30/09/2005

Pontevedra 82.671 Si Finalizada 15/03/2004 10/04/2008

Ferrol 67.569 Si Finalizada 25/12/2005 29/03/2007

Narón 39.280 Si Finalizada 02/01/2013 01/07/2015

Arteixo 31.534 Si En curso 01/03/2007

Ames 30.835 Si Finalizada 12/09/2011 11/09/2012

Redondela 29.392 Si Finalizada 01/07/2005 29/07/2005

Ribeira 27.159 Si Finalizada 27/10/2005 16/01/2007

Marín 24.637 Si Finalizada 01/04/2009 16/04/2009

Boiro 18.885 Si Finalizada 26/09/2016 29/11/2016

Viveiro 15.550 Si Finalizada 01/09/2003 01/12/2004

O Barco de Valdeorras 13.581 Si Finalizada 01/01/2008 01/01/2009

Ordes 12.580 Si Finalizada 15/08/2016 23/10/2016

A Laracha 11.281 Si En curso 01/11/2016

D.2) Plan de acción ambiental

Se solicitó, así mismo, información sobre la existencia de un Plan de Acción Ambiental en el que

se enmarcasen las Líneas estratégicas, los Programas de actuación y los Proyectos para el

establecimiento de medidas de mejora del medio ambiente.

O Plan de acción ambiental se elaborará a partir de las conclusiones y recomendaciones

expuestas en el documento de Diagnóstico ambiental y es una herramienta que permite ejecutar,

de una forma coherente y sostenible, las actuaciones dirigidas a mejorar el medio ambiente local.

Los objetivos generales que rigen la elaboración de un Plan de acción ambiental son los

siguientes:

• Reducir las emisiones contaminantes.

• Mejorar y conservar la calidad ambiental de la entidad Local.

• Proteger y conservar la riqueza natural del territorio.

193510

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



30

• Optimizar el uso de los recursos naturales (agua, energía u otros recursos).

• Disminuir la dependencia de los recursos no renovables.

• Promover el ejemplo del Ayuntamiento para la ciudadanía.

• Fomentar la participación ciudadana en la toma de decisiones.

• Fomentar cambios de hábitos y actitudes por parte de la población en la línea de la

sostenibilidad.

La definición de las Líneas estratégicas es el primer paso a desarrollar dentro del Plan de

acción ambiental. Las líneas estratégicas son los grandes ejes previsibles para la mejora

ambiental local y la progresión hacia a un modelo de desarrollo sostenible. Deben reflejar la

política ambiental que rige en la entidad Local. Estas grandes áreas temáticas se crean con el fin

de agrupar actuaciones de mejora ambiental con un objetivo común, de manera que su ejecución

sea más fácil y que se tenga en cuenta su relación.

Dentro de una Línea estratégica existen diferentes Programas de actuación, que responden a

cada uno de los diversos objetivos que pretende alcanzar una Línea estratégica.

Dentro de cada Programa de actuación, el Plan de acción ambiental contempla el

establecimiento de los Proyectos, que son aquellos trabajos y actuaciones concretas a realizar

para resolver las carencias e incidencias visualizadas en el Diagnosis ambiental. Los proyectos

deben justificarse y desarrollarse por escrito en un documento de presentación. Los datos

obtenidos fueron los siguientes:

Cuadro 10: Plan de acción ambiental


2017

Plan de acción


Fecha de inicio


Definición de líneas

estratégicas

Programas de

actuación

Proyectos por

programa

Vigo 292.986 No No Si No

A Coruña 244.099 No Si Si Si

Ourense 105.636 No Si No No

Lugo 97.995 Si Finalizada 30/09/2006 18/07/2007 Si No No

Pontevedra 82.671 Si En curso 15/03/2004 Si Si Si

Ferrol 67.569 Si Finalizada 25/12/2005 29/03/2007 Si No No


37.479 No

Si Si Si

Arteixo 31.534 Si No iniciada

01/03/2007

Si Si Si

Ames 30.835 Si Finalizada 14/02/2008 06/04/2012 Si Si Si

Redondela 29.392 No Si Si No

Boiro 18.885 Si En curso 01/12/2016 Si Si No

193511

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



31


2017

Plan de acción


Fecha de inicio


Definición de líneas

estratégicas

Programas de

actuación

Proyectos por

programa

Viveiro 15.550 Si En curso 01/06/2004 Si Si Si


13.581 Si Finalizada 01/01/2009 01/12/2009 Si Si Si

Sarria 13.359 No Si No Si

Ordes 12.580 Si Finalizada 24/10/2016 27/11/2016 Si No Si

A Laracha 11.281 No Si Si No

De los 9 ayuntamientos que abordaron la planificación medioambiental con el desarrollo de un

Plan de acción ambiental sólo 5 lo tienen acabado. Se puede apreciar que en otras 6 entidades,

aunque no existe este Plan como tal, si se definieron medidas dirigidas a la mejora del medio

ambiente local.

D.3) Plan de seguimiento

La implementación da Agenda 21 Local debe entenderse como un proceso permanente, en virtud

de lo cual hay que vigilar tanto su puesta en marcha como su continuidad a través de un

seguimiento realizado por una comisión de seguimiento para cumplir tanto los objetivos de

evaluación y control del desarrollo del plan de acción como para aplicar el sistema de indicadores

o evaluar la participación de los actores sociales.

El desarrollo del Plan de seguimiento implica:

• La creación de la Comisión de seguimiento, que es un organismo encargado de la

evaluación y control del desarrollo de las actuaciones proyectadas en el Plan de Acción

Ambiental.

Las funciones básicas de una Comisión de Seguimiento son:

- Aplicación del Sistema de Indicadores de sostenibilidad.

- Efectuar el seguimiento de las actuaciones ambientales.

- Evaluar el grado de implicación de los agentes sociales y económicos en el proceso.

- Informar sobre los resultados obtenidos en el seguimiento.

- Proponer nuevas acciones o estrategias a partir del desarrollo del Plan de Seguimiento.

La Comisión de seguimiento puede estar formada sólo por miembros municipales, políticos y

técnicos, o integrar a miembros municipales y miembros externos. Sólo dos ayuntamientos

incluidos en la muestra constituyeron la Comisión de seguimiento:

193512

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



32

Cuadro 11: Creación de la Comisión de seguimiento

Ayuntamiento Habitantes 2017 Creación Comisión de

seguimiento Fecha de

constitución Composición

Ames 30.835 Si 18/04/2012 Sólo empleados del

Ayuntamiento

O Barco de Valdeorras 13.581 Si 01/01/2008 Composición mixta

• La creación de indicadores de sostenibilidad que permitan evaluar y proporcionar

información o grado de consecución de los objetivos del Plan de acción ambiental a través de un

sistema de control y medida estandarizado. Podemos clasificar estos indicadores en indicadores

ambientales, sociales, económicos y otros que se refieran a aspectos específicos de cada

Ayuntamiento, que deben combinarse entre sí, pues sólo de esta forma es posible que la

evaluación refleje la sostenibilidad y no un simple dato cuantitativo. Sólo 6 ayuntamientos

informaron que disponen de un sistema de indicadores, si bien 2 entidades no crearon planes de

seguimiento de los mismos lo que les resta utilidad:

Cuadro 12: Creación de un sistema de indicadores


2017



Indicadores ambientales

Indicadores sociales


Plan de seguimiento indicadores

Periodicidad del

seguimiento

A Coruña 244.099 Si Si Si Si Si Si Cada año

Pontevedra 82.671 Si Si Si Si Si No

Ames 30.835 Si Si Si Si No Si Cada año

Boiro 18.885 Si No Si Si No Si Cada cuatro

años

Viveiro 15.550 Si Si Si Si No No


13.581 Si Si Si Si Si Si Otro

• La emisión de la Declaración ambiental, documento que sirve para que la entidad local

informe a organismos públicos, empresas, asociaciones y a la ciudadanía en general del

contenido de las conclusiones que se extraen del diagnóstico ambiental municipal y del que se

pretende con el plan de acción ambiental. Su estructura contiene los siguientes bloques:

− Presentación: en la que se describe el ámbito de actuación, los objetivos y las metas.

− Situación actual de los elementos estudiados: descripción del estado de la atmosfera, agua,

ruidos, transporte, etc., los problemas de sus impactos y las alternativas para solucionarlos.

− Estado general del medio ambiente municipal: expone el resumo global de la situación del

municipio en materia ambiental.

193513

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



33

Sólo Boiro y Ferrol afirman tener una declaración ambiental que fue difundida mediante actos

públicos, medios de comunicación y a través de la propia web municipal.

Cuadro 13: Declaración ambiental y Planes de comunicación


2017 Declaración ambiental

Fecha Duración

Difusión

Actos públicos

Medios comunicación

Redes sociales

Boletines Web

Ayuntamiento

Ferrol 67.569 Si 29/03/2007 Indefinido Si Si Non Si Si

Boiro 18.885 Si 06/12/2016 2017-2030

Si Si Non Non Si

E. PLAN DE PARTICIPACIÓN SOCIAL

En este apartado se analiza si los ayuntamientos tienen establecido un Plan de participación

social para implicar a la sociedad en el conocimiento, la valoración, la prevención y la corrección

de los problemas ambientales.

La estructura del Plan de participación social contempla dos fases de realización:

1) Instrumentos de participación. Deben de estar concebidos para facilitar el debate sobre

las diferentes propuestas y posibles actuaciones, y la elección de aquellas.

Entre estos instrumentos tenemos:

• Reglamento de participación ciudadana: tiene por objeto fomentar la participación ciudadana

en la toma de decisiones.

• Foro ambiental: los ayuntamientos pueden crear órganos de participación ciudadana como el

foro ambiental, que incluye a representantes de asociaciones, de empresas, de entidades y de los

ciudadanos. El foro es un órgano de consulta y ayuda que trabaja conjuntamente con todas las

partes relacionadas con el desarrollo de la Agenda 21 Local.

2) Plan de comunicación. Se concibe para facilitar la comunicación entre el Ayuntamiento y

los ciudadanos, los cuales tienen derecho a la información ambiental. Aquí podemos distinguir:

• Métodos de información y comunicación ambiental: deben escogerse varios métodos

adecuados para facilitar la llegada de sugestiones de los ciudadanos.

• Educación ambiental: o Ayuntamiento organiza actividades y campañas para fomentar la

educación y la sensibilización ambiental en la ciudadanía.

La respuesta de los ayuntamientos sobre la existencia de estos mecanismos de participación

social fue la siguiente:

193514

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



34

Cuadro 14: Plan de participación social


2017

Plan de participación

social

Reglamento de

participación

Consejo municipal de

medioambiente

Foro municipal de

medioambiente

Otras modalidades participación

Vigo 292.986 Si Si No No No

A Coruña 244.099 Si No No No Si

Ourense 105.636 Si No No No Si

Lugo 97.995 Si No No Si No


96.456 Si Si Si No No

Ferrol 67.569 Si Si Si No No

Narón 39.280 Si No No No Si


37.479 Si Si No No Si

Cangas 26.490 Si No Si No Si

Ponteareas 22.893 Si Si No No Si

Boiro 18.885 Si Si No No Si

Viveiro 15.550 Si Si Si Si No

O Carballiño 13.854 Si Si No No No

Barbadás 10.791 Si No No No Si

De acuerdo con la información suministrada únicamente 14 ayuntamientos indican que

establecieron planes de participación ciudadana para implicar a los agentes socioeconómicos en

el conocimiento y resolución de los problemas ambientales. De ellos, 8 cuentan con reglamentos

de participación ciudadana en materia ambiental, 4 constituyeron un Consejo municipal de

medio ambiente y sólo un Ayuntamiento creó un foro municipal de medio ambiente. Por otro

lado, 8 ayuntamientos declaran tener otras modalidades de participación en materia ambiental.

El resumen de la planificación ambiental realizada por los 53 ayuntamientos analizados es que

sólo 18 se adhirieron a la Agenda 21 y que 4 de ellos no realizaron un diagnóstico de su

situación medioambiental inicial. Contrariamente 3 ayuntamientos no adheridos a la Agenda 21

manifiestan tener realizado el diagnóstico medioambiental. Definieron sus líneas estratégicas de

actuación 13 de las 17 entidades que informan contar con un diagnóstico; sólo 9 definieron las

medidas a tomar para la mejora del medio ambiente y únicamente 6 disponen de un sistema de

indicadores, de las que sólo 4 hacen por medio de ellos un seguimiento de los planes de acción.

La conclusión es que únicamente 5 entidades culminaron el procedimiento establecido por la

Agenda 21 para su desarrollo. En el siguiente gráfico se muestras el grado de cumplimiento de

los ayuntamientos adheridos a la Agenda 21:

193515

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



35

Gráfico 1: Nivel de cumplimiento da Agenda 21

IV.1.2 GESTIÓN MEDIOAMBIENTAL LLEVADA A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS

A. SISTEMA DE GESTIÓN MEDIOAMBIENTAL

Un Sistema de Gestión Ambiental (SGMA) es aquella parte del sistema general de gestión que

comprende la estructura organizativa, las responsabilidades, las prácticas, los procedimientos, los

procesos y los recursos para determinar y llevar a cabo la política ambiental, es decir el sistema

tiene que estar integrado dentro de la organización.

Los SGMA se diferencian fundamentalmente por el ámbito de su aplicación, de forma que

mientras que la Agenda 21 Local y sus herramientas asociadas constituyen un instrumento

político que abarca la totalidad del territorio municipal, un SGMA limita su alcance a la

estructura interna del Ayuntamiento y a las dependencias y servicios directamente ligados a él.

Las herramientas para la implantación del SGMA las encontramos en el Reglamento EMAS y en

la ISO 14001.

La Unión Europea viene promoviendo desde 1993 con la publicación del Reglamento de

adhesión voluntaria 1836/93 de Ecogestión y Ecoauditorías, también conocido como “EMAS”,

que las empresas del sector industrial mejoren su comportamiento ambiental, adhiriéndose a

dicho sistema de gestión y auditoría ambiental, obteniendo así un certificado europeo de su

comportamiento ambiental.

193516

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



36

La norma ISO 14001, elaborada por el Comité internacional de normalización ISO, establece los

requisitos necesarios para realizar el proceso de implantación de un SGMA con el objetivo de

facilitar a las organizaciones los procedimientos necesarios para mejorar sus resultados en

términos ambientales.

En cuanto al objeto y campo de aplicación, la norma se puede aplicar a toda entidad que dese

implementar un SGMA así como certificarse por una entidad externa.

La norma ISO-14001 hace referencia a la definición de 20 conceptos que posibilitan la

comprensión de la norma entre los que podemos destacar los siguientes:

– Medio Ambiente: entorno en la cual una organización opera, incluidos el aire, suelo, agua,

los recursos naturales, la fauna, la flora, los seres humanos y sus interrelaciones.

– Aspecto ambiental: elemento de las actividades, productos y servicios de una entidad que

puede interactuar con el medio ambiente.

– Impacto ambiental: todo cambio producido en el medio ambiente, ya sea prejudicial o

beneficioso, como resultado de las actividades que genera la entidad.

– Objetivo ambiental: fin ambiental de carácter general coherente con la política ambiental

que una entidad determina para sí misma.

– Meta ambiental: requisito de desempeño detallado aplicable a la entidad o a parte de esta,

que tiene su origen en los objetivos.

– Organización: corporación, firma, empresa, compañía, institución o autoridad, o parte o

combinación de ellas, sean o no sociedades, privada o pública, que tiene sus propias

funciones y administración.

Sólo 12 ayuntamientos manifestaron tener implantado un SGMA y sólo en 3 de ellos el

sistema implica la totalidad del Ayuntamiento. Están adaptados a la ISO 14001 un total de 8

ayuntamientos y 4 al Sistema Comunitario de Gestión y Auditoría medioambiental,

Reglamento 1221/09 de Ecogestión y Ecoauditorías (EMAS). En 7 entidades el SGMA fue

objeto de revisión y actualización.

193517

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



37

Cuadro 15: Sistema de gestión medioambiental


2017 Sistema de

gestión

Área o departamento

afectado

Adaptado a la ISO 14001

Adaptado a EMAS

Otras certificaciones

Actualizaciones del SGMA

Boiro 18.885

Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Departamento de medio ambiente y Turismo Playas

Si No Si Si

Carballo 31.195

Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos s

Playas Si Si Si Si

A Coruña 244.099


Medio ambiente Si No Si Si

Narón 39.280


Servicio municipal de aguas de Narón (Cía de servicios medioambientales del atlántico, S.A.)

Si No No Si


96.456


Departamento de Parques y Jardines

Si Si Si No

Viveiro 15.550


Gestión de Playas Si Si Si Si

Barbadás 10.791 Si, para o Ayuntamiento

Ayuntamiento de Barbadás

No No No No

Cangas 26.490 Si, para o Ayuntamiento

Ayuntamiento de Cangas

No No No No

Gondomar 14.233



No No No No

Marín 24.637


Lago y Playas Municipales

Si Si No Si

Nigrán 17.622 Si, para o Ayuntamiento

Ayuntamiento de Nigrán

No No No No

Pontevedra 82.671


Servicio Municipal de Abastecimiento e Saneamiento

Si No No Si


Servicio municipal Gestión Residuos Sólidos Urbanos

Si No No Si

Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos s

Servicio municipal (externalizado) de Mantenimiento de Espacios Libres

Si No No Si

193518

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



38

B. POLÍTICA MEDIOAMBIENTAL

La definición de una política medioambiental es el primer paso para la implantación de un

SGMA. Es una agrupación de principios e intenciones formales en cuanto al medio ambiente, se

trata de un documento guía para la mejora ambiental y un elemento fundamental para la

integridad y el éxito del Sistema de Gestión Ambiental fundamentado en la norma ISO 14001.

La política ambiental tiene que ser definida en el máximo nivel directivo, lo cual tiene que poseer

las capacidades y las atribuciones necesarias con el fin de modificar y dirigir el SGMA, ya que la

política es la que potencia la implantación y mejora del SGMA, por lo que debe ser aprobada por

el Pleno municipal.

La política ambiental tiene que manifestar el compromiso de la entidad con el medio ambiente

en los siguientes puntos fundamentales:

El compromiso de cumplir con la legislación ambiental vigente y otros compromisos

existentes.

El compromiso con la mejora continua y la prevención y control de la contaminación.

La toma de medidas para alcanzar un desarrollo sostenible ambiental, social y económico.

El establecimiento de programas de educación ambiental.

El documento que contenga la definición de la política ambiental municipal se debe actualizar

periódicamente en función de los resultados de las auditorías y de la revisión por parte del Pleno

del Ayuntamiento. Tiene que cumplirse y aplicarse, por lo cual se debe trasladar a la totalidad del

personal de la entidad o que trabaje para esta, de manera que cualquier trabajador ajeno a la

organización que realice funciones en nombre de esta tendrá que conocerla.

De acuerdo con la información recibida 16 ayuntamientos cuentan con una política ambiental

definida, aunque algunos de ellos no la tienen aprobada; de estos 7 tienen establecida una

política ambiental para el Ayuntamiento y el resto sólo para áreas determinadas. Sólo 9

ayuntamientos aportaron documentación sobre la materia; en concreto, 5 sobre la política de

gestión de las playas (Carballo, Boiro, Viveiro, Marín y A Coruña), Barbadás sobre compostaje

doméstico, Narón sobre la gestión integral del agua al igual que Pontevedra, que lo mismo que

Santiago tiene establecida una política ambiental en materia de parques y jardines. A Coruña,

además de esta política en parques y jardines, también tiene aprobada una política

medioambiental en lo relativo al mantenimiento de los vehículos y oficinas del servicio de medio

ambiente.

193519

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



39

Cuadro 16: Política Medioambiental

Ayuntamiento Política

medioambiental


afectado

Fecha de aprobación

Responsables de la

implantación

Difusión entre los

trabajadores

Difusión entre los

ciudadanos

Se celebraron cursos y jornadas

Ames Si, para el Ayuntamiento

Ames 04/09/2017 No No Si No

Arteixo

Si, para el Ayuntamiento y para una o varias Áreas o Departamentos


06/07/2015 No Si Si No

Betanzos Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Betanzos Sin datos No No No No

Boiro Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Departamento de medio ambiente e Turismo e Playas

02/06/2008 Si Si Si Si

Carballo Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Playas 28/08/2018 Si Si Si Si

A Coruña Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Medio Ambiente 26/07/2016 Si Si Si Si

Narón Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Servicio Municipal de Aguas de Narón (Compañía de Servicios Medioambientales del Atlántico, S.A.)

29/09/2010 No Si Si Si



Departamento de Parques y jardines

01/08/2008 Si Si No Si

Teo Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos s

Urbanismo y sostenibilidad

Sin datos No No Si

Viveiro Si, para o Ayuntamiento

Ayuntamiento de Viveiro. Playas

01/02/2010 No Si Si Si

Barbadás Si, para o Ayuntamiento

Ayuntamiento de Barbadas

Sin datos Si No Si No

Cangas Si, para o Ayuntamiento

Ayuntamiento de Cangas

Sin datos Si Si Si No

Marín Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos os

Talleres e Playas Municipales

14/02/2018 No Si Si No

Nigrán Si, para el Ayuntamiento

Ayuntamiento de Nigrán

Sin datos No No Si

Pontevedra Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Servicio Municipal de Abastecimiento y Saneamiento

04/02/2015 Si Si Si Si


Servicio municipal Gestión Residuos Sólidos Urbanos

22/02/2017 Si Si Si Si


Servicio municipal (ext.) de Mantenimiento de Espacios Verdes

22/02/2017 Si Si Si Si

Vigo Si, para el Ayuntamiento

Ayuntamiento de Vigo: Área de Medio Ambiente y Vida Saludable

Sin datos No Si Si Si

193520

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



40

Ayuntamiento Política

medioambiental


afectado

Fecha de aprobación

Responsables de la

implantación

Difusión entre los

trabajadores

Difusión entre los

ciudadanos

Se celebraron cursos y jornadas



Área de medio ambiente

Sin datos No Si No No

C. PROCEDIMIENTOS DE GESTIÓN MEDIOAMBIENTAL

En este apartado se analiza si los ayuntamientos tienen establecidos procedimientos para la

determinación de los aspectos ambientales de sus actividades y servicios que puedan producir

impactos significativos sobre el medio ambiente, estos serán la base para el establecimiento de

sus objetivos y metas ambientales.

En este sentido, y con el objeto de conocer la amplitud de la planificación de la gestión

medioambiental, se preguntó a los ayuntamientos si tienen establecido por escrito el

procedimiento para la determinación de las actividades y servicios que puedan producir impactos

significativos sobre el medio ambiente, si están dotados de algún tipo de fondo documental que

recoja toda aquella legislación medioambiental que les es de aplicación en su actividad y si se

definieron el documentaron los objetivos y metas medioambientales.

Sólo 11 ayuntamientos indican tener por escrito el procedimiento para la determinación de las

actividades y servicios susceptibles de producir impactos significativos en el medio ambiente; con

todo Narón y Pontevedra envían sólo documentos de las empresas suministradoras de

determinados servicios que el Ayuntamiento tiene externalizados y el Ayuntamiento de Barbadás

presenta un proyecto relacionado con la mejora del medio ambiente. En los restantes casos el

documento de riesgos ambientales se refiere fundamentalmente al área de playas y todos ellos

envían documentación relativa a los objetivos y metas en la materia, con excepción del

Ayuntamiento de Viveiro que lo que adjunta es la sistemática para su establecimiento (no

objetivos y metas concretas).

En total 37 ayuntamientos indican que no tienen un fondo documental propio que recoja los

requisitos legales de aplicación a sus actividades y 38 contestan que no tienen documentados los

objetivos y metas coherentes con la política ambiental.

En el siguiente cuadro se relacionan los ayuntamientos que manifestaron tener por escrito el

procedimiento para la determinación de las actividades y servicios que podrían producir algún

tipo de impacto en el medio ambiente:

193521

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



41

Cuadro 17: Procedimiento de gestión medioambiental


2017 Procedimiento de

gestión Área o departamento

afectado

Planificación de la gestión

Procedimiento impactos

Fondo documental

Objetivos y metas

Boiro 18.885 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Departamento medio ambiente Turismo y Playas

Si Si Si

Carballo 31.195 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Playas Si No Si

A Coruña 244.099 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Medio ambiente Si Si Si

Narón 39.280 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Servicio municipal de aguas de Narón (Cía de servicios medioambientales del atlántico, s.a.)

Si Si Si

Teo 18.478 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Área medio natural No Si No

Viveiro 15.550 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Ayuntamiento de Viveiro. Playas

Si No Si

Barbadás 10.791 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos s

Ayuntamiento de Barbadás Si Si Si

Cangas 26.490 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Ayuntamiento de Cangas Si Si Si

Marín 24.637 Sí, pero sólo para determinadas Áreas o Departamentos

Taller das brigadas municipales A Lagoa y Playas municipales.

Si Si Si

Nigrán 17.622 Si, para o Ayuntamiento Ayuntamiento de Nigrán No No No

Pontevedra 82.671


Servicio municipal (exter.) Mantenimiento de Espacios Verdes

Si Si Si


Servicio Municipal de Abastecimiento e Saneamiento

Si Si Si


Servicio municipal de Gestión de Residuos Sólidos Urbanos

Si Si Si

En una entidad local deben considerarse los elementos que pueden interactuar con el medio

ambiente, tanto sobre los que tenga control de la gestión como sobre los que tiene influencia.

Con la finalidad de identificar los aspectos ambientales es conveniente tener en cuenta las

competencias de las Entidades Locales de acuerdo con el artículo 26 de la LRBRL.

El objetivo del procedimiento es establecer un registro de aspectos significativos que sirva para

poder estudiar la evolución que estos sufren de acuerdo con la gestión que la Entidad Local está

realizando de los mismos y ver el grado de cumplimiento de los objetivos y metas ambientales

que sobre estos se marcaron. A este respecto se pedio a los ayuntamientos que identificasen los

aspectos que tuvieron en cuenta para la identificación de riesgos medioambientales, resultando

193522

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



42

que sólo 9 ayuntamientos llevaron a cabo este análisis; y únicamente A Coruña y Pontevedra, de

los de más de 50.000 habitantes:

Cuadro 18: Riesgos medioambientales

Ayuntamiento Emisiones

atmosféricas Vertidos

agua

Prevención y reciclado residuos

Contaminación del suelo

Tráfico de

vehículos

Conservación del entorno

Ordenación urbana

Empleo recursos naturales

Boiro Si Si Si Si Si Si Si Si

Carballo Si Si Si Si No Si No Si

A Coruña Si Si Si Si Si Si No Si

Narón Si Si Si Si No No No Si

Viveiro Si Si Si Si Si No Si Si

Barbadás Si No No Si No No No Si

Cangas No Si Si Si Si Si Si Si

Marín Si Si Si Si No Si No Si

Pontevedra Si Si Si Si No Si No Si

La norma ISO 14001 establece que se debe realizar un programa de gestión ambiental a la

hora de implementar un SGMA. Estos programas son el mecanismo adecuado para la

consecución de los objetivos y metas marcados. Los programas de gestión ambiental deben estar

documentados, documentos que se tienen que incluir en el manual de gestión ambiental.

La definición de programa de gestión ambiental presenta algunas diferencias entre la norma ISO

14001 y el reglamento EMAS. En este reglamento se entiende como un conjunto de acciones que

se denomina “programa ambiental”, mientras que en la norma ISO 14001 se denomina

“programa de gestión ambiental”. De todos modos, en ambos casos los programas de gestión

ambiental son esencialmente lo mismo. Los programas de gestión ambiental son componentes

requeridos para todos los SGMA certificables y forman parte de las actividades, medidas,

responsabilidades y marcos temporales necesarios para conseguir los objetivos establecidos.

Se hizo una comprobación sobre la existencia o no de estos programas en los ayuntamientos y

sobre su contenido, resultando que únicamente 10 ayuntamientos, 3 de más de 50.000

habitantes, aprobaron programas de gestión ambiental con el siguiente contenido:

Cuadro 19: Programa de gestión ambiental

Ayuntamiento Áreas implicadas Descripción

acciones específicas

Indicación áreas

afectadas

Personas responsables implantación


acciones


Método de

revisión

Indicadores de cumplimiento

Carballo Playas Si Si Si Si Si Non Si

A Coruña Medio ambiente Si Si Si Si Si Si Si

193523

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



43

Ayuntamiento Áreas implicadas Descripción

acciones específicas

Indicación áreas

afectadas

Personas responsables implantación


acciones


Método de

revisión

Indicadores de cumplimiento

Narón

Servicio municipal de aguas (compañía de Servicios medioambientales del atlántico, s.a.)


Teo Urbanismo e sostenibilidad

Si Si Si Si No Si No

Viveiro Playas Si Si Si Si Si Si Si

Barbadás Ayuntamiento de Barbadás

Si Si Si Si No Si No

Marín Taller de brigadas municipales a Lagoa y playas

Si Si Si Si Si Si No

Moaña

Concejalía de urbanismo y medio ambiente del Ayuntamiento de Moaña


Pontevedra Servicio municipal de abastecimiento e saneamiento


Pontevedra

Servicio municipal de gestión de residuos sólidos urbanos


Pontevedra

Servicio municipal (exter.) de mantenimiento de espacios verdes


Vigo Área de medio ambiente e vida saludable

Si No No Si No Si No

D. COMPROBACIÓN Y ACCIÓN CORRECTORA

Las entidades locales debe establecer y mantener al día procedimientos documentados para

controlar y medir las características de las operaciones y actividades que puedan tener un

impacto significativo sobre el medio ambiente y también para la evaluación periódica del

cumplimiento de la legislación ambiental aplicable.

Con el seguimiento y la medición determinamos la efectividad o no del control ambiental y el

cumplimiento de los requisitos establecidos en la política y el programa.

Además la entidad local debe constituir una base documental que permita la comprobación de la

correcta implantación del SGMA y que, en caso de incumplimiento, facilite la identificación de los

motivos y la adopción de medidas correctoras. Tanto la norma EMAS como la ISO 14001 exigen

la constitución como mínimo de estos 3 registros:

Registros de formación del personal.

193524

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



44

Registros de los resultados de las auditorías internas del sistema.

Registros de los resultados de la revisión del sistema.

Las entidades locales deben establecer programas y procedimientos para la realización periódica

de auditorías ambientales con el objeto de:

• Determinar que el sistema de gestión cumple los requisitos de la norma EMAS o ISO 14001.

• Asegurar que fue correctamente implantado t mantenido.

• Determinar la idoneidad y efectividad del SGMA para alcanzar los objetivos ambientales.

• Verificar que se cumplen los requisitos legales aplicables en materia de medio ambiente.

• Proporcionar la oportunidad de mejora del SGMA y contribuir, así a la mejora continua.

• Suministrar la información sobre los resultados de las auditorías al Pleno Municipal.

• Los programas de auditorías deben ser adecuados a la importancia ambiental de las

actividades y servicios.

De acuerdo con EMAS el programa de auditorías tiene que ser como máximo de tres años,

marcándose la frecuencia en función de la complejidad y el significativo de los aspectos del

SGMA.

Sólo 7 ayuntamientos manifestaron tener establecidos procedimientos de control, 8 indicaron

tener algún sistema de registro de la implantación, otros 7 tienen un programa de auditorías y

sólo 4 emitieron una declaración medioambiental:

Cuadro 20: Supervisión y declaración ambiental

Ayuntamiento Áreas implicadas Establecimiento de procedimientos de

control

Sistema de registro de la implantación

Auditoría gestión

ambiental


medioambiental

Boiro Departamento Medio ambiente y Turismo Playas

Si Si Si No

Carballo Playas Si Si Si Si

A Coruña Medio Ambiente Si Si Si No

Narón Ninguno No No Si No


Parques y jardines Si Si Si Si

Teo Área Medio natural No No No No

Viveiro Viveiro-Playas Si Si Si Si

Cangas Ayuntamiento de Cangas No Si No No

Marín Taller de brigadas y playas municipales

Si No Si Si

Pontevedra Servicio Municipal de Abastecimiento y Saneamiento

Si Si No No

193525

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



45

Ayuntamiento Áreas implicadas Establecimiento de procedimientos de

control

Sistema de registro de la implantación

Auditoría gestión

ambiental


medioambiental

Pontevedra Servicio Municipal de Gestión de Residuos Sólidos Urbanos

Si Si No No

Pontevedra Servicio municipal (exter.) de Mantenimiento de Espacios Verdes

No Si No No

Vigo Área de medio ambiente y vida saludable

No Si No No

E. DECLARACIÓN MEDIOAMBIENTAL

El objetivo de la declaración ambiental es facilitar al público y a otras partes interesadas

información ambiental respecto del impacto y el comportamiento ambiental de las entidades

locales. También es una forma de responder a las necesidades de los interesados y que la

organización considera significativas.

En este apartado vemos una de las diferencias fundamentales entre la norma ISO 14001 y el

Sistema Comunitario de Gestión e Auditoría Medioambientales-EMAS, ya que este es más

estricto que la norma ISO 14001 y obliga, además de los requisitos exigidos por la ISO, a realizar

una declaración medioambiental siempre que la entidad local implante el SGMA de acuerdo con

la filosofía EMAS.

La declaración medioambiental debe ser validada por un verificador medioambiental externo

para asegurar la fiabilidad de la información, la cual se deberá actualizar anualmente.

La información mínima que debe contener la declaración medioambiental es la siguiente:

1. Descripción clara e inequívoca del registro de la organización en el EMAS y un resumen de sus

actividades, productos y servicios y de su relación con organizaciones afines, si procede.

2. La política ambiental y una breve descripción del sistema de gestión ambiental de la

organización.

3. Descripción de todos los aspectos ambientales directos e indirectos significativos que tienen

como consecuencia impactos ambientales significativos de la organización y una explicación de la

naturaleza de dichos impactos en relación con dichos aspectos.

4. Descripción de los objetivos y metas ambientales en relación con los aspectos e impactos

ambientales significativos.

5. Resumen de la información disponible sobre el comportamiento de la organización respecto

de sus objetivos y metas ambientales en relación con sus impactos ambientales significativos. El

193526

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



46

resumen puede incluir cifras sobre las emisiones de contaminantes, la generación de residuos, el

consumo de materias primas, energía y agua o ruido.

6. Los datos deben permitir efectuar una comparación año por año para evaluar la evolución del

comportamiento ambiental de la organización.

7. Otros factores relativos al comportamiento ambiental.

8. Nombre y número de acreditación del verificador ambiental y fecha de validación.

Tal como se muestra en la última columna del cuadro del apartado anterior sólo los

ayuntamientos de Carballo, Santiago de Compostela, Viveiro y Marín informaron que cuentan

con una Declaración medioambiental formalmente emitida. Resulta lógico ya que son los únicos

ayuntamientos que tienen un SGMA acogido al EMAS.

IV.1.3 ACTUACIONES MEDIOAMBIENTALES LLEVADA A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS

En este apartado se lleva a cabo el análisis de en qué medida las entidades locales tienen

desarrollado actuaciones en materia medioambiental, como la aprobación de normativa dirigida

a la protección del medio ambiente, el desarrollo de actuaciones de sensibilización

medioambiental entre la ciudadanía, la convocatoria de ayudas para el fomento de la defensa

medioambiental o se realizaron actuaciones de vigilancia e inspección medioambiental. Sólo los

ayuntamientos de Fene, Oleiros, Verín y Lalín manifestaron no haber llevado a cabo ninguna de

estas actuaciones.

Cuadro 21: Actuaciones ambientales


2017 Aprobación de

normativa Actuaciones de

difusión Actuaciones de

vigilancia Concesión de

ayudas

Ames 30.835 Si Si Si No

Arteixo 31.534 Si Si Si No

Betanzos 12.941 No No Si No

Boiro 18.885 Si No Si No

Cambre 24.348 Si Si Si No

Carballo 31.195 Si Si Si No

A Coruña 244.099 Si Si Si Si

Culleredo 29.982 Si Si No No

Fene 13.110 No No No No

Ferrol 67.569 Si Si Si Si

A Laracha 11.281 Si Si Si No

Narón 39.280 Si Si Si Si

193527

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



47


2017 Aprobación de




ayudas

Noia 14.295 Si No No No

Oleiros 35.198 No No No No

Ordes 12.580 Si Si No No


10.324 No Si No Si

Rianxo 11.188 Si No No No

Ribeira 27.159 Si Si Si No


96.456 Si Si Si No

Teo 18.478 Si Si No No

Lugo 97.995 Si Si Si No

Monforte de Lemos 18.783 Si Si No No

Sarria 13.359 Si Si Si No

Vilalba 14.354 Si Si No No

Viveiro 15.550 No Si No No

Barbadás 10.791 Si Si No No


13.581 Si Si No No

O Carballiño 13.854 Si Si Si No

Ourense 105.636 Si Si Si No

Verín 13.889 No No No No

Baiona 12.169 Si Si Si No

Bueu 12.145 No No Si Si

Cambados 13.900 No Si No No

Cangas 26.490 Si Si Si No

A Estrada 20.700 Si No No No

Gondomar 14.233 No Si Si No

O Grove 10.746 Si Si Si No

A Guarda 10.051 No Si Si No

Lalín 20.075 No No No No

Marín 24.637 Si Si No No

Moaña 19.439 No Si Si No

Mos 15.132 Si No Si No

Nigrán 17.622 No Si Si No

Pontevedra 82.671 Si Si Si Si

O Porriño 19.600 Si Si Si Si

193528

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



48


2017 Aprobación de




ayudas

Poio 16.871 Si Si Si No

Ponteareas 22.893 Si Si No No

Redondela 29.392 No Si Si No

Sanxenxo 17.241 Si Si Si No

Tomiño 13.585 Si No No No

Tui 16.860 No Si No No

Vigo 292.986 Si Si Si No

Vilagarcía de Arousa 37.479 Si Si No Si

A. APROBACIÓN DE NORMATIVA

Todos los ayuntamientos, en el uso de sus competencias, pueden aprobar su propia normativa

reguladora de las prestaciones de los servicios que la LRBRL les atribuye. Aunque la mayor parte

de los ayuntamientos, 38 de los 53 analizados, aprobaron normativa que, de alguna manera, se

relaciona con el medio ambiente, el ámbito regulatorio fue muy reducido, afectando a un escaso

número de las actividades de las entidades locales con repercusión medioambiental. En unos

casos se trata de ordenanzas aprobadas expresamente para regular la protección del medio

ambiente o bien son normas reguladoras de alguno de los servicios que prestan los

ayuntamientos que, indirectamente, se refieren a la protección medioambiental, caso de las

ordenanzas de gestión de residuos, de saneamiento, de animales domésticos o limpieza viaria y,

en casi todos los municipios costeros, las ordenanzas reguladoras del uso de las playas. En algún

Ayuntamiento, como por ejemplo Narón, Ourense o Barbadás, se ha aprobado una ordenanza

reguladora de las actividades y limpieza en los solares, montes y espacios forestales, dado el

peligro de los incendios en estas zonas. Por lo demás, casi todos los ayuntamientos con

normativa medioambiental tienen regulación en materia de contaminación acústica.

B. MEDIDAS ADOPTADAS POR LOS AYUNTAMIENTOS PARA LA DIFUSIÓN ENTRE LA POBLACIÓN DE HÁBITOS PERSONALES Y SOCIALES PARA LA DEFENSA Y PROTECCIÓN DEL MEDIO AMBIENTE

Un tipo de actuaciones que los ayuntamientos deberían desarrollar en relación con la protección

del medio ambiente son aquellas dirigidas a concienciar a la población de que sus hábitos

personales y sociales tienen impacto medioambiental. De los 53 ayuntamientos objeto de la

fiscalización 41 manifestaron haber realizado campañas de sensibilización medioambiental

empleando los siguientes medios:

193529

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



49

Cuadro 22: Actuaciones de difusión

Ayuntamiento Campañas en

medios Campañas en redes sociales


Información en web

Ayuntamiento

Información correo


Ames Si Si Si Si No Si

Arteixo No No Si Si No No

Cambre Si Si Si Si Si No

Carballo Si Si Si Si No Si

A Coruña Si Si Si Si Si Si

Culleredo Si Si Si Si No No

Ferrol No No Si Si No Si

A Laracha No Si Si Si No No

Narón No No Si Si Si No

Ordes No No Si No No Si


Si Si Si Si No Si

Ribeira No No Si No No No


Si Si No Si Si Si

Teo No No Si Si No No

Lugo Si No Si Si No No

Monforte de Lemos

Si No No Si No No

Sarria No No Si No No No

Vilalba Si Si Si Si Si No

Viveiro Si Si Si Si No No

Barbadás Si Si Si Si No Si


Si Si No Si No No

O Carballiño Si Si Si Si No No

Ourense Si Si Si Si No Si

Baiona Si Si Si Si Si Si

Cambados Si Si Si Si No No

Cangas Si Si Si Si Si Si

Gondomar Si Si Si No Si Si

O Grove Si Si No No No Si

A Guarda No Si Si Si Si No

Marín No Si Si Si No No

Moaña No No No No No Si

193530

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



50

Ayuntamiento Campañas en

medios Campañas en redes sociales


Información en web

Ayuntamiento

Información correo


Nigrán No Si Si Si Si No

Pontevedra Si Si Si Si No Si

O Porriño No Si Si Si No Si

Poio Si Si Si No No Si

Ponteareas No No Si Si Si Si

Redondela Si Si Si Si No Si

Sanxenxo No No No Si No No

Tui Si Si Si Si No No

Vigo Si Si Si Si No No


Si Si No Si No Si

Total afirmativo 26 29 34 34 11 20

El medio de difusión más empleado fue el portal web municipal por un total de 34 entidades, las

mismas que emplearon boletines, folletos y revistas divulgativas; el siguiente medio más usado

fueron as campañas de difusión en redes sociales.

C. ACTUACIONES DE VIGILANCIA E INSPECCIÓN

La LRBRL regula en los artículos 4.1.f) y 139 a 141 la potestad sancionadora de las entidades

locales para la adecuada ordenación de las relaciones de convivencia de interés local y del uso de

sus servicios, equipamientos, infraestructuras, instalaciones y espacios públicos. Las entidades

podrán establecer, en defecto de normativa sectorial específica, los tipos de infracciones e

imponer sanciones por el incumplimiento de deberes, prohibiciones o limitaciones contenidos en

sus correspondientes ordenanzas, de acuerdo con los criterios establecidos en la LRBRL.

Para asegurar el cumplimiento de la normativa y detectar las infracciones de las ordenanzas

vigentes es necesario desarrollar por las entidades las correspondientes actuaciones de

inspección y control ambiental. Llevaron a cabo este tipo de actuaciones 31 ayuntamientos, el

58% de los analizados.

Todos los ayuntamientos de más de 50.000 habitantes realizaron actuaciones de inspección y

control ambiental; de los 15 ayuntamientos del tramo de 20.001 a 50.000 habitantes 7 no

realizaron actuaciones y en el tramo de 10.001 a 20.000 habitantes, 15 de los 31 ayuntamientos

del tramo tampoco llevaron a cabo esta labor.

193531

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



51

D. CONCESIÓN DE AYUDAS

Como se puede apreciar en el siguiente cuadro descriptivo sólo 8 ayuntamientos concedieron

ayudas con la finalidad de promover actuaciones de protección del medio ambiente:

Cuadro 23: Ayudas para el fomento de la defensa medioambiental

Ayuntamiento Objeto Importe

A Coruña Subvenciones destinadas a asociaciones y entidades sin ánimo de lucro que desarrollan actividades de promoción del conocimiento de la cultura ambiental y la autogestión ciudadana en materia de medio ambiente.

40.000,00

Ferrol Convenio colaboración con la Sociedad de Historia Natural para mantenimiento y actividades Museo de Historia Natural de Ferrol

32.500,00

Narón Convenio con la Asociación Terrarendible para fomento aprovechamiento agroforestal 12.000,00


Asociación Drosera. CPI Monte Caxado. Fundación Agencia energética Provincial A Coruña 10.695,00

Bueu No aporta información

Pontevedra Subvención perrera municipal 27.016,60

Ayuda usuarios transporte público 71.849,00

O Porriño No aporta información

Vilagarcía Ayudas a mancomunidades y comunidades de montes en mano común para actuaciones preventivas y/o obra forestal destinadas a la prevención y defensa contra incendios

70.000,00

Se preguntó además a los ayuntamientos si realizaran algún tipo de estudio relacionado con el

ahorro que supusiese la aplicación de políticas medioambientales, respondiendo afirmativamente

sólo los Ayuntamientos de Barbadás, Tui, Poio y A Guarda, que remiten estudios en materia de

mejora de la eficiencia energética de la iluminación pública y consumo eléctrico. Los

ayuntamientos de Rianxo y Boiro remitieron documentación relativa a la Estrategia de

Sostenibilidad Ambiental y a la Declaración ambiental.

E. ACCIONES DE PROTECCIÓN DEL MEDIO AMBIENTE DESARROLLADAS POR LOS AYUNTAMIENTOS EN SU FUNCIONAMENTO INTERNO

Se trata de conocer las acciones desarrolladas en el seno de los ayuntamientos dirigidas a dar

cumplimiento, en su propio funcionamiento interno, a la defensa y protección del medio

ambiente y a mantener el equilibrio ecológico, como por ejemplo la formación y concienciación

de sus trabajadores o medidas de ahorro energético.

La encuesta abarcó las siguientes cuestiones:

Cuadro 24: Actuaciones ambientales internas

Ayuntamiento Formación de

los trabajadores

Mejora energética instalaciones

Reducción del consumo energético

Reducción del consumo de

papel


agua

Fomento da reciclaje

Cláusulas medioambientales

contratación

Ames No Si Si No Si Si En ninguno

Arteixo No Si Si Si Si Si En alguno

193532

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



52


los trabajadores




papel


agua



contratación

Betanzos Si Si Si No Si Si En todos los casos

Boiro Si No No No No No En ninguno

Cambre No Si Si Si Si Non En ninguno

Carballo Si Si Si Si Si Si En algunos

A Coruña Si Si Si Si No No En algunos

Culleredo No No No No No No En algunos

Fene No No No No No No En ninguno

Ferrol No Si Si Si No Si En algunos

A Laracha No Si Si Si Si Si En algunos

Narón No Si Si Si No Si En ninguno

Noia No No Si Si No No En algunos

Oleiros No No Si Si No No En ninguno

Ordes No Si No No No No En ninguno


No Si Si No No Si En ninguno

Rianxo No No No No No No En algunos

Ribeira No No Si Si No No En ninguno


No Si Si No No Si En algunos s

Teo No No No No Si Si En ninguno

Lugo No Si Si Si Si Si En algunos

Monforte de Lemos

Si Si Si Si Si Si En ninguno

Sarria No Si Si Si Si Si En ninguno

Vilalba No Si Si No No Si En ninguno

Viveiro Si No Si No No Si En algunos

Barbadás Si No Si No No Si En ninguno


No No No No No No En ninguno

O Carballiño No Si No No Si Si En ninguno

Ourense No Si Si Si Si Si En ninguno

Verín No No No No No No En ninguno

Baiona Si Si Si Si Si Si En ninguno

Bueu No Si Si No No Si En ninguno

Cambados No No No No No No En ninguno

A Estrada No Si Si Si No No En algunos

Gondomar No Si Si Si Si Si En algunos

O Grove No Si Si Si No Si En ninguno

A Guarda No Si Si No Si Si En ninguno

Lalín No No No No No No En ninguno

Marín No Si No Si No No En ninguno

Moaña Si Si Si Si Si Si En algunos

Mos No No No No No Si En algunos

193533

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



53


los trabajadores




papel


agua



contratación

Nigrán No Si Si No Si Si En ninguno

Pontevedra Si Si Si Si Si No En algunos

O Porriño No No No No Si Si En ninguno

Poio No No Si No No Si En ninguno

Ponteareas No Si Si Si No Si En ninguno

Redondela No No Si No Si No En ninguno

Sanxenxo Si Si Si No No Si En ninguno

Tomiño Si Si Si No Si Si En algunos

Tui No No No Si No Si En ninguno

Vigo No No No No No Si En algunos


No Si Si No Si Si En ninguno

Total Si 13 33 37 24 23 35 20

% sobre 53 24,53% 62,26% 69,81% 45,28% 43,40% 66,04% 37,74%

Se puede apreciar que un número muy reducido de ayuntamientos realiza tareas de formación y

concienciación entre sus trabajadores, circunstancia que puede provocar que otras actuaciones

más directas no produzcan los efectos deseados.

Aunque la mayoría de las entidades tomaron medidas en su ámbito interno dirigidas a la

protección del medio ambiente frente a la repercusión de su actividad ordinaria, casi todas se

adoptaron con carácter puntual.

Sólo Betanzos manifiesta que incluye cláusulas medioambientales en todos los contratos y 19

ayuntamientos informan que las incluyen en alguna contratación.

IV.1.4 ANÁLISIS DE LOS PROGRAMAS PRESUPUESTARIOS RELATIVOS A LA PROTECCIÓN Y MEJORA DEL MEDIO AMBIENTE E INDICADORES MEDIOAMBIENTALES

Este análisis se realiza sobre los datos de la liquidación presupuestaria del ejercicio 2017, para lo

que se les solicitó a los ayuntamientos información sobre la ejecución del área de gasto 1

“Servicios públicos básicos” la cual, de acuerdo con la Orden EHA/3565/2008, del 3 de

diciembre, por la que se aprueba la estructura de los presupuestos de las entidades locales,

comprende todos los gastos originados por los servicios públicos básicos que, con carácter

obligatorio, deben prestar los municipios.

Esta información presupuestaria también se pudo contrastar con la remitida en la rendición de la

cuenta general de 2017, que no estaba previsto tener a disposición en la fecha programada de

emisión del informe de fiscalización pero de la que finalmente si se dispuso debido al retraso en

193534

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



54

el cumplimiento de su deber de colaboración en la presente fiscalización de la mayoría de los

ayuntamientos incluidos en la muestra.

A. PROGRAMAS PRESUPUESTARIOS RELATIVOS A LA PROTECCIÓN Y MEJORA DEL MEDIO AMBIENTE

Dentro del área de gasto 1 está incluida la Política de gasto 17 “Medio ambiente”, en la que se

incluyen todos los gastos relativos a la protección y mejora del medio ambiente así como los de

inversión y funcionamiento de los servicios de protección del medio natural; repoblación forestal,

realizada por la propia entidad o en consorcio con otras Administraciones Públicas; defensa

contra incendios forestales, deslinde o lucha contra la desertización; mantenimiento de playas y

otros de naturaleza análoga.

En esta política de gasto se tipifican tres grupos de programas:

170. Administración general del medio ambiente.

171. Parques y jardines.

172. Protección y mejora del medio ambiente.

Dentro del grupo de programas de Protección y mejora del medio ambiente se tipifica el

programa 1721, relativo a la protección contra la contaminación acústica, luminosa y atmosférica

en las zonas urbanas.

De acuerdo con los datos de rendición de la cuenta general del ejercicio 2017 el área de gasto

con más relevancia económica es el Área 1 de Servicios públicos básicos, que supone el 43,82%

del total de gastos de los ayuntamientos de más de 10.000 habitantes; dentro de esta Área la

Política de gasto 17-Medio Ambiente sólo representa el 9,15% frente a la política de gasto 16-

Bienestar comunitario, en la que está incluida la recogida, eliminación y tratamiento de residuos

y la limpieza viaria, que representa el 47,21% de las obligaciones reconocidas en el área 1 de

servicios públicos básicos. Si consideramos únicamente el gasto medioambiental, excluyendo el

gasto en parques y jardines, sólo representaría el 2,9% del importe de los servicios públicos

básicos. En los anexos se pueden consultar los datos generales del gasto en el ejercicio 2017 y

anteriores.

El nivel de ejecución del programa 172 fue del 71,18%, donde los ayuntamientos de más de

50.000 habitantes fueron los que menor porcentaje alcanzaron con el 64%, mientras que los del

tramo inferior, de 20.001 a 50.000 habitantes, ejecutaron el 78,41% de los créditos definitivos y

los ayuntamientos entre 10.001 y 20.000 habitantes llegaron al 76,84%.

193535

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



55

En el siguiente cuadro se resumen los datos de la ejecución de los programas de medio

ambiente:

Cuadro 25: Ejecución de los programas de la Política de gasto 17-Medio ambiente

Programas Créditos Definitivos Obligaciones Rec.

Netas % Ejecución

170 Administración general del medio ambiente. 11.726.076,33 10.161.959,44 86,66%

171 Parques y jardines. 56.161.739,24 40.435.717,44 72,00%

172 Protección e mejora del medio ambiente. 11.720.490,45 8.342.109,79 71,18%

79.608.306,02 58.939.786,67 74,04%

En el apartado de anexos se puede consultar el gasto contabilizado por cada Ayuntamiento en el

ejercicio 2017 en los grupos de programa incluidos en la política de gasto de medio ambiente.

En el siguiente cuadro se puede apreciar el peso de cada área de gasto en el conjunto de las

entidades objeto del análisis:

Gráfico 2: Relevancia de las áreas de gasto en los ayuntamientos de más de 10.000 habitantes-ejercicio 2017

193536

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



56

La evolución del gasto en medio ambiente se puede ver en el siguiente cuadro:

Cuadro 26: Evolución programas de gastos medioambientales

Grupos de programas 2014 2015 2016 2017

170 Administración general del medio ambiente. 6.804.435,01 9.694.967,01 9.456.811,08 10.161.959,44

171 Parques y jardines. 36.506.891,59 38.944.199,13 35.844.571,75 40.435.717,44

172 Protección y mejora del medio ambiente. 6.659.026,80 7.959.500,24 8.703.577,92 8.342.109,79

179 Otras actuaciones relacionadas con el medio ambiente. 0,00 10.890,00 3.478,75 0,00

Total 49.970.353,40 56.609.556,38 54.008.439,50 58.939.786,67

Se aprecia como en todos los ejercicios el gasto se concentra fundamentalmente en el programa

de Parques y jardines:

Gráfico 3: Relevancia de los programas de gasto en medio ambiente-ejercicio 2017

Por capítulos de gasto, en el área 170-Administración general del medio ambiente el capítulo 1

de gastos de personal es el más importante con el 59%; en las áreas de parques y jardines y de

protección y mejora del medio ambiente el gasto se concentra en el capítulo de gastos corrientes

en bienes y servicios con el 69% y el 59% respectivamente.

Cuadro 26 b : Obligaciones reconocidas por capítulo de gasto

17 MEDIO AMBIENTE Obligaciones reconocidas

% sobre total

Programas de gasto

170 Administración general del medio ambiente. 10.161.959,44 17,24%

171 Parques y jardines. 40.435.717,44 68,61%

172 Protección y mejora del medio ambiente. 8.342.109,79 14,15%

179 Otras actuaciones relacionadas con el medio ambiente. 0,00 0,00%

Total 58.939.786,67 100,00%

193537

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



57

170 Administración general del medio ambiente. Obligaciones reconocidas

% sobre total Capítulo de gasto

1 Gastos de personal. 5.966.541,66 58,71%

2 Gastos corrientes en bienes y servicios. 2.522.205,63 24,82%

4 Transferencias corrientes. 185.821,28 1,83%

6 Inversiones reales. 1.487.390,87 14,64%


Total 10.161.959,44 100,00%

171 Parques y jardines. Obligaciones reconocidas




3 Gastos financieros. 224,38 0,00%

4 Transferencias corrientes. 871,20 0,00%

6 Inversiones reales. 6.854.768,15 16,95%


8 Activos financieros. 0,00 0,00%

Total 40.435.717,44 100,00%

172 Protección y mejora del medio ambiente. Obligaciones reconocidas




3 Gastos financieros. 0,00 0,00%

4 Transferencias corrientes. 97.495,01 1,17%

6 Inversiones reales. 912.353,49 10,94%

7 Transferencias de capital. 8.100,00 0,10%

Total 8.342.109,79 100,00%

B. INGRESOS POR ACTUACIONES MEDIOAMBIENTALES DECLARADOS POR LOS AYUNTAMIENTOS

Se analizaron los ingresos obtenidos por los ayuntamientos relacionados con las actuaciones

medioambientales, tanto los ingresos de carácter tributario como las ayudas y subvenciones

recibidas para financiar proyectos en materia de medio ambiente. Los ingresos obtenidos en el

ejercicio de la potestad sancionadora se analizan en los epígrafes referidos a las actuaciones de

los ayuntamientos en materia de contaminación atmosférica, luminosa y acústica y de gestión de

residuos.

193538

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



58

Sólo los Ayuntamientos de Arteixo, Carballo, A Coruña, Culleredo, Ferrol, Narón, Vilalba y O

Grove declararon tener ingresos en concepto de tasas ambientales; consideraron como tales las

tasas por la prestación del servicio de recogida, tratamiento y eliminación de residuos sólidos

urbanos, la tasa de la depuración de aguas residuales y la tasa por el suministro de agua

potable. Estas tasas, que afectan a servicios con una clara transcendencia medioambiental,

deben existir en todos los ayuntamientos ya que se refieren a servicios que, de acuerdo con el

artículo 26 de la LRBRL, se deben prestar obligatoriamente en todos los municipios.

A Coruña informó que cuentan además con una tasa por la prestación de servicios de sanidad

preventiva relacionados con animales y el Ayuntamiento de O Grove sólo informó sobre la tasa

por la prestación del servicio de prevención y extinción de incendios, prevención de ruinas,

construcciones, salvamentos y otros análogos.

Como se expone en el siguiente cuadro 34 ayuntamientos informaron haber recibido ayudas y

subvenciones en materia medioambiental. Se incluyen en la siguiente relación aquellos

ayuntamientos que, aunque manifiestan haber obtenido subvenciones, no informaron sobre los

importes recibidos:

Cuadro 27: Ayudas y subvenciones para actuaciones medioambientales

Ayuntamiento Fondos procedentes

de la Com. Autónoma

Fondos de las Diputaciones provinciales

Fondos procedentes de la Unión Europea

Fondos procedentes del Estado

Total derechos reconocidos

A Coruña Sin datos 41.502,95 Sin datos Sin datos 41.502,95

A Estrada 0,00 0,00 Sin datos Sin datos 0,00

A Guarda 19.740,00 Sin datos Sin datos Sin datos 19.740,00

A Laracha 51.339,99 71.753,80 Sin datos Sin datos 123.093,79

Ames Sin datos Sin datos Sin datos 0,00 0,00

Arteixo 0,00 Sin datos Sin datos 0,00 0,00

As Pontes de García Rodríguez 215.185,65 62.279,98 Sin datos Sin datos 277.465,63

Baiona Sin datos 90.565,90 Sin datos Sin datos 90.565,90

Barbadás Sin datos Sin datos Sin datos 2.280,00 2.280,00

Boiro 54.392,02 25.470,30 Sin datos Sin datos 79.862,32

Cambre 9.392,58 37.451,67 Sin datos Sin datos 46.844,25

Cangas 0,00 0,00 Sin datos Sin datos 0,00

Ferrol 0,00 0,00 Sin datos Sin datos 0,00

Marín 304.000,00 Sin datos Sin datos Sin datos 304.000,00

Moaña 95.797,97 41.580,32 Sin datos Sin datos 137.378,29

Narón 0,00 10.871,47 Sin datos Sin datos 10.871,47

193539

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



59

Ayuntamiento Fondos procedentes

de la Com. Autónoma

Fondos de las Diputaciones provinciales

Fondos procedentes de la Unión Europea

Fondos procedentes del Estado

Total derechos reconocidos

Nigrán 31.412,90 103.711,41 Sin datos Sin datos 135.124,31

Noia 0,00 42.120,67 59.687,90 Sin datos 101.808,57

O Grove Sin datos Sin datos 0,00 Sin datos 0,00

O Porriño Sin datos 60.440,03 Sin datos Sin datos 60.440,03

Oleiros Sin datos Sin datos 20.111,17 Sin datos 20.111,17

Ordes Sin datos 73.623,66 1,00 Sin datos 73.624,66

Ourense Sin datos Sin datos 594.662,00 Sin datos 594.662,00

Poio 49.132,12 Sin datos Sin datos Sin datos 49.132,12

Ponteareas 205.766,04 108.195,56 Sin datos Sin datos 313.961,60

Pontevedra 78.676,02 0,00 32.049,54 4.440,47 115.166,03

Redondela 190.451,36 225.343,84 Sin datos Sin datos 415.795,20

Rianxo 7.709,28 206.791,06 Sin datos Sin datos 214.500,34

Santiago de Compostela Sin datos Sin datos Sin datos 46.371,00 46.371,00

Sarria 19.493,65 Sin datos Sin datos Sin datos 19.493,65

Verín 42.253,20 Sin datos Sin datos Sin datos 42.253,20

Vilagarcía de Arousa 41.914,00 Sin datos Sin datos Sin datos 41.914,00

Vilalba 6.534,00 Sin datos Sin datos Sin datos 6.534,00

Viveiro Sin datos 31.529,85 Sin datos Sin datos 31.529,85

Total general 1.423.190,78 1.233.232,47 706.511,61 53.091,47 3.416.026,33

C. AYUDAS Y SUBVENCIONES POR ACTUACIONES MEDIOAMBIENTALES CONCEDIDAS POR LA XUNTA DE GALICIA Y LAS DIPUTACIONES PROVINCIALES

En el desarrollo de la fiscalización se solicitó a las cuatro Diputaciones provinciales y a la Xunta

de Galicia información sobre las ayudas y subvenciones concedidas a las entidades locales en

materia medioambiental durante los ejercicios 2016 y 2017. Se requirió la relación de las

entidades locales a las que se les concedieron ayudas, indicando su objeto, el importe concedido,

el porcentaje de gasto o inversión subvencionada, referencia del BOP-DOG donde se publicasen

los acuerdos de concesión, información sobre la adecuada justificación del gasto o inversión

subvencionada así como el importe abonado a los beneficiarios con la fecha del pago.

1. La Xunta de Galicia informó sobre las ayudas otorgadas por la Consellería de Medio

Ambiente, Territorio y Vivienda y por la Consellería de Vicepresidencia, Administraciones Públicas

y Justicia; en el apartado de anexos se puede consultar un resumen de los datos aportados.

193540

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



60

Consellería de Vicepresidencia, Administraciones Públicas y Justicia. Esta

Consellería comunicó que la Dirección General de Administración Local gestionó las

subvenciones de las líneas en concurrencia competitiva y no competitiva del Fondo de

Compensación Ambiental. Este Fondo, que está financiado con los fondos obtenidos del

canon eólico, tiene como finalidad la aplicación de actuaciones globales destinadas a la

conservación, reposición y restauración del ambiente y reequilibrio territorial. La

asignación inicial del FCA prevista en los presupuestos generales de la Comunidad

Autónoma de los ejercicios 2016 y 2017 fue de 11.000.000 de euros en cada año, de los

que se dedicó, en el ejercicio 2017, la cantidad de 7.765.174 euros a subvenciones y

3.234.826 euros a actuaciones específicas de protección del ambiente, incluidas aquellas

que tengan por objeto la prevención, extinción y gestión de situaciones de siniestro o de

riesgo. En el ejercicio 2017 fueron beneficiarios de este Fondo de Compensación

Ambiental 13 de las entidades incluidas en la fiscalización en la línea de subvención en

concurrencia competitiva y 11 en la línea no competitiva. Los datos se presentan en el

anexo IV.

Consellería de Medio Ambiente, Territorio y Vivienda. De acuerdo con los datos

suministrados por la Consellería se gestionaron los siguientes fondos:

Cuadro 28: Ayudas Consellería de Medio Ambiente, Territorio y Vivienda

Entidad Materia Nº total de

beneficiarios

Nº beneficiarios >10.000

habitantes

Importe total concedido

Augas de Galicia Diferentes actividades, entre ellas y mayoritariamente: "Mejoras en redes de saneamiento, de abastecimiento o de depuración de aguas"

27 0 2.029.513,53

S. X. de Calidad y Evaluación Ambiental

Ayudas a EELL para la asistencia técnica en la elaboración de estrategias de sostenibilidad ambiental con la finalidad de integrar la adaptación al cambio climático en la gestión y planificación pública, cofinanciadas por el Feder, en el marco del programa operativo Feder Galicia 2014-2020.

125 12 530.007,86

D.X. Patrimonio Natural

Ayudas a inversiones no productivas vinculadas a la realización de objetivos agroambientales y climáticos en ayuntamientos incluidos en la Red Natura 2000, cofinanciadas con el Feder en el marco del PDR de Galicia 2014-2020

19 4 376.310,13

Ayudas a inversiones no productivas vinculadas a la realización de objetivos agroambientales y climáticos en el ámbito de los parques naturales de Galicia cofinanciadas con el Feder en el marco del PDR de Galicia 2014_2020

12 1 434.000,06

IGVS Ayudas cofinanciadas por el Feder, dirigidas a la mejora energética de los edificios de viviendas de titularidad de los ayuntamientos gallegos

2 0 194.878,12

Total 185 17 3.564.709,70

2. La Diputación de A Coruña informó sobre a existencia de dos líneas de subvenciones:

193541

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



61

Limpieza de playas. La finalidad de este programa es apoyar a los ayuntamientos de la

provincia en el sostenimiento de los gastos de la contratación dirigidos a la limpieza de

sus playas marítimas durante la temporada de verano. En el ejercicio 2017 las

características de la subvención fueron:

- Importe total del crédito consignado: 900.000,00 € - Importe máximo de la subvención a conceder: 33.840,00 € - Importe mínimo de la subvención a conceder: 6.768,00 € - Coeficiente de financiación: 1 - Los gastos subvencionables fueron: sueldos y salarios, seguridad social a cargo de la

entidad, otros gastos sociales, alquileres y cánones, reparaciones y conservación, contrataciones externas y suministros.

- Hubo 41 ayuntamientos beneficiarios con un total de gasto justificado de 895.193,73 euros.

- De las 41 entidades beneficiarias 12 tienen una población de más de 10.000 habitantes.

Plan provincial de medio ambiente. La finalidad del PMA 2016 es la mejora del entorno

natural y la calidad ambiental de la provincia de A Coruña, apoyando el desarrollo en los

ayuntamientos de políticas respetuosas con el medio ambiente. Para materializar esta

finalidad, cada entidad beneficiaria puede utilizar la cantidad que se le asigne teniendo

en cuenta los siguientes porcentajes:

- Un mínimo del 50% a proyectos de inversiones. - Un máximo de un 50% a actividades.

92 de los 93 ayuntamientos de la provincia fueron beneficiarios del PMA que cuenta con

un presupuesto de 5.340.615 euros, de los que la Diputación aporta el 92%. El

Ayuntamiento excluido fue Coristanco, de menos de 10.000 habitantes, por no presentar

toda la documentación requerida. Fueron beneficiarios, por lo tanto, las 21 entidades de

más de 10.000 habitantes de la provincia.

En el Plan se pueden incluir proyectos de inversión con un presupuesto superior a 15.000

euros que estén relacionados con finalidades como las siguientes:

- Redacción de proyectos de inversión en materia de medio ambiente, con un importe

mínimo de 3.000,00 €.

- Obras de acondicionamiento de edificios municipales para la mejora de su gestión

energética.

- Infraestructuras para la eliminación de la contaminación acústica.

- Suministro de bienes que redunden en una mejora en la gestión medioambiental.

193542

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



62

- Recuperación ambiental de espacios degradados destinados al uso público.

- Adquisición e instalación de colectores de recogida selectiva de residuos.

- Construcción, substitución o mejora de instalaciones productoras o consumidoras de

energía.

- Creación de huertos urbanos con fines de integración social.

- Acondicionamiento de rutas de senderismo.

- Renovación y mejora de las redes de abastecimiento y saneamiento.

- En general, aquellas obras o inversiones cuyo objetivo principal sea la protección de

medio ambiente.

También es posible destinar parte de la cantidad asignada a la financiación de actividades en el

ámbito del medio ambiente en el ejercicio 2016, se podrán incluir proyectos con un presupuesto

mínimo de 3.000 €, que estén relacionados con finalidades tales como las siguientes:

- Estudios de eficiencia energética.

- Estudios medioambientales y asistencias técnicas.

- Realización de mapas de ruidos y control acústico.

- Campañas de limpieza de espacios comunes (áreas recreativas, ríos, rutas de

senderismo, montes...).

- Campañas de sensibilización medioambiental.

- Formación de voluntariado ambiental.

- En general, aquellos cuyo objetivo principal sea la protección de medio ambiente.

3. La Diputación de Lugo también informó sobre la existencia de dos líneas de subvenciones:

Plan de Acción de la Reserva de la Biosfera Terras do Miño (Líneas de acción A, A4 y

C.1) aprobado por el Órgano Rector en fecha 19 de diciembre de 2013. Colaboración

como coofinanciador en la ejecución del Proyecto “Lugo + Biodinámico – Planificación

de un barrio multi – ecológico como modelo de resiliencia urbana para la ciudad de

Lugo”, este proyecto fue aprobado por la Comisión Europea con un presupuesto total de

3.588.551,00 de euros de los que la Diputación Provincial de Lugo enviará 526.220,00

de euros entre las anualidades 2016-2020.

Plan Provincial Único de Cooperación con los ayuntamientos 2017. A través de esta línea

se concedieron ayudas del 100% a los ayuntamientos de O Incio (47.023,04€), Palas de

Rei (20.000€) y Ribeira de Piquín (39.730,55€) para acondicionamiento de caminos,

rutas y paseos fluviales.

193543

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



63

4. La Diputación de Ourense informó sobre la existencia de una línea de subvenciones a través

del programa provincial de cooperación con los ayuntamientos de menos de 20.000 habitantes

para la realización de actuaciones de limpieza de las márgenes de las redes viarias locales. Se

concedió la cantidad de 4.500 euros a cada Ayuntamiento, tanto en el ejercicio 2016 como en el

2017. Entre las entidades fiscalizadas, fueron beneficiarios Barbadás, O Carballiño y Verín,

quedando fuera los ayuntamientos de O Barco de Valdeorras y Ourense.

Así mismo envió información relativa a los gastos del servicio de recogida de residuos sólidos

urbanos, ejercicios 2016 y 2017, que se llevó a cabo por la Diputación de Ourense en régimen de

competencia delegada, siendo 50 los ayuntamientos que se sumaron a esta forma de

cooperación. El coste asumido por la Diputación en cada uno de estos años superó los 5.500.000

de euros. Entre los ayuntamientos de más de 10.000, únicamente O Carballiño participo en esta

cooperación con la Diputación Provincial de Ourense.

5. A Diputación de Pontevedra remitió información sobre:

Ayudas a ayuntamientos destinadas a la mejora de los montes mediante a la creación de

parques forestales, por la que se le concedió ayudas a 10 ayuntamientos para la

redacción de proyectos de parques forestales y para la ejecución de actuaciones en los

parques proyectados. Las ayudas concedidas superaron en 2017 los 440.000 euros,

subvencionando el 80% del gasto. Se beneficiaron de esta ayuda 2 ayuntamientos de

más de 10.000 habitantes, Cangas y Ponteareas.

Ayudas a ayuntamientos destinadas a la consolidación del Plan Compost Revitaliza, por

la que se financió a 5 ayuntamientos la adquisición de composteros individuales,

comunitarios y demás material complementario para la puesta en marcha del nuevo

sistema de tratamiento de residuos basado en el compostaje. El importe total concedido

fue 1.194.410 euros, estando el porcentaje de subvención entre el 69,95% y el 89,56%.

Sólo participó en estas ayudas 1 entidad de más de 10.000 habitantes, el Ayuntamiento

de O Grove.

D. INDICADORES DE GASTO EN MATERIA MEDIOAMBIENTAL

Aunque algunos ayuntamientos manifestaron contar con objetivos e indicadores presupuestarios

para el grupo de programa 172 – Protección y mejora del medio ambiente, ninguno de ellos

aportó información sobre los mismos.

193544

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



64

Con el objeto de calcular indicadores en relación con los gastos en medio ambiente se solicitó el

importe de los gastos incurridos durante el ejercicio 2017 en diferentes campos de actuaciones

medioambientales, obteniéndose unos datos poco congruentes, pareciendo que no todos los

ayuntamientos interpretaron del mismo modo la información recabada.

Esta falta de congruencia también se puede apreciar si comparamos la última columna del

siguiente cuadro, en el que se recoge el importe contabilizado por cada Ayuntamiento en el

grupo de programa 172-Protección y mejora del medio ambiente de acuerdo con los datos

comunicados en la rendición de la cuenta general del ejercicio 2017, con los datos aportados en

la presente fiscalización.

Cuadro 29: Gasto total en actuaciones medioambientales

Ayuntamiento Fomento ahorro

energético

Educación y formación ambiental

Investigación y desarrollo

Colaboración con otras

instituciones

Gastos acciones Agenda 21

Inversiones en M.A.

Protección y mejora del M.A-172

Ames 0,00 8.006,10 0,00 0,00 0,00 265.974,50 419.486,09

Arteixo 665.427,97 0,00 0,00 0,00 0,00 1.316.453,96 30.844,00

Betanzos 256.325,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 185.809,34

Boiro 25.349,28 798,60 0,00 0,00 0,00 150.830,66 482.065,75

Cambre 106.064,06 0,00 0,00 0,00 0,00 324.137,23 1.001,34

Carballo 21.562,20 5.985,00 0,00 0,00 0,00 0,00 321.200,54

A Coruña 0,00 110.048,54 0,00 0,00 46.140,96 933.276,74 1.150.149,64

Culleredo 0,00 29.628,36 0,00 0,00 0,00 520.119,81 29.628,36

Fene 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 25.863,65

Ferrol 0,00 46.023,01 0,00 15.000,00 0,00 109.698,72 117.422,46

A Laracha 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 43.306,01 94.603,90

Narón 423.356,23 51.974,48 0,00 0,00 0,00 587.935,72 72.482,69

Noia 45.523,49 0,00 0,00 0,00 0,00 204.242,12 245.989,94

Oleiros 27.110,50 0,00 0,00 0,00 0,00 175.825,57 264.761,60

Ordes 135.523,92 4.653,66 0,00 0,00 0,00 204.493,92 0,00


8.683,50 10.695,01 0,00 0,00 0,00 319.287,77 193.614,18

Rianxo 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 279.413,98 68.176,49

Ribeira 0,00 1.506,98 0,00 0,00 0,00 127.653,36 289.428,52

Sada Sin información Sin información Sin información Sin información Sin información Sin información 223.744,08


0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 228.605,34

Teo 45.350,80 0,00 0,00 0,00 0,00 1.803.943,04 0,00

Lugo 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 86.276,84

Monforte de Lemos 98.694,88 0,00 0,00 0,00 0,00 117.176,54 0,00

Sarria 38.231,16 3.347,72 0,00 0,00 0,00 0,00 9.438,00

193545

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



65

Ayuntamiento Fomento ahorro

energético

Educación y formación ambiental

Investigación y desarrollo

Colaboración con otras

instituciones

Gastos acciones Agenda 21

Inversiones en M.A.

Protección y mejora del M.A-172

Vilalba 19.118,00 0,00 0,00 0,00 0,00 19.118,00 0,00

Viveiro 0,00 0,00 0,00 0,00 2.885,83 0,00 56.565,37

Barbadás 34.275,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 O Barco de Valdeorras

36.058,00 2.207,00 0,00 0,00 384,00 341.000,00 0,00

O Carballiño 137.487,42 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 94.742,60

Ourense 0,00 46.269,80 0,00 50.694,00 0,00 353.191,07 53.875,29

Verín 61.736,63 0,00 0,00 0,00 0,00 86.529,82 0,00

Baiona 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 389.190,95 0,00

Bueu 62.000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 62.000,00 3.014,96

Cambados 0,00 457,38 0,00 0,00 0,00 6.050,00 8.909,17

Cangas 32.546,00 5.463,00 6.347,00 16.000,00 3.214,00 354.634,00 108.519,35

A Estrada 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 36.181,25 0,00

Gondomar 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 580,42

O Grove 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

A Guarda 3.993,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3.993,00 55.807,01

Lalín 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 63.704,16

Marín 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 397.214,70

Moaña 0,00 2.200,00 0,00 0,00 0,00 185.344,04 132.360,57

Mos 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 243.457,68 0,00

Nigrán 2.957,38 8.106,60 0,00 0,00 0,00 485.541,22 0,00

Pontevedra 323.432,83 15.880,35 20.000,00 0,00 115.221,37 5.440.523,54 395.205,74

O Porriño 164.579,27 0,00 0,00 0,00 0,00 485.398,27 2.358,95

Poio 0,00 1.700,00 0,00 0,00 0,00 781.024,30 594.190,33

Ponteareas 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 161.046,64 0,00

Redondela 25.581,39 135,00 0,00 0,00 0,00 926.507,90 264.076,12

Sanxenxo 49.991,15 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Tomiño 6.590,59 0,00 0,00 0,00 0,00 35.290,99 0,00

Tui 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 107.203,17 2.509,65

Vigo 0,00 28.218,20 0,00 0,00 0,00 0,00 1.551.735,11


41.914,40 5.808,00 0,00 0,00 0,00 610.022,46 0,00

Vilanova de Arousa Sin información Sin información Sin información Sin información Sin información Sin información 16.147,54

TOTALES 2.899.464,05 389.112,79 26.347,00 81.694,00 167.846,16 18.597.017,95 8.342.109,79

De los datos expuestos se puede concluir que las medidas en las que se concentró más gasto

fueron las de fomento del ahorro energético, aunque volvemos a recalcar la escasa fiabilidad de

los datos aportados.

193546

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



66

IV.2 ACTUACIONES DE LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA, LUMINOSA Y ACÚSTICA Y CON LA GESTIÓN DE RESIDUOS

En este epígrafe se exponen los resultados obtenidos del análisis de la actividad específica

llevada a cabo por los ayuntamientos en relación con las contaminaciones atmosférica, luminosa

y acústica y con la recogida de residuos. Se seleccionó una muestra compuesta por 10 de las 55

entidades de más de 10.000 habitantes, entre las que se incluyeron 4 de población superior a

50.000 habitantes, que fueron A Coruña, Lugo, Pontevedra y Vigo y 3 entidades de cada uno de

los restantes tramos de población, teniendo en cuenta además su carácter industrial o turístico;

se escogieron los ayuntamientos de Ames, Arteixo y Vilagarcía de Arousa entre los de población

comprendida entre 20.001 y 50.000 habitantes y los ayuntamientos de As Pontes de García

Rodríguez, Baiona y Sanxenxo entre los de población comprendida entre 10.001 y 20.000

habitantes.

Para cada factor contaminante se verificó el marco legal regulador y las actuaciones llevadas a

cabo por dichas entidades en el ejercicio de sus competencias.

IV.2.1 ACTUACIONES ESPECÍFICAS LLEVADAS A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA CONTAMINACIÓN ATMOSFÉRICA

A. MARCO NORMATIVO

La Ley 34/2007, de calidad del aire y protección de la atmosfera, tiene por objeto establecer las

bases en materia de prevención, vigilancia y reducción de la contaminación atmosférica con el fin

de evitar, y cuando esto no sea posible minorar, los daños que de esta puedan derivarse para las

personas, el medio ambiente y demás bienes de cualquier naturaleza.

Esta Ley define a la contaminación atmosférica como: “La presencia en la atmosfera de materias,

sustancias o formas de energía que impliquen molestia grave, riesgo o daño para la seguridad o

la salud de las personas, el medio ambiente y demás bienes de cualquier naturaleza”.

Su artículo 5.3 establece que: “Corresponde a las entidades locales ejercer aquellas

competencias en materia de calidad del aire y protección de la atmosfera que tengan atribuidas

en el ámbito de su legislación específica, así como aquellas otras que les sean atribuidas en el

marco de la legislación básica del Estado y de la legislación de las Comunidades Autónomas en

esta materia.

193547

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



67

Las entidades locales, en el ámbito de sus competencias, deberán adaptar las ordenanzas

existentes y el plan urbanístico a las previsiones de esta Ley y de sus normas de desarrollo.”

El artículo 16.4 de la Ley 34/2007 señala que, en el ámbito de sus competencias, las entidades

locales pueden elaborar sus propios planes y programas, en los que deberán tener en cuenta los

planes de protección de la atmosfera de cada Comunidad Autónoma.

También se habilita en el mismo artículo a todas las entidades locales para adoptar medidas de

restricciones total o parcial del tráfico, incluyendo restricciones a los vehículos más

contaminantes, a ciertas matrículas, a ciertas horas o a ciertas zonas, entre otras. En el caso de

los municipios de población superior a 100.000 habitantes y las aglomeraciones, deben adoptar

planes y programas para el cumplimiento y mejora de los objetivos de calidad del aire,

atendiendo a la legislación sobre seguridad viaria y la planificación autonómica.

Por otro lado, el Real Decreto 102/2011, del 28 de enero, relativo a la mejora de la calidad del

aire, define y establece objetivos de calidad del aire para los contaminantes atmosféricos con

más incidencia en la salud de las personas y en el medio ambiente. Además, regula la

evaluación, el mantenimiento y la mejora de la calidad del aire, con el establecimiento de

métodos y criterios comunes de evaluación. También determina la información que debe ser

intercambiada entre las administraciones públicas para el cumplimiento del deber de información

a la Comisión Europea, así como la información que debe ser puesta a disposición del público.

En el desarrollo de sus competencias la Comunidad Autónoma de Galicia aprobó la Ley 1/1995,

del 2 de enero, de Protección Ambiental de Galicia. En esta Ley se desarrolla las líneas básicas

para el establecimiento de normas que, en el ámbito de las competencias de la Comunidad

Autónoma, configuran el sistema de defensa, protección, conservación y restauración, en su

caso, del medio ambiente en Galicia y aseguran la utilización racional de sus recursos naturales.

En su ámbito de protección se recogen, entre los elementos para proteger, el aire y el clima, así

como la interacción entre todos los componentes que integran el medio ambiente.

La Ley 8/2002, del 18 diciembre, de Protección del ambiente atmosférico de Galicia tiene por

objeto el establecimiento, en la Comunidad Autónoma de Galicia y dentro del marco de sus

competencias, de las normas, criterios y técnicas de ordenación para mantener un alto nivel de

calidad del aire ambiente y mejorarla, en su caso, así como para prevenir, vigilar y reducir la

contaminación atmosférica. Según dispone su artículo 38 corresponde a las corporaciones

locales, en su ámbito territorial y sin prejuicio de las atribuciones que les otorga la legislación

ambiental, industrial y de actividades:

193548

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



68

a) Aprobar las ordenanzas correspondientes, o adaptar a las ya existentes, de acuerdo con las

finalidades y medidas previstas en la presente Ley, previo informe de la Consellería de Medio

Ambiente.

b) Comprobar y exigir que los proyectos técnicos que acompañen a la solicitud de licencia

municipal para ejercer actividades clasificadas potencialmente como contaminadoras de la

atmosfera contengan las determinaciones mínimas establecidas reglamentariamente, sin

detrimento de lo que determine la Consellería de Medio Ambiente a través de las figuras de

protección ambiental.

c) Adoptar provisionalmente medidas en la situación de alerta atmosférica.

d) Implantar y gestionar las estaciones de vigilancia de la calidad del aire, precisas de

conformidad con lo establecido en la presente Ley, en los núcleos urbanos del término municipal,

con la ayuda y asesoramiento técnicos de la Consellería de Medio Ambiente.

e) Imponer las sanciones en los supuestos previstos por la presente Ley.

f) Adaptar los planes de ordenación urbanística del municipio a las prescripciones de la presente

Ley o a las que resulten del mapa previsto en el artículo 12.

g) Establecer el control sanitario sobre industrias, actividades y servicios y transportes, en relación

con la contaminación atmosférica.

h) Participar con la Administración de la Xunta de Galicia en la elaboración de los instrumentos

de planificación ambiental, los procedimientos y las acciones previstas en la presente Ley, a

través del Comité Gallego de Integración y Coordinación Ambiental.

B. EJERCICIO DE COMPETENCIAS Y ACTUACIONES DESARROLLADAS

Se solicitó a los ayuntamientos información sobre la aprobación de normativa propia relativa a la

contaminación atmosférica así como a su adaptación a la Ley 34/2007, de calidad del aire y

protección de la atmosfera, resultando que sólo en los ayuntamientos de Pontevedra y Vigo

existe una regulación que desarrolla a nivel municipal las competencias que les atribuye a los

ayuntamientos la legislación en esta materia; la normativa de Pontevedra, aprobada en el año

2015, se refiere al uso del crematorio; por su parte Vigo tiene aprobada una ordenanza

municipal de protección atmosférica modificada en 2008 pero que, según indican, no está

adaptada a la Ley 34/2007; informa así mismo que existe un proyecto piloto “Vigo edificios

inteligentes”, donde se contempla una red de controles atmosféricos.

193549

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



69

Se preguntó además, si el plan urbanístico está adaptado a las exigencias de la Ley 34/2007, a lo

que únicamente los ayuntamientos de Ames, Lugo, Baiona, Sanxenxo y Vilagarcía de Arousa

contestaron que sí.

Se requirieron datos sobre la realización de mediciones y evaluaciones de la calidad del aire, al

que sólo contestaron afirmativamente el Ayuntamiento de A Coruña, que cuenta con estaciones

de medición propias y Pontevedra, con estaciones de la Comunidad Autónoma. También se

pidieron datos en relación con los elementos contaminantes sobre los que se extendió la

evaluación, si en algún caso se superaron los límites de alerta especificados por el RD 102/2011

y si se informa a la ciudadanía de los resultados de las mediciones.

Cuadro 30: Sistemas de medición y evaluación de la calidad del aire

Ayuntamiento Realización

de mediciones

Estaciones de medición

Elementos evaluados Superación límites de

alerta

Información a la

ciudadanía Propias CCAA SO2 NO2 Partículas Pb C6H6 CO As Cd Ni Hg C12H20 O3 NH3

Ames No No No No No No No No No No Non No No No No No No No

Arteixo No No No No No No No No No No Non No No No No No No No

A Coruña Si Si No Si Si Si No Si Si Non No No No No Si No No


No No No No No No No No No No Non No No No No No No No

Lugo No No No No No No No No No No Non No No No No No No No

Baiona No No No No No No No No No No Non No No No No No No No

Pontevedra Si No Si Diaria Si Si Si No No Si Non No No No No Si No No

Sanxenxo No No No No No No No No No No Non No No No No No No No

Vigo No No No No No No No No No No Non No No No No No No No


No No No No No No No No No No Non No No No No No No No

Todos los ayuntamientos manifestaron que no participaran en la zonificación de su territorio por

la Comunidad autónoma en relación con la contaminación atmosférica y la calidad del aire o que

no se realizara ninguna zonificación. Sólo el Ayuntamiento de Pontevedra informó haber

realizado una zonificación específica en su territorio, el Espacio Natural de Interés Local

Xunqueira de Alba y Gafos.

Sólo A Coruña informó haber elaborado un protocolo de actuación en el caso de superar los

objetivos de calidad atmosférica. Así mismo, todos los ayuntamientos informaron que carecen de

Planes o Programas para el cumplimiento y mejora de objetivos de calidad del aire.

Se comprobó si los ayuntamientos adoptaron medidas dirigidas a cumplir con los objetivos de

calidad del aire marcados por el RD Legislativo 102/2011, tanto de carácter general como en el

193550

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



70

ámbito de su actividad. El resultado, donde se aprecia que sólo los 4 ayuntamientos de más de

50.000 habitantes analizados tomaron alguna medida en este sentido, fue el siguiente:

Cuadro 31: Medidas para la mejora de la calidad del aire

Ayuntamiento Relativas a medios de transporte

Relativas a infraestruct.

Protocolos restricción

tráfico

Exenciones o bonificaciones

IVTM

Relativas a la

formación

Campañas sensibilización concienciación

Relativas a propia actividad

Canales comunicación con vecinos

Ames No No No No No No No No

Arteixo No No No No No No No No

A Coruña Si Si No Si Si No Si Si


No No No No No No No No

Lugo Si Si No Si No No No No

Baiona No No No No No No No No

Pontevedra Si Si Si No Si Si Si Si

Sanxenxo No No No No No No No No

Vigo Si Si No Si No No Si Si


No No No No No No No No

En relación a las actuaciones de control e inspección en materia de contaminación atmosférica se

preguntó si, en el período 1 de enero de 2017 a 31 de mayo de 2018, se realizaron tareas de

vigilancia e inspección, con indicación en su caso de los motivos por el que no se llevaron a cabo.

Sólo Pontevedra y Vigo contestaron afirmativamente, realizando en Pontevedra estos controles

sobre las actividades sometidas a la normativa de espectáculos públicos y actividades recreativas

que puedan producir fuego o gases, casos de denuncias y, al igual que Vigo, en los casos de

solicitud de licencia de actividad, comunicaciones previas o declaración responsable de inicio de

actividad, caso en el que también se encuentran los ayuntamientos de Lugo, As Pontes y

Sanxenxo.

En cuanto a las causas de la no realización de estas actuaciones en el resto de los ayuntamientos

se señala que no existen grandes focos de contaminación, carencia de medios o la falta de

competencias.

Cuadro 32: Actuaciones de vigilancia e inspección contaminación atmosférica

Ayuntamiento Realización de

actuaciones Realización por

funcionarios Intervención de otras entidades

Comprobación con las licencias de

actividades


Realización inspecciones posteriores

Ames No No No No No No

Arteixo No No No No No No

A Coruña No No No No No No

193551

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



71

Ayuntamiento Realización de

actuaciones Realización por

funcionarios Intervención de otras entidades

Comprobación con las licencias de

actividades




No No No Si No No

Lugo No No No Si No No

Baiona No No No No No No

Pontevedra Si Si No Si No Si

Sanxenxo No No No Si No No

Vigo Si Si Si Si No No

Vilagarcía de Arousa No No No No No No

Los expedientes iniciados en el ámbito temporal de la fiscalización y su resultado se exponen en

el siguiente cuadro, donde se puede apreciar que sólo Pontevedra y Vigo tramitaron expedientes,

siempre por denuncia y sin sanción económica:

Cuadro 33: Expedientes de inspección contaminación atmosférica

Ayuntamiento Expedientes iniciados por

denuncias


oficio Expedientes resueltos

Sanciones impuestas

Número Importe

Ames 0 0 0 0 0

Arteixo 0 0 0 0 0

A Coruña 0 0 0 0 0 As Pontes de García Rodríguez

0 0 0 0 0

Lugo 0 0 0 0 0

Baiona 0 0 0 0 0

Pontevedra 5 0 0 0 0

Sanxenxo 0 0 0 0 0

Vigo 7 0 6 0 0

Vilagarcía de Arousa 0 0 0 0 0

En el siguiente cuadro se muestran los datos relativos a los ingresos y gastos declarados en

materia de contaminación atmosférica, en el que únicamente el Ayuntamiento de Pontevedra

informa haber recibido y concedido este tipo de subvenciones:

Cuadro 34: Ingresos y gastos en materia de contaminación atmosférica

Ayuntamiento

Ingresos en la materia Gastos en la materia

Recepción ingresos

Tipo de ingreso

Origen subvenciones

Derechos reconocidos

Programa 1721

Obligac. reconocidas

Indicadores presupuestarios

Otros programas

Subvenciones concedidas

Objeto

Ames No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No

Arteixo No Sin datos Sin datos 0 No 0 No Si No

193552

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



72

Ayuntamiento


Recepción ingresos

Tipo de ingreso

Origen subvenciones


Programa 1721



Otros programas


Objeto

A Coruña No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No


No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No

Lugo No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No

Baiona No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No

Pontevedra Si Subvenciones Comunidad Autónoma

788,10 No 0 No No Si

Fomento do transporte público.

Pontevedra Si Subvenciones Comunidad Autónoma

31.261,44 No 0 No No Si

Fomento do transporte público.

Sanxenxo No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No

Vigo No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No


No Sin datos Sin datos 0 No 0 No No No

Se ve que ningún Ayuntamiento emplea el programa presupuestario 1721-Protección contra la

contaminación acústica, luminosa y atmosférica en las zonas urbanas ni tiene establecido

indicadores presupuestarios en relación con la contaminación atmosférica.

IV.2.2 ACTUACIONES ESPECÍFICAS LLEVADAS A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA CONTAMINACIÓN LUMINOSA

A. MARCO NORMATIVO

La Ley 34/2007, de calidad del aire y protección de la atmosfera define la contaminación

luminosa como: “El resplandor luminoso nocturno o brillo producido por la difusión y reflexión de

la luz en los gases, aerosoles y partículas en suspensión en la atmosfera, que altera las

condiciones naturales de las horas nocturnas y dificultan las observaciones astronómicas de los

objetos celestes, debiendo distinguirse el brillo natural, atribuible a la radiación de fuentes u

objetos celestes y a la luminiscencia de las capas altas de la atmosfera, del resplandor luminoso

debido a las fuentes de luz instaladas en la iluminación exterior”.

Por su, parte la Disposición adicional cuarta de la Ley dispone que: “Las Administraciones

públicas, en el ámbito de sus competencias, promoverán la prevención y reducción de la

contaminación luminosa, con la finalidad de conseguir los siguientes objetivos:

193553

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



73

a) Promover un uso eficiente de la iluminación exterior, sin menoscabo de la seguridad que debe

proporcionar a los peatones, los vehículos y las propiedades.

b) Preservar al máximo posible las condiciones naturales de las horas nocturnas en beneficio de

la fauna, la flora y los ecosistemas en general.

c) Prevenir, minimizar y corregir los efectos de la contaminación luminosa en el cielo nocturno, y,

en particular en el entorno de los observatorios astronómicos que trabajan dentro del espectro

visible.

d) Reducir la intrusión luminosa en zonas distintas a las que se pretende iluminar, principalmente

en entornos naturales e interior de edificios.”

En esta materia se debe tener en cuenta también el Real Decreto 1890/2008, de 14 de

noviembre, que aprueba el Reglamento de eficiencia energética en instalaciones de iluminación

exterior y sus Instrucciones técnicas complementarias EA-01 a EA-07.

El objeto de este Reglamento es establecer las condiciones técnicas de diseño, ejecución y

mantenimiento que deben reunir las instalaciones de iluminación exterior, con la finalidad de:

a) Mejorar la eficiencia y ahorro energético, así como la disminución de las emisiones de gases

de efecto invernadero.

b) Limitar el resplandor luminoso nocturno o contaminación luminosa y reducir la luz intrusa o

molesta.

El artículo 8 de este RD 1890/2008 regula el régimen de funcionamiento de las instalaciones de

Iluminación exterior de manera que:

1. Los sistemas de activación garantizarán que las instalaciones de iluminación exterior se

enciendan y se apaguen con precisión, cuando la luminosidad ambiente lo requiera.

2. Para obtener ahorro energético en casos tales como instalaciones de iluminación ornamental,

anuncios luminosos, espacios deportivos y áreas de trabajo exteriores, se establecerán los

correspondientes ciclos de funcionamiento (acceso y apagado) de dichas instalaciones, para lo

que se dispondrá de relojes astronómicos o sistemas equivalentes, capaces de ser programados

por ciclos diarios, semanales, mensuales o anuales.

3. Las instalaciones de iluminación exterior con excepción de túneles y pasos inferiores, estarán

en funcionamiento como máximo durante el período comprendido entre la puesta de sol y su

salida o cuando la luminosidad ambiente lo requiera.

193554

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



74

4. Cuando se especifique, las iluminaciones exteriores tendrán dos niveles de iluminación de

forma que en aquellos casos del período nocturno en los que disminuya la actividad o

características de utilización, se pase del régimen de nivel normal de iluminación a otro con nivel

de iluminación reducido, manteniendo la uniformidad.

5. Se podrá variar el régimen de funcionamiento de las iluminaciones ornamentales,

estableciéndose condiciones especiales, en épocas tales como festividades y la temporada alta de

afluencia turística.

6. Se podrá ajustar un régimen especial de iluminación para los acontecimientos nocturnos

singulares, festivos, feriales, deportivos o culturales, que compatibilicen el ahorro energético con

las necesidades derivadas de los acontecimientos mencionados.

7. Corresponde a las Administraciones Locales regular el tiempo de funcionamiento de las

instalaciones de iluminación exterior que se encuentran en su ámbito territorial y que no sean de

competencia estatal o autonómica.

En el ámbito autonómico el Decreto 83/2018, del 26 de junio, que aprueba el Plan básico

autonómico de Galicia, dispone en su artículo 57 que:

1. La iluminación pública deberá armonizar con las características de la zona.

2. El sistema de iluminación será tal que permita el ahorro energético, la mejora de la eficiencia y

reduzca la contaminación luminosa, adecuando el nivel de exigencia al período de tiempo

considerado.


Se pidió a los ayuntamientos que informasen sobre la aprobación de normativa propia relativa a

la contaminación acústica así como a su adaptación al RD 1890/2008, resultando que sólo en el

Ayuntamiento de Vigo existe una regulación que desarrolla a nivel municipal las competencias

que les atribuye a los ayuntamientos la legislación en esta materia.

Para comprobar el ejercicio de sus competencias se solicitó información sobre:

- Aspectos regulados por la normativa municipal: El Ayuntamiento de Vigo cuenta con

normativa propia que está adaptada al RD 1890/2008, siendo su objeto establecer las

condiciones que debe cumplir cualquier instalación de iluminación exterior, tanto pública

como privada, situada en el término municipal de Vigo, con el fin de mejorar la protección

del medio mediante el uso eficiente y racional de la energía que consumen y la reducción de

la contaminación luminosa. Los restantes ayuntamientos no tienen adoptado ninguna

regulación en la materia.

193555

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



75

- Si la Comunidad Autónoma realizó algún tipo de clasificación por zonas luminosas en función

de su grado de vulnerabilidad: La respuesta fue negativa en todos los casos.

- Realización por el Ayuntamiento de zonificaciones luminosas en su territorio: La respuesta fue

negativa.

- Declaración de alguna zona de especial protección contra la contaminación luminosa: La

respuesta fue negativa.

- Existencia de protocolos de actuación para los casos de superación de los niveles de calidad

luminosa establecidos y si se dio algún caso: La respuesta fue negativa.

- Realización de estudios o auditorías energéticas y luminosas de la iluminación pública del

Ayuntamiento: Contestaron afirmativamente A Coruña, As Pontes de García Rodríguez, Vigo

y Vilagarcía de Arousa.

En el caso de A Coruña el estudio tuvo por objeto la elaboración de un mapa luminoso del

Ayuntamiento y la planificación y coordinación de las actuaciones en materia de gestión

sostenible de la iluminación. En Vigo contiene un análisis de los ahorros obtenidos por la

aplicación de medidas de eficiencia energética.

- Elaboración de un Plan estratégico en relación con la contaminación luminosa: Sólo A Coruña

contesta afirmativamente, informa disponer de un plan para las instalaciones y dependencias

municipales.

- Elaboración de un Plan de acción específico en relación con la contaminación luminosa y la

eficiencia energética: el Ayuntamiento de Vigo contesta afirmativamente.

Las contestaciones se muestran en el siguiente cuadro:

Cuadro 35: Ejercicio competencias relativas a la contaminación luminosa

Ayuntamiento Normativa

propia Adaptación RD 1890/08

Clasificación zonas

luminosas

Zonificación luminosa

Zonas de especial

protección

Protocolos de actuación

Auditorías Plan

estratégico

Plan de acción

específico

Ames No No No No No No No No No

Arteixo No No No No No No No No No

A Coruña No No No No No No Si Si No As Pontes de García Rodríguez

No No No No No No Si No No

Lugo No No No No No No No No No

Baiona No No No No No No No No No

Pontevedra No No No No No No No No No

Sanxenxo No No No No No No No No No

Vigo Si Si No No No No Si No Si


No No No No No No Si No No

193556

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



76

Se comprobó si los ayuntamientos realizaron actuaciones dirigidas a cumplir con los objetivos

marcados en la Disposición adicional cuarta de la Ley 34/2007 y con las especificaciones

establecidas por el artículo 8 del Real Decreto 1890/2008, así como se llevaron a cabo

actuaciones para la mejora de la eficiencia energética en el ámbito interno de la entidad. El

resultado fue el siguiente:

Cuadro 36: Actuaciones en relación con la contaminación luminosa

Ayuntamiento

Actuaciones relativas a la Ley de calidad del aire y protección de la atmosfera

Actuaciones relativas al Reglamento eficiencia energética Eficiencia energética

Ayuntamiento

Eficiencia iluminación

exterior

Preservar condiciones naturales

Prevención contaminación

nocturna

Reducción intrusión luminosa

Estudio gastos ahorros

Medidas encendido apagado

Ahorro energético

Funcionamiento máximo

Dos niveles iluminación

Iluminación ornamental

Estudio gasto ahorro

Medidas Estudio gasto ahorro

Ames No No No No No No No No No No No No No

Arteixo No No No No No No No No No No No No No

A Coruña No No No No No No No No No No No No No


No No No No No No No No No No No Si No

Lugo Si No Si No No Si Si Si No Si No Si No

Baiona No No No No No No No No No No No No No

Pontevedra Si Si Si Si No Si Si Si Si Si No Si No

Sanxenxo Si No No No No Si No Si No No No Si No

Vigo Si Si No No Si Si Si Si Si No No No


Si Si Si Si Si Si Si Si Si No Si Si Si

Los ayuntamientos de Ames, Arteixo, A Coruña, As Pontes de García Rodríguez y Baiona

manifiestan no haber realizado ninguna actuación, aunque As Pontes si lo hizo en materia de

mejora de la eficiencia energética en el ámbito interno del Ayuntamiento.

Se pidió información sobre si el Ayuntamiento garantizó el mantenimiento de los niveles de

eficiencia energética adecuada en las instalaciones de iluminación exterior en los términos

establecidos por el artículo 4 del Real Decreto 1890/2008 en relación a los límites y requisitos

exigidos por las Instrucciones técnicas complementarias (ITC-EA) incluidas en el propio Real

Decreto. También se solicitó que indicasen si se dispone de un inventario de las instalaciones de

iluminación exterior, de una clasificación de sus luminarias y si estas instalaciones tienen la

etiqueta de cualificación energética de acuerdo con la ITC-EA-01.

193557

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



77

Cuadro 37: Mantenimiento de los niveles de eficiencia energética de las instalaciones de iluminación exterior

Ayuntamiento Mantenimiento

niveles eficiencia Límites ITC-


Resto instalaciones

Sistema ITC-EA-04

Inventario instalaciones

Cualificación ITC-EA-01

Ames No No No No No No No

Arteixo No No No No No No No

A Coruña No No No No No No No


No No No No No Si No

Lugo No No No No No Si No

Baiona No No No No No No No

Pontevedra Si Si Si No Si Si No

Sanxenxo No No No No No Si No

Vigo Si Si Si Si Si Si Si



Sólo los ayuntamientos Sanxenxo y Vilagarcía confirmaron la existencia de canales de

comunicación entre el Ayuntamiento y los vecinos en materia de contaminación luminosa, para lo

que emplearon el portal del Ayuntamiento y medios como la prensa, radio o televisión. Estos

canales permiten a los vecinos reportar incidencias en tiempo real.

En cuanto a la forma de prestación del servicio de iluminación pública los ayuntamientos se

dividen entre la gestión directa y la indirecta, con predominancia de la gestión directa sin

personificación:

Cuadro 38: Forma de prestación del servicio de iluminación exterior

Ayuntamiento Forma de prestación del servicio

Ames Directa

Arteixo Directa sin personificación

A Coruña Indirecta. Concesión con empresa privada

As Pontes de García Rodríguez Indirecta. Concesión con empresa privada

Lugo Indirecta. Concesión con empresa privada

Baiona Directa sin personificación

Pontevedra Directa sin personificación

Sanxenxo Directa sin personificación

Vigo Indirecta a través de un contrato de servicios

Vilagarcía de Arousa Directa sin personificación

193558

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



78

En cuanto a las actuaciones de control e inspección en materia de contaminación luminosa se


vigilancia e inspección con indicación en su caso de los motivos por el que no se llevaron a cabo.

En la mayoría de los ayuntamientos no se realizan inspecciones con la finalidad de garantizar el

cumplimiento de la normativa en materia de contaminación luminosa, los motivos más

recurrentes son: no disponer de personal especializado y no tener regulación propia de la

materia. Sólo el Ayuntamiento de Vigo manifiesta que las inspecciones se realizan por la empresa

adjudicataria del servicio de mantenimiento de las instalaciones de iluminación pública.

Como consecuencia de la no tramitación de expedientes sancionadores tampoco existen ingresos

por este concepto.

A continuación se exponen los datos relativos a los ingresos y gastos declarados en materia de

contaminación luminosa:

Cuadro 39: Ingresos y gastos en materia de contaminación luminosa

Ayuntamiento


Tipo de ingreso

Concepto Derechos

reconocidos Programa

1721 Obligac.

reconocidas Indicadores

presupuestarios Otros

programas Obligac.

reconocidas Subvenciones

concedidas

Ames No Sin datos 0 No 0 No Sin datos 0 No

Arteixo No Sin datos 0 Si 30.844,00 No Sin datos 0 No

A Coruña No Sin datos 0 No 0 No Sin datos 0 No As Pontes de García Rodríguez

No Sin datos 0 No 0 No Sin datos 0 No

Lugo No Sin datos 0 No 0 No Sin datos 0 No

Baiona No Sin datos 0 No 0 No Sin datos 0 No

Pontevedra Subvenciones

Mejora eficiencia energética iluminación

polígono Campillo

46.328,48 No 0 No

165.0 Ilum.púb:urbana. 165.1 Ilum.púb:rural

237.603,34 No

Sanxenxo No Sin datos 0 No 0 No Sin datos 0 No

Vigo No Sin datos 0 No 0 No 1650 Ilum.púb 2.319.060,19 No Vilagarcía de Arousa

No Sin datos 0 No 0 No Sin datos 0 No

Se ve que sólo el Ayuntamiento de Arteixo emplea el programa presupuestario 1721-Protección

contra la contaminación acústica, luminosa y atmosférica en las zonas urbanas y que ninguno

tiene establecido indicadores presupuestarios en relación con la contaminación luminosa.

193559

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



79

IV.2.3 ACTUACIONES ESPECÍFICAS LLEVADAS A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA CONTAMINACIÓN ACÚSTICA

A. MARCO NORMATIVO

La regulación estatal básica de la materia se encuentra en la Ley 37/2003, del 17 de noviembre,

del ruido, que efectuó la transposición al derecho español de la Directiva 2002/49/CE, del

Parlamento Europeo y del Consello, del 25 de junio, sobre evaluación y gestión del ruido

ambiental. Esta Ley fue desarrollada por el Real Decreto 1513/2005, del 16 diciembre, de

Evaluación y gestión del ruido medioambiental y por el Real Decreto 1367/2007, del 19 de

octubre, por el que se desarrolla la Ley 37/2003, del 17 de noviembre, del Ruido, en lo referente

a zonificación acústica, objetivos de calidad y emisiones acústicas.

El Decreto 106/2015, del 9 de julio, sobre contaminación acústica de Galicia incorporó al

derecho autonómico y desarrolló la normativa europea y estatal básica relativa a este tipo de

contaminación.

Se pidió a los ayuntamientos que informasen sobre la aprobación de normativa propia relativa a

la contaminación acústica, resultando que en 5 ayuntamientos existe una regulación que

desarrolla a nivel municipal las competencias que les atribuye a los ayuntamientos la legislación

en esta materia, en concreto el artículo 6 de la Ley 36/2003, del 17 de noviembre, del ruido, que

dispone que:

“Corresponde a los ayuntamientos aprobar ordenanzas en relación con las materias objeto

de esta Ley. Así mismo, los ayuntamientos deberán adaptar las ordenanzas existentes y el

plan urbanístico a las disposiciones de esta ley y de sus normas de desarrollo.”

Por su parte el Artículo 9.1 del Decreto 106/2015 sobre contaminación acústica de Galicia

establece:

“1. En cumplimiento de lo dispuesto por el artículo 6 de la Ley 37/2003, del 17 de noviembre,

del ruido, los ayuntamientos de Galicia deberán contar con una ordenanza sobre contaminación

acústica adaptada a la normativa básica estatal en el plazo máximo de un año desde la entrada

en vigor de este decreto. La aprobación de dicha ordenanza deberá ser comunicada a la

consellería competente en materia de ambiente.”

A este respecto, se debe hacer mención a la Orden del 26 de noviembre de 2018, que aprueba la

propuesta de Ordenanza de protección contra la contaminación acústica de Galicia, que entró en

vigor el 3 de enero de 2019. La Consellería de Medio Ambiente, Territorio y Vivienda elaboró

193560

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



80

esta propuesta de ordenanza ante las dificultades que pudieran tener algunos ayuntamientos

para aprobar sus propias ordenanzas. Tiene carácter orientativo de manera que para su

aplicación cada Ayuntamiento deberá adaptarla a sus características y necesidades, debiendo

seguir la tramitación administrativa correspondiente para aprobar la ordenanza.


De acuerdo con el artículo 4 de la Ley 37/2003, del ruido, las competencias que les corresponden

a los ayuntamientos siempre que el ámbito territorial del mapa de ruido no exceda del término

municipal son:

a) La elaboración, aprobación y revisión de los mapas de ruido y la correspondiente información

al público.

b) La delimitación de las zonas de servidumbre acústica y las limitaciones derivadas de dicha

servidumbre.

c) la delimitación del área o áreas acústicas integradas dentro del ámbito territorial de un mapa

de ruido.

d) La suspensión provisional de los objetivos de calidad acústica aplicables en un área acústica.

e) La elaboración, aprobación y revisión del plan de acción en materia de contaminación acústica

correspondiente a cada mapa de ruido y la correspondiente información al público.

f) La ejecución de las medidas previstas en el plan.

g) La declaración de un área acústica como zona de protección acústica especial, así como la

elaboración, aprobación y ejecución del correspondiente plan zonal específico.

h) La declaración de un área acústica como zona de situación acústica especial, así como la

adopción y ejecución de las correspondientes medidas correctoras específicas.

i) La delimitación de las zonas tranquilas en aglomeraciones y zonas tranquilas en campo abierto.

Para comprobar el ejercicio de estas competencias se pidió a los ayuntamientos información

sobre:

- Existencia de normativa municipal y aspectos regulados por la misma. A Coruña informo que

cuenta con una ordenanza de protección contra la contaminación acústica aprobada en el

año 2014. También cuentan con ordenanza los Ayuntamientos de Lugo, Pontevedra (2000),

Sanxenxo (2017) y Vigo (2008).

193561

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



81

- Zonificación de su territorio en áreas acústicas: Los ayuntamientos de A Coruña y Lugo

realizaron esta actuación.

- Elaboración de mapas de ruido donde se represente la exposición al ruido ambiental: A

Coruña y Vigo son los únicos ayuntamientos que elaboraron mapas de ruido.

- Existencia de Planes de acción en materia de contaminación acústica. A Coruña aprobó en

2018 el mapa de ruido del Ayuntamiento y actualizó el plan de acción de ruido. El

Ayuntamiento de Vigo, por su parte, aprobó en 2008 una declaración de zonas acústicamente

saturadas con un protocolo de actuaciones.

- Delimitación de zonas de servidumbre acústica en las que los valores de inmisión podrán

superar los objetivos de calidad acústica aplicables: ningún ayuntamiento llevó a cabo esta

delimitación en su territorio.

En el siguiente cuadro se muestra un resumen de las respuestas obtenidas:

Cuadro 40: Ejercicio competencias en relación con la contaminación acústica

Ayuntamiento Población Normativa

propia Zonificación

acústica Mapas de ruido

Nº mapas de ruido

Planes de acción

URL Plan de acción

Zonas de servidumbre

acústica

Ames 30.835 No No No No No No No

Arteixo 31.534 No No No No No No No

A Coruña 244.099 Si Si Si mediante mapas de ruido

1 Si Si No


10.324 No No No No No No No

Lugo 97.995 Si Si No No No No No

Baiona 12.169 No No No No No No No

Pontevedra 82.671 Si No No No No No No

Sanxenxo 17.241 Si No No No No No No

Vigo 292.986 Si No Si mediante mapas de ruido

1 Si Si No


37.479 No No No No No No No

Se solicitaron, así mismo, datos sobre la existencia de sistemas de control del cumplimiento de

los objetivos de calidad acústica aplicables a los distintos tipos de áreas acústicas de acuerdo con

lo regulado en el Real Decreto 1367/2007, que desarrolla la Ley del ruido en lo referente a

zonificación acústica, objetivos de calidad y emisiones acústicas. Sólo los Ayuntamientos de A

Coruña y Pontevedra manifestaron contar con estaciones de medición, tal como se muestra en el

siguiente cuadro:

193562

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



82

Cuadro 41: Sistemas de medición de niveles acústicos

Ayuntamiento Estaciones de medición acústica Criterios de distribución

de las estaciones Periodicidad de las mediciones

Incumplimiento de objetivos

Existencia Fijas Móviles Existencia Protocolos Actuaciones

Ames No 0 0 Sin datos Sin datos No No No

Arteixo No 0 0 Sin datos Sin datos No No No

A Coruña Si 7 0 Por tipologías de usos del suelo

Diaria Si Si Si


No 0 0 Sin datos Sin datos No No No

Lugo No 0 0 Sin datos Sin datos No No No

Baiona No 0 0 Sin datos Sin datos No No No

Pontevedra Si 2 3

Locales e instalaciones denunciadas por ruidos y locales objeto de inspección y verificación. Las fijas son de la Xunta de Galicia.

En caso de denuncia o necesidad de verificación del cumplimiento de normativa acústica.

Si No Si

Sanxenxo No 0 0 Sin datos Sin datos No No No

Vigo No 0 0 Sin datos Sin datos No No No Vilagarcía de Arousa

No 0 0 Sin datos Sin datos No No No

Además sólo el Ayuntamiento de A Coruña informo que cuenta con un sistema automatizado

para el registro de las mediciones. Tanto en A Coruña como en Pontevedra se dieron casos de

incumplimiento de los objetivos de calidad acústica que dieron lugar a actuaciones

sancionadoras y de toma de medidas de prevención.

Por otra parte, se solicitó información sobre la existencia en los ayuntamientos de alguna zona

de especial protección acústica, contestando sólo afirmativamente el Ayuntamiento de Vigo que

en el año 2008 hizo una declaración de zonas acústicamente saturadas en aquellas zonas del

municipio en las que se producen niveles sonoros elevados por la existencia de numerosas

actividades de ocio, por la actividad de las personas que las utilizan o por el tráfico.

Se comprobó si los ayuntamientos realizaron actuaciones para la mejora de la calidad acústica de

las instalaciones municipales, de la propia actividad (maquinaria de obras públicas, servicio

público de transporte, vehículos flota municipal, servicio de limpieza, fiestas), así como se

llevaron a cabo actuaciones para la mejora general de la calidad acústica en el Ayuntamiento; el

resultado fue el siguiente:

193563

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



83

Cuadro 42: Actuaciones para la mejora de la calidad acústica

Ayuntamiento

Actuaciones mejora de la calidad acústica de las instalaciones municipales Actuaciones mejora de la propia actividad municipal

Actuaciones mejora

general en el

municipio

Canales comunicación

con los vecinos

Realización actuación

Medición entorno edificios

Aislamiento ruidos

exteriores

Medición interior edificios

Aislamiento interno

Aislamiento emisiones exterior

Normas internas

Ames No No No No No No No No No No

Arteixo No No No No No No No No No No

A Coruña No No No No No No No Si Si Si


No No No No No No No No No No

Lugo No No No No No No No Si Si Si

Baiona No No No No No No No No No No

Pontevedra Si No No Si Si No No Si Si Si

Sanxenxo No No No No No No No No No No

Vigo No No No No No No No No Si Si


No No No No No No No No Si No

Se comprueba que sólo el Ayuntamiento de Pontevedra llevó a cabo algún tipo de actuaciones

para la mejora de la calidad acústica en los inmuebles en uso por el Ayuntamiento. Únicamente

A Coruña, Lugo y Pontevedra llevaron a cabo actuaciones para la mejora de la calidad acústica

derivadas de la propia actividad municipal, tales como control del ruido de la maquinaria de

obras públicas, de los vehículos de la flota municipal, del servicio público de transporte, del

servicio de limpieza y también medidas de control del ruido generado por la realización de

eventos.

Los 3 ayuntamientos mencionados y el de Vigo realizan controles sobre el ruido del ocio nocturno

y, junto con Vilagarcía, realizaron actividades de fomento de la movilidad sostenible.

En cuanto a las actuaciones de control e inspección en materia de contaminación acústica se


vigilancia e inspección, con indicación en su caso dos motivos por lo que no se llevaron a cabo,

resultando que los ayuntamientos de Ames, Arteixo, As Pontes y Vilagarcía no realizaron este

tipo de actuaciones. En Ames y Arteixo no se tiene en cuenta el cumplimiento de la normativa de

prevención de la contaminación acústica en la concesión de licencias de actividades.

193564

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



84

Cuadro 43: Actuaciones de vigilancia e inspección contaminación acústica

Ayuntamiento Realización actuaciones

Causas de no

inspección

Descripción actuaciones

Realización por

funcionarios

Intervención de otras

entidades

Comprobación con las

licencias de actividades



Ames No No hubo necesidad en esas fechas

Sin datos Sin datos Sin datos No Sin datos Sin datos

Arteixo No No hay ordenanza reguladora

Sin datos Sin datos Sin datos No Sin datos Sin datos

A Coruña Si Sin datos Actividades domésticas y actividades económicas

Si No Si No No


No No recibirse denuncias

Sin datos Sin datos Sin datos Si No No

Lugo Si Sin datos

Se realizan por denuncia mediciones de ruido en locales de ocio nocturno así como inspecciones. Además en los eventos en el exterior, se someten a estudio previo y en su caso control de medidas (en este caso por denuncia).

Si Si Si Si Si

Baiona Si Sin datos

Control por la policía con sonómetro si hay llamadas y quejas de vecinos/as.

Si No Si Si Si

Pontevedra Si Sin datos

Informe y verificación de licencias de obras y actividades, comunicaciones previas y declaraciones responsables. Control, inspección de oficio y a instancia de parte mediante denuncia en materia acústica. Precintos de equipos musicales por la policía local en verificaciones nocturnas. Desprecintas para retirada de equipos no autorizados. Mediciones acústicas. Ceses actividad musical. Precintos y clausuras de locales por infracción de normativa acústica. Ceses de actividad con reposición de legalidad.

Si Si Si Si Si

Sanxenxo Si Sin datos Comprobación de denuncia

Si Si Si No No

Vigo Si Sin datos Policía Local, inspectores de Medio Ambiente

Si No Si Si Si


No No constan datos

Sin datos Sin datos Sin datos Si No Si

193565

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



85

Los expedientes iniciados en el ámbito temporal de la fiscalización y su resultado se exponer en

el siguiente cuadro, en el que se puede apreciar que el número de expedientes resueltos es muy

inferior al de expedientes iniciados:

Cuadro 44: Expedientes de inspección contaminación acústica

Ayuntamiento Expedientes iniciados por

denuncias


oficio Expedientes resueltos

Sanciones impuestas

Número Importe

Ames 0 0 0 0 0,00

Arteixo 0 0 0 0 0,00

A Coruña 88 88 45 4 550.000,00


0 0 0 0 0,00

Lugo 14 14 0 0 0,00

Baiona 1 0 1 0 0,00

Pontevedra 28 8 9 1 300,52

Sanxenxo 1 0 1 1 2.000,00

Vigo 45 0 12 18 35.876,70

Vilagarcía de Arousa 0 0 0 0 0,00

En el siguiente cuadro se exponen los datos relativos a los ingresos y gastos declarados en la

materia de contaminación acústica:

Cuadro 45: Ingresos y gastos en materia de contaminación acústica

Ayuntamiento


Recepción ingresos

Regulación de tasas

Tipo de ingreso


Programa 1721



Otros programas


Objeto

Ames No No Sin datos 0,00 No 0,00 No No No Sin datos

Arteixo No No Sin datos 0,00 No 0,00 No Si No Sin datos

A Coruña No No Sin datos 0,00 No 0,00 No No No Sin datos


No No Sin datos 0,00 No 0,00 No No No Sin datos

Lugo Si No Sanciones 0,00 No 0,00 No Si No Sin datos

Baiona No No Sin datos 0,00 No 0,00 No No No Sin datos

Pontevedra No No Sin datos 0,00 No 0,00 No Si Si Transporte público

Sanxenxo No No Sin datos 0,00 No 0,00 No No No Sin datos

Vigo Si No Sanciones 35.876,70 Si 38.254,57 Si No No Sin datos


No No Sin datos 0,00 No 0,00 No No No Sin datos

193566

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



86

Se ve que sólo el Ayuntamiento de Vigo emplea el programa presupuestario 1721-Protección

contra la contaminación acústica, luminosa y atmosférica en las zonas urbanas y tiene

establecidos indicadores presupuestarios en relación con la contaminación acústica.

IV.2.4 ACTUACIONES ESPECÍFICAS LLEVADAS A CABO POR LOS AYUNTAMIENTOS EN RELACIÓN CON LA GESTIÓN DE RESIDUOS

A. MARCO NORMATIVO

La legislación estatal básica se encuentra en la Ley 22/2011, del 28 de julio, de residuos y suelos

contaminados, que transpone la Directiva 2008/98/CE del Parlamento Europeo y del Consello,

del 19 de noviembre de 2008, sobre los residuos. El objeto de la Ley es establecer el régimen

jurídico de la producción y gestión de residuos, así como establecer medidas para prevenir su

generación y para evitar o reducir los impactos adversos sobre la salud y el medio ambiente

asociados a la generación y gestión de los mismos. Igualmente la Ley también tiene por objeto

regular el régimen jurídico de los suelos contaminados.

En el artículo 12 se regula la distribución de competencias administrativas, estableciendo en su

apartado 5 que corresponde a las entidades locales:

a) Como servicio obligatorio, la recogida, el transporte y el tratamiento de los residuos

domésticos generados en los hogares, comercios y servicios en la forma en que establezcan sus

respectivas ordenanzas en el marco jurídico de lo establecido en esta Ley, de las que en su caso

dicten las Comunidades Autónomas y de la normativa sectorial en materia de responsabilidad

ampliada del productor. La prestación de este servicio corresponde a los municipios que podrán

llevarla a cabo de forma independiente o asociada.

b) El ejercicio de la potestad de vigilancia e inspección, y la potestad sancionadora en el ámbito

de sus competencias.

Además, las entidades locales podrán:

1.º Elaborar programas de prevención y de gestión de los residuos de su competencia.

2.º Gestionar los residuos comerciales no peligrosos y los residuos domésticos generados en las

industrias en los términos que establezcan sus respectivas ordenanzas, sin prejuicio de que los

productores de estos residuos puedan gestionarlos por si mismos en los términos previstos en el

artículo 17.3. Cuando la entidad local establezca su propio sistema de gestión podrá imponer, de

manera motivada y basándose en criterios de mayor eficiencia y eficacia en la gestión de los

193567

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



87

residuos, la incorporación obligatoria de los productores de residuos ha dicho sistema en

determinados supuestos.

3.º A través de sus ordenanzas, obligar al productor o a otro poseedor de residuos peligrosos

domésticos o de residuos con características que dificulten su gestión a que adopten medidas

para eliminar o reducir dichas características o a que los depositen en la forma y lugar

adecuados.

4.º Realizar sus actividades de gestión de residuos directamente o mediante cualquier otra forma

de gestión prevista en la legislación sobre régimen local. Estas actividades podrán llevar a cabo

por cada entidad local de forma independiente o mediante asociación de varias Entidades

Locales.

La Ley 22/2011 también dispone que las entidades locales en el marco de sus competencias,

podrán elaborar programas de gestión de residuos de conformidad y en coordinación con el Plan

Nacional marco y con los planes autonómicos de gestión de residuos. Las entidades locales

podrán elaborar estos programas individualmente o agrupadas.

La disposición transitoria segunda da un plazo de dos años desde la entrada en vigor de la Ley

para que las entidades locales aprueben las mencionadas ordenanzas.

En el ámbito de la Comunidad Autónoma la regulación de la materia se recoge

fundamentalmente en la Ley 10/2008, del 3 de noviembre, de residuos de Galicia. Su artículo 5

enumera las competencias que corresponden a los municipios:

a) Prestar, por si solos o asociados, los servicios derivados de la gestión de los residuos urbanos o

municipales en la forma que se establezca en sus respectivas ordenanzas y, en su caso, planes de

gestión de residuos.

Los municipios gestionarán los servicios públicos de recogida, transporte, valorización y

eliminación de residuos urbanos o municipales de forma directa o indirecta.

b) Implantar sistemas de recogida selectiva de residuos urbanos o municipales que posibiliten su

reciclaje y otras formas de valorización.

c) Llegar a acuerdos con quien produzca residuos comerciales para la consecución de su correcta

gestión.

d) Elaborar los planes de gestión de residuos urbanos, de acuerdo con lo que, en su caso, se

establezca en la presente Ley e en los planes de residuos de la Comunidad Autónoma de Galicia.

193568

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



88

e) Gestionar adecuadamente los residuos urbanos o municipales abandonados en vías o espacios

públicos de titularidad municipal.

f) Vigilar, inspeccionar y sancionar en el ámbito de sus competencias.

g) Ejercer las competencias que, en su caso, les sean atribuidas con carácter temporal o

permanente por las administraciones competentes, mediante acuerdos o cualquier otro

instrumento administrativo.

Dicho ejercicio se podrá llevar a cabo directamente o mediante la constitución y participación en

entes supramunicipales o de otra índole de entre los previstos en el ordenamiento jurídico.

La Comunidad Autónoma aprobó en 2011 el Plan de Gestión de Residuos Urbanos de Galicia

2010-2020 (PGRUG), que establece las bases para impulsar la gestión de residuos domésticos en

Galicia hacia un escenario más sostenible. Este Plan fue actualizado en 2016 para adaptarlo a la

Ley 22/2011 y al Plan Estatal Marco de Residuos 2016-2022 (PEMAR).

De acuerdo con los datos de la actualización del PGRUG de 2014 en Galicia conviven tres

modelos de gestión de residuos municipales:

Cuadro 46: Modelos de gestión de residuos en Galicia

Entidad Gestora Modelo de gestión

Situación De

la planta de

tratamiento

Ayuntamientos

adheridos

Población

incorporada

2013

Tm de

residuos

gestionados

2013

Sociedad Gallega de

Medio Ambiente

Recogida diferenciada de la fracción Resto y los envases.

Valorización energética de la fracción resto. Recogida

selectiva de papel y vidrio. No separación de fracción

orgánica.

CERCEDA 295 (94,3%) 2.282.553

(82,5%)

874.211

(82,3%)

Ayuntamiento de A

Coruña y Consorcio

de As Mariñas

Recogida diferenciada de la fracción inorgánica (incluye los

envases) y la fracción orgánica. Selección FIRM y

metanización de la fracción orgánica. Recogida selectiva de

papel y vidrio

NOSTIÁN 9 (2,9%) 396.782

(14,3%)

156.013

(14,6%)

Mancomunidad de

Ayuntamientos

Serra do Barbanza

Recogida diferenciada de la fracción inorgánica (incluye los

envases) y la fracción orgánica. Selección FIRM y

compostaje de la fracción orgánica. Recogida selectiva de

papel y vidrio

LOUSAME 9 (2,9%) 86.605

(3,1%)

31.671

(2,9%)

TOTAL 313 2.765.940 1.061.896

193569

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



89

Gráfico 4: Mapa representativo de los modelos de gestión de residuos en Galicia


Se solicitó a los ayuntamientos información sobre la aprobación de normativa propia relativa a la

gestión de residuos resultando que en, únicamente, 5 de los 10 ayuntamientos de la muestra

existe una regulación que desarrolla a nivel municipal las competencias que les atribuye a los

ayuntamientos la legislación en esta materia. Sólo Arteixo tiene elaborado el programa de

gestión de residuos previsto por la Ley 22/2011 y por la Ley de residuos de Galicia.

Deberá tenerse en cuenta que la Federación Española de Municipios y Provincias, en

colaboración con Ecoembes, tiene publicada una Ordenanza tipo y un Pliego de prescripciones

técnicas sobre la gestión de residuos de competencia local para que sirvan de modelo y guía a las

entidades locales a la hora de adaptar sus ordenanzas o en el momento de adjudicar nuevos

contratos de gestión de estos residuos.

Así mismo, se solicitaron datos sobre la prestación del servicio de recogida y transporte de

residuos y recogida selectiva, observándose que todos los ayuntamientos tienen implantada la

193570

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



90

recogida selectiva de residuos y que la mayoría gestiona el servicio de forma indirecta, sólo el

Ayuntamiento de Baiona presta el servicio con personal propio.

Únicamente el Ayuntamiento de Sanxenxo informa cumplir con lo dispuesto en el artículo 10 de

la Ley 22/2011 en relación a la elaboración y publicación de un informe anual sobre la situación

de la producción y gestión de los residuos, sin embargo sólo se remitieron dos cuadros con el

resumen del volumen recogido en los años 2017 y 2018 que, por lo demás, no fueron

publicados.

El artículo 14.3 de la Ley 22/2011 prevé la posibilidad de que los ayuntamientos elaboren

programas de gestión de residuos dentro del plan nacional marco y del plan autonómico de

gestión de residuos, siendo Arteixo el único Ayuntamiento que desarrolla esta potestad.

Las contestaciones se muestran en el siguiente cuadro

Cuadro 47: Prestación del servicio


propia

Modo prestación del servicio Recogida selectiva

de residuos

Elaboración de un Programa de gestión

Motivos de la no programación Recogida de residuos Transporte de residuos

Ames No

Mediante empresa concesionaria del servicio, a través de la Mancomunidad

A través de una Mancomunidad

Si No

La recogida se realiza a través de la Mancomunidad de ayuntamientos de Serra do Barbanza, que tiene su propio plan

Arteixo Si Consorcio Consorcio Si Si Sin datos

A Coruña Si Contratación externa Contratación externa Si No No se disponen


No

Licitación y adjudicación del contrato del servicio de recogida de residuos sólidos urbanos y su transporte a planta de transferencia

Licitación y adjudicación del contrato del servicio de recogida de residuos sólidos urbanos y su transporte a planta de transferencia

Si No No se consideró necesario

Lugo No Concesión de servicios Concesión de servicios Si No No inició el expediente

Baiona No

Recogida de RSU por operarios municipales. Recogida de enseres, gestión del punto limpio y gestión del contenedor amarillo, azul y vidrio por medio de una empresa

El transporte de los residuos se hace mediante camiones municipales y otros residuos mediante contrataciones. Los residuos domésticos se llevan a Porriño a la planta de SOGAMA.

Si No En fase de elaboración.

Pontevedra Si Mediante contrato con empresa concesionaria.


Si No

Por la adhesión al Plan Revitaliza de la Diputación. Además de tener iniciado un Plan de compostaje y estar en marcha el cambio de sistema para disminución de residuos en origen, reciclaje mediante compostaje de los residuos orgánicos y aumento de la recogida selectiva

193571

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



91


propia

Modo prestación del servicio Recogida selectiva

de residuos

Elaboración de un Programa de gestión

Motivos de la no programación Recogida de residuos Transporte de residuos

Sanxenxo Si Mediante contrato con empresa concesionaria


Si No

El Programa de Gestión de Residuos, de residuos que sigue el Ayuntamiento de Sanxenxo es el pliego técnico utilizado para la contratación del actual servicio.

Vigo Si A través de una empresa concesionaria

A través de una empresa concesionaria

Si No Está en fase de redacción


No Adhesión al modelo de gestión de Sogama.

A través de empresas concesionarias; 1).- Cespa en el caso de la fracción resto 2).- Coregal en el caso da fracción de envases ligeros y papel y cartón y 3).- Ascan en el caso del vidrio

Si No Carecer de personal técnico

A continuación se indican los datos suministrados relativos a la recogida selectiva de residuos

domésticos en los ayuntamientos en el año 2017, con exclusión de los procedentes de limpieza

de vías públicas, zonas verdes, áreas recreativas y playas, los animales domésticos muertos y los

vehículos abandonados:

Cuadro 48: Toneladas de recogida selectiva de residuos domésticos

Ayuntamiento Total

recogido

Número de toneladas recogidas por fracción

Papel-Cartón

Vidrio Otros

envases Bio-

residuos Aparatos eléctricos

Pilas Textil Muebles Escombro

obras Aceite Otros

Ames 9.649,36 495,14 399,54 5.431,04 3.249,10 0,02 0,17 0,07 73,18 0,26 0,84 0,00

Arteixo 14.000,00 1.960,00 700,00 1.540,00 5.600,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 4.200,00

A Coruña 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 As Pontes de García Rodríguez

1.486,41 218,00 91,00 186,00 0,00 25,00 0,01 0,00 40,00 1,40 0,00 925,00

Lugo 3.141,82 1.268,00 889,00 966,00 0,00 0,00 0,62 0,00 0,00 18,20 0,00 0,00

Baiona 1.303,14 31,52 308,60 114,05 0,00 11,99 1,10 0,00 150,90 300,30 300,00 84,68

Pontevedra 59.301,85 786,11 842,33 665,08 56.549,00 58,99 1,78 2,50 148,32 216,00 0,60 31,14

Sanxenxo 1.403,07 420,00 555,00 243,00 13,92 3,18 0,04 41,00 113,91 13,02 0,00 0,00

Vigo 43.344,06 3.265,62 3.106,73 2.543,52 0,00 50,49 23,70 0,00 2.464,40 134,60 31.755,0

0 0,00


19.533,04 542,58 552,84 614,58 0,00 39,97 0,00 80,07 0,00 0,00 17.703,00

0,00

El Ayuntamiento de A Coruña no suministró datos. Los Ayuntamientos de Ames, Arteixo,

Pontevedra y Sanxenxo fueron los únicos que realizaron una recogida separada de biorresiduos

susceptibles de compostaje.

193572

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



92

En el siguiente cuadro se indican las diferentes formas de prestación del servicio de recogida

selectiva de residuos según el tipo de material de que se trate:

Cuadro 49: Forma de prestación del servicio de recogida selectiva

Ayuntamiento

Forma de prestación del servicio de recogida y tratamiento

Papel-Cartón

Vidrio Otros

envases Bio-

residuos Aparatos eléctricos

Pilas Textil Muebles Escombro

obras Aceite

Ames 5 5 5 5 6 5 6 5 6 6

Arteixo 4 4 2 4 0 0 0 0 0 0

A Coruña 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


2 2 2 0 3 2 0 2 3 0

Lugo 2 2 2 0 0 2 0 0 3 0

Baiona 2 6 2 0 3 6 0 2 3 2

Pontevedra 2 2 2 1 3 3 3 3 3 2

Sanxenxo 2 2 2 3 1 2 2 3 1 0

Vigo 3 3 3 0 3 3 0 3 3 2

Vilagarcía de Arousa 2 6 2 0 6 0 2 0 0 2

Las formas empleadas fueron: 0. No aporta información o no presta el servicio. 1. Directa. Sin personificación. 2. Indirecta. Convenio. 3. Indirecta. Concesión. 4. Consorcio adherido al convenio.5. Mancomunidad adherida al convenio. 6. Otras.

La forma de prestación más empleada fue la gestión indirecta, bien a través de la adhesión al

convenio marco firmado por la Xunta de Galicia y las entidades gestoras de los sistemas

integrados de gestión autorizadas o bien firmando directamente el convenio con estas entidades.

La Ley 22/2011, de residuos y suelos contaminados dedica el título IV a la “Responsabilidad del

productor del producto” donde se define, en aplicación del principio de “quien contamina

paga”, la obligación de las empresas de gestionar los residuos que generen los productos que

comercializan, pudiendo dar cumplimiento de dos maneras:

1. De manera individual montando un sistema propio de gestión de sus propios residuos.

2. De manera colectiva adhiriéndose a un sistema integrado de gestión (SIG).

La segunda opción es la práctica más habitual para casi todos los flujos de residuos obligados

por la legislación. Estos sistemas están gestionados por entidades sin ánimo de lucro que pueden

adoptar diferentes formas jurídicas. Las empresas que deciden cumplir sus obligaciones legales a

través de estos deben colaborar en la financiación para el funcionamiento de este sistema.

Los SIG organizan, diseñan y gestionan los sistemas de recogida de residuos específicos para su

posterior tratamiento y valorización del modo mostrado en el siguiente esquema:

193573

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



93

Gráfico 5: Ciclo de funcionamiento de los SIG

Fuente: Sistema de información de residuos de Galicia

Los SIG creados en virtud de las legislaciones específicas actuales para cada flujo de residuos y actualmente autorizados en Galicia son los que se indican a continuación:

Sistema integrado de gestión de envases y residuos de envases: Ecoembalajes España, SA (ECOEMBES).

Sistema integrado de gestión de envases y residuos de envases de vidrio: Sociedad Ecológica para el reciclado de los envases de vidrio (ECOVIDRIO).

Sistema integrado de gestión de residuos de pilas y acumuladores: Fundación para la Gestión Medioambiental de Pilas (ECOPILAS), European Recycling Platform (ERP) y Fundación ECOLEC.

Sistema integrado de gestión de envases y residuos de envases de medicamentos y medicamentos caducados: SIGRE Medicamento y Medio Ambiente.

Sistema integrado de gestión de aceites industriales: Sistema Integrado de Gestión de Aceites Usados, S.L. (SIGAUS) y Sistema Integrado de Gestión Productores Independientes (SIGPI).

Sistema integrado de gestión de envases y residuos de envases de fitosanitarios: Sigfito Agroenvases, S.L.

193574

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



94

Sistema integrado de gestión de residuos de aparatos eléctricos y electrónicos: en la actualidad hay 9 fundaciones o asociaciones autorizadas en Galicia.

Sistema integrado de gestión de neumáticos fuera de uso: Signus Ecovalor, S.L y Tratamiento Neumáticos Usados, S.L. (TNU).

En el siguiente cuadro se muestra en qué grado las entidades locales cumplen con el mandato de

la Ley 22/2011 de habilitar espacios, establecer instrumentos o medidas para la recogida

separada de residuos domésticos y, en su caso, comerciales a los que es preciso dar una gestión

diferenciada bien por su peligro, para facilitar su reciclaje o para preparar los residuos para su

reutilización.

Cuadro 50: Puntos limpios fijos (F) y móviles (M)

Ayuntamiento

Pilas y acumuladores

Aparatos eléctricos y electrónicos

Aceites usados Muebles Textiles Otros residuos

F M F M F M F M F M F M

Ames Sin datos Sin datos Sin

datos Sin

datos Sin datos Sin datos

Sin datos

Sin datos

Sin datos

Sin datos

Sin datos Sin datos

Arteixo 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

A Coruña Sin datos Sin datos Sin

datos Sin


Sin datos

Sin datos

Sin datos

Sin datos

Sin datos Sin datos


Sin datos Sin datos Sin

datos Sin


Sin datos

Sin datos

Sin datos

Sin datos

Sin datos Sin datos

Lugo 1 0 1 0 6 0 1 0 1 0 1 0

Baiona 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0

Pontevedra 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0

Sanxenxo 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0

Vigo 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0

Vilagarcía de Arousa 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0

Se puede apreciar que prácticamente todos los ayuntamientos disponen de un punto limpio fijo

para la recogida de todos los tipos de residuos. Ames, A Coruña y As Pontes no aportaron

información.

En cuanto al control al que están sujetas las entidades y empresas que lleven a cabo operaciones

de tratamiento de residuos, se preguntó si, en el período 1 de enero de 2017 a 31 de mayo de

2018, los ayuntamientos realizaron tareas de vigilancia e inspección de la recogida y transporte

cubriendo el origen, la cantidad y el destino de los residuos, con indicación en su caso de los

motivos por el que no se llevaron a cabo. Todos los ayuntamientos realizaron esta vigilancia

excepto Arteixo, que indica que la gestión correspondía al consorcio, y Vilagarcía, que manifiesta

no disponer de personal.

193575

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



95

Sólo el Ayuntamiento de A Coruña informó tener incoado expedientes sancionadores por la

infracción de las ordenanzas locales en materia de gestión de residuos, con un total de 198

expedientes incoados y 189 sanciones impuestas, con una recaudación de 14.289,24 euros;

estas tareas de inspección fueron realizadas por personal funcionario.

Se pidió también datos sobre la realización de actuaciones de difusión, de información y

sensibilización entre la ciudadanía y el personal de la entidad para fomentar la prevención en la

generación de residuos e incrementar la separación de origen, resultando que 9 ayuntamientos

no llevaron a cabo ninguna actuación entre su personal y sólo 6 lo hicieron hacia la ciudadanía,

tal y como se expone a continuación:

Cuadro 51: Actuaciones de difusión y de inspección

Ayuntamiento

Realización de actuaciones de difusión

Realización de actuaciones

de inspección

Realización por

funcionarios

Expedientes sancionadores

Intervención de otras

entidades

Control sobre los contenedores

Ciudadanía Personal

Ames No No Si Si No No Si

Arteixo No No No No

A Coruña Si No Si Si Si No Si


Si No Si Si No Si Si

Lugo No No Si Si No No Si

Baiona Si Si Si Si No No Si

Pontevedra Si No Si Si No Si Si

Sanxenxo Si No Si Si No No No

Vigo Si No Si Si No No Si

Vilagarcía de Arousa No No No No

De acuerdo con la normativa presupuestaria de las entidades locales los gastos efectuados por

estas en la recogida selectiva de residuos, su gestión y tratamiento, se encuentran integrados en

el grupo de programa “162. Recogida, gestión y tratamiento de residuos, incluido en el área de

Gasto 1 “Servicios Públicos Básicos”. A la vez este grupo de programa está compuesto por tres

programas, el 1621 que recoge los gastos derivados de la recogida de residuos, el 1622 que

incluye los gastos incurridos en su gestión y el 1623 que recoge los derivados del tratamiento de

los mimos. En el siguiente cuadro se exponen los datos relativos a los ingresos y gastos

declarados en la materia de gestión de residuos:

193576

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



96

Cuadro 52: Ingresos y gastos en materia de gestión de residuos

Ayuntamiento

Ingresos en la materia Obligaciones reconocidas Indicadores presupuestarios

Recepción ingresos

Tipo de ingreso Derechos

reconocidos Programa

1621 Programa

1622 Programa

1623 Otros progr.

Programa 1621

Programa 1622

Programa 1623

Ames No Sin datos 0 703.719,54 0,00 4.671.773,36 0 No No No

Arteixo No Sin datos 0 48.915,20 0,00 0,00 0 No No No

A Coruña No Sin datos 0 12.438.234,55 7.715.340,67 7.715.340,67 0 No No No


No Sin datos 0 178.392,69 255.473,67 0,00 0 No No No

Lugo No Sin datos 0 0,00 0,00 2.826.271,18 0 No No No

Baiona Si Tasas por prestación de servicios

693.557,80 888.403,61 0,00 391.334,94 0 No No No

Pontevedra No 5.658.780,42 33.786,99 2.255.587,49 82,28 No No No

Sanxenxo Si Tasas por prestación de servicios

1.820.542,19 698.864,75 0,00 804.436,17 No No No

Vigo Si

Compensaciones previstas en sistemas integrados de gestión de residuos, a abonar por el gestor (concepto 399)

1.406.503,41

12.562.777,91 8.970.167,53 0,00 0 Si Si No Tasas por prestación de servicios (concepto 302)

5.091.858,37

Tasas por prestación de servicios (concepto 302)

11.620.718,68


No 4.133.669,18 0,00 0,00 0 No No No

Todos los ayuntamientos emplean cuentas del grupo de programas 162 para registrar este tipo

de gastos, incluido Vilagarcía que, aunque no aportó expresamente datos a la fiscalización, sí

constan en la cuenta rendida del ejercicio 2017. Por otro lado, el Ayuntamiento de Vigo informa

que cuenta con indicadores presupuestarios referidos al ratio de ejecución presupuestaria.

En algún caso parece que los datos suministrados no fuesen muy fiables si los comparamos con

los obtenidos de la cuenta general del ejercicio 2017 que se muestran en el siguiente cuadro y

gráfico, donde se hace una comparativa de las obligaciones reconocidas netas por habitante:

Cuadro 53: Gasto público por habitante

Ayuntamiento Obligaciones reconocidas

netas Habitantes Gasto público/habitante

Arteixo 48.915,20 31.534 1,55

Ames 1.165.492,90 30.835 37,80

As Pontes de García Rodríguez 433.866,36 10.324 42,03

Vigo 21.532.945,44 292.986 73,49

193577

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



97

Ayuntamiento Obligaciones reconocidas

netas Habitantes Gasto público/habitante

A Coruña 21.118.615,34 244.099 86,52

Sanxenxo 1.554.003,13 17.241 90,13

Lugo 9.277.001,56 97.995 94,67

Pontevedra 7.948.154,90 82.671 96,14

Baiona 1.279.738,55 12.169 105,16

Vilagarcía de Arousa 4.133.669,18 37.479 110,29

En el siguiente gráfico se puede apreciar que 6 ayuntamientos superan la media nacional de los

79,89 euros por habitante y que Baiona y Vilagarcía superan los 100 euros de gasto. Llama la

atención, en sentido contrario, el Ayuntamiento de Arteixo donde el gasto por habitante no llega

a los 2 euros.

Gráfico 6: Gasto público por habitante

Sólo los ayuntamientos de Baiona, Sanxenxo y Vigo suministraron datos de los ingresos por la

tasa del servicio de recogida de residuos, por lo que se hizo una consulta de los datos de la

rendición de cuentas del ejercicio 2017 de los ayuntamientos de la muestra con el siguiente

resultado:

Cuadro 54: Derechos reconocidos netos en el concepto 302-Servicio de recogida de basura

Ayuntamiento Población DRN Concepto 302

Ames 30.835 1.230.165,09

Arteixo 31.534 0,00

A Coruña 244.099 10.221.815,91

193578

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



98

Ayuntamiento Población DRN Concepto 302

As Pontes de García Rodríguez 10.324 411.546,73

Lugo 97.995 8.538.560,18

Baiona 12.169 642.299,32

Pontevedra 82.671 6.314.626,52

Sanxenxo 17.241 1.820.542,19

Vigo 292.986 16.712.577,05

Vilagarcía de Arousa 37.479 2.857.754,38

En ningún caso se concedieron subvenciones relacionadas con actuaciones en materia de gestión

de residuos.

193579

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



99

ANEXOS

193580

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193581

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



101

Anexo I – Organización en materia de medio ambiente


2017

Existencia de un departamento con


Dependencia orgánica de este departamento

Personal adscrito al departamento



Ames 30.835 Si Medio ambiente y desarrollo sostenible

4 Si 2

Arteixo 31.534 Si Area de presidencia y planificación

12 Si 2

Betanzos 12.941 No No 0

Boiro 18.885 Si Concellería de medio ambiente, playas

1 Si 1

Cambre 24.348 No Si 1

Carballo 31.195 Si Medio ambiente 1 Si No informa

A Coruña 244.099 Si Concelleira de medio ambiente

43 Si 9

Culleredo 29.982 Si Alcaldía 9 No 0

Fene 13.110 No No 0

Ferrol 67.569 Si Área de servicios, sanidad, consumo, obras, bienestar animal y medio ambiente

3 Si 1

A Laracha 11.281 Si 1º teniente alcalde 1 No 0

Narón 39.280 Si Secretaría general y alcaldía, respectivamente

2 Si 1

Noia 14.295 No No 0

Oleiros 35.198 No No 0

Ordes 12.580 No No 0


10.324 No Si 1

Rianxo 11.188 No No 0

Ribeira 27.159 Si Secretaría 1 Si 1


96.456 Si Servicio de contratación, inspección y medio ambiente

6 Si 2

Teo 18.478 Si Alcaldía 1 Si 1

Lugo 97.995 Si Concellería de desarrollo sostenible y personal

6 Si 1

Monforte de Lemos

18.783 Si Concellería de medio ambiente

1 Si No informa

Sarria 13.359 No No 0

Vilalba 14.354 No No 0

Viveiro 15.550 No Si 1

Barbadás 10.791 No No 0


13.581 Si Área de urbanismo y servicios 1 Si 1

O Carballiño 13.854 Si Concellería de medio ambiente

1 No 0

193582

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



102


2017

Existencia de un departamento con


Dependencia orgánica de este departamento

Personal adscrito al departamento



Ourense 105.636 Si Dependencia da Concellería de medio ambiente

46 Si No informa

Verín 13.889 No No 0

Baiona 12.169 Si Funcionaria interina 1 Si No informa

Bueu 12.145 Si Urbanismo 4 No 0

Cambados 13.900 Si Concellería de medio ambiente

1 Si No informa

Cangas 26.490 Si

Alcaldía (dedicación exclusiva)-concelleira (sin dedicación exclusiva)-auxiliar administrativo (personal temporal-plan ayuntamientos diputación Pontevedra

2 No 0

A Estrada 20.700 No No 0

Gondomar 14.233 No No 0

O Grove 10.746 Si

Estamos sin rpt, y actualmente dependen directamente de la conc Concelleira de medio ambiente y del alcalde.

1 Si No informa

A Guarda 10.051 Si Concellería de medio ambiente

1 Si 1

Lalín 20.075 Si Concellería 2 Si 1

Marín 24.637 Si Alcaldía 1 No 0

Moaña 19.439 Si Concejal-delegado de urbanismo y medio ambiente

1 No 0

Mos 15.132 Si Secretaria 2 No 0

Nigrán 17.622 No No 0

Pontevedra 82.671 Si Alcaldía/director general de urbanismo y servicios generales

68 Si 3

O Porriño 19.600 No No 0

Poio 16.871 Si Oficina técnica/medio ambiente

1 Si 1

Ponteareas 22.893 No No 0

Redondela 29.392 Si Concejal de medio ambiente 9 No 0

Sanxenxo 17.241 Si Alcaldía 3 Si 1

Tomiño 13.585 No No 0

Tui 16.860 No No 0

Vigo 292.986 Si Área de medio ambiente y vida saludable

10 Si No informa


37.479 Si Servicios técnicos 15 Si 1

193583

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



103

Anexo I. Cumplimiento Agenda 21

Ayuntamiento Habitantes Adhesión Agenda

21



Comisión de seguimiento



Ames 30.835 Si Si Si Si Si No

Arteixo 31.534 Si Si Si No No No

Betanzos 12.941 No No No No No No

Boiro 18.885 Si Si Si No Si Si

Cambre 24.348 No No No No No No

Carballo 31.195 No No No No No No

A Coruña 244.099 Si Si No No Si No

Culleredo 29.982 No No No No No No

Fene 13.110 No No No No No No

Ferrol 67.569 Si Si Si No No Si

A Laracha 11.281 Si Si No No No No

Narón 39.280 No Si No No No No

Noia 14.295 No No No No No No

Oleiros 35.198 No No No No No No

Ordes 12.580 Si Si Si No No No

As Pontes de García Rodríguez 10.324

No No No No No No

Rianxo 11.188 Si No No No No No

Ribeira 27.159 No Si No No No No

Santiago de Compostela 96.456

Si No No No No No

Teo 18.478 No No No No No No

Lugo 97.995 No Si Si No No No

Monforte de Lemos 18.783

Si No No No No No

Sarria 13.359 No No No No No No

Vilalba 14.354 No No No No No No

Viveiro 15.550 Si Si Si No Si No

Barbadás 10.791 No No No No No No

O Barco de Valdeorras 13.581

Si Si Si Si Si No

O Carballiño 13.854 No No No No No No

Ourense 105.636 Si Si No No No No

Verín 13.889 No No No No No No

Baiona 12.169 No No No No No No

Bueu 12.145 No No No No No No

Cambados 13.900 No No No No No No

Cangas 26.490 No No No No No No

193584

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



104

Ayuntamiento Habitantes Adhesión Agenda

21



Comisión de seguimiento



A Estrada 20.700 No No No No No No

Gondomar 14.233 No No No No No No

O Grove 10.746 No No No No No No

A Guarda 10.051 No No No No No No

Lalín 20.075 Si No No No No No

Marín 24.637 No Si No No No No

Moaña 19.439 No No No No No No

Mos 15.132 No No No No No No

Nigrán 17.622 No No No No No No

Pontevedra 82.671 Si Si Si No Si No

O Porriño 19.600 No No No No No No

Poio 16.871 No No No No No No

Ponteareas 22.893 No No No No No No

Redondela 29.392 Si Si No No No No

Sanxenxo 17.241 No No No No No No

Tomiño 13.585 No No No No No No

Tui 16.860 No No No No No No

Vigo 292.986 Si Si No No No No

Vilagarcía de Arousa 37.479

No No No No No No

Total Si 17 17 9 2 6 2

Anexo II. Ejecución de los programas de gasto por Ayuntamiento

Ayuntamiento Programas Tramo población Créditos

Definitivos Obligac. Rec.

Netas % Ejecución

A Coruña 170 Administración general del medio ambiente.

1-Más de 50.000 habitantes 1.005.948,63 919.645,85 91,42%

A Coruña 171 Parques y jardines. 1-Más de 50.000 habitantes 7.206.314,47 6.210.560,36 86,18%

A Coruña 172 Protección y mejora del medio ambiente.

1-Más de 50.000 habitantes 1.601.469,64 1.150.149,64 71,82%

Ferrol 170 Administración general del medio ambiente.

1-Más de 50.000 habitantes 501.783,67 469.547,96 93,58%

Ferrol 171 Parques y jardines. 1-Más de 50.000 habitantes 1.686.325,10 1.425.722,83 84,55%

Ferrol 172 Protección y mejora del medio ambiente.


Lugo 170 Administración general del medio ambiente.


Lugo 171 Parques y jardines. 1-Más de 50.000 habitantes 1.786.089,15 1.572.985,28 88,07%

Lugo 172 Protección y mejora del medio ambiente.


Ourense 170 Administración general del medio ambiente.


193585

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



105



Netas % Ejecución

Ourense 171 Parques y jardines. 1-Más de 50.000 habitantes 3.184.979,10 1.711.976,79 53,75%

Ourense 172 Protección y mejora del medio ambiente.


Pontevedra 170 Administración general del medio ambiente.


Pontevedra 171 Parques y jardines. 1-Más de 50.000 habitantes 2.511.455,98 1.562.760,89 62,23%

Pontevedra 172 Protección y mejora del medio ambiente.

1-Más de 50.000 habitantes 1.155.811,52 395.205,74 34,19%

Santiago de Compostela 171 Parques y jardines.



172 Protección y mejora del medio ambiente.


Vigo 171 Parques y jardines. 1-Más de 50.000 habitantes 11.578.961,27 7.625.943,40 65,86%

Vigo 172 Protección y mejora del medio ambiente.


A Estrada 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 9.507,00 8.281,74 87,11%

Ames 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 553.137,87 446.793,67 80,77%

Ames 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 462.123,00 419.486,09 90,77%

Arteixo 170 Administración general del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 650.123,94 400.859,23 61,66%

Arteixo 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 2.006.154,28 1.396.522,54 69,61%

Arteixo 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 62.659,12 30.844,00 49,23%

Cambre 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 766.051,74 491.839,83 64,20%

Cambre 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 7.500,00 1.001,34 13,35%

Cangas 170 Administración general del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 115.246,97 108.948,90 94,54%

Cangas 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 247.750,36 165.622,26 66,85%

Cangas 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 115.864,50 108.519,35 93,66%

Carballo 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 102.900,00 92.675,74 90,06%

Carballo 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 381.183,00 321.200,54 84,26%

Culleredo 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 2.296.892,17 1.431.453,45 62,32%

Culleredo 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 173.065,56 29.628,36 17,12%

Lalín 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 416.456,84 102.710,26 24,66%

Lalín 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 101.411,60 63.704,16 62,82%

Marín 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 367.279,91 572.053,13 155,75%

Marín 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 277.859,41 397.214,70 142,96%

193586

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



106



Netas % Ejecución

Narón 170 Administración general del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 31.407,88 4.494,28 14,31%

Narón 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 1.178.911,13 761.386,18 64,58%

Narón 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 186.236,97 72.482,69 38,92%

Oleiros 170 Administración general do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 1.726.183,00 1.575.470,48 91,27%

Oleiros 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 2.269.710,22 1.742.365,88 76,77%

Oleiros 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 292.880,00 264.761,60 90,40%

Ponteareas 170 Administración general del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 556.082,14 521.827,22 93,84%

Ponteareas 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 138.460,96 137.656,49 99,42%

Redondela 170 Administración general do medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 322.435,88 319.901,28 99,21%

Redondela 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 415.333,07 258.158,12 62,16%

Redondela 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 445.810,87 264.076,12 59,24%

Ribeira 171 Parques y jardines. 2-De 20.001 a 50.000 habitantes 486.635,54 338.965,87 69,65%

Ribeira 172 Protección y mejora del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 373.754,84 289.428,52 77,44%


170 Administración general del medio ambiente.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 557.994,69 425.550,81 76,26%

Vilagarcía de Arousa 171 Parques y jardines.

2-De 20.001 a 50.000 habitantes 596.435,45 437.538,93 73,36%



2-De 20.001 a 50.000 habitantes 5.000,00 0,00 0,00%

A Guarda 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 13.306,51 8.756,51 65,81%

A Guarda 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 222.178,64 201.685,23 90,78%

A Guarda 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 50.464,74 55.807,01 110,59%

A Laracha 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 42.717,05 58.380,33 136,67%

A Laracha 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 259.973,67 163.818,84 63,01%

A Laracha 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 72.407,00 94.603,90 130,66%



3-De 10.001 a 20.000 habitantes 0,00 4.893,62

As Pontes de García Rodríguez 171 Parques y jardines.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 694.021,53 358.280,68 51,62%



3-De 10.001 a 20.000 habitantes 827.319,52 193.614,18 23,40%

Baiona 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 129.132,25 92.809,46 71,87%

Baiona 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 465.702,47 238.955,67 51,31%

Barbadás 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 155.718,22 152.369,95 97,85%

193587

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



107



Netas % Ejecución

Betanzos 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 110.038,72 10.287,27 9,35%

Betanzos 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 343.646,91 285.091,26 82,96%

Betanzos 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 185.560,63 185.809,34 100,13%

Boiro 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 2.600,00 19.934,39 766,71%

Boiro 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 462.976,86 321.562,94 69,46%

Boiro 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 513.988,94 482.065,75 93,79%

Bueu 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 356.152,22 335.002,20 94,06%

Bueu 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 95.217,86 103.830,06 109,04%

Bueu 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 0,00 3.014,96

Cambados 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 56.378,17 44.217,30 78,43%

Cambados 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 118.462,20 49.911,15 42,13%

Cambados 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 16.050,00 8.909,17 55,51%

Fene 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 150.486,78 174.235,16 115,78%

Fene 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 61.060,73 25.863,65 42,36%

Gondomar 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 6.658,64 3.207,47 48,17%

Gondomar 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 272.629,17 234.565,52 86,04%

Gondomar 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 1.021,32 580,42 56,83%

Moaña 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 149.708,53 124.632,43 83,25%

Moaña 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 166.618,79 132.360,57 79,44%

Monforte de Lemos


3-De 10.001 a 20.000 habitantes 87.983,12 87.556,35 99,51%

Monforte de Lemos 171 Parques y jardines.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 355.509,80 316.303,18 88,97%

Mos 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 115.863,12 141.275,37 121,93%

Mos 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 286.252,66 285.331,13 99,68%

Nigrán 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 405.567,10 421.353,06 103,89%

Nigrán 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 815.484,68 353.044,72 43,29%

Noia 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 312.818,37 237.966,91 76,07%

Noia 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 310.639,70 245.989,94 79,19%



3-De 10.001 a 20.000 habitantes 109.005,45 75.632,59 69,38%

193588

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



108



Netas % Ejecución

O Barco de Valdeorras 171 Parques y jardines.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 341.051,15 279.137,96 81,85%

O Carballiño 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 75.882,12 74.293,11 97,91%

O Carballiño 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 326.733,15 336.170,23 102,89%

O Carballiño 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 116.514,81 94.742,60 81,31%

O Grove 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 495.462,73 467.902,90 94,44%

O Grove 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 222.978,72 175.445,89 78,68%

O Porriño 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 0,00 17.908,00

O Porriño 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 684.501,38 635.426,28 92,83%

O Porriño 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 6.000,00 2.358,95 39,32%

Ordes 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 103.153,66 87.062,14 84,40%

Ordes 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 57.828,61 46.137,48 79,78%

Poio 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 68.264,61 62.812,23 92,01%

Poio 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 41.158,55 47.057,72 114,33%

Poio 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 461.096,96 594.190,33 128,86%

Rianxo 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 274.218,27 147.246,90 53,70%

Rianxo 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 117.865,45 68.176,49 57,84%

Sada 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 480.563,01 213.510,53 44,43%

Sada 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 252.416,80 223.744,08 88,64%

Sanxenxo 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 501.493,56 431.124,04 85,97%

Sanxenxo 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 630.416,26 550.087,03 87,26%

Sarria 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 432.997,97 308.913,96 71,34%

Sarria 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 18.000,00 9.438,00 52,43%

Teo 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 116.344,00 107.615,97 92,50%

Teo 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 927.817,79 781.649,88 84,25%

Tomiño 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 69.856,13 76.756,31 109,88%

Tomiño 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 122.546,64 120.734,87 98,52%

Tui 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 18.000,00 18.421,83 102,34%

Tui 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 630.807,22 198.009,87 31,39%

193589

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



109



Netas % Ejecución

Tui 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 0,00 2.509,65

Vilalba 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 33.500,00 23.115,44 69,00%

Vilanova de Arousa 171 Parques y jardines.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 50.220,73 48.157,92 95,89%

Vilanova de Arousa


3-De 10.001 a 20.000 habitantes 16.234,00 16.147,54 99,47%

Viveiro 170 Administración general del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 42.141,34 46.482,63 110,30%

Viveiro 171 Parques y jardines. 3-De 10.001 a 20.000 habitantes 159.801,62 125.389,97 78,47%

Viveiro 172 Protección y mejora del medio ambiente.

3-De 10.001 a 20.000 habitantes 55.884,90 56.565,37 101,22%

Totales 79.608.306,02 58.939.786,67 74,04%

Anexo III. Representatividad y evolución de las obligaciones reconocidas por áreas

de gasto

Áreas de gasto 2014 2015 2016 2017 %/2017

0 Deuda Pública. 123.077.191,34 99.250.167,19 100.443.496,03 87.258.020,61 5,93%

1 Servicios Públicos Básicos 655.948.022,14 693.999.910,99 641.132.568,75 644.857.453,33 43,82%

2 Actuaciones de protección y promoción social.

158.453.831,64 158.085.560,36 148.315.422,43 157.158.269,71 10,68%

3 Producción de bienes públicos de carácter preferente.

220.094.883,32 232.643.394,45 233.238.799,69 241.420.940,89 16,41%

4 Actuaciones de carácter económico. 98.841.241,38 109.712.396,28 91.572.969,85 96.145.285,05 6,53%

9 Actuaciones de carácter general. 241.426.936,61 238.531.802,73 247.384.194,52 244.662.565,67 16,63%

1.497.842.106,43 1.532.223.232,00 1.462.087.451,27 1.471.502.535,26 100,00%

1 Servicios públicos básicos 2014 2015 2016 2017 %/2017

13 Seguridad y movilidad ciudadana. 144.866.621,35 149.692.671,76 149.176.041,07 148.424.873,16 23,03%

15 Vivienda y urbanismo. 141.502.583,27 164.564.071,36 124.846.549,41 132.848.115,61 20,61%

16 Bienestar comunitario . 316.905.904,68 322.930.952,93 312.691.782,40 304.270.443,40 47,21%

17 Medio ambiente. 52.092.122,64 56.476.673,02 53.926.083,71 58.939.786,67 9,15%

655.367.231,94 693.664.369,07 640.640.456,59 644.483.218,84 100,00%

17 Medio ambiente 2014 2015 2016 2017 %/2017


6.804.435,01 9.562.083,65 9.374.455,29 10.161.959,44 17,24%

171 Parques y jardines. 36.506.891,59 38.944.199,13 35.844.571,75 40.435.717,44 68,61%


6.659.026,80 7.959.500,24 8.703.577,92 8.342.109,79 14,15%

179 Otras actuaciones relacionadas con el medio ambiente .

0,00 10.890,00 3.478,75 0,00 0,00%

49.970.353,40 56.476.673,02 53.926.083,71 58.939.786,67 100,00%

193590

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



110

16 Bienestar comunitario 2014 2015 2016 2017 %/2017

161 Saneamiento, abastecimiento y distribución de aguas.

69.701.262,98 60.664.265,80 52.688.504,13 41.540.949,08 15,01%

162 Recogida, eliminación y tratamiento de residuos.

146.744.250,03 129.066.850,42 125.941.739,47 121.972.934,21 44,07%

163 Limpieza viaria. 28.903.500,04 50.585.380,18 48.291.400,24 47.382.480,31 17,12%

164 Cementerio y servicios funerarios. 5.142.597,78 4.918.101,98 4.949.986,56 5.371.239,86 1,94%

165 Iluminación pública. 53.966.381,31 58.539.213,98 58.697.638,12 60.481.231,75 21,85%

169 Otros servicios de bienestar comunitario.

0,00 49.087,66 43.703,26 12.744,21 0,00%

304.516.895,17 303.822.900,02 290.612.971,78 276.761.579,42 100,00%

193591

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



111

Anexo IV. Subvenciones Fondo de Compensación Ambiental 2017

SUBVENCIONES FONDO DE COMPENSACIÓN AMBIENTAL 2017 - LÍNEA EN CONCURRENCIA COMPETITIVA

DATOS GENERALES SUBVENCIONES PARA GASTOS DE FUNCIONAMIENTO SUBVENCIONES PARA INVERSIONES

OBSERVACIONES Entidad beneficiaria

PROYECTO Importe


% Subvención GGFF

Cantidad justificada

GGFF

Importe OK GGFF

Fecha pago Importe subvención

para inversiones % Subvención

inversiones

Cantidad justificada inversiones

Importe OK Inversiones

Fecha pago

Baiona Natur Baiona 2017 : red de abastecimiento de agua en el camino de las Pedreiras y Vesadiña

27.513,70 80,00 % 26.566,65 21.253,32 23/03/18

Barco de Valdeorras, O

Mejora da eficiencia energética en la calle Coruña, Paseo Malecón y Barco de Ávila

31.996,65 80,00 % 36.058,00 28.846,39 23/03/18

Boiro Mejora de las instalaciones de la planta de tratamiento de agua potable

31.479,36 80,00 % 39.349,20 31.479,36 23/03/18

Cambados Adquisición de motocicletas policía local para tareas de protección ambiental y del espacio natural.

17.760,00 80,00 % 21.779,54 17.423,63 23/03/18

Laracha, A Contratación de 3 auxiliares de policía local durante la temporada de verano (junio, julio, agosto y septiembre)

10.000,00 50,00 % 26.174,16 10.000,00 28/11/17

Marín Proyecto de mejora y renovación del alumbrado público exterior de la calle Inferniño

30.893,44 80,00 % 38.000,00 30.400,00 30/11/17

Moaña Recuperación del espacio degradado en la playa da Videira

13.260,00 80,00 % 16.077,74 12.862,19 12/12/17

Nigrán Renovación del alumbrado público: calle Arquitecto Palacios

31.999,28 80,00 % 39.266,12 31.412,90 23/03/18

Noia Substitución de la iluminación existente por iluminación led en la calle de Galicia

31.999,99 80,00 % 39.118,49 31.294,79 23/03/18

Porriño e Tui Mejora da eficiencia energética en los alumbrados públicos en los lugares del Folón en el Porriño y Bouzón en Tui

42.272,59 70,00 % No justifico: pérdida del derecho al cobro de la subvención

193592

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



112



PROYECTO Importe


% Subvención GGFF


GGFF

Importe OK GGFF

Fecha pago Importe subvención

para inversiones % Subvención

inversiones



Fecha pago

Redondela Actuaciones de conservación, reposición y restauración del ambiente 2017- Ayuntamiento de Redondela

9.989,39 50,00 % 21.609,91 9.989,39 30/11/17 15.997,17 80,00 % 19.693,96 15.755,17 30/11/17

Sanxenxo Servicio de limpieza y mantenimiento de las márgenes de pistas y caminos rurales

9.810,00 50,00 % 19.620,00 9.810,00 31/01/18

Teo Recuperación de la parte baja del parque de los Tilos

31.999,99 80,00 % 38.720,00 30.976,00 30/11/17

193593

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



113

SUBVENCIONES FONDO DE COMPENSACIÓN AMBIENTAL 2017 - LÍNEA EN CONCURRENCIA NO COMPETITIVA



PROYECTO Importe


% Subvención

GGFF


GGFF

Importe OK GGFF

Fecha pago Importe

subvención para inversiones

% Subvención inversiones



Fecha pago

Arteixo Equipamiento para control ambiental 5.168,09 94,21 % 5.485,50 5.168,09 27/11/17

Boiro Creación de ecopuntos de recogida selectiva en las playas de Ladeira del chazo, Ribeira Grande y Piñeirón

3.284,88 99,25 % 3.309,57 3.284,88 11/10/17

Carballiño, O Renovación de la red de abastecimiento de agua en Señorín

7.544,42 100,00 % 7.544,42 7.544,42 27/11/17

Estrada, A Mejora en la EDAR de Aguións 10.320,70 100,00 % No justificó: pérdida del derecho al cobro de la subvención

Lalín Red de senderos del Candán y mejoras en Bustelos, Vilatuxe y Zobra. Fase I

112.231,61 100,00 % No justificó: pérdida del derecho al cobro de la subvención

Laracha, A Adquisición de soportes para sujeción de los colectores de recogida de basura

3.284,88 100,00 % 3.284,88 3.284,88 28/11/17

Narón Eficiencia energética en el pazo de la cultura

7.709,28 100,00 % 7.464,25 7.464,25 23/03/18

Rianxo Programa de compostaje y equipamiento para la cuadrilla de obras y ambiente

7.709,28 100,00 % 7.709,28 7.709,28 30/11/17

Ribeira Mejoras en la red de saneamiento en la calle Ameneiro, calle Canarias y calle Rosalía de Castro

8.135,13 100,00 % 6.879,66 6.879,66 23/03/18


Adquisición de vehículo destinado a actuaciones de protección del ambiente y del espacio natural

13.010,16 50,04 % 24.700,00 13.010,16 12/12/17

Viveiro

P. Mejora reposición saneamiento, redes alcantarillado y abastecimiento de agua tramo núm. 70 y núm. 96 calle Grande de Celeiro, Viveiro

99.855,29 100,00 % 94.860,00 94.860,00 23/03/18

193594

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



114

TRAMITE DE ALEGACIONES

193595

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



115

RÉPLICA A LAS ALEGACIONES

La sección de fiscalización del Consello de Contas de Galicia, en su reunión del 19 de julio de

2019, aprobó el anteproyecto de informe de fiscalización sobre la actuación de las entidades

locales de Galicia en materia medioambiental. Ejercicios 2017-2018, siendo puesto a la

disposición de los ayuntamientos incluidos en el ámbito da fiscalización, a través del Sistema de

notificaciones de Galicia, el 30 de agosto y aceptado por todos los destinatarios, a excepción

del Ayuntamiento de Culleredo que no accedió a la notificación en el plazo legalmente

establecido, entre la misma fecha y el 9 de septiembre, a los efectos de que, al amparo del

artículo 58.a) del reglamento de régimen interior del Consello de Contas de Galicia, formularan

las alegaciones y aportaran la documentación que estimasen pertinente en el plazo de 15 días

hábiles.

Así mismo, se solicitó la colaboración de aquellos ayuntamientos en los que la persona titular

de la Alcaldía en la actualidad no ocupase dicho cargo en el período fiscalizado, a efectos de

conferirle el preceptivo trámite de audiencia, de acuerdo con lo dispuesto en el artículo 47.2 del

Reglamento de Régimen Interior del Consello de Contas, a la persona titular de la Alcaldía con

mandato en los ejercicios 2017 y 2018. Se produjo esta circunstancia en 14 de los

ayuntamientos incluidos en la fiscalización, pero los 10 ayuntamientos siguientes no

comunicaron haber cumplimentado esta obligación de colaboración:

- Ayuntamiento de Betanzos

- Ayuntamiento de Boiro

- Ayuntamiento de Fene

- Ayuntamiento de Narón

- Ayuntamiento de Sarria

- Ayuntamiento de Vilalba

- Ayuntamiento de Baiona

- Ayuntamiento de Lalín

- Ayuntamiento de Redondela

- Ayuntamiento de Tui

A. Alegaciones presentadas por el Ayuntamiento de Oleiros

Se recibieron dentro de plazo en el registro general del Consello de Contas de Galicia las

alegaciones presentadas por el Ayuntamiento de Oleiros que se exponen en el siguiente

apartado, y sobre las que realizamos las siguientes matizaciones:

193596

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



116

1. En el informe se refleja las respuestas dadas en los formularios por los ayuntamientos

incluidos en el ámbito subjetivo de la fiscalización.

2. El Ayuntamiento de Oleiros, en las alegaciones primera-Organización de los Ayuntamiento en

relación con el medio ambiente, segunda-Actuaciones medioambientales llevada a cabo por

los ayuntamientos y tercera-Análisis de los programas presupuestarios relativos a la

protección y mejora del medio ambiente e indicadores ambientales, aporta datos diferentes a

los que manifestó en su día en las contestaciones de los formularios que sirvieron de soporte

a la presente fiscalización. No se aportó a documentación justificativa de las respuestas, ni

con la remisión de los formularios ni en la fase de alegaciones.

3. Las alegaciones cuarta-Actuaciones específicas llevadas a cabo por los ayuntamientos en

relación con la contaminación luminosa y quinta-Actuaciones específicas llevadas a cabo por

los ayuntamientos en relación con la gestión de residuos, se refieren a la parte del informe

dedicada al análisis de las actuaciones específicas en materia de contaminación atmosférica,

contaminación luminosa, contaminación acústica y recogida selectiva de residuos sólidos

urbanos. Este análisis se llevó a cabo sobre una muestra de 10 ayuntamientos entre los que

el Ayuntamiento de Oleiros no estaba incluido, razón por la cual no constan datos del mismo

en este epígrafe del informe de fiscalización.

4. Las alegaciones no aportan explicaciones suficientes que rebatan el expuesto en el informe de

fiscalización, en consecuencia, no procede modificar su contenido.

B. Alegaciones presentadas por el Alcalde del Ayuntamiento de Ourense con

mandato en el período fiscalizado

Se recibieron, así mismo, las alegaciones presentadas por el Alcalde del Ayuntamiento de

Ourense con mandato en el período fiscalizado, referidas al apartado II.4.1 Conclusiones en

relación con las actuaciones en materia de contaminación atmosférica. A este respecto aclaramos

que todo lo indicado en el apartado II.4 Conclusiones sobre las actuaciones específicas llevadas a

cabo por los ayuntamientos en relación con la contaminación atmosférica, luminosa, acústica y la

gestión de residuos, se refiere a los 10 ayuntamientos incluidos en la segunda fase de la

fiscalización en la que el Ayuntamiento de Ourense no estaba comprendido, motivo por el cual

no debe sentirse directamente afectado por los comentarios que se hagan en ese apartado del

informe y, por lo tanto, no procede modificar el contenido del informe de fiscalización. En el

siguiente apartado se expone el escrito de alegaciones presentado.

193597

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



117

C. Alegaciones presentadas por el Ayuntamiento de Vigo

Con posterioridad a la finalización del plazo establecido se recibieron las alegaciones

presentadas por el Ayuntamiento de Vigo, que complementan o corrigen alguna de las

respuestas dadas en los formularios que fueron base da fiscalización. Sobre el contenido de las

alegaciones, que se expone en el siguiente apartado, realizamos las siguientes matizaciones:

1. En el informe se reflejan las respuestas dadas en los formularios por los ayuntamientos

incluidos en el ámbito subjetivo de la fiscalización.

2. Las alegaciones no aportan explicaciones suficientes que rebatan lo expuesto en el informe de

fiscalización, en consecuencia, no procede modificar su contenido.

193598

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



118

ALEGACIONES RECIBIDAS

193599

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



119

Alegaciones presentadas por el Ayuntamiento de Oleiros

193600

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



120

193601

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



121

193602

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



122

193603

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



123

193604

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



124

Alegaciones presentadas por el alcalde del Ayuntamiento de Ourense con mandato

en el período fiscalizado

193605

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



125

Alegaciones presentadas por el Ayuntamiento de Vigo

193606

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



126

193607

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



127

193608

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193609

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193610

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


ConseUa de Cantas de Gahcia

se1C0fltd3 de GaUcia REXISTRO XERAL

SA.

Sr. Presidente:

Achégolle Diagnóstico dos sistemas de control Interno e estratexia de prevención de riscos da

corrupción na Administración Xera/. Exercicio 2018.

O estudo - diagnóstico fol aprobado poio Pleno do Consello de Contas con data 19 de

decembro de 2019, en exercicio das competencias atribuidas polo artigo 5 bis da Lei 6/1 985,

do 24 de xuño e 51.1 do Regulamento de réxime interior.


M X T:

: JOSÉ ANTONIO FIrnado digitlmente

por JOSË ANTONIO REDONDO REDONDO LÓPEZ -

LÓPEZ - 33806507A

33806507A Fecha 2019.12.20 13:24:16+0100'

José Antonio Redondo López,

Conselleiro maior

L3


193611

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


DIAGNÓSTICO DOS SISTEMAS DE CONTROL INTERNO E ESTRATEXIA DE PREVENCIÓN DE

RISCOS DA CORRUPCIÓN NA ADMINISTRACIÓN XERAL

EXERCICIO 2018

193612

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193613

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Diagnóstico dos sistemas de control interno e estratexia de prevención de riscos da corrupción na Administración xeral

1

ÍNDICE

I. INTRODUCIÓN ......................................................................................................... 11

I.1. CONTEXTO ................................................................................................................................ 11

I.2. MARCO NORMATIVO ................................................................................................................ 14

II. OBXECTIVOS, ALCANCE E METODOLOXÍA.............................................................. 15

II.1. OBXECTIVOS ............................................................................................................................ 15

II.2. ALCANCE ................................................................................................................................. 16

II.3. METODOLOXÍA ......................................................................................................................... 17

III. DIAGNÓSTICO DOS SISTEMAS DE CONTROL INTERNO ......................................... 19

III.1. VALORACIÓN GLOBAL ............................................................................................................ 19

III.2. IDENTIFICACIÓN DE DEBILIDADES E OPORTUNIDADES DE MELLORA ....................................... 22 III.2.1. As políticas de integridade ................................................................................................................ 22 III.2.2. Administración de riscos ................................................................................................................... 39 III.2.3. Actividades de control ...................................................................................................................... 49 III.2.4. Información e comunicación ............................................................................................................. 56 III.2.5. Supervisión ....................................................................................................................................... 60

III.3. CONCLUSIÓNS DO DIAGNÓSTICO ........................................................................................... 64

IV. ESTRATEXIA SUXERIDA A PARTIR DO DIAGNÓSTICO ........................................... 69

V. RECOMENDACIÓNS ................................................................................................ 75

ANEXOS ...................................................................................................................... 77

193614

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193615

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



3

ÍNDICE DE CADROS

Cadro 1: Valoración sistema de control interno............................................................................................................ 20

Cadro 2: Actividades susceptibles con máis riscos identificados.................................................................................... 46

Cadro 3: Riscos de fraude ou corrupción identificados ................................................................................................. 48

Cadro 4: Categorización das medidas.......................................................................................................................... 52

Cadro 5: Medidas cara aos riscos específicos da corrupción (por risco) ......................................................................... 55

Cadro 6: Estratexias específicas para as políticas de integridade .................................................................................. 72

Cadro 7: Estratexias específicas para as políticas de xestión de riscos ........................................................................... 74

193616

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193617

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



5


Gráfico 1: Valoración por componente ........................................................................................................................ 21

Gráfico 2: Contorno de control .................................................................................................................................... 22

Gráfico 3: Administración de riscos ............................................................................................................................. 40

Gráfico 4: Actividades susceptibles comúns con máis riscos identificados ..................................................................... 44

Gráfico 5: Gradación de riscos ..................................................................................................................................... 47

Gráfico 6: Actividades de control ................................................................................................................................. 50

Gráfico 7: Información e comunicación ........................................................................................................................ 57

Gráfico 8: Supervisión ................................................................................................................................................. 61

193618

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193619

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



7

ÍNDICE DE ANEXOS

Anexo I: Cuestionario.................................................................................................................................................. 79

Anexo II: Checklist dirixido aos centros da Administración xeral ................................................................................... 83

193620

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193621

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



9

ABREVIATURAS

AMTEGA Axencia para a Modernización Tecnolóxica de Galicia CA Comunidade Autónoma CI Control interno COSO Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway DXARA Dirección Xeral de Avaliación e Reforma Administrativa EBEP Estatuto básico do empregado público INTOSAI Organización Internacional de Entidades Fiscalizadoras superiores ISSAIs Norma internacionais das Entidades Fiscalizadoras Superiores IXCA Intervención Xeral da Comunidade Autónoma LCSP Lei de Contratos do Sector Público LTBG Lei de transparencia e bo goberno PEG Plan estratéxico de Galicia SXT Secretaría xeral técnica

193622

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193623

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



11

I. INTRODUCIÓN

I.1. CONTEXTO

1.1. A Lei 8/2015, do 7 de agosto, de reforma da Lei 6/1985, do 24 de xuño, do Consello de

Contas, encomendoulle a esta Institución a competencia de colaborar coas entidades do sector

público na elaboración de instrumentos internos de xestión de riscos, no deseño e implantación dos

sistemas de prevención da corrupción, e na avaliación de xeito sistemático dos plans de prevención

de riscos da corrupción que se adopten.

Esta nova función de prevención da corrupción tivo o seu desenvolvemento no novo Regulamento

de réxime interior do Consello de Contas, aprobado en febreiro de 2017, e posteriormente no

documento Estratexia en materia de prevención da corrupción, que definiu os elementos

conceptuais e perfilou os eixes de actuación do modelo de prevención do Consello, a estratexia de

actuacións e os aspectos organizativos.

O documento destaca, entre os elementos conceptuais, o enfoque da prevención da corrupción

dentro do obxectivo da promoción da integridade, de forma que ademais da corrupción

–identificada co abuso de posicións públicas en beneficio privado– tamén ten en conta que existen

outros actos contrarios ás normas ou aos principios e valores das organizacións públicas que hai que

tomar en consideración polo impacto que teñen sobre estas.

Neste sistema de integridade interactúan elementos da cultura ética organizativa e a

profesionalidade da xestión pública coa prevención de riscos para a xestión.

De cara a ese obxectivo da promoción da integridade, o Consello de Contas asume un papel

proactivo –de impulso e proposta ás entidades públicas– con competencias diferentes da

fiscalización, e de carácter eminentemente preventivo –sen facultades de investigación nin

represión– que busca como resposta integral e documentada a elaboración de programas e plans de

prevención da corrupción nas entidades públicas.

Como eixes de actuación contémplanse, ademais da aludida colaboración na implantación de

instrumentos de prevención de riscos da corrupción (plans de prevención de riscos) –eixe 1–, a

función de asesoramento sobre os instrumentos normativos ou internos en materia de prevención

–eixe 2– e accións de sensibilización e concienciación nesta materia –eixe 3–.

193624

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



12

1.2. De acordo coas liñas apuntadas pola lei e o Regulamento de réxime interior, o documento

Estratexia en materia de prevención da corrupción definiu para as entidades públicas un modelo de

prevención integral con elementos propios dun sistema de integridade institucional (política de

integridade) e dun sistema de xestión de riscos, establecendo como obxectivo a acadar que estas

desenvolvan unha estratexia e modelo de organización e xestión que integre:

- O establecemento dunha política de integridade institucional.

- A identificación, avaliación e análise de riscos da corrupción.

- A adopción de medidas de control e supervisión das actividades para evitar eses riscos.

De acordo coa realidade actual e co ámbito organizativo da Administración xeral, no que coexisten

políticas centralizadas que afectan a todos os centros coas políticas a nivel de centro xestor, parece

razoable que a plasmación desta estratexia se materialice na elaboración dun Programa de

integridade e prevención de riscos que dea soporte a todos os elementos comúns organizativos e da

infraestrutura ética, e por outro lado, como parte dese programa, en Plans individuais de prevención

de riscos de xestión para os distintos centros, que a partir destes elementos comúns incidan nas

singularidades organizativas propias e nos riscos das actividades particulares que estes realicen.

Tamén parece razoable considerar que o desenvolvemento deste modelo de prevención se aborde

de forma gradual con cambios estruturais que permitan manter a xestión actual en termos de custo

asumible para as medidas implantadas, e con esta premisa se enfocaron tanto os traballos de

avaliación como as estratexias suxeridas ou recomendacións que se realizan.

1.3. A estratexia definida polo Consello para a implantación de plans de prevención de riscos da

corrupción nas entidades públicas (eixe 1 de actuación) pasa pola realización deste diagnóstico dos

sistemas de control interno implantados na actualidade, polo apoio á elaboración e implantación de

plans de prevención e, finalmente, unha vez elaborados e rendidos ao Consello, pola avaliación

sistemática e seguimento deses plans.

O presente estudo-diagnóstico constitúe a primeira desas fases dentro das actuacións programadas

polo Consello. O traballo foi incluído no plan de traballo para 2018, aprobado polo Pleno do

Consello o 18 de decembro de 2017, dentro das actuacións a desenvolver pola Área de Conta Xeral

coa denominación Avaliación do deseño e implantación dos sistemas de control interno e de xestión

de riscos nos centros da Administración xeral da Comunidade Autónoma. Esta actuación enmárcase

dentro da previsión legal de “solicitar información ás administracións relativa aos seus sistemas de

prevención da corrupción, comprobando o axeitado deseño e implantación das políticas de

integridade”.

193625

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



13

A actuación preséntase como unha revisión integral do control interno, que se completa con outras

revisións sectoriais programadas no plan de traballo que afectan a áreas específicas de xestión como

á área de contratación (Avaliación da transparencia na contratación das entidades instrumentais) ou

á área de subvencións (Avaliación do control interno na xestión das subvencións).

Os traballos iniciáronse en determinados centros seleccionados da Administración xeral en xullo de

2018.

En novembro de 2018, como impulso adicional, asinouse un protocolo de colaboración entre a

Xunta de Galicia e o Consello de Contas para a implantación e seguimento de plans de prevención

de riscos da corrupción no sector público autonómico de Galicia, no que ambas institucións asumen

o compromiso de que todas as entidades públicas conten cun programa de prevención de riscos da

corrupción.

No curso destes traballos de avaliación presentáronse, e puxéronse á disposición dos centros

analizados, os documentos técnicos Metodoloxía para a administración de riscos e Catálogo de

riscos en actividades comúns, elaborados pola Comisión Técnica de Prevención da Corrupción do

Consello de Contas, que serviron para que aqueles se sumaran a realizar unha avaliación de riscos

da súa xestión, cuxos resultados foron incorporados ás conclusións deste informe.

Ademais, os centros iniciaron con carácter experimental a elaboración dos respectivos proxectos de

Plan de prevención de riscos de xestión, dos cales o da SXT da Consellería de Educación,

Universidade e Formación Profesional xa foi rematado e presentado ao Consello de Contas antes da

finalización deste traballo de diagnóstico.

Os principais fitos no desenvolvemento destes traballos ante os distintos centros da Administración

foron os seguintes:

- Presentación dos obxectivos do traballo na Comisión de Secretarios Xerais Técnicos da Xunta, na

que se acordou o inicio dos traballos na Secretaría Xeral Técnica da Consellería de Educación,

Universidade e Formación Profesional.

- Presentación dos obxectivos do traballo na Comisión de seguimento do protocolo de colaboración

entre a Xunta de Galicia e o Consello de Contas para a implantación e seguimento de plans de

prevención de riscos da corrupción no sector público autonómico de Galicia, da que forman parte,

pola Xunta, o director xeral da Asesoría Xurídica, a interventora xeral da CA, e a directora xeral de

Avaliación e Reforma Administrativa.

- Presentación dos obxectivos do traballo e do cuestionario de control interno á DXARA e aos

titulares das secretarías xerais técnicas da Consellería de Educación, Universidade e Formación

Profesional, da Consellería de Economía, Emprego e Industria, e da Consellería do Medio Rural.

193626

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



14

- Desenvolvemento dos cuestionarios en tres sesións de traballo entre os auditores do Consello e

cada un dos responsables dos centros anteriores.

- Contraste dos resultados do cuestionario obtidos nos centros examinados cos órganos con

competencias transversais: Dirección Xeral de Avaliación, Asesoría Xurídica Xeral, Intervención

Xeral, Dirección Xeral da Función Pública, e AMTEGA.

- Acompañamento dos auditores aos responsables designados polas secretarías xerais técnicas para

a elaboración dos mapas de riscos dos distintos centros.

- Acompañamento dos auditores aos responsables designados polas secretarías xerais técnicas para

a elaboración dos anteproxectos de plans de prevención de riscos de xestión.

- Contraste dos resultados provisionais do diagnóstico, estratexia e recomendacións na Comisión de

seguimento do protocolo de colaboración coa Xunta de Galicia.

1.4. Este estudo-diagnóstico estrutúrase en cinco partes:

- Neste primeiro epígrafe introdutorio explícanse os antecedentes, o marco normativo e a estrutura

do informe.

- O segundo epígrafe resérvase aos obxectivos, alcance e metodoloxía, dada a novidade que

representa este traballo.

- O terceiro contén un diagnóstico das medidas implantadas actualmente orientadas á prevención

de riscos da corrupción, diferenciando entre unha valoración global do nivel de cobertura e unha

análise máis polo miúdo das debilidades e posibles melloras.

- Na cuarto epígrafe trasládase a estratexia a seguir de cara á implantación paulatina do modelo en

base aos resultados do diagnóstico.

- Finalmente, incorpóranse as recomendacións dirixidas á Administración e ao Parlamento

autonómico das medidas máis básicas e prioritarias para avanzar nesa implantación.

I.2. MARCO NORMATIVO

1.5. A normativa aplicable máis relevante que se toma en consideración ao longo deste estudo é a

seguinte:

193627

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



15

• Lei de réxime financeiro e orzamentario de Galicia, aprobada polo Decreto lexislativo 1/1999, do 7

de outubro.

• Lei 16/2010, do 17 de decembro, de organización e funcionamento da Administración xeral e do

sector público autonómico de Galicia.

• Lei 14/2013, do 26 de decembro, de racionalización do sector público autonómico.

• Lei 1/2015, do 1 de abril, de garantía da calidade dos servizos públicos e da boa administración.

• Lei 2/2015, do 29 de abril, do emprego público de Galicia.

• Lei 1/2016, do 18 de xaneiro, de transparencia e bo goberno.

• Lei 4/2016, do 4 de abril, de ordenación da asistencia xurídica da Administración xeral da

Comunidade Autónoma de Galicia e do seu sector público.

• Regulamento de réxime interior do Consello de Contas.

• Código ético institucional da Xunta de Galicia, aprobado polo Consello da Xunta de Galicia na súa

reunión do 24 de xullo de 2014.

• Plan de mellora da contratación pública 2014-2016 aprobado polo Consello da Xunta de Galicia o

12 de xuño de 2014.

• Normas de control interno do Sector Público da INTOSAI (ISSAI 9100, 9110 e 9120).

II. OBXECTIVOS, ALCANCE E METODOLOXÍA

II.1. OBXECTIVOS

2.1. A estratexia de prevención máis eficaz contra a corrupción consiste no correcto funcionamento

dun sistema sólido de control interno (normas, procedementos, políticas ou pautas de actuación)

deseñado e dirixido como resposta aos riscos identificados e avaliados dentro da organización,

completado cunhas estruturas e cultura adecuada para desalentar os comportamentos

potencialmente inadecuados ou de corrupción (política de integridade).

No ámbito do sector público autonómico, se ben existe un sistema de control interno económico-

financeiro, non está implantado de forma explícita un sistema de control interno deste tipo, nin

existen, en xeral, documentos descritivos sobre análise de riscos que afecten ao cumprimento dos

obxectivos da organización, incluídos os de integridade institucional.

193628

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



16

Na Administración xeral os controis internos descansan fundamentalmente sobre as actuacións da

Intervención Xeral da Comunidade Autónoma (IXCA) e o control de legalidade da Asesoría Xurídica.

Aínda así, existen elementos propios dun sistema de control interno nun sentido máis amplo, así

como tamén políticas de integridade que cómpre identificar e avaliar.

Neste contexto, o traballo de avaliación pretende facer unha descrición do funcionamento dos

elementos do control interno existentes, calquera que sexa o seu grao de implantación,

identificando as actuais políticas de integridade nas que se executan os recursos públicos, e realizar

un diagnóstico sobre o cal trazar unha estratexia, propoñendo accións de mellora para fortalecer ese

control interno, e o fomento da integridade e prevención de riscos da xestión.

O traballo pretende orientar ademais aos xestores respecto da implantación dos sistemas de control

interno; do contido que se espera que conteñan os plans de prevención de riscos da corrupción; e

dotalos de ferramentas para que os centros xestores realicen unha descrición e valoración dos

principais riscos de xestión.

II.2. ALCANCE

2.2. Os traballos de avaliación realizáronse sobre unha selección de centros directivos da

Administración xeral da Comunidade Autónoma.

Partindo da consideración de que na Administración xeral deben coexistir unha centralización das

políticas de integridade e prevención –que inclúa o deseño a ese nivel dunha regulación básica

preventiva naquelas materias máis sensibles– e os plans de prevención que debe desenvolver e

aplicar cada organización, a avaliación a realizar desenvolverase a dous niveis: por un lado, a nivel

de centros xestores; por outra banda, a un nivel máis centralizado sobre os órganos de deseño e

regulación das políticas de integridade e control.

Polo carácter máis horizontal das súas competencias, os centros nos que se realizaron os traballos

de avaliación foron as secretarías xerais técnicas de tres consellerías, sobre as que se tratou de

visualizar o grao de implantación desas políticas de integridade e control interno nos procesos que

desenvolven, así como o grao de sensibilidade ao risco a que os controis actuais están sendo

dirixidos. Estes centros son os seguintes:

- Secretaría Xeral Técnica da Consellería de Educación, Universidade e Formación Profesional.

- Secretaría Xeral Técnica da Consellería de Economía, Emprego e Industria.

193629

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



17

- Secretaría Xeral Técnica da Consellería do Medio Rural.

Respecto dos órganos centralizados con competencias horizontais, revisáronse as políticas

centralizadas marcadas desde fóra das organizacións que afectan á integridade ou a diferentes

elementos do control interno. Sobre este punto realizáronse traballos puntuais nos seguintes

centros:

- Dirección Xeral de Avaliación e Reforma Administrativa.

- Dirección Xeral da Función Pública.

- Asesoría Xurídica.

- Intervención Xeral da Comunidade Autónoma

- AMTEGA.

II.3. METODOLOXÍA

2.3. O Regulamento de réxime interior do Consello de Contas apunta á construción dun modelo de

prevención –e por tanto á súa revisión– sobre os elementos do control interno definidos no ámbito

da auditoría propio das Institucións de Control Externo.

Polo tanto, para a avaliación dos elementos do sistema de prevención da corrupción seguíronse os

criterios técnicos e a metodoloxía especializada desenvolvida nas Normas de control interno do

Sector Público da INTOSAI (ISSAI 9100, 9110 e 9120), inspirada no marco integrado de control

interno de COSO.

De acordo con estas normas, a existencia dun sistema de control interno sólido, entendido como o

deseño de procesos formais que produzan un efecto disuasorio de actuacións inadecuadas,

constitúe un elemento clave no fomento da integridade e prevención da corrupción.

Os elementos clave para a implantación dos sistemas de control interno nas institucións públicas

agrúpanse en cinco apartados que recollen os cinco compoñentes dos sistemas de control interno

delimitados en INTOSAI:

• Contorno de control, entre os que se inclúen os elementos básicos das políticas de integridade

(códigos éticos, canles de denuncias, comités de ética, ou sistema de responsabilidades).

• Administración de riscos.

• Actividades de control.

193630

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



18

• Información e comunicación.

• Supervisión do control.

O traballo de avaliación fai unha descrición dos elementos do control interno existentes que teñan

encadre nos distintos elementos destes compoñentes do control, calquera que sexa o seu grao de

implantación. A avaliación acompáñase dunha descrición das debilidades e fortalezas das medidas

de control, detallando os aspectos máis significativos dos resultados obtidos a través dos

cuestionarios, e sinalando o máis destacado en cada centro analizado.

INTOSAI define o control interno como as “normas, procedementos, políticas, prácticas e estruturas

organizativas, deseñadas para proporcionar seguridade razoable de que os obxectivos da institución

se conseguirán cunha execución ética e eficiente das operacións realizadas, cumprindo as normas

aplicables, salvagardando os recursos de perdas, mal uso ou danos e rendendo contas”.

Polo tanto, se ben tradicionalmente os controis que teñen interese para a auditoría son os

relacionados coa información financeira e o cumprimento normativo, neste estudo teñen tamén

interese os establecidos sobre a integridade e sobre a protección de activos das organizacións.

2.4. O traballo iniciouse coa remisión aos centros examinados da comunicación formal de inicio das

actuacións, acompañada dunha guía explicativa dos antecedentes, obxectivos do traballo, descrición

dos compoñentes do control interno e os cuestionarios aprobados ao efecto.

Tal e como establecen as directrices técnicas para a avaliación dos sistemas de control interno, a

avaliación realizouse a través dun cuestionario adaptado á realidade da Administración xeral e

desenvolvido en formato de check-list.

A aplicación do cuestionario nos centros efectuouse polos auditores, a partir da información e

respostas facilitadas polos responsables de contestalo, e da achega e valoración das evidencias que

sustenten a autenticidade dos resultados obtidos e a razoabilidade dos xuízos empregados.

Conforme ás directrices técnicas aprobadas pola Sección de Prevención da Corrupción, en función da

valoración dos resultados das respostas do check-list determinouse un nivel de implantación dos

elementos do sistema de control interno, tanto no conxunto dos compoñentes como en cada un dos

analizados en particular, no conxunto da Administración xeral, conforme aos rangos definidos nesas

directrices técnicas.

193631

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



19

A este respecto, cómpre indicar que as respostas a este check-list, que se xunta como anexo deste

estudo, consideradas illadamente non serven para extraer conclusións, senón que deben ser

interpretadas tendo en conta as matizacións que, no seu caso, se recollen no apartado de

observacións e coa contextualización que se realiza neste estudo diagnóstico.

A maiores, como xa se indicou, no curso destes traballos de avaliación, e froito do protocolo asinado

coa Xunta de Galicia, todos os centros revisados se sumaron a realizar unha avaliación de riscos da

súa xestión cuxos resultados foron incorporados ao presente estudo.

III. DIAGNÓSTICO DOS SISTEMAS DE CONTROL INTERNO

III.1. VALORACIÓN GLOBAL

3.1. A prevención institucional da corrupción parte da consideración de que na xestión dos recursos

públicos todos os responsables das institucións asumen riscos potenciais que, en caso de

materializarse, poden afectar negativamente aos obxectivos de cumprimento normativo, de eficacia,

eficiencia, e ética nas operacións realizadas ou á salvagarda dos recursos públicos.

De aí resulta a necesidade de establecer controis (medidas) eficaces e eficientes que poidan detectar

e previr estes riscos, facer un seguimento periódico destas medidas e avaliar o seu alcance e

resultado da súa aplicación.

O diagnóstico realizado neste traballo, e polo tanto esta valoración global, parte da análise das

evidencias sobre o nivel de establecemento destas medidas nos centros examinados, sen considerar

neste primeiro diagnóstico a súa eficiencia e eficacia, que se pospón a unha etapa posterior, cando

o nivel de establecemento dos devanditos controis se atope máis estendido.

3.2. Conforme ás directrices técnicas aprobadas pola Sección de Prevención da Corrupción, con

base no modelo de valoración das respostas ao cuestionario aplicado no presente estudo, os

resultados obtidos das probas realizadas no conxunto dos centros da Administración xeral obxecto

de estudo, agrupados en rangos que definen un status de alto, medio e baixo en función da

presenza dos elementos do sistema de control interno constatados, foron os seguintes:

193632

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



20

Cadro 1: Valoración sistema de control interno

I II III IV V VI VII VIII

Compoñente Núm. de

preguntas Puntos

máximos Puntos obtidos

Ponderación por

compoñente

Valor por pregunta (puntos)

Puntos por compoñente

NIVEL IMPLANTACIÓN

VALORACIÓN

1. Contorno de control 17 85 59,13 20 0,24 13,91 MEDIO

Sistema de control interno con aspectos que precisan dun maior desenvolvemento e que deben ser identificados para ser corrixidos

2. Administración de riscos 9 45 26,67 20 0,44 11,85 MEDIO


3. Actividades de control 7 35 25,80 20 0,57 14,74 MEDIO


4. Información e comunicación 3 15 5,00 20 1,33 6,67 BAIXO Sistema de control interno con serias limitacións a subsanar. Require da execución dun plan de mellora

5. Supervisión de actividades 3 15 6,25 20 1,33 8,33 BAIXO Sistema de control interno con serias limitacións a subsanar. Require da execución dun plan de mellora

Totais 39 195 122,85 100 0,51 55,51 MEDIO


Fonte: Elaboración propia. Datos obtidos dos centros

Descrición das columnas: I. Número de preguntas do cuestionario; II. Valor total que se pode acadar por compoñente; III. Puntos obtidos no checklist; IV. Ponderación de

cada compoñente sobre 100; V. Resultado de IV/II; VI. Puntuación ponderada por compoñente; VII. Valoración segundo o resultado e os criterios das directrices técnicas;

VIII. Significado da valoración segundo as directrices técnicas

3.3. Como se observa, a valoración determina un nivel medio de presenza dos elementos de control

definidos na avaliación realizada, o que significa segundo a definición determinada para este rango

un “Sistema de control interno con aspectos que precisan dun maior desenvolvemento e que deben

ser identificados para ser corrixidos”.

Adiantándose ás conclusións deste estudo, esta valoración global pon de manifesto que na

Administración autonómica existen medidas e realizáronse accións e esforzos propios dun sistema

de integridade institucional, como serían a normativa sobre transparencia e bo goberno,

incompatibilidades de altos cargos, a aprobación dun código ético institucional, a esixencia de

adhesión de altos cargos, unha comisión de avaliación do código ético, ou un control económico-

financeiro de conformidade coas disposicións establecidas na normativa aplicable, pero que estas

accións illadas necesitan dun impulso para constituír un sistema consolidado, integrado cos procesos

institucionais e suxeito a autoavaliación e mellora continua.

No que respecta á xestión de riscos, con estes traballos iniciáronse de forma experimental nos

centros examinados distintos procesos formais de administración de riscos que necesitan

continuidade e integración dentro dese sistema. Simultaneamente, tamén se advertiu o

193633

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



21

desenvolvemento puntual de instrucións de reforzo normativo ou a protocolización dalgúns procesos

como medidas específicas fronte a aquelas actividades que os propios xestores xa consideraban

máis susceptibles de riscos.

Polo tanto, os resultados reflicten a necesidade de definición dunha estratexia articulada e

fundamentada en criterios técnicos para a prevención da corrupción; e tamén unha maior

visibilidade do compromiso de apoio dos órganos de goberno á promoción da integridade; un maior

coñecemento por parte dos empregados públicos en temas de integridade e prevención da

corrupción; e estender a realización de procesos formais de administración de riscos da corrupción

aos distintos centros da Administración xeral dentro desa estratexia articulada.

Nos apartados seguintes deste estudo, esta valoración acompañarase dunha descrición das

debilidades e fortalezas dos distintos elementos de control, detallando os aspectos máis

significativos dos resultados obtidos a través dos cuestionarios, e sinalando o máis destacado en

cada centro analizado.

Os resultados correspondentes aos distintos compoñentes do control interno móstranse no seguinte

gráfico:

Gráfico 1: Valoración por componente


8,33

6,67

14,74

11,85

13,91

0 5 10 15 20

Supervisión de actividades

Información e comunicación

Actividades de control

Administración de riscos

Contorno de control

Puntos por compoñente

193634

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



22

III.2. IDENTIFICACIÓN DE DEBILIDADES E OPORTUNIDADES DE MELLORA

III.2.1. AS POLÍTICAS DE INTEGRIDADE

3.4. O primeiro dos compoñentes do control interno é o contorno de control, no que se inclúen os

elementos básicos das políticas de integridade (marco normativo, códigos éticos, canles de

denuncias, compromiso coa integridade, sistema de responsabilidades, ou políticas de recursos

humanos orientadas ao mérito e capacitación dos profesionais).

Os resultados correspondentes ás avaliacións incluídas no cuestionario respecto ao contorno de

control mostran que a implantación destes elementos situouse en 13,91 puntos sobre un máximo de

20, o que determina un nivel medio de presenza daqueles neste compoñente.

Gráfico 2: Contorno de control


O marco normativo da política de integridade institucional e prevención da corrupción

3.5. A nivel normativo, o compromiso da Administración autonómica cunha política de loita contra

a corrupción tivo un avance relevante no ano 2015 coa aprobación do Programa de impulso

democrático que recolleu, entre outras medidas, a modificación lexislativa que atribúe a este

Consello de Contas as novas competencias en materia de prevención da corrupción.

193635

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



23

Este programa, aprobado polo Consello da Xunta na súa reunión do 27 de xaneiro de 2015,

constitúe o punto de partida na adopción de medidas cualificadas de rexeneración democrática e

exemplaridade coa proposta de aprobación de cinco leis e 50 medidas no eido da participación

cidadá e dos partidos políticos, con medidas de control externo e medidas no ámbito interno do

propio goberno e da propia Administración.

Como indica a exposición de motivos da Lei 8/2015, do 7 de agosto, que modifica a Lei do Consello

de Contas, seguindo unha suxestión reiteradamente expresada polos comparecentes convocados á

Comisión de Estudo de Prevención da Corrupción creada na Cámara lexislativa e o modelo que,

entre outros, ten adoptado con éxito a veciña República Portuguesa, o Consello de Contas asume a

responsabilidade de colaborar coas administracións suxeitas ao seu ámbito de actuación e facerlles

propostas na elaboración de manuais de xestión de riscos, de comprobar os sistemas de prevención

da corrupción que se poñan en marcha, de asesorar sobre os instrumentos normativos máis

axeitados para previr e reprimir a corrupción, e de fomentar na sociedade civil e, particularmente, no

ámbito empresarial a transparencia e o comportamento ético nas súas relacións co sector público.

Paralelamente, e como parte dos mecanismos preventivos, o Consello de Contas asume:

- A competencia de fiscalizar e controlar a actividade económico-financeira das formacións políticas

que perciban subvencións da Comunidade Autónoma, no marco establecido na normativa do

Estado.

- A fiscalización da evolución dos bens patrimoniais das persoas que ocupen altos cargos no sector

público autonómico.

- Establécese un novo mecanismo de inicio dos procedementos de fiscalización a través de

denuncias remitidas pola cidadanía ou asociacións con personalidade xurídica co fin de fomentar a

participación cidadá na prevención e represión da corrupción.

- E, finalmente, ábrese a vía para que o Consello, por petición dos órganos competentes, poida

emitir informes facultativos que unifiquen os criterios que permiten levantar os reparos que no

ámbito da Administración local e en materia económico-financeira se poidan presentar.

3.6. Completando esa normativa programática, tamén hai que sinalar que a Administración xeral

está dotada dun marco amplo de normas e regulamentos en materia de transparencia, acceso á

información pública e rendición de contas, e respecto das áreas de actividade susceptibles de

corrupción (contratación pública, de persoal, subvencións...), que constitúe non só un marco

axeitado para o cumprimento normativo senón tamén de credibilidade do sistema de fomento da

integridade e prevención da corrupción.

193636

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



24

Todos os centros directivos da Administración xeral están suxeitos á normativa básica estatal e á

lexislación autonómica que incorpora os principios básicos de conduta tanto para os altos cargos

das administracións públicas como para a totalidade dos empregados/as públicos, e estas obrigas

legais informan a interpretación e a aplicación do réxime disciplinario que corresponda.

No ámbito autonómico, o artigo 73 da Lei de emprego público de Galicia establece con carácter

xeral os principios de actuación dos empregados públicos que inspiran o código de conduta

regulado no artigo 74 desa lei.

Existen ademais outros instrumentos normativos ditados pola Administración autonómica para

reforzar a garantía da ética pública, como os seguintes:

- A lexislación sobre incompatibilidades de altos cargos.

- A normativa de transparencia e bo goberno.

- A regulación para garantir a publicación da declaración de bens patrimoniais dos membros do

Consello da Xunta.

- As previsións que inciden en ámbitos como a regulación dos criterios aplicables nas viaxes oficiais

ao exterior.

- O establecemento dun novo réxime para un uso máis responsable e eficiente do parque móbil

autonómico.

- O Código ético institucional.

Este marco normativo asegura unha regulación respecto a temas como conflitos de intereses,

actividades fóra do sector público, emprego despois da función pública, acceso dos cidadáns á

información pública, ou declaracións de bens de altos cargos, e incorpora tamén, a diferenza

doutras regulacións autonómicas, como aspecto novidoso a prohibición da tenza de fondos en

paraísos fiscais.

Aínda así, sería desexable unha regulación máis extensa e unificada dos conflitos de intereses que

afecten a todo o persoal e non só aos altos cargos e se proxecte de forma transversal sobre

diferentes ámbitos de actuación, de forma especial no ámbito da contratación administrativa.

Por outro lado, tamén sería conveniente avanzar no estudo dunha regulación dos grupos de

interese, que aborde a creación dun rexistro destes grupos, ou a esixencia dun código de conduta

para poder influír nas políticas públicas, así como a posible limitación temporal para que persoas

que forman parte destes grupos accedan a cargos públicos.

193637

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



25

Dentro dos instrumentos preventivos máis específicos, os plans de prevención da corrupción

constitúen un elemento clave no sistema de prevención da corrupción definido polo Consello de

Contas. Pois ben, sen prexuízo das competencias atribuídas a esta Institución relativas á promoción,

vixilancia e avaliación destes instrumentos, ou á Asesoría Xurídica Xeral da Xunta de informe destes,

resultaría necesario completar o seu marco normativo definindo o ámbito de formulación e os

procedementos de elaboración e aprobación dentro do sector público autonómico, así como

determinar as unidades responsables de integridade e prevención por centro (responsables de

cumprimento), o órgano centralizado de coordinación e supervisión do sistema de integridade, e o

alcance das súas funcións e responsabilidades.

Así mesmo, é preciso avanzar na habilitación legal dunha canle de denuncias específica como medio

para comunicar situacións relacionadas coa corrupción e a integridade, e regular os dereitos que

configurarían un estatuto do denunciante coa atribución da súa xestión a aquel órgano centralizado.

Sen prexuízo das medidas que no futuro se adopten na Estratexia nacional de loita contra a fraude

recomendada pola UE a tódolos Estados membros, a regulación dunha canle específica de

denuncias e da protección do denunciante xa foi abordada por distintas comunidades autónomas:

Aragón, mediante a Lei 5/2017; Asturias, Lei 8/2018; Castilla y León, Lei 2/2016; Illes Balears, Lei

16/2016; Comunitat Valenciana, Lei 11/2016; Catalunya está en trámite; e Galicia non debe

desaproveitar o impulso dos reforzos normativos que se propoñen para a adopción destas medidas.

Considérase que todas estas medidas normativas terían perfecto acomodo na Lei de transparencia e

bo goberno, concretamente nesta última parte que regula o bo goberno.

3.7. Como complemento da normativa aludida, outra manifestación máis dese compromiso coa

integridade foi a sinatura do protocolo de colaboración entre o Consello de Contas e a

Administración autonómica de data 16/11/2018 no que esta última asumiu un compromiso que non

estaba expresamente recollido na lei, como foi o de implantar instrumentos de prevención de riscos

da corrupción, impulsando proactivamente accións para que todas as entidades que integran o

sector público autonómico conten cun programa de prevención de riscos da corrupción que defina

esa política de integridade, unha identificación e valoración de riscos, e o establecemento de

medidas correctivas para o seu tratamento.

A estes efectos, e sen prexuízo do fomento de plans de prevención individualizados para cada centro

xestor, a Administración autonómica comprométese a implantar progresivamente unha política

centralizada de integridade institucional e de prevención da corrupción e impulsar o fortalecemento

de sistemas de control interno que produzan un efecto disuasorio de actuacións inadecuadas e a

193638

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



26

realizar unha análise dos riscos que afecten ao cumprimento de obxectivos da organización,

incluídos os de integridade institucional.

A política de ética e o compromiso coa integridade das autoridades e altos cargos

3.8. Podemos definir a política de ética como as disposicións que implantan os valores e principios

éticos que guían a actuación dunha entidade pública. Na implantación das políticas de ética teñen

un papel capital os altos cargos, autoridades e directivos en forma de liderado ético que sirva de

modelo pola influencia inmediata sobre a conduta do resto do persoal.

Ademais das previsións da Lei de emprego público de Galicia, neste momento na Administración

autonómica o documento que define a política de ética e os valores e principios de actuación é o

Código ético institucional, aprobado polo Consello da Xunta de Galicia na súa reunión do 24 de

xullo de 2014, e aplicable a todo o sector público autonómico.

A aprobación deste código constitúe ao noso entender un elemento relevante do que debe ser un

programa ou política de integridade/anticorrupción máis amplo, que defina a estratexia a seguir

para afrontar a corrupción e articule un conxunto de controis para previr, detectar e inhibir

irregularidades, plasmado nun documento institucional formal que se implante en concordancia cos

riscos específicos de corrupción identificados.

Outras manifestacións do compromiso dos altos cargos coa integridade visualízanse a través da

inclusión de normas de conduta específicas para este colectivo e coa esixencia de adhesión dos altos

cargos ao Código ético pola Lei 1/2016, do 18 de xaneiro, de transparencia e bo goberno.

Se ben da parte introdutoria do Código ético institucional podería deducirse o compromiso coa

cultura da integridade e prevención da corrupción, non existe en ningunha web corporativa unha

declaración pública específica deste compromiso, nin tampouco a nivel de centro directivo existe

ningunha persoa, unidade ou comisión que teña atribuída, entre as súas tarefas, a xestión da ética

corporativa.

Nos centros directivos analizados observouse unha preocupación latente pola cultura do

cumprimento ético e prevención da corrupción, pero sen responder a un sistema de medidas

articuladas nun programa ou política institucional. Desta forma, os esforzos e accións concretas

dirixidos a atender o cumprimento das condutas regradas no Código ético teñen un efecto limitado

no seu alcance e resultados esperados.

Máis alá da indicada preocupación, cómpre dotar de maior visualización as accións específicas de

respaldo por parte dos mandos superiores á difusión e fortalecemento dos temas relacionados coa

193639

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



27

integridade e a prevención da corrupción, aínda cando se percibira no curso dos traballos un

decidido compromiso para realizalas.

O reforzamento deste compromiso e da súa visibilidade pasa pola utilización, entre outros, dos

seguintes instrumentos:

- A adopción dunha declaración institucional de compromiso coa cultura da integridade e

prevención da corrupción como unha expresión clara e visible para todos os observadores internos e

externos do compromiso por alcanzar o máis alto estándar ético. Non sería novidoso na

Administración, xa que se realiza no ámbito concreto da xestión dos fondos comunitarios.

- O liderado e compromiso explícito, claro e decidido dos responsables políticos e directivos da

Administración coa integridade e exemplaridade.

- Unha maior individualización dentro do Código ético das condutas para os altos cargos de forma

diferenciada ás esixidas para o resto do persoal.

- A atribución de competencias de prevención da corrupción a unha unidade similar ás unidades

responsables da transparencia ou á Comisión Interdepartamental de Información e Avaliación no

ámbito das consellerías e no ámbito central, respectivamente.

- A inclusión na planificación estratéxica de obxectivos en materia de integridade e bo goberno, así

como a previsión de plans de prevención da corrupción. Na actualidade, o Plan estratéxico de

Galicia 2015-2020, que recolle na Prioridade de actuación 5.2: Administración transparente,

eficiente e orientada a resultados a previsión dun Plan de mellora da contratación pública

(directrices para a contratación pública), non fai ningunha alusión a estas materias.

- A programación de actividades de formación obrigatoria nesta materia para os altos cargos sobre

liderado ético e responsabilidade directiva, metodoloxías e habilidades relacionadas coa xestión de

riscos e ferramentas para dar resposta aos dilemas éticos.

O Código ético institucional

3.9. Os códigos éticos constitúen unha peza relevante da infraestrutura e do marco de integridade

institucional. Aínda sen poder modificar normas xurídicas, teñen unha función orientadora para os

responsables das decisións públicas e establecen límites de comportamento e estándares de conduta

que permiten controlar e facer efectiva unha boa administración.

Dentro do contido dos códigos éticos (declaracións xerais de valores) e de conduta (estándares de

conduta específicos) vén sendo habitual a inclusión dos valores fundamentais das institucións e a

obriga para a dirección e os empregados de cumprir con aqueles, así como a incorporación explícita

193640

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



28

de mecanismos de garantía para o seu cumprimento, como un órgano encargado do seu

seguimento, a creación dunha canle para alertar dos incumprimentos e, no seu caso, a regulación

das consecuencias destes últimos.

O Código ético institucional da Xunta de Galicia establece como primeiro obxectivo integrar a

dimensión ética tanto no ámbito da adopción de decisións como no desempeño da actividade

administrativa ordinaria, e establece a obriga para a dirección e os empregados da Institución de

cumprir cos seus principios e pautas de actuación. O Código é aplicable a todos/as os/as

empregados/as públicos/as, incluído o persoal eventual e o persoal con contratos de alta dirección, e

ao resto do persoal que presta servizos tanto na Administración xeral da Comunidade Autónoma de

Galicia como nas entidades instrumentais do sector público autonómico.

Expresa, como principios de actuación: o respecto á Constitución, ao Estatuto de autonomía de

Galicia e ao resto das normas que integran o ordenamento xurídico; a prevalencia da satisfacción do

interese xeral; o respecto aos dereitos fundamentais e ás liberdades públicas; defensa da dignidade,

imaxe e prestixio da Administración autonómica; lealdade, integridade, imparcialidade,

obxectividade e dilixencia debida nas misións e obrigas encomendadas; suxeición aos principios de

eficacia, economía, eficiencia, optimización e control do gasto no uso e manexo dos recursos

públicos confiados en razón do posto; mantemento dunha conduta digna, atenta, respectuosa e

correcta coa cidadanía e cos/coas compañeiros/as; e transparencia na xestión dos asuntos públicos.

En xeral, os principios que recolle son os previstos nas distintas normas xurídicas sen engadir

elementos novos, e realiza unha enumeración daqueles sen determinar o alcance ou concretar o seu

contido. Sendo esta unha fórmula válida, sería de interese recoller de forma máis explícita o

principio de exemplaridade para os altos cargos e determinar con máis profundidade tanto o seu

contido como o do principio de integridade.

Dentro das pautas básicas a seguir, detalla: a) prohibición de regalos e dádivas; b) réxime aplicable

a mostras de cortesía e atencións protocolarias; c) mecanismos de prevención ante posibles abusos

de poder, situacións de vantaxe ou tratamento de privilexio; d) en relación á imparcialidade; e) uso

responsable dos medios e recursos públicos; f) réxime de incompatibilidades e de conflito de

intereses; g) criterios de aplicación nas viaxes oficiais ao exterior dos cargos da Administración

autonómica; e situacións específicas en período electoral.

Desta forma, e de xeito positivo, o Código abordou aspectos nos que non existen normas no

ordenamento xurídico suficientemente claras para evitar situacións de conflitos de intereses, de

forma particular a prohibición de regalos, pero non suple carencias normativas respecto doutros

aspectos como os referidos á relación dos cargos públicos cos grupos de interese.

193641

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



29

No que respecta ao órgano de garantía, encargado do seguimento, o Código establece que será a

Dirección Xeral de Avaliación e Reforma Administrativa –DXARA– (ou órgano equivalente con

competencias en inspección, auditoría, control, mellora da calidade e reforma administrativa) o

órgano competente para efectos de coordinación e supervisión do seu cumprimento. Nos ámbitos

sanitario e educativo, esta función corresponderá aos respectivos órganos internos sinalados por

esas consellerías, todo isto sen prexuízo das competencias en materia de control de

incompatibilidades que correspondan á Dirección Xeral da Función Pública.

Porén, as competencias da DXARA aparecen configuradas de forma clara como as propias dun

órgano de resolución das posibles dúbidas de interpretación que se poidan suscitar en relación coa

aplicación do código, pero non como órgano encargado de pronunciarse sobre os posibles

incumprimentos e de adoptar medidas de resposta ante os mesmos. Neste sentido, sería

conveniente avanzar na constitución dun órgano colexiado de garantía, e dotalo dunha canle

específica para coñecer destes incumprimentos e dun procedemento formal para a tramitación das

denuncias que se presenten en relación cos mesmos.

Os códigos éticos e de conduta máis recentes (como o propio Código ético institucional do Consello

de Contas) veñen atribuíndo estas funcións a un comité de ética que asegure que o código sexa

observado correctamente e que sexan impostas medidas no caso de que sexa violado, prevendo a

dispoñibilidade dunha canle para alertar de incumprimentos e contemplando as consecuencias

destes.

Outro aspecto a mellorar está relacionado coa difusión do Código. Se ben esta se consegue coa

publicación na páxina web e na intranet da Xunta de Galicia, debería complementarse cunha acción

de entrega ou posta a disposición formal deste documento incorporada ao acto de toma de

posesión dos empregados públicos, así como cunha actividade máis intensa e regular de difusión

cara á súa comprensión e aplicación dirixida a todos os niveis da organización e cunha actividade

formativa máis ampla e específica para os distintos colectivos, segundo o seu grao de

responsabilidade. Parece necesario, ademais, fortalecer e ampliar os mecanismos para o

coñecemento do Código entre axentes externos que se relacionan coa Administración, como

contratistas ou beneficiarios de subvencións (declaración anual respecto do coñecemento, adopción

e cumprimento), co fin de coadxuvar á súa observancia e acatamento.

Por último, outro aspecto non contemplado actualmente no Código é a previsión da súa revisión e,

no seu caso, actualización, a fin de contribuír á súa mellora continua.

193642

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



30

Liña ética de denuncias

3.10. As denuncias internas téñense revelado como un instrumento eficaz na loita contra a

corrupción. Trátase de establecer e dar a coñecer as canles de comunicación a través das que

calquera empregado ou persoa allea (provedores, contratistas, cidadáns receptores dos bens ou

servizos xerados pola Institución, entre outros) poida proporcionar información sobre sospeitas,

indicios ou certezas de actos relacionados coa corrupción.

Considérase que estes medios, denominados xenericamente liñas de denuncia, son un control

importante para previr, disuadir e detectar actos de corrupción. De aí a importancia de que as

institucións establezan mecanismos seguros que permitan investigar as denuncias sobre posibles

feitos de corrupción.

A eficacia dunha liña de denuncias depende do seu funcionamento obxectivo e rigoroso mediante

persoal especializado; da preservación da confidencialidade da información recibida e, no seu caso,

do anonimato da persoa denunciante, o que contribúe a asegurar que non haberá represalias para

quen advirta sobre posibles actos corruptos (indemnidade); e da investigación das denuncias

recibidas mediante protocolos formais e apropiados, para asegurar a tramitación oportuna e

consistente de cada posible irregularidade desde a recepción ata a súa resolución final.

Os xestores dos centros examinados sinalan que a posibilidade de formular denuncias é unha vía

implantada en todas as dependencias e entidades públicas; e a Dirección Xeral de Avaliación e

Reforma Administrativa (DXARA), na súa actuación como Oficina de Defensa das Persoas Usuarias

dos Servizos Públicos, dispón de canles electrónicas que permiten coordinar e orientar as denuncias

presentadas pola cidadanía con respecto ao funcionamento dos servizos públicos.

Por outra banda, no Código ético están previstas pautas que constitúen medidas de resposta a

actuacións de vulneración daquel, como poden ser:

- As pautas, criterios, regras e orientacións que vertebran o Código informarán a actuación das

autoridades e demais persoal ao servizo do sector público autonómico, así como a aplicación do

réxime disciplinario e de responsabilidade que proceda.

- As posibles violacións dos valores éticos e normas de conduta están suxeitas aos procedementos

recollidos na normativa estatal e autonómica aplicable na materia. As esixencias recollidas no

Código ético eleváronse a norma de rango legal coa Lei 1/2016, do 18 de xaneiro, de transparencia

e bo goberno, que ten previsto un procedemento sancionador para os supostos de infraccións en

materia de incompatibilidades e conflito de intereses dos altos cargos.

- De detectarse unha conduta contraria ás previsións do Código relativas á prohibición de regalos e

ao réxime aplicable ás mostras de cortesía, procederase de inmediato á apertura dunha información

193643

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



31

reservada, coa finalidade de dilucidar se pode ser constitutiva de infracción disciplinaria, de acordo

coa normativa vixente que resulte de aplicación.

Pois ben, recoñecendo que estas canles electrónicas poden recibir comunicacións e denuncias de

todo tipo, o certo é que están concibidos como canles para tramitar reclamacións, queixas ou

suxestións da cidadanía respecto do funcionamento dos servizos públicos, pero non están

configurados explicitamente como canles de alerta ou denuncia de irregularidades, fraudes ou actos

de corrupción, nin tampouco de incumprimentos do Código ético institucional.

O tipo e as materias obxecto de queixas e suxestións presentadas na Oficina de Defensa das Persoas

Usuarias dos Servizos Públicos (DXARA) dá unha idea clara da natureza desas comunicacións.

Segundo o informe desta Oficina correspondente ao exercicio 2018, nese ano presentáronse 1.217

comunicacións (113 suxestións e 1.104 queixas), entre as que destacan as referidas a fallos nos

accesos aos servizos electrónicos (136), erros na prestación de servizos (97), ou a tempos excesivos

na tramitación de servizos prestados (416).

Os centros da Administración xeral tampouco contan con mecanismos formais específicos de

comunicación (liña ética de denuncias, caixas do correo ou correos electrónicos, entre outros) para

que os servidores públicos e calquera terceiro interesado poidan dar a coñecer información sobre

posibles actos de corrupción ou eventos contrarios á ética institucional; e tampouco está regulado

un procedemento para tramitar as posibles violacións ao Código ético, nin un sistema de medidas

de resposta no caso de constatarse aquelas.

Así pois, a estratexia que debe seguir a Administración consideramos que debería contemplar a

adopción das seguintes medidas, a incorporar no Código ético ou a través de normas

complementarias:

• A implantación dunha canle de denuncias específica a través da cal os empregados e a cidadanía

en xeral poidan poñer en coñecemento do órgano competente a comisión dunha irregularidade. O

uso destes medios debe ir acompañado de medidas de seguridade para garantir a confidencialidade

da información e medidas de indemnidade para a protección dos denunciantes de boa fe.

A adopción de medidas deste tipo –canle de denuncias, confidencialidade e protección do

denunciante– xa está presente, por exemplo, no ámbito da prevención de riscos laborais no

Protocolo para a prevención, a detección, a actuación e a resolución de situacións de acoso laboral e

outras discriminacións no traballo na Administración da Comunidade Autónoma de Galicia,

aprobado polo Consello da Xunta o 28 de abril de 2016.

No ámbito da prevención da corrupción, todas as normas autonómicas citadas anteriormente prevén

con carácter xeral a confidencialidade como medida de protección da persoa denunciante

193644

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



32

(preservación da identidade do denunciante), pero non sempre contemplan o anonimato da

denuncia (descoñecemento da identidade da persoa denunciante). Por outro lado, algunhas delas

reservan a condición de denunciante só ao persoal da Administración (Castilla y León e Aragón) e

outras estenden esta condición a calquera persoa, á marxe da súa vinculación ao sector público

(Baleares, Asturias ou Valencia).

Na nosa opinión, a condición de denunciante debería estenderse a toda a cidadanía, na liña do

apuntado na Lei do Consello de Contas; e respecto das denuncias anónimas, inclinámonos pola súa

admisión sen prexuízo da aplicación dun sistema de garantías que preserve o adecuado equilibrio

entre o anonimato e a esixencia de rigor por parte do denunciante. A aceptación nestes termos evita

as consecuencias de ignorar feitos ou actuacións (acreditados con probas) que poderían ter a

consideración de graves só pola circunstancia de non coñecer a identidade da persoa denunciante.

• A regulación dun procedemento para tramitar as posibles violacións do Código ético, e a previsión

de medidas de resposta para estas vulneracións.

• A previsión dun Comité de Ética para resolver as consultas e tramitar e dar resposta aos

incumprimentos advertidos.

A estrutura organizativa, control interno e xestión dos conflitos de intereses

Estrutura organizativa e control interno

3.11. En xeral, nos centros da Administración existe unha estrutura organizativa aprobada e

actualizada con asignación de funcións e responsabilidades en todas as áreas ou unidades

administrativas, e dáse publicidade ás competencias dos órganos e ás delegacións de funcións que

aproban.

Se ben existen políticas e procedementos para o desenvolvemento das actividades principais, e

estase dando unha resposta adecuada ás esixencias legais da administración electrónica coa

informatización dos trámites de moitos procesos, son escasos os manuais de procedementos e os

procesos informáticos completos.

Dentro da estrutura organizativa, no momento actual, á marxe das funcións do control interno que

teñen as intervencións delegadas ou das tarefas de avaliación da DXARA, a Administración xeral

non dispón nas consellerías de unidades que estean asumindo as funcións propias dun sistema de

control interno (deseño de procesos, políticas e procedementos) nos parámetros definidos neste

documento e que aborden ademais funcións relativas á xestión e prevención de posibles riscos de

xestión e corrupción.

193645

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



33

É certo que algunhas unidades, polas súas competencias horizontais, teñen máis participación na

elaboración de instrucións, protocolos ou normas internas (vicesecretarías xerais, subdireccións de

coordinación ou servizos técnico-xurídicos), pero esta iniciativa non se integra nun sistema

estruturado que inclúa o seguimento posterior sobre a súa aplicación.

Polo tanto, a asunción dun sistema de control interno integral deseñado como resposta aos riscos

identificados e avaliados dentro da organización necesitaría aínda da implantación de certas

medidas estruturais, sen prexuízo do compromiso adquirido pola Administración coa sinatura do

protocolo de colaboración en materia de prevención da corrupción.

Deste xeito, o control interno descansa na actualidade sobre a función orzamentaria e contable e

sobre o papel da Intervención Xeral e das intervencións delegadas nos centros. Neste sentido, existe

tanto unha planificación da xestión dos recursos financeiros como posteriormente un seguimento da

execución moi normalizado, unha fiscalización do gasto realizada pola Intervención

fundamentalmente a través da fiscalización previa, e un sistema de corrección das deficiencias

detectadas pola Intervención Xeral que alcanza non só aos reparos senón tamén ás observacións

realizadas.

Outro aspecto a mellorar no control económico-financeiro ten que ver coa insuficiencia de medios e

coa dificultade para completar as fiscalizacións limitadas previas con revisións posteriores, controis

financeiros ou auditorías. Neste sentido, unha vía de mellora en tanto non existan máis medios

podería consistir en ampliar os aspectos do gasto sometidos na actualidade a fiscalización limitada.

Xestión dos conflitos de intereses e incompatibilidades

3.12. A xestión dos conflitos de intereses, do réxime de incompatibilidades e das relacións da

Administración cos grupos de interese incide sobre toda a actividade administrativa, en tanto que

trata de asegurar a imparcialidade na actuación dos xestores públicos.

A Lei de Galicia 1/2016, de transparencia e bo goberno, prestou unha adecuada atención á xestión

dos conflitos de intereses dos altos cargos, co establecemento de políticas e procedementos para o

seu control. Ao servizo do control destes conflitos de intereses regúlase na lei o réxime de

actividades e incompatibilidades, o deber de abstención, as limitacións de actividades posteriores ao

cesamento, as declaracións e rexistro de actividades e bens patrimoniais; e, no Código ético, a

prohibición de regalos ou dádivas. Existe tamén unha unidade –Oficina de boas prácticas e

incompatibilidades– encargada de xestionar o réxime de incompatibilidades e conflitos de intereses

dos altos cargos e coñecer das denuncias por posibles incumprimentos.

193646

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



34

Ademais a Lei de transparencia e bo goberno incrementou os datos de publicidade activa para o

control sobre os eventuais conflitos de intereses e recolle un sistema de notificación á mencionada

Oficina dos conflitos de intereses sobrevidos e un réxime de infraccións e sancións en materia de

incompatibilidades e conflitos de intereses, prevendo que a Oficina poida realizar de oficio

actuacións previas de carácter reservado de cara ao inicio dun expediente.

Da información facilitada por esta Oficina consta unha ampla actividade no exercicio 2018 relativa á

tramitación de expedientes de compatibilidades (670 expedientes) ou informes sobre

incompatibilidades dos empregados públicos (38 expedientes), ou actualizacións do rexistro de

actividades (216) e de bens patrimoniais (230) no caso dos altos cargos. Non obstante, nese

exercicio non consta ningunha notificación de conflitos de intereses, nin a presentación de

denuncias por presuntos incumprimentos nin a comisión de infraccións nesta materia, o que pode

ter unha lectura positiva que indica o cumprimento das obrigas nesta materia, sen prexuízo de que

sería recomendable mellorar as ferramentas de xestión para dotar de maior eficacia ao

procedemento de detección de conflitos de intereses e ao réxime sancionador previsto.

En materia de incompatibilidades, como unha esixencia a maiores establecida ao servizo dese

control, estase dando unha publicidade satisfactoria ás resolucións de concesión outorgadas, aínda

que non alcanza o texto completo das resolucións ditadas, e tamén ás declaracións de actividades e

bens patrimoniais.

Outro mecanismo de prevención de influencias indebidas é a publicidade das axendas públicas dos

altos cargos. Dentro das obrigas específicas definidas na Lei 1/2016 está a de publicar, dentro da

información institucional, organizativa e de planificación, as "axendas da actividade institucional

pública dos membros da Xunta de Galicia e das persoas que ocupen altos cargos, que se manterán

públicas, como mínimo, durante un ano". Esta obriga estase cumprindo, sen prexuízo das melloras

de transparencia que entendemos que se poden incorporar para deixar unha constancia máis precisa

da temática das reunións, da iniciativa da súa celebración ou das propostas recibidas por grupos de

interese, e avanzar así nun reforzo da información para garantir a trazabilidade das decisións

públicas.

Por último, a ausencia de previsión de regulación dos grupos de interese non permitiu constatar

ningún mecanismo de control sobre a actividade destes grupos.

Órgano de supervisión do sistema de integridade e prevención de riscos da corrupción

3.13. Un dos aspectos fundamentais para implantar un sistema ou estratexia de fomento da

integridade e prevención da corrupción é a definición clara, explícita e pública das funcións e

193647

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



35

responsabilidades dos diferentes estamentos da estrutura organizacional que nalgún momento

interveñen nese sistema.

Os proxectos de plans de prevención de riscos de xestión que se deron a coñecer ao Consello xa

contemplan o compromiso e responsabilidade dos distintos niveis de intervención na xestión de

riscos desde a secretaría xeral, as xefaturas intermedias, o resto do persoal e o órgano encargado da

supervisión e cumprimento do plan de prevención de riscos de xestión.

Na concreción destas responsabilidades resulta necesaria –como consta neses proxectos de plan– a

designación deste órgano dentro de cada consellería/centro xestor, que se encargue da posta en

marcha da estratexia e de implantar o plan de prevención de riscos de xestión e vixiar o seu

cumprimento, así como a súa coordinación efectiva coa implicación activa dos órganos de goberno e

o persoal directivo, facilitando con iso que os empregados e os posibles axentes externos que se

relacionen cos órganos administrativos comprendan plenamente os obxectivos e colaboren no

desenvolvemento das accións previstas.

O tamaño e características da Administración xeral aconsellan compatibilizar unha instancia

centralizada de supervisión (unha Comisión Interdepartamental de Coordinación asistida pola

DXARA) con eses órganos de prevención nas distintas consellerías, seguindo o modelo utilizado para

os responsables de transparencia xa posto en marcha coa creación das unidades responsables da

transparencia nas consellerías e a Comisión Interdepartamental de Información e Avaliación a nivel

central.

Un factor decisivo para o seu correcto funcionamento consistirá en que esta estrutura ou órgano

teña autonomía funcional e recursos suficientes para poñer en marcha as actuacións preventivas;

ademais, debe ser especialmente independente das áreas suxeitas a procesos sensibles (aquelas

cuxa función principal é a administración de recursos públicos, materiais, humanos e tecnolóxicos,

entre outras); ter rango suficiente dentro da organización; e capacidade de informar directamente ao

máximo nivel daquela e á instancia centralizada de supervisión, no seu caso, sobre as súas

actividades.

A determinación destes órganos encargados da integridade e prevención de riscos por centro

(responsables de cumprimento) e o alcance das súas funcións e responsabilidades deberá definirse

normativamente para toda a Administración xeral. Os proxectos de plans de prevención de riscos de

xestión están optando por atribuírlle transitoriamente esta responsabilidade ás persoas titulares das

unidades responsables de transparencia, en tanto non se estableza con carácter horizontal para

todos os centros.

Este órgano tería entre os seus cometidos as actividades seguintes:

193648

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



36

• Responsable das propostas de actualización do Plan de prevención de riscos de xestión.

• Responsable dos talleres de autoavaliación de riscos.

• Promover e comprobar a execución das medidas previstas no plan.

• Identificar a necesidade de aplicar accións correctivas.

• Desenvolver e implantar procesos para xestionar a información, tales como reclamacións, canles

de denuncias ou outros mecanismos.

• Informar directamente á persoa titular da organización de posibles riscos e incumprimentos.

As políticas e prácticas de recursos humanos

3.14. No ámbito da prevención da corrupción, a política de recursos humanos nas institucións

públicas ten un papel esencial na promoción dun ambiente ético a través dos procesos de

recrutamento, avaliación e promoción do persoal baseados nos principios de mérito e capacidade

como antídoto de decisións arbitrarias ou de favoritismos, e como compromiso da organización de

atraer e promover a profesionais competentes.

• En canto aos procesos de recrutamento, hai que sinalar que o persoal dos centros examinados

está suxeito aos procedementos de selección que rexen na función pública, cunha regulación que

revela un elevado grao de confianza no adecuado cumprimento dos principios reitores de mérito e

capacidade.

O Código ético institucional incorpora medidas específicas de reforzo da imparcialidade nos

procesos selectivos, como normas de funcionamento dos procesos para evitar filtracións, causas de

abstención para os preparadores de aspirantes, ou mecanismos de selección aleatoria de preguntas.

Tamén está contemplada a exclusión de persoal de elección ou designación política e de

funcionarios interinos como membros dos órganos de selección, ou a limitación de presenza de

representantes sindicais. Podería abordarse como medida adicional, nos casos en que sexa viable, a

vía da designación dos membros destes órganos mediante técnicas de sorteo a partir de persoas

seleccionadas previamente con capacitación, competencia e preparación, ou a gravación das probas

orais dos procesos; e tamén da previsión normativa de crear órganos especializados e permanentes

para a organización de procesos selectivos.

Sen prexuízo desa valoración positiva da regulación dos procesos selectivos, hai que advertir que o

elevado número de persoal que se incorporou á Administración mediante procesos de consolidación

de emprego temporal –procedementos excepcionais e menos competitivos– denota dinámicas

anteriores nas que parece que existiu unha maior relaxación de garantías e controis na contratación

193649

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



37

temporal ou na vinculación irregular de traballadores procedentes de contratacións externas de

servizos, que cara ao futuro é necesario evitar.

• De cara aos procesos de recrutamento de persoal, a planificación das necesidades de efectivos é

outro aspecto clave. Sen prexuízo de que os centros dispoñan dos instrumentos de ordenación que

prevé a lei, non se coñecen mecanismos de análise das necesidades de persoal a medio ou longo

prazo que permita programar a maneira de satisfacelas. Neste sentido, para unha planificación

realista das necesidades de persoal, e determinar os perfís e número de efectivos a recrutar, resulta

esencial dispoñer de información sólida sobre a carga de traballo de cada un dos postos, tarefa que

a DXARA iniciou con carácter experimental en dous centros directivos e prevé darlle continuidade co

auxilio de ferramentas informáticas que se están a desenvolver.

• Todos os centros da Administración xeral dispoñen dunha relación de postos de traballo como

instrumento de ordenación de persoal, que ofrece a información requirida legalmente. Non

obstante, na totalidade dos centros analizados púxose de manifesto a dificultade para asegurar a

cobertura de postos nos procesos de provisión cos perfís profesionais adecuados para o seu

desenvolvemento, o que é indicativo da necesidade de que as propias consellerías afonden na

análise dos perfís profesionais adecuados para o desenvolvemento dos postos e asegurar así a

cobertura idónea nos procesos de provisión que se convoquen. Neste sentido, cómpre mellorar a

provisión coa inclusión nas relacións de postos de traballo dos perfís profesionais adecuados ás súas

necesidades.

A definición deste perfil debe servir ademais para delimitar tamén aqueles postos que puideran ter a

consideración de máis vulnerables á integridade, para incluír unha formación ética como requisito

para a selección do seu persoal, especialmente en postos directivos con responsabilidades sobre

riscos da corrupción, en áreas sensibles a actos de corrupción, ou en postos relacionados con

funcións de vixilancia e control.

• Nos distintos centros, a redución considerable dos postos de libre designación logo da entrada en

vigor da Lei do emprego público de Galicia vai supoñer unha garantía de imparcialidade na

adxudicación dos postos de máis responsabilidade da Administración e mostra unha resposta

adecuada ao cuestionamento que esta forma de provisión tivo en relación coa ética e

profesionalidade na xestión pública.

Aínda así, é necesario afondar, nas propostas de resolución, sobre a motivación acerca dos criterios

de baremación utilizados para a selección dos candidatos, de xeito que se faga máis transparente a

información sobre a acreditación da súa idoneidade e sobre o maior peso dos méritos na persoa

seleccionada fronte ao resto de participantes, e evitar así, na medida do posible, a xudicialización

dos procedementos de provisión destes postos.

193650

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



38

• A provisión de postos de traballo de maneira definitiva é tamén un factor clave para a

independencia, obxectividade e neutralidade, sobre todo en áreas vulnerables a riscos de corrupción.

Neste sentido, parece necesario evitar situacións de provisionalidade prolongada na ocupación de

postos mediante formas de provisión transitoria (comisións de servizo e adscricións) que existen na

actualidade, e que é preciso reconducir coa axilización dos concursos específicos para prover en

prazos razoables as prazas que con anterioridade se provían por libre designación.

• O recoñecemento de condutas e rendementos meritorios constitúe un aliciente á profesionalidade

da xestión pública, mentres que a falta dese recoñecemento ten efectos negativos sobre a cultura

organizativa. Na actualidade non existe ningún programa de avaliación do rendemento que afecte a

unidades administrativas dos centros seleccionados, nin tampouco retribucións variables vinculadas

ao cumprimento de obxectivos.

O artigo 20 do EBEP obriga ás Administracións a establecer sistemas de avaliación do desempeño

como procedemento para medir e valorar a conduta profesional, o rendemento ou o logro de

resultados. Á espera dun desenvolvemento regulamentario, esta avaliación non foi implantada en

ningún ámbito organizativo do sector público autonómico. Ademais da incidencia sobre a carreira

profesional, está chamada a proxectar os seus efectos sobre a provisión de postos, sobre a

percepción de retribucións complementarias, e sobre a formación.

Os sistemas de promoción vertical que ligan a progresión unicamente ao cambio de posto dificultan

a retención de profesionais competentes e favorecen a progresión a través de formas de provisión

transitorias (comisións de servizos) para evitar esa perda de persoal competente nas distintas

unidades. Unha resposta satisfactoria pode ser a carreira horizontal, que aparece como potestativa

tanto no EBEP como na Lei do emprego público de Galicia, e que está sendo implantada mediante

un sistema transitorio no ámbito da Administración autonómica, alcanzando a todos os centros da

Administración xeral.

• No que respecta á formación, o Código ético institucional establece que a Escola Galega de

Administración Pública integrará, como materia transversal da súa programación, accións de

comunicación, formación e sensibilización en materia de principios éticos de actuación e, en

particular, dará a coñecer ao persoal público os contidos do Código ético para a súa oportuna

comprensión e posta en práctica en toda a organización. Existe un plan de formación que

desenvolve a EGAP con cursos que contemplan a ética e a integridade na xestión dos fondos

públicos, así como cursos puntuais sobre o Código ético institucional da Xunta de Galicia, pero sería

recomendable incorporar nese plan unha parte específica de formación como ferramenta ao servizo

da sensibilización en integridade e ética pública dirixida de forma diferenciada a distintos colectivos

en función da súa finalidade.

193651

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



39

Neste sentido, esta formación debería atender á sensibilización de todos os empregados públicos no

comportamento ético con aspectos xeneralistas (conceptos de integridade e corrupción, políticas de

integridade, modelos de prevención da corrupción, sistemas de xestión de cumprimento); aos

responsables da xestión de cumprimento, con contidos técnico-metodolóxicos específicos (control

interno, metodoloxía para a xestión de riscos, elaboración de plans de prevención de riscos da

corrupción); e ao persoal de áreas específicas de riscos, sobre a prevención da corrupción

(contratación, selección de persoal, subvencións).

De forma particular, debía promoverse unha formación obrigatoria para colectivos concretos como

directivos, xefes ou cargos electos orientada tanto aos aspectos técnicos requiridos como á

sensibilización sobre a súa responsabilidade cara ao resto do persoal.

III.2.2. ADMINISTRACIÓN DE RISCOS

3.15. O feito de recoñecer que as Administracións están expostas a riscos de xestión e/ou

corrupción non implica que estean incorrendo en incumprimentos ou actos corruptos nas súas

actuacións. Pola contra, admitir esta posibilidade pola natureza das actividades que están a

desenvolver é un elemento fundamental para establecer e orientar os controis da xestión.

Xunto coas políticas de integridade, a política de xestión de riscos constitúe o piar que completa un

sistema integral de prevención da corrupción.

Como se vén indicando nos documentos técnicos aprobados polo Consello, a avaliación de riscos

dentro dos sistemas de control interno contempla un enfoque global que abarca a totalidade dos

riscos de xestión, incluídos os relacionados coa corrupción e integridade.

A administración de riscos é o proceso sistemático que deben realizar as institucións para avaliar os

riscos aos que están expostas no desenvolvemento das súas actividades, mediante a análise dos

distintos factores que poden provocalos e coa finalidade de definir as estratexias que permitan

controlalos.

Trátase, en definitiva, de identificar en primeiro lugar as áreas relevantes de actividade e os riscos

que afectan a estas actividades e, a partir da avaliación daqueles, elaborar mapas de riscos que

recollan os aspectos aos que se debe prestar especial atención, así como as medidas correctoras a

implantar. O proceso de administración de riscos inclúe:

a) A definición duns obxectivos institucionais que sirvan para a identificación, valoración e avaliación

de riscos, en especial os riscos da corrupción.

193652

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



40

b) A identificación das áreas de actividade especialmente vulnerables á corrupción.

c) A identificación dos riscos que ameazan as actividades e obxectivos clave da organización,

incluídos os riscos de fraude ou corrupción, así como unha valoración daqueles coa estimación da

súa importancia, probabilidade de que ocorra, e tolerancia ao risco da organización.

d) Por último, a elaboración dun mapa de riscos que permita identificar os aspectos aos que se debe

prestar especial atención, co desenvolvemento de respostas ou medidas correctoras a implantar.

3.16. A continuación móstranse os resultados correspondentes aos controis realizados que teñen en

conta estes aspectos, incluídos no cuestionario respecto da administración de riscos:

Gráfico 3: Administración de riscos


O nivel de desenvolvemento da implantación deste compoñente situouse en 11,85 puntos de 20

posibles, o que supón un sistema de control interno cun nivel de implantación medio, con aspectos

que precisan dun maior desenvolvemento e que deben ser identificados para ser corrixidos.

Establecemento de obxectivos

3.17. A definición clara duns obxectivos institucionais vai servir para a identificación, valoración e

avaliación dos riscos, en especial os riscos da corrupción, que afecten a unha organización.

193653

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



41

- En xeral, os obxectivos dos distintos centros da Administración autonómica (tamén as SXT

analizadas) están definidos no plan estratéxico de Galicia 2015-2020, aprobado polo Consello da

Xunta na súa reunión do día 28 de xaneiro de 2016. O plan, desenvolvido coa participación de

todos os departamentos da Xunta de Galicia, recolle obxectivos para os distintos centros directivos

da Administración e indicadores para verificar o seu cumprimento.

Polo tanto, pode sinalarse que existen uns obxectivos definidos a medio prazo, se ben no ámbito

das secretarías xerais técnicas é onde menos perfilados están estes elementos (obxectivos e

indicadores), por tratarse de centros que teñen como obxectivo xenérico o apoio técnico

especializado para o funcionamento operativo dos servizos administrativos dos restantes centros

directivos das consellerías.

- Máis a curto prazo, o documento orzamentario asigna estes obxectivos (estratéxicos e operativos)

e distintos indicadores aos programas de gasto. Nas memorias de obxectivos e programas que

acompañan aos orzamentos de cada exercicio establécense as principais liñas de acción de cada

centro, os obxectivos encadrados en cada liña ou liñas estratéxicas, o contido, a finalidade, e

indicadores, recollendo tamén os orzamentos de gastos por programas os distintos programas e os

órganos (centros) encargados da súa xestión.

O plan (PEG 2015-2020) conta, como novidade, cun plan de avaliación e seguimento, que establece

os compromisos de seguimento das actuacións e dos resultados acadados a través de indicadores de

produtividade e de resultado, respectivamente; e así mesmo, establece a realización de avaliacións

de determinadas políticas públicas durante a súa execución. A Orde da Consellería de Facenda do

30 de xuño de 2016 establece o Plan de avaliación e seguimento do Plan estratéxico de Galicia

2015-2020 específico para o período de avaliación 2016-2017.

Esta planificación global estase completando con plans sectoriais que afectan a distintos centros da

Administración autonómica.

En definitiva, as conclusións acadadas a partir dos criterios definidos no cuestionario remitido son as

seguintes:

• Existe unha planificación estratéxica co deseño de obxectivos e indicadores, e formalmente tamén

está establecido un sistema de seguimento e avaliación que permite valorar o grao de consecución

dos obxectivos estratéxicos definidos, e medir o seu grao de eficacia e eficiencia.

• Existen informes de seguimento do PEG 2015-2020, publicados no portal de transparencia da

Xunta, que conclúen que se está a implementar a estratexia global acadando valores por riba do

esperado nas principais liñas de actuación, pero sen concretar con claridade os resultados por

centro.

193654

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



42

• Non obstante, nin a planificación estratéxica nin, en xeral, a planificación sectorial (o plan de

Infraestruturas da Consellería de Educación, Universidade e Formación Profesional é unha

excepción) aluden a obxectivos de integridade. O modelo de estratexia para fomentar a integridade

e previr a corrupción debería incluír obxectivos xerais e específicos de cara a crear unha cultura

administrativa de fomento da integridade para conseguir a máxima disuasión das condutas

inadecuadas.

• Ata o ano 2017 non existiu ningunha publicidade sobre o cumprimento de obxectivos

institucionais, nin existe na actualidade unha cultura de rendición de contas da xestión realizada

para este cumprimento, polo que é preciso avanzar na implantación de modelos de autoavaliación

de eficacia e eficiencia da xestión e nos mecanismos de rendición dos resultados da xestión.

• Unha vía para avanzar nesa avaliación e rendición sería a asignación de responsabilidades no

cumprimento de obxectivos, e a definición dos niveis de tolerancia ante o incumprimento ou non

consecución total daqueles.

Identificación e avaliación de riscos de xestión

Directrices e metodoloxía

3.18. En xeral, na Administración autonómica, como no resto das Administracións públicas, non

existe un proceso sistemático de avaliación de riscos de xestión nin de riscos para a integridade.

Como excepción, as secretarías xerais técnicas que xestionan fondos comunitarios participan no

modelo de avaliación de riscos de fraude que impón a Comisión Europea ás autoridades de xestión

no desenvolvemento do marco comunitario 2014-2020. Conforme a este modelo (tamén inspirado

no modelo COSO), estas autoridades deben establecer unha política antifraude, cunha declaración

institucional de loita antifraude, un código de conduta, unha adecuada segregación de funcións,

actuacións de control, mecanismos de notificación de irregularidades ou canais de denuncias, e

tamén un sistema de avaliación de riscos con indicadores de fraude e ferramentas de autoavaliación

(como a ARACHNE).

Fóra deste ámbito, non existe unha normativa que impoña a obriga dos xestores públicos de

considerar e xestionar os riscos sobre o cumprimento dos obxectivos, polo que tampouco está

establecido un procedemento formal para a identificación dos riscos e para a valoración do seu nivel

de gravidade e probabilidade de ocorrencia que se poida plasmar nun mapa de riscos.

193655

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



43

A partir da sinatura do protocolo de colaboración entre a Xunta de Galicia e o Consello de Contas,

ambas institucións asumen unha colaboración proactiva para que todas as entidades que integran o

sector público autonómico conten cun programa de prevención de riscos da corrupción que

estableza, entre outros aspectos, unha identificación e valoración de riscos, polo que podemos

entender que se está na dirección de asumir esta responsabilidade.

Como un paso máis no impulso á implantación de sistemas de prevención da corrupción, o Consello

de Contas puxo a disposición das SXT o documento Metodoloxía para a avaliación de riscos, así

como unha ferramenta para que os centros xestores realicen unha descrición e valoración dos

principais riscos de xestión, incluídos os de corrupción.

De forma positiva, ámbolos dous instrumentos serviron para que, no curso deste traballo de

avaliación dos sistemas de control interno, os centros examinados realizaran unha avaliación dos

riscos máis relevantes nas súas actividades.

Actividades ou áreas susceptibles de riscos

3.19. Malia non ter establecido un procedemento formal para a identificación de riscos, todos os

centros examinados sinalaron xa inicialmente no desenvolvemento do cuestionario de control

interno determinadas actividades nas que entendían que se daban as circunstancias para ser

consideradas máis susceptibles de xerar incumprimentos normativos ou operativos, ou falta de

fiabilidade da información financeira xerada.

A adopción polos xestores de medidas singulares (instrucións internas, ordes ou prácticas revisadas)

diante de problemas da xestión ordinaria dalgunhas actividades serviron para visualizar e identificar

áreas de riscos que a priori non tiñan esa consideración.

De forma común, todos os centros identificaron como áreas de xestión máis susceptibles destes

incumprimentos ás de contratación, subvencións, gastos de persoal, e xestión orzamentaria, pero no

desenvolvemento posterior dos traballos, xa coa metodoloxía de identificación de riscos asumida,

incluíronse outras áreas –como a coordinación administrativa ou resolución de recursos– que non

aparecen neste acervo común, ou de forma máis particular actividades específicas como o transporte

escolar ou a xestión de comedores escolares no caso da SXT da Consellería de Educación,

Universidade e Formación Profesional.

No gráfico seguinte expóñense as actividades comúns (excluídas as de asuntos xerais) en todos os

centros co promedio do número de riscos identificados en cada unha delas.

193656

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



44

Gráfico 4: Actividades susceptibles comúns con máis riscos identificados


Factores de risco

3.20. Poden definirse como factores de risco as situacións ou circunstancias que incrementen a

probabilidade de que se produzan incumprimentos, falta de fiabilidade da información, falta de

eficacia nas actuacións ou prácticas corruptas propiamente ditas.

Á marxe de recoñecer determinadas actividades como susceptibles de riscos na súa xestión, todos os

centros identificaron circunstancias ou situacións que determinaban a presenza de riscos de

incumprimentos ou incrementaban a probabilidade de que se produciran. Os factores de risco máis

comúns sinalados polos centros foron os seguintes:

- Insuficiencia de persoal ou a súa cualificación inadecuada.

- Realización por unha mesma unidade dunha ampla variedade de operacións.

- Debilidades no marco normativo necesario para fortalecer a integridade e a loita contra a

corrupción.

- Inexistencia de manuais de procedementos ou falta de actualización.

- Inadecuación ou debilidade dos mecanismos internos de supervisión.

- Actividades con alto grao de discrecionalidade.

- Falta de experiencia ou de formación na xestión de riscos.

193657

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



45

3.21. Máis alá da avaliación de riscos comúns, a avaliación de riscos da corrupción debe considerar

a existencia de incentivos ou presións a que se produzan eses actos. Habitualmente esta avaliación

lévase a cabo sobre a base de actos xa cometidos, comportamentos que revelen indicios ou

oportunidades para cometelos.

De forma común en todos os centros, as circunstancias recoñecidas polos xestores como

mecanismos de verificación da posibilidade de riscos son o coñecemento e a experiencia na xestión

das distintas actividades realizadas, sen que en ningún caso se mencionara a existencia de

elementos ou factores persoais de oportunidade ou motivación, que cómpre valorar para unha

adecuada análise de riscos da corrupción.

Tampouco en ningún dos centros se admitiu a existencia de denuncias que alertaran da presenza

destes factores e dos posibles riscos, nin tampouco de antecedentes de vulneracións ou

incumprimentos, nin que se fixera uso do sistema de alertas de fraude que é preciso comunicar ás

autoridades comunitarias.

Os responsables dos centros analizados tamén manifestaron descoñecer a existencia de resolucións

xudiciais de condena por delitos relacionados cos tipos de corrupción que define o Código Penal que

puideran afectar a actuacións desenvolvidas no seu ámbito competencial. O contraste desta

información coas estatísticas do Ministerio Fiscal pon de manifesto que en ningún destes centros

existiu nos últimos anos ningunha resolución xudicial no sentido indicado.

Identificación e valoración dos riscos

3.22. Unha vez identificadas as actividades e os factores de risco que inciden especialmente nelas,

os coordinadores do traballo designados en cada secretaría xeral técnica realizaron, a través de

reunións cos responsables dos distintos servizos, unha identificación dos riscos ou eventos que

poderían supoñer incumprimentos ou obstaculizar ou retrasar o logro dos obxectivos establecidos

para os centros.

Para estes efectos, o Consello de Contas puxo á súa disposición o documento Catálogo de riscos por

áreas de actividade, que recolle unha relación dos riscos que de acordo coa experiencia fiscalizadora

desta Institución son recorrentes no sector público autonómico, en particular naquelas actividades

que pola súa propia natureza son máis susceptibles de dar lugar a riscos de xestión, incluídos riscos

da corrupción, como poden ser a xestión de persoal, a concesión de subvencións públicas, a

contratación ou o urbanismo.

O número de riscos identificados por cada centro, tanto nas actividades comúns como naquelas

máis específicas, foi o seguinte:

193658

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



46

Cadro 2: Actividades susceptibles con máis riscos identificados

Centro Actividade Número de riscos identificados

SXT Educación, Universidade e FP Transporte escolar 6

Comedores escolares 5

Construción centros 4

Contratación administrativa 15

Xestión financeira 8

Coordinación administrativa 4

Área xurídico-administrativa 6

SXT Economía, Emprego e Industria Contratación administrativa 26


Coordinación administrativa 4

Xestión de persoal 29


Coordinación económica 8

Asuntos xerais 32

SXT Medio Rural Contratación administrativa 14

Xestión de subvencións 18

Xestión de persoal 19



Asuntos xerais 24


3.23. A valoración dos riscos, que determina a extensión con que estes poden afectar ao

cumprimento dos obxectivos, realízase desde a dobre perspectiva da probabilidade de ocorrencia e

do impacto do seus efectos. Seguindo a sistemática proposta polo Consello de Contas, esta

valoración realizouse polos centros a través dunha escala da gradación do risco por tramos (baixo,

moderado ou elevado), na que os riscos máis importantes (elevados) son aqueles nos que concorran

unha alta probabilidade de ocorrencia e un alto impacto.

Unha aproximación aos resultados desta valoración realizada para as actividades comúns nos tres

centros examinados mostra unha concentración de riscos no tramo de moderados, así como unha

presenza moi escasa de riscos cualificados como elevados.

Esta valoración obedece a que todos os centros viñeron considerando que, sen prexuízo da

gradación que poida ter o risco inicialmente, a existencia de medidas de control xa implantadas –

que ademais foron identificadas– reducen a probabilidade de ocorrencia ata rebaixar o risco actual a

esa valoración.

O cadro seguinte ofrece un resumo das gradacións presentadas polos centros no conxunto dos

riscos das actividades comúns.

193659

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



47

Gráfico 5: Gradación de riscos


Consideración do risco de fraude ou corrupción

3.24. O enfoque metodolóxico seguido polo Consello obriga a considerar na avaliación global de

riscos, ademais dos riscos comúns de xestión, a probabilidade de fraude ou corrupción. Desta forma

dáse resposta á revisión das políticas de prevención de riscos da corrupción que a Lei do Consello de

Contas lle encomenda a esta Institución.

Pois ben, na identificación e avaliación de riscos realizada polos centros examinados puido

constatarse a inclusión de determinados comportamentos que pola súa natureza non constitúen

riscos comúns de xestión, senón riscos que afectan a fiabilidade da información financeira

(información inexacta que non responde a simples erros), á perda ou protección de activos (uso

inapropiado ou neglixente) ou a actos que poden encadrarse nos distintos conceptos que engloban

os supostos de corrupción (como riscos de favoritismo, conflitos de intereses, fraude, colusión,

malversación ou incluso corrupción propiamente dita), o que evidencia que a identificación de riscos

tomou en consideración os posibles riscos que se veñen asociando ao fraude ou corrupción.

Como era de esperar, os riscos vinculados a distintas formas de corrupción concéntranse de forma

moi preferente en actividades como a contratación administrativa, xestión de persoal ou resolución

de recursos, pero tamén se manifestan nalgunha outra actividade máis específica e relacionada co

grao de discrecionalidade presente nas actuacións administrativas.

Por actividades, os riscos identificados nos diferentes centros máis vinculados a distintas formas de

corrupción foron os seguintes:

193660

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



48

Cadro 3: Riscos de fraude ou corrupción identificados

Tipo de risco Risco Ámbito Centro

Risco de conflito de intereses

Risco de incumprimento da normativa de incompatibilidades por parte do persoal ao servizo da Administración

RRHH SXT Eco

Risco de que o interese particular dun servidor público poida interferir no exercicio do seu xuízo profesional

RRHH SXT Eco

Risco de favoritismo/nepotismo

Risco de arbitrariedade/parcialidade na selección do persoal RRHH SXT Eco, MR

Risco de arbitrariedade/parcialidade na resolución sempre que non supoña prexuízo económico para a Administración

Técnico-xurídica

SXT Eco, Edu

Risco de adxudicación directa irregular mediante uso indebido da contratación menor

Contratación SXT Edu, Eco, MR

Risco de malversación/corrupción

Risco de non esixir responsabilidades por incumprimentos contractuais


Risco de realizar pagamentos de prestacións facturadas que non se axustan ás condicións estipuladas no contrato

Contratación SXT Edu, Eco

Risco de non detectar alteracións da prestación contratada durante a execución


Risco de recibir prestacións deficientes ou de calidade inferior ás ofrecidas polo adxudicatario


Risco de valoración das ofertas incursas en baixa Contratación SXT Eco

Risco de arbitrariedade/imparcialidade na resolución que supoña prexuízo económico para a Administración.

Técnico-xurídica

SXT Eco, Edu

Risco de externalización de servizos sen controis adecuados sobre a súa execución

Económico-financeira

SXT Eco

Risco de determinación dun prezo non axustado ao mercado nos contratos de adxudicación directa

Contratación SXT Eco, Edu, MR

Risco de retribucións variables sen avaliación do desempeño RRHH SXT Eco, MR

Risco de fraude

Risco de vulneración do segredo das proposicións ou alteración das ofertas con posterioridade á súa presentación


Risco de información privilexiada a determinadas empresas sobre as contratacións que se prevén realizar


Risco de trato de favor a determinado/s licitador/es mediante o establecemento das prescricións técnicas, criterios de solvencia ou criterios de adxudicación


Risco de utilización/transmisión de información privilexiada obtida por razón do cargo público

RRHH SXT Eco

Risco de colusión Risco de non detección de prácticas anticompetitivas ou colusorias



Risco de conflito de intereses: situación na que unha persoa debe optar entre as responsabilidades do seu posto e os seus propios intereses privados.

Risco de favoritismo: trato de favor que se dá a unha persoa ou entidade en prexuízo doutras que tamén o merecían na mesma ou maior medida.

Risco de malversación: utilización deshonesta e ilícita de fondos e bens públicos para fins de enriquecemento persoal/alleo.

Risco de fraude: engano deliberado para obter unha vantaxe indebida ou ilícita.

Risco de colusión: acordo secreto entre partes que confabulan para enganar e defraudar e así obter unha vantaxe económica ilícita.

Edu: Consellería de Educación, Universidade e Formación Profesional

Eco: Consellería de Economía, Emprego e Industria

MR: Consellería do Medio Rural

Da relación dos riscos que se recolleron no documento Catálogo de riscos que de acordo coa

experiencia fiscalizadora do Consello de Contas presentan un carácter recorrente no sector público

autonómico, a SXT de Economía considerou a súa totalidade, a SXT de Educación incluíu

maioritariamente estes riscos, e a SXT do Medio Rural recolleu algo máis da metade. Os restantes

riscos non están presentes nos distintos mapas de riscos facilitados polos centros.

193661

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



49

Fóra deses riscos máis vinculados a distintas formas de corrupción, tamén se advertiu neses mapas

facilitados polos centros a ausencia de riscos comúns de incumprimentos que se veñen poñendo de

manifesto nos informes de fiscalización do Consello de Contas, e que os centros examinados non

incluíron como tales riscos: risco de utilización abusiva do sistema de pagamentos a xustificar, que

ningún dos tres centros directivos contempla; e risco de gastos devindicados pendentes de imputar

ao orzamento ou riscos de incorrección na imputación orzamentaria de gastos, que só foron

considerados pola SXT de Economía.

III.2.3. ACTIVIDADES DE CONTROL

3.25. As actividades de control son as accións ou medidas específicas establecidas pola entidade,

mediante políticas e procedementos, para responder aos riscos que puidesen afectar ao

cumprimento dos obxectivos. Estas actividades de control débense levar a cabo en todos os niveis

da organización, nas distintas etapas dos procesos e nos sistemas de información. Desta forma,

soportan todos os compoñentes do control interno, pero deben estar especialmente vinculadas ao

compoñente de administración de riscos como medida de resposta específica aos riscos

identificados.

A gama de actividades de control ou medidas de detección e prevención sobre as que se realizou

esta avaliación foi a seguinte: a) a definición por escrito das políticas e procedementos para o

control das actividades; b) o deseño de protocolos e procedementos que diferencien as distintas

fases da xestión e contemplen unha segregación de funcións adecuada en todos eles;

c) procedementos establecidos que aseguren o rexistro inmediato e oportuno das transaccións e dos

feitos significativos; d) controis físicos e de sistemas de autorización que teñan como finalidade a

salvagarda de activos e o acceso aos diferentes rexistros, programas e datos; e) control específico

para a información tecnolóxica: política de seguridade escrita, categorización de sistemas, control de

accesos, medidas de seguridade e continuidade dos servizos externos contratados; f) sistemas de

detección, como canais de denuncias ou auditorías internas, e actividades correctivas (investigacións

e sancións) como complemento necesario para as actividades de control na procura dos obxectivos.

No que se refire ás actividades de control, no estudo realizado obtívose como diagnóstico do seu

establecemento unha media xeral de 14,74 puntos dun total de 20 para este compoñente, cun nivel

de implantación medio, o que implica un sistema de control interno con aspectos que precisan dun

maior desenvolvemento que deben ser identificados para ser corrixidos.

193662

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



50

A continuación móstranse os resultados correspondentes aos controis básicos, incluídos no

cuestionario respecto das actividades de control:

Gráfico 6: Actividades de control


Procedementos de control

3.26. En xeral, á marxe das medidas que forman parte do contorno de control (código ético, canles

de denuncias, controis financeiros, formación), todos os centros fan fincapé no estrito cumprimento

que se fai das normas legais e regulamentarias como medida máis adecuada para asegurar o

cumprimento dos obxectivos da organización.

Tamén se quixo deixar constancia polos centros de que o deseño do control interno e parte das

medidas específicas que se derivan do cuestionario proposto polo Consello de Contas para esta

avaliación afectan a cuestións organizativas e disposicións normativas que quedan fóra da

capacidade de actuación dos centros examinados, aínda que incidan na súa actividade.

No desenvolvemento do traballo puxéronse de manifesto os seguintes aspectos:

• En todos os centros se desenvolveron as actuacións propias do control orzamentario a través da

función interventora realizada polas intervencións delegadas na modalidade de fiscalización previa.

Estes controis económico-financeiros deben superar a actual revisión legal de aspectos moi básicos e

deben reforzarse con controis financeiros posteriores e con controis de resultados (economía,

eficacia e eficiencia), que son os máis axeitados para verificar o cumprimento do principio de boa

xestión financeira.

193663

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



51

• Existe nas principais actividades unha adecuada segregación de funcións, así como a

determinación da responsabilidade de cada empregado público, a fin de delimitar claramente quen

está autorizado a realizar funcións e aprobacións específicas.

• Con relación aos procedementos de autorización e aprobación, os centros contan con normativa

que regula estes controis nas actividades máis relevantes. Sobre o particular, identifícase como

debilidade o non contar con políticas de difusión dos documentos de xestión que se aproban, e así

mesmo constitúe unha debilidade o insuficiente soporte informático completo para a totalidade dos

procedementos en curso.

• A normativa pública prevé –e así se están realizando– aprobacións ou verificacións adicionais ás

de carácter ordinario para aquelas transaccións significativas en función do maior risco que pode

conlevar o volume dos recursos utilizados (autorización do Consello da Xunta, informes da

Intervención Xeral, informes da Dirección Xeral de Orzamentos...).

• Respecto ao control de recursos e control patrimonial, os centros contan con procedementos para

o control, inventario, saneamento físico e aseguramento (contratación de pólizas de seguro) de bens

mobles e inmobles pertencentes ao seu patrimonio. A Instrución 1/2011 da Intervención Xeral da

Comunidade Autónoma regula o control de expedientes que deben formar parte do inventario xeral

do patrimonio da Comunidade Autónoma. En ningún dos centros se constatou, non obstante, a

existencia de controis físicos periódicos dos indicados inventarios.

• Con relación aos controis sobre os accesos aos recursos ou arquivos, existen procedementos e

normas de arquivo. Con todo, nos centros considérase que as áreas de arquivo das unidades actuais

non son as máis adecuadas para un efectivo control da documentación, debido principalmente aos

espazos físicos reducidos.

3.27. Á marxe dese ámbito de contorno legal, existe dentro dos centros un nivel de

desenvolvemento de medidas (procedementos, protocolos, creación de comisións, unidades

internas) que reflicten a inquedanza dos responsables por poñer en marcha dentro dos centros un

control interno eficaz.

A relación das medidas máis comúns recollidas nos mapas de riscos presentados polos centros

examinados permite realizar a seguinte categorización daquelas:

193664

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



52

Cadro 4: Categorización das medidas

Medidas Nº medidas %

Medidas de prevención

Control periódico/Supervisión/Revisión 105 26,79%

Medidas de protocolización 103 26,28%

Reforzos nas esixencias de motivación ou xustificación 38 9,69%

Medidas de incremento de publicidade/transparencia 33 8,42%

Unidade específica/Responsable/Órgano especializado/Segregación de funcións 33 8,42%

Planificación 33 8,42%

Medidas de colexiación/codirección 17 4,34%

Controis informáticos 9 2,30%

Declaración responsable de ausencia de conflitos de intereses 4 1,02%

Medidas de detección

Indicadores de alerta 6 1,53%

Comunicación de irregularidades 4 1,02%

Canles de información 2 0,51%

Canle de comunicacións 3 0,77%

Medidas de reacción (resposta)

Procedementos de investigación 1 0,26%

Comunicación a outras instancias 1 0,26%


Como pode observarse, as medidas de control periódico/revisión e as medidas de protocolización

concentran a maior parte dos controis que os centros prevén dentro do tratamento dos riscos

identificados na avaliación realizada.

O estudo permitiu corroborar que os centros analizados acreditan un certo desenvolvemento de

normas internas (manuais, protocolos, instrucións) que documentan e adaptan a organización aos

procedementos legais que rexen a súa actividade.

En concreto, a Secretaría Xeral Técnica da Consellería de Educación, Universidade e Formación

Profesional ten aprobadas unhas instrucións para a implantación da Lei 9/2017, de contratos do

sector público, no ámbito desta consellería que pon a disposición dos seus órganos xestores co fin

de dar a coñecer unha serie de pautas interpretativas dentro do seu ámbito de competencia.

Na Secretaría Xeral Técnica da Consellería de Economía, Emprego e Industria e na Secretaría Xeral

Técnica da Consellería do Medio Rural están en fase de elaboración unhas instrucións similares.

As medidas específicas propostas polo Consello de Contas no documento Catálogo de riscos para

dar resposta aos riscos das actividades consideradas máis susceptibles foron asumidas

maioritariamente en dous dos centros examinados, mentres que no outro centro foron substituídas

por outras medidas de cuño propio que atenden igualmente aos riscos identificados. Neste sentido,

193665

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



53

obsérvase un nivel de coincidencia coas medidas do catálogo dun 85,2% en Medio Rural, un 75%

en Educación e un 38,7% en Economía.

Dentro do apartado de medidas de publicidade e transparencia ou reforzos nas esixencias legais, de

forma recorrente os centros aluden como medidas de control ao cumprimento dos propios requisitos

esixidos normativamente (desde fóra do seu ámbito organizativo ou regulatorio) antes que as

medidas adicionais tendentes a asegurar ese cumprimento, pero que en todo caso nesta primeira

avaliación de riscos supoñen un reforzo no compromiso de evitar un risco identificado.

Por último, a información sobre as medidas facilitadas polos centros que figura no cadro denota un

tratamento uniforme de resposta a todos os riscos, sexan comúns ou de corrupción, máis

concentradas nas de carácter preventivo antes que nas de investigación, sanción e recuperación, que

completan a resposta a todas as fases da xestión do ciclo do fraude ou corrupción.

Controis sobre os sistemas informáticos

3.28. O uso da administración electrónica constitúe en si mesma unha medida de control de riscos

de xestión e anticorrupción específica, dado que a utilización das Tecnoloxías da Información (TI)

despersonaliza a prestación de servizos e require que as normas e procedementos estean

estandarizados e sexan explícitos para o funcionamento eficaz dos sistemas, e permite rastrexar

decisións e accións.

Na revisión realizada dos controis xerais sobre a estrutura, políticas e procedementos que se están

desenvolvendo neste ámbito puxéronse de manifesto os seguintes resultados:

• Existe unha planificación estratéxica en Tecnoloxías da Información, así como unha carteira de

proxectos aprobada polo órgano de dirección. A estratexia en materia TIC quedou recollida na

Axenda Dixital de Galicia 2020, e está en elaboración a Estratexia Dixital 2030, cunha folla de ruta

aprobada en maio de 2019 polo Consello da Xunta, e na que participaron as diferentes consellerías.

• Existen procesos normalizados para a adquisición, implantación e soporte de infraestruturas e

aplicacións. No caso das contratacións realizadas pola AMTEGA establécense pautas de aprobación

(plan de contratación aprobado no Comité de Dirección), cláusulas relativas a estándares

tecnolóxicos, de protección de datos e seguridade, e procedementos de contratación segundo a

LCSP, e utilízanse as ferramentas de Plataformas de Contratos de Galicia, Licitación Electrónica, e

Xestión interna de expedientes. No caso de contratacións TIC realizadas por organismos non

integrados na AMTEGA, está establecido adicionalmente o "Procedemento de revisión de pregos

TIC".

193666

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



54

• Existe unha identificación de procesos TI con asignación de funcións, roles e responsabilidades, e

están implantadas medidas sobre control de cambios, xestión de incidencias, configuración,

problemas, e sobre continuidade operativa.

A AMTEGA ten establecidos os procedementos e procesos de traballo relativos á xestión de ciclo de

vida de aplicacións e sistemas de información, xestión de infraestruturas, xestión do soporte e

atención ás aplicacións e persoas usuarias en termos de procesos TI. A documentación dos

devanditos procedementos está dispoñible para todo o persoal TIC da Xunta no espazo colaborativo

https://xuntatic.xunta.gal/default.aspx.

• Existe unha política de implantación de solucións tecnolóxicas, con un número relevante de

trámites en sede electrónica en distintos procedementos que permiten a presentación e a

notificación electrónica, pero nos centros analizados constatouse que existen procedementos que

afectan ás principais actividades que aínda non dispoñen dunha implantación electrónica completa.

• Respecto do proceso de adecuación ao ENS (Esquema Nacional de Seguridade) e ao ENI (Esquema

Nacional de Interoperabilidade), neste momento está aprobado o plan director de seguridade de

información que define os pasos a seguir, sen que da información dispoñible se poida determinar

con precisión o grao de implantación actual das medidas previstas.

A recente aprobación da Lei 4/2019, do 17 de xullo, de administración dixital de Galicia, debe servir

de impulso para avanzar na transformación dixital de todos os departamentos da Xunta de Galicia,

o que redundará na mellora da calidade na prestación dos servizos públicos, no incremento da

eficiencia da Administración e na axilidade e proactividade na relación con cidadáns e empresas, e

permitirá establecer novos mecanismos de control.

Enfoque do control interno cara á prevención de riscos da corrupción

3.29. Do mesmo xeito que o modelo de avaliación de riscos debe incluír os riscos de fraude e

corrupción, tamén as medidas adoptadas deben dar resposta á prevención destes riscos.

En primeiro lugar, cómpre sinalar que na prevención dos riscos relacionados coa corrupción van

incidir todas as medidas adoptadas dentro dos outros compoñentes do control interno. Medidas

como unha adecuada segregación de funcións, a fiscalización previa da Intervención, medidas

organizativas (centralización dos servizos de contabilidade e tesourería) que afectan ao contorno de

control van servir para paliar o risco de fraude nos estados financeiros. Do mesmo xeito, a existencia

de procedementos regrados para a adquisición e alleamento de bens, o control e inventarios e as

regras específicas de utilización de bens públicos, como as previstas no Código ético institucional,

193667

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

https://xuntatic.xunta.gal/default.aspx



55

apartado V.e) “uso responsable de medios ou recursos públicos”, serven ao obxectivo de paliar os

riscos de protección inadecuada de activos.

Pero de forma particular, todos os centros proporcionaron evidencias de medidas específicas

aliñadas coa avaliación de riscos realizada para a prevención dos riscos identificados encadrables en

supostos de corrupción (favoritismo, conflito de intereses, fraude, colusión, malversación), o que

evidencia un enfoque do control interno cara á prevención destes riscos. O cadro seguinte relaciona

algunhas destas medidas:

Cadro 5: Medidas cara aos riscos específicos da corrupción (por risco)

Tipo de risco Risco Medida

Risco de conflito de intereses

Risco de interferencia dun interese particular no exercicio profesional

Cumprimento obrigas de publicidade activa

Risco de uso de información privilexiada obtida por razón do cargo

Cumprimento obrigas de publicidade activa

Risco de incumprimento da normativa de incompatibilidades Cumprimento obrigas de publicidade activa

Risco de favoritismo/nepotismo

Risco de discrecionalidade ou favorecemento no tratamento de recursos

Revisión de resolucións e sinaturas compartidas

Risco de arbitrariedade na selección de persoal Esixencia de motivación da competencia profesional

Risco de trato de favor nas condicións de solvencia Xustificación das condicións de solvencia técnica ou profesional

Risco de selección de oferta que non se axusta a parámetros obxectivos propiciando unha valoración nesgada ou non obxectiva

Declaracións responsables de non concorrencia de conflitos de intereses para os membros das mesas Constitución de catro mesas de contratación permanentes como órganos especializados de asistencia técnica

Risco de malversación/corrupción

Risco de demanda de bens e servizos que non responden a unha necesidade real

Informe de necesidade que precise, entre outros extremos, a natureza e extensión das necesidades que se pretenden cubrir e a idoneidade e contido para satisfacela

Risco de información privilexiada a determinadas empresas sobre as contratacións que se prevén realizar

Publicación no perfil do contratante da planificación das contratacións que cada centro xestor prevé realizar ao longo do exercicio

Risco de non esixir responsabilidades por incumprimentos contractuais

Subscrición dun documento contractual que permita a aplicación de penalidades automáticas nos casos de incumprimentos

Risco de adxudicación directa irregular mediante uso indebido da contratación menor

Creación dunha unidade permanente encargada do seguimento e execución ordinaria dos contratos da Consellería

Risco de fraude Risco de vulneración do segredo das proposicións ou alteración das ofertas con posterioridade á súa presentación

Emprego da licitación electrónica

Risco de colusión Risco de non detección de prácticas anticompetitivas ou colusorias

Esixencia de traslado do expediente á Comisión Galega da Competencia cando a Mesa de contratación estime que existen indicios fundados de colusión


Como pode constatarse no cadro, as medidas que teñen asociadas estes riscos específicos de

corrupción son controis xenéricos comúns aos aplicables aos restantes riscos de xestión nas

diferentes áreas, sen que se perciba a existencia de controis específicos adicionais que reforcen a

prevención naquelas actividades máis sensibles a actos desta natureza.

193668

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



56

A percepción polos responsables dos centros de que, aínda cando existen, os riscos están cubertos

polas medidas actuais conleva certa reticencia a asumir a necesidade de medidas específicas

adicionais para este tipo de riscos.

De forma particular, bótase en falta dentro das medidas propostas polos centros a incorporación de

controis de detección de condutas ou tamén medidas de investigación das sospeitas ou indicios de

condutas inadecuadas, que aínda que non constitúen medidas preventivas propiamente ditas xogan

un papel relevante na estratexia de prevención da corrupción.

Os centros aluden a que a normativa reguladora das actividades que desenvolven xa dispón a

necesidade dunha resposta apropiada ás condutas fraudulentas a través da investigación, no caso

de existir indicios de condutas contrarias á integridade, así como a previsión de informar a entes

externos competentes para investigar os feitos e a adopción de medidas, de se-lo caso, a partir dos

resultados das investigacións.

Porén, nin o Código ético institucional contempla claramente estas medidas nin estas forman parte

dos controis que os centros teñen presentes entre as medidas a considerar para a valoración dos

riscos e as medidas a reforzar no caso de riscos relevantes.

III.2.4. INFORMACIÓN E COMUNICACIÓN

3.30. A información é necesaria para que as organizacións cumpran coas súas responsabilidades de

control interno para o logro dos seus obxectivos. A información relevante debe ser elaborada e

comunicada polas canles establecidas e en tempo, de xeito que permita que o persoal leve a cabo as

súas funcións e cumpra coas súas responsabilidades. A comunicación efectiva debe fluír tanto cara

abaixo como cara arriba da organización. A avaliación realizada neste punto orientouse a identificar

a existencia dos seguintes elementos:

a) Sistemas para a elaboración de informes que conteñan información pertinente e de calidade de

actividades financeiras e non financeiras, así como información relacionada co cumprimento dos

obxectivos institucionais e de prevención da corrupción.

b) Mecanismos que faciliten o fluxo vertical, horizontal e transversal da información no interior dos

centros, e que a información sobre comportamentos que afecten á integridade de forma relevante

chegue aos niveis máis altos da organización.

193669

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



57

c) Canles para captar a información externa relevante e canles formais de comunicación con

provedores, contratistas, ou calquera outra entidade que poidan contribuír á calidade e deseño das

funcións e á divulgación das normas éticas que rexen na entidade.

3.31. Cos parámetros definidos polo Consello para alcanzar os estándares dun sistema consolidado

e integrado, neste momento a valoración da implantación dos elementos de control interno situouse

neste compoñente nun nivel BAIXO, é dicir, con necesidade dun plan de mellora.

Esta valoración, propia dunha situación de partida dos centros en ausencia dun sistema integrado

de prevención, vese mellorada xa nos proxectos de plans de prevención de riscos de xestión, incluída

a corrupción, que se deron a coñecer ao Consello, que xa contemplan o compromiso de xerar

información para o control de riscos e habilitar canles de comunicación interna e externa para que o

persoal informe dos riscos percibidos na súa xestión, así como das actividades inadecuadas ou dos

casos de infraccións.

Polo tanto, aínda cando existen accións tendentes a integrar e comunicar a información institucional

a distintas instancias internas, os esforzos son illados e non se estableceron políticas e

procedementos para que a información relevante se identifique, elabore e comunique ás instancias

pertinentes no momento adecuado, de tal forma que contribúa á toma de decisións, ao

cumprimento dos obxectivos e á mitigación dos riscos.

Gráfico 7: Información e comunicación


10,00

0,00

10,00

0 5 10 15 20

Comunicación externa

Comunicación interna

Información de calidade


193670

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



58

Información relevante

3.32. Os centros da Administración xeral xeran un importante elenco de información que requiren

as normas sobre contabilidade, réxime orzamentario e de transparencia, e de cara a estas esixencias

está articulado un sistema de información (persoas, procesos e tecnoloxía) que permite obter, xerar,

utilizar e comunicar información (interna o externamente) basicamente para render contas e cumprir

coas esixencias legais en materia de subministración de información.

No ámbito orzamentario, por parte da IXCA publícase periodicamente a información relativa ás

operacións de execución orzamentaria que realizan os distintos centros da CA.

Os centros incluídos no estudo non teñen establecidas políticas ou criterios aplicables á elaboración

de informes respecto do logro dos obxectivos e metas institucionais, sen prexuízo do cumprimento

da elaboración da información que esixen as normas vixentes de cara á rendición de contas da súa

xestión e que eventualmente puidera servir a esta finalidade.

Tendo en conta que aínda non está implantado un sistema de control interno e integridade, o

sistema de información e rendición de contas é menos transparente no que a afecta á avaliación do

cumprimento de obxectivos institucionais, e menos aínda aos obxectivos de integridade e de

prevención da corrupción.

En relación co cumprimento do Código ético, o Consello de Contas descoñece se se está realizando

o informe anual de seguimento sobre o seu nivel de cumprimento, tal e como esixe o apartado VII

deste Código. Consta, non obstante, información elaborada sobre as incompatibilidades e viaxes

oficiais de altos cargos.

Os centros analizados non elaboran información en relación co cumprimento das regras de

integridade, agás de forma esporádica previa petición dos órganos superiores ou con ocasión do

cumprimento de esixencias legais.

Coa avaliación de riscos iniciada nos centros examinados empeza a xerarse información coa

finalidade de cumprir coas responsabilidades de prevención de riscos de xestión e corrupción ou

protección da integridade: identificación de operacións vulnerables, medidas de prevención, de

auditoría, ou de rendición de contas.

Comunicación interna

3.33. En xeral, no ámbito do control interno é fundamental manter canles de comunicación tanto

verticais como transversais que permiten compartir información para a adecuada toma de decisións,

193671

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



59

e tamén como elemento fundamental para difundir unha mensaxe clara de que as responsabilidades

en materia de prevención da corrupción se están asumindo.

Nos centros consultados existen canles de comunicación (caixas do correo de queixas e suxestións,

sitios web, correos electrónicos) para que os interesados poidan facer suxestións ou propostas de

melloras no funcionamento dos servizos, pero estas non están configuradas como mecanismos para

que o persoal poida comunicar información relevante en materia de integridade aos superiores, así

como calquera desviación ou irregularidade que poida comprometer a integridade, ou mesmo

compartir información relevante financeira e non financeira a todos os niveis da organización.

As secretarías xerais técnicas examinadas tamén citan outras canles transversais, como comisións ou

grupos de traballo, que poden favorecer o intercambio de información para a adecuada toma de

decisións e abordar obxectivos, políticas ou procedementos que afecten a aspectos de integridade,

pero que só cumpren esta finalidade de forma accidental, por responder a obxectivos diferentes.

Neste sentido, aínda cando existen accións tendentes a integrar e comunicar a información

institucional ás distintas instancias internas, os esforzos son illados, sen políticas e procedementos

para que a información relevante se elabore e comunique oportunamente.

Comunicación externa

3.34. Un aspecto relevante da comunicación externa é que existan canles formais de comunicación

con outras entidades públicas ou privadas, contratistas, cidadáns e grupos de interese para que

sexan informados das normas éticas aprobadas, transmitindo a mensaxe de que as actuacións

contrarias á integridade son rexeitadas.

A información que os centros da Administración xeral transmiten a terceiros está orientada a dar

cumprimento ás obrigas legais relacionadas coa transparencia, rendición de contas e acceso á

información pública que impón a normativa de transparencia. Neste sentido, os centros están

proporcionando e difundindo a información esixida pola Lei 1/2016, de transparencia e bo goberno.

Tamén se están a cumprir as obrigas establecidas no Código ético institucional da Xunta de Galicia

de dar traslado do Código ás empresas que figuren no Rexistro de contratistas da Xunta de Galicia,

e de incorporar nos pregos que rexen as contratacións un modelo de declaración a subscribir polos

licitadores no que se manifeste o coñecemento do Código.

Como medida de apoio á protección da integridade, resulta importante ademais a obtención e

recompilación de calquera información externa que poida ser relevante para que o centro alcance os

obxectivos de integridade e que esta información (informes de auditoría, cambios normativos, regras

193672

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



60

seguidas noutras entidades) se comparta coas instancias superiores e cos xestores que teñen

responsabilidades sobre materias que poden estar afectadas por esta información.

Esta información está en poder dos centros, pero sen que exista unha política para a súa

elaboración e transmisión, orientada á prevención de riscos da corrupción.

III.2.5. SUPERVISIÓN

3.35. A supervisión ten como propósito verificar que o conxunto das medidas establecidas (en cada

un dos compoñentes) tanto nas políticas de integridade como nas políticas de xestión de riscos

existen, están actualizadas e funcionan de forma efectiva.

A estratexia de prevención debe establecer medidas para asegurar que esta supervisión se realiza de

maneira continua nos centros.

A supervisión pode materializarse a través de avaliacións realizadas tanto por parte dos

responsables individuais dos riscos como por parte de empregados públicos (ou unidades

específicas) independentes do desenvolvemento das actividades avaliadas. As avaliacións

proporcionan maior obxectividade cando son realizadas por axentes que non teñen responsabilidade

na xestión das actividades que se están avaliando.

Os resultados destas avaliacións deben trasladarse aos órganos de dirección, que teñen a

responsabilidade de adecuar o sistema de control de acordo coas debilidades detectadas no proceso

de supervisión.

3.36. A valoración obtida neste compoñente mostra un sistema de control interno cun nivel de

implantación BAIXO segundo o resultado e os criterios das directrices técnicas.

Pola seu carácter de elemento de peche do sistema, esta valoración está condicionada polo

desenvolvemento dos outros compoñentes e polas características propias dunha situación de partida

dos centros en ausencia dun sistema integrado de prevención. Tamén neste caso, a situación vese

mellorada coas medidas xa incorporadas nos proxectos de plans de prevención de riscos de xestión

que se están a elaborar.

193673

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



61

Gráfico 8: Supervisión


Autoavaliacións polos propios xestores

3.37. Na Administración xeral existen distintos niveis de supervisión que operan de forma horizontal

sobre a totalidade dos centros directivos, o que non obvia a necesidade de avanzar na estrutura dos

centros cara a un departamento ou unidade de supervisión que faga un seguimento da implantación

das medidas adoptadas.

Todas as secretarías xerais examinadas aducen que no seu ámbito organizativo existen

determinadas unidades que están asumindo de facto funcións propias do sistema de control interno

e supervisión dos controis establecidos, pero só de forma illada se puido identificar algún tipo de

supervisión desta natureza, realizada de xeito informal e sen documentar o seu resultado por parte

dos responsables.

Os proxectos de plans de prevención de riscos de xestión, incluída a corrupción, que se deron a

coñecer ao Consello contemplan un órgano de supervisión das medidas adoptadas no plan, así

como a supervisión e control periódico do mesmo e a elaboración dun informe anual de avaliación

sobre o cumprimento das medidas previstas.

Avaliacións independentes

3.38. Todos os organismos ou entidades do sector público autonómico están incluídos no ámbito de

supervisión de organismos públicos que realizan avaliacións (auditorías) independentes de acordo a

prácticas profesionais establecidas, polo que as avaliacións realizadas son basicamente as

obrigatorias de acordo coas esixencias legais.

193674

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



62

Na Administración xeral, sobre a actividade dos centros directivos concorre a fiscalización de gasto

pola IXCA, o control de funcionamento pola Dirección Xeral de Avaliación, e o control legal pola

Asesoría Xurídica. Son as dúas primeiras as que, por ter entre as súas competencias a realización de

controis ou auditorías a posteriori, se sitúan máis no ámbito das avaliacións independentes referidas

neste apartado.

En calquera caso, a Asesoría Xurídica, ademais do control xurídico sobre o cumprimento normativo,

veu asumindo un papel activo na produción e publicación de guías de boas prácticas en materia de

contratación (Guía da contratación pública innovadora, ou a Guía das cláusulas sociais e

ambientais).

Ademais, a Lei 4/2016, do 4 de abril, de ordenación da asistencia xurídica da Administración xeral

da Comunidade Autónoma de Galicia e do seu sector público, atribúelle a participación na

elaboración dos plans de prevención de riscos da corrupción que se elaboren polo sector público

autonómico. En particular –indica a lei– deberá emitir informe sobre a súa adecuación aos

requirimentos establecidos no artigo 31 bis do Código Penal (debe entenderse referido aos plans de

prevención de delitos das sociedades e fundacións públicas) con carácter previo á súa remisión ao

Consello de Contas de Galicia, e coñecerá dos resultados das avaliacións que este órgano faga

sobre eses plans.

3.39. Respecto dos controis da Intervención Xeral, os controis financeiros son os que máis encaixan

dentro das actuacións de supervisión. Na actualidade estes controis véñense centrando sobre a

xestión de fondos comunitarios de todos os centros públicos e sobre a actividade económico-

financeira das entidades do sector público instrumental con auditorías completas ou revisións

específicas, fundamentalmente en materia de contratación, completados cun plan de auditoría de

contas para as axencias públicas e os consorcios adscritos á Administración autonómica. Os

informes do Consello de fiscalización da Conta Xeral da Comunidade Autónoma veñen dando conta

do grao de cobertura destes plans de control.

Sería desexable estender este control á realización de revisións posteriores á fiscalización previa nos

servizos ou áreas de xestión das consellerías, e orientalos ao control da eficiencia e resultados da

actividade. Estas medidas forman parte segundo a Intervención Xeral das previsións dos plans de

control que se aproben.

A avaliación de riscos que se realice nos centros a través dos plans de prevención de riscos de

xestión vai permitir orientar a programación dos controis aos procesos clave dos distintos centros e,

193675

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



63

de acordo con esa avaliación de riscos, ás actividades máis vulnerables identificadas polos propios

xestores.

3.40. Por outro lado, en materia de funcionamento dos servizos públicos a DXARA ten entre as súas

competencias a avaliación do desenvolvemento de medidas para a mellora de calidade dos servizos,

a racionalización e simplificación dos procedementos administrativos, e a transparencia, información

e atención á cidadanía (en coordinación coas secretarías xerais, asume a tramitación de suxestións e

queixas presentadas).

Como traballos de avaliación, contémplanse, entre outros, a realización de auditorías de control do

funcionamento dos centros, servizos e unidades para a detección de posibles deficiencias, para

emitir o correspondente informe e propoñer ao órgano competente a adopción das medidas

necesarias para a súa corrección, a avaliación das entidades instrumentais no marco dos 3 Plans de

avaliación e reordenación de entidades dependentes da Xunta de Galicia, a realización de enquisas

de satisfacción dos usuarios e avaliacións das opinións achegadas pola cidadanía a través das súas

suxestións, queixas ou indicadores de satisfacción, co fin de lograr que o impulso cidadán guíe o

procedemento de avaliación e mellora continua dos servizos; así como distintas investigacións

previas en distintos procesos.

En calquera caso, e a diferenza das funcións tradicionais das Inspeccións de Servizos, de vixilancia

do cumprimento da legalidade e dos principios xerais da actuación administrativa, o papel desta

dirección xeral está máis orientado á mellora da calidade dos servizos públicos e á reforma

administrativa que á propia inspección ou auditoría.

Tamén ten atribuída especificamente a coordinación e supervisión do Código ético institucional, así

como a resolución das posibles dúbidas de interpretación do mesmo.

Pois ben, para avanzar no fortalecemento dos mecanismos de control da integridade parece

necesario potenciar o seu papel de órgano de control interno reforzando a estrutura, potestades e

funcións de forma que asuma o papel de órgano impulsor da política preventiva transversal de

xestión de riscos de irregularidades e malas prácticas, e a investigación das denuncias sobre a

comisión desas irregularidades (canle de denuncias).

3.41. Por último, desde fóra da Administración, o Consello de Contas ten atribuídas as funcións de

supervisión sobre os instrumentos preventivos, ademais do seu impulso. Dentro desa supervisión

está prevista a avaliación sistemática das políticas de integridade e dos plans de prevención de

riscos da corrupción, tal e como lle atribúe a lei, o seguimento das medidas previstas nos plans a

193676

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



64

través do informe anual de execución que debe render o centro xestor e, por último, a través das

propias fiscalizacións que, conforme ao Plan estratéxico desta Institución, se programarán cun

enfoque de áreas de risco.

Para esta supervisión, unha vez aprobados, os plans serán remitidos ao Consello de Contas de

Galicia, así como as súas eventuais actualizacións, e ademais a persoa titular dos centros, co apoio

do responsable de prevención de riscos, elaborará un informe de seguimento ao final de cada ano,

que será remitido ao Consello de Contas.

Comunicación dos resultados

3.42. As normas que regulan o funcionamento dos controis realizados pola IXCA e os órganos de

control establecen a quen deben distribuírse os resultados das avaliacións, e tamén os criterios

respecto da obriga de implantar un procedemento de seguimento das recomendacións e os plans de

acción.

Non obstante, como consecuencia de que non se constatou a realización de avaliacións nos centros

analizados que serviran a esta finalidade, tampouco está establecido un seguimento da

comunicación dos resultados.

A existencia dunha unidade/responsable de prevención de riscos que figura nos proxectos de plan de

prevención de riscos ten atribuídas no propio plan a función de supervisión e informe aos órganos

superiores e ao propio Consello de Contas do nivel de cumprimento das medidas previstas.

III.3. CONCLUSIÓNS DO DIAGNÓSTICO

3.43. A valoración global e as principais conclusións que poden extraerse dos resultados do traballo

de diagnóstico respecto dos distintos elementos do control interno analizados son as seguintes:

Consideración xeral sobre as medidas de control

3.43.1. En termos xerais, a valoración global dos sistemas de control interno pon de manifesto que

na Administración autonómica existen medidas e realizáronse accións e esforzos propios dun

sistema de control interno e integridade institucional, pero que estas accións necesitan dun impulso

para constituír un sistema consolidado, integrado cos procesos institucionais e suxeito a

autoavaliación e mellora continua.

193677

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



65

Cos parámetros definidos polo Consello para alcanzar os estándares dun sistema consolidado e

integrado, neste momento a valoración da implantación dos elementos de control interno situouse

nun nivel MEDIO, e polo tanto con aspectos que precisan dun maior desenvolvemento que se deben

abordar de forma gradual para manter a xestión actual en termos de custo asumible para as

medidas a implantar.

Políticas de integridade

3.43.2. No que respecta ao marco legal, destacar que existe unha suxeición á normativa de

transparencia, bo goberno, contratación administrativa e rendición de contas, así como un

desenvolvemento da regulación de materias transversais como conflitos de intereses, emprego fóra

do sector público, emprego despois da función pública, ou regalos, entre outras, sen prexuízo da

necesidade de avanzar na regulación dalgúns aspectos que afectan substancialmente ao deseño da

política global de prevención da corrupción ou unha regulación máis unitaria dos conflitos de

intereses.

3.43.3. A Xunta ten aprobado un Código ético institucional como documento no que se formaliza a

política de ética institucional que contén unha descrición dos valores e principios éticos que abarcan

a integridade, independencia, obxectividade e imparcialidade, así como a obriga dos altos cargos e

demais empregados de cumprilos. Sen prexuízo do avance que supuxo a aprobación no seu

momento, na actualidade cómpre abordar unha actualización co reforzamento do principio de

exemplaridade, a diferenciación clara das partes do Código aplicables aos altos cargos, a previsión

de mecanismos efectivos de garantía (comité de ética, canle de denuncias e garantías de

confidencialidade e protección para calquera denunciante de boa fe), o incremento da súa difusión,

e establecer mecanismos de avaliación do seu cumprimento e de revisión e actualización.

3.43.4. No que respecta ao compromiso dos altos cargos coa integridade, destaca a existencia

dentro do Código ético institucional de normas de conduta para os altos cargos, así como a súa

obriga de adhesión ao Código ético, pero cómpre dotar de maior visualización as accións específicas

de respaldo por parte dos mandos superiores á difusión e fortalecemento dos temas relacionados

coa integridade mediante unha declaración institucional visible, a alusión na planificación

estratéxica a este compromiso ou o desenvolvemento dunha formación específica nesta materia.

193678

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



66

3.43.5. Respecto do compromiso coa competencia profesional, a Lei do emprego público de Galicia

e a Lei de transparencia e bo goberno contemplan a selección de persoal e a provisión de postos

suxeitas aos principios de mérito e capacidade, o nomeamento de altos cargos con criterios de

idoneidade e competencia (cualificación, formación e experiencia), e a redución dos postos de libre

designación aos niveis máis altos de responsabilidade.

As melloras neste eido pasan polo desenvolvemento regulamentario do sistema de avaliación do

desempeño, afondar na análise dos perfís profesionais adecuados para o desenvolvemento dos

postos, incluída a formación ética para postos especialmente sensibles, e tamén na motivación dos

criterios de selección dos postos que aínda se reservan a libre designación, e evitar situacións de

provisionalidade prolongadas na cobertura transitoria de postos.

3.43.6. No que respecta á formación, a través da EGAP impártense cursos que contemplan a ética e

a integridade na xestión dos fondos públicos, pero non existe unha política sistemática de formación

en ética e integridade nin formación específica en control de riscos da corrupción dirixida tanto aos

directivos como ao resto do persoal.

3.43.7. O Código ético institucional establece como órgano competente para efectos de

coordinación e supervisión do seu cumprimento á Dirección Xeral de Avaliación e Reforma

Administrativa (ou órgano equivalente con competencias en inspección, auditoría, control, mellora

da calidade e reforma administrativa), con funcións propias dun órgano de resolución das posibles

dúbidas de interpretación que se poidan suscitar en relación coa aplicación do código, pero non

como órgano encargado de pronunciarse sobre os posibles incumprimentos e de adoptar medidas

de resposta ante os mesmos.

Administración de riscos

3.43.8. Existe un avance importante na planificación estratéxica co deseño de obxectivos e

indicadores, así como tamén no sistema de seguimento. Sen embargo, non existe unha publicidade

adecuada dos resultados dese seguimento, e nin a planificación estratéxica nin a planificación

sectorial aluden a obxectivos de cumprimento, nin tampouco a obxectivos de integridade nin de

prevención da corrupción.

193679

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



67

3.43.9. Na Administración autonómica non existe unha normativa que impoña aos xestores

públicos unha cultura de avaliación de riscos de xestión nin de riscos para a integridade, e, en

consecuencia, non está establecido un procedemento formal para a identificación deses riscos e para

a valoración do seu nivel de gravidade e de ocorrencia que se poida plasmar nun mapa de riscos.

Como un avance nesta dirección, no protocolo de colaboración asinado entre a Xunta de Galicia e o

Consello de Contas para dotar ás entidades públicas de plans de prevención de riscos da corrupción,

a Xunta asumiu o compromiso, entre outros aspectos, de implantar unha política de identificación e

valoración de riscos de xestión, incluídos os de corrupción.

3.43.10. Malia non ter establecido un procedemento formal para a identificación e avaliación de

riscos, tódolos centros identificaron determinadas áreas de xestión como especialmente sensibles

(contratación, subvencións, gastos de persoal, xestión de tesourería, ingresos) sobre as que pode

existir unha concentración de riscos. A adopción polos xestores de medidas singulares (instrucións

internas, ordes ou prácticas revisadas) diante de problemas da xestión ordinaria dalgunhas

actividades serviron para visualizar e identificar áreas de riscos que a priori non tiñan esa

consideración.

3.43.11. No curso da realización destes traballos, os centros examinados sumáronse ao proxecto

experimental de elaborar un plan de prevención de riscos plasmando formalmente os compromisos

éticos asumidos no Código ético institucional, así como noutros instrumentos normativos que lles

afectan, e realizando un proceso de identificación e avaliación de riscos de acordo coa metodoloxía

facilitada polo Consello de Contas.

Actividades de control

3.43.12. Corroborouse que os centros analizados acreditaron un certo desenvolvemento de normas

internas (manuais, protocolos, instrucións) que documentan e adaptan os procedementos legais ás

peculiaridades das organizacións e estase dando unha resposta adecuada ás esixencias legais da

administración electrónica coa informatización dos trámites de moitos procesos, pero son escasos os

manuais de procedementos e os procesos informáticos completos.

3.43.13. En xeral, existe unha adecuada segregación de funcións, así como a determinación da

responsabilidade de cada empregado público, a fin de delimitar claramente as persoas autorizadas

193680

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



68

para realizar funcións e aprobacións específicas. En todos os centros se desenvolveron as actuacións

propias do control orzamentario a través da función interventora realizada polas intervencións

delegadas na modalidade de fiscalización previa. Sería desexable estender este control á realización

de revisións posteriores a esa fiscalización previa nos servizos ou áreas de xestión das consellerías, e

orientalos ao control da eficiencia e resultados da actividade.

3.43.14. En tódolos centros existen determinadas medidas de control orientadas a riscos da

corrupción, aínda que son controis xenéricos comúns ás medidas aplicables á maioría dos riscos de

xestión nas diferentes áreas, sen que se perciba a existencia de controis específicos adicionais que

reforcen a prevención naquelas actividades máis sensibles a actos desta natureza. De forma

particular, na proposta de medidas presentadas polos centros nos mapas de riscos bótase en falta a

presenza de controis de detección de condutas ou tamén medidas de investigación das sospeitas ou

indicios de condutas inadecuadas, que aínda que non constitúen medidas preventivas propiamente

ditas xogan un papel relevante na estratexia de prevención da corrupción.


3.43.15. A Administración xera un importante elenco de información derivado do cumprimento das

normas sobre contabilidade, réxime orzamentario e de transparencia; porén, os centros analizados

non teñen establecidas pautas de elaboración de informes respecto do logro dos obxectivos e metas

institucionais, co fin de promover a integridade, confiabilidade, e oportunidade da información, sen

prexuízo do cumprimento da elaboración da información que esixen as normas vixentes de cara á

rendición de contas da súa xestión e que eventualmente puidera servir a esta finalidade. Tendo en

conta que aínda non está implantado un sistema de control interno e integridade, o sistema de

información e rendición de contas debe mellorar a transparencia no que a afecta á avaliación do

cumprimento de obxectivos institucionais, obxectivos de integridade e de prevención da corrupción.

Supervisión do control

3.43.16. Na Administración xeral existen distintos niveis de supervisión que operan de forma

horizontal sobre a totalidade dos centros públicos. En xeral, na estrutura dos centros non existe un

departamento ou unidade de auditoría interna, pero sobre a súa actividade concorren a fiscalización

do gasto pola IXCA, o control legal pola Asesoría Xurídica ou o control de funcionamento pola

Dirección Xeral de Avaliación. Na actualidade, as avaliacións independentes realizadas son

193681

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



69

basicamente aquelas esixidas de acordo co cumprimento legal, sen estar especificamente orientadas

aos procesos clave das organizacións nin ao cumprimento de obxectivos ou ás áreas de risco.

IV. ESTRATEXIA SUXERIDA A PARTIR DO DIAGNÓSTICO

4.1. As directrices técnicas aprobadas pola Sección de Prevención da Corrupción do Consello de

Contas aluden a que, con base aos resultados da avaliación (puntuacións, comentarios e

observacións), deberanse identificar as áreas de mellora, así como as estratexias para o

fortalecemento do sistema de control interno.

Conforme as liñas apuntadas no documento Estratexia en materia de prevención da corrupción,

tamén aprobado pola Sección de Prevención da Corrupción, o modelo de prevención integral

incorpora elementos propios dun sistema de integridade institucional (política de integridade) e dun

sistema de cumprimento (política de xestión de riscos), establecendo como obxectivo a acadar que

as entidades públicas desenvolvan unha estratexia que integre ámbolos dous sistemas.

Polo tanto, a partir dos resultados do diagnóstico realizado, aludimos neste apartado a una

estratexia para a implantación e o fortalecemento dos sistemas de control interno que posibilite a

integridade institucional e a administración de riscos como elementos esenciais para unha xestión

pública eficaz, nun marco de legalidade, transparencia e rendición de contas.

Partindo da premisa de que o desenvolvemento deste modelo de prevención deberá abordarse de

forma gradual con cambios estruturais que permitan manter a xestión actual en termos de custo

asumible para as medidas implantadas, resérvanse as recomendacións para a formulación dos

aspectos prioritarios de ensamblaxe destes elementos.

A) Políticas de integridade e cultura organizativa

4.2. O obxectivo da creación dun sistema de integridade é desenvolver e promover unha cultura

ética organizativa no exercicio das funcións públicas por parte de todos os responsables e

empregados públicos, así como por aquelas entidades ou persoas que participen na provisión de

servizos públicos, articulando de modo efectivo unha infraestrutura ética a través da aprobación e

actualización de diferentes códigos éticos de conduta, sistemas de prevención e difusión de

integridade institucional, instrumentos de garantía para o seu cumprimento, e o seu seguimento e

avaliación.

193682

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



70

A articulación destes elementos debía abordarse aprobando formalmente un programa de

integridade institucional e prevención de riscos que contemple, respecto deste apartado, os

seguintes aspectos:

• Completar a regulación de materias transversais que inciden sobre aspectos da integridade, como

a que afecta aos conflitos de intereses ou grupos de interese.

• Dotar dunha maior visibilidade o impulso dos cargos públicos na implicación das políticas de

integridade a través de declaracións institucionais visibles, formación obrigatoria nesta materia,

maior individualización das normas de conduta do Código ético, ou declaracións anuais de

cumprimento do Código ético.

• Actualizar o Código ético institucional como instrumento de desenvolvemento dos valores éticos e

de integridade que guíen o comportamento dos servidores públicos nas seguintes liñas:

- Identificar claramente as partes do Código que afectan aos altos cargos e cales afectan aos

demais empregados.

- Difundir con maior intensidade entre os empregados públicos e terceiros que se relacionan co

sector público os códigos aprobados, polos medios que resulten idóneos, tales como a Intranet

institucional, trípticos e folletos, correo electrónico e outros medios institucionais (programas de

formación institucional).

- Establecer formalmente parámetros para avaliar periodicamente o cumprimento dos códigos de

ética e conduta.

- Aprobar protocolos específicos para servidores públicos con responsabilidade directa nos

procesos de contratación administrativa, xestión de persoal ou xestión de subvencións.

• Establecer un comité de ética, coas súas normas de funcionamento, co propósito de coñecer e

investigar as denuncias sobre comportamento ético, así como atender dilemas éticos e de

comportamento que presenten os empregados públicos.

• Implantar unha liña específica de denuncias, ou mecanismo análogo, para o coñecemento e

investigación de posibles actos contrarios á ética institucional, e difundila de xeito adecuado para

todos os empregados e público en xeral. Ademais:

- Establecer un procedemento específico para a investigación de actos contrarios á ética

institucional, así como as posibles respostas ante casos de incumprimento.

- Elaborar un informe periódico sobre as denuncias recibidas e tramitadas polo comité de ética.

193683

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



71

• Establecer unha política de formación e actualización profesional permanente en materia de

integridade e administración de riscos que atenda á sensibilización de tódolos empregados públicos

e a formación técnica da xestión de riscos.

• Establecer mecanismos de revisión do sistema de rendición de contas, así como unha política

institucional de información periódica ao Consello da Xunta e á cidadanía sobre o control interno

institucional, así como do cumprimento dos obxectivos institucionais.

• No ámbito da sociedade civil, impulsar a formación en ética e integridade a través dos centros

educativos na liña iniciada co convenio asinado co Consello de Contas para esta finalidade.

4.3. Co propósito de atender as áreas de oportunidade identificadas no estudo-diagnóstico, a

continuación preséntanse as estratexias específicas suxeridas respecto de cada elemento do sistema

de control interno diferenciado no estudo, coa definición do nivel de implantación actual de cada

concepto, a estratexia suxerida, e o ámbito orgánico que parece máis axeitado para o seu

desenvolvemento.

193684

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



72

Cadro 6: Estratexias específicas para as políticas de integridade

Concepto Nivel

implant. Estratexia suxerida Ámbito

A) Políticas de integridade MEDIO

Marco legal/estratexia ALTO

Suxeición á normativa de transparencia e bo goberno Regular os plans de prevención de riscos, unha comisión de coordinación e as denuncias na LTBG (Recomendación 1)

TRANSVERSAL

Regulación de materias transversais Regular os grupos de interese na LTBG TRANSVERSAL

Programa de integridade e cumprimento

Aprobar un programa de integridade institucional como armazón dos elementos de infraestrutura ética, organizativos e de xestión de riscos (Recomendación 2)

TRANSVERSAL

Plan de prevención de riscos de xestión, incluída a corrupción Dotar a todas as entidades dun plan de prevención de riscos de xestión incluída a corrupción (Recomendación 3) Remitir os plans ao Consello de Contas para a súa revisión

CENTRO

Compromiso coa integridade dos altos cargos MEDIO

Declaración institucional Presentar no Portal Web unha declaración institucional visible de loita contra a corrupción

CENTRO

Incorporación á planificación estratéxica Incluír no plan estratéxico da CA os obxectivos en materia de integridade e bo goberno

TRANSVERSAL

Código de conduta Identificar claramente as partes de aplicación aos altos cargos e ao resto dos empregados públicos

TRANSVERSAL

Compromiso de exemplaridade Reforzar o compromiso de exemplaridade dos altos cargos no Código ético Institucional

TRANSVERSAL

Compromiso escrito de adhesión Adhesión dos altos cargos ao Código ético Declaración anual de cumprimento do Código ético (altos cargos)

CENTRO

Códigos de ética e de conduta MEDIO

Valores e principios éticos

Reforzar a presenza dos principios de integridade e exemplaridade no Código ético

Identificar claramente o que afecta aos altos cargo e aos demais empregados

TRANSVERSAL

Mecanismos de garantía e indemnidade Previsión de mecanismos de garantía (comité de ética, canles de alerta, réxime sancionador e medidas de indemnidade para o denunciante)

TRANSVERSAL

Difusión Código ético Difundir entre os servidores públicos o Código ético institucional e establecer unha política de avaliación periódica do Código ético

TRANSVERSAL

Liña ética de denuncia BAIXO

Canles de denuncias Implantar unha canle específica de denuncias TRANSVERSAL

Comité de Ética Establecer un Comité de Ética para coñecer e investigar as denuncias ás infraccións do Código

TRANSVERSAL

Procedemento de tramitación e resolución Regular un procedemento de tramitación e resolución de denuncias que garanta a confidencialidade e anonimato do denunciante

TRANSVERSAL

TRANSVERSAL

Medidas de protección do denunciante Establecer medidas de indemnidade do denunciante de boa fe TRANSVERSAL

Recursos humanos MEDIO

Principio de mérito e capacidade nas contratacións Reforzar as garantías de imparcialidade dos tribunais con técnicas de selección aleatoria dos seus membros Establecemento de comisións permanentes de selección

TRANSVERSAL

Criterios de idoneidade e competencia nos altos cargos Desenvolver os criterios de idoneidade requiridos en función do cargo polas normas correspondentes

TRANSVERSAL

Avaliación do desempeño Implantación de sistemas de avaliación do desempeño TRANSVERSAL

Formación sobre integridade Aprobar un plan de formación específico en materia de integridade diferenciando a formación de directivos e do resto do persoal

TRANSVERSAL

Perfil ético para os postos sensibles Incorporar á formación en ética como criterios para a provisión de postos sensibles e de responsabilidade

TRANSVERSAL

Responsabilidades en materia de CI e integridade BAIXO

Comisión de supervisión do sistema de integridade e cumprimento Crear unha comisión interdepartamental de supervisión do sistema de integridade e cumprimento asistida pola DXARA

TRANSVERSAL

Responsable de integridade e cumprimento Nomear un responsable/supervisor de integridade e cumprimento por centro CONSELLERÍA

Descrición de funcións e responsabilidades Descrición de funcións e responsabilidades destes órganos (Recomendación 1)

CONSELLERÍA


193685

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



73

B) Políticas de prevención de riscos de xestión e para a integridade

4.4. O sistema de prevención de riscos da corrupción non se limita á dimensión ética, senón que se

orienta tamén ao desenvolvemento de medidas e boas prácticas na xestión que faciliten e melloren

o cumprimento dos obxectivos que se perseguen nas actuacións públicas. Neste sentido, o programa

de integridade e cumprimento debe:

• Definir obxectivos en materia de prevención da corrupción en liña co Plan estratéxico, mellorar a

definicións dos obxectivos operativos deste plan e render información periódica do seu grao de

realización.

• Establecer a función de administración de riscos, que dependa directamente do titular do centro,

coa supervisión do órgano colexiado correspondente (Comisión de coordinación).

• Crear unha comisión interdepartamental encargada da coordinación e supervisión do sistema de

integridade e prevención de riscos, asistida pola DXARA.

• Designar un órgano responsable de integridade e prevención de riscos por centro, con descrición

das súas funcións e responsabilidades, e que informe ao máximo nivel da organización.

• Definir e asignar a través dos plans responsabilidades específicas aos servidores públicos para

cumprir os obxectivos relacionados coa integridade e prevención da corrupción.

• Elaborar un plan de prevención de riscos da corrupción en todos os centros da Administración

autonómica que analice as actividades susceptibles de riscos na xestión de cada centro, o nivel de

risco e as medidas a adoptar para minimizalo.

Nesta avaliación de riscos, prestar unha atención especial ás materias máis susceptibles de riscos,

como a contratación pública, a xestión de persoal, a xestión de subvencións, ingresos públicos, ou

materias transversais como os conflitos de intereses.

• Profundar nas canles internas de elaboración e transmisión de información relevante en materia

de cumprimento e integridade (mediante reunións periódicas, correos electrónicos e sitios webs) e

canles externas (con provedores, cidadáns), dando conta destas actuacións aos cidadáns e aos

medios de comunicación a través das diferentes canles da política de transparencia.

• Orientar os controis financeiros da Intervención Xeral a verificar o control interno nos procesos de

risco identificados nos plans, e definir os controis da DXARA sobre a política de prevención de riscos

e sobre as políticas de integridade.

193686

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



74

4.5. Do mesmo xeito que respecto das políticas de integridade, co propósito de atender as áreas de

oportunidade identificadas no estudo, a continuación preséntanse as estratexias específicas

suxeridas respecto do sistema de control interno.

Cadro 7: Estratexias específicas para as políticas de xestión de riscos

Obxectivo

Nivel

implant. Estratexia suxerida Ámbito

B) Administración de riscos MEDIO

Identificación de obxectivos Publicar e render contas da consecución dos obxectivos do PE ao Parlamento e aos cidadáns (transparencia)

TRANSVERSAL

Metodoloxía para a administración de riscos Implantar unha metodoloxía propia ou asumir a metodoloxía común do Consello de Contas

TRANSVERSAL

Responsable da administración de riscos Designar un órgano responsable de integridade e prevención de riscos por centro

CENTRO

Identificación e avaliación de riscos

Identificar os procesos susceptibles a actos de corrupción, levar a cabo unha avaliación de riscos e determinar as accións de prevención (Plan de prevención de riscos de xestión)

CENTRO

C) Actividades de control ALTO

Procedementos de control

Dotarse de procedementos escritos nas actividades susceptibles de riscos da corrupción Establecer unha segregación de funcións clara neses procedementos Establecer controis específicos sobre a autorización deses procedementos

CENTRO

Controis nos sistemas informáticos Avanzar na administración dixital para acadar a informatización completa da maioría dos procesos

TRANSVERSAL

CENTRO

Controis específicos anticorrupción Completar os controis específicos de prevención, con outros de detección, investigación e resposta sobre as actividades susceptibles de corrupción

CENTRO

D) Información e comunicación MEDIO

Información relevante Xerar información clara e de calidade sobre o cumprimento de obxectivos institucionais e de integridade

CENTRO

Comunicación interna Implantar mecanismos específicos para que os funcionarios comuniquen información de integridade relevante (sitios webs, correos, caixas do correo)

CENTRO

Comunicación externa Afondar nas canles de comunicación externa (provedores, contratistas, consultores, beneficiarios de axudas)

CENTRO

E) Supervisión do modelo BAIXO

Autoavaliacións

Realizar autoavaliacións internas polo responsable de prevención nos procesos Elaborar un informe anual de seguimento das medidas implantadas e rendelo ao Consello de Contas

CENTRO

Avaliacións independentes

Orientar os controis financeiros da IX a verificar o control interno nos procesos de risco identificados nos plans Orientar os controis da DXARA á política de prevención de riscos e políticas de integridade Render ao Consello de Contas as avaliacións dos órganos de control propios e independentes

TRANSVERSAL

Comunicación de resultados Establecer un procedemento para que os servidores públicos informen dos resultados das autoavaliacións

CENTRO

Fonte: Elaboración propia

193687

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



75

V. RECOMENDACIÓNS

As recomendacións, tendo en conta a premisa xa anunciada de que a incorporación das distintas

estratexias suxeridas neste estudo van abordarse de forma gradual, céntranse na formulación

daqueles aspectos que deberían abordarse de forma prioritaria.

5.1. Programa de integridade institucional e prevención de riscos

Recoméndase aprobar un programa de integridade institucional e prevención de riscos que articule

os elementos de política de integridade ou infraestrutura ética (código ético e de conduta, comité de

ética, canles de denuncias) e de xestión de riscos (órganos e plans de prevención de riscos de

xestión) e dote dunha armazón común a todos os centros da Administración e as súas entidades

dependentes para o desenvolvemento deses plans. Dentro deste programa resultan prioritarias as

medidas que se relacionan nas seguintes recomendacións:

5.2. Medidas de reforzo normativo na lei de transparencia e bo goberno

- Establecer os plans de prevención de riscos da corrupción como instrumento diferenciado de cuño

propio para a prevención da corrupción, definindo o ámbito de formulación ou a súa forma de

determinación e os órganos encargados da súa elaboración, aprobación e vixilancia.

- Crear unha comisión interdepartamental encargada da coordinación e supervisión do sistema de

integridade e cumprimento, e un órgano responsable da integridade e prevención de riscos de

xestión por centro, con descrición das súas funcións e responsabilidades, e que informe ao máximo

nivel da organización.

- Habilitar a vía da denuncia como medio para comunicar situacións relacionadas coa corrupción e a

integridade, e regular os dereitos que configuran un estatuto do denunciante coa atribución da súa

xestión a aquel órgano centralizado.

5.3. Medidas de reforzo do marco de integridade

- Actualizar e difundir o Código ético institucional e establecer parámetros para avaliar anualmente

o seu cumprimento, e crear un Comité de Ética co propósito de coñecer e investigar as denuncias

sobre comportamento ético e os dilemas éticos que se presenten nos servidores públicos.

193688

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



76

- Implantar unha liña de denuncias específica de actos contrarios á ética e conduta institucionais e

un procedemento para a investigación de actos contrarios á ética, así como as posibles sancións por

incumprimentos.

- Establecer un plan de formación, capacitación e actualización para os servidores públicos, con

énfase na ética e integridade, na administración de riscos e na prevención de posibles actos de

corrupción.

5.4. Medidas de prevención e xestión de riscos

- Elaborar por todos os centros (consellerías ou centros directivos) un plan de prevención de riscos

de xestión, incluída a corrupción, que visualice a suxeición aos elementos de infraestrutura ética

comúns da organización, identifique no centro as responsabilidades nesta materia, defina o mapa

de procesos e riscos de xestión, incluída a corrupción, así como a súa avaliación e as medidas a

adoptar de prevención.

- Nomear en cada consellería un órgano con autonomía funcional encargado da supervisión do

funcionamento do sistema de integridade e cumprimento, co fin de implantar as políticas e

metodoloxías para a identificación, avaliación, resposta, control e seguimento dos riscos asociados

ás principais actividades.

- Sen prexuízo das medidas de supervisión do control interno que establezan os plans, é necesario

que a programación das avaliacións actuais que sirvan a este fin se orienten ás actividades máis

vulnerables identificadas polos propios xestores e se estendan á avaliación da integridade

institucional para determinar o grao de desenvolvemento de infraestruturas éticas e o cumprimento

de valores e normas de conduta, así como dar conta dos resultados destas avaliacións aos cidadáns

e aos medios de comunicación a través das diferentes dimensións da política de transparencia.

193689

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



77

ANEXOS

193690

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


193691

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



79

ANEXO I: CUESTIONARIO

I. CONTORNO DE CONTROL

CUESTIÓNS/Criterios de avaliación 1 2 3 4 5

COMPROMISO COA INTEGRIDADE E VALORES ÉTICOS

1.1. ¿Existe un marco normativo adecuado para o desenvolvemento da política de ética e control interno? X

1.2. ¿Existe unha política de ética formalizada por escrito, aprobada polo órgano superior da organización/centro directivo? X

1.3. ¿Disponse dun código ético/de conduta aprobado aplicable ao persoal do centro? X

1.4. ¿Existen procesos de difusión e comunicación periódicos do código ético/de conduta? X

1.5. ¿Existen medios de denuncia ou canles de comunicación (a nivel de organización ou centro) que permitan ao persoal do centro, provedores ou interesados en xeral facer unha denuncia?

X

1.6. ¿Existe un procedemento aprobado (a nivel de organización ou centro) e medidas de resposta ás desviacións ou violacións do código de conduta?

X

APOIO E SUPERVISIÓN DO SISTEMA DE CONTROL INTERNO

1.7. ¿Os órganos de dirección (conselleiros) asumen a supervisión do control interno e dispoñen dalgunha unidade de control interno de apoio para esa supervisión?

X

1.8. ¿Planifícase e contrólase a función orzamentaria e contable e corríxense as deficiencias detectadas pola Intervención? X

ESTRUTURA ORGANIZATIVA

1.9. ¿Está aprobada unha estrutura organizativa para o centro con asignación de responsabilidades e segregación de funcións? X

1.10. ¿Existen políticas e procedementos adecuados para a autorización e aprobación de operacións do centro? X

1.11. ¿Existen políticas e procedementos axeitados (a nivel de organización ou centro) para resolver os conflitos de intereses ou actividades incompatibles?

X

POLÍTICAS E PRÁCTICAS DE RECURSOS HUMANOS E COMPROMISO COA COMPETENCIA PROFESIONAL

1.12. ¿Existen instrumentos de planificación de recursos humanos aplicables ao persoal do centro? X

193692

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



80

1.13. ¿A contratación e provisión de postos do centro está suxeita estritamente aos principios de igualdade, mérito e capacidade? X

1.14. ¿Os postos de traballo teñen especificados os requisitos e coñecementos que se esixen para o seu desempeño? X

1.15. ¿Están establecidos sistemas de avaliación do desempeño? X

1.16. ¿Existe unha carreira profesional vinculada ou aliñada coa valoración do desempeño? X

1.17. ¿Existe un plan de formación do persoal que inclúa materias de ética e integridade? X

II. ADMINISTRACIÓN DE RISCOS


DEFINICIÓN DE OBXECTIVOS

2.1. ¿Existe unha planificación estratéxica na que se establezan obxectivos e metas estratéxicas e/ou operativas para o centro? X

2.2. A partir dos obxectivos ¿establecéronse subobxectivos ou metas específicas para as diferentes unidades? X

2.3. ¿A orzamentación e asignación dos recursos realízase en base aos obxectivos establecidos? X

2.4. ¿Realízase unha avaliación do cumprimento dos obxectivos da súa planificación? X

IDENTIFICACIÓN E ANÁLISE DE RISCOS DE XESTIÓN

2.5. ¿Está adoptada unha política de administración e análise de riscos de cara ao logro dos seus obxectivos? X

2.6. ¿O centro avalía os riscos de xestión e elabora un mapa de riscos co grao de relevancia e probabilidade dos riscos que puideran afectar ao cumprimento dos seus obxectivos?

X

RISCOS DE CORRUPCIÓN

2.7. ¿Na xestión desenvolvida o centro identifica actividades consideradas cun maior grao de vulnerabilidade á corrupción? X

2.8. ¿O centro conta con mecanismos para identificar os diferentes tipos de transgresións á integridade? X

CAMBIOS NO SISTEMA DE CONTROL

193693

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



81

2.9. ¿Nos procesos de xestión identifícanse escenarios de riscos que consideren os cambios internos e externos e que poden afectar aos obxectivos?

X

III. ACTIVIDADES DE CONTROL


3.1. ¿Existen procedementos de control para as actividades relevantes do centro? X

3.2. ¿As actividades están segregadas entre diferentes persoas para reducir riscos? X

3.3. ¿Realízanse actividades de conciliación e verificacións? X

3.4. ¿Están establecidos controis de acceso a recursos e arquivos? X

3.5. ¿Está implantada unha política de seguridade informática? X

3.6. ¿O centro ten adoptado medidas específicas en actividades vulnerables que denotan que o enfoque do control interno atende á prevención de riscos de condutas inapropiadas?

X

3.7. ¿Existen mecanismos de resposta ante actos ou condutas inapropiadas detectadas? X

IV. INFORMACIÓN E COMUNICACIÓN


4.1. ¿O centro elabora información pertinente e de calidade para a consecución dos obxectivos e o cumprimento da normativa aplicable? X

4.2. ¿Existen políticas para que se comunique internamente esta información ás áreas afectadas ? X

4.3. ¿Existen canles para captar información externa relevante e canles formais de comunicación con outras entidades, provedores e contratistas das normas éticas que rexen na entidade?

X

V. SUPERVISIÓN


193694

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



82

5.1. ¿Existe unha avaliación do sistema de control interno (procesos) por parte dos responsables directos das actividades? X

5.2. ¿Existen avaliacións independentes que teñen en conta a xestión de riscos e inclúen aspectos operativos e de cumprimento ? X

5.3. ¿Os resultados das revisións comunícanse ás áreas afectadas e aos órganos de goberno, e son obxecto de seguimento? X

193695

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



83

ANEXO II: CHECKLIST DIRIXIDO AOS CENTROS DA ADMINISTRACIÓN XERAL

I. CONTORNO DE CONTROL

COMPROMISO COA INTEGRIDADE E VALORES ÉTICOS (A organización demostra o compromiso coa integridade e valores éticos)

1. MARCO NORMATIVO

SI NON N / A EVIDENCIAS/OBSERVACIÓNS

1.1. Tanto o centro directivo como as unidades dependentes* están suxeitas á normativa pública de transparencia, bo goberno, rendición de contas, contratación pública e subvencións.

x

1.2. Existe regulación aplicable ao centro/entidade respecto a temas como conflitos de intereses, actividades fóra do sector público, emprego despois da función pública, acceso dos cidadáns á información pública, ou declaracións de bens de altos cargos.

x

https://transparencia.xunta.gal/tema/informacion-en-materia-de-persoal/compatibilidade https://transparencia.xunta.gal/solicitude-de-informacion-publica/acceso-ao-formulario A regulación dos conflitos de intereses é insuficiente, e non hai regulación dos grupos de interese

1.3. Existen instrucións propias/protocolos ditadas pola consellería ou centro directivo para o desenvolvemento dalgunha destas materias.

x SXT Edu: Instrución 3/2018; SXT Eco e SXT MR: protocolos pendentes de aprobación formal

* Unidades dependentes: unidades que reciben transferencias de financiamento

2. POLÍTICA DE ÉTICA (A política de ética son as disposicións que implantan os valores e principios éticos que guían a actuación da entidade)


2.1. Existe un documento formalmente aprobado polo órgano superior da organización ou do centro directivo que defina a política de ética e integridade, os obxectivos e o marco legal no que se desenvolve esa política de ética (Código ético, programa de integridade, etc).

x Código ético institucional da Xunta de Galicia

2.2. Dentro da planificación estratéxica que afecta ao centro directivo existen orientacións dirixidas á integridade e á prevención da corrupción.

x

O Plan Estratéxico de Galicia 2015-2020 na prioridade de actuación 5.2. só alude a unha Administración transparente, eficiente e orientada a resultados

2.3. A nivel de organización ou de centro directivo existe algunha persoa, unidade ou comisión encargada da xestión da ética corporativa.

x

Unidades responsables da transparencia Comisión Interdepartamental de Información e Avaliación https://transparencia.xunta.gal/transparencia-neste-portal

2.4. A filosofía da dirección reflicte un compromiso coa integridade e valores éticos:

2.4.1. Na web corporativa móstrase unha declaración pública de compromiso coa cultura da integridade e prevención da corrupción.

x A introdución do Código ético institucional da Xunta de Galicia non suple esa declaración

2.4.2. O código ético institucional inclúe normas de conducta para os altos cargos. x Apartado IV do Código ético institucional

2.4.3. Esíxese a adhesión dos altos cargos ao código ético. x Artigo 38.3 da Lei 1/2016, de transparencia e bo goberno

2.4.4. Existe unha formación específica en ética para os altos cargos. x

193696

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

https://transparencia.xunta.gal/tema/transparencia-institucional/goberno-e-altos-cargos/codigos-eticos-ou-de-bo-goberno




84

3. CÓDIGO ÉTICO/DE CONDUTA (Son as disposicións que establecen valores, principios e condutas de observancia obrigatoria para o persoal da entidade e para os terceiros relacionados con ela)


O código ético aplicable ao centro directivo contempla as seguintes cuestións:

3.1. Valores fundamentais da organización x Apartado IV do Código ético institucional da Xunta de Galicia. Principios xerais

3.2. Compromiso de cumprimento pola dirección e empregados x

A Lei 2/2015, do 29 de abril, do Emprego Público de Galicia, establece que os empregados públicos axustarán a súa actuación ao disposto no código ético aprobado polo correspondente órgano de goberno. Os empregados públicos, para adquirir a súa condición, deben acatar a Constitución, o Estatuto de Autonomía e o resto do ordenamento xurídico Apartado III do Código ético institucional da Xunta de Galicia

3.3. Imparcialidade nas actuacións x Apartado V do Código ético institucional da Xunta de Galicia. Pautas básicas de actuación

3.4. Limitacións na aceptación de regalos ou descontos x Apartado V do Código ético institucional da Xunta de Galicia. Pautas básicas de actuación

3.5. Declaracións de intereses. Conflitos de intereses e o seu tratamento x Apartado V do Código ético institucional da Xunta de Galicia

3.6. Apropiación, usos indebidos, fraudes x Apartado IV do Código ético institucional da Xunta de Galicia

3.7. Confidencialidade e uso da información x Apartado V do Código ético institucional da Xunta de Galicia

3.8. Órgano de supervisión do código x Apartado VI do Código ético institucional da Xunta de Galicia. Instrumentos internos e externos de control

3.9. A súa revisión e actualización periódica x

4. DIFUSIÓN E COMUNICACIÓN


4.1. O código ético publícase no portal de transparencia. x Código ético institucional da Xunta de Galicia

4.2. O código ético dáse a coñecer e ponse formalmente a disposición do persoal na súa toma de posesión. x

Só aos altos cargos. https://transparencia.xunta.gal/tema/transparencia-institucional/goberno-e-altos-cargos/codigos-eticos-ou-de-bo-goberno

4.3. O código dáse a coñecer a outras persoas coas que se relaciona a entidade (contratistas, provedores e cidadáns).

x

Dáse traslado do Código ás empresas que figuren no Rexistro de contratistas da Xunta de Galicia e incorpórase nos pregos que rexen as contratacións un modelo de declaración a subscribir polos licitadores no que se manifeste o coñecemento do Código. O Código ético institucional da Xunta de Galicia atópase publicado no portal de transparencia e na intranet da Xunta de Galicia

4.4. Existen actuacións periódicas de difusión do Código ético. x Entendemos que a difusión só mediante a publicación aludida non é suficiente.

193697

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

https://transparencia.xunta.gal/tema/transpApartado%20V%20.do%20Código%20ético%20institucional%20da%20Xunta%20de%20Galicia.%20Pautas%20básicas%20de%20actuación







85

5. CANLES DE DENUNCIAS


5.1. Existe algunha ferramenta disposta a nivel central ou de centro para que os empregados e o resto de interesados poidan facer comunicacións, queixas ou denuncias.

x

A Dirección Xeral de Avaliación e Reforma Administrativa (DXARA), na súa actuación como Oficina de Defensa das Persoas Usuarias dos Servizos Públicos, dispón de canles que permiten formular denuncias, queixas e suxerencias pola cidadanía con respecto ao funcionamento dos servizos públicos, pero non están orientados ás

denuncias de irregularidades ou fraude

5.2. Existe algunha unidade ou comisión (a nivel de organización ou centro directivo) que se encarga da xestión das denuncias.

x

A Dirección Xeral de Avaliación e Reforma Administrativa (DXARA), nas actuacións citadas

5.3. Existe unha canle específica para denuncias de prácticas irregulares ou de corrupción. x Sen prexuízo da utilización que se poida facer da canle anterior

5.4. Admítense denuncias anónimas.

x

5.5. Existe o compromiso de garantir a confidencialidade dos datos do denunciante.

x Este compromiso figura no protocolo do acoso laboral no ámbito da PRL

6. SEGUIMENTO/MEDIDAS DE RESPOSTA


6.1. Existen procedementos para tramitar as posibles violacións dos valores éticos e normas de conduta no código ético.

x

No Código ético non se establece un procedemento para a tramitación das violacións á integridade. Segundo a DXARA, as posibles violacións dos valores éticos e normas de conduta están suxeitas aos procedementos recollidos na normativa estatal e autonómica aplicable na materia. As esixencias previstas no Código eleváronse a norma de rango legal coa Lei 1/2016, do 18 de xaneiro, de transparencia e bo goberno, que ten previsto un procedemento sancionador para os supostos de infraccións en materia de incompatibilidades e conflitos de intereses dos altos cargos

6.2. Está previsto un sistema de medidas de resposta por violación do código ético. x

No Código ético non se establece un sistema de medidas de resposta ás violacións á integridade, sen prexuízo dalgunha medida particular. Segundo dispón o Código ético institucional da Xunta de Galicia, nos supostos de condutas contrarias ao Código que poidan ser constitutivas de delito, os órganos competentes remitirán as actuacións á Asesoría Xurídica Xeral para os efectos da valoración da súa posible remisión ao Ministerio Fiscal. Outro exemplo de medida de resposta por violación do Código ético é o cesamento: "Os membros do Consello da Xunta de Galicia e altos cargos non poderán ser titulares de contas en países ou territorios con cualificación de paraíso fiscal segundo a regulación estatal de aplicación. A detección deste tipo de prácticas será causa de cesamento".

6.3. Elabórase un informe anual de cumprimento do código ético. x A DXARA elabora anualmente un informe do cumprimento. Este informe non foi entregado ao Consello de Contas

193698

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



86

APOIO E SUPERVISIÓN DO SISTEMA DE CONTROL INTERNO (Os órganos de goberno -consello da xunta, conselleiros- asumen a supervisión do sistema de control interno e a independencia dos seus órganos de supervisión)

7. SUPERVISIÓN DO SISTEMA DE CONTROL INTERNO


7.1. As normas de funcionamento recollen a responsabilidade dos órganos de dirección sobre a supervisión do control interno.

x

7.2. A organización dispón dalgunha unidade que estea asumindo funcións propias do sistema de control interno (deseño de procesos, políticas e procedementos).

x

De forma illada, as vicesecretarías das secretarías xerais están asumindo a redacción de instrucións e protocolos de actuación en distintas actividades

7.3. Esa unidade informa directamente ao órgano de goberno (conselleiro). x

7.4. Esa unidade aborda funcións propias da xestión e prevención de posibles riscos.

x

De forma illada, as vicesecretarías das secretarías xerais están asumindo a redacción de instrucións e protocolos de actuación en distintas actividades

7.5. Séguense as recomendacións desa unidade. x

8. FUNCIÓN ORZAMENTARIA E CONTABLE


8.1. Planifícase a xestión dos recursos financeiros. x Aprobación dos orzamentos

8.2. Faise un seguimento da execución orzamentaria. x Seguimento realizado polos propios xestores e trimestralmente pola IXCA

8.3. Disponse dun órgano de control económico-financeiro (Intervención delegada). x As respectivas intervencións delegadas

8.4. A fiscalización previa realizada pola Intervención complétase con revisións posteriores (fiscalizacións plenas; control financeiro, auditorías).

x Só excepcionalmente, en controis financeiros sobre fondos comunitarios

8.5. Corríxense as deficiencias detectadas pola Intervención. x Acredítase que non só se corrixen os reparos senón tamén as observacións complementarias

193699

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



87

ESTRUTURA ORGANIZATIVA (Existe unha definición da estrutura organizativa con criterios de eficacia e eficiencia, unha adecuada segregación de funcións e supervisión)

9. ORGANIGRAMA (A entidade debe aprobar unha estrutura organizativa, asignar responsabilidades e delegar funcións para a consecución dos seus obxectivos)


9.1. Existe un organigrama publicado no portal web da entidade. x

https://ficheiros-web.xunta.gal/transparencia/organigrama/CCEOU_organigrama.pdf; https://ficheiros-web.xunta.gal/transparencia/organigrama/CEEI_organigrama.pdf; https://ficheiros-web.xunta.gal/transparencia/organigrama/Medio_rural_organigrama.pdf

9.2. O organigrama establece as dependencias xerárquicas. x O formato do organigrama permite constatar as relacións de xerarquía

9.3. A estrutura organizativa establece as facultades e atribucións de todas as áreas ou unidades administrativas. x

https://transparencia.xunta.gal/ceufp/estrutura-organica-e-funcional; https://transparencia.xunta.gal/ceei/estrutura-organica-e-funcional; https://transparencia.xunta.gal/medio-rural/estrutura-organica-e-funcional

9.4. A estrutura organizativa revísase periodicamente de acordo cos cambios ou axustes nas políticas desenvolvidas. x

Existe unha revisión e actualización periódica dos decretos de estrutura orgánica. Consta unha actualización recente nos tres centros directivos. Vid. enlaces anteriores

9.5. O portal web publica as competencias dos órganos e as delegacións de funcións. x

https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2018/20181221/AnuncioG0534-101218-0001_es.html; https://transparencia.xunta.gal/tema/transparencia-institucional/estrutura/delegacion-de-competencias/ceei; https://transparencia.xunta.gal/tema/transparencia-institucional/estrutura/delegacion-de-competencias/medio-rural

10. PROCEDEMENTOS (Existen manuais de procedementos coa asignación de responsabilidades e segregación adecuada de funcións)


10.1. Existen manuais de procedementos para o desenvolvemento das actividades principais. x Constan políticas e procedementos para as principais actividades aínda que non estean plasmadas nun manual

10.2. Están informatizados a maioría dos procesos.

x

Consta a informatización de trámites (solicitude e notificación electrónica) na maioría dos procedementos aínda que non afecten á súa tramitación completa

10.3. Estase dando unha resposta adecuada ás esixencias legais de administración electrónica. x Vid. controis sobre sistemas informáticos

10.4. Actualízanse os procedementos e controis ante cambios internos, externos ou novos riscos. x

193700

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

https://ficheiros-web.xunta.gal/transparencia/organigrama/CCEOU_organigrama.pdf









https://transparencia.xunta.gal/ceufp/estrutura-organica-e-funcional;






https://www.xunta.gal/dog/Publicados/2018/20181221/AnuncioG0534-101218-0001_es.html;













88

11. ACTIVIDADES INCOMPATIBLES E CONFLITOS DE INTERESES (Préstase especial atención á xestión dos conflitos de intereses)


11.1. Existen políticas e procedementos para o control de conflitos de intereses ou actividades incompatibles. x Artigo 43 e seguintes da Lei 1/2016, para o conflito de intereses de altos cargos

11.2. Existe unha unidade encargada de xestionar o réxime de incompatibilidades e conflitos de intereses dos altos cargos e coñecer das denuncias por posibles incumprimentos.

x

Oficina de incompatibilidades e boas prácticas (artigo 48.1 da Lei 1/2016); http://www.conselleriadefacenda.es/es/a-conselleria/estructura-organica/direccion-xeral-da-funcion-publica/oficina-de-incompatibilidades-e-boas-practicas#

11.3. A entidade publica as resolucións de compatibilidade outorgadas. x

Consta a publicación das incompatibilidades sen as resolucións completas nin a identificación completa das persoas que teñen a compatibilidade outorgada

POLÍTICA DE RECURSOS HUMANOS E COMPROMISO COA COMPETENCIA PROFESIONAL (A política de recursos humanos ten un papel esencial na promoción dun ambiente ético a través dos procesos de recrutamento, avaliación e promoción, que deben estar baseados en méritos. A organización demostra o compromiso coa estratexia de atraer e promover a profesionais competentes)

12. PLANIFICACIÓN DE RECURSOS HUMANOS


12.1. Realízanse análises e planificación das necesidades de RR.HH. x

Os tres centros directivos aluden ás memorias xustificativas das RPTs, recentemente actualizadas (a CEEI acredita a realización dun plan de necesidades)

12.2. Existe unha relación de postos de traballo actualizada. x

RPT SXT Edu: Acordo do Consello da Xunta de Galicia do 17 de outubro de 2019; RPT SXT Eco: Acordo do Consello da Xunta de Galicia do 5 de xullo de 2018; RPT SXT MR: Acordo do Consello da Xunta de Galicia do 13 de xuño de 2019

12.3. Existe un rexistro de persoal no que consta a documentación acreditativa da relación administrativa ou laboral dos traballadores.

x Consta enlace e procedemento de consulta por parte do perssoal; https://matrhix.xunta.es/neo

12.4. Todo o persoal laboral do centro conta cun único acordo regulador/convenio colectivo que regula as súas condicións de traballo.

x V Convenio colectivo único para o persoal laboral da Xunta de Galicia

13. CONTRATACIÓN DE PERSOAL E PROVISIÓN DE POSTOS


13.1. Todo o persoal do centro está suxeito aos procedementos de selección e contratación pública de persoal. x Nos centros non se constataron colectivos de persoal que queden á marxe destes procedementos

13.2. Evítase a situación de provisionalidade prolongada na ocupación de postos con provisión transitoria (comisións de servizo e adscricións).

x

Unha elevada porcentaxe das xefaturas de servizo nos tres centros directivos aparecen ocupadas en comisión de servizo

13.3. A provisión de postos de libre designación limítase aos supostos legalmente establecidos. x As libres designacións limítanse aos postos de nivel 30

193701

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

https://www.bing.com/search?q=Rexistro+persoal+xunta&form=PRESES&httpsmsn=1&msnews=1&refig=940a593166d84ae39d77178053aec975&sp=-1&pq=rexistro+persoal+xunta&sc=0-22&qs=n&sk=&cvid=940a593166d84ae39d77178053aec975





89

14. PERFÍS PROFESIONAIS


14.1. Para todos os postos existen perfís que especifiquen os requisitos e coñecementos necesarios para o seu desempeño.

x Constátase a insuficiencia da RPT para asegurar o perfil idóneo das necesidades de determinados postos

14.2. Os mecanismos de cobertura de postos teñen en conta o desempeño realizado. x Valóranse no apartado de méritos dos concursos

15. AVALIACIÓN DO PERSOAL


15.1. Existe algún programa de avaliación do rendemento que afecte a unidades administrativas do centro. x Existe un programa de análise de cargas de traballo da DXARA

15.2. Existen no centro retribucións variables vinculadas ao cumprimento de obxectivos. x

15.3. Existen procedementos para a autorización e control de gratificacións ou horas extraordinarias. x

15.4. Está implantado algún sistema de control de asistencia e puntualidade do persoal. x Aplicación CRONOS

16. CARREIRA PROFESIONAL (Compromiso coa promoción de profesionais competentes)


16.1. Existe unha carreira profesional vinculada coa avaliación do desempeño. x

Está aprobado un sistema de carreira profesional que polo seu carácter transitorio non contempla a avaliación do desempeño

16.2. Os procesos de incorporación cumpren cos mecanismos de promoción interna. x Os procesos selectivos reservan un 25% das prazas para a cobertura por promoción interna

16.3. Valórase a asistencia e aproveitamento da formación. x A formación puntúa nos concursos de méritos para a provisión de postos (instrución de FP)

17. FORMACIÓN DO PERSOAL (A entidade debe contar cun programa de formación, un documento institucional no que se establezan os cursos e actualizacións permanentes e periódicas para todo o persoal para a mellora do desempeño.)


17.1. Existe un plan de formación para o persoal do centro. x Plan de formación da EGAP

17.2. Realízanse accións formativas acerca do código ético institucional. x

https://egap.xunta.gal/fichacurso/index/FC15099; https://egap.xunta.gal/fichacurso/index/12828

17.3. Existen accións formativas que integren a sensibilización en materia de principios éticos de actuación. x https://egap.xunta.gal/fichacurso/index/8067

193702

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

https://egap.xunta.gal/fichacurso/index/FC15099;




https://egap.xunta.gal/fichacurso/index/8067

https://egap.xunta.gal/fichacurso/index/8067



90

II. ADMINISTRACIÓN DE RISCOS

DEFINICIÓN DE OBXECTIVOS (A organización define os obxectivos con suficiente claridade para permitir a identificación e avaliación dos riscos relacionados)

1. DOCUMENTO DE PLANIFICACIÓN


1.1. Existe unha planificación estratéxica que defina os obxectivos do centro directivo a curto ou medio prazo. x PEG 2015-2020; http://www.planestratexico.gal/es_ES/presentacion

1.2. Existen obxectivos estratéxicos para o centro directivo. x De forma pouco concisa para as secretarías xerais

1.3. Existen obxectivos operativos aliñados cos estratéxicos. x De forma pouco concisa para as secretarías xerais

1.4. Están razoablemente cuantificados eses obxectivos. x Non están cuantificados no ámbito das secretarías xerais

1.5. Existen obxectivos dirixidos á integridade e prevención da corrupción. x

1.6. Dáselle publicidade á planificación. x http://www.planestratexico.gal/es_ES/presentacion

2. SUBOBXECTIVOS POR UNIDADES


2.1. Deséñanse subobxectivos por áreas. x Existen subobxectivos por centros directivos

2.2. Todas as áreas clave da entidade están involucradas no seu desenvolvemento. x Existen subobxectivos por centros directivos

2.3. Trasládanse os obxectivos aos responsables das áreas. x Existen subobxectivos por centros directivos, incluídas as SXT

3. AVALIACIÓN DOS OBXECTIVOS


3.1. Avalíase o cumprimento dos obxectivos. x

Existen informes de seguimento do PEG 2015-2020 elaborados pola DX de Planificación; http://www.planestratexico.gal/es_ES/seguimento

3.2. Existen indicadores obxectivos para esta avaliación. x No PEG constan indicadores para a avaliación de obxectivos

3.3. Dáse unha publicidade adecuada á sociedade en xeral do cumprimento de obxectivos. x

4. ORZAMENTACIÓN POR OBXECTIVOS


4.1. A asignación dos recursos dispoñibles está aliñada cos obxectivos do plan. x

193703

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/

http://www.planestratexico.gal/es_ES/presentacion

http://www.planestratexico.gal/es_ES/presentacion



91

IDENTIFICACIÓN E AVALIACIÓN DE RISCOS DE XESTIÓN (A organización identifica os riscos para a consecución dos obxectivos e analízaos como base para determinar como se deben xestionar)

5. IDENTIFICACIÓN DE RISCOS


5.1. Existen directrices ou políticas aplicables ao centro que recollan a necesidade de realizar unha administración de riscos.

x Convenio Xunta-Consello de Contas para a implantación de instrumentos de prevención de riscos da corrupción

5.2. Está establecido un procedemento formal para a identificación dos riscos a que está suxeita a entidade. x Os centros realizan unha avaliación de riscos asumindo a metodoloxía facilitada polo Consello de Contas

6. VALORACIÓN DE RISCOS


6.1. Valórase o nivel de gravidade e de ocorrencia dos riscos identificados. x

Os centros analizados realizan esta valoración de riscos asumindo a metodoloxía facilitada polo Consello de Contas

6.2. Elabórase un mapa de riscos. x Os centros analizados realizaron este mapa de riscos asumindo a metodoloxía facilitada polo Consello de Contas

AVALIACIÓN DE RISCOS DE CORRUPCIÓN (Independentemente de que a entidade conte cun procedemento formal de identificación de riscos, considera a probabilidade de corrupción dentro dos riscos)

7. IDENTIFICACIÓN DE ACTIVIDADES SUSCEPTIBLES. Mencione tres procesos substantivos (*) e tres adxectivos (**) nos que considere que poden existir riscos.


7.1. Proceso substantivo 1 x

SXT de Educación: comedores, transporte, construcións, contratación, xestión económico-financeira, coordinación administrativa, resolución de recursos



SXT de Economía: contratación, xestión económico-financeira, coordinación económica, coordinación administrativa, persoal, área técnica- xurídica, asuntos

xerais

7.4. Proceso adxectivo 1 x


SXT de MR: contratación, xestión económico-financeira, persoal, área técnica-xurídica, asuntos xerais, subvencións


(*) Procesos substantivos: os relacionados cos obxectivos, metas ou plans estratéxicos da entidade.

(**) Procesos adxectivos: os de apoio aos substantivos.

193704

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



92

8. MECANISMOS DE IDENTIFICACIÓN

A organización ten en conta para a identificación de riscos nestas actividades os seguintes medios: SI NON N / A EVIDENCIAS/OBSERVACIÓNS

8.1. Información de actividades comúns de vulnerabilidade no sector público. x

Os mecanismos recoñecidos polo centro para a identificación son as actividades comúns de vulnerabilidade no sector público e os informes de control

8.2. Informes de control sobre as actividades da entidade (Intervención, Consello de Contas). x

8.3. Datos históricos de irregularidades. x Non constan nos centros antecedentes

de feitos desta natureza

8.4. Canles de queixas sobre o funcionamento do centro. x

IDENTIFICACIÓN E ANÁLISE DE CAMBIOS SIGNIFICATIVOS (A organización debe identificar e analizar os cambios que poden afectar significativamente ao sistema de control interno)

9. ANÁLISE DE CAMBIOS SIGNIFICATIVOS


9.1. Identifícanse escenarios de riscos como parte dos procesos de xestión que consideren os cambios internos e externos que poden afectar aos obxectivos.

x

9.2. Trasládanse á avaliación e ao mapa de riscos.

x

III. ACTIVIDADES DE CONTROL (Accións -políticas, prácticas ou procedementos- ou medidas para mitigar riscos de xestión e corrupción)

1. PROCEDEMENTOS (A organización define as medidas que contribúan a mitigar os riscos ata niveis aceptables para o logro de obxectivos)


1.1. Desenvólvense tódalas actividades propias do control orzamentario. x

Estes controis económico-financeiros teñen como limitación que só afectan á revisión legal de aspectos moi básicos e non son complementados por controis posteriores

1.2. Desenvólvense actividades de control para aumentar a probabilidade de acadar os obxectivos establecidos na planificación.

x Non se realizan controis sobre o cumprimento periódico de obxectivos estratéxicos ou operativos

1.3. Existen medidas específicas para as actividades consideradas como susceptibles. x

Nos centros analizados consta a adopción de medidas específicas para as actividades consideradas como susceptibles detalladas no mapa de riscos elaborado

1.4. Desenvólvense medidas ante as desviacións detectadas nas avaliacións propias ou independentes. x

Nos centros analizados consta a adopción de medidas específicas para as actividades consideradas como susceptibles detalladas no mapa de riscos elaborado

1.5. Desenvólvense medidas ante as desviacións detectadas nas fiscalizacións do Consello de Contas. x

Constatouse a ausencia de medidas sobre riscos comúns de incumprimentos que se veñen poñendo de manifesto nos informes de fiscalización do Consello de Contas, e que os centros examinados non consideran como tales riscos

193705

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



93

2. SEGREGACIÓN DE FUNCIÓNS


2.1. Existe unha adecuada segregación de funcións nos procedementos de actividades susceptibles. x

A normativa pública garante esa segregación, sen prexuízo da necesidade de facela máis visible nos manuais que desenvolven as principais actividades

2.2. Están debidamente segregadas as funcións de xestión, intervención, tesourería e contabilidade. x A normativa pública garante esa segregación

2.3. Están debidamente diferenciadas as funcións e as persoas responsables da transparencia, da fiscalización e da

rendición de contas. x

A normativa pública garante esa

segregación

3. VERIFICACIÓNS E CONCILIACIÓNS PARA A SALVAGARDA DE ACTIVOS


3.1. Realízanse verificacións e conciliacións adicionais de transaccións significativas. x

Realízanse aprobacións ou verificacións adicionais en función do volume dos recursos utilizados (autorización do Consello da Xunta, informes da Intervención Xeral, informes da Dirección Xeral de Orzamentos...)

3.2. Existen rexistros para poder identificar adecuadamente os elementos do inmobilizado de forma individualizada. x

A Instrución 1/2011, da Intervención Xeral da Comunidade Autónoma, regula o control de expedientes que deben formar parte do inventario xeral do patrimonio da Comunidade Autónoma

3.3. Realízanse inventarios e conciliacións periódicas para verificar a existencia de bens, a súa ubicación e estado de conservación.

x

4. CONTROL DE ACCESO A DATOS, ARQUIVOS E PROGRAMAS INFORMÁTICOS


4.1. O acceso a recursos e arquivos está limitado ás persoas autorizadas. x Os sistemas informáticos conteñen as limitacións de acceso necesarias

4.2. Existen rexistros para o control de accesos. x

193706

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



94

5. CONTROIS SOBRE OS SISTEMAS INFORMÁTICOS (A organización define e desenvolve actividades a nivel de centro sobre a tecnoloxía para apoiar a consecución de obxectivos)


5.1. Existe unha planificación estratéxica en Tecnoloxías da Información. x

A estratexia en materia TIC queda recollida na Axenda Dixital de Galicia 2020. Publicada no seguinte enlace: https://amtega.xunta.gal/axenda-dixital

5.2. Existe unha carteira de proxectos aprobada polo órgano de dirección. x

Anualmente o consello reitor da Amtega aproba o plan de acción no que se recollen as iniciativas a desenvolver no exercicio. No seguinte enlace están publicados os plans de acción anuais desde 2013: https://amtega.xunta.gal/plans-de-accion

5.3. Existe unha identificación de procesos TI con asignación de funcións, roles e responsabilidades, e un plan de calidade.

x

A Amtega ten establecidos os procedementos e procesos de traballo relativos á xestión de ciclo de vida de aplicacións e sistemas de información, xestión de infraestruturas, xestión do soporte e atención ás aplicacións e persoas usuarias en termos de procesos TI. A documentación dos devanditos procedementos está dispoñible para todo o persoal TIC da Xunta no espazo colaborativo : https://xuntatic.xunta.gal/default.aspx. Igualmente de cara aos posibles licitadores. Achégase a modo de

exemplo a guía de xestión de proxectos de desenvolvemento e adquisición na Amtega

5.4. A entidade ten implantadas medidas sobre control de cambios, xestión de incidencias e continuidade operativa. x Nos mesmos termos que a pregunta 5.3

5.5. A maioría dos procesos teñen procedementos con implantación electrónica completa. x

5.6. Existen auditorías ou controis sobre a súa aplicación. x

5.7. Existen métricas que permitan avaliar o estado de infraestruturas e procesos TI. x

Todos os procesos TI están soportados nas ferramentas corporativas de xestión dos mesmos. Destacan o sistema de Redmine para o seguimento de actividades, Otrs para a xestión de tickets de atención ás persoas usuarias e xestión de ciclo de vida, Altiris para a monitorización de equipos de posto de traballo, etc, ... todas elas permiten a obtención de métricas nos seus

respectivos ámbitos de traballo

5.8. Existen procesos normalizados para a determinación de necesidades dos centros. x A elaboración do plan anual de actividades

5.9. Existen procesos normalizados para as adquisicións e contratacións de servizos, e mantemento e soporte de aplicacións.

x

No caso da contratación realizada pola Amtega, establécense pautas de aprobación (plan de contratación aprobado en Comité de Dirección), cláusulas estándar relativas a estándares tecnolóxicos, de protección de datos e seguridade, e procedementos de contratación segundo a LCSP e as ferramentas de Plataformas de Contratos de Galicia, Licitación Electrónica, e Xestión interna de expedientes. No caso de contratación TIC realizada por organismos non integrados na Amtega, está establecido adicionalmente o Procedemento de revisión de pregos TIC. Achégase este documento

193707

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



95

5.10. Existen procesos de control no ámbito das infraestruturas (redes, servidores e comunicacións). x Nos mesmos termos que a pregunta 5.3

5.11. Nivel de adecuación ao ENS (Esquema Nacional de Seguridade) e adecuación ao ENI (Esquema Nacional de Interoperabilidade).

Está aprobado o plan director de seguridade, dispoñible no seguinte enlace: https://amtega.xunta.gal/sites/w_amtega/files/20152506_plan-director-seguridade-informacion-web.pdf

6. ENFOQUE DO CONTROL INTERNO CARA Á PREVENCIÓN DE RISCOS DE CORRUPCIÓN


6.1. Existen procedementos ou medidas orientadas a previr riscos de corrupción ou condutas inapropiadas. x

Tódolos centros proporcionaron evidencias de medidas específicas aliñadas coa avaliación de riscos realizada para a prevención dos riscos identificados encadrables en supostos de corrupción (favoritismo, conflito de intereses, fraude, colusión, malversación), o que evidencia un enfoque do control interno cara á prevención destes riscos

6.2. Téñense tomado medidas con respecto aos riscos derivados das actividades sinaladas no apartado 7 do compoñente II:

6.2.1. Proceso substantivo 1 x Tódolos centros contemplan medidas para os riscos identificados nos distintos procesos

6.2.2. Proceso substantivo 2 x

Tódolos centros contemplan medidas

para os riscos identificados nos distintos procesos

6.2.3. Proceso substantivo 3 x Tódolos centros contemplan medidas para os riscos identificados nos distintos procesos

6.2.4. Proceso adxectivo 1 x Tódolos centros contemplan medidas para os riscos identificados nos distintos procesos



Procesos substantivos: os relacionados cos obxectivos, metas ou plans estratéxicos da entidade.

Procesos adxectivos: os de apoio aos substantivos.

193708

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



96

7. MECANISMOS DE REACCIÓN


7.1. A normativa reguladora aplicable ao centro dispón a necesidade dunha resposta apropiada ás condutas fraudulentas a través de:

7.1.1. A investigación, no caso de existir, dos indicios de condutas contrarias á integridade. x

Nos supostos de condutas contrarias ao Código que poidan ser constitutivas de delito, remitirán as actuacións á Asesoría Xurídica Xeral

7.1.2. A previsión de informar, de se-lo caso, a entes externos competentes para investigar os feitos. x

Nos supostos de condutas contrarias ao Código que poidan ser constitutivas de delito, valoración da súa posible remisión ao Ministerio Fiscal

7.1.3. A adopción de medidas, de se-lo caso, a partir dos resultados das investigacións. x As regras do Código informarán a aplicación do réxime disciplinario e de responsabilidade que proceda

IV. INFORMACIÓN E COMUNICACIÓN

1. INFORMACIÓN RELEVANTE (A organización obtén e xera información relevante e de calidade para o control interno)


1.1. A organización cumpriu coa xeración da información que requiren as normas sobre contabilidade, réxime orzamentario e transparencia.

x Portal de transparencia

1.2. A organización ten designados os responsables de elaborar información sobre a súa xestión para cumprir as

obrigas contables, orzamentarias, de transparencia e rendición de contas. x

RPTs; acordo do Consello da Xunta de designación de responsables de transparencia

1.3. Elabórase información clara e sinxela relacionada co cumprimento dos obxectivos institucionais. x

1.4. Xérase información para poder verificar o cumprimento do código ético (integridade). x Ao informe anual de seguimento do Código ético non se lle dá publicidade

2. COMUNICACIÓN INTERNA (A organización comunica internamente a información relevante para a xestión, incluída a relativa aos obxectivos e responsabilidades)


2.1. Están implantadas canles específicas de comunicación (sitios web, correos electrónicos, caixas do correo) para compartir información relevante financeira e non financeira e de integridade a tódolos niveis da organización afectados.

x

Existen canles de comunicación (caixas do correo de queixas e suxestións, sitios web, correos electrónicos) para que os interesados poidan facer suxestións ou propostas de melloras no funcionamento dos servizos, pero estas non están configuradas como mecanismos para que o persoal poida comunicar información relevante en materia de integridade

2.2. Existen canles específicas para comunicar internamente aos superiores información sobre desviacións, irregularidades ou eventos que comprometan os obxectivos ou a integridade.

x

Nos centros examinados, os proxectos de plans de prevención de riscos de xestión, establecen a obriga de implantalas

193709

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



97

3. COMUNICACIÓN EXTERNA (A organización comparte cos axentes externos os aspectos clave que afectan ao funcionamento do sistema de control interno)


3.1. Existen canles para recibir comunicacións de información sobre desviacións, irregularidades ou eventos que comprometan os obxectivos ou a integridade.

x

Existe unha canle de queixas e suxestións a presentar na DXARA en realación coa calidade dos servizos pero que non está comtemplada con esta finalidade e orientación. https://transparencia.xunta.gal/participacion-e-relacions/procedementos-e-servizos/oficina-defensa

3.2. Existen canles formais de comunicación con outras entidades, provedores e contratistas sobre as normas éticas da entidade.

x

Cúmprese coas obrigas establecidas no Código ético institucional da Xunta de Galicia de dar traslado do Código ás empresas que figuren no Rexistro de contratistas da Xunta de Galicia, e de incorporar nos pregos que rexen as contratacións un modelo de declaración a subscribir polos licitadores no que se manifeste o coñecemento do Código

V. SUPERVISIÓN DO SISTEMA DE CONTROL INTERNO

AVALIACIÓNS CONTINUAS E/OU INDEPENDENTES (A organización avalía o funcionamento do sistema de control interno)

1. AUTOAVALIACIÓNS (Avaliacións polos responsables dos procesos)


1.1. A organización dispón dalgunha unidade de control interno. x

Os proxectos de plans de prevención de riscos de xestión, a unha unidade existente a supervisión dos riscos de xestión

1.2. Existen avaliacións internas por parte dos responsables dos procesos, aínda que sexa de forma illada. x

Só de forma illada se puido identificar algún tipo de supervisión desta natureza, realizada de xeito informal e sen documentar o seu resultado por parte dos responsables

1.3. As avaliacións alcanzan aos procedementos elaborados para as actividades susceptibles sinaladas no apartado 7 do compoñente II.

x

Os proxectos de plans de prevención de riscos de xestión, incluída a corrupción, que se deron a coñecer ao Consello tamén contemplan a supervisión e control periódico do plan, así como a verificación do cumprimento das medidas previstas nun informe anual de avaliación

1.4. Documéntanse as avaliacións e as deficiencias identificadas. x Ídem anterior

193710

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



98

2. AVALIACIÓNS INDEPENDENTES (Avaliacións polos órganos de control, auditorías internas ou externas)


2.1. Nos últimos tres anos realizáronse sobre a actividade do centro directivo avaliacións independentes que inclúen o cumprimento de obxectivos institucionais.

x

Existen informes de seguimento do PEG 2015-2020 elaborados pola DX de Planificación; http://www.planestratexico.gal/es_ES/seguimento, pero non alcanzan a concretar ese cumprimento

2.2. Nos últimos tres anos realizáronse sobre a actividade da organización avaliacións independentes que inclúen aspectos de cumprimento normativo.

x Controis sobre a xestión de fondos comunitarios de tódolos centros públicos

2.3. Nos últimos tres anos realizáronse avaliacións independentes que inclúen ás areas de risco definidas no apartado de administración de riscos.

x

Ademais deses controis sobre os fondos comunitarios, existen informes de control financeiro que abordan a contratación na Administración instrumental, pero non se programan con esa orientación

2.4. Nos últimos tres anos realizáronse avaliacións sobre o funcionamento de servizos do centro. x

Auditorías de control do funcionamento dos centros, servizos e unidades; https://transparencia.xunta.gal/tema/participacion-e-relacions/procedementos-e-servizos/avaliacion-da-calidade; https://transparencia.xunta.gal/tema/participacion-e-relacions-coa-cidadania/barometro-calidade-servizos

COMUNICACIÓN DOS RESULTADOS DAS AVALIACIÓNS

3. RESULTADOS DA SUPERVISIÓN


3.1. Existe un procedemento para comunicar o resultado das avaliacións independentes á área avaliada e aos órganos de goberno.

x

As normas que regulan o funcionamento dos controis realizados pola IXCA e os órganos de control establecen a quen deben distribuírse os resultados das avaliacións

3.2. Elabóranse informes periódicos da implantación das recomendacións resultantes desas avaliacións. x

Os proxectos de plans de prevención de riscos de xestión que se deron a coñecer ao Consello contemplan o control periódico do plan, así como a verificación do cumprimento das medidas previstas nun informe anual de avaliación

193711

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



99

193712

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/



193713

ESTRUTURA DO BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

1. PROCEDEMENTOS PARLAMENTARIOS 1.1. PROCEDEMENTOS DE NATUREZA NORMATIVA

1.1.1. NORMAS APROBADAS 1.1.2. PROPOSTAS DE NORMAS

1.2. PROCEDEMENTOS ESPECIAIS DE CARÁCTER INSTITUCIONAL1.2.1. INVESTIDURA1.2.2. MOCIÓN DE CENSURA1.2.3. CUESTIÓN DE CONFIANZA

1.3. PROCEDEMENTOS DE CONTROL E IMPULSO1.3.1. CONTROL SOBRE AS DISPOSICIÓNS DA XUNTA CON FORZA DE LEI 1.3.2. COMUNICACIÓNS DA XUNTA DE GALICIA1.3.3. EXAME DE PROGRAMAS E PLANS1.3.4. ACORDOS, RESOLUCIÓNS OU PROPOSTAS DE COMISIÓNS ESPECIAIS OU DE INVESTIGACIÓN1.3.5. MOCIÓNS1.3.6. PROPOSICIÓNS NON DE LEI1.3.7. OUTRAS PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN E ACORDOS1.3.8. PROCEDEMENTOS DE CONTROL ECONÓMICO E ORZAMENTARIO

1.4. PROCEDEMENTOS DE INFORMACIÓN1.4.1. INFORMACIÓNS REMITIDAS POLA XUNTA DE GALICIA1.4.2. SOLICITUDES DE COMPARECENCIA 1.4.3. INTERPELACIÓNS1.4.4. PREGUNTAS1.4.5. RESPOSTAS A PREGUNTAS1.4.6. SOLICITUDES DE DATOS, INFORMES E DOCUMENTOS DE DEPUTADOS E DE COMISIÓNS1.4.7. RECONVERSIÓNS POR FINALIZACIÓN DO PERÍODO DE SESIÓNS

1.5. PROCEDEMENTOS RELATIVOS A OUTRAS INSTITUCIÓNS E ÓRGANOS1.6. PROCEDEMENTOS DE ELECCIÓN, DESIGNACIÓN E PROPOSTA DE NOMEAMENTO1.7. PROCEDEMENTOS RELATIVOS AO DEREITO DE PETICIÓN

2. ELECCIÓN E COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO, RÉXIME E GOBERNOINTERIOR, ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO2.1. ELECCIÓN DO PARLAMENTO2.2. COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO E DOS SEUS ÓRGANOS2.3. RÉXIME E GOBERNO INTERIOR2.4. ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO DO PARLAMENTO

3. ADMINISTRACIÓN DO PARLAMENTO DE GALICIA

4. INFORMACIÓNS E CORRECCIÓNS DE ERROS4.1. INFORMACIÓNS

4.2. CORRECCIÓNS DE ERROS

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

Edición e subscricións: Servizo de Publicacións do Parlamento de Galicia. Hórreo, 63. 15702. Santiago de Compostela. Telf. 981 55 13 00. Fax. 981 55 14 25 Dep. Leg. C-155-1982. ISSN 1133-2727

CS

V: B

OP

GD

SP

Gu9

Uni

kJky

6V

erifi

caci

ón:

http

s://s

ede.

parla

men

tode

galic

ia.g

al/tr

amite

s/cs

v/


Documents

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA · 2020-01-09 · SUMARIO 1. Procedementos parlamentarios 1.5. Procedementos relativos a outras institucións e órganos 1.5.1. De ámbito