BÜTÜNLEŞİK HAVZA YÖNETİMİ

SORUNLAR & YAKLAŞIMLAR

Prof. Dr. Ayşegül TANIKİTÜ İnşaat Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü

HAVZA PLANLAMA VE YÖNETİMİ SEMPOZYUMU

20-22 ARALIK 2017

BURSA

Var olan su ve toprak kaynaklarınınsürdürülebilir kullanımının teşvikedilmesi

Su ekosistemlerinin ve bunlarabağlı diğer ekosistemleriniyileştirilmesi ve tahribatınınönlenmesi

•Hızlı nüfus artışı

•Kentleşme

•Artan Su İhtiyacı

•Su Kirliliği

•Kuraklık/Taşkınlar

•Çölleşme

•Ormansızlaşma

•Kirletici kaynaklar (Noktasal, Yayılı, doğal, vs.)

•Ekosistemlerin Bozulması

•İklim Değişikliği

Tarihsel Gelişim

80’lere kadar

• Su Temini Odaklı

• Su Miktarı ön planda

• Spesifik amaçlara yönelik sınırlı ölçekte planlama

• Tekil sorunlara

Tekil çözümler üretme

80’lerden sonra

• Bütünleyici

• Çok sayıda probleme geniş ölçekte çözüm getirme

• Uluslar arası İlkeler

• Yeni Kavramlar– SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

– PAYDAŞLARIN KATILIMI

– BÜTÜNLEŞİK(ENTEGRE) ANLAYIŞ ve YÖNETİME GEÇİŞ

Sürdürülebilirlik

• Sürdürülebilir kalkınma hedefi, ilk kez 1992’de Rio Dünya Çevre veKalkınma Zirvesinde ortaya konmuş ve daha sonra çeşitli platformlardatartışılarak ele alınmaya başlanmıştır. Su kaynakları; sürdürülebilirkalkınmanın temelini oluşturmakta; bu kaynakların sürdürülebilir gelişimive yönetimi esas olmaktadır.

• Birleşmiş Milletler Uluslararası Su ve Çevre Konferansı-Dublin Prensipleri(1992)

• Birleşmiş Milletler “Çevre ve Kalkınma için Dünya Zirvesi”–Gündem 21(Rio de Janeiro, 1992)

• Birleşmiş Milletler “Sürdürülebilir Kalkınma için Dünya Zirvesi”(Johannesburg, 2002)

• Binyıl Kalkınma Hedefleri - Hedef 7 (2003); Yeni Binyıl Kalkınma Hedefleri-(2015). Binyıl Kalkınma Hedefleri konusunda 2015 yılı sonunda bir devirkapanmış ve Eylül 2016’da dünya liderleri tarafından Birleşmiş Milletlerçatısı altında geliştirilen Sürdürülebilir Kalkınma 2030 Ajandası resmenişlerlik kazanmıştır.

Bütünleşik Havza Yönetimi

• Bütünleşik Havza Yönetimi; su, toprak ve ilgili tüm doğal kaynaklarınsürdürülebilir bir biçimde yönetimi için uluslararası alanda kabul görenbütünsel bir yaklaşımdır.

• Su, toprak ve ilgili tüm doğal kaynakların havza sınırları içerisinde tümpaydaşların katılımı ile koordineli bir biçimde,

• Planlanması,

• Geliştirilmesi,

• Yönetilmesi,

• Kullanılması’dır.

• Farklı sektörlerin ve kaynak kullanıcılarının bir arada düşünülmesine

• Tehdit ve olanakların uzun vadeli değerlendirilmesine

• Havza içindeki bir alana yapılan müdahalenin yarattığı olumlu ve olumsuz etkilerin izlenilmesine olanak sağlar.

Havza Nedir?

Bir akarsuyun kaynağıyla sonlandığı yer arasında kalan ve ona su verentüm alanı kapsamaktadır.

Nehir havzaları idari ya da politik gibi yapay ayrımlara değil tamamen doğal, hidrolojik sınırlara dayanır.

Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımlarının ekosistembütünlüğünde planlanmasının sağlanması için en elverişli birim veuygun bir ölçek olarak kabul edilir.

Büyük Menderes Havzası

http://havzakoruma.com

Kızılırmak Havzası

http://havzakoruma.com

http://www.icpdr.org/icpdr-pages/river_basin.htm

Tuna Havzası

Her bir HAVZA kendine özgü

• Doğal özelliklere– jeolojik, – jeomorfolojik, – hidrolojik, – iklim, – bitki örtüsü, – yaban yaşamı

• Sosyo-kültürel ve ekonomik özelliklere– arazi kullanımı, – ulaşım, – idari yapı, – nüfus yapısı (mevcut durum ve gelecek için nüfus projeksiyonu), – alt yapı durumu (AAT, kanalizasyon, su temini, düzenli/düzensiz katı

atık depoları, vs.)– sosyo-ekonomik yapı, – çevre kalitesi

• çeşitli ekosistemlere sahip olan karmaşık bir sistemdir.

Entegrasyon

Çevresel Ortamların Entegrasyonu (Hava, Su, Toprak, Yüzeysel Sular, YeraltıSuları, Arazi Kullanımı, Erozyon, Sulak Alanlar, Kıyılar vs. ve bunlararasındaki etkileşim)

Çevresel faktörler ile sosyal, ekonomik, kurumsal ve yasal unsurlarınentegrasyonu (Sürdürülebilirlik)

Disiplinlerin entegrasyonu

Aktörlerin entegrasyonu (Koordinasyon)

Mali kaynakların entegrasyonu

Yönetim araçlarının entegrasyonu (Karar destek sistemleri- veri tabanları,modeller, CBS, uzman sistemler)

İklim değişikliği ve riskler

Bütünleşik Havza Yönetiminin Aşamaları

TANILAMA

HAVZA BİLGİ SİSTEMİ

KARAR DESTEK SİSTEMİ

UYGULAMA

İRDELEME

Aktörlerin ve Yönetim Amaçlarının Belirlenmesi

Havza Sisteminin Tanılanması

Ölçüm Ağı İyileştirilmesi

Veri Güvenilirliği

Veri TabanlarınınOluşturulması

Veri Analizleri

Online Veri Aktarımı

Havza Modellemesi

Kararların Sınanması ve Etki Değerlendirmesi

Karar Modelleri

Yönetim Kararlarının Belirlenmesi

Uygulama ve İzleme

Aktörlerin, Yönetim Amaçlarının ve Önerilen Yönetim Planının Sorgulanması

Senaryo Üretimi

Havza

Bilg

i Sis

tem

iK

ara

r Des

tek

Sis

tem

i

Havza planlama döngüsel bir işlemdir.

PLANLAMA

UYGULAMA

İZLEME

DEĞERLENDİRME

DEĞİŞTİRME

UYGULAMA

Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi

Avrupa Birliği su politikasının “anayasası” olarak kabul edilen Su ÇerçeveDirektifi (SÇD)" (2000/60/EC) Aralık 2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Direktif, AB sınırları içerisindeki tüm su kaynaklarının sadece miktar olarakdeğil, kalite yönünden de korunmasını ve kontrol edilmesini hedeflemektedir.

Direktifin temel amacı, 4. maddede ifadesini bulan tüm Avrupa sularının en geç2015 itibariyle ‘iyi durum” a getirilmesidir.

• “Bütünleşik Nehir Havzası Yönetimi Yaklaşımı” Direktifinuygulanmasında araç olarak benimsenmiştir.

– NE BEKLİYOR?

• I. Havza bölgelerinin belirlenmesi

• II. Uzman kuruluşların oluşturulması

• III. Havza planlarının yapılması

Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi

I. Havza Bölgelerinin Belirlenmesi

• Bir nehir havzası ya da birden fazla nehir havzasının

bir araya getirilmesi ile

II. Uzman Kuruluşların Oluşturulması

• Havza bölgeleri bazında (her bir havza bölgesi için),

• Ulusal bazda,

• Varsa sınır aşan sulara yönelik olarak uluslararası bazda.

Yöntem;

Mevcut bir uzman kuruluş & görevlerinin revizyonu ile,

İlgili bakanlıkların içinde yer aldığı bir komisyon tasarımı ile

Mevcutta var olan kurum & kuruşlardan bağımsız, yeni bir yapının tanımlanması ile olabilmektedir.

III. Nehir Havzası Yönetim Planlarının (NHYP) Hazırlanması

NHYP’nın Temel Adımları

1. Nehir Havzasının karakterizasyonu;

2. İnsan aktivitelerinin önemli baskı ve etkileri;

3. Koruma alanlarının belirlenmesi ve haritalanması;

4. İzleme ağının haritalanması;

5. Çevresel hedeflerin listelenmesi;

6. Ekonomik analiz;

7. Önlemler Programının oluşturulması;

8. Özetin de içinde olduğu çok daha detaylı planların hazırlanması;

9. Kamuoyu bilgilendirme ve danışma önlemlerinin özetlenmesi;

10. Havza yönetiminde yetkili otoritelerin listelenmesi;

11. Kamuoyundan bilgi ve yorum alabilmek için iletişim noktaları ve iletişim prosedürünün belirlenmesi.

2003 Sonu

• Ulusal Mevzuata Uyum

• Nehir Havzalarının ve ilgili otoritelerin tanımlanması

2004 Sonu

• Nehir havzalarının karakterizasyonu

• Kirletici kaynaklar ve ekonomik analiz

2006 Sonu

• İzleme ağlarının kurulması

• Kamu ile işbirliği

2009 Sonu

• NEHİR HAVZA YÖNETİM PLANLARININ TAMAMLANMASI

2010 Sonu

• Fiyatlandırma politikalarının oluşturulması

2012 Sonu

• Operasyonel ölçüm programlarının gerçekleştirilmesi

2015 sonu

• ÇEVRESEL HEDEFLERE ERİŞİM

2021• İlk yönetim döngüsünün sonu

2027• İkinci yönetim döngüsünün sonu, hedeflere ulaşmak için nihai tarih

TÜRKİYE’DEKİ DURUM

Havzaların Havza Koruma Eylem Planlarının Hazırlanması Projesi

• 2004 Tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “SuKirliliği Kontrolü Yönetmeliği'nin 5. maddesinde, “Havza Koruma EylemPlanları, DSİ Genel Müdürlüğü ve ilgili kuruluşların görüşleri alınarak Çevre veOrman Bakanlığınca yapılır ve/veya yaptırılır.” ifadesi yer almaktadır.

• Havza Koruma Eylem Planları, bütünleşik havza yönetimi çalışmalarınıntemelini oluşturacaktır.

Havza Koruma Eylem Planlarının Hazırlanması

• Türkiye’deki 25 havza öncelikle su kaliteleri, kirlilik kaynakları, korumaalanları ve su temin kaynakları açısından derecelendirilmiştir.

• Bunlardan 11’inin öncelikli incelenmesi gereği ortaya çıkmış ve 2009-2011arasında TÜBİTAK-MAM tarafından havza koruma eylem planlarıhazırlanmıştır.

Türkiye Havzalarının Havza Koruma Eylem Planları Hazırlanması

• Havzanın genel durumunun tespiti,

• Su kaynaklarının tespiti ve ilgili planlamaların değerlendirilmesi,

• Su kalitesi ve kirlilik yüklerinin hesaplanması,

• Kentsel, yayılı kaynaklar, Organize Sanayi, katı atık sızıntı suyu.

• Çevresel alt yapı tesisleri,

• Kanalizasyon, yağmursuyu ve AAT‘lerin durumları.

• Planlama,

• Ekonomik ve topoğrafik olarak evsel atıksularını ortak arıtabilecek belediyelerin belirlenmesi, fayda maliyet analizlerinin yapılması

• Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tabanlı haritaların oluşturulması ve veri entegrasyonu.

11 havzanın dışında kalan 14 havzanın Havza Koruma Eylem Planları yine TÜBİTAK-MAM tarafından hazırlanmaktadır (2011-2013).

Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (2008)

(Revizyon Aşamasında)

TEBLİĞLER

• Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği (2009)

• Teknik Usuller Tebliği (2009)• İdari Usuller Tebliği (2009)• Hassas ve Az Hassas Su Alanları

Tebliği (2009)• Havzalarda Özel Hüküm Belirleme

Çalışmalarına İlişkin Usul ve EsaslarTebliği (2009)

---------------------------------------------------------------------------------------------

AB Adaylık Sürecinde Ulusal Mevzuata Aktarılan Yönetmelikler

• Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği (2004)

• İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik (2005)

• İçme Suyu Elde Edilen veya Edilmesi Planlanan Yüzeysel Kalitesine Dair Yönetmelik (2005)

• Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (2006)

• Yüzme Suyu Kalitesi Hakkında Yönetmelik (2006)

• Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (2009)

• Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (2010)

• Stabilize Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanımı Yönetmeliği (2010)

• 2010-2017

Özel Hüküm Belirleme Çalışmaları

• Bazı içme ve kullanma suyurezervuarlarında SKKY ilgilihükümlerinin uygulanmasınarağmen su kaynağının mevcut sukalitesinin korunmasındasıkıntılar yaşanmaktadır.

• Bu tür su kaynaklarınınkorunması için, kaynağın vehavzanın özellikleri bilimselçalışmalar ile değerlendirilerek,koruma alanlarının tanımı vekoruma esasları ile ilgili olarak“Özel Hükümler”belirlenmektedir.

• Birçok özel hüküm çalışmasışimdiye kadar tamamlanmıştır.

– Birecik Barajı, 1999

– Kartalkaya Barajı, 2009

– Gökçe Barajı, 2010

– Eğirdir Gölü, 2012

– Atatürk Barajı, 2013

– Porsuk Barajı, 2013

– Beyşehir Gölü, 2017

– Karacaören 1-2 Barajı, 2017

– Gördes Barajı, 2017

– Mamasın Barajı, 2017

Birçoğu da sürmektedir.

NHYP’larının Hazırlanması & Diğer Havza Projeleri

• NHYP’ları 2014 yılında 4 havza için başlamış olup (Meriç-Ergene,Susurluk, Konya ve Büyük Menderes) 2017 yılında tamamlanacaktır.

• Gediz Havzası 2016-2018

• Küçükmenderes Havzası 2017-2019

Sektörel su tahsis projeleri,

Su kalite eylem planları,

Stratejik yönetim planları,

İzleme çalışmaları,

Hassas alanlar eylem planları,

Özümleme kapasitesi hesaplama projeleri,

Kuraklık ve taşkın projeleri ise birçok havzada yürütülmektedir.

Eğiticilerin Eğitimi Projesi

Havza bazında su kalitesinin arttırılmasıamacıyla; havzalardaki karar vericilerinve uygulayıcıların, üniversitelerin, siviltoplum örgütlerinin eğitilmesi içinöncelikle 50 kişilik çekirdek bir eğiticigrubu çeşitli modüller üzerineyetiştirildi.

• Modül 1: Su kütleleri ve tipolojiler

• Modül 2: Mevcut durumun belirlenmesi ve çevresel hedefler

• Modül 3: Baskı & etkiler

• Modül 4: Ekonomik analiz ve izleme

• Modül 5: Havza yönetimi ve eğitim becerileri

İlk Eğitim Antalya’da 01-05 Aralık 2014 tarihinde gerçekleştirildi.

SORUNLAR - YAKLAŞIMLAR

Aktörlerin ve Yönetim Amaçlarının Belirlenmesi

Havza Sisteminin Tanılanması

Ölçüm Ağı İyileştirilmesi

Veri Güvenilirliği

Veri TabanlarınınOluşturulması

Veri Analizleri

Online Veri Aktarımı

Havza Modellemesi

Kararların Sınanması ve Etki Değerlendirmesi

Karar Modelleri

Yönetim Kararlarının Belirlenmesi

Uygulama ve İzleme

Aktörlerin, Yönetim Amaçlarının ve Önerilen Yönetim Planının Sorgulanması

Senaryo Üretimi

Havza

Bilg

i Sis

tem

iK

ara

r Des

tek

Sis

tem

i

Havza Bilgi Sisteminin Oluşturulması

Ölçüm - İzleme Sistemlerinin İyileştirilmesi

Veri Güvenliğinin Araştırılması

Veri Tabanlarının Oluşturulması

Veri Analizleri

Online Veri Aktarımı

DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (DSİ)

•1204 istasyonda yüzeysel su, 136 istasyonda

yeraltı suyu, 456 istasyonda sulama suyu

kalitesinin izlenmesi

•Yüzeysel su analizleri (57 parametre)

mevsimsel (yılda 4 kez)

•Ayrıca ağır metal (6 kez yılda) izlemesi ve

içme suyunda biyolojik analizler

•Yeraltı suyunda (yılda 2 kez) 35 parametre

analiz edilmekte

Mülga Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel

Müdürlüğü

Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü

140 istasyon, 20 parametre

•ÜNİVERSİTELER

•TÜBİTAK

• Ölçüm istasyonları yetersiz.• Ölçüm sıklığı farklı.• Ölçüm dönemi farklı.• İstasyon yerleri farklı.• Veriler farklı yerlerde

tutuluyor.

ULUSAL VERİ TABANIMIZ YOK

Ölçüm Ağlarının İyileştirilmesi

Havza Bilgi Sistemi• Su kalite gözlemlerinin amacı,

• Her bir amaç (suyun yarar kullanımları) için hangi izleme yönteminingerektiği,

• Gözlem ağının teknik tasarımı

– Ölçüm istasyonlarının yeri

– Ölçülecek parametrelerin neler olması gerektiği

– Ölçüm sıklığı

– Ölçüm süresi sistematik olarak planlanmalıdır.

Veri Güvenilirliği• Temsil edici numune almak için uygun örneklem noktasının/noktalarının

bulunması,

• Uygun taşıma koşulları,

• Uygun saklama koşulları,

• Yönetmeliklerle belirlenmiş ölçüm tekniklerinin kullanılması,

• Ölçme (gerekli ekipman-kimyasal madde-personel)

• Verilerin değerlendirilmesi ve saklanması.

Ulusal Su Bilgi Sistemi

• Ulusal Su Bilgi Sistemi Projesi 25 Aralık 2015 tarihinde başlamışolup, Kasım 2018’de tamamlanacaktır.

• Projenin hedefleri aşağıda verilmektedir:

- Ulusal ölçekte su ile ilişkili mevcut ve ulaşılabilir bilgi vegelecekte elde edilecek verilerin depolandığı bir merkezi sistemoluşturulması,

- Su yönetiminin tek sistem üzerinden sağlanması,

- İlgili tüm kuruluşlar arasında su verilerinin paylaşılabilmesi,

- Veri koordinasyonunun sağlanması,

- Ulusal su politikası oluşturulması,

- Havza temelli yönetim,

• Kurumların Ulusal Su Bilgi Sistemine entegrasyonları kademeliolarak gerçekleştirilecektir.

Ulusal Su Bilgi Sistemi

Ulusal Su Bilgi Sistemi aşağıda sıralanan verileri temin edecektir:

• Çevresel Altyapı

• Havza Yönetimi

• İklim Değişikliği

• Yüzeysel Su

• Yeraltı Suyu

• Su Kalitesi

• Taşkın/Kuraklık

• Su Tahsisi

Havza Sınırları ile İl Sınırlarının Çakışmaması Veri Toplamada Sorun

Doğu Karadeniz Havzası Örneği

Aras Havzası

Aktörlerin ve Yönetim Amaçlarının Belirlenmesi

Havza Sisteminin Tanılanması

Ölçüm Ağı İyileştirilmesi

Veri Güvenilirliği

Veri TabanlarınınOluşturulması

Veri Analizleri

Online Veri Aktarımı

Havza Modellemesi

Kararların Sınanması ve Etki Değerlendirmesi

Karar Modelleri

Yönetim Kararlarının Belirlenmesi

Uygulama ve İzleme

Aktörlerin, Yönetim Amaçlarının ve Önerilen Yönetim Planının Sorgulanması

Senaryo Üretimi

Su Yönetimi ile ilgili Kamu Kuruluşları

Orman ve Su İşleri Bakanlığı

•Su Yönetimi Genel Müdürlüğü •Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ )

•Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (DMİ) •Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

•Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü•ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü •İller Bankası

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

•Yenilenebilir Enerji Kaynakları Genel Müdürlüğü

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Sağlık Bakanlığı

İç İşleri Bakanlığı

Kültür ve Turizm Bakanlığı

Kalkınma Bakanlığı

Büyükşehir Belediyeleri Su ve Kanalizasyon İdareleri

İl Özel İdareleri

Nehir havzalarında yönetim sorumluluğunun değişik bürokratik otoritelere verilmiş olması

Her bir otoritenin kendine aityaklaşımları sonucundakaynakların planlanması veyönetilmesi sırasında ciddisorunlarla karşılaşılması

Nehir Havzası Yönetimi Otoritelerinin Oluşturulması ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi

Su kaynakları, çevre yönetimi, tarım vb. konularda sorumlu kurumlar arası

işbirliği ve koordinasyon sürecinin başlatılması ve geliştirilmesi .

•PAYDAŞLARIN Yönetime Dahil Edilmesi

•Halkın Katılımı ve Bilinçlendirilmesi

ULUSAL ÇERÇEVE SU YASASI’NIN ÇIKARILMASI

ARALIK 2009 – AB ÇEVRE FASLI AÇILDI

Müktesebatın kademeli uyumlulaştırılmasına,uygulamasına ve yürürlüğe konmasına yönelikkapsamlı bir stratejinin aşamalar ve takvimlebirlikte sunulması.

Stratejik Çerçeve Belgesi (2007-2013) (69 adet AB mevzuatı – 9 sektör – 400 sayfa)•Yatay (Çevresel Bilgiye Erişim, ÇED ...)• Su Kalitesi• Hava Kalitesi • Atık Yönetimi• Kimyasalların Yönetimi• Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Risk Yönetimi• Doğa Koruma ve Biyolojik Çeşitlilik• Gürültü Yönetimi• GDO

Türkiye’nin, ilgili AT-Turkiye OrtaklıkKonseyi kararlarına göre tabi olunançevre müktesebatının uygulanmasınailişkin yükümlülüklerini yerine getirmesi

Gümrük Birliği kapsamında kalan 5 ABÇevre Mevzuatı için “UygulamaNotları”

•Tehlikeli Kimyasallar Direktifi• Deney Hayvanları Direktifi • Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi• Petrol ve Motorin Kalitesine İlişkin Direktif• Bazı Sıvı Yakıtların Kükürt İçeriğine İlişkin Direktif

AB SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ’NİN ULUSAL MEVZUATA AKTARILMASI

• SINIRAŞAN SULAR SORUNU

• AB SÇD’de HELSİNKİ, ESPOO VE AARHUS SÖZLEŞMELERİ’ne atıf yapılarak, bu sözleşmelerin uygulanmasını zorunlu kılması.

ULUSAL ÇERÇEVE SU YASASI’NIN ÇIKARILMASI

AB ÇEVRE FASLI KAPANIŞ…

• Avrupa Birliği’nin yatay ve çerçeve çevre müktesebatının kabuledilmesi.

• Türkiye’nin, Avrupa Birliği’nin su kalitesi çevre müktesebatınıkabul ederek ilerleme sağlaması.

• Endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi çevre müktesebatını kabuletmesi.

• Doğa koruma ve atık yönetimini de içerecek şekilde, geri kalansektörlerde müktesebata uyumlu sürdürmesi ve katılım tarihinde AByükümlülüklerine ilişkin tamamen hazır olduğunu göstermesi.

• Denetim hizmetlerini de içerecek şekilde idari kapasiteyi vekoordinasyonu geliştirmeye devam etmesi ve hazır hale getirilmesi.

• Ek Protokol yükümlülüklerinin yerine getirilmesi.