Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Biznes Planet Rregullatore të KRU-ve
Vehbi Duraku Autoriteti Rregullator për Shërbimet e Ujit-ARRU
Prishtinë, Nëntor 2017
Baza Ligjore
Ligji Nr. 05/L -042 Për Rregullimin e Shërbimeve të Ujit
• Përcaktimin e tarifave të drejta dhe të arësyeshme dhe të mundësojnë qëndrueshmërinë financiare të ofruesve të shërbimeve;
• Aktet që duhet te hartohen nga ofruesit e shërbimeve dhe të aprovohen nga Autoriteti, përfshijnë:
Planet e biznesit;
Planet e menaxhimit të aseteve;
Planet afatgjata të investimeve;
Planet e menaxhimit të thatësisë;
Planet e furnizimit me ujë në situata të emergjencave;
• Ligji Nr. 03/L-087 - Ligji për ndërmarrjet publike – KRU-të janë të obliguara të dorëzojnë planet e tyre të Biznesit tek aksionari
Historiku i proceseve tarifore
• Proceset tarifore një vjeçare
Procesi Tarifor 2006-2007
Procesi Tarifor 2007-2008
• Në vitin 2008 kemi filluar procesin tonë të parë të shqyrtimit tre vjeçarë të tarifave (2009- 2011). – Bazohet në projeksione largëpamëse të shpenzimeve,
investimeve kapitale, bazën rregullatore të aseteve dhe lejimit për kthim në kapital të mjaftueshëm për të tërhequr investitorët në sektor.
– Tarifat janë vendosur mbi nivelet e çmimeve të vitit bazë (2008) për tre vitet e periudhës së shqyrtimit.
Procesi i shqyritimit të Planeve të Biznesit (I)
Konsultimet mes KRU dhe Rregullatorit të cilat fillojnë nga fundi i kuartalit të parë të vitit të fundit tarifor.
Të dhënat Primare të Biznes Planit Rregullator
• Të dhënat operative
• Të dhënat komerciale
• Menaxhimi i aseteve
• Burimet e financimit
• Të dhënat shtesë të Biznes Planit Rregullator
• Kthimi në Kaptial
• Kushtet kufizuese
• BRRA
• Zhvlerësimi sipas kostos aktuale
Kontabilitetit
Rregullator
Menaxhimi i
aseteve
Operative
Komerciale
Financimi
Performanca,
p.sh. UPF dhe
numri i konsumatorëve,
Konsumi ne m3
Performanca,
e.g. Shkalla e
arkëtimit
Projeksionet e
shpenzimeve
operative
Investimet,
mirëmbajtyja
kapitale and
rritja kapitale
Burimet e
financimit,
grantet etj.
Baza
rregullatore e
aseteve,
zhvlerësimi
sipas kostos
aktuale
Udhëzimet
nga ARRU
Kthimi në
kapital, kushtet
e kufizimeve
Të dhënat primare të planit të
biznesit
Të dhënat shtesë të Planit të
Biznesit
Plani i
Biznesit Modeli Tarifor
Projeksionet e
shpenzimeve dhe
performanca
Tarifat
Aplikacioni Tarifor
Caqet e pajtuara të
performancës
Pasqyrat financiare
të projektuara
Procesi i shqyrtimit të Planit të Biznesit (II)
Procesi për dorëzimin e aplikacionit për tarifa varet nga biznes planet rregullatore,
kontabiliteti rregullator dhe nga dokumente tjerë mbështetëse të ARRU, këto të fundit
duhet të inkorporohen në modelin e biznes planit rregullator.
Konsumatorët dhe ndërsubvencionimi
Ngarkesa volumetrike për ujë
Ngarkesa volumetrike për ujëra të zeza
Tarifa fikse mujore
Ngarkesa volumetrike për ujë
Ngarkesa volumetrike për ujëra të zeza
Tarifa fikse mujore
Konsumatorët shtëpiak Konsumatorët jo-shtëpiak
Ndërsubvencionimi (ɳ) Për ujë; ɳ <2
Për ujëra të zeza; ɳ >2
Parimi i kalkulimit të tarifës sipas BPRR
Tsh - Tarifa për konsumatorët shtëpiak
TJ.sh - Tarifa për konsumatorët jo-shtëpiak (Biznese, Institucione dhe Industri)
ɳ - Koeficienti i ndërsubvencionimit
K.H - Kërkesa për të hyra
(Shpenzimet operative; Mirëmbajtja Kapitale; Kthimi në Kapital)
Ash - Shitjet e arkëtuara për konsumatorët shtëpiak (m3)
Ash - Shitjet e arkëtuara për konsumatorët biznesor në (m3)
Ash - Shitjet e arkëtuara për konsumatorët Industrial në (m3)
Ash - Shitjet e arkëtuara për konsumatorët Institucionalnë (m3)
K.H Tsh = -------------------------- [€/m3] Ash+ɳ(Ab+AIns+AInd) TJ.sh = ɳ x Tsh
Përtëritja Infrastrukturë
Rritja Infrastrukturë
Rritja Jo-infrastrukt.
Zëvendësimi Jo—infrastrukt.
Infrastrukturë
(asete nëntoksore)
Jo infrastrukturë
(asete mbitoksore)
1/70
1/70
Kthimi në kapital
Përtëritja e Infrastrukturës
Zhvlerësimi sipas kostos
aktuale
Shpenzimet operative
4 %
4 %
Kons. Shtëpiak
Norma e hargjimit të ujit
% e arkëtimit
Kons. Biznesor & industria
Norma e hargjimit të ujit
% e arkëtimit
Kons. Institucional
Norma e hargjimit të ujit
% e arkëtimit
BRRA Investimet gjatë vitit
Kërkesa për të hyra
(€)
Arkëtimi
(m3)
Tarifa
(€/m3)
K.H Tsh = ---------------- Ash+ɳ(Ab+AI)
=
Zbrit tarifën mujore fikse
Zbrit taksën e kyçjes
1/35
TJ.sh = ɳ x Tsh
ɳ - Koeficienti i ndërsubvencionimit
Ndikimi i investimeve në Tarifa sipas BPRR
Sfidimi i planeve të biznesit
Shpenzimet operative për furnizim me ujë
a) Resurset dhe trajtimi i ujit (duke përjashtuar Energjinë Elektrike)
b) Shpenzimet e distribuimit të ujit për km të gypit ( me perjashtim te energjisë)
c) Aktivitetet Biznesore për ujë për konsumatorë
Shpenzimet operative për shërbimet e ujërave të ndotura
a) Grumbullimi i ujërave të ndotura për km të gypit (me përjashtim të energjisë)
b) Aktivitetet biznesore për konsumatorë për ujëra të ndotura
Analiza e regresionit linear në distribuim të ujit
ARRU
Shpenzimet e distribuimit të ujit për km të gypit
(me përjashtim të energjisë)
Biznes Planet Rregullatore 2012-2014
• Proces i avancuar softuerik për llogaritjen e tarifave.
• Nëpërmjet kuadrit rregullator baza e raportimit të të dhënave është shumë më e përmirësuar.
• Kemi bërë ndërlidhjen e BPRR me Modelin softuerik për kalkulimin e tarifave.
• Për dallim nga BPRR 2009-2011 kemi marrë për bazë edhe indeksimin e tarifa me lëvizjet inflatore në vend.
Pamje të Biznes Planit Rregullator
Përmbushja e caqeve të BPRR në nivel sektori (2012-2014)
Grupi i te dhenave Komponentet e matjes
se performances
Pesha komponentes ne
grup
Pesha e grupit
Totali Pesha
individuale
Te dhenat teknike
Prodhimi i Ujit 35% 25.00%
100%
8.75%
Humbjet e Ujit 25% 25.00% 6.25%
Faturimi i ujit 25% 25.00% 6.25%
Nr i konsumatoreve 15% 25.00% 3.75%
Te dhenat financiare
Shpenzimet operative per uje 20% 45.00% 9.00%
Shpenzimet operative U.Z 10% 45.00% 4.50%
Faturimi uje 20% 45.00% 9.00%
Faturimi per U.Z 15% 45.00% 6.75%
Arketimi per uje 20% 45.00% 9.00%
Arketimi per U.Z 15% 45.00% 6.75%
Investimet vetanake
Investimet vetanake per uje 70% 30.00% 21.00%
Investimet vetanake per U.Z 30% 30.00% 9.00%
0%
5%
10%
15%
20%
Prodhimi i Ujit
Humbjet e Ujit
Faturimi i ujit
Nr i konsumatoreve
Shpenzimet operative
per uje
Shpenzimet operative
U.Z
Faturimi uje
Faturimi per U.Z
Arketimi per uje
Arketimi per U.Z
Investimet vetanake
per uje
Investimet vetanake
per U.Z
SEKTORI Caqet nga ARRU
% e realizimit të cakut
64%
Biznes Planet Rregullatore 2015-2017 dhe 2018-2020
• Është vazhdimësi e BPRR 2012-2014
• Nuk është bërë ndonjë ndryshim substancial, përpos disa ndërhyrjeve të nevojshme për t’u përshtatur rrethanave në vend.
• Monitorimi i caqeve ka vazhduar përmes 4 raporteve mbi përmbushjen e caqeve.
• Shuma e investimeve kapitale të realizuara ka pasur ngecje tek disa kompani.
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
Prodhimi i Ujit
Humbjet e Ujit
Faturimi i ujit
Nr i konsumatoreve
Shpenzimet operative
uje
Shpenzimet operative
U.Z
Faturimi uje
Faturimi per U.Z Arketimi per uje
Arketimi per U.Z
inv. Resurse dhe trajtimi
i ujit
inv. Distribuim
inv. Aktivitetete
biznesore uje
Inv. Grumbullimi i u.z
Inv. Aktivitete biznesore
u.z
SEKTORI 2015 Kompania Ideale
% e realizimit te caqeve
68%
Përmbushja e caqeve të BPRR për vitin 2015
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
Prodhimi i Ujit
Humbjet e Ujit
Faturimi i ujit
Nr i konsumatoreve
Shpenzimet operative uje
Shpenzimet operative U.Z
Faturimi uje
Faturimi per U.Z Arketimi per uje
Arketimi per U.Z
inv. Resurse dhe trajtimi i ujit
inv. Distribuim
inv. Aktivitetete biznesore uje
Inv. Grumbullimi i u.z
Inv. Aktivitete biznesore u.z Kompania Ideale
% e realizimit te caqeve
74%
Përmbushja e caqeve të BPRR për vitin 2016
0
2,000,000
4,000,000
6,000,000
8,000,000
10,000,000
12,000,000
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
INVESTIMET KAPITALE VETANAKE NDËR VITE
Aprovuara
Realizuara
Arkëtimi i ulët
Rritja e shpenzimeve
Sfidat dhe diskutimet
• Si të përmirësohet BPRR me anë të mekanizmave rregullatore në mënyrë që KRU-të të performojnë më mirë?
• Si të veprohet që KRU-të t’i përmbushin obligimet e tyre ndaj Biznes Planeve Rregullatore, me theks të veqantë invstimet kapitale?
• A duhet Rregullatori të bazohet në mekanizma të atillë që shpërblejnë dhe ndëshkojnë KRU-të, varësisht prej performancës së tyre? (Me ndëshkim nënkuptohet që KRU-ve t’u merren paratë që u janë dhënë për investime të cilat nuk i kanë realizuar)
• Si mundet Rregullativa eknomike e ujit dhe ujërave të ndotura të përmirësojë shkallën e arkëtimit?
• A është i përshtatshëm afati kohor 3 vjeqar i procesit tarifor?
• Cfarë mekanizma duhet përdorur që KRU-të të dorëzojnë planet më të qëndrueshme të biznesit?
FALEMINDERIT PËR VËMENDJE!