Zielona energia – zielone województwo – str. 1

Złote Grusze 2010 rozdane! – str. 2

BIULETYNNr 4/

2010

ISSN

208

1-06

95

Nr

42010

Publikacja dystrybuowana jest bezpłatnie

Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Łódzkiego

Spis treści

Zielona energia, zielone województwo

– Fundusze europejskie na energetykę odnawialną

na obszarach wiejskich w województwie łódzkim str. 1–2

Złote Grusze 2010 rozdane! str. 2–3

Inicjatywy Leader ciąg dalszy str. 4

Oczekiwania gości gospodarstw agroturystycznych str. 5–6

III EFMR zakończone str. 6–7

Grupy producenckie w Łódzkiem str. 8–9

Już po raz czwarty w tym roku oddaję w Państwa ręce Biuletyn Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Łódzkiego.

W tym numerze przedstawimy Państwu laureatów drugiej edycji konkursu na najlepsze gospodarstwo agroturystyczne Złota Grusza. Przybliżymy również temat wykorzystania funduszy europejskich na wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych w naszym województwie. Nie zabrak-nie informacji o przebiegu III Europejskiego Forum Młodych Rolników, pokażemy również jak radzą sobie grupy producentów rolnych w naszym regionie.

Pierwsze lata funkcjonowania Sieci pokazały, że jej działalność na wszystkich szczeblach w cieka-wy sposób promuje wieś oraz wpływa na rozwój środowisk wiejskich. Konieczne jest jednak umacnianie współpracy z partnerami KSOW, kontynuacja dialogu, który jest płaszczyzną do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, przyczyniając się do zrównoważonego rozwoju wsi w naszym regionie.

Jestem przekonany, że obecny numer Biuletynu będzie dla Państwa ciekawą lekturą, a zawarte w nim informacje i wskazówki pomogą w podejmowaniu działań i dokonywaniu zmian w naszym regionie.

Życzę interesującej lektury!

Marszałek Województwa Łódzkiego

1

W perspektywie najbliższych 20 lat glo-balny popyt na produkty i usługi związane z pozyskiwaniem, przetwarzaniem i dostar-czaniem energii ze źródeł odnawialnych bę-dzie rósł szybciej niż w sektorze technologii komputerowych na przełomie XX i XXI wieku. Aby zrealizować cele założone w Polityce Ener-getycznej Polski do roku 2030, średnioroczny wzrost udziału OZE w bilansie zużycia energii pierwotnej powinien być dwudziestocztero-krotnie wyższy niż obecnie. Rozwój energetyki odnawialnej stanowi niepowtarzalną szansę dla obszarów wiejskich w regionie łódzkim.

Województwo łódzkie to nie tylko miejsce, w którym znajduje się największa na świecie elektrownia wytwarzająca energię elektryczną z węgla brunatnego. Region charakteryzuje się najlepszym nasłonecznieniem w skali kraju, bardzo dobrą wietrznością oraz doskonałymi warunkami dla rozwoju energetyki opartej o biomasę i biogaz. Mimo tak dobrych warun-ków naturalnych obecnie udział energii odna-wialnej w wojewódzkim bilansie energetycz-nym wynosi zaledwie 0,2%. Ta sytuacja ma się zmienić dzięki funduszom europejskim.

Rozstrzygnięte zostały już pierwsze kon-kursy na fundusze europejskie na energetykę odnawialną w województwie łódzkim w latach 2007-2013. Rezultaty projektów zobaczymy już niebawem, np. w oświetlonej ogniwami foto-woltaicznymi Daszynie, która uzyskała wspar-cie ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz Wojewódzkiego Fundu-szu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi. Już w tym roku na wiejskich drogach w Daszynie będą świeciły lampy solarne, któ-rych projekt techniczny został przygotowany we współpracy z Politechniką Łódzką.

Prawdziwy boom inwestycyjny dopiero jednak się rozpocznie. W Rawie Mazowieckiej, Błaszkach, Rząśni i Kleszczowie można spodzie-wać się dużych projektów (każdy o wartości powyżej 10 mln zł) fi nansowanych ze środków ogólnopolskich w ramach Programu Opera-cyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ)1.

Zielona energia, zielone województwo – Fundusze europejskie na energetykę odnawialną na obszarach wiejskich w województwie łódzkim

Wkrótce powstaną pierwsze biogazownie, farmy wiatrowe i elektrociepłownie geotermalne.

To nie koniec unijnych inwe-stycji w energetykę odnawialną w regionie. Kolejny zastrzyk eu-ropejskich funduszy będzie po-chodził z Regionalnego Progra-mu Operacyjnego Województwa Łódzkiego (RPO WŁ). Spośród wszystkich 16-stu Regionalnych Programów Operacyjnych w Pol-sce budżet przeznaczony na inwestycje energe-tyczne jest największy właśnie w Łódzkiem. Kon-kurs na inwestycje w energetykę odnawialną zakończył się w czerwcu. Złożono 87 wniosków, na kwotę przekraczającą 400% dostępnych środków. Urząd Marszałkowski w Łodzi zaakcep-tował pod względem formalnym 27 projektów, wśród których zdecydowaną większość stano-wią projekty związane z energetyką wiatrową i słoneczną. Wśród wniosków zaakceptowanych pod względem formalnym można znaleźć pro-jekty realizowane w gminach, które już poznały się na energii odnawialnej – m.in. w Daszynie, Błaszkach, Pątnowie czy Rząśni.

13 października 2010 r. została ogłoszona lista wniosków o dofi nansowanie pozytywnie ocenionych pod względem zgodności z kryte-riami oceny merytorycznej dla Działania II.9 Od-nawialne źródła energii w RPO WŁ 2007-2013. Znalazło się na niej 20 projektów, o łącznej war-tości ponad 150 mln zł. Dominują inwestycje w instalacje solarne (gmina Daszyna, Krośniewice, Maków, Rząśnia, Aleksandrów Łódzki, powiat skierniewicki) i kotłownie na biomasę, ale są również elektrownie wiatrowe (gmina Działo-szyn, Wolbórz, Sławno, Pudzików, Bedlno).

Zatwierdzone zostały też projekty wy-korzystania odnawialnych źródeł energii dla potrzeb Politechniki Łódzkiej, kompleksowa termomodernizacja obiektów wojewódz-kiego specjalistycznego szpitala im. dr Wł. Biegańskiego w Łodzi z wykorzystaniem od-nawialnych źródeł energii oraz projekt Mię-

dzynarodowych Targów Łódzkich w zakresie pozyskiwania energii geotermalnej dla celów grzewczych i chłodniczych obiektów wysta-wienniczo-konferencyjnych.

Inwestować w energetykę odnawialną będzie też Komenda Wojewódzka Państwo-wej Straży Pożarnej w Łodzi i Związek Gmin Regionu Kutnowskiego.

Chociaż niektóre źródła unijnych dotacji na energetykę odnawialną już się wyczerpały, to jeszcze nie koniec europejskich funduszy na OZE. Potencjalnym inwestorom pozostaje do dyspozycji Program Rozwoju Obszarów Wiej-skich, z którego można sfi nansować działania związane z odnawialnymi źródłami energii w ramach następujących osi priorytetowych:Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolne-go i leśnego1. Modernizacja gospodarstw rolnych.2. Zwiększenie wartości dodanej podstawo-

wej produkcji rolnej i leśnej.Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i róż-nicowanie w kierunku działalności nierolniczej1. Różnicowanie w kierunku działalności nie-

rolniczej.2. Tworzenie i rozwój mikro-przedsiębiorstw.3. Podstawowe usługi dla gospodarki i lud-

ności wiejskiej.Niezmiennie od wielu lat źródłem środków

dla współfi nansowania inwestycji proekolo-gicznych jest Narodowy i Wojewódzkie Fundu-sze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, które w 2009 roku obchodziły 20-lecie.

2

Narodowy Fundusz stosuje następujące formy dofi nansowania:1) niskooprocentowane pożyczki;2) dotacje;3) przekazanie środków jednostkom budże-

towym;4) nagrody za działalność na rzecz ochrony

środowiska i gospodarki wodnej, niezwią-zaną z wykonywaniem obowiązków pra-cowników administracji rządowej i samo-rządowej;

5) udostępnianie środków fi nansowych ban-kom;

6) udostępnianie środków fi nansowych wo-jewódzkim funduszom ochrony środowi-ska i gospodarki wodnej;

7) poręczenia.W ramach Systemu Zielonych Inwestycji

NFOŚiGW realizuje następujące programy, dedykowane szeroko rozumianej energetyce odnawialnej:

Program dla przedsięwzięć w zakresie odna-wialnych źródeł energii i obiektów wysokos-prawnej kogeneracji

Zarządzanie energią w budynkach użytecz-ności publicznej

Biogazownie rolnicze Elektorciepłownie i ciepłownie na biomasę Budowa i przebudowa sieci elektroenerge-

tycznych w celu podłączenia odnawialnych źródeł energii wiatrowej.

Szczegóły dotyczące zasad dofi nanso-wania NFOŚiGW, regulaminy konkursów i in-

formacje na temat wymaganej dokumentacji można znaleźć na stronie www.nfosigw.gov.pl.

Fundusze na energetykę odnawialną nie dotyczą tylko inwestycji. Unia Europejska wspiera także kapitał ludzki, który jest podsta-wą rozwoju odnawialnej energii w Łódzkiem. W tym celu powstał projekt „Bioenergia dla Regionu – Zintegrowany Program Rozwoju Doktorantów”, w ramach którego młodzi na-ukowcy prowadzący badania w dziedzinie energetyki odnawialnej mają szanse na uzy-skanie stypendium w wysokości 3000zł/mie-siąc oraz wsparcia eksperckiego praktyków OZE. Rekrutacja do projektu właśnie się roz-poczyna – szczegółowe informacje są dostęp-ne na stronie www.bioenergiadlaregionu.eu.

źródło: Mapa inwestycji OZE w województwie łódzkim fi nansowanych w ramach PO IiŚ, RPO WŁ i PROW, SDG Pro-Akademia, październik 2010

1Projekty zostały umieszczone na liście podstawowej projek-tów rekomendowanych do dofi nansowania po ocenie mery-torycznej I stopnia w ramach Działania 9.4 PO IiŚ

Dr Ewa Kochańska SDG Pro-Akademia

– Partner Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich

Klaster Bioenergia dla Regionu

Wybraliśmy najlepsze gospodarstwo agroturystyczne w województwie łódzkim! Już po raz drugi Sekretariat Regionalny Kra-jowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Łódzkiego przy współpracy z Departamentem Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Łodzi, przeprowadził kon-kursu, którego celem było nagrodzenie go-spodarstw wyróżniających się atrakcyjnością. Wszystkie zgłoszone do udziału w konkursie gospodarstwa odwiedziła komisja, która oce-niała przede wszystkim wygląd zewnętrzny, ofertę turystyczną, czy atrakcyjne formy wy-poczynku, a także wpływ na kreowanie przy-jaznego wizerunku wsi w naszym regionie.

Spośród wszystkich zgłoszeń, jakie nadeszły, 28 wybrano do kolejnego eta-pu. Wybór najlepszego gospodarstwa był bardzo trudny, zwłaszcza, że kandydaci ry-walizowali ze sobą w dwóch kategoriach: gospodarstwo agroturystyczne tradycyjne oraz gospodarstwo agroturystyczne. W ka-tegorii pierwszej zwycięstwo przyznano panu Pawłowi Lasocie i jego gospodarstwu „Na Grobli” w Mieleszynku. Kolejne miejsca na podium w tej kategorii zajęli: II miejsce – państwo Jarosława i Roman Woynarowscy i gospodarstwo „Miodowy Raj” w Łasieczni-kach oraz III miejsce – pan Wiktor Śpionek i gospodarstwo „Dolina Koni” w miejscowo-ści Dłutówek. Zwycięzcą drugiej kategorii został pan Robert Kalicki, właściciel go-spodarstwa „Agroturystyka Gajówka Pilica” w Łęgu Ręczyńskim. Miejsce drugie zajęli

Złote Grusze 2010 rozdane!

3

państwo Małgorzata i Jan Synowiec gospo-darze w „Synocówce” w Tkaczewskiej Górze, a miejsce trzecie – państwo Ewa i Krzysztof Kluzowscy oraz ich gospodarstwo „Leśny Dworek” w miejscowości Golesze Parcela.

Laureaci konkursu otrzymali statuetki „Zło-tej Gruszy” oraz atrakcyjne nagrody fi nansowe:

– za I miejsce – 3000 zł– za II miejsce – 2000 zł– za III miejsce – 1000 zł

W tym roku, podobnie jak w ubiegłym, wszystkie gospodarstwa zostaną zaprezen-towane w katalogu gospodarstw agrotury-stycznych, wydawanym przez Sekretariat

Lp. Nazwa gospodarstwa Właściciel

1 Agroturystyka Gajówka Pilica w Ręcznie Robert Kalicki

2 Pustkowie w Poddębicach Danuta Matkowska

3 Kamieniec w Żarnowie Barbara Gustavsson

4 Agrobor w Sulejowie Roman Borusławski

5 Napoleońska Zagroda w Kamieńsku Aneta Ostrowska

6 Nad Strugą w Pątnowie Beata i Ireneusz Kalembowie

7 Jolanta i Sławomir Zwierzchowcy w Mniszkowie Sławomir Zwierzchowski

8 Gospodarstwo Agroturystyczne Bogumił Sulikowski w Wolborzu Bogumił Sulikowski

9 Nowy Dwór w Inowłodzu Alicja Płoszyńska

10 Końska Zagroda w Inowłodzu Ramona Adamczewska

11 Teresa Purgał w Aleksandrowie Teresa Purgał

12 Jola w Smardzewicach Witold Wojtaszek

13 Leśna Dolina w Siedlątkowie Krystyna Juda

14 Owczarenka w Poddębicach Mariola Stawiszczyńska

15 Miodowy Raj w Bolimowie Jarosława i Roman Woynarowscy

16 Pod Lasem we Wróblewie Jadwiga Bobrowska

17 Majka w Gorzkowicach Grażyna Płuciennik

18 Politowizna w Kowiesach Elżbieta Książkiewicz

19 Ranczo nad Wartą w Krzeczowie Zenon Sosnowski

20 Synocówka w Tkaczewskiej Górze Małgorzata i Jan Synowiec

21 Na Grobli w Mieleszynku Paweł Lasota

22 Leśny Dworek w Wolborzu Ewa i Krzysztof Kluzowscy

Dotychczasowi uczestnicy konkursu na najlepsze gospodarstwo agroturystyczne:

23 Jagoda w Galewicach Małgorzata Borowska

24 Letnisko Rozalia w Zgierzu Jolanta Kosiorek

25 Brzozowy Gaj w Kiełczygłowie Barbara Depta

26 Kamyk w Borkowicach Mokrych Anna Koźlik

27 Agroturystyka Arleta Tuz w Bolesławcu Arleta Tuz

28 Dolina Koni w Dłutowie Wiktor Śpionek

29 Gościniec nad Prosną w Bolesławcu Mariusz Mączka

30 Przystań w Brzezinach Lechosław i Janina Adamczyk

31 Janina Rękas w Brzezinach Janina Rękas

32 Bumerang w Lipcach Reymontowskich Jolanta Foks

33 Leśny Zakątek w Woli Załężnej Jolanta i Janusz Macierzyńscy

34 Wiesława Świstak w Łaznowskiej Woli Wiesława Świstak

35 Zagroda w Galewicach Dariusz Kacprzak

36 Pustkowie w Poddębicach Danuta Matkowska

37 Zofi a Zagdańska w Rodzicach Małych Zofi a Zagdańska

38 Lary-Zacisze w Klonowej Stanisława i Stanisław Ługowscy

39 Hubert Rosak w Bronisławowie Hubert Rosak

40 Nad Strugą w Pątnowie Beata Kalemba

41 Stajnia „u Kowala” w Nieborowie Jolanta Ciuk

42 Na Skraju Lasu w Poddębicach Dorota Gortat

43 Anna i Henryk Olejniczakowie w Poddębicach Anna i Henryk Olejniczakowie

44 Gospodarstwo Agroturystyczne w Wolborzu Mirosława Kopińska

45 Tarnowa w Poddębicach Anna Kowalewska

Regionalny KSOW Województwa Łódzkiego. Informacje o konkursie dostępne są na porta-lu lodzkie.ksow.pl.

Natalia KudraUrząd Marszałkowski w Łodzi

Fot. Sekretariat Regionalny KSOW

Laureaci Złotej Gruszy 2010

4

Inicjatywy Leader ciąg dalszy

W poprzednim artykule rozpoczęliśmy krótką podróż po obszarze inicjatywy leader. Zapraszam dziś do jej kontynuowania i przyj-rzenia się temu, co minione miesiące dały obszarom wiejskim w wyniku zaangażowania łódzkich stowarzyszeń. Trochę historii.

W czerwcu ubiegłego roku, Samorząd Województwa Łódzkiego podpisał umowy na wybór lokalnej grupy działania do realiza-cji lokalnej strategii rozwoju z dwudziestoma LGD naszego regionu. Były w nim i te, które wykorzystując miniony okres programowania zbudowały swoje struktury wcześniej, i te, któ-re rozpoczęły swoją działalność zaledwie kilka miesięcy temu. Każda z dwudziestu funkcjo-nujących w naszym województwie LGD dzia-ła w oparciu o stworzoną przez siebie lokalną strategię rozwoju, dokument, który w oparciu o posiadane zasoby wskazuje kierunki działań i określa pulę środków na nie. Pula środków nie jest przypadkową, warunkuje ją liczba miesz-kańców objęta lokalną strategią (LSR), i tak:

Liczba mieszkańców x 148 zł = dostępna pula środków na lata 2007-2013, w tym:– wdrażanie LSR: liczba mieszkańców x 116 zł.– wdrażanie projektów współpracy: liczba

mieszkańców x 3 zł.– funkcjonowanie LGD: liczba mieszkańców

x 29 zł.Przytoczone kwoty mogą się wydawać

niewielkie, przyjrzyjmy się im jednak chwilę i potraktujmy je globalnie. W województwie łódzkim blisko 69% powierzchni objętej jest inicjatywą leader, co przekłada się na uczest-nictwo 110 gmin i 70% ludności wiejskiej ob-jętej działaniami osi IV PROW. Gdyby przyjrzeć się specyfi ce stowarzyszeń działających na te-renie naszego kraju, nietrudno będzie znaleźć te, których głównym źródłem utrzymania są darowizny, również te w postaci odliczanego procentu przy rozliczaniu rocznego PIT. Pręż-niej działające fundacje, głównie te pod pa-tronem telewizji polskiej należą do znikomej grupy stowarzyszeń zarządzających napraw-dę dużymi budżetami. I oto w takiej właśnie rzeczywistości, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich daje możliwość funkcjonowania or-

ganizacjom, stowarzyszeniom, fundacjom po-przez fi nansowanie ze środków europejskich. Nie lada możliwość, bo mówimy tu o kwotach z pewnością niedostępnych innym stowa-rzyszeniom. Największa w naszym regionie lokalna grupa, na realizację swojej strategii przeznaczyć może kwotę ponad 12 milionów złotych, kolejna ponad 11 mln., 9 mln., 6 mln., 5 mln itd., aż do tej najmniejszej, bo składają-cej się z zaledwie jednej gminy, gminy Drzewi-cy, lokalnej grupy działania Nad Drzewiczką, posiadającej pulę środków w wysokości 1 mln 600 tys. zł. Przytoczone przeze mnie kwoty, zgodnie z podziałem każdej z grup skiero-wane są zgodnie z potrzebami mieszkańców zamieszkałych na terenie objętym działaniem poszczególnych grup. Z unijnego tortu naj-więcej w naszym województwie, bo ponad 50% środków planuje się przeznaczyć na re-alizację inwestycji poprzez działanie Odnowa i rozwój wsi. Drugi w kolejności strumień środków (24%) ma zostać skierowany na re-alizację małych projektów (do 25 tys. zł), cie-szących się jak dotąd największym zaintere-sowaniem benefi cjentów, następnie działanie Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz Różnicowanie w kierunku działalności nierol-niczej. Plany lokalnych grup działania spisane w strategiach z pewnością zweryfi kują pierw-sze nabory wniosków, które w całym woje-wództwie zostały już uruchomione. Już dziś otrzymujemy pierwsze sygnały, że potrzeby realizowania tych najmniejszych projektów, a więc fi nansowania poprzez środki unijne tych wszystkich zdarzeń, które wpisały się w koloryt łódzkiej wsi (chociażby dożynki, czy cykliczne imprezy okolicznościowe, takie jak tradycyjne żniwa czy noc świętojańska) są dużo większe niż zakładało się to w pierwot-nych strategiach rozwoju. Rzeczywistość więc zweryfi kuje jak duże kawałki wspomnianego tortu skonsumowane zostaną na poszczegól-ne działania. Do Urzędu Marszałkowskiego

w Łodzi wpłynęło do dziś blisko 400 wnio-sków z lokalnych grup działania. Liczba ta mówi o aktywności łódzkich stowarzyszeń i coraz większej świadomości mieszkańców o możliwościach jakie daje inicjatywa leader. Ogólna kwota skierowana przez Samorząd Województwa Łódzkiego na realizację pomy-słów, od tych najmniejszych do dużych, inwe-stycyjnych, takich jak budowa czy przebudo-wa w ramach Odnowy i rozwoju wsi wynosi wg stanu na dzień 30 września 2010, ponad 108 milionów złotych. Dzięki tym środkom możliwa jest integracja mieszkańców wsi, po-prawa warunków w jakich mieszkają i pracują, ale możliwy jest również taki rozwój małych miejscowości, który umożliwia rozwój gospo-darczy poprzez choćby realizację inwestycji w kierunku rozwinięcia turystyki czy agrotu-rystyki. To tak, jakby podarować nie złowioną rybę a wędkę, która przynosić będzie stały do-chód w oparciu o posiadanie bogactwo przy-rody, w oparciu o dziedzictwo kulturalne ale i również dziedzictwo kulinarne, które każde-go dnia staje się w naszym regionie rozpozna-walną marką godną podania na najlepszych stołach świata.

Wpisane w nasz region coraz silniej lokal-ne grupy działania stanowią drogowskaz dla rozwinięcia wszystkich tych inicjatyw, które poprzez aktywizowanie mieszkańców wokół wspólnego celu dają poczucie przynależności do miejsc, w których się mieszka, pracuje, i któ-re stają się najważniejszym miejscem na ziemi.

Maria Kaczorowska Urząd Marszałkowski w Łodzi

5

Liczba gospodarstw agroturystycznych w Łódzkiem wynosi 287 (X 2010), obserwując lata ubiegłe – powoli wzrasta. Jest szansa, że wahający się z otwarciem tego typu działal-ności skorzystają z możliwości unijnego dofi -nansowania poprzez Lokalne Grupy Działania w ramach PROW, w których nabory właśnie trwają. Można mieć nadzieję że w niedługim czasie oferta turystyczna obszarów wiejskich naszego regionu się zwiększy. Ten fakt budzi (tak jak w każdej działalności gospodarczej) podstawowe pytanie: czy będzie wystarczają-ca liczba chętnych do skorzystania z obiektów agroturystycznych, czy „da się na tym zaro-bić”? We wcześniejszych numerach Biuletynu KSOW WŁ sygnalizowałem kwestię atrakcji tu-rystycznych, tworzonych przez samorządy lub kapitał prywatny, które interesują turystów. Pisałem również o różnorodnych szlakach turystycznych, które ukierunkują wędrówki ludzi. O przyrodniczej atrakcyjności Łódzkie-go: 7 parków krajobrazowych, 2 dużych zbior-ników wodnych i pięknych dolin rzecznych, przekonywać nikogo nie potrzeba.

Rozwijająca się aglomeracja łódzka, są-siedztwo Śląska, Wielkopolski, Mazowsza – zamożnych regionów Polski – to potencjał ludnościowy, o który warto powalczyć. Nad-chodzące lata to dla wypoczynku i rekreacji znalezienie się w obszarze nowego zjawiska – przemysłu czasu wolnego! Wiąże się to ze znacznym rozszerzeniem oczekiwań turystów. Dodatkowo pojawiły się rozliczne potrzeby związane z uprawianiem nowych dyscyplin turystyki aktywnej, z realizacją zaintereso-wań i pasji, ekologicznym stylem życia czy też poszukiwaniem inspiracji twórczych. Owe oczekiwania gości są dużym wyzwaniem dla gospodarstw agroturystycznych.

Ewolucja gospodarstw agroturystycz-nych, ich dostosowywanie się do potrzeb ryn-ku, konieczność konkurowania z innymi, po-woduje tworzenie się specjalizacji. Mieszanie się agroturystyki z innymi rodzajami turystyki wiejskiej pokazuje coraz bardziej rozbudowa-ny i różnorodny obraz oferty obszarów wiej-skich. Taka sytuacja znacznie utrudnia ocenę

gospodarstw, które uczestniczą w konkursach. Wiele z nich jest nieporównywalnych, więk-szość w swoim rodzaju stanowi dużą atrakcję i wymaga wyróżnienia. W tegorocznym kon-kursie Złotej Gruszy wprowadzono podział na gospodarstwa tradycyjne (założono, że więcej przychodów jest z działalności rolni-czej, zaś turystyka jest dodatkowym źródłem dochodu) oraz gospodarstwa specjalizujące się w turystyce (tu turystyka stanowi główny obszar działania). Po wizytach w gospodar-stwach okazało się, że specjalizacja jest jesz-cze bardziej zróżnicowana. Dowodzi to temu, że znaczna część osób prowadzących agrotu-rystykę uwzględnia różnorodne potrzeby go-ści. Co ciekawe, gospodarstwa po rodzicach przejmują dzieci wykształcone na kierunkach turystycznych, które przynoszą nowe pomy-sły i propozycje ciągłego rozszerzania oferty wypoczynku.

Poniżej przedstawię kilka wybranych ro-dzajów specjalizacji gospodarstw Łódzkiego.

Tradycyjny wypoczynek na wsi okolic Ło-dzi to rodzice z małymi dziećmi, najczęściej matki z dojeżdżającym w weekendy ojcem oraz starsi ludzie z wnukami. Tacy goście najczęściej oczekują wiejskiego charakteru gospodarstwa, własnych produktów z któ-rych mogą samodzielnie wykonać posiłki, miejsc do zabawy z dziećmi, lasu w okolicy. Najczęściej ich pobyty są długie, nawet i mie-sięczne, często też są to „stali” klienci. Ważnym oczekiwaniem jest stosunkowo niski koszt wypoczynku, z drugiej strony klienci tacy nie wymagają wysokiego standardu.

Najdynamiczniej rozwijającą się specja-lizacją w gospodarstwach jest rekreacja i tu-rystyka „w siodle”. Mogą to być miejsca gdzie można przebywać z własnym koniem, można też „korzystać” ze zwierząt właściciela. Do-stępne są zimą sanie, a latem bryczki. Okolice powinny być atrakcyjne dla rajdów konnych. „Koniarze” to grupa klientów o określonych wymaganiach, ale też i odpowiednich za-chowaniach i umiejętnościach związanych z obcowaniem ze zwierzęciem jakim jest koń. Wszyscy też wiedzą, że koszty pobytu mogą

być wyższe niż gdzie indziej. Dominują poby-ty weekendowe, ale działalność można pro-wadzić cały rok.

Od kilku lat dużą popularnością cieszą się miejsca o zadbanym otoczeniu, urządzone w jednorodnym stylu, oferujące miejsca do pracy twórczej. Mogą z nich korzystać poje-dyncze osoby oraz niewielkie zorganizowa-ne grupy szkoleń bądź innych spotkań kre-atywnych. Tu wymagana jest nietuzinkowa kuchnia, komfort noclegów. Okolica najlepiej „bezludna”, na łonie natury... Wysokie koszty utrzymania takich obiektów rekompensują znaczne kwoty jakie są w stanie zapłacić pra-cujący czy wypoczywający tu goście.

Uprawianie hobby: myślistwa i wędko-wania wymaga odpowiednich miejsc. Go-spodarstwa utrzymujące stawy, położone na

Oczekiwania gości gospodarstw agroturystycznych

Spotkanie ze zwierzętami – Chróścin

Plac zabaw dla dzieci – Pustkowie

Sala do imprez – Napoleonów

6

obrzeżach lasu to idealne miejsce dla tego typu klientów. Wędkarze często przyjeżdżają z rodzinami. Myśliwi w gronie znajomych. Do-datkową atrakcję stanowią potrawy z ryb lub dziczyzny, o ile znajdują się w ofercie. Goście też muszą uwzględniać wyższe niż zazwyczaj opłaty za nocleg.

Ostatnie lata to renesans tradycyjnego żywienia. Następuje poszukiwanie dawnych smaków, zapomnianych „potraw babuni” i tradycyjnych napojów. Są goście, którzy spe-cjalnie po to przyjadą. Wiedzą, że jedzenie jest przygotowywane z lokalnych produktów. Jeszcze lepiej jak jesienią znajdą ulubione przez siebie grzyby, kupią miód, owoce, wa-rzywa. Znalezienie się gospodarstwa na „szla-ku kulinarnym” poszukiwaczy dobrego jedze-nia to sukces marketingowy i fi nansowy.

Są gospodarstwa które poza ofertą po-bytów dla rodzin, grup znajomych czy indy-widualnych turystów tworzą ofertę grupową: zielone szkoły, imprezy integracyjne, kolonie dziecięce a nawet imprezy rodzinne (wesela, komunie, konsolacje). Taka usługa wymaga rozbudowanej infrastruktury i urozmaiconej oferty rekreacji i zabawy. Zrozumiała jest in-tencja gospodarzy – chęć zarobku. Wadą jest

Domek dla zakochanych – Łęg Ręczyński

Śniadanie z tradycyjnymi potrawami - Łaznowska Wola Domek dla artystów – Skoczylasy

to, że w wielu wypadkach uniemożliwiają one pobyt osobom chcącym ciszy i spokoju. Waż-ne jest by taka informacja znalazła się w ofer-cie na stronie internetowej gospodarstwa.

Turystyka aktywna często generuje gości jednodniowych. Płynący kajakami, jadący na rowerach, czy też pielgrzymi indywidualni chcą spać jedną noc i to często za niewygó-rowaną cenę. Z punktu widzenia gospodar-stwa jest to klient mało opłacalny (chociaż-by problem pościeli). Może warto pomyśleć o pokojach specjalnie dla takich klientów, gdzie możliwy byłby nocleg we własnym śpi-worze. Można tez wypożyczyć namiot…

Podałem zaledwie kilka przykładów różnorodności oferty gospodarstw agrotu-rystycznych w naszym regionie. Dobrze by pełna informacja o charakterze gospodarstw, ich specjalizacji, możliwościach, atrakcjach, znalazła się na jednym portalu internetowym. By turysta planujący odwiedzić gospodarstwo wiedział jakie są koszty pobytu, co za to może otrzymać i czy termin, który sobie wybrał jest wolny.

Tomasz Dronka Urząd Marszałkowski w Łodzi

W dniach 7-10 października 2010 roku w Centrum Kongresowo-Szkoleniowym „Ma-gellan” w Bronisławowie odbyło się III Euro-pejskie Forum Młodych Rolników. Inicjatorem i organizatorem imprezy było Województwo Łódzkie. Wśród zaproszonych gości znaleźli się przedstawiciele Rządu RP, posłowie, senato-rowie, przedstawiciele organów administracji samorządowej, instytucji rolniczych oraz insty-tucji działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, a także młodzi rolnicy z Polski i zagra-nicy: Węgier, Czech, Austrii, Niemiec, Ukrainy i Rosji. Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

III Europejskie Forum Młodych Rolników jest inicjatywą cykliczną, która już na stałe za-pisała się w harmonogramie najważniejszych wydarzeń promocyjnych Samorządu Woje-wództwa Łódzkiego. Inicjatywa narodziła się z potrzeby dyskusji na temat wciąż rozwijające-go się i nabierającego coraz większego znacze-nia rolnictwa w regionie łódzkim. Wydarzenie było skierowane przede wszystkim do rolni-ków, a jego celem było stworzenie płaszczyzny do wymiany doświadczeń, nawiązanie nowych kontaktów branżowych, a także do porównania swojego gospodarstwa z gospodarstwami rol-ników z innych rejonów Polski i Europy. Liczne dyskusje otwierają nowe możliwości dla produ-centów rolnych, zwłaszcza młodych, chętnych do wprowadzania nowoczesnych rozwiązań usprawniających ich codzienną pracę.

Tegoroczna edycja Forum przebiegła pod hasłem „Bezpieczna żywność – zdrowy czło-wiek”. Ofi cjalnego otwarcia III Europejskiego Forum Młodych Rolników w dniu 7 paździer-

III EFMR zakończone

7

nika 2010 r. dokonał Marszałek Województwa Łódzkiego, Włodzimierz Fisiak. Zawierający głos: Wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Łódzkiego, Wicewojewoda Województwa Łódzkiego, Dyrektor Łódzkiego Oddziału Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolni-ctwa, podkreślali znaczenie Forum jako waż-nego miejsca wymiany doświadczeń miedzy młodymi rolnikami z Polski i z Europy. Impreza relacjonowana była przez stacje telewizyjne i radiowe. Patronem medialnym III Europej-skiego Forum Młodych Rolników był mie-sięcznik rolniczy „TOP AGRAR”.

Drugiego dnia zastępca głównego leka-rza weterynarii, Krzysztof Jażdżewski, wygło-sił wykład inauguracyjny nt. „Systemu bezpie-czeństwa żywności UE i jego uwarunkowań”. W dalszej kolejności odbyły się warsztaty w grypach tematycznych. Zaproszeni wykła-dowcy prowadzili prelekcje ściśle związane z tematem przewodnim grupy. I Grupa sku-piała rolników prowadzących gospodarstwa o kierunku produkcji zwierzęcej, zaintereso-wanych tematyką zasad wzajemnej zgodno-ści „cross compliance”. W Grupie II znaleźli się rolnicy, których gospodarstwa są ukierunko-

wane na produkcję roślinną. Zapoznali się oni bliżej z tematyką „Systemów jakości żywno-ści”. Uczestnikami III Grupy byli rolnicy prowa-dzący gospodarstwa sadownicze i warzywne. Grupę IV tworzyli Przedstawiciele Europejskiej Rady Młodych Rolników, którzy dyskutowali na temat „Skutecznego lobbingu młodych rolników w Brukseli”.

W ramach warsztatów grupowych odby-wających się trzeciego dnia, uczestnicy Forum odwiedzili: Farmę Demonstracyjną Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Żela-znej, gospodarstwo sadownicze posiadające certyfi kat bezpieczeństwa żywności z okolic Białej Rawskiej, sortownię owoców i warzyw „Soska „Sp. z o.o. z Białej Rawskiej, magazyn logistyczny fi rmy „Nowalijka” w Piotrkowie Trybunalskim, Grupę Producentów Rolnych Owoców i Warzyw „Eko-Witamina” Sp. Z o. o. z Białej Rządowej, Zespół Szkół Rolniczych Cen-

trum Kształcenia Ustawicznego w Wolborzu, Zakład przetwórczy Pana Mirosława Smerdy w Żarnowscy, stadninę koni w Bogusławicach.

Dzięki licznym prelekcjom, wykładom, ale przede wszystkim panelom dyskusyjnym, podczas których poruszano tematy związane z bezpieczeństwem żywieniowym w Unii Euro-pejskiej, młodzi rolnicy mogli zapoznać się ze sposobami rozwiązywania problemów związa-nych z prowadzeniem nowoczesnych gospo-darstw. Żywe dyskusje były doskonałą okazją do wymiany dobrych praktyk, doświadczeń i spo-strzeżeń. Dzięki tej inicjatywie, młodzi rolnicy z naszego regionu są bogatsi o nowe doświad-czenia i fachową wiedzę, dzięki której mogą udoskonalać swoje gospodarstwa i tym samym wpływać na rozwój rolnictwa w łódzkiem!

Natalia KudraUrząd Marszałkowski w Łodzi

Fot. Zdjęcia z III EFMR

8

Wielu rolników zadaje sobie w dalszym ciągu pytanie – czy jest sens łączyć się w grupy producenckie, podejmować się trudu ich tworzenia i kolejne pytanie – czy będą korzyści ze wspólnego działania? – czy wytrzymamy trudne chwile razem, – czy będzie to dla nas lekcja prawdy – na te i inne pytanie najlepszą odpowiedzią są wspólne przedsięwzięcia rolników zrzeszo-nych w grupach producenckich, zapewne duże to wyzwania ale korzyści wymierne i cieszące oko. Jedną z nich jest Grupa Pro-ducentów Owoców i Warzyw AURA sp. z o.o., która zrzesza dziewięciu członków – rolników mieszkających w bliskim sąsiedztwie w gmi-nie Bedlno w powiecie kutnowskim. W lipcu 2008 roku decyzją Marszałka Województwa Łódzkiego stała się wstępnie uznaną grupą producentów owoców i warzyw.

konkurencyjności – mówi Pani Eleonora Kapu-sta Prezes grupy.

Zamierzone inwestycje spółka ujęła w opra-cowanym Planie dochodzenia do uznania., któ-ry zakłada 5-letni okres realizacji planowanych inwestycji. Aura Sp. z o.o. jest młodą grupą, dwa lata wspólnego podejmowania decyzji spowo-dowały, że grupa zakupiła działkę i już na etapie zakładania grupy podjęła decyzję o budowie nowego centrum magazynowo – przechowal-niczego. Po dwóch latach gospodarowania w dniu 11 sierpnia 2010 roku dokonano uroczy-stego otwarcia nowego obiektu na około 2000 ton warzyw (4 komory z KA, zaplecze sortująco – pakujące, część socjalna i biurowa). – Budowa przechowalni stała się koniecznością. Uważam, że nowy obiekt przyczyni się do zwiększenia na-szej produkcji i zysków – konkluduje pani Prezes Eleonora Kapusta. Realizując Plan dochodzenia do uznania grupa zakupiła również nowe opa-kowania ułatwiające zbiór i przechowywanie warzyw. W kolejnych latach wspólnego inwe-stowania grupa zamierza zakupić linie do sor-towania, mycia i pakowania warzyw, urządzenie do rozładunku i formowania pryzmy warzyw kombajny do zbioru marchwi i pora oraz taśmy do zbioru kapusty i brokuła.

Obecnie dzięki wybudowaniu nowej bazy przechowalniczo – dystrybucyjnej, któ-ra została dofi nansowana w 75% ze środków unijnych, grupa planuje zwiększyć produkcję jak również pozyskiwać nowe rynki zbytu. Co roku grupa podpisuje nowe umowy z od-biorcami natomiast każdy z członków grupy deklaruje wielkość produkcji we własnym gospodarstwie. W gospodarstwach członków grupy uprawa warzyw prowadzona jest zgod-nie z zasadami Integrowanej Produkcji. W go-spodarstwie Pani Eleonory Kapusty wdrożony jest system GLOBALGAP. W 2011 roku plano-wane jest wprowadzenie tego certyfi katu w całej grupie. Produkcja warzyw przeznaczo-na była dotychczas głównie do przetwórstwa.

Także Grupa Producentów Owoców „WI-TAMINA” dołączyła w tym roku do grona świę-tujących otwarcie nowego obiektu. Grupa skupia sadowników z Białej Rządowej, Białej,

Grupy producenckie w Łódzkiem

Grupa producencka „Aura” – Bożena Jóźwiak

Rolnicy-warzywnicy wspólnie gospoda-rują na powierzchni 370 ha ziemi, z czego 200 ha przeznaczają pod uprawę warzyw. Produ-kują zarówno warzywa do przetwórstwa (fa-sola szparagowa, marchew, buraki ćwikłowe), jak i na rynek warzyw świeżych (brokuły, ka-pusta pekińska i głowiasta, selery, pory).

Podstawowym celem, który przyświecał założeniu grupy – była poprawa efektywności sprzedaży owoców i warzyw oraz podniesienie

Grupa producencka „Witamina” – Tomasz Werner, „MPS SAD” i „Hasło Ogrodnicze”

Buku i Wielunia, którzy dobrze się znali i da-rzyli zaufaniem i tak powstała wstępnie uzna-na grupa producentów owoców i warzyw zarejestrowana w 2004 roku. Była to jedna z pierwszych grup w województwie, do niej należało przecieranie szlaków. Grupa liczy dziś 10 członków. Na 200 ha sadów rosną przede wszystkim jabłonie (‘Gala’, ‘Gloster’, ‘Jonagold’, także grusze ‘Konferncja’ i niewielka uprawa czereśni. Potencjał produkcyjny jabłek wynosi ok. 8 tys. ton rocznie.

9

W dniu 17 września br. w Białej Rządowej nastąpiło uroczyste otwarcie nowego obiektu przechowalniczo-magazynowego.

Na planowane inwestycje zaciągnęli kre-dyt w banku ryzykowali więc całym swoim majątkiem. Dopiero po dokonaniu i przyję-ciu inwestycji przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa mogli liczyć na re-fundację unijną poniesionych kosztów w wy-sokości 75% wartości inwestycji. Nowoczesny obiekt wyposażony jest w komory chłodnicze, w budynku sortowni znajduje się linia do wstępnego sortowania owoców na wielkość, wagę, kolor i jakość fi rmy Greefa, jak również linie technologiczne do pakowania owoców zarówno w kartony luzem jak i na wytłocz-kach fi rmy Longobardi.

Grupa dużą uwagę przywiązuje do jakości produktów. – Oferujemy towar najwyższej jako-ści z gospodarstw sadowniczych o długoletnich tradycjach uprawy drzew owocowych – podkre-śla wiceprezes grupy Michał Słaby. Wszystkie działania w grupie ukierunkowane są na osiąg-nięcie wymaganego przez Klienta poziomu jakości produktów, poprzez stosowanie zasad GMP (Dobrej Praktyki Produkcyjnej) oraz Inte-growanej Produkcji. Aktualnie grupa prowadzi działania w kierunku otrzymania certyfi katu GLOBALGAP dla całej grupy. Wysokiej jakości produkty oferowane przez grupę pozwoliły na wyrobienie stabilnej pozycji dostawczej do ta-kich sieci jak LIDL czy Metro.

W związku z tym grupa pozytywnie przeszła wstępny audyt certyfi kujący według standardu IFS co gwarantuje wymagany, po-wtarzalny poziom jakości wyrobu gotowego. Grupa dysponuje nowoczesną fl otą samocho-dową przystosowaną do przewozu żywności co pozwala na zachowanie dużej mobilności, skrócenia czasu realizacji dostaw do minimum przy jednoczesnym zachowaniu racjonalnych kosztów produkcji i transportu.

Są już w naszym województwie grupy, które zakończyły pięcioletni okres dochodze-nia do uznania i jako pierwsze uzyskały status uznanych organizacji producentów owoców i warzyw.

Należą do nich dwie grupy:$ „Malus” Sp. z o.o.,$ Sieradzkie Zrzeszenie Producentów Owoców

Malus Sp. z o.o., aktualnie zrzesza 6 człon-ków. Na powierzchni około 100 ha rosną jabłonie, grusze, śliwy i brzoskwinie a także porzeczki. Z uwagi na rozproszone położenie poszczególnych członków grupy nie posia-dają wspólnych nieruchomości. W ramach dofi nansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej w wysokości 75% grupa zaku-piła skrzynio palety, wózki sadownicze, li-nię technologiczną do sortowania owoców, platformy samojezdne do zbioru owoców, samochody ciężarowe do zbioru owoców, kombajn do zbioru porzeczki, kombajny do zbioru owoców spod drzew, zbieracze do owoców. – Wspólna sprzedaż produktów przez grupę umożliwia wprowadzanie do obrotu ryn-kowego dużych jednolitych partii danego asor-tymentu – potwierdza prezes grupy Mirosław Łempicki.

Grupa producencka „Malus” – Mariusz Podymniak, „MPS SAD” i „Hasło Ogrodnicze”

Sieradzkie Zrzeszenie Producentów Owo-ców liczy 16 członków i jest jedyną grupą w naszym województwie skupiającą produ-centów tylko owoców miękkich. Specyfi ka owoców miękkich sprawia że są one bezpo-średnio po zbiorze dostarczane do zakładów przetwórczych. Dlatego też grupa zainwesto-wała w zakup m.in. skrzynek ogrodniczych, ładowaczy hydraulicznych, otrząsarki do owoców, kombajnów do porzeczek. Pan Pre-zes Marian Gąsior w imieniu członków grupy stwierdza – że nigdy nie żałowali ze założyli grupę i widzą w tym przedsięwzięciu same ko-rzyści.

Dokonania powyższych grup niezaprze-czalnie potwierdzają sens wspólnego dzia-łania rolników na wspólnym rynku owoców i warzyw. Stworzenie w ramach inwestycji współfi nansowanych z funduszy europejskich zaplecza do przygotowania i konfekcjonowa-nia owoców i warzyw daje możliwość partner-skich rozmów z handlowcami i konkurowania z dużymi sieciami handlowymi. Patrząc z ze-wnątrz możemy zauważyć same plusy wspól-nego działania i potwierdza się zasada „Duży może więcej”

Iwona ObiedzińskaUrząd Marszałkowski w Łodzi

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:Europa inwestująca w obszary wiejskie.

Projekt współfi nansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013

Wydawca:Urząd Marszałkowski w Łodzi

Departament Funduszu Rozwoju Obszarów WiejskichSekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich

Województwa Łódzkiegoal. Piłsudskiego 8

90-051 Łódźtel. 42 663 32 02

e-mail: prow.ksow@lodzkie.pl

Opracowanie grafi czne i druk:Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk

www.grzeg.com.pl

Projekt okładki:Monika Kornacka