Biuletyn konferencji ekologicznej 2013

02 Biuletyn 8. Otwartej Konferencji Ekologicznej Szukamy Rady na OdpadyREWOLUCJA ŚMIECIOWA // 11.04.2013

Prawa i obowiązki mieszkańców związane z segregacją odpadów u źródła Pierwszego lipca bieżącego roku zmienią się zasady postępowania z odpadami wytworzonymi w naszych gospodarstwach domowych. System oparty na przekazywaniu „wyprodukowanych” przez nas śmieci firmom komunalnym, a więc innymi słowy polegający na odpłatnym przekazaniu obowiązku właściwego gospodarowania odpadami wyspecjalizowanym przedsiębiorstwom, z wielu względów odchodzi do lamusa. Od połowy tego roku to gminy staną się właścicielami odpadów komunalnych i na nie spadnie obowiązek odbierania ich od mieszkańców oraz zagospodarowania zgodnie ze standardami cywilizowanego świata. Zmiany te, wprowadzone przez parlament RP w drodze nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ktoś słusznie określił mianem „rewolucji śmieciowej”, gdyż radykalnie wpłyną zarówno na sposób postępowania z odpadami przez wszystkich mieszkańców naszego kraju, jak i nałożą nowe obowiązki na wszystkie urzędy gmin i miast w Polsce.

Wśródprzyczynowejrewolucjinapierwszyplanwysuwasię

faktniewłaściwegozagospodaro-waniaodpadówkomunalnych–ponad90%znichobecnietrafianaskładowiska,ajesttonajbardziejuciążliwydlaśrodowiskasposóbpozbywaniasięśmieci.Ciąglerosnącailośćodpadówprodukowa-nychprzezgospodarstwadomowewymuszaprzeznaczanienowychgruntówpodskładowiska,coz koleiuniemożliwiawykorzysta-nieatrakcyjnienierazpołożonychnieruchomościpodinwestycje.W celudostosowaniasystemugo-spodarowaniaodpadamiwPolscedostandardóweuropejskich,naszkrajwinienzwiększyćilośćprzeka-zywanychdorecyklinguodpadówkomunalnych.ItakprzykładowowPolscedoroku202050%opako-waniowychodpadówkomunalnychwinnozostaćprzetworzonychwcelupowtórnegoichwykorzystaniajakosurowcewtórne.Jeżelinieosiągniemyodpowiednichpozio-mówodzyskuodpadów,naszkraj,czylimy–podatnicy,płacićbędzieogromnekaryfinansowe.Skorowięcobecnieobowiązującysystemgospodarowaniaodpadamiwisto-ciestanowizagrożeniedlanatury,acozatymidziedlażycia,zdrowiaijakościżycialudzifunkcjonują-cychwokreślonymśrodowisku,koniecznebyłowprowadzeniewżycie„rewolucjiśmieciowej”.Wiążesiętozprzypisaniemnowychprawiobowiązków,zarównomiesz-kańcomjakiurzędomgmin.

JakiewięcprawaprzysługiwaćbędąmieszkańcomRadzionkowaod1lipcabr.?Przedewszystkimbędąmieliprawożądaćodurzędumiasta,abytenodebrałodnich,wramachprzyjętegonatereniegminysystemu,wszelkieodpadykomunalne,wtymodpadyzebranewsposóbselektywny,którewy-tworząwgospodarstwachdo-mowych.Toprawomieszkańcówwiążesięz obowiązkiemnałożo-nymnaurządmiasta,któryjestzkoleizobligowanynajpierwdostworzeniasprawnegosystemupostępowaniaz odpadamikomu-nalnymipochodzącymizterenugminy,anastępniedozapewnieniasprawnegofunkcjonowaniategożsystemu.Oczywiściezagospoda-rowanieodpadówpochodzącychodmieszkańcówpociągazasobąniemałekoszty,którezgodniez ustawąoutrzymaniuczysto-ścii porządkuwgminachwinniponosićwytwórcyodpadów,a więcmieszkańcy.Zgodnejesttotak-żezzasadązawartąwustawiePrawoochronyśrodowiska,którąmożnasprowadzićdostwierdze-nia„zanieczyszczającypłaci”.Codokoniecznościponoszenia

opłatzawywózizagospodaro-wanieśmieciraczejniktniemawątpliwości,dopieroprzyjętaprzezRadęMiastaRadzionkówmiesięcz-nastawkaopłatywwysokości15 złzaosobęuniektórychwzbudzakontrowersje.Wwieluprzypad-kach(choćniewszystkich)kosztyzagospodarowaniaodpadówpono-

szoneprzezgospodarstwadomowewzrosną.Niewynikatojednakz chęci„wciągnięcia”dodatkowychpieniędzyodmieszkańcówdomiejskiegobudżetu,gdyżustawaoutrzymaniuczystościiporządkuwgminachjednoznaczniestwier-dza,żeurządniemoże„zarabiać”narewolucjiśmieciowej,aopłatyponoszoneprzezmieszkańcóww całościwinnybyćprzeznaczanienastworzenieifunkcjonowanieno-wegosystemugospodarkiodpada-mikomunalnymi.Jednakżesystemtenniezawężasiędocyklicznegoopróżnieniaokreślonejpojemnościpojemnikanaodpadyzmieszanieiwywiezieniaichnaskładowisko,takjakmatomiejscewdotychcza-sowoobowiązującymsystemie,aleobejmujerównieżodbiórdowolnejilościodpadówróżnegorodzajuzgromadzonychwsposóbselek-tywny,budowęifunkcjonowaniegminnegopunktuselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych,informowanieiedukowaniewzakresiesystemuorazjegoobsłu-gęadministracyjną.Innymisłowy–dotychczasmieszkańcypłacilifirmiekomunalnejzawywóznp.120czy240litrówśmiecimie-sięcznie,awnowymsystemie,zaokreślonąopłatę,mieszkańcybędąmielimożliwośćoddaniawszelkiejilościwytworzonychwswoichgo-spodarstwachdomowychodpadów.Dotychczascomiesięcznazbiórkaodpadówopakowaniowychwwor-kach,zbiórkaodpadówwielkoga-barytowachczyzużytegosprzętu

elektrycznegoielektronicznegofinansowanabyłaześrodkówbu-dżetumiasta,natomiastzgodniezewspominanąjużustawązaodbiórizagospodarowanietegotypuodpadówzapłacićbędziemusiałichwytwórca,czylimieszkaniec.Stądteżkosztyfunkcjonowanianowegosystemudladomowychbudżetówsąwyższe,aśrodkizbudżetumia-staprzeznaczanedotychczasnaumożliwieniemieszkańcombez-płatnegopozbywaniasięodpadów,zostanąprzeznaczonenarealiza-cjęinnychzadaństojącychprzedlokalnymsamorządem,asłużącychzaspokajaniuzbiorowychpotrzebmieszkańcównaszejgminy.Jestjednaksposóbnaobniżenie

opłatyponoszonejzagospodaro-wanieodpadami–RadaMiastaprzyjęłaniższąmiesięcznąstaw-kęwprzypadkuzadeklarowaniaselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych,którawynosi9,80złzaosobę.Prowadzeniesegregacjiodpadówprzezgospodarstwado-mowe,czyli„uźródła”jestbowiemjednązidei,naktórychopierasierewolucjaśmieciowa.Skorojejwprowadzenieskutkowaćmazdecydowanymzwiększeniemilościodpadówtrafiającychdorecyklin-gu,todopowadzeniaselektywnejzbiórkizachęcaniższastawkaopłaty.Jesttoniejakoprawomiesz-kańca,któryangażującsięwzor-ganizowanieswojego„domowego”systemusegregacjiodpadów,pre-miowanyjestniższąstawką.Zdru-giejstronyselektywnazbiórkajestniejakoobowiązkiemnaswszyst-kich,gdyżbezsegregacjiodpadów„uźródła”,celestawianeprzednowymsystememgospodarowaniaodpadami,adotycząceosiągnięciaodpowiedniegopoziomurecyklin-gu,nigdyniezostanąosiągnięte.Kończąc,nasuwasięjeszcze

jednadygresja–szkoda,żesejmisenatzamiastzafundowanianam„rewolucjiśmieciowej”nieprzygotowałyiniepozwo-liłysamorządomwprowadzać„ewolucjiśmieciowej”.Wtedyzapewneobyłobysiębezofiar...

drGabriel TobormgrMichał Gwóźdź

03

Nowysystemgospodarowa-niaodpadamikomunalnymi

wgminieopierasięwgłównejmierzenapotrzebiewprowa-dzeniazintensyfikowanejselek-tywnejzbiórkiodpadówkomu-nalnych,prowadzonejuźródłaichwytwarzaniaczylinanieru-

chomościachzamieszkałych.Obowiązkiemjestselektywnezbieraniewytworzonychprzezmieszkańcówfrakcjiodpadówtj.papieru,metali,tworzywsztucznych,szkłaiopakowańwielomateriałowych,odpa-dówbiodegradowalnych.

Zbieranie odpadów komunalnych w gminie Bytom. System trójpojemnikowy

Dlasprostaniawymogomusta-wowymwBytomiuustalono,żezbieranieodpadówprowadzonebędziewtrzechpojemnikach:–zielony–służydozbierniałącznegoodpadówzgrupysurowcowych:papier,szkło,tworzywasztuczne,metale,opakowaniawielomateriałowe,–brązowy–odpadybio-degradowalne,–czarny–odpadyzmieszane.Ilośćpojemnikówdoselektywnejzbiórkizostałaograniczonadominimum.Takiwybórmazachęcićmieszkańcówdopokonywaniaba-rierwświadomości,dotyczącychpotrzebysegregacjiodpadów,jestnajmniejuciążliwy,ajednocześnietechniczniemożliwydozastoso-waniajeżelichodziopóźniejszezagospodarowanieodpadów.Takiwariantwybranodlamiesz-kańcówmiastarównieżzuwaginarodzajzabudowyitrudnościwposadowieniunaposesjachwielupojemnikówdozbieraniaodpadów.Systemzbieraniapojemnikowegouzupełniasięosystemworkowy.

Nowelizacjaustawyoutrzyma-niuczystościiporządkuwgminachumożliwiaprezydentowimiastaprzejęcieodwłaścicielinierucho-mościobowiązkuwyposażanianie-ruchomościwpojemnikinazbiera-nieodpadów,równieżutrzymaniaichwodpowiednimstaniesanitar-nym,porządkowymitechnicznym.Tegozadaniagminapodejmujesiębiorącpoduwagęoczekiwaneefektyintensyfikacjiselektywnejzbiórki,odciążeniamieszkańcówoddecyzjiowyborzewłaściwychpojemników,możliwośćuzyskaniazyskuekonomicznegoprzyłączo-nymzakupieusług.Wramachstawkiopłatyzagospodarowanieodpadamikomunalnymi,świad-czonabędzieusługadostarczeniapojemnikównanieruchomości.Usługatawskazanazostaniewza-mówieniuzłożonymfirmieodbie-rającejodpadyiświadczonabędzieporozstrzygnięciuprzetargunawykonanietychusługdlamiasta.

Andrzej Panek, WiceprezydentMiastaBytom

One nie gryzą (projekt billboardu, kampania społeczna, 2009), Magdalena Strączyńska, studentka Instytutu Sztuki w Cieszynie (Wydział Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego).

mat. inf. gminy Bytom

CZY WIESZ, ŻE?...W województwie śląskim funkcjonuje 28 składowisk odpadów innych niż niebezpieczne. Jest na nich miejsce jeszcze na 16,0 mln m3 odpadów.


Zmiany dotyczące systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce Uwarunkowania prawne gospodarowania odpadami w Polsce

WstępującdoUniiEuropej-skiej1maja2004roku

Polskaprzyjęłazobowiązaniadotyczącepoprawygospodar-kiodpadami.ZobowiązaniatewynikajązarównozTraktatuoPrzystąpieniudoUniiEuro-pejskiejRepublikiCzeskiej,Estonii,Cypru,Łotwy,Litwy,WęgierMaltyPolski,SłoweniiiSłowacji(Dz.U.Nr90,poz.864z2004r.)atakżezaktówszczegółowych,międzyinnymi:•dyrektywyParlamentuEu-ropejskiegoiRady2008/98/WEzdnia19listopada2008r.wsprawieodpadóworazuchy-lającaniektóredyrektywy(Dz.Urz.L312z22.11.2008,str.3)•dyrektywyParlamentuEuropej-skiegoiRady2000/76/WEzdnia4grudnia2000r.wsprawiespalaniaodpadów(Dz.Urz.L332z28.12.2000,str.91)•dyrektywyRady1999/31/WEzdnia26kwietnia1999r.w sprawieskładowaniaodpadów(Dz.Urz.WEL182z16.07.1999,str.1zpóźn.zm.)•dyrektywyRady91/689/EWGzdnia12grudnia1991r.wsprawieodpadówniebezpiecz-nych(Dz.Urz.L168z2.07.1994,str.28zpóźn.zm.)•dyrektywyRady96/59/WEzdnia16września1996r.wsprawieunieszkodliwianiapolichlorowanychbifenyliipoli-chlorowanychtrifenyliPCB/PCT(Dz.Urz.UEL243z24.09.1996,str.31)•dyrektywyParlamentuEuropej-skiegoiRady94/62/WEzdnia20grudnia1994r.wsprawieopako-wańiodpadówopakowaniowych(Dz.Urz.WEL365z31.12.1994,str.10zpóźn.zm.)•dyrektywyRady75/439/EWGzdnia16czerwca1975r.wsprawieunieszkodliwia-niaolejówodpadowych(Dz.

Urz.WEL194z25.07.1975,str.23zpóźn.zm.)•dyrektywyParlamentuEuropej-skiegoiRady2002/96/WEzdnia27stycznia2003r.wspra-wiezużytegosprzętuelektrycz-negoielektronicznego(Dz.Urz.UEL37z13.02.2003,str.24zpóźn.zm.)•dyrektywyParlamentuEu-ropejskiegoiRady2006/66/WEzdnia6września2006r.wsprawiebateriiiakumula-toróworazzużytychbateriii akumulatoróworazuchylającejdyrektywę91/157/EWG(Dz.Urz.WEL266z26.09.2006,str.1)•dyrektywyParlamentuEuropej-skiegoiRady2000/53/WEzdnia18września2000r.wsprawiepojazdówwycofanychzeks-ploatacji(Dz.Urz.WEL269z 21.10.2000,str.34zpóźn.zm.)•dyrektywyRady78/176/EWGzdnia20lutego1978r.wsprawieodpadówpochodzącychzprze-mysłudwutlenkutytanu(Dz.Urz.WEL54z25.02.1978,str.19zpóźn.zm.)•dyrektywyRady86/278/EWGzdnia12czerwca1986r.wsprawieochronyśrodowiska,wszczególnościglebywprzy-padkuwykorzystaniaosadówściekowychwrolnictwie(Dz.Urz.L181z4.07.1986,str.6).

BędącczłonkiemUniiEuro-pejskiej,Polskanamocyart.2TraktatuAkcesyjnego,powinnawykonywaćpostanowieniaprawawspólnotowego.WszczególnościzwiązanajestpostanowieniamizawartymiwzałącznikunrXIIdoTraktatuAkcesyjnego(Obszar13–OchronaŚrodowiska),gdzieprzyznanoPolscetrzyokresyprzejściowedotyczącetransgra-nicznegoprzemieszczaniaodpa-dów,gospodarkiodpadamiopa-kowaniowymiorazdostosowaniaskładowiskodpadówkomunal-nychdookreślonychwymagań.Szczegółowezobowiązaniadotyczącegospodarowaniapo-

szczególnymirodzajamiodpadówzawartesąwwymienionychwcześniejaktachszczegółowychUniiEuropejskiej,którewydanezostałynapodstawieTraktatuustanawiającegoWspólnotęEuro-pejską.Doaktówtych,ważnychdlaPolskizpunktuwidzeniagospodarowaniaodpadamikomu-nalnymi,należymiędzyinnymidyrektywaRady1999/31/WEw sprawieskładowaniaodpadów.Zobowiązujeona(art.5ust.2dy-rektywy)dozmniejszaniailościodpadówkomunalnychulegają-cychbiodegradacjikierowanychnaskładowiskaodpadów,wtakisposóbabywkolejnychlatachniebyłoskładowanychwięcejniżpodanaprocentowamasatychodpadówwstosunkudoodpa-dówwytworzonychw1995r.:•2010rok–niewięcejniż75%;•2013rok–niewięcejniż50%;•2020rok–niewięcejniż35%.Wprzypadkuodpadówopako-waniowych,zgodniezdyrekty-wąParlamentuEuropejskiegoi Rady2005/20/WEzmieniającądyrektywęwsprawieopakowańi odpadówopakowaniowychPol-skamaosiągnąćdoroku2014:•ogólnypoziomodzy-sku–min.60%,•ogólnypoziomrecy-klingu–55-80%,•poziomrecyklingudlaszkła-min.60%,•poziomrecyklingudlapa-pieruitektury–min.60%,•poziomrecyklingudlametali–min.50%,•poziomrecyklingudlatwo-rzywsztucznych–min.22,5%(liczącwyłączniemateriał,któryjestzpowrotemprzetwa-rzanywtworzywosztuczne),•poziomrecyklingudladrewna–min.15%.

Przedstawionetuprzykłado-wo,jakiwszystkiepozostałewymaganiaUniiEuropejskiejdotyczącegospodarkiodpada-mizawartewwymienionych

aktachprawnychUniiEuropej-skiejzostałytransponowanedo prawapolskiegoizawartesąwnastępującychustawach:1.ustawazdnia27kwiet-nia2001r.oodpadach(Dz.U.z2007r.Nr39,poz.251,zpóźn.zm.),2.ustawazdnia27kwietnia2001r.Prawoochronyśro-dowiska(Dz.U.z2008r.Nr25,poz.150,zpóźn.zm.),3.ustawazdnia27lipca2001r.owprowadzeniuustawyPrawoochronyśrodowiska,ustawyoodpadachorazzmianieniektó-rychinnychustaw(Dz.U.z2001r.Nr100,poz.1085,zpóźn.zm.),4.ustawazdnia13wrze-śnia1996r.outrzymaniuczystościiporządkuwgmi-nach(Dz.U.z2005r.Nr236,poz.2008,zpóźn.zm.),5.ustawazdnia29lipca2005r.ozużytymsprzęcieelektrycznymielektronicznym(Dz.U.z2005r.Nr180,poz.1495,zpóźn.zm.),6.ustawazdnia20stycznia2005r.orecyklingupojazdówwycofa-nychzeksploatacji(Dz.U.z2005r.Nr25,poz.202,zpóźn.zm.),7.ustawazdnia11maja2001r.oopakowaniachiodpadachopakowaniowych(Dz.U.z2001r.Nr63,poz.638,zpóźn.zm.),8.ustawazdnia11maja2001r.oobowiązkachprzedsię-biorcówwzakresiegospoda-rowanianiektórymiodpada-miorazopłacieproduktoweji połaciedepozytowej(Dz.U.z2007r.Nr90,poz.607),9.ustawazdnia4lutego1994r.Prawogeologiczneigórni-cze(Dz.U.z2005r.Nr228,poz.1947,zpóźn.zm.),10.ustawazdnia29czerw-ca2007r.omiędzynarodo-wymprzemieszczaniuodpa-dów(Dz.U.z2007r.Nr124,poz.859,zpóźn.zm.).Ponadtoprzepisydotyczącego-spodarowaniaodpadamizawartesąwrozporządzeniachwydanychnapodstawieupoważnieńzawar-tychwwymienionychustawach.

05 Wybrane zmiany w gospodarowaniu odpadami komunalnymi w Polsce

Ustawaoodpadachustalahierarchiępostępowania

z odpadami,wnastępującyspo-sób:wpierwszejkolejnościnależyzapobiegaćpowstawaniuodpadówlubograniczaćichilośćinegatyw-neoddziaływanienaśrodowiskoprzywytwarzaniuproduktów,podczasipozakończeniuichużytkowania.Jeżelijesttonie-możliwenależyzapewnić,zgodnyzzasadamiochronyśrodowiska,odzyskodpadów,awostatecz-nościnależyjeunieszkodliwić.Krajowyplangospodarkiodpada-mi2010(Kpgo2010)uchwalonyw 2006rokuzostałzaktualizo-wanyw2010rokuiprzyjęty24grudnia2010r.uchwałąRadyMi-nistrównr217(M.P.Nr101,poz.1183)Krajowyplangospodarkiod-padami2014(Kpgo2014).Opisujeonaktualnystan,prognozowanezmianyorazwyznaczaceleikie-runkizmianwzakresiegospoda-rowaniaodpadami.Międzyinnymiprzewidujeon,żezagospodarowa-niemodpadówkomunalnychbędązajmowaćsięzakładyzagospoda-rowaniaodpadów(zzo)obejmująceregionalneinstalacjedoprzetwa-rzaniaodpadówkomunalnycho przepustowościwystarczającejdoprzyjmowaniaiprzetwarzaniaodpadówzobszaruzamieszkałegoprzezminimum150tys.mieszkań-ców.Instalacjetemusząspełniaćwzakresietechnicznymkryterianajlepszejdostępnejtechniki.Wzakresieusługświadczonychprzezzakładyzagospodarowaniaodpadówpowinnyznaleźćsię:•termicznelubmechaniczno-bio-logiczneprzekształcaniezmie-szanychodpadówkomunalnychorazpozostałościzsortowni,•kompostowanieodpadów,•składowanieprzetwo-rzonychzmieszanychod-padówkomunalnych.Waglomeracjachlubregionachza-mieszkałychprzezwięcejniż300tys.mieszkańcówpreferowanąmetodązagospodarowaniazmie-szanychodpadówkomunalnychjestichtermiczneprzekształceniezodzyskiemenergii(spalenie).Rozwiązanietowynikazdyrek-tywyRady1999/31/WEwspra-wieskładowaniaodpadów,któraprzewidujepodjęciedziałańwceluuporządkowaniaproblemówzwią-zanychzeskładowaniemodpadów.Uchwalona1lipca2011rokuusta-

waozmianieustawyoutrzymaniuczystościiporządkuwgminachorazniektórychinnychustaw(Dz.U.z2011r.Nr152,poz.897)wprowadziłazasadniczezmia-nywsystemiegospodarowaniaodpadamikomunalnymiwPolsce.Zaczęłaonaobowiązywaćod1 stycznia2012rokuinamocyjejprzepisówgminymają18miesięcynawprowadzeniewżycienowychrozwiązań.Wzwiązkuztym1 lipca2013rokusystempowiniendziałaćnanowychzasadach.Jednąznajbardziejzasadniczychzmianwprowadzonychtąustawąjestprzejęcieprzezgminyobo-wiązkówwłaścicielinieruchomościwzakresieodbieraniaizagospo-darowaniaodpadówkomunalnychorazobjęciewszystkichwłaścicielinieruchomościnatereniegminysystememgospodarowaniaodpa-damikomunalnymi.Właścicielenieruchomościsąnatomiastzobo-wiązaniponosićnarzeczgminy,natereniektórejsąpołożoneichnieruchomości,opłatęzagospoda-rowanieodpadamikomunalnymi,wysokośćisposóbjejnaliczaniaokreśląradygminzgodniezprze-pisamiustawy.Ponieważopłatazagospodarowanieodpadaminiejestzależnaodilościodpadówpo-wstałychwdanejnieruchomości,więczakładasię,żewłaścicielenieruchomościniebędąpróbo-waliusuwaćodpadówwsposóbnielegalny(np.,dzikiewysypiska,lasy)lubpalićnimiwdomowychpaleniskach.Powinnotopozy-tywniewpłynąćnastanśrodowi-ska,wszczególnościstanglebyipowierzchniziemiorazjakośćpowietrza.Władzegmindokonującorocznejanalizystanugospodar-kiodpadamikomunalnymi,wceluweryfikacjimożliwościtechnicz-nychiorganizacyjnychgminyw zakresiegospodarowaniaodpa-damikomunalnymi.Gminystająsięzatemwpełniodpowiedzialnezaprawidłowe,zgodnezustawągospodarowanieodpadamikomu-nalnymi.Wzwiązkuztymnależymiećnadzieję,żewprowadzanysystemspowodujepoprawęjakościśrodowiskawPolsceisprawi,żebędziemyżyliwczystychgminach.

Literatura:1.BeataKłopotek,Materiałysemi-nariumdotyczącegoimplementacjinowejdyrektywyramowejoodpa-dach(2008/98/WE),MinisterstwoŚrodowiska,Warszawa18lutego2011r.,(http://www.mos.gov.pl/g2/big/2011_03/e2cd3799a2d7b-bc8f878beb62056f447.ppt),

2.Rosik-DulewskaC.,Pod-stawy gospodarki odpada-mi,PWN,Warszawa2008,3.MisiołekA.(red.)Nowoczesne gospodarowanie odpadami, aspekty edukacyjne, nauko-we i praktyczne,WydawnictwoWyższejSzkołyZarządzaniaOchronąPracy,Katowice2009.

Dr hab. Andrzej Misiołek,WydziałNaukTechnicznych,WyższaSzkołaZarządza-niaOchronąPracywKatowicach

Drhab.AndrzejMisiołekpracujenastanowiskuprofesoraw dwóchgórnośląskichuczelniach:naWydzialeNaukTechnicznychWyższejSzkołyZarządzaniaOchronąPracywKatowicachoraznaWydzialeZarządzaniawGórnośląskiejWyższejSzkołyHandlowejim.WojciechaKor-fantegowKatowicach.Prowadzitamwykładyiseminariazchemii,chemiiśrodowiska,ekologiiorazzagrożeńśrodowiskowychi cy-

wilizacyjnych.Zainteresowanianaukowobadawczeidydaktycznemieszcząsięwobszarachchemiiśrodowiskaiekologiiorazfilozofiiwnauceifilozofiiprzyrody.Jestautoremtrzechksiążek,redakto-remlubwspółredaktoremsiedmiuiautoremlubwspółautoremkilku-dziesięciupublikacjinaukowych.Mawieloletniedoświadczeniezawodowewtworzeniu,rozwija-niuizarządzaniuniepublicznymiuczelniamiwyższymi,pełniącw ciąguostatnichkilkunastulatfunkcjeprodziekana,prorek-tora(1998–2001)orazrektora(2001–2005).Od1983rokujestczłonkiemPolskiegoTowarzystwaChemicznegoaod1992rokuczłonkiemGórnośląskiegoTowa-rzystwaPrzyjaciółNauk.W2011r.powołanyprzezPrezydentaRPnakolejnąkadencjęwskładNaro-dowejRadyEkologicznej.SenatorRPVIIiVIIIkadencji,przewodni-czącysenackiejKomisjiRegula-minowej,EtykiiSprawSenator-skichorazczłonekKomisjiNauki,EdukacjiiSportuSenatuRP.

Góra śmieci, plakat (100x70), Łukasz Kliś, adiunkt w Katedrze Projektowania Graficzne-go Instytutu Sztuki w Cieszynie (Wydział Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego).

CZY WIESZ, ŻE?...Na Śląsku powstaje ok. 40% wszystkich odpadów w Polsce.


Przez portfel do świadomości. Edukacyjne aspekty rewolucji śmieciowej Świadomość ekologiczna zawsze odgrywała istotną rolę w kształtowaniu się naszych zachowań względem środowiska. Nie inaczej jest oczywiście w przypadku śmieci. Odpady komunalne stanowią poważny problem ekologiczny. Problemem jest ich ilość oraz w nierzadkich przypadkach toksyczność (odpady niebezpieczne). Ciągle zastanawiamy się co z nimi robić, jak je przetworzyć, zutylizować, zagospodarować. Rozwiązania proponowane w naszym kraju w ramach polityki odnośnie śmieci komunalnych obejmują w zasadzie dwa kierunki działań: powtórne ich wykorzystanie oraz ograniczenie wytwarzania. Te z kolei, sprowadzają się do jednego – ograniczenie składowania śmieci na wysypiskach, których jest coraz więcej, nie ma już powoli na nie miejsca i są uciążliwe.

Segregacjaśmieciwymagaoczywiściecałegozaplecza

logistycznego–pojemników,środkówtransportu,zakładówprzetwórczychitp.,alekluczo-wąrolębędzieodgrywałjednakzawszezwykłyobywatelijegodobrawolalubjejbrak.Segre-gacjauźródłaprzezwytwórcówśmieci,czyliprzeznassamychjestjakdotejporynajlepszyminajtańszymrozwiązaniem.WPolscejednakpodtymwzglę-demnadalniejestnajlepiej.Pomimowielulatedukacjiipróbpodnoszeniaświadomościekologicznejprocentsegrego-wanychśmiecijestwnaszymkrajuciąglebardzoniski–okołokilkaprocent.Reszta–ponad70proc.trafianawysypiska,jestprzetwarzana,wyrzucanadookolicznychlasówczyrzeklubspalana,wtymnielegalnie.Bardzopoważnymproblemem

sądzikiewysypiskaśmieci.Nietylkopsująestetykękrajobrazu,aleprzedewszystkimpowodu-jązanieczyszczeniewód,gleb,stwarzajązagrożeniepożarowe,sąniebezpiecznedlazwierząt.W2010rokuichliczbęszaco-wanonaokoło4000(sątodaneszacunkowe,ponieważniemadokładnejdefinicjidzikiegowysy-piska).Bezpośredniąprzyczynąnielegalnegoskładowaniaśmiecisąwysokiestawkizawywózod-padówkomunalnych.Aspekteko-nomicznywygrywatutajześwia-domościąekologiczną.Podtymwzględembardzopodobniewy-glądasprawazespalaniemśmieciwgospodarstwachdomowych.

Paradoksalnie,wszelkiepropozycjebudowyspalarniodpadówkomunalnychwpobli-żujakiejśmiejscowościbudzązwyklesprzeciwjejmieszkańców.Wieluznasjednakniemaopo-rówprzedspalaniemśmieciwewłasnychpiecach,choćprzecieżprzyczyniasiętodobardzopoważnegoskażeniaatmosfe-ry.Podobnie,jakwprzypadkudzikichwysypisk,przeważatutajaspektfinansowy–chęćunik-nięciawysokichopłatzawy-wózśmieciizminimalizowaniarosnącychkosztówogrzewania.Czywprowadzanaobecnie

„rewolucjaśmieciowa”możewjakiśsposóbprzyczynićsiędozmianytejsytuacji?Wydajesię,żetak.Nowaustawazapomocąmechanizmówfinansowychmożewymusićnaobywatelachpewnezachowania.Segregowanieśmie-cispowoduje,żebędziemypłacićmniejzaichodbiór,azatemchęt-niejbędziemytorobić.Zkoleinieopłacisięwywożenieśmiecidolasulubnielegalnespalanieichwewłasnychpiecachboitaknieobniżytokosztówwywozu,aponadtogrożązatoodpowied-niekary.Wprowadzanysystemniezachęcajednakdozmniejsza-niailościwytwarzanychodpadówwgospodarstwiedomowym.Opłatazawywózśmiecibędziestała,niezależnaodichilości,za-leżnanatomiastodliczbymiesz-kańcówlubpowierzchnilokalumieszkaniowego,ilościzużytejwody,alboteżbędzietokwotaryczałtowa.Tak więc w tym przy-padku tylko od naszej świadomo-

ści będzie zależało czy wytwo-rzymy śmieci mniej czy więcej. Pozostajejeszczepytanie,

czyzachowaniawymuszonenaobywatelachwtensposóbprze-

łożąsięnawzrostświadomościekologicznejizostanąutrwalo-nenatyle,żestanąsięnaszyminaturalnyminawykami.Myślę,żejesttomożliwe,jednaksta-niesiętonieodrazu,żetrzebabędzienatodłuższegoczasu.Pomijającwielekontrowersyj-

nychaspektówproponowanychprzepisów,możnastwierdzić,żepodwzględemwpływunazmianęnaszychzachowańidąonewdobrymkierunkuipoprzezsto-sowanieodpowiednichbodźcówspowodują,żebardziejracjonalniebędziemypodchodzićdoproblemunaszych„śmiecipowszednich”.

Dr Marcin Howaniec,StowarzyszenieZielonaZiemia

infografika:Tomasz Kipka

07

Związek między gospodarką odpadami a jakością powietrza Różne rodzaje odpadów i sposób ich zagospodarowania ma wpływ na środowisko, w tym na jakość powietrza. Dość powszechne w Polsce spalanie odpadów komunalnych w domowych piecach ma bardzo negatywny wpływ na środowisko. Procesy, jakie zachodzą w starego typu piecach rusztowych, w jakich mieszkańcy spalają śmieci, odbywają się w stosunkowo niskiej temperaturze przy ograniczonym dostępie powietrza. Jest to więc raczej proces podobny do suchej destylacji lub pirolizy niskotemperaturowej. Powstają w nim zanieczyszczenia lotne, które są adsorbowane na powierzchni cząstek sadzy i tworzą pył zawieszony, wdychany przez mieszkańców miast. Odpady te nie są segregowane przed spaleniem, więc oprócz stosunkowo niegroźnych produktów spalania papieru, drewna czy polietylenu emitowane są bardzo szkodliwe związki, pochodzące ze spalania PCW, gumy czy różnych tworzyw, wrzucanych do pieców zupełnie losowo, bez wiedzy o skutkach ich spalenia. Spowodowane to jest bardzo słabo działającym systemem segregacji odpadów u źródła, niewielkiej wiedzy mieszkańców o charakterze tych odpadów i ich możliwym zastosowaniu i niskiej świadomości zagrożeń, wynikających z wdychania zanieczyszczeń powstających przy spalaniu odpadów.

Tesameodpadymożnaspalićw odpowiedniejinstalacjizakła-

dutermicznejutylizacjiodpadów,zasilającejmieszkańcówmiastw ciepłoiciepłąwodęużytkową.Taostatniajestotyleważna,żespalarniaśmiecimusipracowaćw miaręrównomiernieprzezcałyrok,coponadtopoprawiajejren-towność.Spalarnieśmiecisąwypo-sażonewurządzeniaoczyszczaniaspalin,którychdomowepiecenieposiadają.Prawidłowagospodarkaodpadamipolegawięcnaskiero-waniuodpadówpalnychtam,gdziemogąbyćspalonewbezpiecznychdlaludziiśrodowiskawarunkach,przynoszącdodatkowekorzyściw postaciodzyskuenergiielek-trycznejiciepła.Dotejporybyłotoniemożliwe,wPolsceistniałatylkojednaspalarniaodpadów,niepracu-jącazwystarczającymobciążeniem.Polskisystemgospodarkiodpada-mikomunalnymizostałuznanyzajedenznajgorszychw Europieidodziśgrożąnamkaryzaniewdro-żenieregulacjiunijnychw tymzakresie.Bezspalarniodpadówkomunalnychrealizacjaobowią-zującychwUniistandardówza-równowgospodarceodpadamijaki w zakresiejakościpowietrzamożesięokazaćniemożliwe.Budzącaobecniewielkieemocje„rewolucjaśmieciowa”,upodabniającasystemgospodarkiodpadamikomunalnymiwPolscedoistniejącychw więk-szościkrajówUniiEuropejskiejmaszansetozmienić,jesttojednakprocesdługotrwałyaefektybędąwidocznedopieropolatach.

Zpewnychfrakcjisegregowanychodpadówkomunalnychatakżezod-padówprzemysłowychmożnaotrzy-mywaćpaliwazarównostałejakciekłe.Niektórerodzajetworzywsztucznychmożnaprzerabiaćw pro-cesachkrakingunaolejopałowylubnapędowy.Jesttojednakekono-micznieuzasadnionetylkoprzywysokichcenachropynaftowej.Instalacjewytwarzającetegotypupaliwasąwięcuzależnioneodświa-towejkoniunktury,copowoduje,żetrudnoprzewidziećichrentowność.Innymrodzajemodpadów,mającymwpływnajakośćpowietrzasąodpa-dywydobywcze.Wprocesieoczysz-czaniawęglapowstająodpadytakiejakmułyczyfloty.Niesąonejednakuznawanezaodpadywświetleustawyoodpadach,tylkozapaliwa.Sąsprzedawanenarównizdobry-migatunkamiwęgla,sąjednakodnichdużotańsze.Kupująjewięcludzieniezamożni,mieszkającyczęstow starych,energochłonnychdomachmającyjednocześniestarepieceoniskiejsprawności,copowo-dujedużezużyciezłejjakościpaliwanaogrzaniemniejszejpowierzchnimieszkalnej.Jednocześniepaliwatepowodująwysokąemisjęzanie-czyszczeńdopowietrza,ponieważspalanesą,podobniejakodpadykomunalne(najczęściejjednei drugiewtychsamychpiecach)wwarunkachniewystarczającejtemperaturyidostępupowietrzadlaefektywnegospalenia.Dziejesiętozazwyczajnaobszarachzwartejzabudowymiejskiejw centrachmiast,bądźnaosiedlachstarych

domówjednorodzinnychnaprzed-mieściach.Zkominówtychdomówzanieczyszczeniaemitowanenaniewielkiejwysokościtrafiająbezpośredniodookiensąsiednichdomówisąwdychaneprzezmiesz-kańcówmiast.Stężeniazanieczysz-czeńsąnajwiększew obszarachgęstozamieszkanych,copowodujedużestratyspołecznei ekonomicz-nezpowodudużejliczby(ikosz-tów)zachorowańspowodowanychwdychaniemzanieczyszczeń.Tesameodpadyigorszegatunkiwęglamożnaspalaćwelektrow-niachielektrociepłowniach,w no-woczesnychkotłachfluidalnycho wysokiejsprawności,posiada-jącychinstalacjedoodpylaniaiodsiarczaniaspalin.Wówczasemisjapyłówznajgorszychgatun-kówwęglaimułówbyłabyniewiel-kaa emisjazwysokichkominów(zwyklepowyżej100m)jestroz-praszananaznacznymobszarzei niepowodujetakwielkichstężeńzanieczyszczeńwobszarachgęstozamieszkanych.Ciepłosieciowe,uzyskiwanezespalaniagorszychgatunkówwęglawelektrociepłow-niach,dostarczanedomieszkańcówcentrówmiasteliminujekoniecz-nośćspalaniapaliwwobszarachgęstozamieszkanycha zanieczysz-czeniepowietrzajesttamo wielemniejsze.Abyjednakcenyciepłasieciowegoniezniechęcałymiesz-kańcówdokorzystaniaztegowy-godnegoikorzystnegodlaśrodowi-skasposobuogrzewania,koniecznejest,żebyjaknajwiększaliczbamieszkańcówkorzystałazarówno

zcentralnegoogrzewaniajakiz cie-płejwodyużytkowej.Tymczasemwbudynkachwielorodzinnychbardzoczęstomieszkaniazcen-tralnymogrzewaniemkorzystajązpiecówgazowychdoprodukcjiciepłejwody.Jesttorozwiązanieniekorzystne,ponieważelektrocie-płowniaczyelektrownia,niemającapozasezonemgrzewczymzapotrze-bowanianaciepło,musipozbywaćsięgoprzezsystemychłodzenia,cojestczystąstratąenergiiipaliwa.Powodujetojednocześniewyższecenyciepłasieciowego,ponieważkosztyzmarnowanejenergiielek-trociepłowniamusiprzerzucićnatychodbiorców,którzykorzystajązogrzewaniawsezoniegrzew-czym.Powodujetoteżodpowiedniowyższecenyenergiielektrycznej.Elektrowniawytwarzającasamąenergięelektrycznąwykorzystujeokoło40%energiizespalanegopaliwa.Wykorzystującciepłoz kogeneracjiosiągasprawnośćdwukrotniewyższą.Jeśliodpadyzprodukcjiwęglaijegogorszegatunkibyłybyspalanewelek-trociepłowniachtowdomowychpiecachspalanybyłbywęgiel do-brejjakości,któryspalasięwnichz wyższąsprawnością.Wpłynęłobytonapolepszeniejakościpowietrzatam,gdziestratyspowodowanejegozanie-czyszczeniemsąnajwiększe.

Wojciech Główkowski

Nie pal śmieci, plakat (100x70), Małgo-rzata Tajnert, studentka Instytutu Sztuki w Cieszynie (Wydział Artystyczny Uniwersy-tetu Śląskiego).

CZY WIESZ, ŻE?...Ocenia się, że zorganizowanym systemem odbioru odpadów w 2009 r. objęto ok. 80% gospodarstw domowych.


09Organizacja systemu gospodarowania odpadami w gminie Radzionków prezentacja: Bernard Skibiński


Kilka spostrzeżeń dotyczących nowej ustawy o odpadach Ustawa o odpadach weszła w życie 23 stycznia 2013 roku. W porównaniu do wcześniej obowiązującej zawiera 253 artykuły (poprzednia tylko 80 artykułów). Nasuwa to proste wrażenie, że obecna ustawa doprecyzowała wiele spraw poprzednio pobieżnie potraktowanych.

Zgodniezart.1,ustawaokre-ślaśrodkisłużąceochronie

środowiska,życiaizdrowialudzi,zapobiegająceizmniejszającenegatywnywpływnaśrodowiskoorazzdrowieludzi(wynikającyz wytwarzaniaodpadówigospo-darowanianimi)orazogranicza-jąceogólneskutkiużytkowaniazasobówipoprawiająceefektyw-nośćtakiegoużytkownika.Jakwspomniano,takizakresregulacjipredestynujejądopełnieniafunk-cjiustawyramowej(podstawowej)wzakresiegospodarkiodpada-mi.Rodzitopytanieowzajemnąrelacjelicznychaktówprawnych,dotyczącychtejproblematyki.DlaprzedsiębiorcówważnymjestdziałIVdotyczący„Uprawnieniawymaganedogospodarowaniaodpadamiorazprowadzenierejestru”(art.41-65),któryobej-mujedwarozdziały.Pierwszymówio „Zezwoleniunazbieranieodpadówizezwoleniunaprzecho-wywanieodpadów”,jestonrozbu-dowanyizmienionywstosunkudoczęścipostanowieńzawartychwrozdziale4ustawyz2001r.Drugirozdziałdotyczyrejestru.Nowościąwtymkontek-ścienależyuznać:•zmianęnazwdecyzjiadministra-cyjnych(zezwolenienazbieranieodpadówizezwolenienaprzetwa-rzanieodpadów)i częściowoichtreści,corównieżdotyczyzawarto-ściwniosku.Pewnemodyfikacjesąrównieżwprzesłankachodmowywydaniaorazcofnięciazezwolenia,•koniecznośćdołączeniadownioskudecyzjiośrodowisko-wychuwarunkowaniach–oilejestonawymagana,cooceniasięnapodstawieprzepisówUstawyz3października2008r.oudostępnie-niuinformacjiośrodowiskuijegoochronie,udzialespołeczeństwaw ochronieśrodowiskaorazooce-nachoddziaływanianaśrodowisko(Dz.U.nr199,poz.1227zezm.),•zmianęzasadustalaniakom-petencjiorganów–nowyele-ment:wypełnieniewyrobiskorazprowadzenieRIPOK-ów(Regionalneinstalacjeprzetwa-rzaniaodpadówkomunalnych),

•nowyzakresuzgodnień–wyda-niezezwolenianaprzetwarzanieodpadów,polegającegonauniesz-kodliwianiuzakaźnychodpadówmedycznychizakaźnychodpadówweterynaryjnych,wymagazgodyGłównegoInspektoraSanitarnego,•określenienowychzasadwygaśnięciazezwolenia,•klauzulę,żedozezwolenianazbieranieodpadówizezwolenianaprzetwarzanieodpadówniestosujesięart.11ust.9Ustawyz 2lipca2004r.oswobodziedziałalnościgospodarczej(t.j.Dz.U.z2010r.nr220,poz.1447),•utrzymanietzw.decyzjiłącz-nychzwiązanychzpozwolenia-miemisyjnymizustawyPrawoochronyśrodowiska(pozwolenienawytworzenieodpadóworazpozwoleniezintegrowane),•rezygnacjęzdecyzjiodnoszą-cychsiędoetapuwytwarzaniaodpadów(pozapozwoleniamiemi-syjnymizustawyPrawoochronyśrodowiska)orazz wymoguskłada-niainformacjio wytwarzanychod-padachi z zezwolenianatransport,•rezygnacjęzmożliwościustana-wianiazabezpieczeniaroszczeń.Należyrównieżpodkreślić,iżpewnymproblemempraktycznymjestbrakodpowiednikaart.17ust.5ustawyz2001r.WzasadziedotyczytoregulacjiustawyPrawoochronyśrodowiska,akonkretniejejnowegoart.180a.Dotychczaso-wyprzepiszwalniałzobowiązkuuzyskiwaniadecyzjiiskładaniainformacjidotyczącychwytwarza-niaodpadówszeregpodmiotów–w tymwytwórcówodpadówko-munalnych.Jaksięwydaje,obecniewynikatozinterpretacjiart.180Prawaochronyśrodowiska,którywiążepozwolenienawytwarzanieodpadóworazpozwoleniezintegro-wanezeksploatacjąinstalacji.Zuwaginafakt,iżsątojedyneprze-pisy,dotyczącemożliwościokre-ślaniawdecyzjiadministracyjnejwarunkówwytwarzaniaodpadów,siłąrzeczyniebędąonemiałyzastosowaniadoodpadówczyosóbwskazanychwart.17ust.5ustawyz2001r.Odnośniezaśodpadówzwypadkówmożnanatomiast

stwierdzić,iżpodlegająoneodręb-nymregułom,ustalonymw art.101nowejustawyoodpadach.Znacznezmianyzachodząw roz-dzialedotyczącymrejestru.Jesttojedenznajobszerniejszychrozdziałówustawy(art.49-65).Jegoprzepisystanowiąbardzoroz-budowanyizmienionyodpowiednikczęścipostanowieńzawartychwrozdziale4ustawyz 2001r.orazrozwiązańzastosowanychwustawachozużytymsprzęcieelektrycznymielektronicznymorazobateriachiakumulatorach.Przedewszystkimnależyzwrócićuwagęnato,żenowyrejestrzzało-żeniamaobjąćwszystkiepodmiotyzawodowouczestniczącewszerokorozumianejgospodarceodpadami(łączniezetapempoprzedzającymwytworzenieodpadów).Wyjątkiemsątu,oczywiście,podmiotyobjęteobowiązkiemuzyskaniazezwolenianazbieranieiprzetwarzanieod-padów.Jesttotakiesamorozwią-zanie,jakiezastosowanowprzepi-sachdotyczącychzużytegosprzętuelektrycznegoielektronicznegoorazbateriiiakumulatorów.Re-jestrw ustawieoodpadachz2001r.pełniinnefunkcje.Obejmowałjedynietepodmioty,któreprze-twarzały,zbierałylubtransporto-waływskazanerodzajeodpadów.Dodatkowowartoodnotować,żerejestrpodmiotówwprowadzają-cychproduktyiproduktywopa-kowaniachorazgospodarującychodpadamiprowadzimarszałekwojewództwa,którydokonujerów-nieżwpisudorejestrunawnioseklubzurzędu.Marszałek,dokonującwpisudorejestru,nadajepodmio-towiindywidualnynumerrejestro-wyoraztworzyjegoindywidualnekonto.Obowiązekzłożeniawnio-skuowpisdorejestrudotyczyszeregupodmiotów–posiadaczyodpadów,producentów,importe-rów,sprzedawcówipośredników.Natomiastwpiszurzędudotyczy:•posiadaczaodpadówobo-wiązanegodouzyskaniapo-zwoleniazintegrowanego,•posiadaczaodpadówobowią-zanegodouzyskaniapozwolenianawytwarzanieodpadów,

•posiadaczaodpadówobowiąza-negodouzyskaniazezwolenianazbieranieodpadówlubzezwole-nianaprzetwarzanieodpadów,•podmiotuobowiązanegodouzyskaniadecyzjizatwierdzającejprogramgospodarowaniaodpada-miwydobywczymilubzezwolenianaprowadzenieobiektuunieszko-dliwieniaodpadówwydobywczych,•podmiotuobowiązanegodouzyskaniakoncesjinapodziem-neskładowanieodpadów,•podmiotuobowiązanegodouzyskaniawpisudorejestrudzia-łalnościregulowanejwzakresieodbieraniaodpadówkomunalnychodwłaścicielinieruchomości.Odmowawpisunastępujew dro-dzetzw.decyzjizwiązanej–tyl-kow przypadkachwskazanychw ustawie(art.62).Trzebateżwiedzieć,żerejestrstanowiintegralnączęśćtzw.BDO(Bazydanychoproduktachiopakowa-niach)orazjestpubliczniedo-stępny(z wyłączeniemniektórychinformacji).Ponadtowpisdoreje-struwewskazanychwypadkachjestobowiązkowy(brakpodlegasankcjomkarnym)–jesttorówno-znacznezuzyskaniemuprawnień,azatemdziałalnośćmożeprowa-dzićwyłączniepodmiotwpisanydorejestru.Wykreśleniezreje-strunastępujerównieżwdrodzedecyzjizwiązanej(art.64ust.1).Wpisowidorejestruniepodlegająosobyfizyczneorazjednostkiorga-nizacyjneniebędąceprzedsiębior-cami,wykorzystująceodpadynapotrzebywłasne,podmiotywłada-jącepowierzchniąziemi,naktórejsąstosowanekomunalneosadyściekowewcelach,októrychmowawart.96ust.1 pkt.1-3,zwolnionezobowiązkuuzyskaniazezwolenianaprzetwarzanieodpadów,pod-miotyprowadzącetzw.nieprofesjo-nalnądziałalnośćwzakresiezbie-raniaodpadówanitransportującywytworzoneprzezsiebieodpady.Ponadtowpisdorejestrupodle-gaopłacierejestrowej(zwyjąt-kiem)orazopłacierocznejdlatzw.wprowadzających(sprzęt,produktyitp.),zaśwpływyz tychopłatstanowiąw50%dochód

11budżetuwojewództwaiw50%dochódbudżetupaństwa.Uzyskującyzezwolenienatrans-port,objętyobowiązkiemzłożeniawnioskuowpisdorejestru,októ-rymmowawart.49ust.1ustawyoodpadach(Dz.U.z2013r.,poz.21),jestzobowiązanydozłożeniategownioskuwterminie6miesię-cyoddniautworzeniarejestru.Obecniewydawanezezwole-nianatransporttracąmocz chwiląwpisaniauzyskującegoniniejszezezwoleniedoreje-stru,októrymmowawart.49ust.1ustawyoodpadach.Ustawaoodpadachwprowadziłarównieżzmianywinnychusta-wach.WszczególnościnależyzwróciuwagęnazmianywPra-wieochronyśrodowiskazgod-niezart.207.WustawiePrawoochronyśrodowiskapoart.180dodanoart.180amówiącykie-dytrzebauzyskaćpozwolenienawytwarzanieodpadów.Zgodniezart.180ustawyPrawoochronyśrodowiskaeksploatacjainstalacjipowodującawytwarza-nieodpadówjestdozwolonapouzyskaniupozwolenia,jeżelijestwymagane.Pozwolenienawytwa-rzanieodpadówjestwymaganedowytwarzaniaodpadówo masiepowyżej1Mgrocznie–w przy-padkuodpadówniebezpiecznychlubomasiepowyżej5000Mgrocznie–wprzypadkuodpa-dówinnychniżniebezpieczne.Kolejneart.184,188wprowadzajądodatkoweinformacjecowinienzawieraćwnioseknawytwarza-nieodpadóworazcododatkowozostajeokreślonewpozwolenienawytwarzanieodpadów.

Bibliografia:Ustawazdnia14grudnia2012r.o odpadachDz.U.z2013r.poz.21.JanJerzmiański„Ustawaz14grudnia2012r.nowezasadygospodarowaniaodpadami”.

Irena Gatys

Śmieciowa rewolucja nas nie ominie Polska gospodarka odpadami komunalnymi oparta jest przede wszystkim na ich składowaniu. Ze względu na mający obowiązywać wkrótce zakaz deponowania odpadów ulegających biodegradacji, będzie ono musiało ulec radykalnemu ograniczeniu. Około 92,5 proc. masy z wytwarzanych rocznie 11,8 mln Mg odpadów komunalnych jest nadal składowanych na ok. 700 czynnych składowiskach, z których niemal połowa będzie musiała zostać wkrótce zamknięta.

Niezbędnajestzatemszybkaprzebudowakrajowychsys-

temówgospodarkiodpadamikomunalnymi,szczególniedladużychpolskichmiast,wktórychwytwarzanejestponad30proc.masyodpadów,orazbudowanowychozasięguregionalnym.Dominującedotądskładowanieodpadówmusizostaćzastąpio-neznacznieszerszymudziałemodzyskusurowcówwtórnych,przeróbkąbiologicznąorazter-micznymprzekształcaniemod-padów,opartymnabudowieok.12dużychspalarniokoszcieinwestycyjnymrzędu6mldzł.Niezbędnedlaprzebudowykra-jowejgospodarkiodpadamiśrod-kifinansoweszacowanesąnakwotęok.18mldzł.InwestycjeteujętesąwramachProgramuOperacyjnegoInfrastruktu-raiŚrodowisko2007-2013.

Spalarnie to przyszłość

Niemawątpliwości,żewymaga-nychprawniewPolscepoziomówredukcjimasyodpadówulegają-cychbiodegradacji,którebędąobowiązywaływlatach:2010r.(25proc.redukcjimasywsto-sunkudo1995r.),2013r.(50

proc.)i2020r.(65proc.)niedasięosiągnąćwdużychpolskichmiastachbezudziałuzlokalizo-wanychnaichobszarzespalarni.Udowadniajątonietylkoplanygospodarkiodpadamiopracowanedlaposzczególnychwojewództw,aletakżejużprzygotowanestudiawykonalnościdlakonkretnychprojektówbudowyspalarni.Popierwsze,muszązagwaranto-waćmożliwośćwypełnieniaprzyję-tychprzezPolskęzobowiązańwza-kresieredukcjimasyskładowanychodpadówulegającychbiodegrada-cji.Podrugie,powinnyzapewnićliczącesięwogólnymbilansiestru-mienieenergiielektrycznejiciepłaodzyskanychzpoddanychtermicz-nemuprzekształcaniuodpadów.Potrzecieistotnyjestodzysksu-rowcównadającychsiędowykorzy-staniamateriałowegoiorganicz-nego,aktóremimotoposiadająistotnewaloryenergetyczne.Poczwarteważne,abywytworzo-nenośnikienergii,pochodzącewokreślonejczęścitakżezod-zyskuenergiibiomasyzawartejwodpadach,posiadaływszelkiecechyźródełodnawialnych.

Rzetelna informacja

Okazujesięjednak,żetoniebrakśrodkówmożestanąćnaprze-szkodziewrealizacjikonkretnychinwestycji,m.in.wRudzieŚląskiej,aleprzedewszystkimbrakspołecz-nejakceptacji.Jakwięcprzekonaćspołeczeństwo,żeobiektytegotypusąbezpiecznedlaśrodowiska?-Przedewszystkimzorganizowaćdobrąkampanięinformacyjną.Istotnąrolępowinnyodegraćwniejmedia.Myteżmieliśmypro-blemyzbudowąnaszejspalarni.Różneugrupowaniawystępującepodhasłamiekologicznymistarałysięwmówićmieszkańcommiasta,żeutrzymanieobiektuobciążyażnadtobudżetmiasta,aemisjaszkodliwychprzekroczywszelkiemożliwewskaźniki.Byliśmynawet

kartąprzetargowąwwyborachdoparlamentuisamorządów.Wszyst-kojednakdobrzesięskończyło.Odsześciulatniezanotowaliśmyżadnegowystąpieniaprzeciwkofunkcjonowaniuspalarni–wy-jaśniainż.PavelBernat,dyrek-torzakładuutylizacjiodpadówTermizowczeskimLibercu.Zakładorganizujedwa,trzyrazywrokudniotwarte,któreprzy-ciągająsetki,anawettysiąceosóbzainteresowanychfunkcjo-nowaniemtegotypuinstalacji.Przyjeżdżajązakładypracy,szko-ły,przedszkola.Wszyscychcąwiedziećjakwyglądaostatecznarozprawaznieczystościami.

Bezpieczne dla środowiska

WartoprzytejokazjiwspomniećojedynejwPolsce,zlokalizowanejwWarszawiespalarniodpadówkomunalnych,którapracujejużodok.ośmiulat.Jejwydajnośćjestjednaktakmała(ok.40tys.Mg/rok),żetrudnonawetująćjąwkra-jowejstatystyce.Niemożnaprzytymzapomnieć,żejesttoobiekt,którypoprzezswojąbezpiecznądlaśrodowiskaeksploatację,zgodnąz wymaganymiwkrajachUEstan-dardamiemisyjnymi,wżadnymprzypadkuniemożeprzysporzyćargumentówprzeciwnikomobec-nychprojektówspalarniodpadów.Wiadomozresztą,żeobiektyteniestanowiązagrożeniadladalszegorozwojuorazpodnoszeniaefektówselektywnegozbieraniairecyklin-guodpadów.Fakttenpotwierdzapraktykasystemówgospodarkiodpadamikomunalnymistosowa-nychwmiastachiregionachrozwi-niętychkrajówUniiEuropejskiej.Wszędzietam,gdzieudziałmetodtermicznychjestduży,jednocześniebardzowysokiokazujesięrównieżpoziomrecyklinguodpadów.

Kajetan Berezowski,TrybunaGórnicza

Montaż 6. Wystawy Plakatu Ekologicznego wykładowców i studentów Instytutu Sztuki UŚ „Czas na Ziemię” w sali ekspozycyjnej Zamku Cieszyn, 2012 (fot. arch.).

CZY WIESZ, ŻE?...Pierwsza wystawa z cyklu wystaw plakatu ekologicznego wykładowców i studentów Instytutu Sztuki w Cieszynie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach miała miejsce w 2006 roku w Radzionkowie.


WzwiązkuztrwającymiwUrzędachpracaminadUstawąoutrzymaniuczystościwgminachwzakresiegospo-darowaniaodpadamikomu-nalnymi,mieszkańcywspólnotmieszkaniowychjakidomkówjednorodzinnychwyrażająswojezaniepokojenieewentualnyminiekorzystnymiicoważniejszeniesprawiedliwymidlanichroz-wiązaniamiwykonawczymidotejustawy,któremuszązostaćwpro-wadzoneprzezmiastaigminy.Wporównaniuzmieszkańcamibudownictwajednorodzinnegomieszkańcywblokachwieloro-dzinnychzgrupowaninamałejpowierzchniizamieszkującywzorganizowanychwspólno-tachmieszkaniowychpragnązwrócićuwagęorazsugerująnakoniecznośćstosowaniazróżnicowanejstawkiopłatzagospodarowanieodpadamiko-munalnymi,uwzględniającerównieżgęstościzaludnienia.Wmyślart.65dust.2Ustawyczytamy„Wceluzorganizowaniaodbieraniaodpadówkomunalnych(...)radagminyliczącejponad10000mieszkańcówmożepod-jąćuchwałęopodzialegminynasektorybiorącpoduwagęliczbęmieszkańcówigęstośćzaludnie-nia.Uważam,żeczaspotrzebnynazbiórkę(wywóz)odpadówzterenówwspólnotmieszkanio-wychjestznaczniekrótszyicozatymidzieikosztwywozujakopochodnakosztówosobowychamortyzacji,równieżkosztówpaliwazużytegozawywózśmie-ciotony/kmprzypadającynajednegomieszkańcajestzdecydo-waniemniejszy.Zarządzającychwimieniumieszkańcówbudow-nictwawspólnotowegoniepokoifakt,żewyłonionawprzetargunowafirmaniebędziedysponowa-

łasamochodamidostosowanymidoobsługiobecnieposiadanychpojemników-kontenerów.Wtymmomenciepowstanieproblemzakupunietylkonowych,innychpojemników,aletakżegdybytepoprzetarguokazałysięwiększe,zajdziepotrzebarozbudowa-niagospodarczychplacyków.Niedopominięciajestproblemfunduszynatencel,wwiększo-ściprzypadkówzuwaginabrakmiejscawterenierozbudowajestniemożliwa.Ztychteżpowodówmieszkańcywspólnotuważają,żegminywspecyfikacjiprzetar-gupowinnynarzucićoferentomograniczeniadotyczącewiel-kościirodzajupojemników.Podobnezastrzeżeniawporówna-niuzmieszkańcamibudownictwawspólnotowegomająmieszkańcybudownictwajednorodzinnego.Uważam,żemieszkańcyzorga-nizowaniwbudynkachwspól-notmieszkaniowychprodukująnajwięcejniesegregowanychodpadówiśmieciwPolsce,któretrafiająnawysypiska.(Wszyscywiedzą,żeWarszawanaobrze-żachswojegomiastaposiadanajwiększewysypiskośmieciwEuropie)Mieszkańcywspól-notmieszkaniowych,domkówjednorodzinnychigospodarstwwiejskichuważają,żeprzyję-teprzezradnychnapodstawieUstawy„śmieciowej”regulaminyoutrzymaniuczystościwgmi-nachsprowadzająsięjedyniedopodwyższeniastawki/osobęzaodbióriwywózodpadówiniesąodzwierciedleniemfaktycznegoceluiwymogówjakienakładanaPolskęDyrektywaUniiEu-ropejskiejoograniczeniuilościskładowanianawysypiskachodpadówo50%dostanucałkowi-tejlikwidacjiwysypiskw2014r.Niebędzieonamożliwado

wykonaniaprzyniskiejmotywacjimieszkańcówdosegregacjiodpa-dówwewłasnymgospodarstwie.Niestetyniemożliwościzwrotuopakowańlubnawymianędosie-cisprzedaży(zwyjątkiemMakro),takjakjesttopraktykowanewin-nychkrajachUE,równieżwpłynienawiększeniesegregowanieśmie-ci.Gminynieprzygotowałyofertdlamieszkańcówktórzydokonująselektywnejzbiórkiinieprzygoto-waływystarczającejliczbypunk-tówskupuodpadówużytecznychibezużytecznegosprzętuAGD,papieru,szkłametaluiplastiku.PrzygotowaneregulaminyniedopuszczajątakiejmożliwościSkoroniemawyłonionegowprze-targuodbiorcyinieprzybyłood-padów,astawkiwzrosłyoponad100%przewidujągminyobniżkizasegregacjenp.z14zł/osna10,5zł/os,awięccałe3,5zł/osoilemiesz-kanieczadeklarujetakąwolęi zło-żyjądourzędumiasta,gminy.

Uważam,żeproblemmożnarozwiązaćprosto.Radni,każdejgminypowinnipodejśćindy-widualniezrozpoznaniemjak,to wszystkowtereniewygląda.Krótkomówiączrobienieana-lizySWOT.Każdagminajestinnainiemożnageneralizowaćwopracowaniachgospodaro-waniemodpadami,tylkotrze-bawykonaćcojestdobredlamieszkańcówdanegoregionu.Obecniesugerujękoniecznośćstosowaniazróżnicowanejstawkiopłatzagospodarowanieodpada-mikomunalnymi,którauwzględ-niadotychczasowywysokistanselektywnejzbiórkiwgospodar-stwachdomkówjednorodzinnych.Równieżwtychdziałaniachnależyuwzględnićobniżkidlarodzinywielodzietnych,któredotejporyponosząnajwiększe

obciążeniapodatkoweiniestetyniemaobligatoryjnejpolitykiprorodzinnej.Tumożnawyjśćnaprzeciwpotrzebomzgodniezobowiązującymprawem.Jestnaprawdęwieledozrobienia.Uważam,żewszystkieszczeblesamorządówpowinnywspólniezekspertamirozmawiaćorazpomagaćwkalkulacjachopłatzaśmieci,żebyuchwalaneopła-tyzawywózbyłyjaknajniższedlamieszkańców,anietakjakobserwujęcałośćfinansowaniawłożyćnabarkiobywateli.Tojestniedopuszczalne!Podsumowującmojeprzemy-ślenia,nigdzieniewyczytałamjakiezyskibędąmiećfirmyz przetworzonych,odzyskanych,posegregowanychodpadów.To teżjestbardzociekawytemat,którymsięobecniezajmuję.

Barbara Dziuk,RadnaSejmikuWojewództwaŚląskiego

Słabe strony ustawy śmieciowej i niedomagania gmin Od lipca bieżącego roku wchodzi w życie ustawa „śmieciowa”, która organizuje na nowo zasady utrzymania porządku i czystości w gminach. Nowe prawo zmusi samorządy do wzięcia odpowiedzialności za politykę odpadową na swoim terenie, i słusznie. Teoretycznie sprawa wygląda prosto — gminy zorganizują przetarg na wywóz odpadów, a zadaniem i obowiązkiem mieszkańców będzie jedynie zapełnianie śmieciami pojemników i płacenie za ich odbiór-wywóz, ale ustawa zawiera sporo mielizn oraz rozwiązań patowych, na których, może utknąć jej realizacja. Jednym z najsłabszych punktów jest pomijanie doświadczeń dobrze funkcjonujących rozwiązań, które z powodzeniem dotychczas stosowały gminy i dobrze funkcjonujące wspólnoty mieszkaniowe.

Kosz, plakat (100x70), Paulina Kosma, studentka Instytutu Sztuki w Cieszynie (Wy-dział Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego).

13Technologie zagospodarowania odpadów wyzwaniem dla gmin

Od lipca bieżącego

roku wchodzi w życie podpisana w grudniu 2012 r. przez Prezydenta Bronisława Komorow- skiego ustawa „śmiecio- wa”, która organizuje na nowo zasady utrzymania porządku i czystości w gminach.

Ustawajużzostałaznowelizo-wania,jednaknadalzawiera

sporomieliznirozwiązańpato-wych,naktórych,możeutknąćjejrealizacjazrestrykcyjnymikonsekwencjaminiewdrożeniadyrektywy2008R/98/WE.W obec-nymkształciepopoprawkachustawajużdopuszczadostosowa-niaprzezRadyGminzróżnicowa-nejopłatyzawywózzmieszanychodpadównawysypiska.Sprawajestprosta,aleczydlawszyst-kichwystarczającozrozumiała?Wmyślart.65dust.2Ustawyczytamy„Wceluzorganizowaniaodbieraniaodpadówkomunalnych(...)radagminyliczącejponad10000mieszkańcówmożepod-jąćuchwałęopodzialegminynasektorybiorącpoduwagęliczbę

mieszkańcówigęstośćzaludnie-nia.Jesttorozwiązanie,którepozwalanazróżnicowaniestawekzaodbiórodpadówzmieszanych.Jednakbezfinansowejmotywacjii bezdokonaniaanalizyjakościo-woilościowejodpadówwpo-szczególnychsektorachobjętychwywozemdoskorelowanejzliczbąludnościniejestmożliweosiągnie-ciepodstawowegocelugospodarkiodpadami,jakimjestzapobieganiepowstawaniuodpadówkomu-nalnychjużuźródeł.–TwierdziBogumiłWronaczłonekzarząduPolskiejGeotermalnejAsocjacjiim.Prof.JulianaSokołowskiegoprzyAGH.Wwiększościopraco-waneprzezgminynawetczte-rostronicowe„deklaracje”pozasposobemnaliczaniaiuiszczaniaopłatzagospodarkęodpadaminiezawierająważnychinformacjiinnychnp.odostępnościzorgani-zowanychpunktachskupusurow-cówwtórnych.Omożliwościachzagospodarowywaniaodpadówwtechnologiachprodukcjinawo-zu,humusuienergiizkorzyściądlagminyimieszkańcówgminybędziemówiłwdniu11kwiet-nia2013r.Bogumił Wrona.

Program Moje Czyste Miasto Program Moje Czyste Miasto Stowarzyszenie Zielona Ziemia prowadzi już od siedmiu lat. Jego celem jest zwrócenie uwagi na to, jak wielki problem stanowią dziś śmieci oraz jak ważne jest kształtowanie nawyku ich segregowania wśród najmłodszych.

WProgramiedzieciimłodzieżzbierająmakulaturę,bu-telkiPET,nakrętkiplastikoweibaterie.Zebraneodpadytrafiajądorecyklinguzapomocąwyspe-cjalizowanychfirm.Stowarzysze-nie„ZielonaZiemia”współpracujewtymzakresiezfirmąPUKVanGansewinkelzRudyŚląskiejifir-mąREBAOrganizacjaOdzyskuSAzWarszawy.Operatorzyodbie-rajązebraneodpadybezpłatnie,azazebranebutelkiPET,nakręt-kiimakulaturęszkołyiprzed-szkolaotrzymująwynagrodze-nie.UczestnicyprogramumajątakżemożliwośćuczestniczeniawwykładachAkademiiEduka-cjiEkologicznej,warsztatach,konkursachiszkoleniach.

Wyniki Programu Moje Czyste MiastoCzastrwania:wrzesień2006–kwiecień2013r.Ilośćplacówek:89,wtym40zBytomia,30zpowiatutarno-górskiego(Radzionków,Tarnow-skieGóry,Orzech,Świerklaniec,NakłoŚląskie,Potempa,Kalety,Miotek,Wielowieś,Brynek),18zPiekarŚląskichijednazKatowic.Zorganizowano21wykładówAkademiiEdukacjiEkologicz-nej,wktórychwzięłoudziałok.2000osób,warsztatyeko-logicznedla1020dzieciorazszkoleniazakończonewydaniemcertyfikatuzpodstawowejzna-jomościgospodarowaniaod-padamidla141nauczycieli.

Kapituła honorowaGabrielTobor–BurmistrzMiastaRadzionków,LucynaEkkert–Staro-staTarnogórski,DamianBartyla–Prezy-dentMiastaBytom,TeresaBryś-Szczygieł–PrezesStowarzyszenia„ZielonaZiemia”

Zebrano do tej poryMakulatura 210264,1kgButelkiPET 22900,4kgNakrętki 2192,9kgBaterie 8683,9kg

Wolontariusze VII edycjiMarzenaMichalska,MariaBączkowicz,EwaKwiatkowska,DorotaPoloczek,JoannaTobor

LIDERZY SEGREGACJI ROKU 2013PrzedszkoleMiejskienr51wByto-miu,koordynatorkiZofiaHryszkie-wicz,AlinaCzaja,MartynaŻurekSzkołaPodstawowanr3zZespołuSzkółSpecjalnychwRadzionkowie,koordy-natorAgnieszkaNowakGimnazjumnr8wByto-miukoordynatorkiAlicjaSu-chorab,DorotaPoloczekSzkółChem.-Med.iOgólnokształ-cącychwTarnowskichGórachkoordynatorzyAnnaKucharczyk,AnnaGolek,DanielKamiński

NAGRODY ZA ZAANGAŻOWANIE W EDUKACJĘ EKOLOGICZNĄ1.NagrodaSenatoraRPAn-drzejaMisiołka–BeataKo-ślanauczycielkaSPnr45zBytomia2.NagrodaRektoraGWSHwKa-towicachKrzysztofaSzafarskiego–KrystynaProćdoradcame-todycznyzPiekarŚląskich3.NagrodaPrezesaStowarzy-szenia„ZielonaZiemia”TeresyBryś-Szczygieł–DorotaPoloczek,nauczycielkaGimnazjumnr8.

21 marca br. w Radzionkowie w cyklu Akademia Edukacji Ekologicznej z inicjatywy Stowarzy-szenia Zielona Ziemia odbyło się spotkanie z udziałem Bernarda Błaszczyka, Regional-nego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach, który wygłosił wykład „Rewolucja śmieciowa w praktyce” (fot. arch.).

CZY WIESZ, ŻE?... „Zielona Ziemia” organizuje spotkania Akademii Edukacji Ekologicznej popularyzujące wiedzę z zakresu ekolo-gii. W wykładach do tej pory uczestniczyło prawie 2000 osób. Nauczyciele i studenci otrzymują certyfikaty.


Iwona Cichy, 1 miejsce, The Fifth World Biennial of Student Poster Novi Sad, Serbia 2012

Józef Hołard, 1 miejsce, Second International Biennial of Posters of IW, sekcja zagraniczna, Teheran, Iran 2007

Marcin Urbańczyk, nagroda the Carpathian Wetland Initiati-ve, 12th International Triennial EKOPLAGÁT, Žilina, Słowacja 2011

Tomasz Kipka, Grand Prix, 11th International Triennial EKOPLAGÁT, Žilina, Słowacja 2008

Marta Czuban, wyróżnienie, IV Międzynarodowe Bienna-le Plakatu Społeczno-Politycznego, Oświęcim 2012

Sebastian Kubica, wyróżnienie, III Międzynarodowe Biennale Plakatu Społeczno-Politycznego, Oświęcim 2010

Projektowanie nie na sprzedażOczywistymjestfakt,żegrafik-projektantutrzymuje

sięzprojektówrealizowanychdlaklientów.Pro-jektujedlanichakcydensy,opakowania,identyfikacjęwizualną,książki,plakatyetc.Ztegosięutrzymuje.Myśliisłowa,niekoniecznieswoje,musiubraćwobraz.Bywajednakteżinaczej,boprzecieżmaprawomówićwewłasnymimieniu.Sąsprawy,któregoboląiuwiera-ją.Takwłaśniepowstająplakatyotematycespołecznej–częstonienazlecenie,a z potrzebyzamanifestowaniawłasnychpoglądów.Mówiąołamaniuprawczłowieka,konsumpcjonizmieczyekologii.Nagłaśniająistotnespo-łecznieproblemy,którychktoś,byćmoże,niedostrzega.Dopewnychzachowańzachęcają,potępiająinne.Mogąpropagowaćpostawyproekologiczne,awpływającnapostawyspołeczne,przynosząwymiernekorzyści.War-to„czytać”takieplakaty,booneuwrażliwiają.Takwłaśnierozumianyplakatleżyupodstawidei

cyklicznejwystawyplakatuekologicznegowykładow-ców,absolwentówistudentówInstytutuSztuki(Wy-działArtystycznywCieszynieUniwersytetuŚląskiegowKatowicach).Ideazrodziłasięw2006rokuwewspół-pracyz„ZielonąZiemią”ipoleganaprezentowaniupracwróżnychgaleriachimiejscachprzestrzenipublicznejśląskichmiast,choćswoimzasięgiemgranicetejużprzekroczyła.WystawyporuszająceróżneproblemyzzakresuekologiimożnabyłooglądaćdotychczaswBytomiu,Cieszynie,Czeladzi,Katowicach,Radzionkowie,Tarnow-skichGórachorazwMałopolsce–wBochni,atakżepozagranicamikraju–wWilnieiOstrawie.Stanowiącekolekcjępracegrafików-projektantówzKatedryProjektowaniaGraficznegoorazichstudentówiabsolwentówżyjątakżepozawystawamirealizowanymiwramachprojektu.Z powodzeniemkwalifikująsięnaogólnopolskieimiędzynarodoweprzeglądyplakatóworgani-zowanenacałymświecie,gdzienierzadkosurowijurorzyprzyjmują10-20%spośródnadesła-nychdokonkursówprac.Zsatysfakcjąmuszęprzyznać,żeo poziomieplakatówpowstającychwramachprojektumożeświadczyćfakt,żesąonezauważaneidocenianenatychimprezach.Stworzyćdobryplakat,któryzatrzyma,choćnaułameksekundy,uwagęodbiorcytowyzwanie.Wiedząotymzarównotwórcyplakatówkomercyjnychjakitychspołecznych,bonierzadkotocisamiludzie.Częśćpieniędzyzarobionychnakomercyjnymprojektowaniuwydająnadrukpla-katówzaangażowanychspołecznie.Iczasemtośmierdzącasprawa,botematmusibyćbardzoprzyziemny.—Ja,naprzykład,utopijniewierzę,żemożejutro(aśniegjużtopnieje)powyjściuz domuniebędęmusiał,patrzącpodnogi,slalomemiśćpochodniku.

dr Tomasz Kipka, kuratorprojektuwww.facebook.com/tomasz.kipkawww.instytutsztuki.us.edu.pl/kpg/tomasz-kipka

15

TeresaBryś-SzczygiełStowarzyszenie Przyjaciół i Sympatyków Ekologii „Zielona Ziemia”

W Polsce obowiązuje nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Obecnie wszystkie gminy przygotowują się do wdrożenia no-wych przepisów, tak aby system mógł zacząć działać od 1 lipca br. Nowy system gospodarowania odpadami, w którym za odbieranie i właściwe za-gospodarowanie wszystkich odpadów komunalnych odpowiadać będzie gmi-na nazywa się potocznie „rewolucją śmieciową”. Mieszkańcy będą wnosili do gminy opłaty zgodnie z wyznaczoną w drodze uchwały stawką, a w zamian za to gmina wybierze przedsiębiorcę, który opróżni śmietniki mieszkańców, a ich zawartość wywiezie.

Wprowadzając nowe przepisy liczy-my na ograniczenie dzikich wysypisk, bo po co wywozić odpady do lasu, kiedy i tak naliczą nam za nie opłatę oraz zmniejszymy tempo zapełniania legalnie działających składowisk od-padów komunalnych przez selekcję

wytwarzanych odpadów w miejscu ich wytwarzania. Za selektywnie zbierane odpady zapłacimy mniej, a dodatkowo zyskamy satysfakcję, że trafią one do wyspecjalizowanych firm gdzie zosta-ną przetworzone zdecydowanie czę-ściej, niż to było jeszcze do niedawna. Znikną zmartwienia co zrobić ze starą pralką, zniszczoną szafą, przetermi-nowanymi lekami albo zużytymi ba-teriami. Gmina wskaże mieszkańcom punkt odbioru takich odpadów.

Żeby wdrożyć nowe prawo w prak-tyce samorządy muszą zorganizować system gospodarowania odpadami umożliwiający selektywny odbiór od-padów. Nie ma w tym zakresie jednoli-tych rozwiązań, bo zawartość naszych koszy zależy od wielu czynników.

Instytut Ekologii Terenów Uprze-mysłowionych w Katowicach a także kilka ośrodków naukowo-badawczych w kraju prowadziło w ostatnich la-tach wyrywkowe badania odpadów komunalnych, na podstawie których oszacowano wskaźnikowo zarówno ilość jak i jakość odpadów dla potrzeb realizacji Krajowego Planu Gospodar-ki Odpadami jak i planów niższego szczebla. Wykazały one, że wpływ na ilość i jakość odpadów wywiera stan-dard życia mieszkańców, którzy wy-twarzają te odpady, ich przyzwycza-jenia i tradycje żywieniowe zmienne w różnych porach roku. W ostatnich latach wzrosła znacznie ilość opa-kowań trafiających do odpadów, co wpływa na wzrost ich objętości ale także na wzrost surowców wtórnych w odpadach. Inne odpady wytwarza mieszkaniec nowoczesnego bloku, inne właściciel domku jednorodzinne-go z ogródkiem przydomowym (więk-sza ilość odpadów organicznych).Mieszkańcy wsi i rejonów peryfe-ryjnych miast, których mieszkania wyposażone są w indywidualne pale-niska część odpadów spalają, przez co zwiększa się ilość frakcji mineral-

CZY WIESZ, ŻE?... Biuletyn jest miejcem, gdzie autorzy wypowiadają się w temacie ekologii. Mogą oni reprezentować różne po-glądy, a ich wypowiedzi nie muszą być zgodne z oficjalnym stanowiskiem Stowarzyszenia „Zielona Ziemia”.

nych w odpadach. W dzielnicach miej-skich, gdzie występuje duże nasycenie w obiekty handlowo-usługowe ilość i jakość odpadów może się znacznie różnić od tych, które powstają w rejo-nach spełniających funkcje mieszkalne.

Nie ulega wątpliwości, że aktualny skład odpadów, zwłaszcza powstają-cych na terenie miast, uzasadnia celo-wość zwiększenia odzysku surowców wtórnych poprzez rozwój selektywne-go gromadzenia tych odpadów, takich jak: papier, szkło, metale, plastik (śred-nio 30–40%). Zawartość odpadów organicznych wy-nosząca średnio 30% wskazuje na uza-sadnione potrzeby wydzielenia tych frakcji odpadów celem poddania ich procesom biologicznego przerobu po-przez kompostowanie lub fermentację beztlenową.

Ważne jest więc, by przyjęte w gminach rozwiązania uwzględniały te uwa-runkowania. Zaplanowanie i zaprojekto-wanie określonego rozwiązania technolo-

gicznego i organizacyjnego związanego z odzyskiem, recyklingiem bądź uniesz-kodliwianiem odpadów komunalnych musi być w każdym przypadku dostoso-wane do warunków lokalnych. W naszym biuletynie „Rewolucja śmie-ciowa” możemy poznać dwa przykła- dowe rozwiązania zastosowane w or-ganizacji systemu odpadów w sąsia-dujących, ale jakże różnych miastach – w Bytomiu i w Radzionkowie.

Pierwsze to miasto niespełna dwu-stutysięczne, z przewagą zabudowy wielorodzinnej. Radzionków ma prawie dziesięć razy mniej mieszkańców, zabu-dowę jednorodzinną, a według danych z roku 2002 65% powierzchni miasta obejmują użytki rolne. Nie dziwi więc, że różne uwarunkowania spowodowały sięgnięcie po różne rozwiązania. Ich skuteczność zweryfikuje niedługo prak-tyka. W numerze przedstawiamy rów-nież szerzej nowe prawo w praktyce i jego uwarunkowania oraz kontrower-sje wokół interpretacji przepisów.

Podziękowania Stowarzyszenie Zielona Ziemia składa serdeczne podziękowania:

Firmie Van Gansewinkel „Górny Śląsk” Sp. z o.o.zRudyŚląskiejzawspół-pracęwzakresieedukacjiekologicznejiobsługęopera-torskąVIIIedycjiProgramuMojeCzysteMiasto2013,

Mecenasom VIII Przed-szkolnego Festiwalu Ekolo-gicznego: UrzędowiMiastawRadzionkowie,Firmie„MIKOPOL”zRadzionkowa,FirmieTanQid

Polska,PaństwuMałgorzataiPiotrCholewazfirmy„Drzewaformowane”,Restauracji„Figaro”,C.K.Karolinka,PaństwuStefaniaiPiotrMankiewiczz„MuzeumChleba”orazRadioPiekary,

Bernadecie Kowalskiej i jej PrzyjaciołomzaoprawęartystycznąVIIIPrzedszkolne-goFestiwaluEkologicznego.

God save the Queen, plakat (100x70), Martyna Sobolewska, studentka Instytu-tu Sztuki w Cieszynie (Wydział Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego).

Naturalnie... z rzeki, z łąki, z lasu, seria trzech plakatów (100x70), Monika Pitas, studentka Instytutu Sztuki w Cieszynie (Wydział Artystyczny Uniwersytetu Śląskiego). Do stworzenia plakatów zostały wykorzystane autentyczne śmieci, znalezione w rzece, na łące i w lesie na terenie Radzionkowa.


RADZIONKÓW

Przedszkolaków rady na odpady Jeśli chcemy, aby nasze społeczeństwo rozumnie podchodziło do problematyki segregacji odpadów, edukację ekologiczną należy zacząć już w wieku przedszkolnym. Program taki realizuje od siedmiu lat Stowarzyszenie Przyjaciół i Sympatyków Ekologii Zielona Ziemia w Radzionkowie. Z wielu organizowanych akcji największe zainteresowanie towarzyszy Przedszkolnemu Festiwalowi Ekologicznemu oraz Akademii Edukacji Ekologicznej. Obie imprezy odbywają się w ramach cyklu „Szukamy rady na odpady”.

Wtymrokufinałfestiwaluprzedszkolnegoodbyłsię21 marcawDomuKulturyKa-rolinkawRadzionkowie.WśródartystówznalazłysięgrupyprzedszkolnezRadzionkowa,By-tomia,TarnowskichGór,PiekarŚląskich,WieszowyiKoszęcina,wsumieponad180uczestników.Zespołydziecięcezaprezento-wałyprogramysłowno-taneczneo tematycezwiązanejz ekologiąisegragacjąodpadów.Pierw-szemiejscewkategoriiwystępscenicznyprzypadłoPrzed-szkolunr17zTarnowskichGór.Zwycięzcamiwkategoriinaj-lepszapracaplastycznazostaliwychowankowieGminnegoPrzedszkolanr2zWieszowy.PrzedsięwzięciaStowarzysze-niaPrzyjaciółiSympatykówEkologiiZielonaZiemiawspieraWojewódzkiFunduszOchronyŚrodowiskaiGospodarkiWod-nejw KatowicachorazurzędymiastwRadzionkowieiByto-miu.W ciąguminionychsiedmiulatw przedszkolnymfestiwaluudziałwzięłoponad2000dzieci.Dużymzainteresowaniemwciąż

ciesząsięspotkaniaAkademiiEdukacjiEkologicznejadreso-wanedomłodzieżyidorosłych.21marcawDKKarolinkagościłBernardBłaszczykdyrektorRe-gionalnejDyrekcjiOchronyŚro-dowiskawKatowicach.Tematemwykładubyławchodzącawłaśniewżycie„ustawaśmieciowa”.Wartorównieżprzypomnieć,żeTeresaBryś-Szczygieł-pre-zesStowarzyszeniaPrzyjaciółi SympatykówEkologii„ZielonaZiemia”jestjednązlaureateknagrody„ZielonyCzek”2010zapromocjępostawproekologicz-nychipopularyzowaniewiedzyz zakresugospodarowaniaodpa-damiwcelupoprawyświadomo-ściekologicznejspołeczeństwa.„ZielonyCzek”tojedynawkrajunagrodaprzyznawanaprzezWojewódzkiFunduszOchronyŚrodowiskaiGospodarkiWodnejwKatowicachosobomfizycznym,pasjonatomidziałaczomnarzeczochronyśrodowiskanaturalne-gowwojewództwieśląskim.

Kajetan Berezowski,portalgórniczynettg.pl

fot.

Jaro

sław

Kra

wcz

yk

Documents

Biuletyn konferencji ekologicznej 2013