Bilimsel ve Teknolojik Faaliyetlerin lm

Oslo Klavuzu

YENLK VERLERNN TOPLANMASI VEYORUMLANMASI N LKELER

nc Bask

OECD ve Eurostat ortak yaym

EKONOMK fiBRL VE KALKINMA RGTAVRUPA BRL STATSTK OFS

Bu alflmann bir ksmnn ticari olmayan bir amala veya snflarda eitim amacy-la kullanlmak zere oaltlmas isteniyorsa, Amerika Birleflik Devletleri dflndaki tm l-keler iin, 20, rue des Grands-Augustins, 75006 Paris, Fransa, tel. (33-1) 44 07 47 70, faks(33-1) 46 34 67 19 adresindeki Centre franais d'exploitation du droit de copie (CFC)'denizin alnmas gerekir. A.B.D.'de izin, Copyright Clearance Center, Customer Service,(508)750-8400, 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923 ABD veya www.copyright.com ad-resindeki CCC Online'dan alnmaldr. Bu kitabn tamamnn veya bir ksmnn oaltlmasveya tercme edilmesi iin dier tm baflvurularn, 2, rue Andr-Pascal, 75775 Paris Cedex16, Fransa adresindeki OECD Publications'a yaplmas gerekir.

Originally published by the OECD in English and in French under the titles:The Measurement of Scientific and Technological Activities. Frascati Manual 2002:

Proposed Standard Practice for Surveys on Research and Experimental Development/La me-sure des activits scientifiques et technologiques. Manuel de Frascati 2002: Mthode typepropose pour les enqutes sur la recherche et le dveloppement exprimental

2002, Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), Paris.

2005, The Scientific and Technical Research Council of Turkey (TBTAK) for thisTurkish edition. Published by arrangement with the OECD, Paris.

The quality of the Turkish translation and its coherence with the original text is theresponsibility of The Scientific and Technical Research Council of Turkey (TBTAK).

2 Oslo Klavuzu 3. Bask ISBN 975-403-362-5-1.Basm fiubat 2006 (3500 adet) OECD/AVRUPA BRL 2005

EKONOMK fiBRL VE KALKINMA RGT

14 Aralk 1960'ta Paris'te imzalanan ve 30 Eyll 1961'de uygulamaya konanAnlaflmann 1. maddesine gre, afladaki konular dorultusundaki politikalar,Ekonomik flbirlii ve Kalknma rgt (OECD) tarafndan teflvik edilmelidir:

- ye lkelerde, mali istikrar muhafaza ederek, srdrlebilir en yksekiktisadi byme ve istihdam ile artan bir yaflam standardna ulaflmak ve bu yolladnya ekonomisinin geliflmesine katkda bulunmak;

- Ekonomik kalknma srecinde, ye olan ve olmayan lkelerde ekonomininsalam olarak genifllemesine katkda bulunmak; ve

- Uluslararas ykmllklere uygun biimde, dnya ticaretinin ayrmcolmayan ve ok tarafl bir temelde genifllemesine katkda bulunmak.

OECD'nin ilk ye lkeleri, Avusturya, Belika, Kanada, Danimarka, Fransa,Almanya, Yunanistan, zlanda, rlanda, talya, Lksemburg, Hollanda, Norve,Portekiz, spanya, sve, svire, Trkiye, ngiltere ve Amerika BirleflikDevletleri'dir. Afladaki lkeler daha sonra, parantez iinde belirtilen tarihlerdeye olmufllardr: Japonya (28 Nisan 1964), Finlandiya (28 Ocak 1969), Avustralya(7 Haziran 1971), Yeni Zelanda (29 Mays 1973), Meksika (18 Mays 1994), ekCumhuriyeti (21 Aralk 1995), Macaristan (7 Mays 1996), Polonya (22 Kasm1996), Kore (12 Aralk 1996) ve Slovak Cumhuriyeti (14 Aralk 2000). AvrupaBirlii Komisyonu, OECD'nin alflmalarna katlr (OECD Anlaflmasnn 13. mad-desi).

Bu klavuz OECD Bilim ve Teknoloji Politikalar Komitesi (BTPK), OECDstatistik Komitesi (K) ve Eurostat Bilim, Teknoloji ve Yenilik statistikleri

alflma Grubu (BTYG) tarafndan onaylanmfltr

3

OSLO KILAVUZU: YENLK VERLERNN TOPLANMASI VE YORUMLAMASI N LKELER

ISBN 975-403-362-5 - OECD/AVRUPA BRL 2005

Sunufl

ilim ve Teknoloji Yksek Kurulu (BTYK) 10 Mart 2005 tarihli11. toplantsnda Frascati, Oslo ve Canberra Klavuzlarnn,tm kamu kurum ve kurulufllarnda Ar-Ge istatistiklerinin top-lanmas, Ar-Ge ve Ar-Ge destei kapsamna giren konularn belir-lenmesi ve ilgili dier hususlarda referans olarak kullanlmas-na karar vermifltir. Bu ama dorultusunda klavuzlarn toplu-mun ilgili kesimleri tarafndan benimsenmesi iin yaygnlafltr-ma alflmalar yapmak zere Trkiye Bilimsel ve TeknolojikArafltrma Kurumunu (TBTAK) grevlendirmifltir. Bu grevinilk aflamas olarak, Nisan 2005 ylnda Ar-Ge kavramlarn tanm-layan Frascati Klavuzu Trkeye evrilerek yaymlanmfltr.

Dier taraftan, Oslo Klavuzunun 3. basksnn OECD tarafndanKasm 2005te yaymlanmasyla, Trkeye evirilmesi alflma-larna bafllanmfl ve Klavuzun basm fiubat 2006da gereklefl-tirilmifltir.

Yenilik (inovasyon), yenilik faaliyetleri, yeniliki firma gibi te-mel yenilik kavramlarn sistematik bir biimde tanmlayan Os-lo Klavuzunun lkemizde yaygn bir dil ve kavram birlii sa-layarak, btncl ve salkl bir bilim ve teknoloji politikas y-rtlebilmesi ve uluslararas karfllafltrmalarn yaplabilmesiiin bir zemin oluflturacana inanmaktaym.

Klavuzun Trkeye evrilmesi, yaymlanmas ve yaygnlafltrl-mas srecine katkda bulunan TBTAK alflanlarna teflekkreder, Oslo Klavuzunun benimsenmesinde ve yaygnlafltrlma-snda tm paydafllarn zerine dfleni yapaca inancm yine-ler, sayglar sunarm.

Prof. Dr. Nket YetiflTBTAK Baflkan V.

B

4

OSLO KILAVUZU: YENLK VERLERNN TOPLANMASI VE YORUMLAMASI N LKELER

ISBN 975-403-362-5 - OECD/AVRUPA BRL 2005

5ISBN 975-403-362-5 - OECD/AVRUPA BRL 2005

nsz

ilgi retimi, kullanm ve yaylmasnn, uluslarn refah, kalknmasve ekonomik bymesinde temel teflkil ettii uzun zamandr kabul edil-mektedir. Bu kabuln merkezinde, daha baflarl yenilik lmlerine y-nelik ihtiya bulunmaktadr. Geen zaman zarfnda yeniliin doas venitelii deiflmifl ve bununla paralel olarak, bu deifliklikleri benimsemeve politika yapclara doru analiz aralarn salamaya ynelik gster-gelere duyulan ihtiya da deiflime uramfltr. Yenilik arafltrmasnaynelik modeller ve analitik ereveler gelifltirmek zere 1980 ve 1990lyllar sresince dikkate deer younlukta alflmalar gereklefltirilmifl-tir. Tutarl bir kavramlar ve aralar setine ynelik gereksinim ile birlik-te, ilk tarama deneyimleri ve bunlarn sonular, 1992 ylnda, imalattateknolojik rn ve sre (TS) yenilii zerine odaklanan Oslo Klavu-zunun ilk basksnn karlmas sonucunu dourmufltur. Bu yaym, gn-cel olarak drdnc versiyonu tamamlanmfl olan Avrupa Birlii YenilikTaramas (ABYT) gibi, ticaret sektrnde yeniliin yaps ve etkilerini in-celeyen eflitli sayda byk lekli incelemeye referans olmufltur. Bu gi-bi taramalardan elde edilen sonular; kavramlar, tanmlar ve metodo-loji baznda Oslo Klavuzu erevesinde daha ileri dzeyde iyilefltirmeleryaplmasn teflvik etmifl ve bunun sonucunda, 1997 ylnda, dier hu-suslarn yan sra, kapsam hizmet sektrlerini de ierecek flekilde genifl-lemifl olan ikinci bask yaymlanmfltr.

O zamandan bu yana, taramalardan elde edilen sonularn anali-zi ve deiflen siyasi gereksinimler, klavuzun, sonular bu nc bas-kda yer almakta olan yeni bir revizyondan gemesine yol amfltr. Hiz-met sektrlerindeki yeniliin byk ksmnn TS kavramnca yeterincekapsanlmadna dair geliflen bir kannn ortaya kmfl olmasndantr, bu revizyonda teknolojik olmayan yenilik sorusunun ele alnma-sna karar verilmifltir. Sonu olarak, neyin bir yenilik olarak deerlen-dirildii konusu, iki yeni tr de ierecek flekilde geniflletilmifltir: pazar-lama ve organizasyonel yenilik. Bunlar kesinlikle yeni kavramlar ol-makla birlikte, eflitli OECD lkelerinde daha nceden test edilmifl veumut verici sonular alnmfltr.

Bu baskda yeni olan dier bir husus da, yenilik balantlarnaodaklanan bir blm ayrmak suretiyle, yeniliin sistemik boyutunu elealma abasdr. Yenilik girdileri ve sonularnn lm ve veri toplamayntemlerinin iyilefltirilmesi gibi mevcut kavramlar ve metodolojik hu-suslar rafine etmek amacyla, nceki taramalarn sonularndan ka-rlmfl olan dersler de incelemeye dhil edilmifltir.

B

6

OSLO KILAVUZU: YENLK VERLERNN TOPLANMASI VE YORUMLAMASI N LKELER

ISBN 975-403-362-5 - OECD/AVRUPA BRL 2005

Yenilik, OECD blgesinin dflnda da ortaya kmaktadr: Latin Ame-rika, Dou Avrupa, Asya ve Afrikada gittike artan sayda lke, Oslo K-lavuzunu baz alarak taramalar gereklefltirmeye bafllamfltr. Bu tara-malarn tasarm genellikle bu gibi standartlara uyacak flekilde ng-rlmesine ramen bunlarn ou Oslo metodolojisini, birbirinden fark-l ekonomik ve sosyal gemifle sahip bu lkelerdeki istatistiksel sistemle-rin zelliklerini ve spesifik kullanc gereksinimlerini dikkate alacakflekilde uyarlamfltr.

Her lke tarafndan ulusal uyarlamalar gelifltirilmifl ve farkl yn-temler izlenilmifltir. rnein, OECD yesi olmayan lkelerde ortayakan yeniliin byk bir ksmnn yeniliin yaylmas ve admsaldeiflikliklerden geldii yaygn flekilde kabul edilmektedir. Bu zengin veeflitli deneyimlerden yararlanlarak, Oslo Klavuzunun bu basksna,renilen derslerden bazlarn kullanan ve OECD yesi olmayan lkel-erde gelecekte yaplacak yenilik taramalarna ayr bir klavuz salayanbir ek ilave edilmifltir.

Eurostat ve OECD tarafndan ortaklafla gelifltirilen Oslo Klavuzu;bilim, teknoloji ve yenilie iliflkin verilerin lm ve yorumlanmasnaadanmfl srekli olarak geliflen klavuzlar ailesinin bir parasdr. Buaile; Ar-Ge (Frascati Klavuzu), kreselleflme indikatrleri, patentler,bilgi toplumu, Bilim ve Teknolojide (B&T) insan kaynaklar (CanberraKlavuzu) ve biyoteknoloji istatistiklerini kapsayan klavuzlar, ilkelerive kitapklar iermektedir.

OECD ve Avrupa Komisyonu (Eurostat)nun ortak ynetimi altndahazrlanan Oslo Klavuzunun bu nc basks; OECD Bilim veTeknoloji Gstergeleri Hakknda Ulusal Uzmanlar (BTGUU) alflmaGrubu ve Eurostat Bilim, Teknoloji ve Yenilik statistikleri alflma Grubu(BTYG) ile birlikte eflitli sayda harici uzmann yer ald, iflbirliitemeline dayal yllk bir srecin rndr. Bu klavuz, uluslararasbazda karfllafltrlabilir flekilde, Yenilik Verilerinin Toplanmas veYorumlanmas in lkeleri sunmaktadr. Bu sre ierisinde, bir konsen-sse ulaflmak, baz zamanlarda karfllkl dn vermek ve ortak eilim-lere uymak sonucunu dourmufltur. Dier benzer klavuzlarda olduugibi, bu klavuzda da bilinen snrlamalar sz konusu olmakla