63
Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 1 Bilgi Okuryazarlığının Önemi Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu [email protected] Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

Bilgi Okuryazarlığının Önemi

  • Upload
    orinda

  • View
    93

  • Download
    1

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu [email protected] Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Bilgi Okuryazarlığının Önemi. Information literacy is the ability of transforming i nformation into knowledge Gwen Gawit. Bilgi okuryazarlığı. - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 1

Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Prof. Dr. Serap Kurbanoğ[email protected]

Hacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

Page 2: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 2

Information literacy is the ability of transforming

information into knowledge

Gwen Gawit

Page 3: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 3

Bilgi okuryazarlığı

• Bilgi okuryazarlığı, bilgi problemlerini çözme becerisidir (ALA, 2000)

• Bilgi okuryazarlığı, bilgi gereksinimini tanımlama, gereksinim duyulan bilgiyi bulma, değerlendirme, etkin şekilde kullanma ve iletme becerisidir

(ALA, 1989)

• Bilgi okuryazarı birey, problem çözmek ve karar vermek için gereksinim duyulan bilgiyi bulma ve kullanma gibi becerilere sahip olan bireydir

(Burchial,1976)

Page 4: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 4

Bilgi okuryazarlığı

• Bilgi okuryazarlığı işte verimlilik ve etkinlik sağlamanın ötesinde, demokrasinin varlığını koruması için gereklidir

(Owens, 1976)

• Bilgi okuryazarlığı katılımcı yurttaşlık, sosyal kabul görme, yeni bilgi üretimi, kişisel ve kurumsal gelişim ve yaşam boyu öğrenme için ön şarttır

(Bundy, 2004)

• Bilgi okuryazarlığı, bireylerin kişisel, sosyal, mesleki ve eğitime yönelik hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için yaşamın her alanında bilgiyi etkin şekilde arama, değerlendirme, kullanma ve yaratma becerisidir

(Alexandria Proclamation, 2005).

Page 5: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 5

Bilgi okuryazarı bireyin özellikleri

• doğru ve yeterli bilginin karar vermedeki önemini bilir, • bilgi gereksinimini fark eder, • bilgi gereksinimine dayalı sorular formüle eder,• olası bilgi kaynaklarını belirler, • başarılı araştırma stratejileri geliştirir, • bilgi kaynaklarına erişir, • bilgiyi değerlendirir, • bilgiyi düzenler, • yeni bilgiyi mevcut bilgisiyle bütünleştirir,

(Doyle, 1992)

Page 6: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 6

Bilgi okuryazarı bireyin özellikleri

• bilgiyi problem çözmek amacıyla kullanır • eleştirel düşünme becerisine sahiptir• bağımsız ve etkin bir bilgi tüketicisidir• bilginin nasıl düzenlendiğini bilir• bilgiyi nereden bulacağını ve nasıl kullanacağını bilir• bilgi üreticisidir• kendi kendine öğrenme becerisine sahiptir• kendini yönlendirme becerisine sahiptir• değişime kolay ayak uydurur

Page 7: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 7

Kavramın evrimi

• Eldeki tanımlar taşıdıkları ortak özelliklerin yanı sıra bazı farklılıklar da göstermektedir

• Tanımların zaman içindeki gelişimi incelendiğinde elde edilecek en çarpıcı bulgu kapsamın giderek genişlediğidir

• Bunun başlıca iki nedeni vardır: – Kavram kargaşasına engel olmak için daha fazla ayrıntı belirtme

ihtiyacı – Değişime ayak uydurması zorunlu olan bu kavramın evrilmeye

devam etmesidir.

Page 8: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 8

Kavramın evrimi

Eldeki tanımlar bilgi okuryazarlığının – eleştirel düşünce ve bilginin etik kullanımı ve demokratik

haklar alanlarına doğru genişlediğini– sürekli eğitim, yaşam boyu öğrenme, kendi kendine

öğrenme kavramlarıyla ilişkilendirildiğini– bilginin çeşitli formatlarda olabileceğine dikkat çektiğini– teknoloji becerilerini de içerdiğini – eğitim, iş yaşamı ve günlük yaşamda başarıyı

etkilediğini– kişisel, mesleki, sosyal gelişimle ilişkilendirildiğini

göstermektedir

Page 9: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 9

Kavram kargaşası

Görsel okuryazarlık

Medya okuryazarlığı

Bilgisayar okuryazarlığı

Ağokuryazarlığı

Page 10: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 10

it is not the strongest of the species that survive,

nor the most intelligent, but the one most responsive to change

Charles Darwin

yaşamlarını sürdürmeyi başaran canlılar

ne en güçlüler ne de en zekiler değil,

değişikliğe en iyi uyum sağlayabilenlerdir

Page 11: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 11

21. yüzyıl

teknoloji

yaşam tarzı

beklentiler

gereksinimler

iş ortamları

iş tanımları

meslekler

bilgi

DEĞİŞİM

Page 12: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 12

Değişimin yansımaları

• Değişime ayak uydurmak zorunlu• Ayak uyduramayanlar rekabet güçlerini yitiriyor• Değişimden etkilenmeyen meslek ya da birey yok• Diplomaların ömrü kısaldı• Günümüz toplumları gereksinimlerini sorgulamaya

başladı• Gereksinim duyulan iş gücü yeniden tanımlandı

Page 13: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 13

Çağın bireylerinde bulunması gereken temel beceriler

• Kaynak kullanımı• Kişilerarası ilişkiler• Bilgi kullanımı• Teknoloji kullanımı• Sistem analizi

(SCANS, 1991)

Page 14: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 14

Çağın bireylerinde bulunması gereken temel beceriler

• İletişim kurma• Uyum sağlama• Doğru bilgiye ulaşma• Karar verme• Sorumluluk alma• Yaratıcılık gösterme• İşbirliği yapma• Sorun çözme• Karmaşık sistemleri algılama• Kendini geliştirme

(TÜSİAD, 1999)

Page 15: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 15

Öğrencilerde bulunması gereken temel beceriler

• Bilgiye ulaşma• Ulaştığı bilgiyi seçme, örgütleme ve kullanma• Problem çözme• Teknolojiyi etkili olarak kullanma

• İletişim kurma ve grup çalışması yapma

(ISTE, 1998)

Page 16: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 16

Üniversite mezunlarında bulunması gereken temel beceriler

• Kuramı ve uygulamayı ilişkilendirebilme• Problem çözme• Bilgi teknolojilerini kullanabilme• Bilgi okuryazarlığı• Takım çalışması yapabilme• Sözlü ve yazılı iletişim

(Orr, Appleton ve Wallin, 2001)

Page 17: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 17

Değişime ayak uydurmak

Mevcut bilginin yenilenmesi gereksinimi

Mevcut becerilerin geliştirilmesi gereksinimi

Yaşam boyu öğrenme gereksinimi

Page 18: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 18

Yaşam boyu öğrenme

• Bireylerin yaşam sürelerince içinde bulunacakları her türlü

rol, ortam ve çevre için gereksinim duyacakları tüm bilgi, değer ve becerileri sağlamalarına olanak tanıyan süreçtir

• Yaşam boyunca devam eden ve bir süreklilik gösteren, formal veya informal her türlü öğrenme eylemidir

Page 19: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 19

Yaşam boyu

öğrenme

Bağımsız öğrenme

Bilgi okuryazarlığı

Page 20: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 20

Bilgi okuryazarlığının önemi

• Yaşam boyu öğrenmenin temel şartıdır• Kişisel, mesleki ve entellektüel gelişime yardımcı olur• Gelişmeleri anlama ve kavramaya yardımcı olur• Değişime ayak uydurmayı kolaylaştırır• Bilgi toplumuna uyumu kolaylaştırır• Öngörü kazandırır• Rekabet gücünü artırır• İş bulmayı kolaylaştırır• Sosyal dışlanmayı engeller• Bireylerin kendi yaşamları üzerindeki kontrolünü artırır• Yeni bilgi üretimi için gereklidir• Sosyo-ekonomik gelişime katkı sağlar• Nitelikli iş gücü oluşumunu sağlar• Daha güçlü toplumlar yaratır

Page 21: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 21

Bilgi okuryazarlığının önemini artıran gelişmeler

• Bilgi miktarındaki artış

• Bilginin niteliğindeki belirsizlik

• Yeni neslin özellikleri

• Etik sorunlar

Page 22: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 22

Bilgi miktarındaki artış

• Bilgi, insanlığın sahip olduğu en değerli kaynak

• Sorun artık yeterli bilgiye sahip olamamak değil, tam tersi çok fazla bilgi olması

• Günümüz bireyleri, okulda, iş yerinde, günlük hayatta çok çeşitli bilgi seçenekleri ile karşı karşıya

Page 23: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 23

Bilgi miktarındaki artış

• Seçenek çok fazla– Bilgi Sağlayıcılar: Özel ve tüzel kurumlar, servis sağlayıcılar,

kütüphaneler, medya, Internet – Form: Metin, grafik, görsel, işitsel– Erişim yöntemleri

• Sorun tüm bu seçeneklerle başa çıkabilmekte

Page 24: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 24

Never before in the history of the planet have so many people –on their own- had the ability

to find so much information about so many things and about so many other people

J. L. Friedman, 2005

Dünya tarihinde daha önce hiçbir zaman bu kadar çok insan kendi başına bu kadar çok şey

ve bu kadar çok insan hakkında bu kadar çok bilgi bulma olanağına sahip olmadı

Page 25: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 25

Bilgi patlaması

• Günümüzde basılı bilgi miktarı her 5 yılda bir ikiye katlanıyor (Bundy, 1999)

• Son 30 yılda üretilen bilgi miktarı daha önceki 5000 yılda üretilenden daha fazla (Bundy, 1999)

• 2002 yılında 5 exabayt yeni bilgi üretilmiş (Lyman and Varian 2003)

Page 26: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 26

• 1 Kilobayt 1.024 bayt • 1 Megabayt 1.048.576 bayt • 1 Gigabayt 1.073.741.824 bayt • 1 Terabayt 1.099.511.627.776 bayt • 1 Petabayt 1,125,899,906,842,624 bayt • 1 Exabayt 1,152,921,504,606.846,976 bayt • 1 Zettabayt 1,180,591,620,717,411,303,424 bayt • 1 Yottabayt 1,208,925,819,614,629,174,706,176 bayt

Page 27: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 27

5 exabayt’ın büyüklüğü nedir?

• Kongre Kütüphanesindeki 19 milyon kitap ve basılı materyal koleksiyonu sayılsal ortama aktarılsa 10 terabayt bilgi içerir.

• 5 exabayt, Kongre Kütüphanesi büyüklüğünde 500.000 kütüphanenin basılı koleksiyonunu içerir

(Lyman and Varian 2003)

Page 28: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 28

Ne kadar bilgi?

• Yeni üretilen bilginin % 92’si manyetik ortamda, çoğunlukla hard disk’lerde depolanıyor

• Elektronik bilginin 1999 ve 2002 yılları arasında yılda % 30 oranında arttığı hesaplanmış

• Elektronik bilgi 1999 ile 2002 yılları arasında ikiye katlanmış. Bu da her yıl Kongre Kütüphanesi büyüklüğünde 37,000 yeni kütüphane koleksiyonunu içerecek kadar bilgi demek

Page 29: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 29

Ne kadar bilgi?

• World Wide Web yüzeyde 170 terabayt bilgi içeriyor. Kongre Kütüphanesi basılı koleksiyonunun 17 misli (2 terabayt bir üniversite kütüphanesinin içeriği)

• Derin Web’in (Invisible Web) yüzeysel Web’den 400-450 kez daha büyük olduğu tahmin ediliyor (yaklaşık 91.850 terabayt)

• Günde yaklaşık 31 milyar elektronik mesaj üretiliyor. Yılda yaklaşık 400,000 terabayt

(Lyman ve Varian, 2003)

Page 30: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 30

Aşırı bilgi yüklemesi

• Fazla miktarda bilgi nedeniyle bireyin bir konuyu anlamakta ve o konuda karar vermekte güçlük çekmesi

Page 31: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 31

Bilgi yorgunluğu sendromu

• 1990 yılında psikolog Dr. David Lewis tarafından tanımlanmış

Page 32: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 32

Bilgi yorgunluğu sendromu

Semptomları:– analitik düşünme yetisinde kayıp – artan düzeyde kaygı – artan düzeyde stres – uykusuzluk– sürekli daha fazla bilgi arama eğilimi – karar verememe (kararlarından şüphe duyma)

Nedenleri:– doğru bilgiye ulaştığından şüphe duyma– yeterli bilgiye ulaştığından şüphe duyma

Page 33: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 33

Bilginin niteliğindeki belirsizlik

• Filitrelenmeden kullanıcıya ulaşan bilgi miktarı giderek artıyor

• Bu durum bilginin değeri ve güvenilirliği konusundaki soruları artırıyor

• Web 2.0 içerik yaratma konusunda kullanıcı katılımını teşvik eden ve bunun için sayısız olanak ve araç sunan bir ortam

• Web 2.0 isteyen herkese Internet üzerine bilgi koyma, yayma ve yorum yapma olanağı tanıyor

• Web 2.0 araçları ile birlikte kullanıcılar tarafından üretilen içerik hızla artıyor– Blog’lar– Wiki’ler– Sosyal ağlar (MySpace, Facebook)

Page 34: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 34

• Peter, Thomas Edison ile ilgili paragrafın hakkında...

• Ne olmuş ona?

• Wikipedia’dan kelime kelime kopya etmişsin. Orijinal çalışmalar yapmanızı bekliyorum.

• Wikipedia’daki bölümü benim yazmadığımı kim söylüyor?

Page 35: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 35

Wikiality

• Truth by consensus

Page 36: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 36

Amatörler çağı

• Amatör yazarlar

• Amatör editörler

• Amatör eleştirmenler

• Amatör yorumcular

• Amatör kullanıcılar

• Amatör bilgi arayıcılar

Şimdi seninle ilgili bir Wikipedia makalesi yaratacağım

Page 37: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 37

Web 2.0

Page 38: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 38

Yayıncılık tarihinde yeni bir çığır

• Web 2.0 bilginin hızlı şekilde üretilmesine ve yayınlanmasına ve tüketilmesine olanak sağlıyor

• Üretim hızları en önemli avantajları• Web 2.0 ürünleri yeni yayıncılık ürünleri olarak görülmeli• Hakem ve editör değerlendirmesinden geçmemiş

olmaları taşıdıkları en önemli dezavantaj• Geleneksel yayıncılık ürünlerinin güvenirliğini

taşımıyorlar, ancak, bu değersiz oldukları anlamına da gelmiyor

• Doğaları gereği açık ve demokratik bilgi ortamları, ancak bu güvenilir oldukları anlamına gelmiyor

• Kullanıcıların bu kaynaklara yönelik eleştirileri anlaması ve kullanırken göz önünde bulundurmaları önemli

Page 39: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 39

Sayılarla Web 2.0

• Myspace’in kullanıcı sayısı 100 milyonun üzerinde. Günde 230.000 civarında yeni üyelik söz konusu

• Facebook’un kullanıcı sayısı 350 milyonun üzerinde. Günde 200.000 artıyor

• Wikipedia 250 ayrı dilde 9 milyona yakın makale içeriyor. Bunların 2.5 milyonu İngilizce. 75.000 aktif katılımcısı var.

• Blog sayısı her altı ayda bir ikiye katlanıyor. Technorati 100 milyonun üzerinde blog indeksliyor

• ABD’de Internet kullanıcılarının – %51’i Web’de içerik üretmiş– Şirketlerin %70’i personal ihtiyacında LinkedIn’e başvuruyor.

Page 40: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 40

Evet blog’unu da okuyabiliriz tabii ama bugün okul nasıldı bize anlatabilirsin...

Page 41: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 41

Yeni bir nesil

Internet yokken herkes birbirine nasıl e-posta gönderiyordu?

• Bilgisayar çağında doğdular ve teknoloji ile iç içe büyüdüler

• Farklı kavramlar kullanılıyor – Internet Generation, – Generation Y, – Echo Boomers, – The Plug-and-Play-Generation, – Millenials, – The Game Boy Generation, – The-Cut-and-Paste Generation

(Rockman, 72)

• Teknoloji kullanımı açısından kendilerinden önceki nesilden çok daha ileri düzeydeler

Page 42: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 42

Digital yerliler / Digital göçmenler

Sen benim Web sitemi yap, ben de senin ödevini yapayım.

Page 43: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 43

Google nesli

• Bilgi ararken ilk ve genellikle tek tercihleri Google (Google’da günde yaklaşık bir milyar arama yapılmakta) (Oblinger and Hawkins, 2006)

• Google gibi tek penceresi olan bir arayüz kullanmayı tercih ediyor ve genellikle bir sözcük veya bir cümle ile arama yapıyorlar

• Veri tabanlarını karmaşık buluyor, istediği heryerden erişemediği için hoşlanmıyor ve kullanmıyorlar(Godwin, 2006)

Bence bilgisayar kullanmaya hazır. Google dedi!

Page 44: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 44

Internet nesli

• Herşeyin web’den erişileceğine inanıyorlar• Wikipedia’yı temel başvuru kaynağı olarak kullanıyorlar• Web’de buldukları herşeyin doğru olduğuna inanıyorlar• Danışmıyor, yönlendirmeleri kullanmıyor, deneme

yanılma yöntemiyle bilgi arıyorlar• Bilginin etik kullanımı konusunda ilgisiz veya bilgisizler• Bulduğunu okuyup sindirmek yerine kesip yapıştırıyorlar• Web 2.0 araçlarını kullanarak içerik yayınlanıyorlar

Page 45: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 45

Artan etik sorunlar

• Elektronik ortamdaki bilginin kopyalanması çok kolay

• Bilginin kaynağının takip edilmesi zor (yazar kimliği, hiper linkler)

• Olanaklar farkında olmadan intihale neden olabiliyor

• Sosyal Web’deki bilginin aidiyetini saptamak güç olabiliyor

• Bu yeni ortamlara gönderme yapılması gerektiği bilinmiyor (örn.: bloglar)

• Yeni ortamlara nasıl gönderme yapılacağı bilinmiyor (Second life’a nasıl gönderme yaparım?)

• Sosyal Web sunduğu bazı olanaklarla istenmeyen bilgi paylaşımına neden olabiliyor (Facebook çalışma grubu)

Page 46: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 46

Bilgi okuryazarlığı becerileri hiç bu kadar önemli olmamıştı

• Bilgi artışı ile bilgi arama, ilgili bilgiye erişme, bilgiyi seçme konularındaki becerilere her zamankinden daha fazla gereksinim var

• Niteliği belirsiz bilginin artışı eleştirel düşünce becerilerinin önemini artırıyor

• Yeni neslin bilgi arama ve bilgi kaynaklarını kullanma konusundaki eğilimleri bilgi okuryazarlığı becerilerinin önemini artırıyor

• Olanakların ve yeni ortamların etik davranışlar konusunda yarattığı karmaşanın çözülebilmesi için bilgi okuryazarlığı becerilerine ihtiyaç var

Page 47: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 47

Bilgi okuryazarlığı eğitimi

• eğitim kurumları– yüksek öğretim (meslek yüksek okulları)– ilk ve orta öğretim (meslek liseleri)

• kütüphaneler– üniversite kütüphaneleri– okul kütüphaneleri– kurum kütüphaneleri– halk kütüphaneleri

• işyerleri (hizmet içi eğitim, sürekli eğitim)• meslek örgütleri (dernekler)

Page 48: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Türkiye’de bilgi okuryazarlığı çalışmaları

Page 49: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 49

Terimin ilk kullanımı

• 1998

• Türk Kütüphaneciler Derneği tarafından düzenlenen bir toplantıda kullanılmıştır

• Toplantıda bu konuda bir bildiri sunulmuştur (Oya Gürdal)

Page 50: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 50

Ulusal raporlar

• Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitimin Yeniden Yapılandırılması, 1999 (TÜSİAD)

– Ülkelerin kalkınmışlık düzeyini belirlemede kullanılan en önemli ölçütlerden biri o ülkenin sahip olduğu insan kaynaklarının niteliğidir

– Çağımız bireylerinde bulunması gereken temel beceriler şunlardır: İletişim kurma, uyum sağlama, doğru bilgiye ulaşma, karar verme, sorumluluk alma, yaratıcılık gösterme, işbirliği yapma, sorun çözme, karmaşık sistemleri algılama ve kendini geliştirme

Page 51: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 51

Ulusal raporlar

• Bilişim Teknolojileri ve Politikaları Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 2001

– Ülkemizde bilgi okuryazarlığı düzeyi düşüktür

– Her tür ve her düzeyden eğitim kurumunda bilgi okuryazarlığı eğitimi desteklenmelidir

– Okul ve halk kütüphaneleri bilgi okuryazarlığı ve yaşam boyu öğrenmeyi desteklemek için geliştirilmelidir

Page 52: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 52

Ulusal planlar ve politikalar

• Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) – Yaşam boyu eğitim– Problem çözme becerileri

• Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2006-2010)– Yaşam boyu eğitim– Problem çözme becerileri

Page 53: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 53

İşbirliği ve koordinasyon

• İLİPG – Yaratıcı Kütüphane Girişimleri Tanıtım Grubu – Bilgi Okuryazarlığı Projesi – 2007– 15 okul (6 ilk öğretim, 9 lise)– İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İLİPG (yabancı kültür

merkezleri, üniversiteler, Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi)

– Amaç: Bilgi okuryazarlığının önemi konusunda toplumda farkındalık yaratmak, 12-18 yaş grubundaki gençlerin bilgi okuryazarlık becerilerinin gelişmesini sağlamak)

Page 54: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 54

Ulusal toplantılar

• Kütüphane Haftası Programları– 2009 Ankara – 2008 İstanbul– 2007 Ankara– 2006 İzmir– 2004 Konya– 2002 Ankara– 1998 Ankara

• BTIE Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim – Ankara -2000• 21. Yüzyıla Girerken Enformasyon Olgusu – Hatay – 2001• Birinci Uluslararası e- Öğrenme Konferansı – İstanbul - 2004• İLİPG - Elektronik Ortamda Bilgi Okuryazarlığı – İstanbul - 2008• Bilgi Okuryazarlığı Ulusal Konferansı – İstanbul - Mart 2009• 2. Ulusal Okul Kütüphanecileri Konferansı – İstanbul - Haziran

2009• 3. Ulusal Okul Kütüphanecileri Konferansı – Ankara - Haziran

2010

Page 55: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 55

Uluslararası toplantılar

• UNESCO Eğiticilerin Eğitimi Çalıştayı

– Eylül 2008 – Hacettepe Üniversitesi – Ankara

– 17 ülkeden 48 katılımcı

– Katılımcıların temsil ettiği kurumlar: Kütüphaneler (okul, üniversite, halk)  eğitim kurumları,  araştırma enstitüleri,

kütüphane dernekleri, belediyeler, bakanlıklar

Page 56: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 56

İlk ve orta öğretimde bilgi okuryazarlığı çalışmaları

• Milli Eğitim Bakanlığı – “Bilgi Erişim ve Araştırma Teknikleri” dersi (2002)– Orta öğretim– Haftada 2 saat– Seçmeli– Bilgiye erişim, bilgi kaynakları, araştırma teknikleri vs.

• Eğitim programları– Özel okullar (TED Ankara Koleji, Tevfik Fikret Okulları,

Eyüboğlu Okulları)– Devlet okulları (İLİPG projesi)

Page 57: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 57

Yüksek öğretimde bilgi okuryazarlığı çalışmaları

• Araştırma yöntemleri dersleri

• Kütüphane eğitim programları– Geleneksel kullanıcı eğitimi

• İçerik (kütüphane merkezli)• Sunum (seminerler, tanıtım turları)• Materyaller (web sayfaları, broşürler)

– Bilgi okuryazarlığı eğitimi

Page 58: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 58

Öğretmen eğitimi

• Ortak program– Araştırma yöntemleri vb.– Bilgisayar okuryazarlığı

• H.Ü. Eğitim Fakültesi Proje– İlköğretim Matematik Bölümü son sınıf öğrencileri

• Hizmetiçi eğitim programları– Tevfik Fikret Okulları (Ankara ve İzmir)– TED Ankara Koleji– Bilkent Lisesi

Page 59: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 59

Kütüphanecilerin eğitimi

• UNESCO Ankara Çalıştayı

• H. Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

– Lisans (2006-2007)• Bilgi Okuryazarlığı• Eğitim Bilimlerine Giriş

– Yüksek Lisans (2006-2007)• Bilgi Okuryazarlığında Program Geliştirme

Page 60: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 60

Yayınlar

• Makaleler – Türk Kütüphaneciliği– Bilgi Dünyası– H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi

• Bildiriler – Kütüphane Haftaları– Ulusal ve uluslar arası toplantılar

• Tezler (kütüphanecilik, eğitim, hemşirelik)– Doktora– Yüksek Lisans

Page 61: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 61

Öneriler

• Ulusal planlar ve politikaların içinde yer almasını sağlamak• Tanıtım yapmak ve farkındalık yaratmak• Bilgilendirme toplantıları yapmak• Ulusal standartları hazırlamak• Konunun önemine ve ihmal edilmesinin yaratacağı sorunlara

değinen raporlar hazırlamak• Çalışma grupları oluşturmak (dernekler)• Kurumsallaşmak (bir bilgi okuryazarlığı enstitüsü kurmak)• Araştırmaları desteklemek, yayınları teşvik etmek• İşbirliği olanakları yaratmak• Forum oluşturmak• Tartışma listesi kurmak• Bibliyografya hazırlamak• Blog oluşturmak• Toplantıları düzenli aralarla yapmak• Çalıştaylar, eğitim programları düzenlemek

Page 62: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 62

Kaynaklar

• ALA. (2000). Information literacy: a position paper on information problem solving. Wisconsin: Wisconsin Educational Media Association.

• ALA Presidential Committee on Information Literacy. (1989). Final report. Chicago:ALA. • Bundy, A. (ed). (2004). Australian and New Zealand Information Literacy Framework principles, standards and

practise (2nd ed). Adeliane: Australian and New Zealand Institute for Information Literacy.• Friedman, J. L. (2005). The world is flat: a brief history of the twenty-first century. New York: Farrar, Straus and

Giroux.• Godwin, P. (2006). Information literacy in the age of amateurs: How Google and Web 2.0 affect librarians’ support of

information literacy. • Godwin, P. (2007). The Web 2.0 challenge to Information Literacy. INFORUM 2007: 13th Conference on

Professional Information Resources, Prague, May 22-24, 2007.• Godwin, P. & Parker, J. (2008). Information literacy meets Library 2.0. London: Facet.• Lyman, P. & Varian, H. R. (2003). How much information? Ann Arbor,MI: University of Michigan.• Maness, J. M. (2006). Library 2.0 theory: Web 2.0 and its implications for libraries. Webology, 3(2).

http://www.webology.ir/2006/v3n2/a25.html• Oblinger, D. G. & Hawkins, B. L. (2006). The myth about student competency ”our students are technologically

competent”. Educause Review, 41(2). http://www.educause.edu/apps/er/erm06/erm0627.asp• Salo, D. (2006). Design speaks. Library Journal, 15 Oct. 2006.• Secker, J. (2008). Social software, libraries and distance learners: literature review. London: University of London• Valenza, J. (2006). Web 2.0 meets information fluency. Joyce Valenza’s NeverEnding Seacr, blog.

http://joycevalenza.edublogs.org/tag/information-fluency/• Rockman, I. F. (2004). Integrating information literacy into the higher education curriculum: practical models for

transformation. San Francisco: John Wiley.• Snavely, L. ve Cooper, N. (1997). The information literacy debate. The Journal of Academic Librarianship, 23(1), 9-

13.

Page 63: Bilgi Okuryazarlığının Önemi

Mayıs 2011 - Empatic - Ankara 63

Teşekkürler

Prof. Dr. Serap Kurbanoğ[email protected]

Hacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Bölümü