BETON TEKNOLOJ AGREGA - Ki??isel Sayfalarkisi.deu.edu.tr/kamile.tosun/Yapi_Malzemesi_II-4-agrega... · · 2015-03-091 BETON TEKNOLOJİSİ AGREGA YAPI MALZEMESİII DERSİ Dokuz Eylül

1

BETON TEKNOLOJBETON TEKNOLOJİİSSİİ

AGREGAAGREGA

YAPI MALZEMESYAPI MALZEMESİİ II DERSII DERSİİDokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

DOÇ.DR. KAM İLE TOSUN FELEKOĞLU

22

Elek No(mm)

32168421

0.50.25

Elek altı

Elek üstünde kalan

ağırlık (g)

-20181427949876612522311185

Elek üstünde kalan yığışımlı

ağırlık (g)

0

20183445439452705882640467156900


yığışımlı q (%)

0

29.249.963.776.485.292.897.3100

Elekten geçen yığışımlı p (%)

10070.850.136.323.614.87.22.70

AGREGAAGREGAİİNCELNCEL İİK MODK MODÜÜLLÜÜ

�� Tipik bir elek analiziTipik bir elek analizi

33




0

29.249.963.776.485.292.897.3


10070.850.136.323.614.87.22.7

+494.5

İncelik modülü= 494.5/100= 4.9

�� Birbirini izleyen standart elek Birbirini izleyen standart elek serisi serisi üüzerinde kalan zerinde kalan kküümmüülatif malzeme latif malzeme yyüüzdelerinin toplamzdelerinin toplam ıınnıın yn y üüze ze bbööllüümmüü o malzemenin incelik o malzemenin incelik modmod üüllüü diye adlanddiye adland ıırr ıılan lan karakteristikarakteristi ğğini oluini olu şşturur. turur.

44




0

29.249.963.776.485.292.897.3


10070.850.136.323.614.87.22.7

+494.5

İncelik modülü= 494.5/100= 4.9

�� AgregalarAgregalar ıın bilen bile şşimini imini grangran üülometrilometrieeğğrilerinden barilerinden ba şşka gka g öösteren disteren di ğğer er bir karakteristik de incelik bir karakteristik de incelik modmod üüllüüddüür.r.

�� İİncelik modncelik mod üüllüü, agregan, agregan ıın incelin inceli ğği i veya kabalveya kabal ığıığı hakkhakk ıında genel bir nda genel bir fikir vermesine rafikir vermesine ra ğğmen, agreganmen, agregan ıın n tane datane da ğığıll ıımmıı hakkhakk ıında bir bilgi nda bir bilgi vermemektedir. vermemektedir.

�� FarklFarkl ıı gradasyonagradasyona sahip agregalar sahip agregalar aynayn ıı incelik modincelik mod üüllüü dedeğğerine sahip erine sahip olabilir. olabilir.

55


�� Taneler inceleTaneler incele şştiktik ççe ve boyutlare ve boyutlar ıı kküçüüçü k olan tanelerin miktark olan tanelerin miktar ııarttartt ııkkçça bu karakteristik ka bu karakteristik k üçüüçü k dek değğerler almaktaderler almaktad ıır. r.

�� Malzemede iri tanelerin miktarMalzemede iri tanelerin miktar ıınnıın artmasn artmas ıı ise incelik modise incelik mod üüllüünnüün n bbüüyyüük dek değğerler almaserler almas ıına neden olur. na neden olur.

�� KarKar ışıışım oranlarm oranlar ıınnıı deneme sdeneme s ıınama yolu ile ararken incelik modnama yolu ile ararken incelik mod üüllüüdedeğğerlerinden yararlanerlerinden yararlan ıılabilir.labilir.

�� İİncelik modncelik mod üüllüü, ayn, ayn ıı kaynaktan sakaynaktan sa ğğlanan agregadaki klanan agregadaki k üçüüçü k k dedeğğiişşkenlikleri tespit ikenlikleri tespit i ççin kullanin kullan ıılabilir. Ancak, farkllabilir. Ancak, farkl ıı iki kaynaktan iki kaynaktan sasağğlanan agregalarlanan agregalar ıın tane dan tane da ğığıll ıımlarmlar ıınnıı karkarşışılalaşştt ıırmakta rmakta kullankullan ıılamaz.lamaz.

66

�� TTüürk standartlarrk standartlar ıında agregannda agregan ıın incelik modn incelik mod üüllüünnüün hangi sn hangi s ıınnıırlar rlar arasaras ıında olmasnda olmas ıı gerektigerekti ğğine dair bir bilgi yoktur.ine dair bir bilgi yoktur.


�� BazBazıı standartlar, betonun karstandartlar, betonun kar ışıışım tasarm tasar ıımmıında incelik modnda incelik mod üüllüü ile ile ilgili bazilgili baz ıı kkııssııtlamalar getirilmitlamalar getirilmi şştir. tir.

�� ÖÖrnerneğğin, ASTM C33, ince agreganin, ASTM C33, ince agregan ıın incelik modn incelik mod üüllüünde 0.2 den nde 0.2 den daha fazla oranda dedaha fazla oranda de ğğiişşkenlik olmamaskenlik olmamas ıınnıı ister. ister.

�� Daha bDaha b üüyyüük dek değğiişşkenlikler, ikenlikler, i şşlenebilirlikte kabul edilemez lenebilirlikte kabul edilemez dedeğğiişşkenliklere neden oldukenliklere neden oldu ğğu ve bileu ve bile şşenlerin oranlanmasenlerin oranlanmas ıında yeni nda yeni bir ayarlanma yapbir ayarlanma yap ıılmaslmas ıınnıı gerektirir. gerektirir.

�� Bir diBir di ğğer ser s ıınnıırlamada rlamada ASTMASTM’’dede belirtilen, ince agreganbelirtilen, ince agregan ıın incelik n incelik modmod üüllüünnüün 2.3 den yn 2.3 den y üüksek ve 3.1 den dksek ve 3.1 den d üüşşüük olmask olmas ııddıır. r.

77

AGREGAAGREGAGranGran üülometrilometri BileBile şşimi imi -- Islatma Suyu Islatma Suyu İİlilişşkisikisi

�� Betonun teknik Betonun teknik öözelliklerini etkileyen en zelliklerini etkileyen en öönemli birlenemli birle şşim im parametresi su/parametresi su/ ççimento oranimento oran ııddıır. r.

�� Su miktarSu miktar ıınnıı etkileyen faktetkileyen fakt öör ise betonun ir ise betonun i şşlenebilir nitelilenebilir niteli ğğe e sahip olmassahip olmas ıı geregereğğidir. Bu nedenle agreganidir. Bu nedenle agregan ıın mevcut su in mevcut su i ççerieriğği i ve ve grangran üülometrisilometrisi öönemlidir.nemlidir.

S/S/ÇÇ= 0,40= 0,40

88


Emme kapasitesi

Etkili emme

Yüzey nemi

(a) Fırın kurusu

(c)Kuru yüzey doygun

Değişik nem koşullarındaki granit agregası

(b) Hava kurusu

(d) Islak

�� AgreganAgregan ıın n ııslatma suyunu belirleyen slatma suyunu belirleyen öözellikler ise; agregalarzellikler ise; agregalar ıın n mevcut su imevcut su i ççerieriğği ve i ve grangran üülometrisidirlometrisidir ..

99


�� Tamamen Kuru TanelerTamamen Kuru TanelerBu durumda agrega tanelerinde Bu durumda agrega tanelerinde hihi çç su bulunmamaktadsu bulunmamaktad ıır. Br. B ööyle bir yle bir durum, agrega durum, agrega öörneklerini etrneklerini et üüvde vde 100100--110 110 °°°°°°°°C 'de tutarak elde edilir C 'de tutarak elde edilir

1010


�� Kuru YKuru Y üüzeyli Taneler zeyli Taneler tanelerin ytanelerin y üüzeyi kurudur ancak zeyi kurudur ancak tanelerin itanelerin i ççindeki boindeki bo şşluklarluklar ıın bir n bir kkıısmsm ıı su ile doludur su ile doludur

1111


�� Kuru YKuru Y üüzeyli Doygun Taneler zeyli Doygun Taneler Bu durumdaki agregalarBu durumdaki agregalar ıın yn yüüzeyleri zeyleri kuru, ikuru, i çç boboşşluklarluklar ıı tamamen su ile tamamen su ile doludur.doludur.

1212


�� Islak Taneler Islak Taneler Bu halde, tanelerin tBu halde, tanelerin t üüm bom bo şşluklarluklar ıı ve ve yyüüzeyi su ile kaplzeyi su ile kapl ııddıır .r .

1313


�� Kuru YKuru Y üüzeyli Doygun Taneler zeyli Doygun Taneler

�� Beton Beton üüretiminde kullanretiminde kullan ıılacak agrega kuru ylacak agrega kuru y üüzeyzey--doygun durumda doygun durumda olmalolmal ııddıırr

�� EEğğer taneler kuru veya yarer taneler kuru veya yar ıı kuru halde ise kullankuru halde ise kullan ıılan suyun bir klan suyun bir k ıısmsm ııtaneler taraftaneler taraf ıından emilecek, betonda gerendan emilecek, betonda gere ğğinden az miktarda su kalacaktinden az miktarda su kalacakt ıır. r.

�� Bu sakBu sak ııncalncal ıı durumu ortadan kalddurumu ortadan kald ıırmak irmak i ççin, agreganin, agregan ıın emebilecen emebilece ğği su i su miktarmiktar ıınnıı hesaplayhesaplay ııp, agregalarp, agregalar ıın kuru yn kuru y üüzeyzey--doygun duruma getirilinceye doygun duruma getirilinceye kadar kadar ııslatslat ıılmaslmas ıı gerekir.gerekir.

1414


�� Kuru YKuru Y üüzeyli Doygun Taneler zeyli Doygun Taneler

�� Malzeme Malzeme ııslak ise, beton karslak ise, beton kar ışıışım suyu da betona eklenince m suyu da betona eklenince geregereğğinden fazla su kullaninden fazla su kullan ıılmlm ışış olacaktolacakt ıır. r.

�� Bu durum da daha sonra aBu durum da daha sonra a ççııklanacaklanaca ğığı gibi betonun dayangibi betonun dayan ıımmıınnııbbüüyyüük k ööllçüçü de dde d üüşşüürmektedir. rmektedir.

�� BaBağığıl nemi % 50'nin l nemi % 50'nin üüzerindeki kapalzerindeki kapal ıı ortamlarda saklanan ortamlarda saklanan agregalar kuru yagregalar kuru y üüzeyzey--doygun konumda varsaydoygun konumda varsay ıılabilir.labilir.

1515

AGREGAAGREGABolomeyBolomey formform üüllüü

�� Agrega taneleri Agrega taneleri üüzerinde yeterli kalzerinde yeterli kal ıınlnl ııkta bir su tabakaskta bir su tabakas ııoluolu şşturmak iturmak i ççin in öönerilen teorik formnerilen teorik form üüller vardller vard ıır. r.

�� Bunlardan en Bunlardan en öönemlisi "nemlisi " BolomeyBolomey " form" form üüllüüddüür. r.

�� Burada (e) kg cinsinden, dBurada (e) kg cinsinden, d 11 ve dve d 22 elekleri araselekleri aras ıında bulunan, nda bulunan, (q) kg agrega i(q) kg agrega i ççin gerekli su miktarin gerekli su miktar ıınnıı vermektedir. vermektedir.

�� FormForm üülde N bir katsaylde N bir katsay ııddıır.r.

321.dd

N.qe=

1616

AGREGAAGREGA

321.dd

N.qe=

Beton kıvamı Yuvarlak taneler Köşeli taneler

Kuru kıvam 0.08 0.095

Plastik kıvam (Betonarme için)

0.09 - 0.05 0.10 - 0.11

Akıcı kıvam 0.10 - 0.11 0.12 - 0.13

BolomeyBolomey formform üüllüü

N değerleri çizelgesi

1717

AGREGAAGREGA

321.dd

N.qe=

�� YukarYukar ııdaki formdaki form üülde dlde d 11 ve dve d 22 elek elek ççaplaraplar ıı olup, mm cinsinden olup, mm cinsinden yerine konulur. yerine konulur.

�� BolomeyBolomey formform üüllüü boyutlarboyutlar ıı 0.2 0.2 mm'denmm'den kküçüüçü k taneler ik taneler i ççin in uygulanamaz. uygulanamaz.

�� Bu grup taneler iBu grup taneler i ççin ain ağığırlrl ığıığınnıın % 23'n % 23' üü kadar su kullankadar su kullan ıılmaslmas ııgerekir.gerekir.

�� ÇÇimento iimento i ççin gerekli su miktarin gerekli su miktar ıı iiççin de 0.23 dein de 0.23 de ğğeri aleri al ıınnıır. r.


1818

AGREGAAGREGA

321.dd

N.qe=

�� Bu formBu form üül yalnl yaln ıızca agrega yzca agrega y üüzeylerini zeylerini ııslatmak slatmak iiççin gerekli su miktarin gerekli su miktar ıınnıı vermektedir. vermektedir.

�� Taneler iTaneler i ççindeki boindeki bo şşluklarluklar ıı dolduracak su, bu dolduracak su, bu miktarmiktar ıın in i ççinde deinde de ğğildir.ildir.


1919

�� Pratik olarak iri agregada Pratik olarak iri agregada ııslatma suyu aslatma suyu a ğığırlrl ığıığın % 1n % 1--2'si ince 2'si ince agregalarda % 5agregalarda % 5 --9'u aras9'u aras ıında bir denda bir de ğğer aler al ıınabilirnabilir

AGREGAAGREGA

321.dd

N.qe=

�� BolomeyBolomey formform üüllüünden nden şşu sonuu sonu ççlar lar ççııkarkar ıılabilir:labilir:

1) 1) İİnce malzeme ynce malzeme y üüzdesine bazdesine ba ğğll ıı olarak, olarak, ııslatma suyu slatma suyu miktarmiktar ıı artmaktadartmaktad ıır.r.

2) 2) KKööşşeli taneleri (eli taneleri ( kkıırmatarmata şşlarlar ıı) i) iççeren kareren kar ışıışımlarmlar ıın, yuvarlak n, yuvarlak malzemeli karmalzemeli kar ışıışımlara kmlara k ııyasla daha fazla su yasla daha fazla su gereksinimleri vardgereksinimleri vard ıır.r.


2020

AGREGAAGREGAincelik modincelik mod üüllüü--su formsu form üüllüü

�� Islatma suyunun hesaplanmasIslatma suyunun hesaplanmas ıında yararlannda yararlan ıılan lan bir dibir di ğğer baer bağığıntnt ıı incelik modincelik mod üüllüü--su formsu form üüllüüddüür. r.

�� TS 706 elek takTS 706 elek tak ıımmıına gna g ööre agreganre agregan ıın incelik n incelik modmod üüllüü "k" hesaplan"k" hesaplan ıır. r.

�� Agrega yAgrega y ığıığınnıınnıı ııslatmak islatmak i ççin gerekli su miktarin gerekli su miktar ıı

ile bulunur.ile bulunur.

k)α(10S −=

2121

�� Bu formBu form üül l ççimento dahil betonun toplam su imento dahil betonun toplam su gereksinimini verir.gereksinimini verir.

AGREGAAGREGAincelik modincelik mod üüllüü--su formsu form üüllüü

�� αα katsaykatsay ııssıınnıın den değğerleri aerleri a şşaağığıda gda g öörrüüldld üüğğüüşşekilde alekilde al ıınnıır.r.

k)α(10S −=

Beton Kıvamı

Dere Kumu

ve Çakıl

Dere Kumu

ve Mıcır

Deniz Kumu

ve Mıcır

KuruPlastikAkıcı

28 - 3031 - 3336 - 40

333743

374047

2222

AGREGAAGREGAAgregada RutubetAgregada Rutubet --Hacim Hacim İİlilişşkisikisi

�� AgreganAgregan ıın rutubeti denilince n rutubeti denilince ııslak tanelerin, kuru slak tanelerin, kuru yyüüzeyzey--doygun durumundaki tanelere gdoygun durumundaki tanelere g ööre, yre, yüüzde zde cinsinden acinsinden a ğığırlrl ığıığındaki artndaki art ışıışı anlaanlaşışıll ıır. r.

�� PP22 aağığırlrl ığıığındaki ndaki ııslak taneler, kuru yslak taneler, kuru y üüzeyzey--doygun hale doygun hale getirilince agetirilince a ğığırlrl ığıığı PP1 1 oluyorsa, agreganoluyorsa, agregan ıın rutubeti n rutubeti aaşşaağığıdaki badaki ba ğığıntnt ıı ile hesaplanile hesaplan ıır:r:

100P

PPm

1

12 ×−=

2323


�� AgreganAgregan ıın rutubetli olmasn rutubetli olmas ıı beton beton üüretiminde iki retiminde iki bakbak ıımdan gmdan g ööz z öönnüünde tutulmalnde tutulmal ııddıır. r.

�� Birincisi; betona konulacak su miktarBirincisi; betona konulacak su miktar ıı agregada agregada bulunan su miktarbulunan su miktar ıı kadar azaltkadar azalt ıılmallmal ııddıır.r.

�� ÖÖrnerneğğin; 1 min; 1 m 3 3 beton yapbeton yap ıımmıında 158 nda 158 ltlt su kullansu kullan ıılmaslmas ııgerekiyorsa ve bu betonda kuru ygerekiyorsa ve bu betonda kuru y üüzey doygun zey doygun konumdan % 3 fazla rutubet ikonumdan % 3 fazla rutubet i ççeren 650 kg ince eren 650 kg ince agrega varsa, kullanagrega varsa, kullan ıılacak suyu 158 lacak suyu 158 -- 0.03 x 650 0.03 x 650 =138.5 =138.5 ltlt ' ye d' ye d üüşşüürmek gerekir. rmek gerekir.

�� Aksi halde betonun dayanAksi halde betonun dayan ıımmıı artan su/artan su/ ççimento imento oranoran ıından ndan ööttüürrüü azalazalıır.r.

2424


�� Agrega tanelerinin rutubetli olmasAgrega tanelerinin rutubetli olmas ıı halinde, taneleri halinde, taneleri kaplayan su filmi, taneciklerin birbirine yaklakaplayan su filmi, taneciklerin birbirine yakla şşmasmas ıına na engel olarak hacim kabarmasengel olarak hacim kabarmas ıına neden olur. na neden olur.

KURUKURU

NEMLNEML İİ

ISLAKISLAK

�� İİkinci kinci öönemli faktnemli fakt öör, rutubetin hacim kabarmasr, rutubetin hacim kabarmas ıına na neden olmasneden olmas ııddıır. r.

�� Hacim, rutubet miktarHacim, rutubet miktar ıınnıın kritik bir den kritik bir de ğğeri (% 5eri (% 5 --8) i8) iççin, en in, en fazla defazla de ğğere ulaere ula şştt ııktan sonra ince agregadaki su miktarktan sonra ince agregadaki su miktar ıınnıın n artmasartmas ıı ile azalmaya baile azalmaya ba şşlar.lar.

�� Su miktarSu miktar ıı fazlalafazlala şışınca su filmleri birbiri ile birlenca su filmleri birbiri ile birle şşir, su ir, su taneler arastaneler aras ıındaki bondaki bo şşluklarda hareket ederek, hacmin luklarda hareket ederek, hacmin azalmasazalmas ıına neden olur. na neden olur.

2525

Kum

da n

em il

e ha

cim

art ışı

ışı

ışı

ışı

(%)

20

30

10

00 5 10 15 20

ince

40

Ağığığığırl ııııkça yüzey nemi (%)

iri


�� Agrega taneleri tamamen doygun duruma geldiklerinde Agrega taneleri tamamen doygun duruma geldiklerinde ise, hacimleri yaklaise, hacimleri yakla şışık olarak kuru durumdaki ile aynk olarak kuru durumdaki ile ayn ııddıır.r.

KURUKURU

NEMLNEML İİ

ISLAKISLAK

�� İİkinci kinci öönemli faktnemli fakt öör, rutubetin hacim kabarmasr, rutubetin hacim kabarmas ıına na neden olmasneden olmas ııddıır. r.

2626

Kum

da n

em il

e ha

cim

art ışı

ışı

ışı

ışı

(%)

20

30

10

00 5 10 15 20

ince

40


iri


�� İİnce agrega uygulamada kamyon hacmi nce agrega uygulamada kamyon hacmi üüzerinden satzerinden sat ıın aln al ıınnıır. r.

�� EEğğer aler al ıınan ince agregada % 5 orannan ince agregada % 5 oran ıında nda rutubet mevcut ise, ince agreganrutubet mevcut ise, ince agregan ıın n ggöörrüünen hacmi gernen hacmi ger ççek hacminden ek hacminden yaklayakla şışık % 30 fazladk % 30 fazlad ıır.r.

�� Bu durumda, % 30 fazla para Bu durumda, % 30 fazla para öödenmidenmi şş olacaktolacakt ıır. Ayrr. Ayr ııca, beton ca, beton malzemesi gmalzemesi g öörrüünen hacim cinsinden nen hacim cinsinden ööllçüçü lerek kullanlerek kullan ııll ııyorsa, katyorsa, kat ıılan lan ince agrega gereince agrega gere ğğinden az olacak ve betonda inden az olacak ve betonda ççimento dozajimento dozaj ıı artacaktartacakt ıırr

2727

Kum

da n

em il

e ha

cim

art ışı

ışı

ışı

ışı

(%)

20

30

10

00 5 10 15 20

ince

40


iri


�� İİri agregalarda, serbest sudan ri agregalarda, serbest sudan kaynaklanan hacim artkaynaklanan hacim art ışıışı öönemsiz nemsiz mertebelerdedir. mertebelerdedir.

�� ÇüÇünknk üü yyüüzeydeki su filmi tabakaszeydeki su filmi tabakas ıınnıın n kalkal ıınlnl ığıığı agrega tanesi ile agrega tanesi ile kkııyaslandyasland ığıığında nda ççok kok k üçüüçü ktkt üür.r.

�� Beton Beton üüretiminde kullanretiminde kullan ıılan agregalarlan agregalar ıın miktarlarn miktarlar ıı, hacim yerine a, hacim yerine a ğığırlrl ıık k cinsinden saptancinsinden saptan ııp, beton p, beton üüretilirse bu sakretilirse bu sak ıınca ortadan kalkar. Bu nedenle, nca ortadan kalkar. Bu nedenle, beton beton üüretiminde malzemelerin retiminde malzemelerin ööllçüçü m im işşlemi alemi a ğığırlrl ııkkçça yapa yap ıılmallmal ııddıır. r.

2828

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın n PorozitesiPorozitesi

�� Agrega tanelerinde bulunan boAgrega tanelerinde bulunan bo şşluklarluklar ıın orann oran ıınnıın n ve kuru yve kuru y üüzeyzey--doygun konuma gelinceye kadar doygun konuma gelinceye kadar emdiemdi ğği su miktari su miktar ıınnıın bilinmesinde yarar vardn bilinmesinde yarar vard ıır. r.

�� Bu amaBu ama ççla agrega taneleri la agrega taneleri üüzerinde su emme zerinde su emme deneyi yapdeneyi yap ııll ıır.r.

�� AgreganAgregan ıın n porozitesiporozitesi , , permeabilitesipermeabilitesi ve su ve su emmesi, agrega ve emmesi, agrega ve ççimento arasimento aras ıındaki ndaki aderansaderans ıı, , betonun donmabetonun donma --çöçö zzüülme dayanlme dayan ııklkl ııll ığıığınnıı, , agreganagregan ıın kimyasal n kimyasal stabilitesinistabilitesini ve ave aşışınma nma dayandayan ııklkl ııll ığıığınnıı etkiledietkiledi ğği ii i ççin in öönemlidir.nemlidir.

2929

AGREGAAGREGAİİri Agregalarri Agregalar ıın Su emmesi ve n Su emmesi ve PorozitesiPorozitesi

�� İİri agrega tanelerinden bir miktar malzeme alri agrega tanelerinden bir miktar malzeme al ıınarak 24 narak 24 saat su isaat su i ççinde binde b ıırakrak ııll ıır.r.

�� Sudan Sudan ççııkarkar ıılan tanelerin ilan tanelerin i ççindeki boindeki bo şşluklar su ile luklar su ile doldudoldu ğğu gibi aynu gibi ayn ıı zamanda yzamanda y üüzeylerinde de bir su zeylerinde de bir su filmi bulunur. filmi bulunur.

�� Bir havlu ile iri agrega tanelerinin yBir havlu ile iri agrega tanelerinin y üüzeyindeki su zeyindeki su kurulankurulan ıır ve malzeme kuru yr ve malzeme kuru y üüzeyzey--doygun hale getirilir. doygun hale getirilir.

�� Bu durumdaki tanelerden PBu durumdaki tanelerden P 11 aağığırlrl ığıığında malzeme nda malzeme alal ıınarak etnarak et üüvde kurutulur. Kurutulan malzemenin Pvde kurutulur. Kurutulan malzemenin P 00

aağığırlrl ığıığı bulunur. bulunur.

3030

AGREGAAGREGA�� Buna gBuna g ööre agreganre agregan ıın su emme n su emme oranoran ıı;;��

0

01

P

)P(P −

�� AgreganAgregan ıın porozitesi n porozitesi PP ise ise şşu u şşekilde hesaplanekilde hesaplan ıır:r:

δP

PPp

0

01 ×−=�� Burada Burada δδ

tamamen kuru tamamen kuru agreganagregan ıın n öözgzgüül l aağığırlrl ığıığıddıır. r.

İİri Agregalarri Agregalar ıın Su emmesi ve n Su emmesi ve PorozitesiPorozitesi

3131

AGREGAAGREGA

�� İİri agrega tanelerinin ri agrega tanelerinin porozitesininporozitesinin kküçüüçü k k olmasolmas ıı bu tanelerin dayanbu tanelerin dayan ıımlarmlar ıınnıın yn y üüksek ksek dedeğğerler almaserler almas ıına neden olabilir. na neden olabilir.

�� Bu yBu y üüzden beton zden beton üüretiminde kullanretiminde kullan ıılacak lacak olan agregalarda olan agregalarda poroziteninporozitenin belirli bir belirli bir dedeğğerden berden b üüyyüük olmamask olmamas ıı ((öörnerneğğin % 5 in % 5 -- % % 10) istenir. 10) istenir.


3232

AGREGAAGREGA

Kaya grubu Porozite (%)

Kuvarsit 1.9-15.1

Kireçtaşı 0.0-37.6

Granit 0.4-3.8

�� BazBazıı kayakaya ççlarlar ıın n porozitesiporozitesi


3333

AGREGAAGREGAİİnce Agregalarnce Agregalar ıın Su emmesi n Su emmesi

Kum: 4 mm ile 63 Kum: 4 mm ile 63 µµµµµµµµmm

�� İİnce agrega veya kumlarda, 24 saat su nce agrega veya kumlarda, 24 saat su iiççinde tutulan tanelerin inde tutulan tanelerin ççok kok k üçüüçü k k olmasolmas ıı nedeniyle, kuru ynedeniyle, kuru y üüzeyzey--doygun doygun hale getirilmeleri havlu ile kurutma hale getirilmeleri havlu ile kurutma yoluyla yapyoluyla yap ıılamaz. lamaz.

3434

AGREGAAGREGAİİnce Agregalarnce Agregalar ıın Su emmesi n Su emmesi

�� Kurutma iKurutma i şşlemi malzemeyi bir klemi malzemeyi bir k üüvet vet iiççinde inde ııssııtmak ve stmak ve s ııcak hava cak hava sevkedipsevkedip , , karkar ışıştt ıırmak suretiyle yaprmak suretiyle yap ııll ıır. r.

3535

AGREGAAGREGAİİnce Agregalarnce Agregalar ıın Su emmesin Su emmesi

�� Tanelerin kuru yTanelerin kuru y üüzey doygun durumda zey doygun durumda olup olmadolup olmad ııklarklar ıınnıı anlamak ianlamak i ççin, 73 mm in, 73 mm yyüüksekliksekli ğğinde ve 38 ve 89 mm inde ve 38 ve 89 mm ççaplaraplar ıında nda üüst ve alt tabanlst ve alt tabanl ıı bir kesik bir kesik koni kullankoni kullan ııll ıır.r.

3636


�� Kurutma iKurutma i şşlemi slemi s ıırasras ıında zaman zaman bu nda zaman zaman bu koni ince agrega ile doldurulur. koni ince agrega ile doldurulur.

3737


�� Doldurulan koni yukarDoldurulan koni yukar ııya doya do ğğru kaldru kald ıırr ııll ıır. r.

�� Koni kaldKoni kald ıırr ııll ıınca, ince agrega koni nca, ince agrega koni şşeklinden belirli derecede eklinden belirli derecede ayrayr ışışmaya bamaya ba şşladlad ığıığı zaman, ince agreganzaman, ince agregan ıın kuru yn kuru y üüzeyzey--doygun doygun hale dhale d öönnüüşşttüüğğüü kabul edilir. kabul edilir.

3838


�� İİnce agregannce agregan ıın su emme ve n su emme ve poroziteporozite dedeğğerlerinin hesaberlerinin hesab ıı aynen iri aynen iri agregada olduagregada oldu ğğu gibi yapu gibi yap ııll ıır.r.

3939


�� Malzemeyi kuru yMalzemeyi kuru y üüzeyzey--doygun konuma doygun konuma getirmek igetirmek i ççin farklin farkl ıı yyööntemler vardntemler vard ıır. r. Bunlardan biri merkezkaBunlardan biri merkezka çç kuvveti etkisi ile kuvveti etkisi ile yyüüzeydeki suyu atan, bir eksen etrafzeydeki suyu atan, bir eksen etraf ıında nda hhıızla dzla d öönen silindir bir kaba sahip cihaznen silindir bir kaba sahip cihaz ııkullanmaktadkullanmaktad ıır. r.

�� Su emme kapasitesi iri agregalar iSu emme kapasitesi iri agregalar i ççin in % 0.2 ile % 4, ince agrega i% 0.2 ile % 4, ince agrega i ççin %0.2 ile in %0.2 ile % 2 aras% 2 aras ıında denda de ğğiişşir ir

AAŞŞINMAYA DAYANIKLILIKINMAYA DAYANIKLILIK

�� YapYapıı mmüühendislihendisli ğğinde inde öözellikle tazellikle ta şş bbüünyeli nyeli elemanlar aelemanlar a şışınma olaynma olay ıınnıın n etkisinde kaletkisinde kal ıırlar. rlar.

TaTaşş yapyap ııll ıı cisimlerde acisimlerde a şışınma olaynma olay ıı ve deneyive deneyi

�� Bu nedenle beton yol, hava meydanBu nedenle beton yol, hava meydan ıı, merdiven , merdiven basamaklarbasamaklar ıı, d, dööşşemeler gibi yerlerde kullanemeler gibi yerlerde kullan ıılan lan malzeme amalzeme a şışınmaya dayannmaya dayan ııklkl ıı olmalolmal ııddıır.r.

�� Bu Bu şşekilde pekilde p üürrüüzlzlüü yyüüzeyde, malzeme dzeyde, malzeme d öönen anen ağığırlrl ııklarklar ıın altn alt ıında nda aaşışınnıır. r.


�� Bu tBu t üür malzemenin deneyi, r malzemenin deneyi, bir dbir d üüşşey eksen etrafey eksen etraf ıında ve nda ve yatay dyatay d üüzlem izlem i ççinde dinde d öönen nen 60 cm 60 cm ççaplapl ıı madensel bir madensel bir tabladan olutabladan olu şşan an DorryDorry aygayg ııtt ııile yapile yap ııll ıır. r.


�� TablanTablan ıın n üüzerine dzerine d öönnüüşş ssıırasras ıında belirli nda belirli öözelliklere sahip azelliklere sahip a şışındnd ıırrııccııtoz aktoz ak ııtt ıılmaktadlmaktad ıır. r.

�� Bu tip deneyler daha Bu tip deneyler daha ççok karo plak gibi yok karo plak gibi y üüzeysel elemanlar zeysel elemanlar üüzerinde yapzerinde yap ııll ıır.r.


�� Tabla dakikada 28Tabla dakikada 28 --30 devirlik 30 devirlik hhıızla dzla d ööner. ner.


�� Bu deneyin Bu deneyin ııslak yapslak yap ııldld ığıığı cihazlarda vardcihazlarda vard ıır. r.

�� 500 devir sonra malzeme 500 devir sonra malzeme tarttart ıılarak veya hacmi larak veya hacmi ööllçüçü lerek lerek aaşışınma miktarnma miktar ıı saptansaptan ıır. r.

�� Yatay tabla dYatay tabla d ööndnd üürrüülerek belirli bir slerek belirli bir s üüre sonunda are sonunda a ğığırlrl ıık kaybk kayb ıı ööllçüçü llüür. r. Birim mesafede aBirim mesafede a şışınan miktar anan miktar a şışınma direnci olarak tannma direnci olarak tan ıımlanmlan ıır.r.


�� AhAhşşap, linolyum, plastik gibi ap, linolyum, plastik gibi ddööşşeme kaplamalareme kaplamalar ıınnıın an aşışınma nma miktarmiktar ıı TaberTaber aletialeti ile bulunur. ile bulunur.


�� Bu deneyde, dBu deneyde, d öönen yatay bir tabla nen yatay bir tabla üüzerine tespit edilen deney numunesi zerine tespit edilen deney numunesi üüzerine malzeme tzerine malzeme t üürrüüne gne g ööre sere se ççilen bir ilen bir ççift aift a şışındnd ıırr ııccıı disk belirli bir ydisk belirli bir y üükle kle bastbast ıırr ııll ıır. r.

Agregaların A şınmaya Kar şı Dayanımı


Doğal veya kırma taş iri agregaların aşınmaya karşı direnci, TS EN 1097-1 standardında tanımlanan Mikro-Deval yöntemi ile belirlenmektedir. Deney, TS EN 932-5 standardında belirtilen aşındırma cihazı ile yapılmaktadır. Söz konusu cihaz, paslanmaz çelikten imal edilmiş 200 mm çaplı 154 mm derinliğindeki tambur ve her bir tambur ile birlikte kullanılan 5 kg ağırlığındaki çelik bilyalardan oluşmaktadır

Deney, tambur içerisinde bulunan agregalar ileaşındırıcı malzeme arasındaki sürtünmenin neden olduğu aşınmanın ölçülmesinden ibarettir.

Dönme işlemi tamamlandığında, orijinal numunenin 1.6 mm’dendaha küçük tane büyüklüğüne indirilen kısmının yüzdesini ifade eden Mikro-Devalkatsayısı tayinedilir.

Agregaların A şınmaya Kar şı Dayanımı


Agreganın aşınma dayanıklılığı ile aynı agrega ile üretilmiş betonun aşınma dayanıklılığıarasında genellikle net bir ilişki yoktur. Betonun aşınma dayanıklılığının, beton üzerindeyapılan deneylerle belirlenmesi daha sağlıklıdır

�� Tamburun iTamburun i ççine ayrine ayr ııca deney ca deney öörnerneğği tipine bai tipine ba ğğll ıı olarak belirli sayolarak belirli say ııda da ççelik elik kküüre yerlere yerle şştirilip, silindir kapattirilip, silindir kapat ııll ıır. r.


�� Yollarda kullanYollarda kullan ıılan beton veya lan beton veya asfalt gibi kaplama malzemelerinin asfalt gibi kaplama malzemelerinin iskeletini oluiskeletini olu şşturan turan ççakakııl veya l veya kkıırmatarmata şşlarlar ıınn aaşışınma deneyleri inma deneyleri i ççin in ise ise Los AngelesLos Angeles deneyi uygulandeneyi uygulan ıır. r.

Agregaların Parçalanmaya Kar şı Dayanımı

�� İİççerisinde bir raf bulunan standart boyutlardaki bir silindirik taerisinde bir raf bulunan standart boyutlardaki bir silindirik ta mburun mburun iiççine belirli aine belirli a ğığırlrl ııkta (P) ve tane dakta (P) ve tane da ğığıll ıımmıında deney nda deney öörnerneğği konulur. i konulur.



Los Angeles deney karışımları ve koşullarıElek Göz Boyutlar ı A B C D

40 - 25 mm arası25 - 20 mm arası

20 - 12.5 mm arası12.5 - 10 mm arası

10 - 8 mm arası8 - 5 mm arası

5 - 2.5 mm arası

% 25% 25% 25% 25

---

--

% 50% 50

---

----

% 50% 50

-

------

% 100

Agrega miktarı : P (kg) 5 4.55 3.3 2.5

Font küre sayısı 12 11 8 7



�� Tambur dakikada 30Tambur dakikada 30 --33 devirlik 33 devirlik hhıızla 500 devir dzla 500 devir d ööndnd üürrüüllüür. r.


�� KKüürelerin arelerin a ğığırlrl ığıığı ve dinamik etkisi ve dinamik etkisi ile parile par ççalanan malzeme alanan malzeme TS EN TS EN 10971097--2:20002:2000’’e ge gööre 1.4 mm gre 1.4 mm g ööz z aaççııklkl ııklkl ıı elekten elekten elenir. elenir.

�� Bu eleBu ele ğğin in üüstst üünde kalan malzeme nde kalan malzeme PPuu aağığırlrl ığıığında ise, anda ise, a şışınma nma yyüüzdesi U zdesi U şşööyle bulunur: yle bulunur:

100P

PPU u ×

−=



�� Hesaplanan aHesaplanan a şışınma ynma y üüzdesi zdesi (U) ne kadar k(U) ne kadar k üçüüçü k ise, k ise, agreganagregan ıın an aşışınma dayannma dayan ıımmııo kadar yo kadar y üüksektir. ksektir.


�� ASTM standartlarASTM standartlar ıına gna g ööre bu kayre bu kay ııp yp y üüzdesinin zdesinin beton agregasbeton agregas ıında 100 devir inda 100 devir i ççin % 10in % 10 ’’u, 500 devir iu, 500 devir i ççin % 50in % 50 ’’yi, yi, yol agregasyol agregas ıı iiççin 500 devirde % 30in 500 devirde % 30 ’’u geu ge ççmemesi istenir. memesi istenir.


5050

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın Birim An Birim A ğığırlrl ııklarklar ıı

�� BB İİRRİİM AM AĞĞIRLIK:IRLIK:

�� Agregada birim aAgregada birim a ğığırlrl ıık, belirli bir hacmi dolduran k, belirli bir hacmi dolduran agreganagregan ıın an ağığırlrl ığıığıddıır. r.

�� TanTanıımdan da anlamdan da anla şışılacalacağığı gibi, bu gibi, bu hacim, hem agrega tanelerinin hacim, hem agrega tanelerinin hacmini hem de taneler arashacmini hem de taneler aras ıındaki ndaki boboşşluklarluklar ıı iiççermektedir. ermektedir.

5151


�� AgregalarAgregalar ıın birim an birim a ğığırlrl ııklarklar ıı dedeğğiişşik faktik fakt öörlere barlere ba ğğll ııddıır. r. BunlarBunlar ıı şşu u şşekilde sekilde s ııralayabiliriz:ralayabiliriz:

a) Agregana) Agregan ıın n grangran üülometrisilometrisi ,,b) Agrega tane b) Agrega tane şşekli (tanelerin ekli (tanelerin

yuvarlak ya da kyuvarlak ya da k ööşşeli olmaseli olmas ıı),),c) Kusurlu malzeme yc) Kusurlu malzeme y üüzdesi,zdesi,d) Yerled) Yerle şştirme tirme şşekli,ekli,e) Agregane) Agregan ıın n öözgzgüül al ağığırlrl ığıığı,,f) Agreganf) Agregan ıın (n (öözellikle ince zellikle ince

agreganagregan ıın) su in) su i ççerieriğğii

5252

�� Daha Daha öönce belirtildince belirtildi ğği gibi, agregani gibi, agregan ıın nem n nem durumu birim hacim adurumu birim hacim a ğığırlrl ığıığı etkilemektedir. etkilemektedir. Bu nedenle birim hacim aBu nedenle birim hacim a ğığırlrl ığıığı tespit tespit edilecek numune 110 edilecek numune 110 ±± 5 5 ººCC’’dede dedeğğiişşmez mez aağığırlrl ığığa gelinceye kadar kurutulmasa gelinceye kadar kurutulmas ıı gerekir.gerekir.


�� GranGran üülometrisilometrisi ddüüzgzgüün (en az n (en az boboşşluklu) kuru, kusurlu malzemesi luklu) kuru, kusurlu malzemesi az, saz, sııkkışıştt ıırr ıılmlm ışış ve ve öözgzgüül al ağığırlrl ığıığı fazla fazla olan agregalarolan agregalar ıın birim an birim a ğığırlrl ııklarklar ıı da da fazla olur.fazla olur.

5353


�� Birim hacim aBirim hacim a ğığırlrl ıık, hacmi bilenen bir k, hacmi bilenen bir kap ikap i ççerisine agreganerisine agregan ıın yerlen yerle şştirmesi ile tirmesi ile bulunur.bulunur.

�� YerleYerleşştirme tirme şşekline baekline ba ğğll ıı olarak, olarak, ssııkkışıışık k veya gevveya gev şşekek olarak saptanolarak saptan ıır. r.

5454

�� GevGevşşek birim hacim aek birim hacim a ğığırlrl ığıığın bulunmasn bulunmas ıında, nda, ööllççek dikkatli bir ek dikkatli bir şşekilde agreganekilde agregan ıın ayrn ayr ışıışım m yapmasyapmas ıına engel olunarak malzeme ile na engel olunarak malzeme ile doldurulur. doldurulur.

AGREGAAGREGAGevGevşşek Birim Hacim Aek Birim Hacim A ğığırlrl ııkk

�� GevGevşşek birim hacim aek birim hacim a ğığırlrl ıık her hangi bir sk her hangi bir s ııkkışıştt ıırma irma i şşlemi yaplemi yap ıılmadan lmadan saptansaptan ıır.r.

�� ÇÇubuk ile malzemenin ubuk ile malzemenin üüst yst y üüzzüü ööllççeeğğin kenarin kenar ıı esas alesas al ıınarak dnarak d üüzeltilir. zeltilir.

�� Bir gramBir gram ıı ggöösteren duyarlsteren duyarl ııkta bir terazide, kta bir terazide, ööllççek iek i ççindeki malzeme ile indeki malzeme ile birlikte tartbirlikte tart ııll ıır. r.

5555

�� Bulunan deBulunan de ğğerden kaberden kab ıın an ağığırlrl ığıığı ççııkartkart ıılarak, larak, agrega aagrega a ğığırlrl ığıığı (P) bulunur. (P) bulunur.

AGREGAAGREGAGevGevşşek Birim Hacim Aek Birim Hacim A ğığırlrl ııkk

�� Kap su ile doldurulup kabKap su ile doldurulup kab ıın hacmi (V) n hacmi (V) ööllçüçü ldld üükten sonra, agregankten sonra, agregan ıın birim hacim n birim hacim aağığırlrl ığıığı (U) a(U) aşşaağığıdaki formdaki form üül kullanl kullan ıılarak larak bulunur.bulunur.

V

PU =

5656

�� SSııkkışıışık birim hacim ak birim hacim a ğığırlrl ıık, hacmi belirli bir k, hacmi belirli bir ööllççeeğğe e konulan agregankonulan agregan ıın, standart in, standart i şşlemlerle lemlerle yerleyerle şştirilmesi ile elde edilir. tirilmesi ile elde edilir.

AGREGAAGREGASSııkkışıışık Birim Hacim Ak Birim Hacim A ğığırlrl ııkk

�� Bu amaBu ama ççla agrega silindir la agrega silindir şşeklindeki bir kap eklindeki bir kap iiççerisine, her seferinde hacminin 1/3'erisine, her seferinde hacminin 1/3' üünnüüdolduracak dolduracak şşekilde ekilde üçüç aaşşamada, her tabaka demir amada, her tabaka demir bir bir ççubukla 25 kez eubukla 25 kez e şş dadağığıll ıımlml ıı vuruvuru şş yapmak yapmak suretiyle suretiyle şşiişşlenir. lenir.

5757

�� En son tabakanEn son tabakan ıın n şşiişşleme ileme i şşlemi sona erdikten sonra, lemi sona erdikten sonra, ççubuk ile malzemenin ubuk ile malzemenin üüst yst y üüzzüü ööllççeeğğin kenarin kenar ıı esas esas alal ıınarak dnarak d üüzeltilir. zeltilir.

AGREGAAGREGASSııkkışıışık Birim Hacim Ak Birim Hacim A ğığırlrl ııkk

�� Bir gramBir gram ıı ggöösteren duyarlsteren duyarl ııkta bir terazide, kta bir terazide, ööllççek iek i ççindeki indeki malzeme ile birlikte tartmalzeme ile birlikte tart ııll ıır.r.

�� Bulunan deBulunan de ğğerden kaberden kab ıın an ağığırlrl ığıığı ççııkartkart ıılarak, agrega larak, agrega aağığırlrl ığıığı (P) bulunur. (P) bulunur.

�� Kap su ile doldurulup kabKap su ile doldurulup kab ıın hacmi (V) n hacmi (V) ööllçüçü ldld üükten kten sonra, agregansonra, agregan ıın birim hacim an birim hacim a ğığırlrl ığıığı (U) a(U) aşşaağığıdaki daki formform üül kullanl kullan ıılarak bulunur.larak bulunur.

V

PU =

5858

AGREGAAGREGABİRİM HACİM AĞIRLIK:Yığın halindeki agreganın taneler arasındaki ve içindeki boşluklar dahil birim hacminin ağırlığıdır.

YOĞUNLUK:Agrega ağırlığının boşluksuz hacme oranı(kg/m3)

ÖZGÜL AĞIRLIK:Yoğunluk / suyun +4 0C ‘deki yoğunluğu (boyutsuz)

Agreganın kökenine bağlı 2.5 - 2.9 (beton dizaynı için şart)

5959

�� Bu deBu de ğğer er ttüüvenanvenan malzeme imalzeme i ççin genellikle in genellikle 1.501.50--1.85 kg/1.85 kg/ ltlt arasaras ıında denda de ğğiişşebilir. ebilir.

�� KKıırmatarmata şşlardalarda bu debu de ğğer 1.35 er 1.35 -- 1.50 kg/1.50 kg/ ltltmertebesine kadar inebilir.mertebesine kadar inebilir.


�� Beton bileBeton bile şşiminin saptanmasiminin saptanmas ıında ve beton nda ve beton üüretiminde malzemenin retiminde malzemenin ööllçüçü lmesinde, agreganlmesinde, agregan ıın n birim abirim a ğığırlrl ığıığınnıın bilinmesi gerekir.n bilinmesi gerekir.

6060

�� Agrega hacmi Agrega hacmi VVaa ve bove bo şşluk hacmi Vluk hacmi V bb olmak olmak üüzere,zere,


�� AgreganAgregan ıın birim hacim an birim hacim a ğığırlrl ığıığı kullankullan ıılarak, harlarak, har çç ile ile doldurulmasdoldurulmas ıı gereken bogereken bo şşluk hacmi bulunabilir. luk hacmi bulunabilir.

Toplam hacim = Toplam hacim = VVaa + V+ Vb b = 1 m= 1 m33

⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ VVb b = 1 = 1 -- VVaa mm33

DiDiğğer yandan er yandan wA(KURU)A(KURU)

a

PPV

dd ×==

ρ

ρρρρρρρρA(KURU)A(KURU) : Agregan: Agregan ıın kuru hacim n kuru hacim öözgzgüül al ağığırlrl ığıığı

ddww : Suyun yo: Suyun yo ğğunluunlu ğğuu

6161


wA(KURU)A(KURU)a

PPV

dd ×==

ρ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ VVb b = 1 = 1 -- VVaa (m(m33))

wA(KURU)b

P1V

d×−=⇒

ρ

�� 1 m1 m33’’ llüük bir hacim ik bir hacim i ççin agreganin agregan ıın birim hacim an birim hacim a ğığırlrl ığıığı (U), agrega (U), agrega aağığırlrl ığıığına (P) ena (P) eşşit olacaktit olacakt ıırr

P1

P

V

PU === ⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ BoBoşşluk (%) = luk (%) = 100

.

.

)(

)( ×−

wKURUA

wKURUA

d

Ud

ρρ

6262

�� ÖÖzgzgüül al ağığırlrl ığıığı 2.42.4’’ ten dten d üüşşüük agregalar hafif agrega olarak adlandk agregalar hafif agrega olarak adland ıırr ııll ıır.r.

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın n ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ııklarklar ıı

�� ÖÖzgzgüül al ağığırlrl ığıığınnıın saptanmasn saptanmas ıındaki zorluk, gerndaki zorluk, ger ççek boek bo şşluksuz katluksuz kat ııhacminin bulunmashacminin bulunmas ııddıır.r.

�� AgreganAgregan ıın kn k öökeni hakkkeni hakk ıında da fikir veren bu karakteristik, genel nda da fikir veren bu karakteristik, genel olarak 2.4olarak 2.4 --2.8 aras2.8 aras ıında denda de ğğerler almaktaderler almaktad ıırr

�� ÖÖrnerneğğin; in; kirekire ççtataşışınnıın n öözgzgüül al ağığırlrl ığıığı 2.66, 2.66, BazaltBazalt ’’ ıın 2.80, n 2.80, GranitGranit ’’ in 2.69, in 2.69, kuvarskuvars ’’ ıın 2.62n 2.62 dolaylardolaylar ıındadndad ıır. r.

6363


�� İİri Agreganri Agregan ıın n öözgzgüül al ağığırlrl ığıığı bulunmak istendibulunmak istendi ğğinde malzeme inde malzeme öönce nce

kuru ykuru y üüzey doygun hale getirilerek tartzey doygun hale getirilerek tart ııll ıır. r. (W(WKYDKYD))

�� Malzeme Malzeme ÖÖzgzgüül sepetine konulan su il sepetine konulan su i ççinde tartinde tart ııll ıır. r. (W(WSUDASUDA))

6464


�� EtEtüüve konulan malzeme kurutulduktan sonra tartve konulan malzeme kurutulduktan sonra tart ııll ıır. r. (W(WKURUKURU))

(W(WKYDKYD))

İİri Agreganri Agregan ıın n ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ııklarklar ıı hesaplanhesaplan ıırr

(W(WKURUKURU))(W(WSUDASUDA))

Malzeme boMalzeme bo şşluksuz hacmi = (Wluksuz hacmi = (W KYDKYD) ) -- (W(WSUDASUDA))

6565


�� Kuru YKuru Y üüzey Doygun zey Doygun ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ıık = k =

SUDAKYD

KYD

WW

W

−

�� Kuru Kuru ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ıık = k =

SUDAKYD

KURU

WW

W

−

�� GGöörrüünnüür r ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ıık = k =

SUDAKURU

KURU

WW

W

−

�� Su Emme (%) = Su Emme (%) = 100W

WW

KURU

KURUKYD ×−

6666

AGREGAAGREGA�� İİnce Agregannce Agregan ıın n öözgzgüül al ağığırlrl ığıığı bulunmak istendibulunmak istendi ğğinde malzeme inde malzeme

öönce kuru ynce kuru y üüzey doygun hale getirilerek tartzey doygun hale getirilerek tart ııll ıır. r. (W(WKYDKYD))

�� Deneyde kullanDeneyde kullan ıılacak piknometre ilacak piknometre i şşaretli aretli seviyeye kadar su doldurulup tartseviyeye kadar su doldurulup tart ııll ıır. r.

(W(WP+SUP+SU))

6767

AGREGAAGREGA�� Deneyde kullanDeneyde kullan ıılacak piknometreye kum katlacak piknometreye kum kat ıılarak larak

iişşaretli seviyeye kadar su doldurulup tartaretli seviyeye kadar su doldurulup tart ııll ıır. r. (W(WP+SU+KP+SU+K))

�� Kum ve su karKum ve su kar ışıışımmıı sallanarak hava sallanarak hava kabarckabarc ııklarklar ıınnıın su ve kum n su ve kum karkar ışıışımmıından uzaklandan uzakla şşmasmas ıı sasağğlanlan ıır.r.

�� İİstenirse vakum uygulanarak stenirse vakum uygulanarak havanhavan ıın tamamn tamam ıınnıın n ççııkmaskmas ıı sasağğlanlan ıır. r.

�� EtEtüüve konulan malzeme kurutulduktan sonra ve konulan malzeme kurutulduktan sonra

tarttart ııll ıır. r. (W(WKURUKURU))

6868

AGREGAAGREGA

(W(WKYDKYD))

İİnceAgregannceAgregan ıınn ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ııklarklar ıı hesaplanhesaplan ıırr

(W(WP+SU+KP+SU+K))(W(WP+SUP+SU))

Malzeme boMalzeme bo şşluksuz hacmi = (Wluksuz hacmi = (W KYDKYD) + (W) + (WP+SUP+SU))-- (W(WP+SU+KP+SU+K))

6969


Kuru YKuru Y üüzey Doygun zey Doygun ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ıık = k = )W()W()(W

)(W

KSUPSUPKYD

KYD

+++ −+

Su Emme (%) = Su Emme (%) = 100W

WW

KURU

KURUKYD ×−

Kuru Kuru ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ıık = k = )W()W()(W

)(W

KSUPSUPKYD

KURU

+++ −+

GGöörrüünnüür r ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ıık = k = )W()W()(W

)(W

KSUPSUPKURU

KURU

+++ −+

7070


�� ÖÖzgzgüül al ağığırlrl ııklar arasklar aras ıında her zaman nda her zaman şşu iliu ili şşki vardki vard ıır.r.

Kuru Kuru ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ıık k ≤≤≤≤≤≤≤≤ KYD KYD ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ııkk ≤≤≤≤≤≤≤≤ GGöörrüünnüür r ÖÖzgzgüül Al Ağığırlrl ııkk

7171

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın Tane n Tane ŞŞekliekli

KUSURLU TANE (TORPİL, PARA)MAX %15

İDEAL TANE (KÜP, KÜRE)

YÜZEY DURUMU - PÜRÜZLÜ

7272

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın Donmaya Karn Donmaya Kar şışı DayanDayan ııklkl ııll ığıığı

�� AgreganAgregan ıın donma etkisine dayann donma etkisine dayan ııklkl ııll ığıığı; ; -- porozitesiporozitesi , , -- permeabilitesipermeabilitesi , , -- su emme kapasitesi ve su emme kapasitesi ve -- boboşşluk yapluk yap ııssıı ile ile

iliili şşkilidir. kilidir.

�� TS 706 EN 12620 Beton agregalarTS 706 EN 12620 Beton agregalar ıı standardstandard ıına gna g ööre; re; KKıırmatarmata şş agregalaragregalar ıın su emme orann su emme oran ıı % 0.5'den az ve bas% 0.5'den az ve bas ıınnççdayandayan ıımmıı 150 150 MPaMPa' dan b' dan b üüyyüük ise k ise ssööz konusu agregalarz konusu agregalar ıın dona dayann dona dayan ııklkl ıı olacaolaca ğığına karar verilebilir.na karar verilebilir.

7373


�� AgregalarAgregalar ıın dona dayann dona dayan ııklkl ııll ığıığınnıı belirlemek ibelirlemek i ççin in ççok sayok say ııda da deney ydeney y ööntemi vardntemi vard ıır. r.

�� Bunlar iBunlar i ççerisinde en yaygerisinde en yayg ıın olarak kullann olarak kullan ıılanlan ıı, , agregayagregay ııkristallekristalle şşince hacmi artan, sodyum since hacmi artan, sodyum s üülfat veya magnezyum lfat veya magnezyum ssüülfat eriyilfat eriyi ğği ii i ççerisinde 18 saat serisinde 18 saat s üüreyle bekletip, daha sonra reyle bekletip, daha sonra etetüüvde kurutulmasvde kurutulmas ııddıır. r.

�� Bu iBu i şşlem 5 defa tekrarlanlem 5 defa tekrarlan ıır. r.

�� Deney sonunda agrega tanelerinden, eleme sonucu parDeney sonunda agrega tanelerinden, eleme sonucu par ççalanalan ııp p ayrayr ıılan tane ylan tane y üüzdeleri belirlenir. zdeleri belirlenir.

7474


Dona dayanıklılık deneylerinde agregada ortaya çıkabilecek en yüksek ağırlık kayıpları (%)(Türk Standartları (TS EN 1367-1) ve parantez içinde de ASTM C88 tarafından izin verilen en yüksek ağırlık kayıpları verilmiştir.)

Agregasınıfı

Sodyum sülfat çözeltisi(Na2SO4)

TS ASTM

Magnezyum sülfat çözeltisi (MgSO 4)

TS ASTM

İnce Agrega 15.0 (10.0) 22.0 (15.0)

İri Agrega 18.0 (12.0) 27.0 (18.0)

7575

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın Basn Bas ıınnçç DayanDayan ıımmıı

Taş bloklarından gereği gibi çıkarılan 50 cm2 kesit alanlı küp veya 5 cm çap ve 10 cm yükseklikli silindir şeklindeki karotlar üzerinde deneyler yapılarak saptanır.

Ege Bölgesinde çok kullanılan kireçtaşının ortalama basınç dayanımı160 MPa dolayındadır. Ancak 250 MPa’da kırılan örnekler de vardır. Bazalt, kuvars, gabro, flint, granit, hornfels, porfir ve felsit en yüksek basınç dayanımlarına sahip kayalardır.

7676

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın Basn Bas ıınnçç DayanDayan ıımmıı

Betonda çok kullanılan agregaların basınç dayanımı ortalama 150-200 MPa dolayındadır.

Bazı kayaların basınç dayanımları:Granit 200 MPaKalker 160 MPaÇakmaktaşı 210 MPaKuvars 330 MPaKumtaşı 130 MPa

7777

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın Elastik n Elastik ÖÖzellizelli ğği ve i ve PoissonPoisson OranOran ıı

Agregaların elastisite modülü ve Poisson oranı değerleri betonun deformasyon özelliklerini etkilemektedir:

Volkanik kaya orijinli agregalar: 50-100 GPaTortul kaya orijinli agregalar: 25-70 GPaHafif agregalar: 14-35 GPa

Normal ağırlıklı agregalarda Poisson oranı: 0.15-0.35

7878

AGREGAAGREGAAgregalarda Organik Maddelerin BulunmasAgregalarda Organik Maddelerin Bulunmas ıı

�� Agrega yAgrega y ığıığınnıı iiççerisinde erisinde ççok kok k üçüüçü k park par ççacacııklar halinde daklar halinde da ğığılmlm ışışolan olan çüçü rrüümmüüşş bitki kbitki k ööklerindeki, humuslu topraklardaki ve diklerindeki, humuslu topraklardaki ve di ğğer er organik maddelerdeki organik maddelerdeki tanniktannik asit ve tasit ve t üürevleri beton yaprevleri beton yap ıımmıında nda ççimentonun prizini ve sertleimentonun prizini ve sertle şşmesini yavamesini yava şşlatmaktadlatmaktad ıır. r.

�� Bu zararlBu zararl ıı etki, organik maddelerin etki, organik maddelerin hidrofobhidrofob (suyu iten) olmas(suyu iten) olmas ıı ve ve bunlarbunlar ıın n ççimentoda imentoda hidratehidrate kristallerin olukristallerin olu şşmasmas ıına engel olmasna engel olmas ııile meydana gelir.ile meydana gelir.

�� AyrAyr ııca, betonun renk deca, betonun renk de ğğiişşimine neden olabilir. Kimine neden olabilir. K öömmüür ve r ve benzerlerinde oldubenzerlerinde oldu ğğu gibi bazu gibi baz ıılarlar ıı şşiişşerek beton yerek beton y üüzeyinde zeyinde patlamalar olupatlamalar olu şşturabilir.turabilir.

7979


�� Daha Daha ççok ince agregalarda bulunabilen organik madde varlok ince agregalarda bulunabilen organik madde varl ığıığırenklendirme deneyi ile anlarenklendirme deneyi ile anla şışıll ıır. r.

�� 1 1 ltlt suya 30 g suya 30 g NaOHNaOH konulmak suretiyle hazkonulmak suretiyle haz ıırlanan sodyum rlanan sodyum hidroksit eriyihidroksit eriyi ğği, bir cam i, bir cam eprepr üüvetinvetin 100'100'üüncnc üü taksimattaksimat ıına kadar na kadar doldurulan agregandoldurulan agregan ıın n üüzerine dzerine d öökküüllüür. r.

�� EprEpr üüvetvet 160 '160 ' ııncnc ıı taksimattaksimat ıına kadar doldurulur ve ina kadar doldurulur ve i ççindekiler indekiler ddöökküülmeyecek lmeyecek şşekilde ekilde ççalkalanalkalan ıır. r.

8080

Eriyik Rengi Organik Madde Agregan ın Kullan ımı

Renksiz veya çok hafif sarıSafran sarısı

Belirgin kırmızıBelirgin kahverengi

Hiç yok veya çok az varAz miktarda var

VarÇok var

Kaliteli beton üretiminde kullanılabilirNormal işler için uygun

Önemsiz işlerde kullanılabilirKullanılmaz


�� Bundan sonra 24 saat hareket Bundan sonra 24 saat hareket ettirilmeden beklenir. Bu settirilmeden beklenir. Bu s üüre re sonunda eriyisonunda eriyi ğğin aldin ald ığıığı renge renge ggööre re şşu sonuu sonu ççlar lar ççııkartkart ııll ıır:r:

8181

AGREGAAGREGAAgregalarda Kil, Agregalarda Kil, SiltSilt ve Dive Diğğer er İİnce Maddelerin Bulunmasnce Maddelerin Bulunmas ıı

63 Mikron ELEK ANAL İZİ (MAX. %4)

OLUMSUZADERANSI ZAYIFLATIR DÜŞÜK

DAYANIM

OLUMLU

SU GEREKSİNİMİNİ ARTTIRIR

İŞLENEBİLİRLİĞİ ARTTIRIR

KILCAL BO ŞLUKLARI TIKAR

8282


�� Betonun dayanBetonun dayan ıımmıınnıı azaltan bu tanelerin oranazaltan bu tanelerin oran ıınnıı saptamak isaptamak i ççin in laboratuarlarda ve laboratuarlarda ve şşantiyelerde yapantiyelerde yap ıılabilecek delabilecek de ğğiişşik deneyler vardik deneyler vard ıır. r.

�� Belirli miktar malzeme alBelirli miktar malzeme al ıınarak, kurutulur ve tartnarak, kurutulur ve tart ııll ıır. (Pr. (P00))

�� İİnce agrega belirli hacimdeki bir kaba konur ve nce agrega belirli hacimdeki bir kaba konur ve üüzerini kaplayacak zerini kaplayacak şşekilde ekilde su dsu d öökküüllüür. Kap 15 saniye bu r. Kap 15 saniye bu şşekilde sarsekilde sars ııll ıır. r.

�� Sonra ince agrega tabakasSonra ince agrega tabakas ıınnıın n üüstst üündeki su bondeki su bo şşaltalt ııll ıır. Bu su ir. Bu su i ççinde inde kolloidalkolloidaltaneler bulundutaneler bulundu ğğundan bulanundan bulan ııktkt ıır. Kaba tekrar su koyularak deney r. Kaba tekrar su koyularak deney tekrarlantekrarlan ıır. Bu ir. Bu i şşleme, boleme, bo şşaltalt ıılan su berrak oluncaya kadar devam edilir.lan su berrak oluncaya kadar devam edilir.

�� Bu durum elde edilince kaptaki ince agrega 110Bu durum elde edilince kaptaki ince agrega 110 °°°°°°°°C de kurutulup, tartC de kurutulup, tart ııll ıır. r. �� (P(P11) bulunan a) bulunan a ğığırlrl ıık ise kil ve k ise kil ve siltsilt oranoran ıı aaşşaağığıdaki daki şşekilde hesaplanekilde hesaplan ıır:r:

0

10

PPP −

8383


�� AyrAyr ııca, ince agrega ica, ince agrega i ççinde bulunabilecek inde bulunabilecek siltsilt ve kil miktarve kil miktar ıı malzemeyi malzemeyi öözel zel şşekilde su altekilde su alt ıında 63 nda 63 µµm kare gm kare g öözlzlüü elekten eleyerek de saptanabilir. elekten eleyerek de saptanabilir.

�� TS 706 EN 12620, bu elekten geTS 706 EN 12620, bu elekten ge ççen tane miktaren tane miktar ıınnıın 0n 0--4 mm,14 mm,1 --4 mm, 24 mm, 2 --8 mm 8 mm 44--63 mm tane s63 mm tane s ıınnııflarflar ıı iiççin, sin, s ıırasras ııyla ayla ağığırlrl ııkkçça en fazla % 4, %3, %2 ve % 0.5 a en fazla % 4, %3, %2 ve % 0.5 olabileceolabilece ğğini belirtir.ini belirtir.

8484


63 Mikron Islak Elek Analizi

8585


63 Mikron Islak Elek Analizi

�� 63 Mikron ele63 Mikron ele ğğin in üüstst üünde kalan malzeme nde kalan malzeme PPuu

aağığırlrl ığıığında, Toplam malzeme P anda, Toplam malzeme P a ğığırlrl ığıığında nda ise, ise, İİnce madde miktarnce madde miktar ıı U yU yüüzde olarak zde olarak Yandaki formYandaki form üül ile hesaplanl ile hesaplan ıır: r:

100P

PPU u ×

−=

8686


�� Agregalar bazen demir oksit ve demir sAgregalar bazen demir oksit ve demir s üülfit taneleri ilfit taneleri i ççerebilir. erebilir.

�� Bu taneler, beton yBu taneler, beton y üüzeylerinde hozeylerinde ho şş olmayan lekelenmelere neden olmayan lekelenmelere neden olabilir. olabilir.

�� Agregadaki betonda lekelenme problemi yaratan Agregadaki betonda lekelenme problemi yaratan tanelerin varltanelerin varl ığıığı, agregalar, agregalar ıı kirekire ççli su ili su i ççerisine erisine sokup, renk desokup, renk de ğğiişşimini inceleyerek de anlaimini inceleyerek de anla şışılabilir. labilir.

�� Agrega iAgrega i ççinde lekelenme problemine yol ainde lekelenme problemine yol a ççan an taneler var ise, 5 ila 10 dakika itaneler var ise, 5 ila 10 dakika i ççinde maviinde mavi --yeyeşşil il jelatin gibi bir jelatin gibi bir çöçö kelti olukelti olu şşmakta ve hava etkisine makta ve hava etkisine maruz kaldmaruz kald ığıığında hnda h ıızla kahverengiye dzla kahverengiye d öönnüüşşmektedir.mektedir.

8787

AGREGAAGREGAAgregalarda SaAgregalarda Sa ğğlam Olmayan Elemanlarlam Olmayan Elemanlar ıın Bulunmasn Bulunmas ıı

�� Agregalar iAgregalar i ççine karine kar ışışabilen, kabilen, k öömmüür ve linyit taneleri, fosil r ve linyit taneleri, fosil ve deniz hayvanlarve deniz hayvanlar ıı kabuklarkabuklar ıı, de, değğiişşik yumuik yumu şşak taneler, ak taneler, ayrayr ışışmmışış şşist taneleri gibi hafif maddeler bu gruba girer. ist taneleri gibi hafif maddeler bu gruba girer.

SAĞLAM OLMAYAN ELEMAN KUM İRİ AGREGA

YENİ AYRIŞMIŞ ÇAKMAK TAŞI --- 2.00YUMUŞAK TANELER --- 5.00KÖMÜR VE LİNYİT 1.0 1.00KİL TOPAKLARI 1.0 0.25

8888

AGREGAAGREGABetonarmeBetonarme ’’ye zarar veren Maddelerye zarar veren Maddeler

KLOR İYONU VARLIĞI ( % 0.2 )

SÜLFAT İÇERİĞİ ( % 1 ) (BARİT DIŞINDA)

AGREGAAGREGA

Alkali agrega reaksiyonu

ASR damage to the Dinas Dam as of 2010

9090

AGREGAAGREGAAgregalarAgregalar ıın Tan Taşışınmasnmas ıı ve Depolanmasve Depolanmas ıı

�� Beton Beton üüretimi iretimi i ççin uygun olan veya in uygun olan veya öözellikleri zellikleri ııslah edilmislah edilmi şşagreganagregan ıın; ocaklarda, beton santrallerinde ve n; ocaklarda, beton santrallerinde ve şşantiyelerde yantiyelerde y ığıığınlar nlar halinde depolanmashalinde depolanmas ıında iki konuya dikkat etmek gerekir:nda iki konuya dikkat etmek gerekir:

1.1. Agrega gruplarAgrega gruplar ıı karkar ışışmamalmamal ıı ve kirlenmemelidir. ve kirlenmemelidir.

2.2. Agrega, stoklar oluAgrega, stoklar olu şşturulurken ayrturulurken ayr ışışmamalmamal ııddıır. r.

9191


9292


9393


9494


9595


9696


9797

98

SUSU

YAPI MALZEMESYAPI MALZEMESİİ 55

KARI ŞIM SUYU

KÜR SUYU

YIKAMA SUYU

9999

SUSU

b) SUYUN KALİTESİ

•TEMİZ,

•İÇİLEBİLİR,

•BERRAK,

•KOKUSUZ.

KUYU SULARI VB. KUŞKULU SULAR DENEYE!

DENEYLERKİMYASAL

FİZİKSEL, MEKANİK

a) MİKTARISU MİKTARININ EN UYGUN DEĞERİ•TEORİK FORMÜLLER (BOLOMEY, VB.)

•TABLOLAR•MÜHENDİSLİK ÖNSEZİSİ, DENEYİM•DENEME - YANILMA

100100

BETON TEKNOLOJBETON TEKNOLOJİİSSİİAGREGAAGREGA -- SUSU

YAPI MALZEMESYAPI MALZEMESİİ II DERSII DERSİİDokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

DOÇ.DR. KAM İLE TOSUN FELEKOĞLU

Documents

BETON TEKNOLOJ AGREGA - Ki??isel Sayfalarkisi.deu.edu.tr/kamile.tosun/Yapi_Malzemesi_II-4-agrega... · · 2015-03-091 BETON TEKNOLOJİSİ AGREGA YAPI MALZEMESİII DERSİ Dokuz Eylül