Beter geografisch denken door

reflectie

Dr. Leon Vankan

Radbouduniversiteit Nijmegen

Leren en reflectie

Leren is een actief en zelf gestuurd proces waarbij lerenden nieuwe kennis en vaardigheden construeren.

Leren is een situatie gebonden proces waarbij kennis mede door de situatie betekenis krijgt.

Leren is een sociaal en emotioneel proces. Onze kennis van de wereld is beperkt, voorlopig

en tegenstrijdig en juist dat zet aan het denken.

Ervaringen met reflectie

Waar reflecteer je op?

Hoe reflecteer je

Wanneer is reflectie moeilijk ?

Het doel van reflectie

Voorkennis activeren en articuleren

Bewust worden van leerproces en aanpak

Ontwikkelen van leerstrategieën

Zelfregulerend leren - in groepen

Opdracht: ontwerp waddendam

Om het toerisme naar Ameland te bevorderen en beter te reguleren wil men een dam aanleggen naar het vaste land

Waar moet die dam precies komen zodat die zomin mogelijk schade aanricht in het Waddengebied?

Teken ten slotte per groepje de dam op de opdrachtkaart en schrijf er een geografische verantwoording bij

Voorkennis activeren

Ameland …

Ameland

Geografische werkwijzen gebruiken

Wat is Ameland, waar ligt Ameland? Tot welk groter gebied hoort Ameland? Wat zijn de economische en ecologische

aspecten van het plan? Hoe beïnvloeden die elkaar? Wat zijn algemene en bijzondere

kenmerken van Ameland?

Reflectie op werkwijzen

Welke werkwijzen heb je gebruikt?LokaliserenVergelijkenRelaties leggenSchaal wisselenDimensie veranderenDeduceren induceren

Reflecteren op voorkennis activeren

Beschrijf leertaken en denkprocessen Vergelijk dit met categorieën uit onderzoek

geografische vragen, werkwijzen, benaderingen Selecteer verbeteringen uit deze categorieën Geef gedetailleerde voorstellen voor verbetering

van denkprocessen

‘Performance Probe Technique’ uit Finding how to improve the Job, in K. Carlisle, (1986) Analyzing Jobs and Tasks

Waddenzee

Waarmoet de dam komen?mogelijke oplossingen

De dam …

Mogelijke oplossingen

De dam moet zo kort mogelijk zijn, zodat de Waddenzee zo min mogelijk wordt aangetast

De dam moet aansluiten op bestaande wegen, zodat er geen extra wegen door natuurgebieden worden aangelegd

De dam mag de getijstromen niet veranderen want dat kan dijken bedreigen

Probleem oplossing

Wat is het probleem?

Wat is een mogelijke oplossing?

Wat moet je daarvoor weten?

Wat moeten we eerst weten?

1. 2.

Wat we moeten weten

Zijn er eilanden met een dam? Waar liggen die eilanden? Waar liggen de dammen precies? Waar heeft die ligging mee te maken? Hoe lopen de (getijden)stromen? Waar zijn geen stroomgeulen? Waarom zijn daar geen stroomgeulen?

Geografische vragen stellen

Wat is dat? (waddeneiland) Waar is dat? (wad, stroomgeul, dam) Waarom is dat daar (niet)? (stroomgeul)

Zeestromen

Waddeneilanden…

Dammen in het wad

Vergelijken Observatie: wat valt je op aan de eilanden

met dammen in het Waddengebied? Categoriseren: welk kenmerk hebben de

dammen gemeenschappelijk? Definiëren: om welk begrip gaat het? Beoordelen: waardoor voldoen die dammen

aan het criterium van de opdracht? Generalisering: waar moet de dam liggen?

Wantij Het wantij is de plaats waar de vloedstromen van de

beide zeegaten aan weerszijden van een eiland elkaar ontmoeten. Hier is de vloedstroom het zwakst en bezinkt het meeste slib. Er is op de plek wel eb en vloedbeweging, maar nauwelijks stroming, met als gevolg dat het wantij de meest ondiepe zone is.

Bij Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog loopt het wantij van de vaste wal naar het eiland, maar de wantijen van Vlieland en Texel lopen in elkaar over. Daarom kun je van Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog naar de vaste wal lopen.

Niet alleen het wandelen van de eilanden heeft invloed op de locatie van het wantij. Het verzanden van een zeegat door het wegvallen van zijn vloedberging kan invloed hebben.

Het plangebied

Ontwerp met toelichting

Schets de ligging van de dam

Geef een toelichting op het gekozen tracé

Naar een betere procedure

Bepaal het vraagtype: Waar kan dat? Bepaal het probleemtype: zoeken van een tracé Bepaal de criteria: Waar moet het tracé aan

voldoen? Waar is het tracé niet gewenst? – zeefanalyse - Waar zou het tracé wel mogelijk zijn? Welk deelgebied is het geschiktste?

- kwaliteitsanalyse -

Reflectie op antwoorden

Wat was je voorlopig antwoord?

Welke informatie heb je gezocht?

Wat was je definitieve antwoord?

Reflecteren op het product

Identificeer alternatieve oplossingen van leertaken

Selecteer criteria voor oplossingen: geografisch gehalte, abstractieniveau, complexiteit

Ontwikkel een beoordelingsschaal: niveaus van antwoorden

Orden alternatieve oplossingen op de beoordelingsschaal

Naar een beter antwoord

Ongestructureerd antwoordeen antwoord op een niet-geografische vraag

Eenvoudig antwoordeen antwoord zonder criterium of argumentatie

Meervoudig antwoordeen antwoord met criterium en argumentatie

Uitvoerig en samenhangend antwoordeen antwoord met geografische vragen en meer dan één beargumenteerd antwoord

Abstract en complex antwoordeen antwoord met abstracte geografische vragen, meerdere beargumenteerde antwoorden en meer dan één interpretatie van opdracht of materiaal

Voorbeeldantwoorden Ongestructureerd: de kortste weg Eenvoudig: over de wadlooproute Meervoudig: over het wantij omdat daar geen

stroming is Uitvoerig en samenhangend: op het wantij staat

geen stroming, daarom zijn er geen stroomgeulen en een dam kan daar de stroming niet aantasten

Abstract en complex: een dam kan worden aangelegd daar waar de lijn loopt die Ameland met de kust verbindt zonder een stroomgeul te snijden. Het beste tracé ligt daar waar de afstand tot de westelijke stroomgeulen zo groot is dat de stroming de dam niet bedreigt.

Amelanderdam Van 1871 tot 1872 werd bij het wantij een dam gebouwd

tussen Ameland en het vasteland door een maatschappij voor landaanwinning van de Friese eilanden. Door aanslibbing wilde men landbouwgrond creëren. De provincie Friesland en het Nederlandse Rijk betaalden ieder 200.000 gulden.

Het was geen succes: de dam bleek niet stormbestendig en in 1882 na zware stormen in de winter 1881/1882 werd besloten de reparatiewerkzaamheden te stoppen.

De dam is met eb nog steeds deels te zien. De veerdam bij Holwerd is de aanzet van deze dam

Geografische leerstrategieënWerkwijzen en vragen

Vergelijken: verschillen en overeenkomsten

Relaties leggen: interne en externe verbanden

Lokaliseren: geografisch indelen en toedelen

Veranderen van ruimtelijke schaal: van dichtbij en veraf bekijken

Dimensies onderscheiden: analyse vanuit meer perspectieven

Deductie en inductie: algemene en bijzondere verbinden

Wat is het? geografische begrippen

Hoe kun je het verklaren? Samenhangen

Bij welk gebied hoort het? (Deel) Gebieden

Wat zien we in overzicht en in detail? Structuur en detail

Welke aspecten zijn er? Natuur, economie, cultuur,

politiek Wat verwacht je en wat zie

je? Regels en unieke gevallen

Leren denken met aardrijkskunde

1. open opgaven met zelden één goed antwoord 2. structureren van informatie, probleemoplossing 3. alle voorkennis is nodig 4. samenwerken in groepen 5. leerlingen moeten zelfstandig werken 6. leraar helpt met toepassing en transfer 7. leraar kan de leeruitkomst niet voorspellen 8. reflectie op het product en het proces 9. evaluatie is vooral diagnostisch en formatief 10 de leraar als expert - model