32
bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo Crossing borders in service and support of children and families

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

bavSvze zrunvisalternatiuli formebis

saxelmZRvanelo

Crossing borders in service andsupport of children and families

Page 2: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

saerTaSoriso organizacia

“es-o-es bavSvTa sofeli”

www.sos-childrensvillages.org

saerTaSoriso organizacia „es-o-es bavSvTa sofeli“ warmoadgens qolga organizacias, romelSic msoflios masStabiT „es-o-es bavSvTa soflis“ 130-ze meti erovnuli asociaciaa gaerTianebuli. „es-o-es bavSvTa sofeli“ bavSvze orientirebuli arasamTavrobo da arareligiuri organizaciaa, romelic mitovebis riskis winaSe myof da mSobelTa mzrunvelobas moklebul bavSvebs sxvadasxva momsaxurebiT uzrunvelyofs da aqtiurad moRvaweobs bavSvTa zrunvis, ganaTlebisa da jandacvis mimarTulebiT. bavSvebisaTvis adekvaturi zrunvis uzrunvelsa-yofad, organizacia xels uwyobs bavSvTa aRmzrdelebis, ojaxebisa da Temis profesiul ganviTarebas.

„es-o-es bavSvTa sofeli“ xels uwyobs mitovebis riskis winaSe myof da mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebis uflebebis dacvas. organizacia daarsda 1949 wels. igi gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis principebis Tanaxmad moqmedebs.

saerTaSoriso socialuri

samsaxuri (ISS)

www.iss-ssi.org

saerTaSoriso socialuri samsaxuri (sos) daxmarebas uwevs migraciisa da iZulebiT gadaadgilebis Sedegad socialuri problemebis winaSe myof pirebs, bavSvebsa da ojaxebs. saerTaSoriso socialuri samsaxuri saerTaSoriso aramomgebiani organizaciaa. igi 1924 wels daarsda da mas mere, mTeli msoflios masStabiT daaxloebiT 140 qveyanaSi funqcionirebs da 50 000-ze met adamians emsaxureba.

saerTaSoriso socialurma samsaxurma gaSvilebis sxvadasxva mimarTulebiT gansakuTrebuli gamocdileba SeiZina. ufro zogadad, es gamocdileba da kompetencia ukavSirdeba bavSvTa mitovebis, instituciur dawesebulebebSi moTavsebis prevenciis, bilogogiuri ojaxis ganviTarebis, SvilobilobaSi myofi bavSvebis daxmarebisa da instituciur dawesebulebebSi myofi bavSvebis zrunvis sakiTxebs.

Page 3: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

3

Sinaarsi

winasityvaoba

Sesavali

I. mizani

II. zogadi principebi da perspeqtivebi

III. saxelmZRvanelos masStabebi

IV. alternatiuli zrunvis saWiroebis prevencia

V. zrunvis uzrunvelyofis sqema

VI. zrunvis yvelaze marTebuli formis gansazRvra

VII. alternatiuli zrunva

VIII. zrunva samSoblodan imigrirebul bavSvebze

X. zrunva sagangebo mdgomareobis dros

4

5

sasargeblo bmulebi

6

6

bavSvi da ojaxi

alternatiuli zrunva

saxelmZRvanelos gamoyenebis xelSemwyobi RonisZiebebi

10

11

- mSobelTa mzrunvelobis xelSewyoba

- bavSvis ojaxisgan daSorebis prevencia

- ojaxis reintegraciis xelSewyoba

15

16

18

politika

- araformaluri zrunva

- formaluri alternatiuli zrunvis RonisZiebebis zogadi wesebi

- samarTlebrivi pasuxismgebloba bavSvze

- formalur mzrunvelobaze pasuxismgebeli uwyebebi da dawesebulebebi

- Svilobiloba

instituciuri dawesebuleba

Semowmeba da monitoringi

zrunvis sistemidan gasuli bavSvebis Semdgomi mxardaWera

26

zrunvis misaRebad bavSvis sazRvargareT gadayvana

sazRvargareT myof bavSvze zrunvis uzrunvelyofa

28

saxelmZRvanelos principebis gamoyeneba

bavSvis ojaxisgan daSorebis prevencia

mzrunvelobis formebi

ojaxis mokvleva da reintegracia

31

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 4: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

4

winasityvaoba

msoflioSi milionobiT mitovebis riskis winaSe myofi da mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvia. maTi yofa savsea iseTi problemebiT, romelTa Sedegebic zrdasrul asakSic daRs asmevs maT cxovrebas.

gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis ganxorcielebis monitoringis dros, gaeros bavSvis uflebaTa komitetma gaacnobiera, rom is problemebi, romlis winaSe es bavSvebi da ojaxebi yoveldRiurad dganan ar aris saTanadod gaazrebuli da gaTvaliswinebuli sxvadasxva politikis dagegmvisa da maTi praqtikuli ganxorcielebisas.

bavSvTa uflebebsa da realur cxovrebaSi am uflebis aRsrulebas Soris arsebuli Seusabamobis gaTvaliswinebiT da arsebuli xarvezebis aRmofxvris mizniT, 2005 wels gaeros bavSvis uflebaTa komitetma moawyo diskusia mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebis Temaze. diskusiebis Sedegad, komitetma SeimuSava da gamosca rekomendaciebi, romliTac igi mouwodebda saerTaSoriso sazogadoebas, qveynebs, gaerTianebuli erebis saagentoebs, arasamTavrobo organizaciebs, dargis specialistebs, saganmanaTleblo dawesebulebebs da profesiul organizaciebs SeemuSavebinaT saerTaSoriso standartebi, romliTac ixelmZRvanelebdnen saxelmwifoebi da Sesabamisi pasuxismgebeli pirebi gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis ganxorcielebisas.

Sesabamisad, komiteti miesalmeba 2009 wlis 20 noembers, gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis meoce wlisTavze gaeros generaluri asambleis mier bavSvze zrunvis alternatiuli formis saxelmZRvanelos aRiarebis faqts. es saxelmZRvanelo warmoadgens 2005 wels komitetis mier gakeTebuli mowodebis, molaparakebebisa da konsultaciebis gziT 5 wliani intensiuri muSaobis Sedegs.

msurs madloba gadavuxado braziliis mTavrobas jgufis Sekrebis organizebisa da bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelos aRiarebisaTvis gaweuli Tavdauzogavi SromisaTvis. aqve unda aRiniSnos arasamTavrobo organizaciebisa da sxva mniSvnelovani partniorebis, gansakuTrebiT JenevaSi dafuZnebuli mzrunvelobas moklebul bavSvTa sakiTxebze momuSave arasamTavrobo organizaciebis samuSao jgufis Rvawlic, vinaidan maTi mxardaWeris gareSe sruliad SeuZlebeli iqneboda am samuSaos Sesruleba.

gaeros bavSvis uflebaTa komitetis saxeliT imeds gamovTqvam, rom bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvaneloSi miTiTebuli rCevebi udides rols Seasrulebs gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis Sesrulebis saqmeSi. am saxelmZRvanelos gamocema pirveli nabijia bavSvze zrunvis alternatiuli formebis Sesaxeb informaciis gasavrceleblad.

seuli, korea2009 wlis 20 noemberi

profesori iang ligaeros bavSvis uflebaTa komitetis Tavmjdomare

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 5: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

5

Sesavali

2009 wlis 20 noembers gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis me-20 wlisTavis aRsaniSnavad, gaeros generalurma asambleam aRiara bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo. Cven, saerTaSoriso organizacia “es-o-es bavSvTa sofeli” da saerTaSoriso socialuri samsaxuri mivesalmebiT am axal saerTaSoriso sqemas, romelic uTuod xels Seuwyobs bavSvTa uflebebis dacvas mTels msoflioSi da milionobiT bavSvs, ojaxsa da Tems cxovrebas gauumjobesebs. saxelmZRvaneloSi aRniSnuli rekomendaciebis gasavrceleblad da gansaxorcieleblad, winamdebare publikaciaSi bavSvze zrunvis

alternatiuli formebis saxelmZRvanelos oficialuri teqsti (generaluri asamblea A/HRC/11/L.13) da saxelmZRvaneloSi miTiTebul ZiriTad sakiTxebze arsebuli kiTxvebia warmodgenili.

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelos SemuSaveba ganapiroba bavSvTa uflebebsa da realur cxovrebaSi am uflebebis aRsrulebas Soris arsebuli Seusabamobis aRiarebam. swored aRniSnuli xarvezis aRmofxvris mizniT, saerTaSoriso sazogadoeba gaerTianda da SeimuSava bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo. es saxelmZRvanelo gaeros bavSvis uflebaTa komitetis, mTavrobebis (braziliis mTavrobis xelmZRvanelobiT), gaeros bavSvTa fondis, eqspertebisa da mecnierebis, arasamTavrobo organizaciebisa da rac mTavaria, bavSvze zrunvis sferoSi gamocdili axalgazrdebis xuTwliani diskusiisa da molaparakebis Sedegia.

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvaneloSi Camoyalibebulia saTanado politikisa da praqtikis aucilebloba or ZiriTad principTan mimarTebaSi. es principebia: aucilebloba da Sesabamisoba. aucileblobis safuZvelia survili, davexmaroT bavSvebs darCnen sakuTar ojaxebSi mSobelTa mzrunvelobis qveS. bavSvis ojaxisgan daSoreba ukidures SemTxvevaSi unda moxdes, mxolod mas Semdeg, rac SemTxvevis detaluri Sefaseba moxdeba. rac Seexeba Sesabamisobas, bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo alternatiuli zrunvis yvelaze misaReb formebs warmogvidgens. TiToeul bavSvs, romelsac alternatiuli zrunva esaWiroeba, individualuri saWiroebebi aqvs, magaliTad, mokle an grZelvadian mzrunvelobasTan an da-Zmis erTad cxovrebasTan dakavSirebiT. SerCeuli zrunvis forma individualur saWiroebebze unda iyos morgebuli. zrunvis alternatiuli formis Sesabamisoba regularulad unda gadaixedos da Sefasdes - ramdenad saWiroa alternatiuli zrunvis uzrunvelyofa an bavSvis biologiur ojaxSi dabruneba.

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelos TiToeul nawilSi mocemulia bavSvze zrunvis erovnul politikasTan dakavSirebuli kiTxvebi. kiTxvebi amomwuravi araa da arc oficialuri teqstis nawilia. ubralod maTi mizania xeli Seuwyos bavSvze zrunvis alternatiuli formebis ZiriTadi principebis ganxorcielebaze garkveuli diskusiis warmoSobas da analizs. saxelmZRvaneloSi aRniSnuli miTiTebebi bavSvebze, maT ojaxebsa da Temebze dadebiT gavlenas iqoniebs, Tu dawerili principebi cxovrebaSi ganxorcieldeba. Cveni mizanic esaa: sityva saqmed vaqcioT!

safuZveli

ZiriTadi principebi

rogor gamoviyenoT publikacia

rixard pixleri, generaluri mdivani, saerTaSoriso organizacia es-o-es bavSvTa sofeli

jin aioubi, generaluri mdivani, saerTaSoriso socialuri samsaxuri

Page 6: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

6

bavSvze zrunvisalternatiuli formebissaxelmZRvanelo

I. mizani

1

2

(a)

(b)

(g)

(d)

winamdebare saxelmZRvanelos mizania xeli Seuwyos gaeros bavSvis uflebaTa konvenciisa da sxva saerTaSoriso SeTanxmebebis ganxorcielebas, romlebic mitovebis riskis qveS myof da mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebis dacvas da keTildReobas ukavSirdeba.

aRniSnuli saerTaSoriso instrumentebis, ise rogorc am sferoSi dagrovili codnisa da gamocdilebis gaTvaliswinebiT, saxelmZRvaneloSi asaxulia politikisa da praqtikis yvelaze misaRebi mimarTulebebi. saxelmZRvanelo alternatiuli zrunvis sakiTxebTan pirdapir an iribad dakavSirebuli yvela seqtorisaTvis aris gankuTvnili. kerZod, saxelmZRvanelos daniSnu-lebaa:

xeli Seuwyos bavSvis ojaxSi cxovrebas an mis biologiur ojaxSi dabrunebas; Tu es ar xerxdeba, gamoiyenos sxva Sesabamisi da problemis mogvarebis grZelvadiani saSuale-bebi, maT Soris gaSvileba da kafala, islamuri kanonmdeblobis Sesabamisad;

problemis mogvarebis grZelvadiani gzebis Ziebis periodSi da im SemTxvevaSi, roca zemoaRniSnuli gamosavali miuRwevelia an ar Seesabameba bavSvis saukeTeso interesebs, aucilebelia uzrunvelyofil iqnes bavSvze zrunvis iseTi alternatiuli formebis identificireba da uzrunvelyofa, romliTac bavSvs eqneba sakuTari Tavis sruli da harmoniuli ganviTarebis saSualeba;

daexmaros da stimuli misces mTavrobebs, konkretul saxelmwifoSi arsebuli socialu-ri, ekonomikuri da kulturuli mdgomareobis gaTvaliswinebiT, bavSvze zrunvis mimar-TulebiT aRebuli pasuxismgeblobebisa da valdebulebebis gansaxorcieleblad;

mimarTuleba misces socialur dacvaze da

bavSvTa keTildReobaze momuSave saxelmwifo da kerZo struqturebis, ise rogorc samoqalaqo sazogadoebis gadawyvetilebebs, politikasa da RonisZiebebs.

ramdenadac ojaxi sazogadoebis fundamentur jgufs, bavSvis ganviTarebis da keTildReobis yvelaze bunebriv garemos warmoadgens, mTeli Zalisxmeva, upirveles yovlisa, iqiTken unda iyos mimarTuli, rom bavSvs saSualeba mieces Tavis mSoblebTan an, saWiroebis SemTxvevaSi, ojaxis sxva wevrebTan icxovros an dabrundes sacxovreblad. bavSvze zrunvis dros, ojaxi saxelmwifosgan sxvadasxva formis daxmarebiT unda iyos uzrunvelyofili da am daxmarebaze xeli miuwvdebodes. TiToeulma bavSvma da axalgazrdam unda

icxovros mzrunvel da dacul garemoSi, sadac mas sruli ganviTarebis SesaZlebloba eqneba. saTanado mzrunvelobas an zogadad zrunvas moklebul bavSvebs aseT garemoSi aRzrdis naklebi Sansi aqvT.

rodesac bavSvis ojaxs saTanado mxardaWeris pirobebSic ar SeuZlia bavSvze saTanado zrunva, da im SemTxvevaSic, roca ojaxi bavSvs tovebs an uars ambobs masze, saxelmwifo valdebulia daicvas bavSvis uflebebi da uzrunvelyos alternatiuli zrunvis Sesabamisi forma adgilobriv organoebTan da uflebamosil samoqalaqo organizaciebTan erTad (an maTi saSualebiT). saxelmwifo aseve valdebulia, uflebamosili organoebis saSualebiT meTvalyureoba gauwios alternatiuli zrunvis qveS myofi bavSvis keTildReobas, usafrTxoebasa da ganviTarebas da mudmivad gadaxedos ukve arsebuli bavSvze zrunvis formis marTebulobas.

II.zogadi principebi

da perspeqtivebi

a. bavSvi da ojaxi

3

4

5

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 7: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

7

6

7

8

9

yvela gadawyvetileba, iniciativa da midgoma, romelic winamdebare saxelmZRvanelos farglebSia asaxuli, individualurad unda iqnes ganxiluli calkeuli SemTxvevis dros (bavSvis usafrTxoebis gaTvaliswinebiT da bavSvis interesebisa da uflebebis dacviT). daculi unda iyos saxelmZRvanelos Sesabamisoba diskriminaciisa da genderul sakiTxebTan mimarTebaSi. yvela gadawyvetileba, iniciativa da midgoma unda emyarebodes bavSvis uflebebis pativiscemas - gamoTqvas sakuTari azri da es azri misi ganviTarebis donis Sesabamisad gaiTvaliswinon. bavSvs xeli unda miuwvdebodes yvela saWiro informaciaze. yoveli Rone unda vixmaroT imisaTvis, rom bavSvebs sakuTari azris gamoxatvis saSualeba mieceT da sasurveli informacia maTTvis sasurvel enaze miewodoT.

winamdebare saxelmZRvanelos gamoyenebis dros unda ganisazRvros bavSvTa interesebi, raTa mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebis an mitovebis riskis qveS myofi bavSvebisaTvis, maTi saWroebebis Sesabamisi da uflebaTa damcveli samoqmedo gegma dadgindes. gegma unda iTvaliswinebdes am bavSvebis uflebebis dacvas da individualur ganviTarebas ojaxSi, socialur da kulturul garemoSi., aseve, maT statuss rogorc gegmis gansazRvris periodSi, ise grZelvadian perspeqtivaSi. gegmis gansazRvris procesSi mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli bavSvis uflebebi da gaTvaliswinebul unda iyos misi mosazrebebi bavSvis asakisa da ganviTarebis Sesabamisad.

saxelmwifoebma unda SeimuSaon da ganaxorcielon bavSvTa keTildReobisa da dacvis politika maTi saerTo socialuri da sazogadeobrivi ganviTarebis politikis farglebSi. yuradReba unda mieqces arsebuli alternatiuli zrunvis formis gaumjobesebas winamdebare saxelmZRva-neloSi warmodgenili principebis gaTvalis-winebiT.

bavSvebis ojaxTan daSorebis Tavidan asacileblad, saxelmwifoebma unda ganaxorcielon saTanado da kulturuli gansxvavebulobis Sesabamisi RonisZiebebi:

iseTi ojaxebis daxmareba mzrunveli garemos SeqmnaSi, romelTa SesaZleblobebic SezRudulia Semdegi faqtorebiT: SezRuduli SesaZleblobebi, narkotikze da alkoholze damokidebuleba; warmomavlobis an umciresobis mikuTvnebulobis gamo arsebuli diskrminacia, konfliqtis regionSi an okupirebul zonaSi cxovreba.

saTanado zrunvis uzrunvelyofa mowyvladi bavSvebisaTvis, rogorebic arian Zaladobisa da

(a)

(b)

eqspluataciis msxverpli bavSvebi, mitovebuli bavSvebi, quCaSi mcxovrebi da momuSave bavSvebi, ukanonod Sobili bavSvebi, mitovebuli bavSvebi, emigranti muSebis Svilebi, TavSesafris maZiebeli pirebis Svilebi da SidsiT an sxva seriozuli daavadebiT daavadebuli bavSvebi.

gansakuTrebuli Zalisxmevaa saWiro imisaTvis,

rom gadaiWras bavSvis an misi mSoblebis raime statusis gamo diskriminaciis sakiTxi. aseTi statusi SeiZleba iyos siRaribe, eTnikuri warmomavloba, religia, sqesi, gonebrivi da fizikuri SezRuduloba, Sidsi an sxva raime seriozuli daavadeba, qorwinebis gareSe Sobili bavSvis statusi, social-ekonomikuri stigma an sxva statusi Tu garemoeba, romelmac SeiZleba bavSvze uaris Tqma, bavSvis mitoveba da/an bavSvis mSoblisagan moSoreba gamoiwvios.

alternatiuli zrunvis formasTan dakavSirebuli yvela gadawyvetilebis miRebisas sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia. aseve, imisaTvis, rom rac SeiZleba naklebi ziani miadges mis ganaTlebas, kulturul da socialur yofas.

alternatiuli zrunvis formaSi, maT Soris, araformaluri zrunvaSi myof bavSvTan dakavSirebuli gadawyvetilebebi unda iTvalis-winebdes bavSvisaTvis stabiluri ojaxuri garemos uzrunvelyofisa da misi ZiriTadi saWiroebebis dakmayofilebis mniSvnelobas. aseve, gasaTvalis-winebelia bavSvis kavSiri aRmzrdelebTan. yoveli amis permanentuloba ki erT-erTi ZiriTad miznad unda iqnes miCneuli.

bavSvebs yovelTvis da nebismier SemTxvevaSi RirsebiTa da pativiscemiT unda movepyraT da davicvaT aRmzrdelis, Tanatolis Tu mesame mxaris Zaladobis, ugulebelyofisa da yvela saxis eqspluataciisgan.

bavSvis ojaxisgan moSoreba ukidures zomad unda iqnes ganxiluli. es RonisZieba, ramdenadac SesaZlebelia, droebiTi da xanmokle unda iyos. bavSvis ojaxidan mocilebis gadawyvetilebis gadasinjva mudmivad unda xdebodes. am sakiTxis mogvarebis an misi mizezebis aRmofxvrisTanave unda moxdes bavSvis mSobelTa mzrunvelobaSi dabruneba bavSvis interesebis dacviT. gaTvaliswi-nebuli unda iyos qvemoT, 48-e punqtSi miTiTebuli Sefaseba.

10

b. alternatiuli zrunvis forma

11

12

13

14

Page 8: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

8

15

16

17

18

19

20

21

22

finansuri da materialuri gaWirveba, an am gaWirvebasTan dakavSirebuli pirobebi, bavSvis mSoblebisgan mocilebis, misi alternatiuli zrunvis formaSi gadayvanis, reintegraciis dabrkolebis gamarTleba ar unda iyos. aseTi mdgomareoba ojaxisaTvis saTanado daxmarebis saWiroebas warmoaCens.

yuradReba unda mivaqcioT yvela sxva uflebis dacvas, gansakuTrebiT im uflebebisa, romelic mSobelTa mzrunvelobas moklebul bavSvTa mdgomareobas ukavSirdeba. aseTi uflebebia ganaTlebis, samedicino da sxva ZiriTadi momsaxurebis miRebis ufleba, identurobis, religiis an rwmenis Tavisuflebis, enis da sakuTrebis dacvis ufleba, aseve, memkvidreobis miRebis ufleba.

alternatiuli zrunvis formaSi gadayvanisas, da-Zma erTmaneTs ar unda davaSoroT, Tu ar arsebobs maTze Zaladobis riski an sxva raime gamamarTlebeli mizezi, romelic bavSvis saukeTeso interesebs ewinaaRmdegeba. nebismier SemTxvevaSi, Zalisxmeva unda gamoviCinoT da-Zmebis erTmaneTTan kontaqtis SesanarCuneblad (Tu es maT survilsa da interess ar ewinaaRmdegeba).

arcerTi bavSvi ar unda cxovrobdes kanonieri meurvis an sxva pasuxismgebeli ufrosisa Tu uflebamosili saxelmwifo organos daxmarebisa da dacvis gareSe.

alternatiuli zrunvis uzrunvelyofa ar unda ganxorcieldes provaiderebis politikuri, religiuri an ekonomikuri miznebis ganxor-cielebis mizniT.

instituciur saaRmzrdelo dawesebulebaSi bavSvis ganTavseba unda moxdes mxolod gamonaklis SemTxvevebSi, rodesac aseTi RonisZieba yvelaze marTebulia, aucilebelia da gamomdinareobs ama Tu im bavSvis individualuri saWiroebebidan.

eqspertTa mosazrebis Tanaxmad, mcirewlovani, gansakuTrebiT sam wels qvemoT asakis bavSve-bisaTvis, alternatiuli zrunvis uzrunvelyofa unda moxdes ojaxur garemoSi. am principidan

bevr qveyanaSi mzrunvelobas moklebuli bavSvebis umetesoba araformaluri zrunvis qveS imyofeba. maT naTesavebi da sxva axloblebi uvlian. aRiareben ra am faqts, saxelmwifoebma, mocemuli saxelmZRvanelos mixedviT, Sesabamisi gzebi unda gamonaxon, raTa uzrunvelyon bavSvebis keTil-dReoba da dacva araformaluri zrunvis pirobebSi. saTanado yuradReba unda miaqcion kulturul, ekonomikur, genderul da religiur gansxvavebulobas da uzrunvelyon iseTi politikis gatareba, romelic bavSvis uflebebsa da interesebs ar ewinaaRmdegeba.

aucileblobis principi

erovnuli politikisaTvis, mocemul princips calsaxad prevenciuli daniSnuleba gaaCnia. igi warmoaCens saTanado socialuri momsaxurebis uzrunvelsayofad resursebis gamoyofis aucileblobas, romelic Tavis mxriv bavSvebis ojaxisgan mocilebis risks gvacilebs.

erovnuli politika...

.. aris Tu ara erovnul politikaSi mkafiod gansazRvruli, rom bavSvis ojaxisgan moSoreba ukiduresi zoma unda iyos da mxolod gardauvali aucileblobis SemTxvevaSi ganxorcieldes?

.. gansazRvravs Tu ara erovnuli politika imas, rom mxolod siRaribe ar SeiZleba CaiTvalos bavSvis ojaxidan moSorebis da zrunvis alternatiul formaSi gadayvanis mizezad?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika ojaxis resursebis Sefasebas sxvadasxva kriteriumis gamoyenebiT, roca dgindeba, rom bavSvs ojaxSi safrTxe emuqreba?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika ojaxis daxmarebas da saTanado momsaxurebas bavSvis mitovebis prevenciis mizniT, ise rom bavSvze zrunva ojaxis farglebSive ganxor-cieldes?

.. garantirebulia Tu ara erovnuli politikis farglebSi is, rom mSoblebi da bavSvebi srulad miiReben monawileobas gadawyvetilebis miRebis procesSi, miiReben srul informacias TavianT uflebebze, gansakuTrebiT, ojaxisgan bavSvis mocilebis gadawyvetilebis gaprotestebis Taobaze?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika mSoblebisaTvis bavSvis aRzrdasTan dakav-Sirebul swavlebas da sxva saxis daxmarebas? ...erovnuli politika garantias iZleva, rom mudmivad moxdeba bavSvis alternatiuli zrunvis formaSi yofnis saWiroebis gadasinjva da misi ojaxSi dabrunebis SesaZleblobis Sefaseba?

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 9: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

9

gamonaklisi SeiZleba moxdes da-Zmebis daSorebis Tavidan acilebis mizniT da im SemTxvevaSi, Tu bavSvis instituciaSi gadayvanas sagangebo mdgomareoba moiTxovs. am SemTxvevaSic ki, winaswar unda iyos gansazRvruli bavSvis instituciaSi ganTavseba SezRuduli drois ganmavlobaSi da daigegmos misi ojaxSi reintegracia an amisi xangrZlivi zrunvis uzrunvelyofa ojaxur garemoSi.

imisaTvis, rom saxelmwifoebma droulad uzrunvelyon winamdebare saxelmZRvaneloSi aRniSnuli miTiTebebis drouli da efeqturi ganxorcieleba, maT maqsimalurad unda gamoiyenon yvela arsebuli adamianuri Tu finansuri resursi da saWiroebis SemTxvevaSi uzrunvelyon TanamSromloba. gansakuTrebiT mniSvnelovania saxelmwifos mxridan Sesabamis organoebs Soris TanamSromlobis xelSewyoba da bavSvebisa da maTi ojaxebis keTildReobis sakiTxebis gaTvaliswineba yvela im saministros strategiaSi, romelic pirdapir Tu iribad CarTulia aRniSnuli sakiTxebis mogvarebaSi.

winamdebare saxelmZRvaneloSi miTiTebuli RonisZiebebis gansaxorcieleblad, saxelmwifoebma unda daadginon saWiroebebi da moiTxovon Sesabamisi saerTaSoriso mxardaWera. aseT moTxovnas saTanado yuradReba unda mieqces da Tu SesaZlebeli da marTebulia, saxelmwifoebma maTze dadebiTi reagireba unda miiRon. mocemul saxelmZRvaneloSi aRniSnuli miTiTebebi maqsimalurad unda iqnes asaxuli TanamSromlobis

23

24

25

vinaidan instituciuri saaRmzrdelo dawesebulebebi da ojaxur garemoSi ganxorci-elebuli zrunva bavSvis saWiroebebis dakmayofilebis TvalsazrisiT erTmaneTs avseben, roca instituciuri dawesebulebebi mainc rCeba, aucilebelia alternativebis SemuSaveba saerTo deinstitucionalizaciis strategiis konteqstSi, raTa saboloo jamSi SesaZlebeli gaxdes instituciis, rogorc alternatiuli zrunvis formis gauqmeba. am mizniT, saxelmwifoebma unda SeimuSavon bavSvis ganviTarebis Sesabamisi standartebi, raTa uzrunvelyon bavSvis ganviTarebisaTvis aucilebeli pirobebis Seqmna, rogoricaa individualuri da mcire saojaxo tipis zrunva. swored am standartebTan mimarTebaSi unda moxdes arsebuli momsaxurebis Sesabamisobis Sefaseba. axali instituciuri saaRmzrdelo dawesebulebebis daarsebis an daarsebis nebarTvis Sesaxeb gadawyvetilebebis miRebisas, srulad unda iqnas gaTvaliswinebuli deinstitucionalizaciis mizani da strategia, miuxedavd imisa, saxelmwifo dawesebulebas iqneba es Tu - kerZo.

s a x elmZRvanelos g a moyenebis

xelSemwyobi RonisZiebebi

Sesabamisobis principi

Tu zrunvis alternatiuli formis gamoyeneba gardauvalia da bavSvis saukeTeso interesebs ar ewinaaRmdegeba, mocemuli saxelmZRvanelo iTvaliswinebs zrunvis formisa da xangrZlivo-bis Sesaferis da swor SerCevas calkeuli SemTxvevis specifikis gaTvaliswinebiT. aseve, stabilurobisa da permanentulobis xelSew-yobas.

erovnuli politika...

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika zrunvis sxvadasxva alternatiul formebs, romlebic Seesabameba im bavSvis individualur saWiroebebs, romelsac zrunva da dacva sWirdeba?

..aris Tu ara erovnul politikaSi mkafiod Camoyalibebuli deinstitucionalizaciis da ojaxur garemoze dafuZnebuli an sxva Sesabamisi alternatiuli formebis ganviTarebis erovnuli gegma?

.. momavali mzrunvelebis saTanado SerCevis mizniT, avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvaze pasuxismgebel organoebs potenciuri mzrunveli pirebis winaswar Semowmebas?

.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politika imas, rom Sesabamisobis dadgenisas erT-erT ZiriTad kriteriumad zrunvis alternatiul formaSi da-Zmebis erTad ganTavseba unda iyos miCneuli?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvaze pasuxismgebel organoebs da mzrunvel pirebs imas, rom bavSvma da ojaxma monawileoba miiRon zrunvis alternatiul formaSi bavSvis ganTavsebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi, ise rogorc maT dagegmvasa da ganxilvaSi?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika uflebebze damyarebul iseT sqemas, romelic bavSvis uflebebis dacvis erTian midgomazea dafuZnebuli, sadac zrunvisa da dacvis garda - ganaTlebis, jandacvis, identobis, rwmenis an piradi cxovrebis xelSeuxeblobis sakiTxebic aris gaTvaliswinebuli?

Page 10: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

10

programebSi, romlebic TavianTi mxriv ganviTare-bisken aris mimarTuli. saxelmwifosTvis daxmarebis gawevisas, ucxourma iuridiulma pirebma Tavi unda Seikavon nebismieri iseTi iniciativisagan, romelic winamdebare saxelm-ZRvaneloSi warmodgenil debulebebs ewinaaRmde-geba.

winamdebare saxelmZRvaneloSi aRniSnuli arcerTi debuleba ar unda axdendes imaze ufro dabali standartebis Seqmnis waxalisebas, vidre es ama Tu im saxelmwifoSi aris dadgenili, maT Soris kanondeblobiT gaTvaliswinebuli standartebic. amavdroulad, unda moxdes waxaliseba, raTa uflebamosilma organoebma, profesiulma organizaciebma da sxva dainteresebulma mxareebma SeimuSaon winamdebare saxelmZRvaneloze dafuZnebuli erovnuli an profesiuli miTiTebebi.

winamdebare saxelmZRvanelo exeba 18 wels qvemoT asakis bavSvebze formaluri alternatiuli zrunvis formis saTanado gamoyenebasa da pirobebs. mxolod saTanado miTiTebis SemTxvevaSi, winamdebare saxelmZRvanelo araformaluri zrunvis formebsac moicavs, iTvaliswinebs ra gafarToebuli ojaxisa da Temis mniSvnelovan rols, ise rogorc saxelmwifos valdebulebebs yvela im bavSvis ganviTarebisaTvis, romelic gaeros bavSvis uflebaTa konvenciis Sesabamisad, mSobelTa an kanonieri meurvis mzrunvelobas moklebuli bavSvebis mimarT unda iqnes uzrunvelyofili.

winamdebare saxelmZRvaneloSi Camoyalibebuli principebi exeba aseve zrunvis alternatiul formaSi ukve gadayvanil axalgazrdebs da imaTac, visac gardamaval periodSi Semdgomi zrunva an daxmareba esaWiroeba - Sesabamisi kanoniT gansazRvruli srulwlovanebis asakis miRwevis Semdeg.

winamdebare saxelmZRvaneloSi aRniSnuli miznebisaTvis da qvemoaRniSnul 30-e punqtSi miTiTebuli gamonaklisis gaTvaliswinebiT, Semdegi gansazRvrebebi unda iqnes gamoyenebuli:

mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebi: yvela bavSvi, romelic nebismieri mizezis an garemoebis gamo RamiT erT-erTi mSoblis mzrunvelobas mainc aris moklebuli. mSobelTa mzrunvelobas moklebul bavSvebs, romlebic TavianT samSobloSi ar cxovroben an sagangebo mdgomareobis msxverplni arian, SeiZleba vuwodoT:

„mitovebuli“, Tu maTze ar zrunavs sxva

26

27

28

29

(a)

(I)

III. saxelmZRvanelos masStabebi

naTesavi an zrdasruli adamiani, romelsac kanonis mixedviT maTze mzrunvelobisa da meurveobis pasuxismgeb-loba ekisreba;

„mzrunvel pirs moSorebuli“ - Tu bavSvi moSorebulia wina kanonier an ZiriTad mzrunvel pirs, magram masze sxva naTesavi zrunavs.

alternatiuli zrunva SeiZleba Semdegi formiT arsebobdes:

zrunvis araformaluri forma: ojaxur garemoSi uzrunvelyofili nebismieri saxis zrunva, rodesac bavSvs droebiT an mudmiv mzrunvelobas uweven naTesavebi an megobrebi (araformaluri naTesauri mzrunveloba) sakuTari individualuri resursebis farglebSi, bavSvis, misi mSoblebis an sxva piris iniciativiT, magram, ara administraciuli, samarTlebrivi organos an Sesabamisi akreditebuli organos dakveTiT;

formaluri zrunvis forma: ojaxur garemoSi uzrunvelyofili nebismieri saxis zrunva, ro m el ic d au k v eT a ufle b a mo s il m a administraciulma an samarTlebrivma organom; aseve , yvelanairi zrunva , romelic xorcieldeba instituciur garemoSi, maT Soris, kerZo dawesebulebaSi, imis miuxedavad, zrunva administraciuli/samarTlebrivi Carevis Sedegad xdeba Tu ara.

imis mixedviT, Tu ra tipis garemoSi xorcieldeba zrunva, SeiZleba gamovyoT alternatiuli zrunvis Semdegi formebi:

naTesauri mzrunveloba: ojaxur garemoze dafuZnebuli zrunvis forma, romelic xorcieldeba gafarToebuli ojaxis farglebSi an ojaxis axlo megobrebis wreSi, romlebsac bavSvi kargad icnobs. aseTi saxis zrunva SeiZleba iyos formaluri da araformaluri tipis;

Svilobiloba: roca alternatiuli zrunvis mizniT, uflebamosili organo bavSvs iseT ojaxur garemoSi (magram ara biologiuri ojaxSi) moaTavsebs, romelic saTanado SerCevis, Sefasebisa da damtkicebis Sedegad bavSvisaTvis Sesaferis ojaxad miiCneva;

ojaxis Camnacvlebeli an ojaxuri tipis momsaxurebis sxva formebi;

zrunva instituciur garemoSi: mzrunveloba, romelic uzrunvelyofilia ara ojaxuri tipis garemoSi. magaliTad, usafrTxoebis centrebi, sagangebo situaciis dros Seqmnili droebiTi centrebi da sxva droebiTi an grZelvadiani didi zomis saaRmzrdelo dawesebulebebi, maT

(II)

(b)

(I)

(II)

(g)

(I)

(II)

(III)

(IV)

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 11: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

11

Soris, jgufebze gankuTvnili saxlebi;

bavSvTa damoukidebeli tipis sacxovrebeli, romlis zedamxedveloba xdeba.

alternatiul zrunvaze pasuxismgebel organoebTan mimarTebaSi:

saagento gulisxmobs saxelmwifo an kerZo organos da samsaxurs, romelic bavSvebisaTvis alternatiuli zrunvis uzrunvelyofaze muSaobs;

dawesebuleba gulisxmobs individualur saxelmwifo an kerZo dawesebulebas, romelic bavSvebisaTvis didi zomis instituciur saaRmzrdelo dawesebulebaSi bavSvis zrunvas uzrunvelyofs.

winamdebare saxelmZRvaneloSi aRniSnuli alternatiuli zrunva ar vrceldeba Semdeg SemTxvevebze:

arasrulwlovanTa Sesaxeb gaeros standartuli minimaluri wesebisa da TavisuflebaaRkveTili arasrulwlovanebis dacvis Sesaxeb gaeros wesis Tanaxmad, 18 wels qvemoT asakis im pirTa mdgomareobas, romlebsac sasamarTlo an administraciuli organoebis gadawyvetilebiT aRkveTili aqvT Tavisufleba, braldebuli arian kanonis darRvevaSi an damnaSaved arian cnobilni;

mSvilebeli ojaxis mier gaweuli mzrunveloba bavSvis oficialuri gaSvilebis momentidan, vinaidan aRniSnul SemTxvevaSi iTvleba, rom bavSvi ukve mSobelTa mzrunvelobis qveS imyofeba.

Tumca, saxelmZRvanelo moicavs gaSvilebis wina periods an bavSvis momaval mSvilebel ojaxSi gadayvanis sacdel periods. saxelmZRvaneloSi aRniSnuli miTiTebebi TanxvedraSia im moTxovnebTan, romlebic aseTi SemTxveve-bisaTvis sxva saerTaSoriso kanonmdeblobaSia Camoyalibebuli;

araformaluri RonisZiebebi, roca bavSvi nebayoflobiT rCeba naTesavebTan an megobrebTan gajansaRebis an sxva mizeziT, romelic ganpirobebuli ar aris mSoblebis mier masze zrunvis zogadi uunarobiT an survilis ar qoniT.

winamdebare saxelmZRvanelos gamoyeneba rekomendirebulia uflebamosili organoebis da sxva pirebis mier bavSvTa saxlebSi, saavadmyo-foebSi, gonebrivi da fizikuri SezRuduli SesaZleblobebis an sxva gansakuTrebuli saWiroebebis mqone bavSvebisaTvis gankuTvnil centrebSi, banakebSi, samuSao da sxva adgilebSi, sadac bavSvebze zrunva SeiZleba xorcieldebodes.

(V)

(d)

(I)

(II)

30

(a)

(b)

31

(g)

mSobelTa mzrunvelobis

xelSewyoba

aRiarebs ra socialuri samuSaos prevenciul rols, winamdebare saxelmZRvanelo warmoaCens socialurad daucveli ojaxebis daxmarebisa da gaZlierebis saWiroebas, raTa ojaxebma TviTon SeZlon TavianT bavSvebze zrunva.

erovnuli politika

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika ojaxis mowyvladobis gamomwvevi faqtorebis Taobaze Sesabamisi monacemebis mogrovebas? gvawvdis Tu ara Segrovebuli masala ojaxis dasaxmareblad aucilebeli momsaxurebis uzrunvelyofaze informacias?

.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politika konkretul Carevebs ojaxebis dasaxmareblad da gasaZliereblad, raTa Tavidan aviciloT bavSvis ojaxisgan mowyveta da uzrunvelvyoT aseTi CarevebisTvis saWiro resursebis Semdgomi gaZliereba da ganxorcieleba?

.. qmnis Tu ara erovnuli politika garantias, rom dainergeba da ganxorcieldeba ojaxis ganviTarebaze orientirebuli politika, raTa ojaxuri garemo gaZlierdes dabadebis adgilis, siRaribis an eTnikuri kuTvnilebis miuxedavad?

.. aRiarebs da mxars uWers Tu ara erovnuli politik a dedis a da m a m i s s a erTo pasuxismgeblobas bavSvisaTvis mzrunveli garemos uzrunvelsayofad? xels uwyobs Tu ara, rom orive mSobels Tanabari midgomebi, saTanado unar-Cvevebi da resursebi gaaCndeT bavSvis aRsazrdelad?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika koordinirebul momsaxurebas da momsaxurebaTa farTo speqtrs aRniSnuli problemebis mqone ojaxebebisaTvis?

Page 12: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

IV. alternatiuli zrunvis

saWiroebis prevencia

a. mSobelTa zrunvis xelSewyoba

32

33

34

saxelmwifoebma unda gaataron iseTi politika, romelic ojaxebs bavSvebis mimarT sakuTari pasuxismgeblobis SesrulebaSi daexmareba da daicavs maT uflebas - orive mSobelTan hqondeT urTierToba. politika unda ganixilavdes bavSvis mitovebis da misi ojaxisgan daSorebis ZiriTad mizezebs. aseve, unda uzrunvelyofdes bavSvis uflebebis aRsrulebas dabadebis registraciis, saTanado sacxovreblisa da samedicino momsaxurebis, ganaTlebis miRebisa da socialuri uzrunvelyofis momsaxurebiT sargeblobis kuTxiT. garda amisa, politika xels unda uwyobdes siRaribis, diskriminaciis, marginalizaciis, stigmatizaciis, Zaladobis, bavSvisadmi araswori mopyrobisa da masze seqsualuri Zaladobis, aseve, narkotikis moxmarebis winaaRmdeg brZolasa da Sesabamisi zomebis miRebas.

saxelmwifoebma unda SeimuSaon da ganaxor-cielon Tanmimdevruli da erTiani ojaxis ganmamtkicebeli da ojaxis ganviTarebaze orientirebuli politika - politika, romelic xels uwyobs da met SesaZleblobas aZlevs mSoblebs, izrunon TavianT Svilebze.

saxelmwifoebma efeqturi zomebi unda miiRon bavSvis mitovebis, masze uaris Tqmis da misi ojaxisgan moSorebis Tavidan asacileblad. socialuri politika da programebi unda uzrunvelyofdes ojaxebis aRWurvas Sesabamisi midgomebiT, unar-CvevebiT, resursebiTa da SesaZleblobebiT, raTa maT saSualeba hqondeT

saTanadod daicvan bavSvebi, izrunon maTze da xeli Seuwyon maT ganviTarebas. aRniSnuli miznis misaRwevad, gamoyenebul unda iqnes rogorc saxelmwifos, ise samoqalaqo sazogadoebis damatebiTi resursebi, maT Soris arasamTavrobo da sazogadoebrivi organizaciebis, religiuri organizaciebis da mediis resursebi. socialuri dacvis RonisZiebebi unda moicavdes:

ojaxis gaZlierebisken mimarTul qmedebebs, rogoricaa bavSvis aRzrdis kursebi da swavlebebi, bavSvsa da mSoblebs Soris dadebiTi urTierTobis xelSewyoba , konfliqtis mogvarebis unar-Cvevebi, dasaqmebis SesaZleblobebi, Semosavlis gazrdis wyaroebis Seqmna da saWiroebis SemTxvevaSi, socialuri daxmareba;

damxmare socialuri momsaxureba, rogoric aris dRi s c e ntri , Su a mdgomlob i s a d a urTierTobebis mogvarebis samsaxurebi, narkotikze damokide-bulebis mkurnaloba, finansuri daxmareba da SezRuduli SesaZleblobebis mqone mSoblebisa da bavSvebis daxmareba. aseTi erTiani momsaxureba xelmisawvdomi unda iyos adgilobriv doneze da masSi partniorebis saxiT aqtiurad unda monawileobdnen ojaxebi, romlebmac TavianTi resursebi sazogadoebisa da mzrunveli pirebis resursebTan unda gaaerTianon.

axalgazrdebis mimarT arsebuli politikis mizani unda iyos axalgazrdebis daxmareba, raTa maT pozitiurad Sexedon yoveldRiuri cxovrebis problemebs, maSinac ki, roca mSoblebis saxls toveben. politika, aseve, gamiznuli unda iyos momavali mSoblebis mosamzadeblad, raTa sqesobriv da reproduqciul janmrTelobasTan dakavSire-biT gadawyvetilebis miRebisas, isini saTanadod iyvnen informirebuli da SeeZloT sakuTari pasuxismgeblobis Sesruleba.

ojaxis dasaxmareblad sxvadasxva damatebiTi

meTodis gamoyenebaa saWiro, magaliTad: saxlSi vizitebi, sxva ojaxebTan jgufuri Sexvedrebi, konkretul SemTxvevasTan dakavSirebiT gamarTuli Sexvedrebi da Sesabamisi ojaxis mier valdebulebebis Sesruleba. es meTodebi ojaxebs Soris urTierTobebis ganmtkicebas da Sesabamisad Temis gaZlierebas unda emsaxurebodes.

gansakuTrebuli yuradReba unda iqnes gamaxvilebuli martoxela da arasrulwlovani mSoblebis daxmarebaze, maTze da maT Svilebze zrunvaze, imisda miuxedavad, kanonierad arian es bavSvebi Sobili Tu ara. daxmarebis uzrunvel-yofisas gaTvaliswinebuli unda iyos adgilobrivi kanonmdebloba. saxelmwifoebi arasrulwlovan mSoblebs unda daexmaron TavianT statusTan

(a)

(b)

(g)

35

36

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 13: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

13

(mSoblebi da bavSvebi) dakavSirebuli uflebebis SenarCunebaSi. arasrulwlovan mSoblebs xeli unda miuwvdebodeT maTi ganviTarebisaTvis aucilebel momsaxurebaze da im Semweobebze, romelic mSoblebze gaicema. daculi unda iyos maTi memkvidreobiTi uflebac. saWiroa Sesabimisi zomebis miReba imisaTvis, rom uzrunvelyofili iyos arasrulwlovan orsulTa dacva da garantia, rom isini swavlis gagrZelebas SeZleben. aucilebelia Sesabamisi RonisZiebebis gatareba imisaTvis, rom Semcirdes martoxela da arasrulwlovani mSoblebis stigmatizacia.

daxmareba da momsaxureba xelmisawvdomi unda iyos mSobelTa mzrunvelobas moklebuli da-ZmebisaTvis. aseve im da-ZmebisTvis, romelTac mzrunveli piri ar hyavT da erT ojaxSi darCena urCevniaT, im SemTxvevaSi Tu maT Soris ufross ojaxis ufrosoba SeuZlia da amis survilic aqvs. saxelmwifoebma sxvadasxva saSualebebiT, maT Soris, kanonieri meurvis, pasuxismgebeli piris an meurvis saxiT moqmedebis uflebis mqone saxelmwifo organos daniSvnis (rogorc es me-18 punqtSi iyo miTiTebuli) gziT, msgavsi tipis ojaxebi nebismieri saxis eqspluataciisa da Zaladobisgan unda daicvas. aseve, uzrunvelyos maTi daxmareba da meTvalyureoba adgilobrivi sazogadoebisa da uflebamosili samsaxurebis, magaliTad, socialuri muSakebis mxridan. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces bavSvebis uflebas hqondeT sacxovrebeli, miiRon samedicino daxmareba, ganaTleba da memkvidreoba. bavSvma, romelic ojaxis ufrosis statuss iRebs, araviTar SemTxvevaSi ar unda dakargos bavSvis statusi. ojaxis ufrosis uflebebis garda, mas ganaTlebis miRebisa da dasvenebis uflebac unda gaaCndes.

saxelmwifoebma unda uzrunvelyon bavSvze zrunva dRis ganmavlobaSi, maT Soris, gaxangrZlivebuli saskolo ganaTleba, romelic mSoblebs saSualebas aZlevs ukeTesad gaumklav-dnen saerTo saojaxo pasuxismgeblobas, maT Soris gansakuTrebuli saWiroebis mqone bavSvebze zrunvasTan dakavSirebul damatebiT saWiroebebs.

profesiul principebze dayrdnobiT da Tanmimdevrulad unda iqnes gamoyenebuli saTanado kriteriumebi bavSvisa da ojaxis (maT Soris bavSvze zrunvis TvalsazrisiT ojaxis realuri da potenciuri SesaZleblobis) Sesafaseblad, Tu Sesabamis organoebs da saagentoebs gaaCniaT safuZvliani eWvi, rom bavSvis keTildReobas safrTxe emuqreba.

bavSvis mSoblebisgan moSorebis an reinteg-raciis gadawyvetileba aRniSnul Sefasebas unda emyarebodes. aseTi gadawyvetileba uflebamosili

37

38

bavSvis ojaxisgan daSorebis prevencia

39

40

daSorebis prevencia

auciloblobis principis Sesabamisad, ojaxisgan daSorebis prevencia iTvaliswinebs gadawyve-tilebis miRebis saTanado da mkacri procesis uzrunvelyofas.

erovnuli politika...

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika Sefasebis procesebis ganxorcielebas sxvadasxva kuTxiT, magaliTad, ganaTlebis, janmrTelobisa da sxva problemuri sakiTxebis Sesaxeb miRebuli informaciis safuZvelze?

.. moiTxovs Tu ara erovnuli politika, rom Sefasebis procesSi saTanado yuradReba daeTmos ojaxisaTvis saWiro daxmarebis dadgenas da ojaxTan daSorebis alternativis saxiT, am sakiTxis referirebas saTanado samsaxurebi-saTvis?

.. erovnuli politika uzrunvelyofs Tu ara, rom Sefasebis procesebis saSualebiT dadgindeba is Zireuli mizezebi, romelic bavSvebis ojaxisgan daSorebas ganapirobebs, magaliTad, diskriminacia, siRaribe an SezRuduli SesaZleblobebi?

.. uwyobs Tu ara erovnuli politika xels profesiuli jgufebis, magaliTad, maswavleb-lebisa da eqimebis swavlebas safrTxeSi myofi bavSvebis gamovlenis kuTxiT da avaldebulebs Tu ara maT aseTi SemTxvevis referirebas saTanado da pasusixmgebel organoebTan?

.. imisaTvis, rom Tavidan iqnes acilebuli bavSvis mitovebis SemTxvevebi, uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika konsultacias, dafinansebas an sxva saxis materialur daxmarebas mSoblebisaTvis, romlebic uaris Tqmas apireben bavSvze?

.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politika procedurebs, romelic mitovebul bavSvebs sakuTari warmomavlobis Sesaxeb informaciis miRebaSi daexmareba?

bavSvis ojaxisgan

Page 14: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

14

organos saxeliT an mis mier miniWebuli uflebamosilebis safuZvelze unda miiRos Sesabamisi kvalifikaciis mqone profesionalma, romelsac saTanado swavlebac aqvs gavlili. gadawyvetilebis miRebisas, man konsultacia unda gaiaros bavSvis momavlis dagegmvasTan dakavSi-rebul sakiTxebze da gaiTvaliswinos bavSvis saWiroebebi.

rekomendirebulia, rom saxelmwifoebma Sesabamisi zomebi miiRon orsulobis, mSobiarobis da laqtaciis periodSi bavSvisa da misi uflebebis sruli dacvis uzrunvelsayofad, radgan Rirsebisa da uflebebis Tanabari dacva aucilebelia orsulobis saTanadod ganviTarebisa da bavSvze zrunvisaTvis. Sesabamisad, saWiroa daxmarebis programebis amoqmedeba momavali dedebisa da mamebisaTvis, gansakuTrebiT, arasrulwlovani mSoblebisTvis, romlebsac Zalian uWirT mSoblis pasuxismgeblobis Sesruleba. aseTi programebi miznad unda isaxavdes dedebisa da mamebisTvis mSoblis movaleobis Sesrulebis swavlebas. programis farglebSi mSoblebma isic unda gaiTavison, rom arasodes ayvnen cdunebas da miatovon bavSvi sakuTari sisustisa da daucvelobis gamo.

bavSvis mitovebis an masze uaris Tqmis SemTxvevaSi, saxelmwifom unda uzrunvelyos procesis konfidencialurad da bavSvisaTvis usafrTxod Catareba. daculi unda iyos bavSvis ufleba - miiRos informacia Tavisi warmoSobis Sesaxeb, Tu es saxelmwifos kanonmdeblobiT daSvebulia.

saxelmwifom unda Camoayalibos mkafio politika, sadac gaTvaliswinebuli iqneba bavSvis anonimurad mitovebis SemTxvevebi. iqve unda aRiniSnos, Tu rogor unda moiZebnos bavSvis ojaxi da rogor unda moxdes misi ojaxSi dabruneba an gadayvana gafarToebuli ojaxis farglebSi. politika aseve saSualebas unda iZleodes, droulad iqnes miRebuli gadawyvetileba bavSvis ojaxur garemoSi mudmivad ganTavsebaze an aseTi

41

42

43

RonisZiebis saTanadod uzrunvelyofaze.

rodesac saxelmwifo an kerZo dawesebulebas mimarTavs mSobeli an meurve bavSvis mokle vadiT an ganusazRvreli periodiT zrunvis alternatiul formaSi ganTavsebis TxovniT, saxelmwifom igi konsultaciiTa da socialuri daxmarebiT unda uzrunvelyos, raTa stimuli misces da bavSvze zrunis pirobebi Seuqmnas. bavSvis alternatiuli zrunvis formaSi gadayvana dasaSvebia mxolod mas Semdeg, rac zemoaRniSnuli yvela mcdeloba iqneba gamoyenebuli da bavSvis alternatiuli mzrunvelobis formaSi gadayvanis aucilebloba iqneba dasabuTebuli.

specialuri swavleba unda CautardeT maswavleblebs da bavSvebTan momuSave sxva pirebs, raTa maT SeZlon Zaladobis, ugulebelyofis, eqspluataciis an mitovebis safrTxis dadgena da aseTi SemTxvevebis referireba Sesabamis organoebSi moaxdinon.

mSoblebis nebis sawinaaRmdegod bavSvis mSoblebTan daSorebis Sesaxeb gadawyvetileba unda miiRon uflebamosilma organoebma, saTanado kanonis da procedurebis Sesabamisad. aseTi SemTxveva sasamarTlo wesiT ganxilvas eqvemde-

44

45

46

47

roca saxelmwifo an kerZo dawesebulebas ukavSirdeba mSobeli an meurve, romelsac bavSvze samudamod uaris Tqma surs, saxelmwifom es ojaxi, dauyovnebliv konsultaciiTa da socialuri daxmarebiT unda uzrunvelyos, misces bavSvze zrunvis stimuli da SesaZleblobebi. Tu mcdelobam ar gaamarTla, socialuri samuSao an Sesabamisi profesiuli Sefaseba unda ganxorcieldes imis dasadgenad, arian Tu ara ojaxSi sxva wevrebi, romelTac bavSvze samudamo pasuxismgeblobis aReba surT da Sedis Tu ara es bavSvis interesebSi. Tu es ukanaskneli SesaZleblobac gamoiricxeba an arsebobs, magram bavSvis interesebSi ar Sedis, maSin, iseTi ojaxuri garemo unda moviZioT, sadac bavSvi garkveuli periodis ganmavlobaSi icxovrebs.

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 15: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

15

bareba. mSoblebs unda hqondeT gasaCivrebis ufleba da xeli miuwvdebodeT Sesabamis iuridiul warmomadgenlobaze.

rodesac dakavebis an ganaCenis gamotanis Sedegad bavSvis erTaderT an ZiriTad mzrunvel pirs Tavisuflebis aRkveTa emuqreba, ramdenadac SesaZlebelia, iseTi zomebi unda iqnes miRebuli, romelic bavSvis saukeTeso interesebs iTvaliswinebs. saxelmwifom bavSvis interesebi unda gaiTvaliswinos, roca gadawyvetilebas iRebs cixeSi dabadebuli bavSvis da cixeSi mSobelTan erTad mcxovrebi bavSvis Taobaze. aseTi bavSvebis mSoblebisgan moSorebis sakiTxi igivenairad unda ganvixiloT, rogorc bavSvis mSobelTan daSorebis sxva SemTxvevebi. maqsimaluri Zalisxmeva unda iqnes mimarTuli imisaTvis, rom mSoblebTan erTad cixeSi mcxovrebi bavSvebi saTanado zrunviTa da dacviT iyvnen uzrunvelyofili. amavdroulad, garantirebuli unda iyos maTi, rogorc Tavisufali adamianebis statusis dacva da maTTvis sazogadoebriv aqtivobebze xelmisawvdomoba.

reintegraciis dagegmvisas, bavSvisa da ojaxis mosamzadeblad, maTi Sefaseba saTanadod daniSnulma pirma an jgufma unda moaxdinos. am ukanasknels saSualeba unda hqondes saqmeSi CarTul sxvadasxva pirTan (bavSvi, ojaxi, alternatiuli mzrunveli) gaiaros mravlamxrivi konsultacia. am gziT gadawydeba, SesaZlebelia Tu ara bavSvis ojaxSi reintegracia da Sedis Tu ara es bavSvis saukeTeso interesebSi. ra etapebis gavlaa saWiro da visi zedamxedvelobis qveS unda ganxorcieldes aRniSnuli procesi?

am TvalsazrisiT, reintegraciis, aseve, ojaxisa da alternatiuli mzrunvelis ZiriTadi amocanebi werilobiT unda iyos Camoyalibebuli da SeTanxmebuli yvela im adamianTan, visac es exeba.

reintegraciis mizniT, bavSvsa da mis ojaxs Soris regularuli da saTanado kontaqti unda damyardes. am process mxari unda dauWeros da kontroli gauwios uflebamosilma organom.

rodesac gadawydeba bavSvis ojaxTan reintegracia, procesi etapobrivad da garkveuli zedamxedvelobiT unda ganxorcieldes. parale-lurad, unda gatardes Semdgomi damatebiTi RonisZiebebi, romlebic bavSvis asaks, saWiroebebs da ganviTarebis SesaZleblobebs, aseve, ojaxisgan misi daSorebis mizezebs gaiTvaliswinebs.

48

b. ojaxis reintegraciis xelSewyoba

49

50

51

52

bavSvis ojaxSi reintegraciis

xelSewyoba

yvela wesis Tanaxmad, zrunvis alternatiul formaSi myof bavSvTan mimarTebaSi, misi ojaxTan reintegraciis SesaZleblobis ganxilva, zrunvis formis gadasinjvis procesis ZiriTad nawils unda Seadgendes.

erovnuli politika...

.. uwyobs Tu ara erovnuli politika xels bavSvebsa da ojaxebs gamoiyenon TavianTi uflebebi, raTa SeZlon bavSvebze zrunvis alternatiul formaSi gadayvanis Taobaze miRebuli gadawyvetilebis gasaCivreba da reintegraciis moTxovna?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika bavSvebze zrunvis iseT alternatiul formaSi gadayvanas, romelic axlos iqneba bavSvis ojaxTan da TemTan, raTa minimumamde Semcirdes kontaqtis gawyvetis SesaZlebloba da bavSvs saSualeba hqondes mudmivad daukavSirdes ojaxs SesaZlo reintegraciis xelSesawyobad?

..aris Tu ara erovnul politikaSi xazgasmuli imis aucilebloba, rom bavSvis ojaxSi dabruneba zrunvis formaSi misi gadayvanis ZiriTad alternativad iqnes ganxiluli?

..iZleva Tu ara erovnuli politika imis garantias, rom bavSvebi da ojaxebi aqtiur monawileobas miiReben bavSvis ojaxSi dabrunebis SesaZleblobisa da dagegmvis Taobaze gadawyvetilebis miRebis procesSi?

..uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika iseT garemoebas, roca bavSvis biologiur ojaxSi dabrunebis Sesaxeb gadawyvetilebas dagegmili da etapobrivi procesi mohyveba, xolo am procesis ganmavlobaSi ojaxs saTanado daxmareba gaeweva?

Page 16: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

16

V. zrunvis uzrunvelyofis

sqema

VI. zrunvis yvelaze marTebuli

formis gansazRvra

53

54

55

56

57

mSobelTa mzrunvelobas moklebuli yoveli bavSvis individualuri fsiqo-emocionaluri, socialuri da sxva saWiroebebis dasakmayo-fileblad, saxelmwifom Zalisxmeva ar unda daiSuros da Sesabamisad uzrunvelyos samarTleb-rivi da finansuri pirobebi. xelmisawvdomi unda iyos alternatiuli zrunvis Sesaferisi formebi. prioriteti unda mieniWos ojaxze da Temze dafuZnebul formebs.

saxelmwifom unda uzrunvelyos winamdebare saxelmZRvanelos principebTan TanxvedraSi myofi alternatiuli zrunvis formebis arseboba sagangebo mdgomareobaSi zrunvis, aseve, moklevadiani da grZelvadiani zrunvis SemTxvevaSi.

saxelmwifom unda Seqmnas garantia, rom bavSvTa alternatiuli zrunvis uzrunvelyofaSi CarTuli yvela piri saTanadod iyos uflebamosili Sesabamisi organosgan da winamdebare saxelmZRva-neloSi aRniSnuli miTiTebebis gaTvaliswinebiT, am organos ganxorcielebul, regularul monito-rings daeqvemdebaros. am TvalsazrisiT, ufleba-mosilma organoebma saTanado kriteriumebi unda SeimuSaon aRmzrdelebis profesiuli da eTikuri Sesabamisobis Sesafaseblad, aseve, maTi akredi-taciis, monitoringisa da kontrolis mizniT

araformaluri mzrunvelobis formebTan mimarTebaSi, imisda miuxedavad, bavSvze zrunva gafarToebuli ojaxis pirobebSi xdeba Tu amas megobrebi an sxva pirebi akeTeben, saxelmwifom mzrunveli pirebis motivaciis amaRlebis mizniT, kompetentur organoebs unda Seatyobinos, rom bavSvma SeiZleba saWiro finansuri da sxva saxis daxmareba miiRos. es xels Seuwyobs bavSvis keTildReobasa da dacvas. Tu SesaZlebelia, saxelmwifom, bavSvisa da mSoblebis TanxmobiT, araformalur aRmzrdelebs saSualeba unda misces, mzrunvelobis forma formaluri gaxadon garkveuli periodis Semdeg. amasTan erTad, gaTvaliswinebuli unda iqnes bavSvis interesebi mocemuli momentisaTvis da samomavlod.

bavSvis interesebidan gamomdinare alterna-tiuli zrunvis Sesaxeb gadawyvetileba sasa-marTlo, administraciuli an sxva Sesabamisi da aRiarebuli proceduris gziT unda iqnes miRebuli. am procesSi Cadebuli unda iyos usafrTxoebis kanonieri meqanizmebi, maT Soris,

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Sesabamisobis dadgena

aucileblobis SemTxvevaSi, Semdegi etapia imis Sefaseba, Tu romeli alternatiuli zrunvis formaa yvelaze Sesabamisi!

erovnuli politika..

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvaze pasuxismgebel pirebs gadawyvetilebis miRebisas uzrunvelyon Tanmimdevruli, mravalmxrivi midgomis gamoyeneba, romelic Tavis mxriv gulisxmobs, informaciis miRebis safuZvelze, gadawyvetilebis miRebaSi bavSvebisa da ojaxebis monawileobas?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika Sesabamis maregulirebel CarCos zrunvaze pasuxismgebeli pirebis uflebamosilebis, registraciis, monitoringisa da angariSvalde-bulebisaTvis?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvaze pasuxismgebel pirebs amomwuravi Canawerebi awarmoon dasawyisidanve, raTa Seiqmnas zrunvis Semdgomi dagegmvisa da regularuli gadaxedvis Sesaxeb gadawyveti-lebis myari safuZveli?

.. aris Tu ara erovnul politikaSi aRniSnuli, rom bavSvis alternatiul zrunvis formaSi gadayvanis perioduli gadaxedvisas, saTanado yuradReba unda mieqces bavSvze zrunvis zogad pirobebs, bavSvis zrunvis alternatiul formaSi darCenis saWiroebas da Tavad bavSvis mosazrebebs?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvaze pasuxismgebel pirebs, uzrunvelyon zrunvasTan dakavSirebuli sakiTxebis individu-alizebuli gadaWra, rac xels uwyobs zrunvis dagegmvis stabilurobasa da permanentulobas bavSvis ojaxSi dabrunebis an alternatiuli zrunvis mudmivi uzrunvelyofis dros?

Page 17: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

17

mizanSewonilobis SemTxvevaSi, nebismier iuridiul procesSi bavSvis kanonieri warmomadgenloba. es gadawyvetileba arsebuli struqturebisa da meqanizmebis safuZvelze detalur Sefasebas, dagegmarebasa da ganxilvas unda efuZnebodes da yvela SemTxveva, SesaZleblobis farglebSi, Sesabamisi kvalifikaciis mqone, multidiscip-linaruli gundis mier cal-calke unda iyos ganxiluli. yvela etapze es procesi bavSvTan (misi SesaZleblobis farglebSi) da mis mSoblebTan an kanonier meurvesTan sruli konsultaciis pirobebSi unda mimdinareobdes. am mxriv, yvela CarTul mxares azris CamoyalibebisaTvis saWiro informacia unda miewodos. saxelmwifoebma maqsimalurad unda izrunon zrunvis saukeTeso formis ganmsazRvreli specialistebisaTvis Sesabamisi resursebis miwodebisa da maTi gadamzadebisa da aRiarebisaTvis, raTa am debulebebis Sesrulebas Seuwyon xeli.

uflebamosili organoebis mier maTi miRebis Semdeg Sefasebis Sedegad Seqmnili Tavdapirveli da Semdgomi angariSebi gadawyvetilebis miRebis procesSi mniSvnelovan resursad unda iqces, raTa, umizezo wyveta da sapirispiro gadawyvetilebebi aviciloT Tavidan;

zrunvis formebis xSiri cvalebadoba bavSvis ganviTarebisa da damokidebulebis Camoyalibe-bisaTvis sazianoa da Tavidan unda aviciloT. bavSvis moklevadiani ganTavseba Sesabamisi grZelvadiani gadawyvetis gamonaxvas unda isaxavdes miznad. es grZelvadiani gadawyveta umizezo gadavadebis gareSe bavSvis ojaxSi, an, Tu es SeuZlebelia, alternatiul ojaxuri tipis garemoSi an, 21-e paragrafis pirobebis dakmayofilebis SemTxvevaSi, stabilur da Sesabamis instituciur garemoSi reintegraciis gziT unda ganxorcieldes..

zrunvis formis da mdgradobis dagegmva adreuli periodidanve unda daiwyos - idealur SemTxvevaSi, zrunvis saWiroebis warmoSobisTanave. TiToeuli alternativis mokle da grZelvadiani upiratesobebi da naklovanebebi unda Sefasdes da mokle da grZelvadiani winadadebebi unda SemuSavdes.

zrunvis formis da mdgradobis dagegmva, upirveles yovlisa, iseT faqtorebs unda

58

59

60

61

62

Sefaseba swrafad, guldasmiT da frTxilad unda ganxorcieldes. gaTvaliswinebuli unda iyos iseTi faqtorebi, rogoricaa: bavSvis usafrTxoeba da keTildReoba, grZelvadiani zrunva da ganviTare-ba, aseve bavSvis individualuri Taviseburebebi da ganviTarebis done, eTnikuri, kulturuli, enobrivi da religiuri warmomavloba, ojaxuri da socialuri garemo, janmrTelobis istoria da nebismieri sxva specifikuri saWiroeba. efuZnebodes, rogoricaa: sakuTar ojaxze bavSvis

damokidebulebis specifika da xarisxi; ojaxis SesaZlebloba, xeli Seuwyos bavSvis keTildReo-basa da harmoniul ganviTarebas; bavSvis survili, ojaxis nawilad igrZnos Tavi; sakuTar TemSi da qveyanaSi bavSvis darCenis survili; bavSvis kulturuli, enobrivi da religiuri warmomavloba da bavSvis urTierToba da-ZmasTan, raTa Tavidan aviciloT maTi gancalkeveba.

gegmaSi mkafiod unda iyos Camoyalibebuli ganTavsebis miznebi da maTi miRwevis gzebi.

bavSvs da mis mSoblebs an kanonier meurveebs zrunvis arsebuli alternativebis, TiToeuli alternativis Sedegebis da am alternativis farglebSi sakuTari uflebebisa da movaleobebis Sesaxeb srulad informacia unda miewodos.

63

64

65 bavSvis dacvis RonisZiebis momzadeba, ganxorcieleba da Sefaseba maqsimalurad misi mSoblebis an kanonieri meurveebis, potenciuri mSvileblebis da mzrunvelebis monawileobiT unda ganxorcieldes da bavSvis specifikuri saWiroebebi da survilebi gaiTvaliswinos. bavSvis, mSoblebis an kanonieri meurveebis moTxovnis safuZvelze, uflebamosili organos gadawyveti-lebiT, gadawyvetilebis miRebis procesSi konsultaciaSi SeiZleba bavSvis cxovrebaSi arsebuli sxva mniSvnelovani pirebic CaerTon.

Page 18: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

18

66

67

a. politika

69

70

saxelmwifoebma unda uzrunvelyon, rom Sesabamisad Camoyalibebuli sasamarTlos, tribunalis an administraciuli Tu sxva uflebamosili organos gadawyvetilebiT alternatiuli zrunvis qveS myof bavSvs da aseve mis mSoblebs an mSoblebis movaleobis Semsrulebel nebismier sxva pirebs ganTavsebis gadawyvetilebasTan dakavSirebiT sasamarTloSi wardgenis SesaZlebloba hqondeT da icodnen sasamarTlos winaSe wardgenis uflebis Sesaxeb da am uflebis ganxorcielebisas daxmarebas iRebdnen.

saxelmwifoebma unda uzrunvelyon droebiTi zrunvis qveS myofi bavSvis ufleba, regularulad da guldasmiT - sasurvelia, sam TveSi erTxel mainc - gadaisinjos masze zrunvis mizanSewoniloba da am procesSi gaTvaliswinebuli iyos iseTifaqtorebi, rogoricaa: bavSvis individualuri ganviTareba da nebismieri saWiroeba, cvlilebebi ojaxur garemoSi da am pirobebSi bavSvis arsebuli ganTavsebis adekvaturoba da aucilebloba. gadasinjva kvalificiuri da uflebamosili pirebis mier unda ganxorcieldes da am procesSi bavSvi da misi cxovrebis yvela mniSvnelovani piri srulad unda iyos CarTuli.

dagegmarebisa da gadasinjvis procesis Sedegad zrunvis formis nebismieri cvlilebisadmi bavSvi saTanadod unda iyos momzadebuli.

saxelmwifo an xelisuflebis Sesabamisi uwyebebi valdebulni arian, mSobelTa mzrunvelobas moklebul yvela bavSvTan mimarTebaSi formaluri da araformaluri zrunvis koordinirebuli politikis SemuSaveba da ganxorcieleba uzrunvelyon. msgavsi politika sando informacias da statistikur monacemebs unda eyrdnobodes. politikam unda gansazRvros bavSvze pasuxis-mgebeli piri iseTi faqtorebis gaTvaliswinebiT, rogoricaa: bavSvis dacvis, masze zrunvisa da misi ganviTarebis procesSi mSoblebis an mTavari mzrunvelebis roli. upirvelesi pasuxismgebloba, sawinaaRmdegos damtkicebamde, bavSvis mSoblebs an mTavar mzrunvelebs ekisreba.

mSobelTa mzrunvelobas moklebuli bavSvebis daxmarebasa an referirebis procesSi CarTulma nebismierma saxelmwifo uwyebam, samoqalaqo sazogadoebasTan TamanSromlobiT, unda SeimuSa-vos iseTi politika da procedurebi, romelic am bavSvebze zrunvis, zrunvis Semdgomi procesisa da dacvis uzrunvelyofis mizniT informaciis gaziarebas da uwyebebsa da calkeul pirebs Soris

68

VII. alternatiuli zrunva

TanamSromlobas uwyobs xels. alternatiul zrunvaze pasuxismgebeli uwyebis mdebareoba da/an struqtura am uwyebis momsaxurebiT mosargeble-ebisTvis maqsimaluri xelmisawvdomobis uzrun-velyofis gaTvaliswinebiT unda ganisazRvros.

gansakuTrebuli yuradReba alternatiuli zrunvis xarisxs unda mieqces, iqneba es institucia Tu ojaxze dafuZnebuli zrunva, gansakuTrebiT - mzrunvelTa profesionalur unarebs, SerCevas, momzadebasa da zedamxedvelobas. bavSvis mSoblebsa an kanonier meurveebTan mimarTebaSi maTi roli da funqciebi mkafiod unda ganisazRvros.

TiTeulma saxelmwifom winamdebare saxelmZRvanelos principebTan SesabamisobaSi alternatiuli zrunvis qveS myofi bavSvebis uflebebis ganmsazRvreli dokumenti unda SeimuSavos. alternatiuli zrunvis qveS myof bavSvebs srulad unda esmodeT zrunvis formis wesebi, regulaciebi da miznebi da am formidan gamomdinare maTi uflebebi da movaleobebi.

alternatiuli zrunvis yvela forma werilobiT dafiqsirebul miznebsa da amocanebs da bavSvisadmi zrunvis gamxorcieleblis pasuxismgeblobis arss unda efuZnebodes. es werilobiTi dokumenti bavSvis uflebebis konvenciis, winamdebare saxelmZRvanelos principebisa da Sesabamisi kanonmdeblobis mier gansazRvrul standartebs unda asaxavdes. zrunvis yvela ganmxorcielebels unda gaaCndes Sesabamisi kvalifikacia an damtkicebuli unda iyos alternatiuli zrunvis ganxorcielebisaTvis wayenebuli kanonieri moTxovnebi.

alternatiuli zrunvis qveS bavSvis miRebis an referirebis standartuli procesis dawesebis mizniT maregulirebeli CarCo unda Seiqmnas.

alternatiuli zrunvis ganxorcielebasTan dakavSirebuli kulturuli da religiuri praqtika, maT Soris, genderuli perspeqtiva, gaTvaliswinebuli da gamoyenebuli unda iyos imdenad, ramdenadac es bavSvis uflebebs Seesabameba da bavSvis interesebidan gamomdina-reobs. aseTi praqtikis gamoyenebis gansazRvrasTan dakavSirebuli procesi maqsimalurad inkluziuri unda iyos: masSi kulturuli da religiuri liderebi, profesionalebi da mSobelTa zrunvas moklebuli bavSvebis mzrunvelebi, mSoblebi da sxva dainteresebuli pirebi, aseve Tavad bavSvebi unda iyvnen CarTulni.

ojaxebisa Tu calkeuli pirebis mier araformaluri zrunvis pirobebSi Sesabamisi pirobebis uzrunvelyofis mizniT, saxelmwifoebma

71

72

73

74

75

1. araformaluri zrunva

76

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 19: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

19

msgavsi zrunvis roli unda aRiaron da misi optimaluri ganxorcielebis mxardaWeris mizniT adekvaturi zomebi gaataron, romelic daeyrdnoba imis Sefasebas, Tu romel konkretul formas SeiZleba dasWirdes specialuri daxmareba an zedamxedveloba saxelmwifos mxridan.

sadac mizanSewonilia, kompetenturma organoebma araformaluri mzrunvelebis mier zrunvis organoebisaTvis Setyobineba unda waaxalison da uzrunvelyon yvela im momsaxurebisa da SeRavaTebis xelmisawvdomoba, rac mzrunvelebs bavSvze zrunvisa da misi dacvis movaleobis SesrulebaSi daexmareba.

saxelmwifom bavSvze araformaluri mzunve-lebis de faqto pasuxismgebloba unda aRiaros.

alternatiuli zrunvis qveS bavSvis gadayvana Zalian yuradRebiT da bavSvisaTvis naklebad mtkivneuli gziT unda ganxorcieldes da am procesSi sagangebod momzadebuli da, rac mniSvnelovania, saTanado personali unda monawileobdes.

alternatiuli zrunvis qveS moxvedrisas, bavSvis kontaqti ojaxTan, aseve masTan daaxloebul sxva pirebTan, rogoricaa megobrebi, mezoblebi an wina mzrunvelebi, waxalisebuli unda iyos da xeli unda Seewyos – bavSvis dacvis da interesebis gaTvaliswinebiT. ojaxTan kavSiris uqonlobis SemTxvevaSi, bavSvs ojaxis wevrebis mdgomareobis Sesaxeb informaciaze xeli unda miuwvdebodes

saxelmwifoebma gansakuTrebuli yuradReba alternatiuli zrunvis qveS myofi bavSvebis mSoblebis patimrobis an grZelvadiani hospitalizaciis SemTxvevaSi maTTan kontaqtis SenarCunebis SesaZleblobis uzrunvelyofas unda miaqcion da am mimarTulebiT bavSvebs yvela saWiro fsiqologiuri daxmareba da mxardaWera aRmouCinon.

77

78

79

2. formaluri alternatiuli zrunvis

RonisZiebebis zogadi wesebi

80

81

.

82

saxelmwifoebma sagangebo da Sesabamisi RonisZiebebi unda SeimuSavon, romelic araformaluri zrunvis qveS myof bavSvebs Zaladobisgan, uyuradRebobisgan, bavSvTa Sromisa da eqspluataciis yvela sxva formisgan daicavs. gansakuTrebuli yuradReba ara-naTesavis, an bavSvisaTvis manamade ucnobi naTesavis an bavSvis Cveuli sacxovrebeli adgilidan moSorebiT mcxovrebi naTesavis mier gaweul araformalur zrunvas unda mieqces.

zogadi pirobebi (I)

winamdebare saxelmZRvanelos principebi formalur da araformalur zrunvas mkveTrad ganasxvavebs erTmaneTisgan da maTTvis gansxvave-bul standartebs awesebs. araformalur mzrunvelebs movuwodebT, sakuTari Tavi warmoadginon, raTa arsebul socialur mxarda-Weraze xeli miuwvdebodeT, xolo formalurma mzrunvelebma garkveuli zogadi pirobebi unda daakmayo-filon.

erovnuli politika:

.. awesebs Tu ara erovnuli politika Sesabamis standarts dawesebulebebisaTvis da zedamxed-velobs mas, raTa janmrTelobis dacvisa da usafrTxoebis regulaciebTan fizikuri garemos Sesabamisoba uzrunvelyos, romelic pirad sivrceze bavSvis uflebis gaTvaliswinebiT adekvatur sanitarul da higienur pirobebs akmayofilebs?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika formaluri zrunvis ganmxorcieleblebs, yavdeT profesionali, kvalificiuri da Sesabamisi ganaTlebis mqone (magaliTad, bavSvis uflebe-bisa da bavSvis ganviTarebis sakiTxebis mcodne) mzrunvelebi?

.. icavs Tu ara erovnuli politika praqtikas, romelic alternatiuli zrunvis qveS myofi bavSvis mis mSoblebTan, ojaxis sxva wevrebTan, megobrebsa da TemTan regularul kavSirs uzrunvelyofs?

.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politika alternatiul zrunvagamovlili bavSvebis mimarT socialuri midgomebisa da stigmati-zaciis aRmofxvris da diskriminaciis (magali-Tad, ganaTlebis, jandacvis da dasaqmebis xelmisawvdomobasTan dakavSirebuli) akrZalvis saWiroebas?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika zrunvis ganmxorcieleblisa da dawesebulebebis mier bavSvze zrunvasa da dacvas da bavSvis SesaZleblobebis avtonomiur ganviTarebas Soris balansis dacvas?

Page 20: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

20

83

84

85

86

87

88

mzrunvelebma unda uzrunvelyon, rom bavSvebma adgilobrivi dieturi Cveulebebis da dieturi standartebis, aseve bavSvis religiuri rwmenis Sesabamisi srulfasovani da noyieri sakvebis adekvatur ulufa miiRon. aucileblobis SemTxvevaSi, bavSvebs Sesabamisi kvebiTi danamatebic unda miewodos.

maTi uflebebis Sesabamisad, bavSvebs formalur, araformalur da profesiul ganaTlebaze xeli unda miuwvdebodeT, Tu ki es SesaZlebelia maTsave TemSi mdebare saganmanaTleblo dawesebulebebSi.

mzrunvelebma unda uzrunvelyon, rom yvela bavSvis ufleba, maT Soris, SezRuduli SesaZleblobebis, aiv/SidsiT inficirebuli an sxva specialuri saWiroebis mqone bavSvis ufleba, ganviTardes TamaSis an gasarTobi RonisZiebebis gziT, daculia da zrunvis garemos farglebSi da mis gareT msgavsi RonisZiebebis SesaZleblobebi arsebobs. adgilobriv TemSi sxva bavSvebTan da sxvebTan kontaqti waxalisebuli da mxardaWerili unda iyos.

mzrunvelebma bavSvis janmrTelobis dacvas unda Seuwyon xeli da uzrunvelyon samedicino momsaxureba, fsiqologiuri daxmareba da mxardaWera moTxovnis arsebobis SemTxvevaSi.

zrunvis yvela forma CvilTa da mozardTa specifikuri usafrTxoebis, janmrTelobis dacvis, kvebis, ganviTarebis da sxva, maT Soris, erT konkretul mzrunvelze bavSvebis damokide-bulebis ganviTarebis xelSewyobis, saWiroebebs unda iTvaliswinebdes.

bavSvebs sakuTari religiuri da sulieri

cxovrebis saWiroebebis dakmayofilebis saSualeba unda hqondeT, maT Soris, religiis warmomadgenlis stumrad miRebis SesaZlebloba; aseve, bavSvma Tavisuflad unda gadawyvitos, miiRos Tu ara monawileoba religiur msaxurebaSi, religiuri ganaTleba an rCeva. bavSvis religiur warmomavlobas pativi unda vceT da zrunvis qveS yofnisas arcerTi bavSvi ar unda wavaxalisoT an davarwmunoT, Seicvalos religia an rwmena.

bavSvze pasuxismgebelma yvela zrdasrulma pirma pativi unda sces bavSvis uflebas pirad sivrceze, maT Soris: higienuri da sanitaruli saWiroebebisaTvis Sesabamisi farTi genderuli gansxvavebebis da urTierTobis gaTvaliswinebiT unda iyos gamoyofili; aseve unda gamoiyos adekvaturi, usafrTxo da xelmisawvdomi sivrce piradi nivTebis Sesanaxad.

mzrunvelebs bavSvebTan pozitiuri, usafrTxo da mzrunveli urTierTobis Camoyalibebis procesSi sakuTari rolis mniSvneloba gacno-biereuli unda hqondeT da amis gakeTeba unda SeeZloT.

alternatiuli zrunvis yvela garemoSi sacxovrebeli pirobebi janmrTelobis dacvisa da usafrTxoebis moTxovnebs unda akmayofilebdes.

uflebamosili uwyebebis meSveobiT saxelm-wifoebma unda uzrunvelyon, rom alternatiuli zrunvis qveS myofi bavSvebisaTvis gamoyofili sacxovrebeli pirobebi da am adgilebSi maTi zedamxedveloba bavSvebs Zaladobisgan efeqturad icavs. bavSvis sacxovrebeli pirobebis gansazRv-risas TiToeuli bavSvis asaks, mowifulobas da mowyvladobis xarisxs gansakuTrebuli yuradReba

89

90

91

92

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 21: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

21

unda mieqces. zrunvis qveS myofi bavSvebis dacvis RonisZiebebi kanons unda Seesabamebodes da TemSi mcxovreb, imave asakis sxva bavSvebTan SedarebiT maTi Tavisufleba da qcevebi umizezod ar unda SeizRudos.

alternatiuli zrunvis nebismieri garemo bavSvebs motacebisgan, trefikingisgan, gayidvisa da eqspluataciis sxva formebisgan adekvaturad unda icavdes. bavSvebis Tavisuflebis da qcevebis nebismieri SezRudva msgavsi qmedebebisagan bavSvebis dacvis efeqturobis uzrunvelsayofad saWiro zomebs ar unda aRematebodes.

saxelmwifoebma, uwyebebma da dawesebulebebma, skolebma da servisebis sxva mimwodeblebma unda gaataron Sesabamisi zomebi, rom ar moxdes alternatiuli zrunvis qveS myofi bavSvebis stigmatizacia maTi ganTavsebisas an ganTavsebis Semdeg. es aseve moicavs RonisZiebebs, romelic bavSvis alternatiuli zrunvis qveS yofnis faqtis identifikaciis SesaZleblobas minimumamde daiyvans.

Zalis an nebismieri sxva saxis SezRudvis gamoyeneba dauSvebelia, garda mxolod da mxolod im SemTxvebebisa, roca es bavSvis an sxvebis fizikuri an fsiqologiuri usafrTxoebisaTvis aris aucilebeli da mxolod kanonis Sesabamisad da bavSvis fundamenturi uflebebis gaTvaliswinebiT. SezRudva wamlebisa da medikamentebis meSveobiT mxolod Terapiuli saWiroebis SemTxvevaSia daSvebuli da arasdros ar unda moxdes specialistis mier Sefasebisa da daniSnulebis gamoweris gareSe.

93

94

95

96

97

yvela mzrunvelma, misaRebi riskebisa da bavSvis asakis, aseve misi ganviTarebis SesaZleblobis gaTvaliswinebiT, unda waaxalisos bavSvebi da axalgazrdebi, ganviTardnen da informirebuli gadawyvetilebebi miiRon.

yvela disciplinaruli RonisZieba da qcevis menejmenti, romelic wamebas, sastik, araadamianur an damamcirebel mopyrobas warmoadgens, maT Soris marto Caketva an fizikuri Tu fsiqologiuri Zaladobis nebismieri sxva forma, romelsac bavSvis fizikur an sulier janmrTelobaze gavlenis moxdena SeuZlia, adamianis uflebebis dacvis saerTaSoriso samarTlis principebis Sesabamisad sastikad unda aikrZalos. msgavsi praqtikis aRsakveTad da kanonis ZaliT dasjisaTvis saxelmwifoebma yvela nabiji unda gadadgan. ojaxis wevrebTan an bavSvisaTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone nebismier sxva adamianTan kontaqtis SezRudva sanqciis saxiT arasdros ar unda iyos gamoyenebuli.

zogadi pirobebi (II)

erovnuli politika:

.. krZalavs da sjis Tu ara erovnuli politika alternatiuli zrunvis pirobebSi bavSvze Zaladobis nebismier formas da avaldebulebs Tu ara zrunvis ganmxorcieleblebs, uzrunve-lyon mzrunvelebis Sesabamisi gadamzadeba da cnobierebis amaRleba?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvis ganmxorcieleblebs, iqonion alterna-tiuli zrunvis pirobebSi bavSvze Zaladobis incidentebis aRricxvisa da reagirebis procedura da angariSvaldebulebis uzrunvel-yofis procedura?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvis ganmxorcieleblebs, rom mzrunvelebma deeskalaciis ara-Zaladobrivi meqanizmebis da, aucileblobis SemTxvevaSi, fizikuri Zalis Sesabamisi gamoyenebis Sesaxeb treningi gaiaron?

.. xazs usvams Tu ara erovnuli politika valdebulebas, fizikuri SezRudvis yvela incidenti aRiricxos da zrunvis ganmxorci-eleblebis valdebulebas, msgavs incidentebze reagireba da maTi monitoringi moaxdinon?

.. awesebs Tu ara erovnuli politika CarCos, romelic msgavsi sistemis damoukidebel zedamxedvelobas da saCivrebis aRZvris Ria da miukerZoebel proceduras uzrunvelyofs?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika saCivris aRmZvreli nebismieri bavSvis xelSewyobas zrunvis ganmxorcieleblebis mier, magaliTad, mTeli procesis ganmavlobaSi “ndobiT aRWurvili piris” daxmarebis gziT?

Page 22: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

22

98 zrunvis qveS myof bavSvebs ndobiT aRWurvil pirze unda miuwvdebodeT xeli, visac sruli konfidencialurobis pirobebSi gaundoben saTqmels. msgavsi adamiani bavSvTan SeTanxmebiT kompetenturma organom unda SearCios. bavSvs unda ecnobos, rom rig SemTxvevebSi, iuridiulma an eTikurma standartebma SeiZleba konfiden-cialurobis darRveva ganapirobos.

zrunvis qveS myof bavSvebs maTvis cnobil, efeqtur da miukerZoebel meqanizmze unda miuwvdebodeT xeli, sadac maT mopyrobasa Tu ganTavsebasTan dakavSirebuli saCivrebis aRZvra SeeZlebaT. es meqanizmi unda moicavdes: Tavdapirvel konsultacias, ukukavSirs, ganxor-cielebas da Semdgom konsultacias. am procesSi - maTi azris mniSvnelobis gamo - zrunvis gamocdilebis mqone axalgazrdebi unda iyvnen CarTulni. procesi kompetenturma pirebma unda warmarTon, visac bavSvebTan da axalgazrdebTan muSaobis treningebi aqvT gavlili.

identurobis grZnobis ganviTarebis mizniT, TiToeuli bavSvis cxovrebis yvela nabijis Sesaxeb Sesabamisi informaciis, suraTebis, piradi nivTebisa da mogonebebis Semcveli “cxovrebis wigni” unda Seinaxos, romlis SeqmnaSi bavSvic miiRebs monawileobas da romelic bavSvisaTvis mTeli misi cxovrebis manZilze xelmisawvdomi iqneba.

im SemTxvevaSi, Tu bavSvis mSoblebi ar arian an bavSvis interebisadan gamomdinare yoveldRiuri gadawyvetilebebis miReba ar SeuZliaT, da bavSvis alternatiuli zrunvis qveS moTavsebis gadawyvetileba kompetenturma administraciulma organom an sasamarTlom miiRo, mSoblebis nacvlad msgavsi gadawyvetilebebis miRebis iuridiuli ufleba bavSvTan konsultaciis Sedegad SerCeul pirs an kompetentur organos unda mieniWos. saxelmwifoebma msgavsi piris an organos SerCevis meqanizmis arseboba unda uzrunvelyon.

msgavsi samarTlebrivi pasuxismgebloba uflebamosilma organom unda mianiWos da zedamxedvelobac am organom an formalurad akreditirebulma uwyebebma, maT Soris arasamTav-robo organizaciebma unda ganaxorcielon. piris an organos qmedebebze angariSvaldebuli swored es SemrCevi organo unda iyos.

msgavsi samarTlebrivi pasuxismgeblobis mqone fizikuri pirebi pativcemuli adamianebi unda iyvnen, romlebic icnoben bavSvebis sakiTxebs, bavSvebTan pirdapir muSaoba SeuZliaT da maTTvis mindobili bavSvis nebismieri specifikuri an

99

100

a. samarTlebrivi pasuxismgebloba

bavSvze

101

102

103

kulturuli saWiroeba esmiT. am mxriv maT Sesabamisi gadamzadeba da profesiuli daxmareba unda miiRon. maT bavSvebis interesebidan gamomdinare da TiToeuli bavSvis keTildReobis xelmSemwyobi damoukidebeli da miukerZoebeli gadawyvetilebebis miRebis SesaZlebloba unda hqondeT.

SerCeuli piris an organos roli da specifikuri pasuxismgeblobebi unda moicavdes Semdegs:

bavSvis uflebebis dacvis uzrunvelyofas, kerZod: Sesabamisi zrunva, sacxovrebeli pirobebi, jandacva, ganviTarebis SesaZleb-loba, fsiqologiuri daxmareba, saganmanaTleb-lo da enobrivi daxmareba;

saWiroebis SemTxvevaSi, bavSvisaTvis iuridiuli da sxva warmomadgenlobis xelmisawvdomobis uzrunvelyofas; bavSvTan konsultacia, raTa gadawyvetilebis mimRebma organoebma bavSvis azri gaiTvaliswinon da bavSvisaTvis misi uflebebis Sesaxeb rCevis micema da informaciis miwodeba;

bavSvis interesebidan gamomdinare mdgradi gadawyvetis identifikacias;

bavSvsa da misTvis momsaxurebis SesaZlo mimwodebel organizaciebs Soris damakavSi-rebelis rolis Sesrulebas;

bavSvis daxmarebas ojaxis Sesaxeb informaciis mopovebis procesSi;

repatriaciis an ojaxis gaerTianebis SemTxve-vaSi, bavSvis interesebis dacvis uzrunvel-yofas;

sadac mizanSewonilia, ojaxTan kavSiris SenarCunebaSi bavSvis daxmarebas.

kanonmdeblobiT unda ganisazRvros, rom yvela uwyebam da dawesebulebebam socialuri keTildReobis samsaxurSi an sxva kompetentur organoSi registracia da avtorizacia unda gaiaros da rom am moTxovnis darRveva aris danaSauli da isjeba kanoniT. avtorizacia standartuli kriteriumebis mixedviT ufle-bamosilma organom unda mianiWos da regularulad Seamowmos am standartebis dacva. es kriteriumebi minimum Semdeg faqtorebs unda iTvaliswinebdes: organos an dawesebulebis miznebi, funqcionireba,

104

1. formalur mzrunvelobaze

pasuxismgebeli uwyebebi da

dawesebulebebi

105

a)

b)

g)

d)

e)

v)

z)

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 23: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

23

TanamSromelTa ayvana da kvalifikacia, zrunvis pirobebi da finansuri resursebi da menejmenti.

yvela uwyebas da dawesebulebas politikisa da praqtikis werilobiTi ganacxadi unda gaaCndes, romelic winamdebare saxelmZRvanelos princi-pebTan iqneba SesabamiSobaSi da romelic mkafiod gansazRvravs uwyebis/dawesebulebis miznebs, politikas, meTodebs da am miznebis miRwevis uzrunvelyofis mizniT kvalificiuri da Sesaferisi mzrunvelebis ayvanis, monitoringis, zedamxedvelobisa da Sefasebis standartebs.

yvela uwyebam da dawesebulebam unda SeimuSavos qcevis kodeqsi, romelic winamdebare saxelmZRvanelos principebTan iqneba Sesabamiso-baSi, da romelic TiToeuli profesionalisa da, gansakuTrebiT, mzrunvelis rols gansazRvravs da gundis nebismieri wevris mier savaraudo darRvevis SemTxvevaSi angariSgebis mkafio procedurebs moicavs.

bavSvze zrunvis Canawerebi unda iyos sruli, ganaxlebuli, konfidencialuri, saidumlo da unda Seicavdes informacias TiToeuli bavSvis miRebisa da gaSvebis da zrunvis qveS maTi moTavsebis formis, Sinaarsisa da detalebis Sesaxeb, aseve yvela Sesabamis saidentifikacio documents da sxva pirad informacias. bavSvis Sesaxeb Canaweri unda moicavdes informacias misi ojaxis Sesaxeb, aseve regularul Sefasebaze dafuZnebul angariSebs. es Canaweri bavSvs alternatiuli zrunvis mTeli periodi ganmavlo-baSi unda gayves da mas bavSvis zrunvaze pasuxis-mgebeli profesionalebi unda gaecnon.

zemoT naxsenebi Canawerebi SeiZleba bavSvisTvis, aseve mSoblebisa an meurveebisTvis iyos xelmisawvdomi, piradi informaciisa da konfidencialurobis dacvaze bavSvis uflebis farglebSi, roca es mizanSewonilia. CanawerTan gacnobamde, gacnobisas da Semdeg Sesabamisi fsiqologiuri daxmareba unda iyos xelmisawvdomi.

106

107

108

109

110

111

zrunvis dafinansebis forma arasdros ar unda iyos imgvari, rom uwyebis an dawesebulebis mier aucilebobis gareSe bavSvis datoveba an zrunvis qveS misi xangrZlivi moTavseba waaxalisos.

alternatiuli zrunvis ganxorcielebis administrirebis Sesaxeb yovlismomcveli da ganaxlebuli Canawerebi unda arsebobdes, maT Soris detaluri dokumentebi zrunvis qveS myof yvela bavSvze, dasaqmebul TanamSromlebsa da finansur gadaricxvebze.

alternatiuli zrunvis yvela ganmxorciele-bels TiToeuli bavSvis Sesaxeb informaciis konfidencialurobis mkafio politika unda gaaCndes, romelsac yvela mzrunveli icnobs da emorCileba.

112

formalur zrunvaze

pasuxismgebeli uwyebebi da

dawesebulebebi

winamdebare saxelmZRvanelo principebi gansa-zRvravs regulatorul CarCos, romelic zrunvis ganmxorcieleblebis, zrunvis dawesebulebebis da individualuri mzrunvelebis avtorizaciis, monitoringisa da angariSvaldebulebis proces-Si saxelmwifos pasuxismgeblobas usvams xazs.

erovnuli politika:

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika zrunvis ganmxorcielebeli uwyebebisa da dawesebulebebis avtorizacias, maT Soris moTxovnas, warmodgenili iyos TanamSromlebis ayvanis, maTi qcevisa da monitoringis, zrunvis standartebis da cudi mopyrobis dafiqsirebis politika?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvis ganmxorcieleblebs ganaxlebuli Canawerebis qonas, am Canawerebis konfidencialu-robas da, saWiroebis SemTxvevaSi, am Canawerebze bavSvebis xelmisawvdomobis xelSewyobas?

.. adgens Tu ara erovnuli politika dasaqmebis minimalur standartebs, raTa mzrunvelebisa da sxva TanamSromlebisaTvis Sesabamisi samuSao pirobebi, adekvaturi anazRaureba da, Sesaba-misad, maTi motivacia da kadrebis SenarCuneba uzrunvelyos?

.. adgens Tu ara erovnuli politika krite-riumebs, romelic mzrunvelebis personaluri ganviTarebisa da Sesabamis sakiTxebze (maga-liTad, bavSvis dacvis kanonmdebloba, bavSvis uflebebi, SezRudvebis mizanSewonili gamoye-neba, bavSvis ganviTarebis sakiTxebi da specialuri saWiroebebis mqone bavSvebi) treningebis meSveobiT zrunvis standartebis SenarCunebas uzrunvelyofs?

Page 24: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

24

zrunvis formebi

saWiroebisa da Sesabamisobis principis gaTvaliswinebas da TiToeuli SemTxvevis cal-calke ganxilvis moTxovnas mivyavarT sxvadasxva zrunvis formebis arsebobis saWiroebamde, raTa uzrunvelyofili iyos reagirebis moqniloba.

erovnuli politika:

.. aris Tu ara erovnuli politika proaqtiuli, raTa ganaviTaros, waaxalisos da mxari dauWiros Svilobilobis da ojaxze dafuZ-nebuli zrunvis sxva formebis mzard xelmisawv-domobasa da gamoyenebas?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika Temis saWiroebebis Sesabamisad da Temze dafuZ-nebuli Svilobilobis sistemis ganviTarebas?

.. iZleva Tu ara erovnuli politika mSvileblebsa da Svilobilobis uzrunvelmyof organizaciebTan Sesabamisi da gulwrfeli konstultaciebis gavlis saSualebas, raTa maT Sesabamis politikaze iqonion gavlena?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika, rom instituciuri zrunva sakmarisad individualuri zrunvis saSualebas iZleva - patara jgufebSi, kvalificiuri da sakmarisi raodenobis TanamSromlebiT?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika damcav meqanizmebs, raTa instituciuri zrunva mxolod Sesabamis pirobebSi iyos gamoyenebuli da rom mzrunvelebis mier bavSvis miRebis aqtiuri mcdeloba, magaliTad, dafinansebis uzrunvelsayofad, aikrZalos?

113

114

115

116

117

2. Svilobiloba

118

rogorc kargi praqtikis magaliTi, yvela uwyebam da dawesebulebam unda uzrunvelyos, rom bavSvebTan pirdapiri kontaqtis mqone mzrunve-lebma da sxva TanamSromlebma samsaxurSi ayvanamde Sesabamisi da yovlismomcveli Sefaseba gaiaron, raTa dadgindes, Tu ramdenad Sesaferisebi arian isini bavSvebTan samuSaod.

uwyebebsa da dawesebulebebSi dasaqmebuli mzrunvelebis samuSao pirobebi, maT Soris anazRaureba, unda iyos imgvari, rom maqsimalurad uzrunvelyos motivacia, samsaxuriT kmayofileba da samsaxurSi darCenis survili da, Sesabamisad, mzrunvelebis ganwyoba, maqsimalurad Sesabamisad da efeqturad Seasrulon sakuTari roli.

mSobelTa zrunvas moklebuli bavSvebis uflebebis da gansakuTrebiT rTul mdgomareobaSi myofi bavSvebis (gadaudebeli ganTavsebis an Cveuli sacxovrebeli garemos gareT ganTavsebis qveS myofi bavSvebi) specifikuri saWiroebebis Sesaxeb treningi yvela mzrunvelma unda gaiaros. uzrunvelyofili unda iyos mzrunvelTa kulturuli, socialuri, genderuli da religiuri gansxvavebuloba. saxelmwifoebma am debulebebis ganxorcielebis xelSewyobis mizniT msgavsi profesionalebi Sesabamisi resursebiT unda uzrunvelyon da maT aRiarebas Seuwyon xeli.

sadac mizanSewonilia, uwyebebma da dawesebulebebma unda uzrunvelyon mzrunvelebis mzadyofna, reagireba moaxdinon bavSvis individualur saWiroebebze, gansakuTrebiT aiv/SidsiT an sxva qronikuli fizikuri Tu fsiqologiuri daavadebis SemTxvevaSi da fizikurad an gonebrivad unarSezRuduli bavSvebis SemTxvevaSi.

uflebamosilma organom an uwyebam unda gansazRvros sistema da Sesabamisad gadaamzados TanamSromlebi, raTa maT bavSvis saWiroebebis potenciuri mSvileblebis SesaZleblobebsa da resursebTan Sesabameba da am procesisaTvis yvela mxaris momzadeba SeZlon.

alternatiuli zrunvis yvela ganmxor-cielebels TiToeuli bavSvis Sesaxeb informaciis konfidencialurobis mkafio politika unda gaaCndes, romelsac yvela mzrunveli icnobs da emorCileba.

mSvileblebisaTvis specialuri momzadebis,

rTul qcevasTan gamklavebis, maT Soris, konfliqtis mogvarebis meTodebisa da dazianebis an TviT-dazianebis Tavidan acilebis RonisZiebebis Sesaxeb treningi uwyebebisa da dawesebulebebis yvela mzrunvelma unda gaiaros.

119

120

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 25: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

25

mxardaWeris da fsiqologiuri daxmarebis momsaxureba unda SemuSavdes da regularuli intervalebiT unda miewodos ganTavsebamde, ganTavsebisas da ganTavsebis Semdeg.

Svilobilobis uwyebebisa da mSobelTa mzrunvelobas moklebul bavSvebTan urTierTobis sxva institutebis farglebSi, mzrunvelebs politikaze gavlenis moxdenis mizniT sakuTari azris dafiqsirebis SesaZlebloba unda hqondeT.

mSvileblebis asociaciebis Seqmna unda waxalisdes, rac urTierTdaxmarebas da politikisa da praqtikis ganviTarebas Seuwyobs xels.

instituciuri dawesebulebebi unda iyos patara, bavSvis uflebebsa da saWiroebebze morgebuli da maqsimalurad miaxloebuli ojaxur an patara jgufis mdgomareobas. zogadad, maTi mizani droebiTi zrunvis aRmoCena da bavSvis ojaxSi reintegraciis aqtiuri mxardaWera unda iyos; an, Tu es SeuZlebelia, alternatiul ojaxur garemoSi bavSvze stabiluri zrunvis uzrun-velyofa - Svilad ayvanis an islamuri samarTlis kafalas saSualebiT, sadac es mizanSewonilia.

aucileblobis SemTxvevaSi, unda gatardes zomebi, rom bavSvi, romelic mxolod dacvas da alternatiul zrunvas saWiroebs sisxlis samarTlebrivi sistemis qveS myofi bavSvebisagan gancalkevebiT ganTavsdes.

uflebamosilma erovnulma an adgilobrivma uwyebam instituciaSi bavSvis miRebis proceduris mkacri Semowmeba unda daawesos, raTa uzrunvel-yos, bavSvis miReba mxolod Sesabamis SemTxvevebSi.

saxelmwifoebma instituciur dawesebulebaSi mzrunvelebis sakmarisi raodenoba unda uzrunvelyon, raTa bavSvebs sakmarisi indivi-dualuri yuradReba daeTmos da, sadac SesaZlebelia, bavSvs konkretul mzrunvelze damokidebulebis ganviTarebis SesaZlebloba hqondes. mzrunvelebi dawesebulebaSi imgvarad unda iyvnen warmodgenilni, rom dawesebulebis miznebi da amocanebi efeqturad ganaxorcielon da bavSvis dacva uzrunvelyon.

kanonmdebloba, politika da regulaciebi uwyebebis, dawesebulebebisa da calkeuli pirebis mier maTTan ganTavsebisaTvis bavSvebis mozidvas unda krZalavdes.

zrunvis ganxorcielebaSi CarTuli uwyebebi, dawesebulebebi da profesionalebi konretuli

121

122

g. instituciuri dawesebulebebi

123

124

125

126

127

d. Semowmeba da monitoringi

128

sajaro organos winaSe unda iyvnen angariSval-debulebi, romelmac xSiri Semowmebebi unda uzrunvelyos - rogorc ganrigis mixedviT, aseve moulodneli vizitebi, TanamSromlebTan da bavSvebTan diskusia da maTze dakvirveba.

maqsimaluri SesaZleblobis da mizanSewoni-lobis farglebSi, Semowmebis funqcia zrunvis g a n m xorcieleb elTa g ada mz adeb a s a d a SesaZleblobaTa ganviTarebis komponents unda moicavdes.

saxelmwifoebs unda mieceT stimuli, uzrunvelyon monitoringis damoukidebeli meqanizmis arseboba, adamianis uflebebis damcveli erovnuli institutebis statusis principis (parizis principis) gaTvaliswinebiT. monitoringis meqanizmi bavSvebisTvis, mSoblebisa da mSobelTa mzrunvelobas moklebul bavSvze pasuxismgebeli pirebisaTvis advilad xelmisawvdomi unda iyos. monitoringis meqanizmis funqciebi unda moicavdes Semdegs:

alternatiuli zrunvis yvela formis qveS myof bavSvebTan pirispiri konsultacia, bavSvebze zrunvis pirobebis monaxuleba da am pirobebSi bavSvebis uflebebis SesaZlo darRevis faqtebis gamoZieba - saCivris safuZvelze an sakuTari iniciativiT;

mSobelTa zrunvas moklebuli bavSvebis mopyrobis gaumjobesebis mizniT Sesabamisi organoebisaTvis rekomendaciebis miwodeba imis uzrunvelsayofad, rom mopyroba bavSvis dacvis, janrTelobis dacvis, ganviTarebisa da zrunvis Sesaxeb Catarebuli kvlevebis Sedegebs eyrdnoba;

bavSvis uflebebis Sesaxeb konvenciis angariSgebis procesisasTvis damoukidebeli masalis miwodeba, maT Soris, winamdebare saxelmZRvanelos principebis Sesrulebis Sesaxeb bavSvis uflebebis dacvis komitetis winaSe warsadgeni saxelmwifo angariSebis-Tvisac.

uwyebebsa da dawesebulebebs unda gaaCndeT mkafio politika da unda ganaxorcielon SeTanxmebuli procedurebi, romelic bavSvebTan maTi muSaobis gegmiur da aragegmiur dasasruls exeba, raTa zrunvidan gasul bavSvebze Semdgomi dakvirveba da maTTan kavSiri uzrunvelyon. zrunvis periodis ganmavlobaSi, isini sistema-turad bavSvebisaTvis sakuTar Tavze damoki-debulebis swavlebasa da maT TemSi srul integracias unda isaxavdnen miznad - socialuri da cxovrebiseuli unarebis gamomuSavebis gziT,

129

130

e. zrunvis sistemidan gasuli

bavSvebis Semdgomi mxardaWera

131

a)

b)

g)

Page 26: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

26

zrunvis sistemidan

gasasvlelad bavSvis

momzadeba da Semdgomi

mxardaWera

zrunvis sistemidan axalgazrdebis gasvlisas

warmoqmnili sirTuleebis gaTvaliswinebiT,

winamdebare saxelmZRvanelo principebi zrunvis

sistemidan gasasvlelad bavSvis momzadebis da

Semdgomi mxardaWeris CarCos gvTavazobs.

erovnuli politika:

.. iTvaliswinebs Tu ara erovnuli politika bavSvTan konsultaciiT zrunvidan gasvlis droulad dagegmvis saWiroebas?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika zrunvis ganmxorcieleblebs, uzrunvelyon zrunvidan gasasvleli bavSvebis xelmisawv-domoba formalur da profesiul ganaTlebaze, cxovrebiseuli unarebis treningze da damoukidebeli momavlisaTvis aucilebel sxva SesaZleblobebze?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika specifikuri resursebis gamoyofas, magaliTad, konkretuli piri, romelic zrunvidan gasasvlelad momzadebis procesSi da Semdgom bavSvs rCeviT daexmareba?

.. mxars uWers Tu ara erovnuli politika, rom alternatiuli zrunvis ganmxorcieleblebma zrunvidan gasuli bavSvebis mimarT e.w. “Ria karis” politika awarmoon, anu bavSvebs yofil mzrunvelebTan stumroba da kontaqtisSenarCuneba SeeZloT?

romelic adgilobrivi Temis cxovrebaSi monawileobiT ganmtkicdeba.

zrunvidan zrunvis Semdgom safexurze gadasvlis procesma bavSvis sqesi, asaki, mowifuloba da specifikuri pirobebi unda gaiTvaliswinos da, eqspluataciis Tavidan acilebis mizniT, fsiqologiur daxmarebasa da mxardaWeras unda moicavdes. zrunvidan gamsvlelma bavSvebma zrunvis Semdgomi cxovrebis dagegmvaSi monawileoba unda miiRon. specialuri saWiroebis mqone bavSvebs, rogoricaa unarSezRu-duli bavSvebi, Sesabamisi mxardaWeris sistemiT sargebloba unda SeeZloT, maT Soris, arasaWiro institucionalizacia Tavidan unda iyos acilebuli. zrunvis sxvadasxva momsaxurebiT mosargeble bavSvebis, gansakuTrebiT, unarSezR-uduli bavSvebis, dasaqmebisaTvis sajaro da kerZo seqtorisaTvis garkveuli wamaxalisebeli meqaniz-+mebi da stimuli unda arsebobdes.

sadac SesaZlebelia, sagangebo Zalisxmeva unda daeTmos TiToeuli bavSvisaTvis specialuri adamianis mimagrebas, vinc zrunvidan gasvlisas bavSvis damoukideblobas Seuwyobs xels.

zrunvidan gamsvleli da gasuli axalgazrdebis xelmisawvdomoba socialuri, iuridiuli da jandacvis momsaxureobaze, aseve Sesaferisi finansuri mxardaWera uzrunvelyo-fili unda iyos.

winamdebare saxelmZRvanelos principebi yvela sajaro da kerZo uwyebas da pirs exeba, vinc zrunvis misaRebad bavSvis sazRvargareT gadayvanaSi aris CarTuli, iqneba es samedicino momsaxurebis misaRebad, droebiT, Tu nebismieri sxva mizezis gamo.

132

133

134

135

136

137

zrunvis Semdgomi pirobebi jer kidev zrunvis qveS yofnisas rac SeiZleba adre unda momzaddes da yvela SemTxvevaSi, bavSvis zrunvidan gasvlamde didi xniT adre.

mimdinare saganmanaTleblo da profesiuli ganaTlebis SesaZlebloba zrunvidan gamsvleli axalgazrdebisaTvis cxovrebiseuli unarebis SeZenis procesis nawili unda iyos, raTa maT finansuri damoukideblobis mopovebasa da sakuTari Semosavlis gamomuSavebaSi daexmaros.

VIII. zrunva samSoblodan

imigrirebul bavSvebze

a. zrunvis misaRebad bavSvis

sazRvargareT gadayvana

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 27: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

27

sazRvargareT myofi

bavSvebi

winamdebare saxelmZRvanelos principebi xazs usvams, rom sazRvargareT myofi bavSvebi mimReb qveyanaSi zrunvisa da dacvis igive doniT unda sargeblobdnen, rogorc am qveynis moqalaqe bavSvebi.

erovnuli politika:

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika s ab aJosa da s a i m igracio s ams axurebis TanamSromelTa Sesabamis gadamzadebas, raTa maT sazRvargareT myofi bavSvis saWiroebebze reagirebisas saWiro sensitiuroba gamoavlinon?

.. avaldebulebs Tu ara erovnuli politika Sesabamis da monawile uwyebebsa da departamentebs, rogoricaa saimigracio samsaxuri, socialuri samsaxuri da policia, sistematuri kavSiri hqodenT erTmaneTTan?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika pasuxismgebeli piris an uwyebis daniSvnas, romelic zrunvasa da/an imigraciasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis procesSi bavSvis warmomadgenlobas da mxardaWeras ganaxorcielebs?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika, rom sazRvargareT myofi bavSvebisaTvis alternatiuli zrunvis formebi bavSvis eTnikur, kulturul da religiur wamomavlobas Seesabameba da iTvalis-winebs?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika diplomatiuri an sxva sagamoZiebo arxebis gamoyenebis gziT, warmoSobis qveyanaSi bavSvis dabrunebamde an ojaxTan gaerTianebamde riskis Sefasebas?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika sakmarisi damcavi meqanizmebis arsebobas, raTa sxva mdgradi RonisZiebebis gatarebamde, rogoricaa gaSvileba, bavSvis mSoblebTan, ojaxTan da sxva Cveul mzrunvelebTan gaerTianebis yvela mcdeloba amoiwuros?

138

139

b. sazRvargareT myof bavSvze zrunvis

uzrunvelyofa

140

141

142

143

144

145

saxelmwifoebma unda uzrunvelyon, rom maspinZel qveynebSi dawesebul standartebTan mzrunvelebis SerCevis kriteriumebze, zrunvis xarisxsa da Semdgomi Semowmebis Sesabamisobaze, aseve msgavsi sqemebis moqmedebis zedamxedvelobasa da monitoringze pasuxismgebloba konkretul uwyebas daakisron.

Sesabamisi saerTaSoriso TanamSromlobis uzrunvelyofis da msgavs SemTxvevebSi bavSvis dacvis mizniT, saxelmwifoebs movuwodebT, SeuerTdnen an ratificireba gaukeTon 1996 wlis 19 oqtombris haagis konvencias mSoblebis pasuxis-mgeblobis da bavSvis dacvis RonisZiebebis mizniT iurisdiqciis, Sesabamisi kanonmdeblobis, aRiarebis, aRsrulebisa da TanamSromlobis Sesaxeb.

winamdebare saxelmZRvanelos principebi, iseve, rogorc sxva saerTaSoriso debulebebi, yvela sajaro da kerZo uwyebas da pirs exeba, vinc nebismieri mizezis gamo zrunvis misaRebad bavSvis sazRvargareT gadayvanaSi monawileobs.

marto myofi an gancalkevebuli bavSvebi, romlebic ukve sazRvargareT arian, dacvisa da zrunvis arsebiTad iseTive doniT unda sargeblobdnen, rogorc am qveynis moqalaqe bavSvebi.

marto myof an gancalkevebul bavSvebs, maT Soris maT, vinc qveyanaSi araregularulad Camodis, mxolod qveyanaSi Semosvlisa da darCenis wesebis darRvevisaTvis Tavisufleba ar unda aRekveToT.

trefikingis msxverpli bavSvebi policiam ar unda daakavos da iZulebis wesiT ukanono saqmianobaSi maTi CarTulobis gamo ar unda daisajon.

marto myofi bavSvis identifikaciisTanave, s a x elmw ifoebs movuwodebT , statusis gansazRvrisa da gadawyvetilebis miRebis procesSi bavSvs dauniSnon meurve, an, saWiroebis SemTxvevaSi, warmomadgenloba bavSvze zrunvasa da mis keTildReobaze pasuxismgebel organizacias daekisros.

zrunvis Sesabamisi formis gansazRvrisas, marto myofi an gancalkevebuli bavSvebis mravalferovneba da gansxvavebuloba (eTnikuri warmomavloba, warmoSobis qveyana, kulturuli an religiur mravalferovneba) saTiTao SemTxvevis ganxilvisas unda iyos gaTvaliswinebuli.

Page 28: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

28

146

147

148

149

150

151

152

marto myofi an gancalkevebuli bavSvis zrunvis qveS moTavsebisTanave, misi ojaxis mosaZebnad da ojaxuri javSirebis aRsadgenad yvela RonisZieba unda gatardes, roca es bavSvis interesebidan gamomdinareobs da am procesSi CarTulebs safrTxes ar uqmnis.

bavSvis uflebebis maqimalurad dacvis principiT marto myofi an gancalkevebuli bavSvis momavlis dagegmvisas, Sesabamisi saxelmwifo da socialuri samsaxuris organoebi yvelanairad unda ecadon, moipovon informacia da dokumentacia warmoSobis qveyanaSi bavSvis riskis da socialuri da ojaxuri pirobebis Sesafaseblad.

marto myofi an gancalkevebuli bavSvebi maTi warmoSobis qveyanaSi ar unda dabrundnen:

Tu, riskisa da usafrTxoebis Sefasebis Sedegad gamoikveTa, rom bavSvis usafrTxoeba SieZleba safrTxis qves dadges;

manam, sanam warmoSobis qveyanaSi Sesabamisi mzrunveli, rogoricaa mSobeli, sxva naTesavi, sxva mozrdili mzrunveli an saxelmwifo uwyeba da avtorizirebuli uwyeba an dawesebuleba ar daTanxmdeba da ar SeeZleba bavSvze pasuxis-mgeblobis aReba da bavSvisTvis Sesabamisi zrunvisa da dacvis uzrunvelyofa;

Tu, sxva mizezebis gamo, uflebamosili uwyebis mier Catarebuli Sefasebis Sedegad dadgindeba, rom es bavSvis interesebidan ar gamomdina-reobs.

zemoxsenebuli miznebis gaTvaliswinebiT, saxelmwifoebs , regionebs , adgilobriv xelisuflebebsa da samoqalaqo sazogadoebis asociaciebs Soris TanamSromlobas xeli unda Seewyos, gaZlierdes da ganmtkicdes.

sakonsulo momsaxurebis, an, aseTis SeuZleblobis SemTxvevaSi, warmoSobis qveynis kanonieri warmomadgenlis efeqturi CarTuloba gaTvaliswinebuli unda iyos, roca es bavSvis interesebidan gamomdinareobs da bavSvs an mis ojaxs safrTxes ar Seuqmnis.

marto myofi an gancalkevebuli bavSvis gaSvileba an islamuri samarTlis kafala Sesaferis pirvelad alternativad ar unda iyos ganxiluli.

a)

b)

g)

marto myofi an gancalkevebuli bavSvis keTildReobaze pasuxismgebelma pirebma da uwyebebma bavSvsa da mis ojaxs Soris regularul komunikacias unda Seuwyon xeli, garda im SemTxvevebisa, roca es bavSvis survils ewinaaRmdegeba an misi interesebidan ar gamomdinareobs.

saxelmwifoebs movuwodebT, es alternativa mxolod mas Semdeg ganixilon, rac bavSvis mSoblebis, misi ojaxis an Cveuli mzrunvelebis adgilsamyofelis dadgenis RonisZiebebi amoiwureba.

winamdebare saxelmZRvanelos principebi bunebrivi da adamianis mier gamowveuli katastrofebis, maT Soris saerTaSoriso da Sida SeiaraRebuli konfliqtebis da sagareo okupaciis drosac unda moqmedebdes. sagangebo mdgomareobis dros mSobelTa zrunvas moklebuli bavSvebis saxeliT momuSave organizaciebs movuwodebT, winamdebare saxelmZRvanelos principebTan Sesabamisad imuSavon.

msgavs SemTxvevebSi, saxelmwifo an de faqto xelisufleba, saerTaSoriso sazogadoeba da yvela adgilobrivi, erovnuli, ucxouri da saerTaSo-riso saagento, romelic bavSvebze orientirebul momsaxurebas eweva an apirebs, msgavsi momsaxureba gaswios, gansakuTrebuli yuradRebiT unda iyos, raTa;

uzrunvelyos, rom marto myof an gancalkevebul bavSvTan urTierTobis mqone yvela uwyeba da piri aris saTanadod gamocdili, momzadebuli, moxerxebuli da aRWurvili; SeimuSavos, rogorc saWiroa, droebiTi da

grZelvadiani ojaxze dafuZnebuli zrunvis formebi;

gamoiyenos instituciuri mzrunveloba rogorc mxolod droebiTi RonisZieba manam, sanam ojaxze dafuZnebuli zrunva ar SemuSavdeba;

akrZalos axali instituciis dafuZneba, romelic bavSvebis did jgufze zrunavs - rogorc droebiT, aseve grZelvadiani perspeqtivaSi;

aRkveTos bavSvebis sazRvrebs miRma gada-adgileba, garda 160-e paragrafSi aRwerili SemTxvevebisa;

savaldebulo gaxados TanamSromloba ojaxis moZiebisa da ojaxTan reintegraciis mizniT.

IX. zrunva sagangebo

mdgomareobis dros

a. saxelmZRvanelos principebis

gamoyeneba

153

154

a)

b)

g)

d)

e)

v)

bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

Page 29: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

29

bavSvis ojaxisgan daSorebis

prevencia

155

156

b. mzrunvelobis formebi

157

158

159

160

161

organizaciebma da xelisuflebam yvela Rone unda ixmaron, raTa ojaxisgan an pirveladi mzrunvelisgan bavSvis gancalkeveba ar moxdes, Tu es bavSvis interesebidan ar gamomdinareobs; da unda uzrunvelyon, rom ojaxebis nacvlad mxolod bavSvebisaTvis momsaxurebisa da benefitebis miwodebis gamo maTi qmedebebi iribad ojaxis gancalkevebas ar uwyobdes xels.

bavSvis mSoblebis an sxva pirveladi mzrunvelis mier inicirebuli gancalkeveba Semdegnairad unda aRikveTos:a) ZiriTad sakvebze da medikamentebze da sxva momsaxurebaze, maT Soris, ganaTlebaze, xeli yvela ojaxs unda miuwvdebodes;b) instituciuri zrunvis ganviTareba unda SeizRudos da mxolod absoluturi saWiroebis SemTxvevaSi unda iyos gamoyenebuli.

adgilobriv konteqstSi bavSvze zrunvisa da dacvis sakiTxebis monitoringisa da reagirebis procesSi Temebs ufro aqtiuri rolis Sesasruleblad xeli unda Seewyos.

vinaidan marto myofi an gancalkevebuli bavSvi Zaladobis da eqspluataciis ufro maRali riskis qveS imyofeba, maTi dacvis uzrunvelyofis mizniT gaTvaliswinebuli unda iyos mzrunvelebis monitoringi da mxardaWera.

garkveuli periodis ganmavlobaSi ojaxTan reintegraciis SeuZleblobis SemTxvevaSi an Tu es bavSvis interesebis sawinaaRmdegod CaiTvleba, unda gamoiZebnos stabiluri da myari gadawyveta, rogoricaa gaSvileba an islamuri samarTlis kafala; Tu es ver moxerxda, sxva grZelvadiani alternativebi unda iyos ganxiluli, rogoricaa Svilobiloba an instituciuri zrunvis qveS moTavseba, maT Soris - jgufuri saxlebi da zedamxedvelobis qveS arsebuli sxva sacxovrebeli pirobebi.

bavSvis Temis SigniTve bavSvze zrunva, maT Soris, Svilobiloba, unda waxalisdes, radgan es socializaciisa da ganviTarebis gangrZobadobas uzrunvelyofs.

alternatiuli zrunvis mizniT sagangebo mdgomareobis dros bavSvebi sxva qveyanaSi ar unda gadaiyvanon, garda janmrTelobis, samedicino an usafrTxoebis mizezebiT gamowveuli droebiTi SemTxvevebisa. aseT SemTxvevaSi, es bavSvis saxlTan rac SeiZleba axlos unda iyos, maT Tan mSobeli an maTTvis nacnobi mzrunveli unda axldes da dabrunebis mkafio gegma unda SemuSavdes.

bavSvebi sagangebo

mdgomareobis dros

winamdebare saxelmZRvanelo principebi yvela saga-ngebo mdgomareobis dros unda iyos gamoyenebuli da nebismieri sxva mudmivi alternativis gatarebamde mTavar mizans bavSvebis mokvleva da maTi maqsimalurad ojaxTan gaerTieneba unda warmoadgendes.

erovnuli politika:

.. moiTxovs Tu ara erovnuli politika sagangebo SemTxvevebSi daxmarebis aRmomCeni adgilobrivi da saerTaSoriso uwyebebisgan, iqonion mkafio politika, romelic ojaxebisa da Temis erTianad mxardaWeras da bavSvebis dacvasa da maTze zrunvas iTvaliswinebs?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika saxelmwifos mxridan gancalkevebuli bavSvebis registraciis zedamxedvelobas, raTa mopovebuli monacemebi iyos konfidencialuri, saidumlo da ojaxTan gaerTianebis mizniT gamoyenebuli?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika Temze dafuZnebuli zrunvis sxvadasxva formebis ganviTarebas, romelic pasuxobs im bavSvebis gansxvavebul saWiroebebs, visi ojaxTan gaerTianeba SeuZlebelia?

.. uzrunvelyofs Tu ara erovnuli politika sakmaris damcav meqanizmebs, raTa sxva mdgrad gadawyvetilebaze, magaliTad, gaSvilebaze, yuradRebis SeCereba mxolod bavSvebis ojaxTan gaerTianebis yvela Zalisxmevis amowurvis Semdeg moxdes?

Page 30: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

30 bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo

g. ojaxis mokvleva da reintegracia

162

163

164

165

166

167

nebismier sagangebo SemTxvevaSi marto myofi an gancalkevebuli bavSvis identificireba, registracia da dokumentacia prioritets warmoadgens da rac SeiZleba swrafad unda moxdes.

registracia am sferoSi gamocdilebis mqone da am sferoze pasuxismgebeli saxelmwifo organoebis da amisTvis sagangebod gamoyofili uwyebebis mier an maTi pirdapiri zedamxedvelobis qveS unda xorcieldebodes.

Segrovebuli informaciis konfidencialuroba daculi unda iyos da informaciis usafrTxod gadacemisa da Senaxvis sistemebi unda arsebobdes. informacia mxolod ojaxis mokvlevis, reinteg-raciis da zrunvis mizniT Sesabamisi mandatebis mqone uwyebebs Soris unda gaziardes.

ojaxis wevrebis an ZiriTadi kanonieri an Cveuli mzrunvelebis mokvlevis procesSi CarTuli yvela piri da uwyeba koordinirebulad unda moqmedebdes, iyenebdes standartul formebs da urTierTSesabamis proceduras, sadac es SesaZlebelia. maT unda uzrunvelyon, rom maTi moqmedeba bavSvs da sxvebs safrTxes ar Seuqmnis.

urTierTobebis validuroba da bavSvis da ojaxis wevrebis survili, gaerTiandnen, yvela bavSvis SemTxvevaSi unda gadamowmdes. arcerTma qmedebam, rogoricaa gaSvileba, saxelis Secvla an ojaxis savaraudo adgilmdebareobidan moSorebul adgilas gadayvana, ojaxTan SesaZlo reinteg-racias safrTxe ar unda Seuqmnas, manam, sanam ojaxis mokvlevis yvela Rone ar amoiwureba.

bavSvis ganTavsebis yvela Canaweri unda gakeTdes da Seinaxos usafrTxo da saidumlo pirobebSi, raTa momavalSi ojaxis gaerTianebi-saTvis xelis Sewyoba SesaZlebeli iyos.

Page 31: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

31

sasargeblo bmulebi

gaeros bavSvis uflebaTa konvencia (UNCRC):

konvenciis sruli teqsti:

sabavSvo versia:

konvencia Tqvens enaze:

bavSvis uflebebisa da keTildReobis afrikuli qartia

evropis sabWos rekomendacia(2005)5 instituciur dawesebulebebSi mcxovrebi bavSvebis uflebebis Sesaxeb

(airCieT 'children in residential institutions'; xelmisawvdomia inglisur, rusul, berZnul, polonur, estonur, litvur, islandiur, Cexur da serbul enebze)

“xarisxi bavSvebisaTvis” standarti (Q4C) -

evropis sabWo da SOS bavSvTa soflebi - saerTaSoriso: “bavSvebi da mozrdilebi zrunvis qveS- aRmoaCine Seni uflebebi” -

saerTaSoriso organizacia SOS bavSvTa sofeli -

saerTaSoriso socialuri samsaxuri -

bavSvis uflebebis konvenciaze momuSave arasamTavrobo organizaciaTa jgufi -

bavSvis uflebebis sainformacio qseli

ukeTesi zrunvis qseli -

gaeros bavSTa fondi (UNICEF) -

ukeTesi zrunvis qseli da UNICEF: formaluri zrunvis qveS myofi bavSvebisaTvis indikatorebis gazomvis saxelmZRvanelo

http://www2.ohchr.org/english/law/crc.htm

http://www.unicef.org/voy/media/rights_leaflet.pdf

http://www.unicef.org/voy/explore/rights/explore_2781.html

http://www.africa-union.org/child/home.htm

http://www.coe.int/familypolicy

http://www.quality4children.info

http://www.coe.int/t/transversalprojects/children/News/enfants%20institution/text%20flyer_en.asp

http://www.sos-childrensvillages.org

http://www.iss-ssi.org/

http://www.childrightsnet.org/

(CRIN) - http://www.crin.org

http://crin.org/bcn/

http://www.unicef.org

http://www.crin.org/BCN/details.asp?id=19618&themeID =1001&topicID =1011

monacemebi gamocemis Sesaxeb

gamomcemeli:

saerTaSoriso organizacia“es-o-es bavSvTa sofeli”programis ganviTarebaherman g. maineris q. #516020 insbruki, avstriatel: +43/1/310 23 98faqsi: +43/1/3 10 23 98 20 el. misamarTi:

el. misamarTi: [email protected] www.sos-childrensvillages.org

pasuxismgebeli pirebi:

Sinaarsi - qristian poSi

grafikuli dizaini:

saerTaSoriso organizacia “es-o-es bavSvTa sofeli”

generaluri asambleis reproduqciis nebarTva (A/ RES/64/142) ufasod gaicema gaeros mier.

komerciuli gamoyeneba nebadarTuli ar aris.

gamocemis TariRi: 2010 wlis noemberi

Page 32: bavSvze zrunvis alternatiuli formebis saxelmZRvanelo · sasurvelia, rom bavSvi rac SeiZleba axlos iyos Tavis mudmiv sacxovrebelTan, raTa gauadvildes ojaxTan kontaqti da SesaZlo reintegracia

WWW.SOS-CHILDRENSVILLAGES.ORG