12
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #3. marti. 2015. C M Y K universitetSi reqtoris arCevnebi ganmeorebiT Catardeba baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi reqtoris arCevnebi gaimarTa. universitetis saarCevno komisiis oqmis sa- fuZvelze, vercerTma kandidatma akademiuri sabWos siiTi Semadgenlobis umravlesobis - 5 xma ver daagrova, ar gamovlinda saukeTeso Sedegebis mqone 2 kandidati da Sesabamisad ar Catarda meore turi. akademiurma sabWom mii- Ro gadawyvetileba reqtoris ganmeorebiTi arCevnebis gamocxadebis Sesaxeb. saarCevno komisiaSi 8 kandidati iyo daregistrirebuli: ramaz xalvaSi, irakli ba- ramiZe, malxaz nakaSiZe, manuCar loria, besik beriZe, anTaz qiqava, marina giorgaZe, rostom beriZe. kenWisyraSi mo- nawileoba mxolod 6-ma kandidatma miiRo. konkursantma rostom beriZem 13 marts saarCevno komisias kandidaturis moxsnis gancxadebiT mimarTa, xolo besik beriZem - arCevne- bis dawyebamde. faruli kenWisyris Sedegad anTaz qiqavam 3 xma daagro- va, irakli baramiZem - 2, manuCar loriam -2, malxaz nakaSiZem - 1, marina giorgaZem - 0, ramaz xalvaSma - 0. baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis reqtorma, alioSa bakuriZem janmrTelobis mdgomareobis gamo gaTavisuflebis Sesaxeb akademiur sabWos 20 ianvars mimarTa. reqtoris Tanamdebobis dasakaveblad arCevnebi 22 ianvars gamocxadda. bsu-s reqtorobis kandidatebi studentebs da profesor- maswavleblebs Sexvdnen universitetis reqtorobis 7 kandidati 55-e auditoriaSi stu- dentebTan erTad profesor-maswavleblebs Sexvda da samoqmedo gegma gaacno. RonisZieba dialogis reJimSi warimarTa, reqtorobis kandidatebma: ramaz xalvaSma, irakli baramiZem, malxaz nakaSiZem, ma- nuCar loriam, besik beriZem, marina giorgaZem da rostom beriZem auditoriis SekiTxvebs upasuxes. diskusia „Tavisufal Jurnalist- Ta saxlis“ proeqtis - „axalgazrdebSi demokratiuli ideebis popu- larizacia“ farglebSi gaimarTa. baTumis SoTa rusTavelis saxelm- wifo universitetis reqtoris arCevnebSi monawileobis misaRebad registracia 8 kandidatma gaiara. ganaTlebis V saerTaSoriso gamofena sagamofeno centr `eqspo-jor- jiaSi~ gamarTul ganaTlebis V sa- erTaSoriso gamofenaSi tradiciu- lad miiRo monawileoba baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni- versitetma. umaRlesi saganmanaT- leblo dawesebulebis turizmis fakultetis dekanis moadgilem me- rab diasamiZem, pressamsaxuris mTavarma specialistma manana Tav- dgiriZem, studentebma: qristine Tofuriam, giga fartenaZem, demid fasieSvilma abiturientebsa da da- interesebul pirebs universitetis saswavlo programebi, 80-wliani is- toria, samecniero proeqtebi, swav- lebis pirobebi, studenturi cxov- reba, gacvliTi da socialuri prog- ramebi gaacnes. Ria karis dReebi - 2015 baTumSi, xuloSi, SuaxevSi, qedaSi, xel- vaCaurSi, qobuleTSi, ozurgeTSi, lanCxuT- Si, CoxataurSi da fo- TSi baTumis SoTa rus- Tavelis saxelmwifo universitetis Ria ka- ris dReebi gaimarTa. umaRlesi saganmanaT- leblo dawesebulebis profesor-maswavleb- lebma da studentebma kerZo da sajaro sko- lebis abiturientebisaTvis universitetis wardgineba gamarTes. meTormete klasis moswavleebs universitetSi swavlebis pirobebi, servisebi, samecniero-kvleviTi saqmianoba, studenturi cxovreba da prioritetebi gaacnes. momaval studentebs universitetis Se- saxeb detaluri informaciis misaRebad bukletebi, saCuqrebi ga- dasces da aqtualur SekiTxvebs upasuxes. Ria karis dReebi proeqt ,,universiteti farTo sazogadoebisTvis“ farglebSi Catarda. qarTvelebisTvis `deda~ marto mSobeli ar aris, qarTveli Tavis enasac `deda enas~ eZaxis, ufross qalaqs – `deda-qalaqs~, mkvidrs da did boZs sax-lisasa – `deda- boZs~, udides da umagres burjs – `deda- burjs~, samTavro azrs – `deda azrs~, guT- nis gamgebel mamakacsac ki – `guTnisde- das~. ramdenad gandidebulia mniSvneloba dedisa, ramdenad gamravalgvarebuli, ga- patiosnebuli, gaZlierebuli, gaRoniere- buli da simkvidrec ki aRniSnulia dedo- biT, amaze meti pativi raRa unda moutanos saxelma! sityva qali gana imodens gvetyvis rasac gveubneba `deda~ da amasTan erTad `kaci~. ilia WavWavaZe dedas dedis CawveTebul cremlze ia amodiso!.. - ase ityodnen Cems yrmobaSi. Cemi soflis tyispirebSi yovel gazafxulze ia bRujeulad amodioda, aremare sul lurjad gada- ibureboda xolme. megona, mTeli qveynis dedebs aq etirnaT, imdeni ia amosuliyo Cemi soflis mSvenier midamoebSi. Zalze mikvirda da Tan saTuTad vkrefdi iebs, me xom TviTeuli ia dedis cremli megona! - uh ramdeni utirnia dedaCems! - qvrivi deda myavda, Savkabiani. iis siyvaruli dedam STamagona, iasaviT spetaki adamiani iyo. TviTonac xom pirveli iebis mosvlis dReebSi gagvSorda... giorgi leoniZe dedis dRes gilocavT

BATUMI 03-2015.qxp

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: BATUMI 03-2015.qxp

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #3. marti. 2015.

C M Y K

universitetSi reqtoris arCevnebi

ganmeorebiT CatardebabaTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetSi reqtoris arCevnebi gaimarTa.

universitetis saarCevno komisiis oqmis sa-

fuZvelze, vercerTma kandidatma akademiuri

sabWos siiTi Semadgenlobis umravlesobis - 5

xma ver daagrova, ar gamovlinda saukeTeso

Sedegebis mqone 2 kandidati da Sesabamisad ar

Catarda meore turi. akademiurma sabWom mii-

Ro gadawyvetileba reqtoris ganmeorebiTi

arCevnebis gamocxadebis Sesaxeb. saarCevno komisiaSi 8 kandidati iyo daregistrirebuli: ramaz xalvaSi, irakli ba-

ramiZe, malxaz nakaSiZe, manuCar loria, besik beriZe, anTaz qiqava, marina giorgaZe, rostom beriZe. kenWisyraSi mo-

nawileoba mxolod 6-ma kandidatma miiRo. konkursantma rostom beriZem 13 marts saarCevno komisias kandidaturis

moxsnis gancxadebiT mimarTa, xolo besik beriZem - arCevne-

bis dawyebamde.

faruli kenWisyris Sedegad anTaz qiqavam 3 xma daagro-

va, irakli baramiZem - 2, manuCar loriam -2, malxaz nakaSiZem

- 1, marina giorgaZem - 0, ramaz xalvaSma - 0.

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis

reqtorma, alioSa bakuriZem janmrTelobis mdgomareobis

gamo gaTavisuflebis Sesaxeb akademiur sabWos 20 ianvars

mimarTa. reqtoris Tanamdebobis dasakaveblad arCevnebi 22

ianvars gamocxadda.

bsu-s reqtorobis kandidatebi

studentebs da profesor-

maswavleblebs Sexvdnen

universitetis reqtorobis 7 kandidati 55-e auditoriaSi stu-

dentebTan erTad profesor-maswavleblebs Sexvda da samoqmedo

gegma gaacno. RonisZieba dialogis reJimSi warimarTa, reqtorobis

kandidatebma: ramaz xalvaSma, irakli baramiZem, malxaz nakaSiZem, ma-

nuCar loriam, besik beriZem, marina giorgaZem da rostom beriZem

auditoriis SekiTxvebs upasuxes. diskusia „Tavisufal Jurnalist-

Ta saxlis“ proeqtis - „axalgazrdebSi demokratiuli ideebis popu-

larizacia“ farglebSi gaimarTa. baTumis SoTa rusTavelis saxelm-

wifo universitetis reqtoris arCevnebSi monawileobis misaRebad

registracia 8 kandidatma gaiara.

ganaTlebis V saerTaSoriso gamofenasagamofeno centr `eqspo-jor-

jiaSi~ gamarTul ganaTlebis V sa-

erTaSoriso gamofenaSi tradiciu-

lad miiRo monawileoba baTumis

SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-

versitetma. umaRlesi saganmanaT-

leblo dawesebulebis turizmis

fakultetis dekanis moadgilem me-

rab diasamiZem, pressamsaxuris

mTavarma specialistma manana Tav-

dgiriZem, studentebma: qristine

Tofuriam, giga fartenaZem, demid

fasieSvilma abiturientebsa da da-

interesebul pirebs universitetis

saswavlo programebi, 80-wliani is-

toria, samecniero proeqtebi, swav-

lebis pirobebi, studenturi cxov-

reba, gacvliTi da socialuri prog-

ramebi gaacnes.

Ria karis dReebi - 2015baTumSi, xuloSi,

SuaxevSi, qedaSi, xel-

vaCaurSi, qobuleTSi,

ozurgeTSi, lanCxuT-

Si, CoxataurSi da fo-

TSi baTumis SoTa rus-

Tavelis saxelmwifo

universitetis Ria ka-

ris dReebi gaimarTa.

umaRlesi saganmanaT-

leblo dawesebulebis

profesor-maswavleb-

lebma da studentebma

kerZo da sajaro sko-

lebis abiturientebisaTvis universitetis wardgineba gamarTes.

meTormete klasis moswavleebs universitetSi swavlebis pirobebi,

servisebi, samecniero-kvleviTi saqmianoba, studenturi cxovreba

da prioritetebi gaacnes. momaval studentebs universitetis Se-

saxeb detaluri informaciis misaRebad bukletebi, saCuqrebi ga-

dasces da aqtualur SekiTxvebs upasuxes. Ria karis dReebi proeqt

,,universiteti farTo sazogadoebisTvis“ farglebSi Catarda.

qarTvelebisTvis `deda~ marto mSobeli

ar aris, qarTveli Tavis enasac `deda enas~

eZaxis, ufross qalaqs – `deda-qalaqs~,

mkvidrs da did boZs sax-lisasa – `deda-

boZs~, udides da umagres burjs – `deda-

burjs~, samTavro azrs – `deda azrs~, guT-

nis gamgebel mamakacsac ki – `guTnisde-

das~. ramdenad gandidebulia mniSvneloba

dedisa, ramdenad gamravalgvarebuli, ga-

patiosnebuli, gaZlierebuli, gaRoniere-

buli da simkvidrec ki aRniSnulia dedo-

biT, amaze meti pativi raRa unda moutanos

saxelma! sityva qali gana imodens gvetyvis

rasac gveubneba `deda~ da amasTan erTad

`kaci~.

iilliiaa WWaavvWWaavvaaZZee

d e d a sdedis CawveTebul cremlze ia amodiso!.. - ase

ityodnen Cems yrmobaSi.

Cemi soflis tyispirebSi yovel gazafxulze ia

bRujeulad amodioda, aremare sul lurjad gada-

ibureboda xolme.

megona, mTeli qveynis dedebs aq etirnaT, imdeni

ia amosuliyo Cemi soflis mSvenier midamoebSi.

Zalze mikvirda da Tan saTuTad vkrefdi iebs,

me xom TviTeuli ia dedis cremli megona!

- uh ramdeni utirnia dedaCems! - qvrivi deda

myavda, Savkabiani.

iis siyvaruli dedam STamagona, iasaviT spetaki

adamiani iyo. TviTonac xom pirveli iebis mosvlis

dReebSi gagvSorda...

ggiioorrggii lleeoonniiZZee

ddeeddiiss ddRReess ggiillooccaavvTT

Page 2: BATUMI 03-2015.qxp

2 mmaarrttii

akademikosi niko berZeniSvili - 120akademikos niko

berZeniSvilis 120

wlisadmi miZRvnili

samecniero sesia Ca-

tarda baTumis So-

Ta rusTavelis sa-

xelmwifo universi-

tetSi. umaRlesi sa-

ganmanaTleblo da-

wesebulebis niko

berZeniSvilis institutis mkvlevrebma, humanitarul mecnierebaTa fakul-

tetis istoriis arqeologiisa da eTnologiis departamentis profesor-

maswavleblebma da baTumis arqeologiuri muzeumis mecnier-TanamSrom-

lebma konferenciaze moxsenebebi warmoadgines cnobili qarTveli mecnie-

ris cxovrebasa da samecniero moRvaweobaze. momxseneblebma isaubres aka-

demikosis mis mier warmoebuli arqeologiuri gaTxrebis Sedegebze, javaxe-

Tis eqspediciis dRiurebze, istoriuli geografiis, adrefeodaluri xanis

dasavleT saqarTvelos eklesiisa da ruseT-saqarTvelos urTierTobebis

politikur sakiTxebze.

`saswavlo-saaRmzrdelo programa

sabavSvo baRebisTvis~ - treningis

monawileebs sertifikatebi gadaecaTuniversitetis saaqto darbazSi

treningis - ,,saswavlo-saaRmzrdelo

programa sabavSvo baRebisTvis“ mona-

wile 397 aRmzrdelsa da 26 Tavisu-

fal msmenels sertifikatebi gadaeca.

moklevadiani programa ganaTlebis

fakultetTan arsebul pedagogTa

daxelovnebisa da profesiuli gadam-

zadebis centris mier baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo universi-

tetsa da baTumis sabavSvo baRebis ga-

erTianebas Soris gaformebuli xel-

Sekrulebis safuZvelze ganxorciel-

da. programis amoqmedebidan dRemde

universitetis bazaze sul regionis

700-mde aRmzrdeli da Tavisufali msmenelia gadamzadebuli. proeqtis mi-

zania uwyveti ganaTlebis pirveli rgolis ganviTarebis xelSewyoba da Ta-

namedrove gamocdilebis gaziareba.

Ria karis dRe universitetSibaTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi abiturientebi-

saTvis Ria karis dRe da koncerti gaimarTa. umaRlesi saganmanaTleblo da-

wesebulebis reqtoris moadgilem irakli baramiZem da studentebma: qris-

tine Tofuriam da giga fartenaZem axalgazrdebs universitetis 80-wliani

istoria, saganmanaTleblo programebi, stipendiebi, socialuri programe-

bi, gacvliTi programebi da siaxleebi gaacnes. 2015-2016 saswavlo wels bsu-

Si 1380 pirvelkurseli Cairicxeba. 40-mde sabakalavro saganmanaTleblo

programidan 10 sruli saxelmwifo dafinansebiT ganxorcieldeba. wardgi-

nebis dasasruls momaval studentebs universitetis sainformacio bukle-

tebTan erTad, samax-

sovro saCuqrebi dau-

rigdaT. Ria karis

dRis farglebSi uni-

versitetisa da sko-

lebis TanamSromlo-

bis egidiT gamarTu-

li futsalis aWaris

regionuli saskolo

Cempionatis monawile

38 gunds sertifika-

tebi gadaecaT.

umaRlesi ganaTlebis xelSewyobis -

qveprogramis wardginebaaWaris avtonomiuri respublikis ganaTlebis, kulturisa da sportis sa-

ministros „umaRlesi ganaTlebis xelSewyobis“ qveprogramis prezentacia

gaimarTa baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi. ministris

moadgilem suliko TebiZem ganaTlebis departamentis warmomadgenlebTan

erTad, studentebsa da profesor-

maswavleblebs programis priori-

tetebi da masSi monawileobis miRe-

bis wesebi gaacnes. proeqti iTva-

liswinebs sazRvargareT swavlas,

samecniero RonisZiebebSi monawi-

leobas, kvalifikaciis amaRlebas,

konferenciis Catarebas, sazafxu-

lo skolisa da sajaro leqciebis

mowyobas. damatebiTi informacia

ixileT Semdeg vebgverdze.

saqvelmoqmedo koncerti

`gza taZarTan migviyvans~baTumis xelovnebis centrSi ba-

Tumis SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetis organizebiTa da

meufe dimitris locva-kurTxeviT

saqvelmoqmedo koncerti gaimarTa

saxelwodebiT „es gza taZarTan

migviyvans“. RonisZiebidan Semosu-

li Tanxa ruruas quCaze mimdinare

efrem asuris saxelobis taZris

mSeneblobas moxmardeba. koncert-

Si umaRlesi saganmanaTleblo da-

wesebulebis gogonaTa folklo-

ruli ansambli, SemoqmedebiTi jgufebi, musikosi vaJa tuRuSi, ansamblebi „baTumi“ da

„feriscvaleba“, kvarteti „nota“, zaza zoiZe, baTumis meriasTan arsebuli qoreografi-

uli da moswavle-axalgazrdobis sasaxlesTan arsebuli vaJTa folkloruli ansamblebi

monawileobdnen. universitetis studentebisa da profesor-maswavleblebis mxardaWe-

riT samlocvelo ruruas quCaze meoTxe welia Sendeba.

efrem asuris saxelobis taZris mSeneblobis garda, studentebi aqtiurad iyvnen Car-

Tuli 50-ze meti eklesia-monastris mSeneblobasa da sxva saxis samuSaoebSi:

• axalSenis yovladwmida samebis mSenebare samonastro kompleqsi

• axalsoflis wmida giorgis taZari

• cxemvanis dedaTa monasteri

• daviT aRmaSeneblis wmida markoz maxareblis mSenebare taZari

• aWariswylis karibWis RvTismSoblis saxelobis taZari

• aWaraSi wamebulTa dedaTa da mamaTa saxelobis eklesia

• sarfis dedaTa monasteri

• Tursis xeobaSi arsebuli samonastro kompleqsi

`genderuli Tanasworobis sakiTxebi -

qalis rolis mniSvneloba

sazogadoebis ganviTarebaSi~

saarCevno sistemaTa saerTaSo-

riso fondis (IFES-i) eqspertma

genderis sakiTxebSi irina Jvaniam

sajaro leqcia waikiTxa Temaze:

„genderuli Tanasworobis sakiTxe-

bi - qalis rolis mniSvneloba sazo-

gadoebis ganviTarebaSi“. RonisZie-

bas baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis studen-

tebTan da profesor-maswavleb-

lebTan erTad, USAID-is demokra-

tiis da mmarTvelobis samsaxuris

direqtori daniel reifi eswreboda. IFES-is egidiT sajaro leqciebi demokratiis, ada-

mianis uflebebis, kargi mmarTvelobisa da genderuli Tanasworobis sakiTxebis Sesaxeb

saqarTvelos sxvadasxva universitetsa da skolaSi tardeba. programa SS-s saerTaSori-

so ganviTarebis saagentos mxardaWeriT „saarCevno sistemebis gaZlierebis“ proeqtis

farglebSi mimdinareobs, romelsac saarCevno sistemaTa saerTaSoriso fondi axorcie-

lebs.

leqciis dasasruls diskusia gaimarTa da momxsenebelma aqtualur SekiTxvbs upasuxa.

aWaris regionuli saskolo Cempionati

futsalSi dasruldaaWaris regionuli saskolo Cempio-

nati futsalSi #1 sajaro skolis gun-

dis gamarjvebiT dasrulda. finalur

SexvedraSi kavkasiis biznesis skola

#1 sajaro skolasTan damarcxda anga-

riSiT 1:3. Cempionati 15 Tebervals ba-

Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo

universitetisa da aWaris regionalu-

ri futsalis asociaciis organizebiT

daiwyo da pirvelobisTvis baTumis sa-

jaro da kerZo skolebis 38 nakrebi ib-

rZoda. gamarjvebuli gundebi saqarTvelos CempionatSi miiReben monawileobas. univer-

sitetis administraciis mxardaWeriT, gamarjvebuli gundis wevrebi bsu-s studentebTan

erTad saqarTvelo-germaniis matCs daeswrebian. umaRlesi saganmanaTleblo dawesebu-

leba ulocavs #1 sajaro skolis nakrebs gamarjvebas da warmatebebs usurvebs.

daunis sindromis saerTaSoriso dRe`megobrebi ar iTvlian qromosomebs~

- am sloganiT baTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universitetis socialur da

politikur mecnierebaTa fakultetis

studentebma da profesor-maswavleb-

lebma daunis sindromis saerTaSoriso

dRe aRniSnes. studentebma universite-

tis ezoSi fotosesia moawyves, solida-

robis mizniT feradi windebiT qromoso-

ma ganasaxieres da inkluziur ganaTle-

baSi CarTuli 20-mde axalgazrda stu-

denturi TviTmmarTvelobis mxardaWe-

riT sadResaswaulo centr `topo-tipSi“ gasarTobad waiyvanes. RonisZieba sazogadoebis

informirebas, cnobierebis amaRlebasa da mxardaWeris mopovebas iTvaliswinebda. daunis

sindromis saerTaSoriso dRe 2006 wlidan aRiniSneba.

Page 3: BATUMI 03-2015.qxp

3mmaarrttii

Zalian mixaria, rom CemTvis

yvelaze sayvareli da mSobliu-

ri qarTuli eniT meZleva mkiTx-

velTan kontaqtis SesaZleblo-

ba... swored am qarTulisTvis

unda vizrunoT Cven, rom gark-

veuli mcire nawili ki ara, Tur-

qeTSi milionobiT eTnikuri

qarTvelebis Svilebi dainte-

resdnen mSobliur eniT da iqneb

am gziT gaiRviZeba maTi nawilis

interesi qarTvelobis mimarT...

TurqeTis sajaro saSualo

skolebSi ramdenime wlis win

daiwyo eTnikuri umciresobebis

enebis arCeviT sagnad aRiarebis

procesi, rac TurqeTis respub-

likis evrointegraciis sakiTxs

ukavSirdeboda. evrosabWos pi-

robebis Sesruleba imasac gu-

lisxmobda, rom Tu mSoblebi

moiTxovdnen, enis swavlebis

ufleba formalurad mainc un-

da micemuliyo. es procesi 2000-

ian wlebSi daiwyo. 2012 wels ki,

maSindeli premier-ministris

gancxadebiT, saSualo skoleb-

Si daiwyo TurqeTSi arsebuli

e.w. cocxali enebis Seswavla...

maSindel siaSi iyo qurTuli,

zazauri (qurTulis ganStoeba -

e.S), lazuri, Cerqezuli, afxa-

zuri... magram ara qarTuli...

aRniSnul enebis programebi

saTvistomoebis mier adreve iyo

dasamtkiceblad Setanili Tur-

qeTis erovnuli ganaTlebis sa-

ministroSi... da premieris gan-

cxadebamde damtkicebulic ki

iyo.

qarTvelebma ki daagvianes!

Sesabamisad, ukve 2012 wlis

seqtemberSi TurqeTis ramdeni-

me skolaSi gaixsna jgufebi

erovnul umciresobaTa enebis

swavlebisTvis... momdevno wels

ki Savi zRvis regionSi 2 lazuri

klasi (lazurs laTinuri anbnis

safuZvelze aswavlian), qalaq

duzjes erT skolaSi Cerqezuli

klasi gaixsna... qarTulis arc

programa da, Sesabamisad, kla-

sebi jer ar Canda...

qarTuli enis Seswavlis

programa 2013 wels momzadda,

magram erovnuli ganaTlebis sa-

ministrom ar daamtkica. amis

Semdeg programa kidev ufro da-

ixvewa 2014 wlis maisSi xelaxla

Sevida saministroSi (me amjerad

ar vexebi programis momzadeba-

Si CarTuli jgufis muSaobas.

maT didi saqme gaakeTes da amaze

sxva dros sagangebod visaub-

reb)...

CvenTvis ki didi gulistkvi-

vili iyo, rom jer arcerTi qar-

Tuli klasi ar iyo gaxsnili...

ra Tqma unda, me da sxva rigiTi

qarTvelebi vlaparakobdiT am

sakiTxze yovelTvis da cdas ar

vaklebdiT... magram isic unda

vTqva, rom problema sakmaod

rTulad gadasaWreli iyo da

rTulia axlac, imitom, rom ase-

uli wlebis ganmavlobaSi sko-

laSi mSobliuri enis swavlebis

SesaZlebloba ar iyo da ver war-

moidgenda adamiani TurqeTSi

msgavs rames... axlac warmoud-

genelia milionebiT TurqeTe-

li eTnikuri qarTvelisaTvis...

klasi pirvelad, gaixsna sa-

qariaSi, geives raionis sofel

nuruosmanieSi, im sofelSi qar-

Tuli enis klasis gaxsnis idea

maSin gaCnda, roca Cven, 2013

wels oqtomberSi, Camovayali-

beT qarTuli cekvis jgufi...

kviraobiT stambulidan mogv-

yavda qarTuli cekvis maswavle-

beli nuruosmanies bavSvebisT-

vis... am saqmeSi CemTan erTad

CarTuli iyo mustafa kolaTi

(kolaTaSvili), romelsac naTe-

savebi yavda im sofelSi am ur-

TierTobaTa gareSe ver moxerx-

deboda mocekvaveTa jgufis Ca-

moyalibebac, radgan interesis

gaRviveba am saqmis mimarT Tavi-

danve Wirda...

mocekvaveTa gundis arsebo-

bam qarTuli klasis idea Sva

(SevniSnav, rom me ara var nuru-

osmaniedan da swored mustafas

gamo, masTan erTad, gadavwyvi-

teT, rom im sofelSi gaxsnili-

yo klasi)... vfiqrobdiT, rom

2014 wlis zafxulSi qarTuli

enis programa damtkicdeboda,

rac jgufis organizebis SesaZ-

leblobas mogvcemda da moxer-

xdeboda seqtemberSi klasebis

gaxsna... kanonis Tanaxmad, mSob-

lebi arCeviTi sagnebs gansazRv-

ravdnen ivnisis bolo kviras.

mustafas ZalisxmeviT mSobleb-

ma xeli moaweres gancxadebebze

da Seitanes skolis direqtor-

Tan... es Zalian rTuli momenti

iyo: manamde xom warmoudgeneli

iyo mosaxleobisaTvis, rom Se-

iZleba mimarTon sajaro skolas

da moiTxovon bavSvebisTvis

qarTuli enis swavleba! marTa-

li giTxraT, merideba kidec,

magram mainc unda vTqva, rom

bevri saWirodac ar Tvlida am

mimarTulebiT ganaTlebis mi-

Rebas (qarTulis swavlebas bav-

SvebisTvis) da umravlesoba jer

kidev ase fiqrobs mTel Tur-

qeTSi... Tan amis, anu qarTulis

swavlebis magaliTic ar iyo ma-

namde... me kargad vici, rom zus-

tad ori kvira imuSava mustafam

da misma wrem am sakiTxze, TiTo-

ul ojaxSi mivida, Sexvda mSob-

lebs da sabolood daajera...

Seitana gancxadeba ocdaxuTi

(mexuTe, meeqvse da meSvide kla-

seli) bavSvis mSoblisa!.

samwuxarod 2014 wels, seq-

temberSi, roca saswavlo weli

daiwyo, jer kidev ar iyo damt-

kicebuli qarTuli enis progra-

ma... mustafac zrunvis da imedis

gacruebis zRvarze iyo... saswav-

lo wlis dawyebidan oTxi kviris

mere damtkicda programa. me ar

minda imis Tqma, rom viRacam, ra-

tomRac, specialurad daayov-

na. mjera, rom ase ar yofila... am

periodSi mustafa mudmiv kon-

taqtSi iyo raionis ganaTlebis

xelmZRvanelTan da skolis di-

reqtorTan. programa rom damt-

kicda, rogorc vTqvi, skolebSi

swavlis dawyebidan oTxi kvira

iyo gasuli, magram mustafas da-

Jinebuli, Seuwyveteli Txovnis

Sedegad direqciam miiRo ga-

dawyvetleba, rom dagvianebis

miuxedavad dawyebuliyo qar-

Tuli enis gakveTilebi...

mere iyo maswavleblis prob-

lema... rogorc viciT, Turqe-

Tis erovnuli ganaTlebis sami-

nistros kadrebs Soris ar aris

qarTuli enis maswavlebeli.

mustafam aiRo pasuxismgebloba

da gadawyvita, rom TviTon yo-

filiyo maswavlebeli... sxva gza

ar Canda. verc Soridan wamovi-

doda maswavlebeli, Tundac

imitom, rom anazRaureba Zal-

zed mcirea. erT klasSi kviraSi

2 saaTia da 1 saaTis anazRaure-

ba Seadgens 8 liras; anu erT

klasSi TveSi 8 gakveTili tar-

deba da sul 64 lira ergeba mas-

wavlebels.

raionis ganaTlebis xelmZR-

vanelma mustafas rom uTxra, -

axladgaxsnili ori klasisTvis

Sen miiReb TveSi 128 liras da

gzaSic ar geyofa, radgan qala-

qidan dadixaro... mustafam upa-

suxa: „oRond Tqven gaxseniT

klasi, piriqiT me gadagixdiT

fuls... fulis gulisTvis ar va-

keTeb am saqmeso!..“

mokled, daniSnes mustafa

kolaTi maswavleblad da biz-

nesSi CrTuli es kaci yovelkvi-

reulad Tmobs Tavis saqmes da

midis sofelSi, raTa bavSvebs

qarTuli aswavlos!... 30 oqtomb-

ridan dawyebuli gakveTilebi

warmatebiT tardeba da 25 bavS-

vi ukve Tavisuflad da Zalian

lamazad wers Cveni SesaniSnavi

qarTuli asoebiT... racaa SesaZ-

lebeli kviraSi 2 gakveTilis

farglebSi, is Zalian kargad ga-

akeTa mustafam da, Cemi azriT,

warmatebas miaRwia...

imedia, momaval wels Turqe-

Tis sxvadasxva regionSi mraval

ojaxs eqneba survili da gaixs-

neba axali jgufebi... am saqmes

popularizacia sWirdeba, saTa-

nado reklama da zrunvaa saWi-

ro, yvelgan rom gaCndes survi-

li... Cvenc vgegmavdiT SeZlebis-

dagvarad farTomasStabiani

saqmianobis wamowyebas, gansa-

kuTrebiT, maisis Tvidan ivnisis

bolomde (rogorc aRvniSne,

mSoblebi arCevT sagnebs gan-

sazRvravdnen ivnisis bolo kvi-

raSi), magram, samwuxarod, viTa-

reba Seicvala. CvenTvis mou-

lodnelad, ganaTlebis saminis-

tros axali gankargulebiT, ar-

CeviTi sagnebis gansazRvris va-

da 20 Tebervlamde dakanonda.

jerjerobiT ucnobia, ivnisSic

iqneba arCevis SesaZlebloba Tu

ara. ucnobia isic, ramden sko-

laSi gaixsneba qarTuli jgufi

momaval wels.

SevniSnav aseve, rom skolebi,

ra Tqma unda, TurqeTis erovnu-

li ganaTlebis saministros eq-

vemdebareba da saxelmZRvane-

lozec saministrom unda izru-

nos. samwuxarod, saxelmZRvane-

loc ar aris jer gamocemuli.

isic mainteresebs, Tu rogori

iqneba saministros mier miRe-

bul-damtkicebuli saxelmZRva-

nelos Sinaarsi!.

kidev erTi sakiTxi maswav-

leblebis problemaa da adgi-

lobrivi saSualebebis garda

jer gza ar Cans, magram imedi

isaa, rom Tu moTxovna iqneba da

erT skolaSi, an erTmaneTTan ax-

lomdebare skolebSi bevri kla-

si gaixsneba, momaval wlebSi iq-

neb saxelmwifom sakadro siste-

maSi qarTuli enis maswavlebe-

lic gaiTvaliswinos.

erekle daviTaZe(erdoRan Senoli)

TurqeTi, qalaqi saqaria.

29 ianvari - 15 Tebervali.

2015 weli.

qarTuli enis jgufi nuruosmanies skolaSi2015 wlis 29 ianvars baTumis SoTa

rusTavelis saxelmwifo universitet-

Si, ,,sazRvargareT mcxovreb qarTvel-

Ta dasaxlebebisa da yofis kvlevis“

programis farglebSi, gaimarTa qarT-

velologiis centris saerTaSoriso

samecniero konferencia ,,muhajire-

bi“.

erT-erTi moxseneba (erdoRan Seno-

lis da mustafa kolaTis „qarTuli

enis jgufi nuruosmanies skolaSi“)

exeboda TurqeTSi saqarias provinciis

geives raionis sofel nuruosmanies

skolaSi arsebul qarTuli enis jgufs,

romelic pirveli da jerjerobiT er-

TaderTia TurqeTSi.

nurosmanieSi 200-ze meti komlia. aq

maradididan, ZiriTadad, zeda maradi-

didan, gadasaxlebul muhajirTa STa-

momavlebi cxovroben. qarTvelologi-

is centris eqspedicia (xelmZRvanele-

bi - prof. m. faRava, asoc prof. z. SaSi-

kaZe) 2013 wlis zafxulSi iyo nuruos-

manieSi. maSin qarTuli jgufi jer ki-

dev ar iyo gaxsnili, magram mustafa

kolaTi, aw ukve qarTuli enis maswav-

lebeli, am Temaze saubars ar gaurbo-

da.

gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas,

rom sofel nuruosmaniedan SKYPE-s

meSveobiT momxsenebelTa pirdapiri

CarTva konferenciis muSaobaSi, isto-

riuli mniSvnelobis faqti iyo .

simboluria, rom pirveli CarTva

TurqeTis qarTvelTa pirveli qarTu-

li saskolo jgufidan swored univer-

sitetSi ganxorcielda. procesze ze-

moqmedebis TvalsazrisiT Cveni SesaZ-

leblobebi metad mwiria, magram saqmia-

ni da sasargeblo uTierTobis perspeq-

tiva arsebobs. aq mxolod erT, diaxac

arsebiT sakiTxs SevexebiT: qvemoT moy-

vanili werilidanac Cans, rom qarTu-

li enis maswavlebelTa problema auci-

leblad iCens Tavs. CvenTan axlaxan

damTavrda muSaoba kompleqsuri sa-

xelmZRvaneloze „qarTuli ena ucxo-

elTaTvis“, (bsu-s mosamzadebeli cent-

ris proeqtis farglebSi) muSavdeba

swavlebis strategiebi da meTodolo-

gia, ixveweba Sefasebis sistema. avtor-

Ta jgufi miznad isaxavs seminarebis

(treningebis) mowyobas qarTuli enis

ucxoeli maswavlebelTaTvis. amis Se-

saxeb zemoxsenebul konferenciazec

iTqva da amasTan, garkveuli nabijebic

gadadgmulia, arsebobs sasargeblo

kontaqtebic. marTalia, proeqtis gan-

viTarebas (mxedvelobaSi maqvs qarTu-

li enis swavlebis programa da masTan,

saxelmZRvanelo) Tavidanve dahyva mra-

vali (sruliad araakademiuri) dabr-

koleba, magram imedi maqvs, ideis rea-

lizacia mainc moxerxdeba.

werili, romelsac universitetis

gazeTi beWdavs, konferenciaze war-

modgenili moxsenebis nawilia. misi av-

toria erdoRan Senoli, igive erekle

daviTaZe, samSoblos siyvaruliT savse

saqarieli gurji. teqsti man qarTul

enaze dawera da Cvenc vamjobineT, rom

saredaqcio Careva minimaluri yofi-

liyo.

malxaz CoxaraZe, profesori.

19.02.2015.

Page 4: BATUMI 03-2015.qxp

4 mmaarrttii

gasul wels gamomcemloba

`meridianma~ gamosca iuridi-

ul mecnierebaTa doqtoris,

saqarTvelos humanitarul me-

cnierebaTa akademiisa da af-

xazeTis mecnierebaTa akademi-

is akademikosis, profesor So-

Ta fafiaSvilis metad saWiro

da saintereso saxelmZRvane-

lo kriminalistikaSi.

saxelmZRvanelo Sedgeba

zogadi da kerZo nawilisagan,

romlebic calke tomebad iqna

gamocemuli. isini sakmaod di-

di moculobisaa da TiToeuli

maTgani daaxloebiT 600-650

gverdisagan Sedgeba.

kriminalistika iuridiuli

mecnierebis SeiZleba iTqvas

yvelaze rTuli, amasTan erT-

erTi mniSvnelovani funda-

menturi dargia, romelsac

aqvs Tavisi kvlevis sagani,

kvlevis specialuri meTodi

da warmoadgens damoukidebel

iuridiul disciplinas.

damnaSaveobis winaaRmdeg

brZolis efeqturoba organu-

lad aris dakavSirebuli uxi-

lav pirobebSi Cadenili dana-

Saulis gaxsnasTan. danaSau-

lis rogorc warsulSi momx-

dari faqtis sruli, yovelmx-

rivi gaxsna da masze obieqtu-

ri realobis dadgena, uaRre-

sad rTuli da Sromatevadi

procesia.

danaSaulis gaxsna da Sesa-

bamisad Cadenili danaSauli-

saTvis piris sisxlis samarT-

lis pasuxisgebaSi micemis gar-

dauvaloba sisxlis samarTlis

erT-erTi fuZemdebluri pr-

incipia da mas sisxlissamarT-

lebriv politikaSi ra Tqma

unda mniSvnelovani adgili

ukavia.

swored nebismieri danaSau-

lis gaxsnis, maTi gamoZiebis,

sruli da obieqturi realo-

bis dadgenis saqmeSi mniSvne-

lovani da gadamwyvetia krimi-

nalistikur mecnierebaSi Se-

muSavebuli danaSaulis gaxs-

nis samecniero-teqnikuri sa-

Sualebebis, taqtikuri xerxe-

bis da meTodebis gamoyeneba.

sakiTxs imis Sesaxeb, Tu

sad, rodis, rogor, ra garemo-

ebebSi iqna danaSauli Cadeni-

li, an saerTod hqonda Tu ara

adgili qmedebis Cadenas, vis

SeeZlo Caedina es qmedeba da

sxva msgavsi sakiTxebi krimina-

listuri mecnierebis prero-

gativaa.

am miznebis miRweva SeuZle-

belia kriminalistikuri mec-

nierebis dauflebis gareSe,

radgan swored kriminalisti-

kuri mecnierebis uSualo mi-

zania rogorc danaSaulis

gaxsnisa da Tavidan acilebis,

samecniero-teqnikuri saSua-

lebebis, aseve taqtikuri xer-

xebisa da calkeuli saxis da-

naSaulTa gaxsnis meTodikis

SemuSaveba da amgvari codniT

Sesabamisi praqtikuli muSake-

bis momzadeba.

rogorc mecnieruli Tval-

sazrisiT, ise praqtikuli saq-

mianobiTac ganmtkicebulia

azri, rom kriminalistikuri

mecnierebis gareSe ar arse-

bobs danaSaulTa kvalificiu-

ri gamoZieba da maTi sruli

gaxsna. sisxlis samarTlis da

sisxlis samarTlis procesis

miznebisa da amocanebis gan-

xorcieleba kriminalistiku-

ri mecnierebis gamoyenebis

gareSe faqtiurad SeuZlebe-

lia.

kriminalistikis, rogorc

mecnierebis codna aucileb-

lad esaWiroeba gamomZiebels,

prokurors, mosamarTles da

samarTaldamcav struqtureb-

Si momuSave sxva operatiul

muSakebs. swored mecnierebis

es dargia maTi saqmianobis

warmatebis sawindari. aseve

kriminalistikis sagnis prog-

ramiT gaTvaliswinebuli sa-

kiTxebis codna upirvelesad

esaWiroeba studentebs, raTa

SemdgomSi is gamoiyenon maT

praqtikul saqmianobaSi.

amitom, TiTqmis saukunea,

rac kriminalistikam, rogorc

iuridiuli mecnierebis erT-

erTma mniSvnelovanma dargma

da damoukidebelma iuridi-

ulma disciplinam mtkiced da-

imkvidra Tavisi adgili msof-

lios TiTqmis yvela qveynis

umaRlesi iuridiuli fakul-

tetebis saswavlo programeb-

Si da ra Tqma unda maT Soris

saqarTvelos saganmanaTleb-

lo dawesebulebebis Sesabamis

fakultetebze.

gasul wlebSi rogorc sx-

vadasxva mecnierTa, aseve Tv-

iT am axali saxelmZRvanelos

avtoris mier araerTi wigni da

saxelmZRvaneloa gamocemuli

kriminalistikaSi, magram ga-

dauWarbeblad SeiZleba iTq-

vas, rom kriminalistikis sa-

xelmZRvanelos es ortomeu-

li, romelzedac amJamad vsa-

ubrobT, marTlac SesaniSnavi

naSromia da Tavisi SinaarsiT,

samecniero doniT da xarisxiT

unikaluri movlenaa rogorc

zogadad iuridiul mecniere-

baSi, aseve kriminalistikis

dargSi.

swored kriminalistikis

aRniSnul saxelmZRvaneloSi

misi avtori Seecada Tanamed-

rove miRwevebisa da saeqsper-

to, sagamoZiebo-sasamarTlo

praqtikis fonze srulyofili

saxiT warmoeCina kriminalis-

tikuri moZRvreba danaSaul-

Ta gamoZiebisa da gaxsnis me-

Todologiis Sesaxeb, krimina-

listikuri teqnikis, gamoZie-

bis organizaciis, taqtikisa

da meTodikis sakiTxebi.

sayuradReboa, rom naSrom-

Si bevri siaxlea danaSaulTa

gaxsnis, gamoZiebis teqnikis,

taqtikisa da meTodikis sa-

kiTxebTan dakavSirebiT. bevri

sakiTxi avtoris mier

ganxilulia krimina-

listikuri mecnierebis

Tanamedrove miRwevebi-

sa da saeqsperto, saga-

moZiebo-sasamarTlo

praqtikis fonze, rac

uTuod amdidrebs naS-

roms da ufro Sinaarsi-

ans xdis mas.

naSromis erT-erTi

mniSvnelovani Rirseba,

masSi arsebul sxva mra-

val samecniero Rire-

bulebebTan, axal nova-

ciebTan da winadade-

bebTan erTad, agreTve

imaSi mdgomareobs, rom

wignSi SemoTavazebulia mra-

vali mecnieruli rekomenda-

ciebi, rac saSualebas miscems

gamoZiebisa da operatiul sam-

saxurebs SemoqmedebiTad mi-

udgnen yoveli konkretuli

saqmis gamoZiebas, praqtikul

saqmianobaSi farTod gamoiye-

non wignSi gadmocemuli gamo-

Ziebis taqtikisa da meTodikis

sakiTxebi, aimaRlon maTi pro-

fesionalizmi, gansakuTrebiT

ki maT, visac mZime da rTuli

kategoriis, uxilav pirobebSi

Cadenil danaSaulTa gaxsnisa

da gamoZiebis saqme abariaT.

aRsaniSnavia, rom wignSi av-

tori samarTaldamcavi st-

ruqturebis praqtikos muSa-

kebs, vinc danaSaulTa gaxsnasa

da gamoZiebis problemebze

muSaoben, sTavazobs meTodi-

kisa da taqtikis Teoriul sa-

kiTxebs, am mimarTulebiT sa-

marTlebrivad aprobirebul

formebsa da meTodebs.

rogorc wignis anotacia-

Sia aRniSnuli igi gankuTvni-

lia saxelmZRvanelod umaR-

lesi saswavleblebis iuridi-

uli fakultetis studenti

bakalavrebis, magistrantebis,

doqtortantebis, saqarTve-

los iusticiis umaRlesi sko-

lis da Sinagan saqmeTa saminis-

tros akademiis msmenelebi-

saTvis. naSromi did daxmare-

bas gauwevs axalgazrda leq-

torebs, operatiul-samZebro,

saadvokato, saeqsperto, saga-

moZiebo da sasamarTlo orga-

nos muSakebs TavianTi rTuli

praqtikuli saqmianobis warma-

tebiT ganxorcielebaSi.

wignis Rirsebad unda CaiT-

valos is garemoebac, rom kri-

minalistikis sagnis calkeuli

Temebis ukeT aTvisebis, damax-

sovrebisa da gamosaZiebel

saqmeebze muSaobis praqtiku-

li Cvevebis Camoyalibebisa da

logikuri azrovnebis ganvi-

Tarebis mizniT rogorc zo-

gad, aseve kerZo nawilSi TiTq-

mis yoveli Tavis bolos gake-

Tebulia sakontrolo kiTxve-

bi, zogierT Tavze ki sakiTxis

sirTulisa da specifikidan

gamomdinare kiTxvebi didi ra-

odenobiT da moculobiT aris

warmodgenili.

praqtikul-laboratoriu-

li da seminarul mecadineoba-

ze codnis sistemis Semowmebis

mizniT orive tomis bolos av-

toris mier mocemulia teste-

bi, kazusebi, davalebebi, amo-

canebi, saqmiani TamaSebi, rac

SeiZleba iTqvas siaxlea uka-

nasknel wlebSi gamocemuli

iuridiuli Tematikis lite-

raturisaTvis, rac Cveni az-

riT didad daexmareba wignze

momuSave pirs sakiTxis Rrma,

srulyofili da safuZvliani

Seswavlis saqmeSi.

zemoaRniSnulidan gamom-

dinare, unda iTqvas, rom gan-

saxilvelad warmodgenili

kriminalistikis saxelmZRva-

nelos ortomeuli marTlac

fundamenturi gamokvlevaa

Cvens sinamdvileSi, romelic

gamoirCeva maRali samecniero

doniT da vTvliT, rom misi ga-

mocema marTlac saSuri saqme

iyo, rac brwyinvaled gaakeTa

Rvawlmosilma mecnierma, pro-

fesorma SoTa fafiaSvilma da

adre mis mier gamoqveynebul

kriminalistikis samtomeul-

Tan erTad, rasac didi da war-

matebuli gamoxmaureba moyva

swavluli iuristebisa da

praqtikosi muSakebis mxridan,

kidev erTi unikaluri naSro-

mi Semata ara marto qarTul,

aramed zogadad iuridiul

mecnierebas.

profesori SoTa fafiaSvi-

li, romelic TiTqmis eqvsi

aTeuli welia umwikvlod da

uangarod emsaxureba momava-

li iuristebis swavla- ganaT-

lebis saqmes, Tavisi gamorCeu-

li keTilSobilebiT, wesiere-

biT, didi adamianuri Tvisebe-

biT rogorc Cemi, aseve yvela

Taobis studentebis sayvare-

li da misabaZi pirovnebaa, sa-

nimuSo leqtoria. misi mecnie-

ruli moRvaweoba cnobilia

ara marto Cvens qveyanaSi, ara-

med mis farglebs gareTac.

garda samecniero muSaobi-

sa, profesor SoTa fafiaS-

vils gaaCnia samarTaldamcav

da sasamarTlo orgamoebSi mu-

Saobis didi praqtikuli ga-

mocdileba, rasac uangarod

da dauzarelad uziarebs Ta-

vis studentebsa da kolegebs.

batoni SoTa dResac ener-

giulad eweva samecniero-pe-

dagogiur saqmianobas. is Sesa-

niSnavi kolega da aRmzrde-

lia, yovelTvis sasiamovnoa

mis gverdiT muSaoba da samec-

niero saqmianoba.

minda am Rrma Sinaarsiani

da maRali mecnieruli donis

wignisaTvis, romelic mniSvne-

lovani SenaZenia iuridiuli

mecnierebisaTvis, madloba

gadavuxado baton SoTa fafi-

aSvils da vusurvo mxneoba,

janmrTeloba da warmatebebi

Semdgom samecniero saqmiano-

baSi.

givi abaSiZesamarTlis doqtori,

baTumis SoTa rusTavelis

saxelmwifo universitetis

asocirebuli profesori

aaxxaallii wwiiggnneebbii

saxelmZRvanelo kriminalistikaSi

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetis studentebs `hilton

baTumSi~ dasaqmebis saSualeba eZlevaT.

12 sxvadasxva poziciaze arsebul vakan-

siaze registracia 300-ma studentma ga-

iara, maTgan dasaqmebis Sansi 150 axal-

gazrdas miecema. konkursis farglebSi

sastumroSi gaxsnili kazino ,,austri-

is“ TanamSromlebic SeirCeva. aplikan-

tebTan gasaubreba mimarTulebebis mi-

xedviT turizmis fakultetis audito-

riebSi Catarda. “hilton baTumis” gaxs-

na 2015 wlis maisSi igegmeba.

kandidatebis SerCeva moxdeba

Semdeg poziciebze:

• mzareuli

• mimtani

• miqsologi

• barmeni

• recefcionisti

• Ramis auditori

• dacvis TanamSromeli

• maspinZeli

• damlagebeli

• mebargule

• Sveicari

• teqnikuri personali (eleqtriko-

si, santeqnikosi, xelosani, meqanikosi)

`hilton baTumi~ turizmis fakultetTan

erTad TanamSromlebs arCevs

Page 5: BATUMI 03-2015.qxp

5mmaarrttii

ivane javaxiSvilis saxe-

lobis Tbilisis saxelmwifo

universitetma 2015 wlis 8

Tebervals Tavisi daarsebi-

dan 97-e wlisTavi aRniSna.

1918 wels daarsebuli qarTu-

li universiteti male 100

wlis gaxdeba. mcire sagazeTo

werilis farglebSi ra SeiZ-

leba iTqvas TiTqmis saukuno-

vani universitetis istoria-

ze? Tu SevecdebiT misi mTeli

istoriis moTxrobas, amas

mxolod zogierTi TariRis

dasaxelebiT da mSrali fra-

zebiT Tu movaxerxebT. aseTi

statia Zalian civi, oficia-

luri da uintereso gamovi-

doda.

gavixsenebT mxolod ram-

denime epizods universite-

tis cxovrebidan. qarTuli

universitetis gaxsna 1918

wlis 26 ianvars ivane javaxiS-

vilisa da mis TanamoazreTa

mravalwliani Zalisxmevis Se-

degi iyo. maSin ruseTis droe-

biTma mTavrobam yvelaferi

gaakeTa imisTvis, rom Tbi-

lisSi rusuli universiteti

gaxsniliyo. saqarTveloSi

zogs es gadawyvetileba go-

nivrulad miaCndaT. univeri-

teti TbilisSi iqneboda, arc

profesorebis Sovnac gaWir-

deboda, universitetSi ki ara

marto qarTvelebi, aramed

kavkasiis yvelas xalxis war-

momadgeneli iswavlida.

magram ivane javaxiSvilisa

da misi TanamoazreebisaTvis

universiteti marto ganaT-

lebis kera ar unda yofiliyo.

isini xedavdnen qarTuli uni-

versitetis aucileblobas.

“aswavle da ikvlie qarTu-

lad”, - aseTi iyo qarTuli

universitetis daniSnuleba.

Tu qarTuli ar iqneboda

universitetSi swavlebis ena,

ar iqneboda srulfasovani

qarTuli skola, radganac ar

eyoleboda maswavleblebi,

riomlebic moswavleebs qar-

Tulad aswavlidnen, qarTul

saxelmwifos ki ar eyoleboda

qarTulad ganaTleba miRebu-

li moxeleebi. rodesac qar-

Tuli universiteti daarsda,

saqarTvelos saxelmwifoeb-

rivi damoukidebloba jer aR-

dgenili ar iyo,magram yve-

lasTvis cxadi iyo, rom qar-

Tuli universiteti qarTuli

saxelmwifos mtkice dasayr-

deni gaxdeboda.

qarTul universitetSi

pirveli leqciebi 1918 wlis

30 ianvars (Zv.st.) waikiTxes.

amis Taobaze gazeTi erToba

iuwyeboda: “30 ianvars daiwyo

sistematiuri mecadineoba

qarTul iniversitetSi. pir-

veli leqcia waikiTxa prof.

iv. javaxiSvilma saqarTvelos

istoriidan. meore leqcia -

dek. kekeliZem RvTismetyve-

lebis istoriidan. leqciebs

daeswro 400-mde studenti da

Tavisufali msmeneli”.

dro iyo rTuli da stu-

dentebs swavlis SeTavseba

qveynis dacvaze zrunvasTan

uxdebodaT. qveyanaSi arse-

bul rTul viTarebaze mow-

mobs Semdegi gancxadebac:

“qarTuli universitetis

studentebma 17 Tebervlis

saerTo krebaze Semdegi daad-

gines: yoveli studenti, ro-

melsac iaraRis tareba SeuZ-

lia, dauyovnebliv unda Cae-

weros erovnul jarSi”.

1921 wels universitetma

aRniSna Tavisi arsebobis me-3

wlisTavi. universitetis war-

matebebTan dakavSirebiT sa-

xalxo ganaTlebis saminist-

ros moxsenebaSi (1921 wlis 12

ianvari) naTqvami iyo: “Cvens

universitets jer kidev bev-

ri samuSao da gasakeTebeli

aqvs, rom misi mowyoba sabo-

lood dasruldes, magram um-

Tavresi mainc ukve gakeTebu-

lia da universiteti SeuCe-

rebliv warmatebaSia. man Tavi

mouyara yvela winaT ucxoeT-

Si gafantul qarTvel mecnie-

rebs, mravali saqarTvelo-

saTvis srulebiT axali sa-

mecniero da praqtikuli mniS-

vnelobis dawesebuleba Sehqm-

na da samecniero Semoqmedebi-

Ti muSaobis dawyoba moaxer-

xa...” akaki Cxenkeli, romel-

mac universitetis gaxsnis

dRes erovnuli sabWos saxe-

liT misasalmebeli sityva

warmoTqva, Semdeg emigracia-

Si igonebda: “me mqonda bedni-

eri SemTxveva davswrebodi,

rogorc erTi mravalTagani,

Cveni universitetetis sami

wlis Tavs. ianvris 1921 w. mos-

menilma angariSebma gadagvi-

Sala iseTi mdidari da mra-

valferovani suraTi univer-

sitetis zrdisa da ganviTare-

bis, rom 1918 w. gamoTqmuli

eWvebi sasaciloT ar gvyofni-

da. da Tu rameze mwydeba axla

exla guli imaze, rom erTxe-

lac ver movaxerxe, miuxeda-

vaT ganmeorebiTi mopatiJebi-

sa, ... qarTul leqciebzed

daswreba...”

universitetis yoveldRi-

uri cxovrebis Sesaxeb SeiZ-

leba im mokle gancxadebebis

mixedviT vimsjeloT, rac im-

droindel gazeTebSia gamoq-

veynebuli. movitanT am in-

formaciebs komentarebis ga-

reSe.

ssttuuddeennttTTaa ssaalliitteerraattuurroo

wwrree

“studentTa Soris. dRes

saRamos 6 saaTze salitera-

turo wreSi me-2 auditoriaSi

st. qrist. cqitiSvili wai-

kiTxavs referats: “visramia-

ni”. daswreba SeuZliaT ara

wevrebsac”.

mmooxxsseenneebbaa ggeennddeerruull

ssaakkiiTTxxzzee

“moxseneba. xuTSabaTs 3

Tebervals saRamos 7 saaTze

studentTa sasadiloSi (Tavi-

suflebis moedani 2) b. sergo

amaRlobeli waikiTxavs mox-

senebas Semdeg Temaze: qalTa

bunebis sisuste”.

ssttuuddeennttTTaa aaggrroonnoommiiuullii

wwrree

“saxelmwifo universite-

tis studentTa agronomiuli

wris sazogado kreba daniSnu-

lia xuTSabaTs 10 Tebervals

saRamos 8 saaTze agronomiul

dargis me-4 kursis audito-

riaSi. gansaxilvelia friad

sayuradRebo sakiTxebi”.

uurrmmeebbii uunniivveerrssiitteettiiss

wwiinn

“gvTxoven davbeWdoT: va-

keSi, universitetis win, TiT-

qmis yovel dRe quCaSi dgas

urmebi xareb gamoSvebuli. aq

aWmeven Tivas cxenebs, virebs,

ris gamo universitetis win

didZali nagavi grovdeba. sa-

Wiroa sisufTave, magram yu-

radRebas aravin aqcevs. Cve-

nis azriT universitetis win

unda aikrZalos yovelgvari

magari sasmelebiT vaWroba da

amiT bolo moeReba aqaur

usufTaobas. saWiroa amas mi-

aqcios yuradReba qalaqis

TviTmmarTvelobam”.

kkoossttuummeebbii

ssttuuddeenntteebbiissTTvviiss

“studentTa kooperativSi

(rusTavelis pr. #40) iyideba

mxolod wevrebze Sekerili

kostumebi xelmisawvdom fa-

sebSi, wevrebs sTxoven daCqa-

rebiT SeiZinon”.

ssttuuddeenntteebbiiss ggaaqquurrddvvaa

“- qurdoba. xuTSabaTs, 3

Tebervals, naSuadRevis 4 sa-

aTze, WavWavaZis quCaze 12, ga-

saRebis morgebiT gahqurdes

saxelmw. u-tis studentebis m.

TavdidiSvilis da a. minoviCis

oTaxi. waRebulia sxvadasxva

nivTebi da sacvlebi, Rirebu-

li sul 200.000 man. meti. daza-

ralebulT iqve ganacxades

meore komisariatSi da sisx-

lis samarTlis miliciaSi.

romelTa mier qurdebis aRmo-

saCenaT miRebulia saTanado

zomebi”.

1921 wlis TebervalSi

kvlav Sewyda universitetis

mSvidobiani cxovreba. 16 Te-

bervals universitetis ezo-

Si gamarTul studentTa mi-

tingze sityva warmoTqva

universitetis reqtorma

ivane javaxiSvilma. didi xnis

Semdeg am sityvis Sesaxeb mo-

igonebs imdroindeli stu-

denti da Semdgom cnobili

mecnieri aleqsandre barami-

Ze: “man gabzaruli xmiT brZa-

na: “me veTanxmebi mTavrobis

warmomadgenels, rom Cvens

qveyanas ukiduresi gasaWi-

ris dReebi daudga. me movu-

wodeb Cvens studentobas,

visac ki unari Seswevs, Tavi

gamoidos samSoblosaTvis.

marTalia, gvaklia iaraRi,

gvaklia saomari aRWurvilo-

ba, gvaklia sursaT-sanovage,

gvaklia bevri sxva ramec,

magram Cvens brZen xalxs uT-

qvams, - aq batonma reqtorma

xmas auwia da mkafiod war-

moTqva, - “vaJkacsa guli rki-

nisa, abjari Tunda xisao”.

Cveni erovnuli kulturis

TeTri taZari gzas daulo-

cavs yvelas, vinc brZolis

velisaken gaeSurebao, - daas-

rula sityva cremlmoreul-

ma reqtorma”.

mravali studenti gaeSura

samSoblos dasacavad. maTi

nawili Tbilisis misadgomeb-

Tan daiRupa. imdroindeli ga-

zeTebidan:

“Tamar aleqsandres asuli

da konstantine zaqarias Ze

mayaSvili SvilebiT mwuxare-

biT auwyebs naTesavT da nac-

nobT sayvarel ufros qalis

student maro mayaSvilis

gmirulaT daRupvas”.

“RrmaT damwuxrebulni

mSoblebi: natalia iraklis

asuli da dekanozi aristarxo

nikolozis Ze da zoia da Zma

irakli auwyeben naTesavT da

nacnobT sayvareli student

moxalise-jariskacis nikol-

oz (kolia) kalandariSvilis

samSoblosaTvis gmirulaT

sikvdils”.

“meSvide aTaseulSi myofi

quTaisis mowafeTa moxaliseTa

razmi Rrma mwuxarebas gamosT-

qvamen saxelmwifo universite-

tis studentis paliko beSke-

naZis gardacvalebis gamo”.

mterTan brZolaSi daiRu-

pa studenti-gvardieli kons-

tantine (kote) kvicariZe.

Tbilisis misadgomebTan

daRupuli qarTveli meomre-

bis Camosveneba da dakrZalva

25 Tebervlis Semdeg dReeb-

Sic grZeldeboda.ivane jafa-

riZe imdroindeli ambebis Ta-

obaze mravali wlis Semdeg

igonebda: “erT dResac Tbi-

lisSi xma gavarda: kojor-ta-

baxmelasTan bolo Setakebis

dros bevri axalgazrda dai-

xoca, daRupulebi satvirTo

avtomanqanebiT TbilisSi Ca-

mohyavT, veris sasaflaoze

(axlandeli veris baRi) daas-

veneben, yvelas ufleba aqvs

Tavisi micvalebuli amoicnos

da upatronos, xolo visac Wi-

risufali ar gamouCndeba, maT

erT saZmo saflavSi dakrZa-

laveno. daRupul meomarTa

CamosvenebisTanave eniT auwe-

reli ubedureba datrialda

TbilisSi, visac ojaxis wevris

Sesaxeb ambavi ver gaego, yvela

sasaflaos miawyda. iyo micva-

lebulTa Zebna-amocnoba da

moTqma-tirili”.

erT-erT daRupul meomar-

Si jafariZeebis ojaxma alio-

Sa jafariZe amoicno, Tbili-

sis universitetis studenti,

samSoblos dasacavad moxali-

sed wasuli. “daWril-dasaxiC-

rebul micvalebulTa Soris

monaxes cxedari, romelic

alioSas hgavda, magram oja-

xis wevrebs gamxdari da saxe-

Secvlili eCvenaT, Tavidan

gamonaJoni sisxli kefasa da

Sublze hqonda Semxmari. er-

Txans yvela Seyovnda, alioSa

ar unda iyoso, magram sabo-

lood rom darwmunebuliyv-

nen sinamdvileSi, gadawyvi-

tes, samudamo damRa - bavSvo-

baSi wvivis midamoSi ZaRlis

nakbeni enaxaT fexze. micva-

lebuls Sarvlis toti zemoT

auwies da... molodini gamarT-

lda - wvivis areSi, zustad im

adgilas, sadac elodnen, ZaR-

lis nakbeni naxes...”, - igonebs

ivane jafariZe.

gazeT “socialist-fede-

ralistSi” gamoqveynda samg-

loviaro gancxadeba:

“Rrmad damwuxrebuli mSo-

blebi biWia da lida; debi: iv-

ditori da aleqsandra; Zmebi:

kalistrati, simoni da noe ja-

fariZeebi; rZali mariam ja-

fariZisa da siZe iovel sayva-

reliZe uRrmesi mwuxarebiT

auwyeben naTesavT, nacnobT

da megobarT saxelmwifo uni-

versitetis sameurneo dargis

studentis maTTvis dauviwya-

ris

aleqsandre (alioSa)

jafariZis

traRikulad daRupvas 23-

24 Tebervals kojris brZo-

laSi. gamosveneba paraskevs 11

marts 4 nax. saaTze moskovis

Sesaxvevidan. saxli ¹ 6. dak-

rZalva samxedro taZris ga-

lavanSi”.

Tumca, ramdenime dRis Sem-

deg alioSa jafariZe saxlSi

dabrunda. jafariZeebis oj-

axma ki Tbilisis misadgomeb-

Tan daRupuli ucnobi qarT-

veli meomari dakrZala...

SemdgomSi saqveynod cno-

bili mTamsvleli da sazoga-

do moRvawe, qarTuli alpi-

nisturi skolis Semqmneli

aleqsandre (alioSa) jafari-

Ze 1945 wels uSbaze daiRupa.

qarTuli armiis mier Tbi-

lisis datovebis Semdeg mis

rigebSi myofi studentebis

nawili, gahyva TavianT sam-

xedro nawilebs da agrZeleb-

da brZolas mtris winaaRmdeg.

1921 wlis Teberval-mar-

tis omis bolo epizodi iyo

brZola baTumisaTvis, rode-

sac qarTulma jarma qalaqi-

dan gandevna TurqeTis jare-

bi.

baTumisaTvis brZolis

dros bevri studenti msaxu-

robda qarumiZis batareaSi,

romelic kaxaberis forts

icavda da gadamwyveti roli

Seasrula baTumis dacvis saq-

meSi. soso aslaniSvili, rome-

lic sanitarul razmSi msaxu-

robda da erT-erTma pirvel-

ma aRwera baTumisTvis brZo-

la igonebs: “Cvens vagonze

gadmokidebul droSas wiTe-

li jvriT TandaTan moawyda

daWrilebi, romelTa Soris

bevri iyo studentebi qarumi-

Zis batareidan. dasvrilni

sisxliT da talaxiT..”

baTumis dasacavad brZo-

laSi daRupuli studentebis

Sesaxeb mokled gvauwyebs

1921 wlis martSi TbilisSi

gamomavali erTaderTi ara-

bolSevikuri gazeTi “socia-

list-federalisti”. gazeTi

iuwyeboda baTumSi daRupuli

federalistTa partiis wevri

studentebis Sesaxeb:

“saq. soc. federalistTa

partiis dr. mTavari komiteti

mwuxarebiT auwyebs amxanageb-

sa da sazogadoebas, rom ba-

TomSi osmalebTan brZolis

dros gmirulad daiRupnen

partiis wevrebi studentebi

SoTa vadaWkoria, Salva tura-

beliZe, kirile comaia”.

saqarTvelos kvlav daud-

ga mZime periodi, rodesac sa-

Wiro iyo brZola teritoriu-

li mTlianobisa da TviTmyo-

fadobis gadasarCenad. am

brZolaSi, romelsac aqtua-

loba dResac ar daukargavs,

qarTul universitets yovel-

Tvis Tavisi wvlili Sehqonda

da momavalSic Seitans.

mmaallxxaazz mmaaccaabbeerriiZZeeTsu-s profesori

qarTuli universitetis

saTaveebTan

Page 6: BATUMI 03-2015.qxp

6 mmaarrttii

aseTi adamianebi Cvens gve-

rdiT cxovroben da moRvaweo-

ben.isini Cveulebriv adamiane-

bad migvaCnia da xSirad verc

ki vacnobierebT, Tu ra didi

cxovrebiseuli skola aqvT ga-

movlili, ra mdidar gamocdi-

lebas floben, rogor iRvwian,

iwvian kelaptariviT, rom si-

keTe, silamaze da sixaruli

Sematon qveyanas, mimzidveli

gaxadon Cveni garemo, xalisi

da naTeli Semoitanon cxovre-

baSi. swored aseTi gaxlavT

RvTisnieri, rCeulTa Soris

rCeuli, darbaiseli didbune-

bovani, mziani gulis, qveynad

sikeTis qmedebisaTvis,sxvaTa

cxovrebis galamazebis,sxvebi-

saTvis sixarulis miniWebisaT-

vis gaCenili lamazi sulis pi-

rovneba, sikeTis, saTnoebis da

keTilSobilebis gansaxiereba,

WeSmariti adamianobis etalo-

ni,TxemiT terfamde pedagogi

da moZRvari, aRiarebuli ena-

Tmecnieri da mkvlevari _ me-

ri cincaZe.

oTxmocdaxuT welTan wil-

nayar,daxvewil,WeSmarit inte-

ligents, kristalurad spe-

tak, Sinagani kulturiTa da

sxva

maRaladamianuri da peda-

gogiuri RirsebebiT Semkul

qalbatons TvalebSi yovelT-

vis sikeTis,bavSvebisa da axal-

gazrdebis siyvarulis mze ud-

gas, romelic mxolod siTbos

da sikeTes asxivebs da mosaub-

resac mudam karg ganwyobile-

bas uqmnis, sikeTis qmedebas

STaagonebs. masSi Tanabari

harmoniulobiTaa Serwymuli,

erTmaneTs avsebs da alamazebs

maRaladamianuri Rirsebebi

da pedagogiuri ostatoba,

kargi moqalaqeoba da mamu-

liSviloba, didsulovneba da

znekeTiloba, kacTmoyvareoba

da humanuroba,enamzeoba da

gonebamaxviloba, toleran-

toba da komunikabeluroba,

saTnoeba da keTilSobile-

ba,sxvebSi dadebiTis Zieba da

sikeTis danaxva,mdidari cod-

na–gamocdileba da profesio-

nalizmi,naTeli goneba da la-

mazi suli da kidev: iSviaTi

Sroma-garjis,Tanadgomis, sx-

vebze sixarulis miniWebis

unari,maRali kultura da

adamianebTan urTierTobis xe-

lovneba, rac qmnis WeSmariti

qarTveli qalis, aRmzrdelis,

mecnierisa da mkvlevris, si-

darbaislisa da znekeTilobis

ganumeorebel portrets.mas-

Tan erTi Sexvedrac ki gagrZ-

nobinebs maRali zneobis da in-

teleqtis,gulisxmieri,mWevr-

metyveli da sikeTiT savse

adamianis Sinagani kulturis

xibls, didi ojaxiSvilobis

madls da aristokratulobas.

zRvispira qalaq baTumidan

daiwyo misi xatimamuli. aq Se-

icno man „feruTvalavi samya-

ro“. „deda enis“ xiblsac aq

eziara. aqedan daiwyo mamiseu-

li saxlis, adamianebis, mSob-

liuri enis,Tvalxatula go-

go-biWebis,axalgzardebis siy-

varulis, SemoqmedebiTi tanj-

vis, Ziebis,wvisa da dagvis gza-

savali.

daamTavra baTumis NI qal-

Ta saSualo skola. naTeli go-

nebiT,RvTiT momadlebuli ni-

WiT, inteleqtiT, sazriano-

biT, nebisyofiT, Sromismoyva-

reobiT, mizanswrafulobiT,

energiulobiTa da gulmodgi-

nebiT dajildoebuli gogona

gamoirCeoda Tanatolebisa-

gan. ver warmoidgenT, magram

Zalian celqi viyavi,– ambobs

amagdari mecnier-peda-

gogi, – `sul davrbodi

ezoSi, vmRerodi“... miu-

xedavad aRniSnulisa,

vercxliswyaliviT moZ-

ravi da mousvenari go-

gona Rirseuli maswav-

leblebis Rirseuli mo-

swavle iyo. `qimia qar-

Tul enaze metad miyvar-

da,magram qimikosi ver

gamovedi, – ganagrZobs

saubars igi, – qarTul

enas qsenia focxiSvili

da sergo vadaWkoria

maswavlidnen.maT Semay-

vares mSobliuri ena.

saSualo skolis war-

CinebiT damTavrebis

Semdeg meri cincaZe ba-

Tumis saxelmwifo peda-

gogiuri institutis fi-

lologiis fakultetze

agrZelebs swavlas.ins-

titutSi roca Cavabare da

cnobili enaTmecnieris kona

gigineiSvilis leqcia pirve-

lad movismine, gavige, kidev

bevri rom mqonda Sesaswav-

li.mas aqeT qarTuli enis la-

mazi mwvervalebis dauflebas

vcdilob, – ambobs igi.

swored am mizniT da misw-

rafebiT STagonebuli Seudga

codnas miZalebuli, didi pa-

suxismgeblobis mqone,meocne-

be qaliSvili rogorc filo-

logiuri mecnierebis,ise pe-

dagogiuri xelovnebis,adamia-

nis sulis marTvis urTules

xelovnebas.movusminoT Tavad

qalbaton meris; „daiwyo swav-

lis,daZabuli muSaobis,Ziebis

periodi.oTxi wlis ganmavlo-

baSi dauRalavad vSromob-

di,gulisyuriT vismendi say-

vareli pedagogebis Sinaarsi-

an leqsebs,vswavlobdi maTgan

Sromis,wignis siyvaruls,vi-

Zendi damoukideblad muSao-

bis Cvevebs“.

studenturi cxovrebis

wlebze rom saubrobs qalba-

toni meri aseT epizods ixse-

nebs: „arasodes damaviwydeba

erTi SemTxveva, romelmac,

vfiqrob, gansazRvra Cemi Sem-

dgomi gza. meore kursze swav-

lis ukanaskneli dReebi iyo.

leqtorma kona gigineiSvilma

damavala zafxulis periodSi

Semeswavla mSobliuri sof-

lis–kirnaTis metyveleba da

momemzadebina moxseneba sa-

mecniero konferenciisTvis.

mondomebiT Sevudeqi muSao-

bas.moxsenebac saintereso ga-

movida. aseTi muSaobis dros

sul ufro naTlad, gamokveTi-

lad mimtkicdeboda gadawyve-

tileba – ganmegrZo swavla,

uZveles xelnawerebSi gavcno-

bodi qarTul enas, romlis

bevri saintereso gramatiku-

li da leqsikuri Tavisebureba

dRemde Semoinaxa aWarulma

dialeqtma.“

meri cincaZes naTlad hqo-

nda gaazrebuli da gasigrZe-

ganebuli, rom did saqmes ki-

debda xels, rom didi pasuxis-

mgebloba, Sroma marTebda.

umaRlesi saswavleblis warCi-

nebiT damTavrebis Semdeg igi,

rogorc didi perspeqtivis

mqone filologi, institutSi

datoves samuSaod. dasawyisSi

iRvwoda laborantad. parale-

lurad moTminebiTa da gul-

dadebiT agrZelebda muSaobas

qarTuli enis istoriisa da

dialeqtologiis dasaufleb-

lad. energiulma, mizanswra-

fulma kvleva-ZiebiTma Sromam

Tavisi Sedegi gamoiRo. 1956

wels gaxda Tbilisis saxelm-

wifo universitetis aspiran-

ti Zveli qarTuli enis specia-

lobiT. dedauniversitetSi,

codnis am lamaz taZarSi swav-

la bevrs avalebda. cnobili

qarTveli mecnierebis akaki

SaniZisa da i.abulaZis xelmZR-

vanelobiT swavlobda qarTul

enas, muSaobda disertacia-

ze.muxlCauxrel,Tavdauzo-

gav, rudunebiT Sromas amaod

ar Cauvlia. gamoCenil mecnie-

rebs moswondaT baTumeli go-

gonas saocari niWi da gonie-

reba,sxarti azrovneba,SesaSu-

ri gulmodgineoba,mtkice meb-

rZoli buneba,enTuziazmi,ma-

Rali pasuxismgebloba,saqmi-

sadmi,dasaxuli miznisadmi er-

Tguleba, mizandasaxuloba.

SesTavazes kidec darCenili-

yo codnis taZarSi, magram

mSobliur kuTxeSi dabruneba

irCia.

dResac guSindeliviT ax-

sovs Rvawlmosil pedagogs

1959 wlis 1 seqtembris is So-

reuli,uCveulo,lamazi,ama-

Relvebeli da bednieri di-

la,roca JurnaliT xelSi pir-

velad warsdga studentebis,

momavali pedagogebis wina-

Se.bunebrivia Relavda,magram

rogorc Tavad SeniSnavs,bu-

nebrivad uRimoda nacnobi

auditoria,merxebi,kedlebi

Semocqeroda codnis daufle-

bis wadiliT anTebuli stu-

dentTa aTeuli fxizeli Tva-

li. axalbeda leqtoris sasar-

geblod unda iTqvas,rom pir-

veli seriozuli, mkacri ga-

mocda cxovrebis did asparez-

ze gasasvlelad warmatebiT

Caabara.mis mier mimzidvelad

Catarebulma,cocxalma,xali-

sianma da Rrma SinaarsiT da-

muxtulma leqciam moxibla

studentebi da sandomiani,

momxiblavi, enamziani pedago-

gisadmi pativiscemiTa da siy-

varuliT ganawyo.

qalbatoni meri guldade-

biT, gulmodgined, maRali pa-

suxismgeblobiT emzadeboda

yoveli leqciisaTvis. „vcdi-

lob yoveli Cemi leqcia iyos

mecnierulad Rrma da sainte-

reso,vswavlob da vaswavli.da

Tu studentebs institutidan

codnasTan erTad gahyvebaT

Tundac nawili im siyvarulisa

da madlierebis grZnobisa,

rac me Cemi pedagogisgan damr-

Ca, usazRvrod bednieri viqne-

bi“–ambobda muSaobis dawyebis

pirvel wlebSi enTuziasti pe-

dagogi. misTvis leqciaze Ses-

vla studentis sulSi Sesvlas,

sulis Tanaziarobas, masTan

humanur TanamSromlobas, fi-

qrisa da gansjisaTvis sarbie-

lis Seqmnas niSnavs. xuT aTe-

ul welze meti xnis ganmavlo-

baSi mis leqciebze ismoda mas-

wavleblis lamazi tembriT

naTqvami: ratom? rogor fiq-

robT? rogoria Seni azri? da-

asabuTe! risTvis moitane es

argumenti? rogor gesmiT

ioane zosimes sityvebi– „da

ese enai Semkuli da kurTxeu-

li... ratom aigavebs poeti enis

waxdenas eris dacemasTan“ ra-

tom amboben „ena dedaa erisa“.

ratom uwoda qarTvelma xalx-

ma qarTul enas „deda ena“,ro-

goria saliteraturo enisa da

dialeqtebis urTierToba,ras

niSnavs „qarTulad xsnilad

ubnobdi“... ase, studentTa

fiqrSi, msjelobasa da paeq-

robaSi iSleba qarTuli enis

istoriis saintereso furc-

lebi, cocxldeba sxvadasxva

kuTxis dialeqtebi, ikveTeba

enis wesebi da kanonebi. Tao-

bebs axsovT Sromismoyvare,

futkariviT gamrje, saTno,

erudirebuli, xelovani peda-

gogi, romelic aramarto cod-

niT, gamWriaxi gonebiTa da

punqtualobiT, aramed gareg-

nuli mSvenebiTac xiblavda

studentebs. isini kargad

grZnobdnen Tu rogor iS-

leboda maT Tvalwin dedae-

nis momxiblavi, jadosnuri

samyaro, rogor izrdeboda

leqcia–praqtikulidan

leqcia–praqtikulamde ma-

Ti codnis maragi, ra axlo-

beli, gasagebi da sayvareli

xdeboda maTTvis rogorc

Zveli qarTuli,ise Tana-

medrove saliteraturo

ena. enis qomagi da misi siw-

mindis dacvisaTvis erTgu-

li mebrZoli qalbatoni

madliani, javariani qarTu-

liT moZRvravda da moZRv-

ravs momaval pedagogebs

srulyofilad daeuflon,

gaufrTxildnen, guSagad

daudgnen, mTeli gulisyu-

riT, sifaqiziT moekidon

uZveles da umdidres, ula-

mazes da unatifes, JRerad

da moqnil, „Semkul da kurTxe-

ul“, RmerTsaviT salocav qar-

Tul enas, rom cxovrebis arse-

biT niSans, eris meobis qva-

kuTxeds, burjs, mis guls da

suls movla–patronoba sWir-

deba.mis studentebs kargad

hqondaT da axlac aqvT gaT-

viTcnobierebuli poetis si-

tyvebi: „dedaena kvlav rom in-

Tebs gulSi cicinaTelebs,am

ganZs Tu ar mouare,ise ver

iqarTveleb“.

mZivebiviT aikinZa wlebi,

naxevar saukuneze meti xnis

ganmavlobaSi vin moTvlis ram-

deni axalgazrda daukvaliane-

bia, xeli SeuSvelebia, ramde-

nisaTvis gaunawilebia gulis

siTbo, cxovrebis did gzaze

gauyvania da dedaenisa da

mSobliuri miwa wylis ukide-

gano siyvaruli dausagzleb-

lia.

„meri maswavlebelo gveama-

yeba, rom Cveni aRmzrdeli da

damkvalianebeli, Cvens sulSi

sikeTis mTesveli, Cveni kerpi

meri cincaZe - 85

qali, romelic amSvenebs

universitets da

alamazebs qalaqs

Page 7: BATUMI 03-2015.qxp

7mmaarrttii

da ideali Tqven iyaviT. Tqven

marto qarTul enas ki ar gvas-

wavlidiT, aramed SegyavdiT

dedaenis saganZurSi, mis xibl-

sa da madls gvaziarebdiT, So-

Tas, sabas, guramiSvilis, ta-

tos, ilias, akakis, vaJas, iako-

bis samyaroSi gvamogzaureb-

diT, mSobliuri enis siyvaru-

liT gvmuxtavdiT da sikeTis

qmedebis, karg adamianad, karg

profesionalad gaxdomis sur-

vils STagvagonebdiT. bednie-

ri iyo codnis taZarSi Tqven-

Tan, merxze gatarebuli stu-

dentobis wlebi. gmadlobT

lamazi wuTebis CuqebisaTvis,

gmadlobT dedobrivi zrun-

vis, mSobliuri amagisaT-

vis,“–wers qobuleTis munici-

palitetis kondidis sajaro

skolis amagdari maswavlebe-

li meri SarabiZe.

meamayebiT meri maswavle-

belo,rogorc Seudarebeli

profesionali, enaTmecnieri,

momaval maswavlebelTa mas-

wavlebeli, moZRvari, gulan-

Tebuli patrioti ,brZeni qal-

batoni da WeSmariti adamiani.

studentis pativiscema, mas-

Tan TanamSromloba, misi tki-

vilisa da sixarulis gaTavi-

seba, problemis erToblivi

ganxilva da mogvarebis gzebis

erTad Zieba, SexedulebaTa

Tavisuflad gamoxatvis swav-

leba da gansxvavebuli azris

pativiscema Tqveni didaqti-

kis principebia. ufali gfa-

ravdeT da gwinagmZRvrobdeT,

kvlav mravali weli Tqvens ke-

TilSobilur saqmianobaSi, ra-

Ta Cvens momaval Taobebsac

Tqvens magaliTze eswavloT

mamuliSviluri valis moxda

xalxisa da qveynis winaSe.

udidesi siyvaruliT

luara gordaZe, baTumis

N2 sajaro skolis pedagogi.

madlobas gixdiT Zvirfaso

meri maswavlebelo, im lamazi

leqciebisaTvis, awmyosaTvis,

momavlisaTvis, Tqvengan dan-

Tebuli sinaTlis SuqisaTvis,

sikeTisaTvis, gzis gakvlevi-

saTvis, didi, mxurvale guli-

saTvis, enamzeobisa da momxib-

lavi RimilisaTvis, muxls

gidrekT, qeds gixriT, glo-

cavT usasrulod da dauRala-

vad.

naTela basilaZe,

pedagogi.

STabeWdilebaTa wigni sa-

vsea aseTi gulwrfeli stri-

qonebiT, madlobis sityvebiT,

romelic student-axalgzar-

dobaze miZRvnili sicocxlis,

gulis siTbosa da siyvarulis

fasad daimsaxura Rvawlmo-

silma pedagogma.

kidev erTi

saintereso Strixi

qalbatoni meri sanaqebo

mkvlevari da mecnieria. igi

studentobis wlebidan warma-

tebiT ikvlevs qarTuli enis

istoriisa da dialeqtologi-

is problemebs. meore kursze

gaxldaT, roca pirveli Sroma

gamoaqveyna da imTaviTve mi-

ipyro enaTmecnierTa yu-

radReba. am SromiT isini pir-

velad gaecnen enobrivad da

eTnografulad saintereso

kuTxis kirnaTi–maradidis me-

tyvelebas. pirvelma warmoaCi-

na am mxaris dialeqtebisaTvis

damaxasiaTebeli manamde uc-

nobi Taviseburebebi. naSromi

dResac mniSvnelovani da fa-

seulia qarTuli dialeqto-

logiisaTvis.

am yvelafris iniciatori

batoni kona iyo, – ambobs

mkvlevari, – da safuZvlad Ce-

mi kuTxis siyvaruli edo. sa-

muSaodac amitom avirCie kir-

naTi. imdenad saintereso aR-

moCnda manamde Seuswavleli

kuTxe, rom meore wels muSao-

ba damoukideblad Txilnarsa

da mis SemogarenSi ganvagrZe.

mogvianebiT gamovaqveyne „aW-

arulis mimarTeba qarTuli

enis dialeqtebTan“, „aWaruli

teqstebi“.

aRniSnul naSroms mohyva

araerTi mecnieruli Rirsebe-

bis mqone gamokvleva, naSromi,

monografia. mkvlevarma mrava-

li saWiro da sayuradRebo

SromiT gaamdidra qarTuli

filologuri mecniereba. mra-

valTa Soris aRniSvnis Rirsia

misi gamokvlevebi ioane sine-

lis „klemaqsis“ qarTuli re-

daqciebi enisa da stilis Sesa-

xeb. manve moamzada gamosace-

mad ioane sinelis „klemaq-

si“vrceli winasityvaobiTa da

leqsikoniT.rogorc mkvleva-

rebi aRniSnaven aRniSnuli

Sroma didi tradiciebis mqone

Zveli qarTuli enis pirvelxa-

risxovani Zeglia.

mSobliur enaze zrunvis,

misdami Seunelebeli yurad-

Rebis suliskveTebiTaa gamsW-

valuli meri cincaZis far-

Tod gaxmaurebuli wigni „qar-

Tulad xsnilad ubnobdi“. igi

mkvlevaris mravalwliani Sr-

omis nayofia.

mravalmxrivi da mravalfe-

rovania mecnier-mkvlevris

kvlevis sfero.mravalTa So-

ris aWaruli kilo da saer-

Tod,samxruli metyveleba

gansakuTrebul interess aRZ-

ravs masSi.qarTuli salitera-

turo enis formirebaSi samx-

ruli dialeqtebis wvlilis

warmoCenas miuZRvna man ram-

denime statia da monografia–

„samxruli dialeqtebi da qar-

Tuli samwerlobo ena“ V-XVIII

s. es sayuradRebo monografia

Tavis yofil studentTan da

amJamad kolegasTan profesor

mamia faRavasTan erTad gamos-

ca.

„mSobliuri enis kvlevisa

da swavlebis saqmeSi qalbaton

meris badali ar hyavs, – wers

profesori nana cecxlaZe, –

saocari alRoTi da kvlevis

unariT dajildoebul mecni-

ers mxedvelobidan araferi

gamoepareba. enobriv tenden-

ciebsa da Tanamedrove ling-

vistur situaciaze gulistki-

viliT saubrobs. samecniero

konferenciebsa Tu enis dRi-

sadmi miZRvnil RonisZiebebze

mgznebared mouwodebs yvelas

enis siwmindis dacvisken“

sagulisxmo Strixi:

Rvawlmosili mecnier-pe-

dagogi janmrTelobis arasa-

surveli mdgomareobis miuxe-

davad didi interesiT monawi-

leobs tao–klarjeTis eqspe-

diciebSi, siyvaruliT xvdeba

Cveneburebs, agrovebs iq jer

kidev gadarCenil qarTuli

metyvelebis nimuSebs. studen-

tebs acnobs iq miRebul mdi-

dar STabeWdilebebs.

Cemi cxovrebis yvelaze sa-

amayo wuTebi istoriul saqar-

Tvelos ukavSirdeba. roca

mecnierebi iq gadarCenil qar-

Tuls vswavlobT, amaze didi

bedniereba CemTvis arafe-

ria,–ambobs Rvawlmosili pe-

dagogi.

mkiTxvelma interesiT mii-

Ro mis mier momzadebuli ma-

Waxlisa da Woroxis xeobebis

qarTuli metyvelebis nimuSe-

bi mcire leqsikoniTurT. („qa-

rTvelur enaTa struqturis

sakiTxebi “, t. VIII )

qarTuli ena CemTvis yvela-

feria,–ambobs amgdari mecni-

er–pedagogi,– ver daviZineb,

yovel saRamos Cemi `saZile“

saSualeba Tu ar miviRe“ anu

unda wavikiTxo rame.

amJamad gazeTebidan Jur-

nalistebisa Tu respodente-

bis mier daSvebuli enobrivi

Secdomebis amoweriT var da-

kavebuli. ra ena waxdes, eri

daeceso, naTqvamia. amitom mi-

nda qarTul metyvelebas gavu-

wio propaganda. mTavaria, ga-

sagebad wero da ise isaubro

msmenelsa Tu mkiTxvels unda

siamovnebdes Seni mosmena.

uprianaia aRiniSnos is faq-

ti, rom amJamad Rvawlmosili

pedagogi leqciebs aRar

kiTxulobs universitetSi,

magram ufro intensiurad mu-

Saobs qarTuli enis siowmin-

dis dacvisaTvis. arealic uf-

ro farTo aqvs. gazeT ,,aWara-

Si“ rubrikiT ,,qarTulad xsni-

lad ubnobdi“ sistematurad

ibeWdeba misi metad saWiro da

sayuradRebo publikaciebi.

Tanamedrove presaSi dagrovi-

li Jargonebisagan, barbariz-

mebisagan enis gawmendis, gau-

marTavi arastilisturi wina-

dadebebis gasamarTavad, enis

siwmindis dasacavad.

qalbatoni meris lamaz, Si-

naarsian mravalferovan saqmi-

anobaSi gverds ver avuvliT

mis nayofier, organizatorul

saqmianobas. wlebis ganmavlo-

baS unarianad xelmZRvanelob-

da filologiis fakultetsa

da dawyebiTi ganaTlebis peda-

gogikisa da meTodikaTa ka-

Tedras, sadac bevri ram gaake-

Ta swavlebis xarisxis amaRle-

bisa da momaval pedagogTa

profesiuli daostatebisaT-

vis.

meri cincaZis xangrZlivi,

umwikvlo da nayofieri muSao-

ba jerovnadaa dafasebuli.

dajildoebulia sapatio niS-

nisa da Rirsebis ordenebiT,

medlebiT, diplomebiT, sapa-

tio sigelebiT. Tumca misTvis

yvelaze didi jildo is dafa-

seba, pativiscema da siyvaru-

lia, romliTac garemosilia

igi farTo sazogadoebaSi.

siyvaruliT gamTbari, Sro-

mismoyvare, stumarTmoyvare,

erovnul adaT-wesebze damya-

rebuli ojaxi Seqmna. misi erT-

guli, mosiyvarule meuRle

nodar baramiZe ,,antoniCi“

farTo sazogadoebaSi aRiare-

buli pirovneba, samagaliTo

pedagogi da sanaqebo aRmzr-

delia. mis gareSe warmoudge-

nelia Wirisa Tu lxinis suf-

ris gaSla, saiubleo saRamo,

Sexvedrebi, prezentaciebi da

a.S. is yvela saqmeSi sulsa da

guls debs da amitomacaa igi

didi siyvaruliT garemosili.

mosiyvarule meuRleebma

sanaqebo qal-vaJi aRzardes.

maia mSoblebis kvals gayva, igi

filologia, axalgazrda pro-

fesori universitetSi kiTxu-

lobs leqciebs. merabi– eko-

nomisti, kalaTburTeli gaxl-

daT. samwuxarod igi naadre-

vad wavida am samzeodan. Svi-

liSvilebi ulamazeben da uxa-

liseben bebiasa da babuas si-

cocxles.

ase lamazad, uamravi safiq-

raliT da sazrunaviT cxov-

robs, muxlCauxrelad iRvwis

amagdari mecnier-pedagogi.

mas xvavrieli, baraqiani Se-

modgoma udgas. uxv mosavals

imkis da kvlav mxned, rudune-

biT, axalgazrduli SemarTe-

biT iRvwis da ixarjeba. kargad

gaxarjuli sicocxle Jan-Jak

rusos ar iyos dRegrZeli si-

cocxlea.

mimdinare weli saiubileoa

meri maswavleblisaTvis. dae

sikeTiT da siTboTi hqondes

aRvsili yoveli dRe.

hfaravdes RvTis sikeTe da

madli.

kursdamTavrebulTa da

kolegebis saxeliT

akaki zoiZe,

profesori

SSooTTaa zzooiiZZee

baTumis

bulvaries leqsi im asakSi davwe-

re, am suraTSi rom var. mas

Semdeg naxevari saukune ga-

vida. me igi arcerT Cems

krebulSi ar Semitania. ax-

laxan wavawydi Zvel rveu-

lebSi. gadasagdebad ver ga-

vimete. Tavisi wignis anota-

ciaSi mwerali ianuS korCa-

ki ambobs, „es suraTi wigns

imitom davurTe, rom CemT-

vis yvelaze kargi dro is ki

ar iyo, roca maTiuS mefis

ambavs vwerdi, yvelaze kar-

gi dro is iyo, roca mefoba

mindoda“. am sityvebis av-

torisagan gansxvavebiT, im

asakSi, am suraTSi rom var,

mwerloba mindoda. es leq-

sic amisi dasturia.

CCeemmii mmeettaaffoorraa - bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrii,,

CCeemmii ssiiyyvvaarruulliiss cceeccxxllii ddaa aammqqaarrii,,

aamm qqvveeyyaannaazzee ssaammooTTxxee TTuu aarrii,,

ssxxvvaaggaann aarr eeZZeebboo,, ssaammooTTxxee aaqq aarrii,,

aaqq,, rrooccaa qqaarrvvaa wwvviimmss,, ccaa ggaaddaammqqrraalliiaa,,

qqaarreebbiiss qqrroollvveebbss kkii aaqqaarrvveebbss yyvvaavviillii,,

aamm qqvveeyynnaadd rraammddeenniicc llaammaazzii qqaalliiaa,,

mmggoonniiaa bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrSSii ggaaiivvlliiss..

ddaa ddaarroonniinnoobbeenn,, zzooggjjeerr ddrroo ggaaSSvveebbiiTT,,

kkeennaarrii qqaalleebbii,, lloommgguullaa vvaaJJeebbii,,

bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrSSii ggaalloobbeenn SSaaSSvveebbii,,

SSaaSSvveebbii ggaalloobbeenn ddaa ggaarriiJJrraaJJeebbii..

bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrSSii wwyyvviilleebbii ddaaddiiaann,,

zzRRvvaass eeffeerreebbiiaann,, mmrriissxxaannee ggoolliiaaTTss..

aamm qqvveeyynnaadd rraammddeenniicc llaammaazzii vvaarrddiiaa,,

ssuuyyvveellaa bbaaTTuummSSii ddaarrgguullii mmggoonniiaa..

ggooggoonnaa,, gguuSSiinn,, rroomm bbaaffTTeebbii mmooiixxssnnaa,,

yymmaawwvviillii,, gguuSSiinn rroomm mmooiissxxaa uullvvaaSSii,,

bbuullvvaarrSSii eerrTTmmaanneeTTss ssiiyyvvaarruullss uuxxssnniiaann,,

eerrTTmmaanneeTTss xxvvddeebbiiaann bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrSSii..

mmeecc ggeellooddeebbooddii bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrTTaann,,

iiqq,, ssaaddaacc yyoovveellddRRee ggaalloobbeenn SSaaSSvveebbii,,

bbaaTTuummiiss ssiiyyvvaarruullii TTuu ddaaggeemmaarrTTaa,,

aaRRaarr eeZZeebboo wwaammaallii ddaa ssaaSSvveellii..

aarr ggaanniikkuurrnneebbii,, iisseeTTii sseenniiaa,,

uuaammssiiyyvvaarruulloodd ddiillaacc kkii bbnneelliiaa,,

ssiiyyvvaarruullzzee rraacc ssiimmRReerreebbii mmssmmeenniiaa,,

mmggoonniiaa,, ssuuyyvveellaass bbaaTTuummzzee mmRReerriiaann..

eesseenniinnss SSaaggaannee aaqq SSeeuuyyvvaarrddaa,,

ggooggllaammaacc ssaammSSoobblloo aaqqeeddaann ddaallooccaa,,

mmeecc SSeenn ggaaggiiccaannii bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrTTaann,,

ppiirrvveellaadd bbaaTTuummiiss bbuullvvaarrSSii ggaakkooccee..

Page 8: BATUMI 03-2015.qxp

8 mmaarrttii

`arian istorikosebi, - werda

akad. giorgi Citaia, - romelTac

upiratesad istoriuli movlene-

bis analizi exerxebaT. arian ise-

Tebic, romelTac metwilad mov-

lenebis ganzogadeba, sinTezi

emarjvebaT... niko berZeniSvili

orive sferoSi didi ostatobiT

gamoirCeva da amis wyalobiT mis

kvleva-Ziebas monoliTuroba,

sisrule, SemoqmedebiTi azris

simdidre da TvalsaCinoeba axasi-

aTebs. amas erTvis misi weris

ubadlo stili, romelic xalxu-

ri metyvelebis elvarebas emyare-

ba da mudam mimzidvelia~.

1995 wels, niko berZeniSvilis

dabadebidan 100 wlisTavisadmi

miZRvnil saiubileo sesiaze wa-

kiTxul moxsenebaSi akad. daviT

musxeliSvili aRniSnavda `niko-

loz berZeniSvili didi istori-

kosi iyo. 30 weli gavida misi gar-

dacvalebidan da qarTul isto-

riografias dResac myar safuZv-

lad udgas misi samecniero memk-

vidreoba. qarTuli istoriuli

mecniereba dResac mniSvnelovan-

wilad mis mier dasmuli Tu moniS-

nuli problemebis gaRrmavebis

gziT viTardeba. iv. javaxiSvilis

Semdeg, 25 wlis ganmavlobaSi, is

qarTuli medievistikis WeSmari-

ti mesaWe da sulisCamdgmeli iyo.

mis saxelTanaa dakavSirebuli

mravali axali da axleburi wa-

mowyeba saqarTvelos istoriis

Seswavlis savele-praqtikul Tu

Teoriul dargSi, romelTac

mniSvnelovnad gaamdidres ise-

dac arcTu mwiri qarTuli isto-

riografia. igi mravalmxrivi

mkvlevari iyo da misi uSreti sa-

mecniero interesebi Cveni qvey-

nis warsuls, misi materi-

aluri Tu sulieri kul-

turis TiTqmis yovel

sferos swvdeboda. sao-

cari iyo misi azrovnebis

siRrme da mWevrmetyve-

lebis xelovneba, misi

axalgazrduli ulevi

energia da samSoblos

siyvarulis emociuri

gancda... eWvi ar aris, am

SesaniSnav TvisebaTa di-

di umetesoba mas mSobli-

uri ojaxidan dahyva~.

niko berZeniSvili dai-

bada 1895 wlis 9 ianvars,

Coxatauris r-nis sof.

gogoleisubanSi, Raribi

glexis ojaxSi. is mSoble-

bis mexuTe da nabolara

Svili iyo. samwuxarod,

dabadebamde daoblda ma-

miT da oTx (ufrosi Zma

adre gardaicvala)

BbavSvs Rirseulad

zrdida deda – pelagia

SaraSiZe.

qarTuli anbani nikom

jer kidev skolaSi Sesvlamde is-

wavla dedisgan. 6 wlisa gogolei-

subnis samrevlo skolaSi miaba-

res, Semdeg warCinebiT daamTavra

Coxatauris orklasiani saswav-

lebeli. ufrosma Zmam nestorma

niWieri niko swavlis gasagrZe-

leblad baTumSi waiyvana. samwu-

xarod, is rusuli enis gamocdaSi

CaiWra da mxolod momdevno wels

SeZlo baTumis gimnaziis pirvel

klasSi Caricxva, sadac male moi-

pova warCinebuli moswavlis saxe-

li.

baTumi im dros saqarTvelosa

da mTeli amierkavkasiis erT-er-

Ti mniSvnelovani samrewvelo da

savaWro centri iyo. misi navsad-

guri didi raodenobiT izidavda

navTis momxmarebeli ruseTisa da

evropis gemebs. aq warmoebda nav-

Tobis gadamuSaveba da misi sazR-

vargareT gatana. 900-iani wlebi-

dan baTumi revoluciis samWed-

lo xdeba. nestor berZeniSvilis

binac baTumSi social-demokra-

tebis erT-erT TavSesafars war-

moadgenda. 1906 wels baTumelma

gimnazielebma gamosces Jurna-

lis `drug proletariata~-s ori

nomeri, romelSic gamoxates Ta-

nagrZnoba da Tanadgoma revolu-

ciuri moZraobisadmi. amasTan,

qarTveli gimnazielebis aRSfo-

Tebas iwvevda isic, rom saswavle-

belSi qarTul enas kviraSi mxo-

lod erTi saaTi eTmoboda da

isic bolo gakveTili. gaxSirda

konfliqti maswavleblebsa da

gimnazielebs Soris. 1909 wels

gimnaziis ufrosklaselebma sa-

maswavleblos gverdiT moTavse-

bul RumelSi yumbara aafeTqes.

am aqciisaTvis bevri gimnazieli

gairicxa skolidan `mglis bile-

TiT~, maT Soris iyo n. berZeniSvi-

lic. baTumis gimnaziaSi aRdgena-

ze mas fiqric aRar SeeZlo. misT-

vis daketili aRmoCnda sxva gimna-

ziis karebic. simwifis atestatis

miReba nikom mxolod 1917 wels

SeZlo.

1917 wels n. berZeniSvili Cai-

ricxa moskovis universitetis

filologiis fakultetze, mag-

ram usaxsrobis gamo iZulebuli

iyo swavlisaTvis Tavi mienebebi-

na da saqarTveloSi dabrunebu-

liyo. ori wlis ganmavlobaSi is

CoxataurSi muSaobda maswavleb-

lad.

mas Semdeg, rac asrulda qar-

Tuli sazogadoebis ocneba da

1918 wels TbilisSi gaixsna sa-

xelmwifo universiteti, n. berZe-

niSvili am universitetis sibrZ-

nismetyvelebis fakultetis

studenti gaxda (1920 wels), xo-

lo 1924 wels gadavida saqarTve-

los istoriis specialobaze da

iv. javaxiSvilis xelmZRvanelo-

biT ganagrZo swavla. ZiriTadi

sagnebisa da evropuli enebis pa-

ralelurad, is warmatebiT swav-

lobda arabul, sparsul da som-

xur enebs.

1925 wels man iv. javaxiSvilis

xelmZRvanelobiT Seasrula sa-

diplomo naSromi `dasavleT sa-

qarTvelos saeklesio wes-wyobi-

leba XIII-XVIII ss.~, romlis erTi

nawili 1926 wels daibeWda sais-

torio-saeTnografio sazogado-

ebis `mimomxilvelSi~. es gaxldaT

Rrmad mecnieruli da axali me-

TodologiiT Sesrulebuli pir-

veli gamokvleva qarTul istori-

ografiaSi, romelmac mis avtors

brwyinvale momavlis mqone isto-

rikosis saxeli daumkvidra.

1926 wels n. berZeniSvilma

warmatebiT Caabara gamosaSvebi

gamocdebi da datovebul iqna

universitetSi saprofesorod

mosamzadeblad.

1927 wels man monawileoba mii-

Ro saqarTvelos saistorio-sa-

eTnografio sazogadoebis mier

mowyobil javaxeTis samecniero

eqspediciaSi, romlis mizani iyo

mxaris Seswavla da istoriuli

Zeglebis aRwera.

1929 wlidan n. berZeniSvili

dainiSna universitetis saqarT-

velos istoriis kabinetis gam-

ged. is kiTxulobda leqciebis

kurss saqarTvelos istoriaSi,

wyaroTmcodneobasa da qarTuli

samarTlis istoriaSi. misi leq-

ciebi gamoirCeoda sagnis Rrma

codniT, simaxviliTa da mimzid-

veli TxrobiT. is metad Tavise-

buri da originaluri oratori

gaxldaT. mis leqciebs sxva fa-

kultetis studentebic eswre-

bodnen da darbazi yovelTvis ga-

daWedili iyo. 1932 wels b-n nikos

irCeven imave kaTedris docen-

tad. 1938 wels mas disertaciis

daucvelad mianiWes istoriis

mecnierebaTa kandidatis samec-

niero xarisxi, 1939 wels ki, iv.

javaxiSvilis SuamdgomlobiT, is

kaTedris profesorad airCies.

paralelurad, 1929-1936 wleb-

Si, n. berZeniSvili muSaobs saqar-

Tvelos saxelmwifo muzeumis

xelnawerTa ganyofilebaSi, ra-

sac misi mecnieruli zrdisaTvis

uaRresad didi mniSvneloba hqon-

da. aq is ecnoba saqarTvelos is-

toriis sxvadasxva werilobiT

Zegls. sagulisxmoa, rom aq muSa-

obis periodSi man SeimuSava sabu-

Tebis aRwerisa da klasifikaciis

axali da originaluri xerxebi.

didi samecniero skola gaiara

n. berZeniSvilma sakavSiro mecni-

erebaTa akademiis saqarTvelos

filialis kavkasiismcodneobis

institutSi, romlis bazaze 1936

wels Seiqmna niko maris saxelo-

bis enis, istoriisa da materia-

luri kulturis instituti (e-

nimki), romelsac saTaveSi Caudga

cnobili mecnieri, n. berZeniSvi-

lis megobari da kolega simon ja-

naSia (1936-1947 ww). 1941 wels

enimki gaiyo or institutad: is-

toriis institutad (1964 wlidan

- iv. javaxiSvilis sax. istoriis,

arqeologiisa da eTnografiis

instituti, 2006 wlidan ki - iv.

javaxiSvilis sax. istoriisa da

eTnologiis instituti) da akad.

n. maris enis institutad (Semd-

gomSi enaTmecnierebis institu-

ti).

1938 wels iv. javaxiSvils, s.

janaSiasa da n. berZeniSvils dae-

valaT saqarTvelos istoriis sa-

xalxo sakiTxavi wignis dawera.

gaiSala didi muSaoba, aqamde xe-

luxlebeli araerTi sakvanZo sa-

kiTxi axleburad gaSuqda, mTeli

epoqebi axleburad moixaza. 1940

wels gamoqveynda am naSromis ma-

keti. swored es maketi daedo sa-

fuZvlad 1943 wels Seqmnil saSu-

alo skolis saxelmZRvanelos,

romelic 1947 wels saxelmwifo

premiaze iqna wardgenili.

1939 wlidan, javaxiSvilis wi-

nadadebiT, n. berZeniSvili iniS-

neba istoriis institutis isto-

riis ganyofilebis gamged. TiTq-

mis 20 wlis ganmavlobaSi xelmZR-

vanelobda is am ganyofilebas. is-

torikosTa araerTi Taoba aRi-

zarda da Camoyalibda ganyofi-

lebis kedlebSi. droTa ganmav-

lobaSi farTovdeboda da Rrmav-

deboda ganyofilebis mecnieru-

li kvleva-Ziebis Tematika: saqar-

Tvelos socialur-ekonomikuri

da politikuri istoriis Seswav-

la. axlo aRmosavleTisa da kavka-

siis istoria, urTierToba ru-

seTTan, romsa da saberZneTTan,

musulmanur aRmosavleTTan, is-

toriuli geografiis sakiTxebi,

qarTuli wyaroTmcodneoba, Zve-

li, axali da uaxlesi istoriis

problemebi da mravali sxva sa-

kiTxi.

1943 wlis 27 dekembers n. ber-

ZeniSvilma istoriis institutis

samecniero sabWos warudgina sa-

disertacio naSromi – `ruseT-sa-

qarTvelos urTierTobis isto-

riidan XVI-XVII ss. mijnaze~, risT-

visac mas istoriis mecnierebaTa

doqtoris samecniero xarisxi mi-

eniWa. 1944 wlis 22 Tebervals ki

??s irCeven saqarTvelos mecnie-

rebaTa akademiis namdvil wevrad.

1947 wels 15 noembers, 47 wlis

asakSi, gardaicvala qarTuli sa-

istorio mecnierebis didi moama-

ge, istoriis institutis direq-

tori, akad. s. janaSia. 1948 wli-

dan institutis direqtorad n.

berZeniSvili iniSneba (1948-1965

ww.) da sicocxlis bolomde ud-

gas mas saTaveSi. misTvis damaxa-

siaTebeli energiiT Seudga n.

berZeniSvili dakisrebuli mova-

leobis Sesrulebas. moxda insti-

tutis ZiriTadi birTvis – isto-

riis ganyofilebis reorganiza-

cia, Seiqmna saqarTvelos Zveli,

feodaluri, kapitalisturi da

socialisturi epoqebis istori-

is ganyofilebebi; Camoyalibda

saqarTvelo-axlo aRmosavleTis,

saqarTvelo-Crd. kavkasiis, sa-

qarTvelo-ruseTis urTierTobe-

bis istoriis Semswavleli ganyo-

filebebi; amave dros, warmatebiT

grZeldeboda romsa da saberZ-

neTTan, evropasTan da amierkav-

kasiis mezobel xalxebTan urTi-

erTobis Seswavla. gaRrmavda

mecnieruli muSaoba saqarTve-

los arqeologiuri Seswavlis mi-

marTulebiT, gafarTovda arqeo-

logTa moRvaweobis asparezi da

qronologiuri CarCoebi, winak-

lasobrivi da adreklasobrivi

epoqebis gverdiT, gaZlierda fe-

odaluri xanis arqeologiuri

obieqtebis Seswavla, axlebur ni-

adagze gaiSala saqarTvelos is-

toriuli geografiis kvleva.

calke gamoiyo wyaroTmcodneo-

bisa da istoriul mecnierebaTa

istoriis ganyofilebebi.

1949 wels n. berZeniSvili, aka-

ki SaniZesTan da oTar gigineiS-

vilTan erTad, mivlinebiT miemg-

zavreba rumineT-bulgareTSi aq

odesRac moRvawe qarTvelTa kva-

lis misagnebad. mogzaurobas

uSedegod ar Cauvlia. maT moa-

xerxes moeZiaT masalebi anTimoz

iverielis Sesaxeb da b-ni nikos

gansakuTrebuli mcdelobiT SeZ-

les miekvliaT besik gabaSvilis

dakarguli saflavisaTvis. bul-

gareTSi maT daaTvalieres pet-

riwonis qarTuli monasteri, so-

fiis biblioTekaSi miagnes berZe-

ni moRvawis mier qarTuli dedni-

dan gadaweril tipikons, romlis

asli saqarTveloSi Camoitanes.

am mogzaurobis STabeWdilebebi

n. berZeniSvilma 1949 wels gamo-

cemul wignSi aRwera (`Zlevai/ga-

marjveba - ruminia-bulgareTSi

mogzaurobidan”).

1951 wels n. berZeniSvils sa-

qarTvelos mecnierebaTa akade-

miis viceprezidentad irCeven. es

Tanamdeboba mas 1957 wlamde eka-

va.

1954 wels istorikosTa koleq-

tivs daevala saqarTvelos isto-

riis axali saxelmZRvanelos Seq-

mna, romelSic unda gaSuqebuli-

yo saqarTvelos istoriuli war-

suli uZvelesi droidan Tanamed-

rove epoqamde (adre gamoqveyne-

bul saxelmZRvaneloSi ar iyo

asaxuli XIX-XX ss istoria). amas-

Tan, saxelmZRvaneloSi unda ga-

Suqebuliyo qarTuli istoriog-

nikoloz berZeniSvilis cxovreba da moRvaweoba

2015 wlis 19 marts baTumis SoTa rusTa-

velis saxelmwifo universitetis niko ber-

ZeniSvilis institutma universitetis is-

toriis, arqeologiisa da eTnologiis de-

partamentisa da baTumis arqeologiuri

muzeumis monawileobiT Caatara samecnie-

ro sesia, romelic mieZRvna gamoCenili

qarTveli mecnieri istorikosisa da sazo-

gado moRvawis akademikos niko berZeniSvi-

lis dabadebis 120 wlisTavs.

samecniero sesia Catarda universite-

tis 44–e auditoriaSi. sesia mokle Sesavali

sityviT gaxsna niko berZeniSvilis insti-

tutis samecniero sabWos Tavmjdomarem,

istoriis mecnierebaTa doqtorma nodar

kaxiZem. moxsenebebi Temebze: „niko berZe-

niSvilis cxovreba da moRvaweoba“, „niko

berZeniSvili da arqeologiuri gaTxrebis

sawyisi etapebi aWaraSi“, „politikuri is-

toriis sakiTxebi niko berZeniSvilis Sro-

mebSi“, „niko berZeniSvili adrefeodaluri

xanis dasavleT saqarTvelos eklesiis Sesa-

xeb“, „niko berZeniSvili

ruseT–saqarTvelos urTi-

erTobis Sesaxeb“, „istori-

uli geografiis sakiTxebi

niko berZeniSvilis Sro-

mebSi“, „niko berZeniSvi-

lis javaxeTis eqspediciis

dRiurebi“ waikiTxes aso-

cirebulma profesorma na-

na xaxutaiSvilma, emeri-

tus–profesorma amiran ka-

xiZem, srulma profesorma

oTar gogoliSvilma, niko

berZeniSvilis institutis

istoriisa da arqeologiis

ganyofilebis ufrosma,

emeritus–profesorma bi-

Wiko diasamiZem, amave institutis ufrosma

mecnierma TanamSromlebma, istoriis mec-

nierebaTa doqtorma oTar TurmaniZem, is-

toriis doqtorma simon gogitiZem, mecni-

erma TanamSromelma oleg jibaSvilma.

akademikos niko berZeniSvilis didi

Rvawli qarTuli istoriografiis ganviTa-

rebaSi gaSuqebulia asocirebuli profe-

soris nana xaxutaiSvilis werilSi, rome-

lic aqve ibeWdeba.

akademikos niko berZeniSvilis dabadebis

120 wlisTavisadmi miZRvnili samecniero sesia

Page 9: BATUMI 03-2015.qxp

9mmaarrttii

„naninas nami akvanze elavs,

rogorc rtoebze Rimili fesvTa...

Tu sivrceebSi SevZeli frena,

pirvelad dedas aiyvan mzesTan“.

vaJa xornauli

`pirvelad~

am qveynad yovel bavSvs Tavisi deda

msoflioSi yvelaze lamazi hgonia. es ga-

monaTqvamic rom ar arsebobdes, me mainc

vityodi – Cemi deda marTlac yvelaze um-

Svenieresi, ulamazesi, ukeTilSobilesi,

ojaxsa da Svilebze Tavgadadebuli deda

iyo.

1937 wlis masobrivi represiebis sus-

xma arc Cveni ojaxi datova uyuradRe-

bod.

mamis dapatimrebas represirebuli

ojaxis binidan gamosaxleba da qonebis

konfiskacia mohyva.

axalgazrda dedaCemi iZulebuli gax-

da ori mcirewlovani SviliT (me maSin sa-

mi Tvis vyofilvar, Cemi Zma ki ori wlis)

xelvaCauris raionis sofel kapreSumis-

Tvis Seefarebina Tavi. es bebiaCemis, fa-

ti korZaias sofeli iyo da axloblebma

gasaWirSi Cavardnili ojaxis satkivari

gulTan miitanes.

umZimesi iyo dedis tvirTi da pasu-

xismgebloba ojaxis, mter–moyvarisa da

sagvareulo tradiciebis winaSe. am tvir-

Tis Sesamsubuqeblad mas mamidaCemi amo-

udga mxarSi–goguca gugunava, romelmac

rZalTan erTad Tanabrad gainawila Zmis-

Svilebis aRzrdis mTeli simZime. man ar

misca Tavs ufleba martodmarto daeto-

vebina mkacri cxovrebis pirispir ori

mcirewlovani Svilebis deda. ulamazesi

da usaTnoesi qaliSvilisagan es iyo mkac-

ri, principuli uari pirad bednierebaze.

man Segnebulad, uangarod gadagvinawila

siyvaruliT savse gulis siTbo, mTlia-

nad miuZRvna igi Zmis ojaxs, am ojaxSi aR-

sazrdel patarebs.

mxolod qarTuli genis matarebeli

Tu SeZlebs aiRos msgavsi valdebuleba

gvarisa da qarTuli sazogadoebis winaSe.

vwer am werils da TiTqos Tavze madgas

Cemi umSvenieresi mamida – goguca gugu-

nava, tankenari, sandomiani iersaxiT, ubi-

woebiT, naTeliT mosili. ai, kidev erTi

Taviseburi msxverpli 37–is represiebi-

sa, anu represirebuli silamaze...

gxedav angelozebriv gasxivosnebuls

da rogor ar mogefero Cveno damfrTia-

nebelo mamidaCemo – dedav batono!

marTalia, represirebuls, caluR-

lad darCenil dedaCems mamida edga

gverdiT, magram dedis tvirTi mainc mZi-

me iyo. am orma saocarma qalbatonma yve-

laferi iRona Cemi da Cemi Zmis aRsazr-

delad.

Cemi deda – aiSe bakuriZe, bakuriZeTa

didi gvaris STamomavali iyo. SesaniSnav

garegnobasTan erTad, gonierebiTa da

gamWriaxobiT gamorCeuli. igi iyo metad

niWieri da sxarti azrovnebis mqone. niWi-

erebis wyalobiT gasigrZeganebuli hqon-

da wuTisoflis av–kargi, adamianad mosv-

lis filosofiac da swored am Tvisebe-

biT Semkuls, mZime mdgomareobaSi myof-

sac ki arasodes gaWirvebia optimaluri

gadawyvetilebebis miReba.

samamulo omi mZvinvarebda. deda yo-

velnairad cdilobda SvilebisaTvis ara-

feri moeklo. oqro–vercxli da sxva

Zvirfasi sagvareulo reliqviebi, rac

konfiskacias gadaurCa, nel–nela iyide-

boda da Svilebis ganaTlebas xmardebo-

da.

Cemi Zma – resan gugunava Cemze ori

wliT ufrosi iyo. is, rom skolaSi Seiyva-

nes, me saxlSi veRar gamaCeres, tiriliT

avikeli yvelaferi. deda iZulebuli gax-

da skolaSi direqtorTan misuliyo

TxovniT, rom mec Cemi Zmis gverdiT da-

vesvi. magram xuTi wlis gogonas skolaSi

miReba veravin gabeda. dedaCemi aRar Se-

Cerda, „rkinis qalamnebi“ Caicva da aWa-

ris ganaTlebis saministros karebs miad-

ga. ministri vladimer SaraSiZe ojaxis

axlobeli iyo. dedis gancxadebaze dade-

biTi rezolucia gaCnda.

am gadasaxedidan rom vafaseb, dedaCe-

mi xasiaTis siZlieriTac gamoirCeoda.

dedav, Zvirfaso, Seni amagis gadaxdas

Svilebi rogor SevZlebdiT, magram vfiq-

rob, gacilebiT meti unda gagvekeTebina.

warCinebuli swavliTa da yofaqceviT

xom gagaxare? sxvas xom isedac arafers

iTxovdi Svilebisagan? Cemi dedisa da ma-

midas udidesi ZalisxmeviT, im urTules-

sa da mZime periodSi Cemma Zmam moskovSi

miiRo umaRlesi ganaTleba.

ise gagvepare wuTisoflidan, ubralo

saTxovariTac arasodes SegiwuxebivarT.

nuTu araferi gWirdeboda? ratom de-

da?!

Cemi ulamazesi deda suliT RvTaeb-

riv naTels daatarebda. mkacri cxovre-

bis pirobebma ver SeZles misi sulis gau-

xeSeba. amitomac swavla–ganaTlebisken

Cveni swrafva misi STagonebis Sedegi iyo.

dedis damsaxureba iyo isic, rom

ojaxSi karga mozrdili biblioTeka

gvqonda da wignis kiTxvac dedam Segvay-

vara.

Tamamad SemiZlia vTqva, rom dedebi

(dedaCemi da mamidaCemi) wuTisoflis

xvedrisagan daRlil–daqanculni, lam-

pariT xelSi, win migviZRodnen ganaTle-

bis taZrisaken. am gzaze erTxelac ar wa-

forxilebulan da wamiTac ar Seusveni-

aT...

miuxedavad imisa, rom monatrebiT

vixseneb baTumis N1 qarTul skolaSi ga-

tarebul wlebs, didi madlierebis

grZnobas gamovxatav skolis direqto-

ris, didi pedagogis nadia maWutaZisa da

skolis maswavleblebis mimarT, cxovre-

bis didi skola mainc ojaxSi gaviare.

swored deda gvaswavlida ufrosebisadmi

pativiscemas, moyvasis siyvaruls, sike-

Tis qmnas... zneobrivi aRzrdis uZliere-

si kera Cemi ojaxi iyo.

... Cemi Zvirfasi deda da mamida Cems

Svilebsac mzrunvelobdnen da aRzardes

isini keTilSobiluri, znemaRali idea-

lebiT. maTi damsaxurebaa, rom momeca Se-

saZlebloba, Cemi cxovrebis absolutu-

rad udidesi dro samecniero da sazoga-

doebriv–politikuri saqmianobisaTvis

dameTmo.

meuRle sruliad axalgazrdas garda-

mecvala. mamidam igi cxare cremlebiT

daitira da ase gamoeTxova: „merab, gasa-

Rebi damitove, Sens ojaxs marto ver dav-

tovebo“.

dedam da mamidam, xativiT wminda qal-

batonebma meuRlis gardacvalebis Sem-

deg, saocari salbuniT umkurnales Cems

tkivils. maT martooba ar magrZnobines,

isini CemTan cxovrobdnen da CemSi darC-

nen samaradisod.

vTvli, rom deda–Sviloba Cvens miwi-

er saufloSi ganumeorebeli da ulamaze-

si sinonimebia.

ara mgonia, vinme Semedaos Tu vity-

vi, rom am qveynad dedis siyvarulze uf-

ro faqizi, spetaki da aRmatebuli

grZnoba arsebobdes. mamSvidebs SegrZ-

neba imisa, rom dedaCemi zeciur sasufe-

velSi uflis siaxloves imyofeba, sai-

danac zogjer locvis „netar simxurva-

les“ vgrZnob. nuTu zecidanac mifaravs

deda?!

nani gugunava,

pedagogikis mecnierebaTa

doqtori, profesori

saqarTvelos ganaTlebis

mecnierebaTa akademiis

aWaris ganyofilebis ufrosi,

aWaris qalTa darbazis xelmZRvaneli

C e m i d e d arafiis miRwevebi ganvlili ori aTeuli

wlis manZilze. qarTvel istorikosTa da-

Zabulma Sromam n. berZeniSvilis xelmZR-

vanelobiT saTanado nayofi gamoiRo –

1958 wels gamoqveynda saxelmZRvanelos I

tomi (uZvelesi droidan XIX s-is dasasru-

lamde). axal saxelmZRvaneloSi b-n nikos

ekuTvnoda VI-XV ss. monakveTi, romelic

mecnierma axleburad gaaSuqa.

sakmaod farTo iyo n. berZeniSvilis

kvlevis sfero, romelic moicavda saqarT-

velos istoriis TiTqmis yvela dargsa da

yvela epoqas. mecnierma axleburad ganixi-

la XIII-XVIII saukuneebis saqarTvelos is-

toria; wamoayena debulebebi feodaluri

xanis (VI-XIX ss.) saqarTvelos istoriis Zi-

riTadi problemebis Sesaxeb; gaaSuqa feo-

dalur epoqaSi mwarmoebeli klasis Camo-

yalibebasTan dakavSirebuli konkretuli

movlenebi; daadgina batonymobis damkvid-

rebis dro; axleburad axsna saTavadoebis

Camoyalibebis sakiTxi, kerZod, daasabuTa,

rom saTavadoebis warmoSoba saqarTvelos

istoriis garkveul safexurze Seqmnili

`Cixis~ Sedegi iyo da ara progresisa, ro-

gorc manamde fiqrobdnen. aseve, axlebu-

rad gaaSuqa ruseT-saqarTvelos mraval-

saukunovani urTierTobis, XIX saukunis

saqarTvelos sazogadoebrivi-politiku-

ri moZraobis istoria, sagangebo kvleva

Caatara Tbilisis Semogarenis Sesaswav-

lad, vrceli gamokvleva miuZRvna agaraTa

cixis da sxva mravali problemis sakvanZo

sakiTxebs. berZeniSvils didi Rvawli mi-

uZRvis saqarTvelos istoriis geografi-

is, rogorc mecnierebis, Semdgom ganviTa-

rebaSi. arqeologia, eTnografia, wyaroT-

mcodneoba, samarTlis istoria, diploma-

tia, paleografia, epigrafika, istoriuli

geografia _ is dargebia, romelTa Seswav-

laSi mecnierma TvalsaCino wvlili Seita-

na. magram mis yuradRebas yvelaze metad

mainc feodaluri xanis istoria ipyrobda,

misi samecniero interesebis centrSi qar-

Tuli feodalizmis bunebis gamorkveva id-

ga.

niko berZeniSvilis Sromebma _ `feoda-

luri urTierTobidan XV saukuneSi~ (1937),

`narkvevi XIII-XVI saukuneebi? saqarTvelos

feodalur urTierTobaTa ganviTarebis

istoriidan~ (1938, rusul enaze), `ruseT-

saqarTvelos urTierTobis istoriidan

XVI-XVII saukuneTa mijnaze~ (1944), `XVIII sa-

ukunis saqarTvelos istoriidan~ (1944),

`klasobrivi da Sinaklasobrivi brZolis

gamovlineba saqarTvelos sagareo-poli-

tikur urTierTobaSi~ (1955), `saqarTve-

los istoria~ (1943-1960, Tanaavtori da

redaqtori) da sxva, agreTve, istoriuli

dokumentebis mravalricxovanma publika-

ciebma _ gansazRvra feodaluri xanis sa-

qarTvelos istoriis mecnieruli kvlevis

mimarTuleba ukanaskneli wlebis manZil-

ze.

aseve, didia saxelovani mecnieris dam-

saxureba istorikosTa axalgazrda Taobis

aRzrdis saqmeSi. misi, rogorc istoriis

dargis xelmZRvanelis, xelSi istorikos-

Ta da arqeologTa araerTma Taobam gaiara

mecnieruli wrToba.

cnobilia, rom batoni niko ar iyo mxo-

lod Tavisi samecniero interesebiT Semo-

fargluli pirovneba. studentebi, aspi-

rantebi, umcrosi kolegebi yovelTvis

grZnobdnen misgan dainteresebas maTi saq-

mianobiT da gulisyuriTac ekidebodnen

mis TiToeul sityvas Tu Sefasebas.

niko berZeniSvilis mowafeebi ixsene-

ben, rom rogorc maswavlebeli da aRmzr-

deli, is mkacri da momTxovni iyo, magram,

amave dros, saocrad gulisxmieri. xSirad

naxavdiT mas ganrisxebuls, roca romeli-

me principul sakiTxze vinmes ekama-

Teboda. mas ar uyvarda, roca dausabuTe-

bel, faqtebiT gaumagrebel `mosazrebebs~

gamoTqvamdnen. ver urigdeboda iolad

fons gasvlis motrfialeTac.

mravalricxovan mogzaurobebSi, samec-

niero eqspediciebSi baton nikos mudam

Tan axldnen studentebi, aspirantebi, mis

mier aRzrdili axalgazrda mecnierebi,

romlebic sayvareli maswavleblisgan iT-

visebdnen savele-dazverviTi muSaobis ga-

mocdilebas, mopovebuli masalis mecnie-

rulad gaazrebis ostatobas. maT yovelT-

vis xiblavdaT batoni nikos didi ganswav-

luloba, faqtebis swori gaazreba farTo

mecnierul WrilSi da, gansakuTrebiT, we-

rilobiTi wyaroebis CvenebaTa araCveu-

lebrivi codna, saocari mexsiereba.

amasTan, mowafeebi misgan ara marto sa-

qarTvelos istorias swavlobdnen, aramed

iRebdnen zneobrivi da moraluri faseu-

lobebis (siwmindis) magaliTsac. ba-

ton nikos uyvarda axalgazrdoba,

ar enaneboda maTze daxarjuli dro

da energia. yovelTvis guluxvad

awvdida Tavis mowafeebs xangrZli-

vi SromiT mopovebul jer kidev ga-

mouqveynebel axal faqtebsa da de-

bulebebs, rogorc es WeSmarit mec-

niersa da xelmZRvanels Seefereba.

niko berZeniSvilis mowafeTa So-

ris gaxldaT aw gansvenebuli mecni-

eri, saqarTvelos mecnierebaTa aka-

demiis wevr-korespondenti, prof.

daviT xaxutaiSvili. meore kursze

iyo batoni daviTi, rodesac samec-

niero konferenciaze waikiTxa mox-

seneba `qarTvelTa Soris wera-

kiTxvis gamavrcelebeli sazogado-

ebis~ Sesaxeb. niWieri studentiT

dainteresda cnobili mecnieri.

swored misi rCeviTa da rekomenda-

ciiT Cairicxa 1951 wels daviT xa-

xutaiSvili Tbilisis saxelmwifo

universitetis aspiranturaSi. arc

Semdgom aklebda Tavis mzrunvel

xels mecnieri moswavles. maswavleblis

amagi saTanadod daafasa batonma daviTma.

swored misi iniciativiT mieniWa baTumis

samecniero-kvleviT instituts didi mec-

nieris _ niko berZeniSvilis saxeli. bato-

ni daviTi sicocxlis bolomde didi pati-

viscemiT, mowiwebiTa da siyvaruliT ixse-

nebda Tavis maswavlebelsa da SemdgomSi

ufros kolegas.

aRsaniSnavia, rom baTumSi samecniero

dawesebulebis gaxsnasa da CamoyalibebaSi

n. berZeniSvils didi damsaxureba da wvli-

li miuZRvis. SemdgomSic mas mudmivi kav-

Siri hqonda am dawesebulebasTan. batoni

niko meuRlesTan – qalbaton ninosTan er-

Tad TiTqmis yovel wels stumrobda ba-

Tums da uSualod ecnoboda institutis

muSaobis Sedegebs. misi uSualo maspinZe-

li baTumSi institutis pirveli direqto-

ri _ aslan inaiSvili da am dawesebulebis

mTeli koleqtivi gaxldaT.

n. berZeniSvili aqtiur sazogadoebriv

moRvaweobasac eweoda. misi iniciativiT

Seiqmna saqarTvelos istoriis arqeolo-

giis, eTnografiisa da folkloris samec-

niero sazogadoeba, romlis pirveli Tavm-

jdomare TviTon iyo. gaxldaT saqarTve-

los ssr VI mowvevis umaRlesi sabWos depu-

tati. dajildoebulia 2 Sromis wiTeli

droSis ordeniT, aseve, mravali medliTa

da sapatio sigeliT.

1965 wlis 12 ivniss, saqarTvelos mTav-

robam, mecnierebaTa akademiam, Tbilisis

saxelmwifo universitetma da qarTulma

sazogadoebam farTod aRniSna Rvawlmosi-

li mecnieris dabadebis 70 wlisTavi. saiu-

bileo TariRis Semdeg niko berZeniSvilma

mxolod erTi Tve da 4 dRe icocxla. is

gardaicvala 1965 wlis 16 ivliss, 20 iv-

liss ki mTawmindis savaneSi dakrZales.

`dasrulda Cveni drois ufrosi Taobis

TvalsaCino warmomadgenlis, brwyinvale

niWiTa da SemoqmedebiTi unariT uxvad da-

jildoebuli saxelovani qarTveli isto-

rikosis, n. berZeniSvilis wuTisofeli, –

werdnen bera bardaveliZe da giorgi Ci-

taia, – sicocxles gamoesalma saqarTve-

los istorikosTa saxelovani sameulis –

ivane javaxiSvili, simon janaSia, niko ber-

ZeniSvili – ukanaskneli mohikani”.

50 weli gavida mecnieris gardacvale-

bidan, misi saqme, misi saxeli ki kvlav ga-

nagrZobs sicocxles.

nana xaxutaiSviliasoc. profesori

Page 10: BATUMI 03-2015.qxp

10 mmaarrttii

espaneTis qalaq santiagoSi patara

qarTveli nika gorgilaZe daibada. igi

Cveni universitetis kursdamTavrebu-

lebis, amJamad doqtorantebis nino

devaZisa da daviT gorgilaZis meore

Svilia. axalgazrda col-qmarma 2012

wels moipoves erazmus mundusis gran-

ti doqtoranturaSi swavlis gasagrZe-

leblad da 18 Tvea evropaSi awarmoe-

ben sadoqtoro kvlevebs, maTi 3 wlis

Svili luka ki santiago kompostelas

baRSi dadis da patara asakidanve

eufleba espanurs.

nino baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetSi finansebisa

da sabanko saqmis specialobaze sauke-

Teso qulebiT Cairicxa, warCinebulma

studentma adreve auRo alRo erazmus

mundusis gacvliT programebs da baka-

lavriatSi swavlis mesame weli itali-

aSi dahyo. bakalavriatisa da magist-

raturis warCinebiT dasrulebis Sem-

deg muSaoba daiwyo turizmis fakul-

tetze da swavla gaagrZela doqtoran-

turaSi finansebis specialobiT, 2012

wels moipova `ALRAKIS~ gacvliTi

programis 22 Tviani granti.

daTo gorgilaZe samarTalmcodne-

obis specialobis warCinebiT dasru-

lebis Semdeg 6 wlis ganmavlobaSi mu-

Saobda bazisbankis erT-erTi filia-

lis mmarTvelad. 2012 wels moipova

`ELECTRA~ proeqtis granti portu-

galiis de minhos universitetSi doq-

toris xarisxis mosapoveblad. axal-

gazrda ojaxi amJamad santiagoSi

cxovrobs,

vulocavT ninosa da daTos Svilis

SeZenas, patara nikasa da lukas saxiT

ki Cvens qveyanas sasaxelo mamuliSvi-

lebi SematebodeT.

lela TurmaniZe`ALRAKIS~ da `ELECTRA~

proeqtebis koordinatori

2015 wlis 26 Tebervals fizikis de-

partamentis profesors JuJuna diasa-

miZes Seusrulda 70 weli. J.diasamiZe

daibada 1945 wlis 26 Tebervals, q.ba-

TumSi. 1961 wels oqros medliT daam-

Tavra q.baTumis ilia WavWavaZis saxe-

lobis me–4 saSualo skola. imave wels

misaRebi gamocdebi Caabara baTumis

SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwi-

fo pedagogiur institutSi fizika–ma-

Tematikis fakultetze, romelic war-

CinebiT daamTavra 1966 wels fizikis

specialobiT. 1968–1971 wlebSi swav-

lobda ivane javaxiSvilis saxelobis

Tbilisis saxelmwifo universitetis

aspiranturaSi Teoriuli fizikis spe-

cialobiT. aqve 1975 wlis 11 oqtom-

bers daicva sakandidato disertacia

Temaze: „gareSe cvlad eleqtrul vel-

Si moTavsebul garemoebSi damuxtul

nawilakTa gamosxivebis TeoriisaTvis“

da mieniWa fizika–maTematikis mecnie-

rebaTa kandidatis samecniero xarisxi

SifriT 01.04.02. – Teoriuli da maTe-

matikuri fizika. 1995 wels saqarTve-

los teqnikuri universitetis profe-

sorTa sabWom mas docentis samecnie-

ro wodeba mianiWa. 1998 wlis 30 ivniss

saqarTvelos teqnikur universitetSi

daicva sadoqtoro disertacia Temaze

„talRuri procesebis gamokvleva

turbulentur fenaSi troposferos

simaRleebze“ SifriT 05.12.01. - radio-

teqnikis Teoriuli safuZvlebi, xolo

1999 wels saqarTvelos teqnikuri uni-

versitetis profesorTa sabWom pro-

fesoris samecniero pedagogiuri wo-

deba mianiWa. aRsaniSnavia, rom qalba-

toni JuJuna iyo pirveli qarTveli

qalbatoni dasavleT saqarTveloSi,

romelic gaxda fizikis mecnierebaTa

doqtori.

1971 wlidan kiTxulobs leqciebis

kurss Teoriul fizikaSi baTumis So-

Ta rusTavelis saxelmwifo universi-

tetis fizikis specialobis yvela sa-

ganmanaTleblo safexurze (bakalavri-

ati, magistratura, doqtorantura).

2009 wels konkursis wesiT daikava am

universitetis fizikis departamentis

sruli profesoris akademiuri Tanam-

deboba. gamoqveynebuli aqvs 80-mde sa-

mecniero naSromi referirebad da re-

cenzirebad sxvadasxva qveynebis sa-

mecniero JurnalebSi da saerTaSori-

so konferenciebis masalebSi. J.diasa-

miZe aris monografiis _ „Òóðáóëåíòíî-ñòü â íåéòðàëüíîì è ïðîâîäÿùåì ñëîÿõàòìîñôåðû~ avtori, aseve saxelmZRvane-

los_ „Ðàññåÿíèå è èçëó÷åíèåâîëí â õàîòè-÷åñêè íåñòàöèîíàðíûõ ñðåäàõ“ Â.Ã.Ãàâðè-ëåíêî, Ã.Â.Äæàíäèåðè redaqtori. aris

ramdenime samecniero sagranto proeq-

tis monawile.

sidinjes da darbaislobas auci-

leblad amovikiTxavT dafaze qalba-

toni JuJunas namuSevarSi, es xelovne-

bis nimuSia. studentebi da ara mxo-

lod studentebi ganicdian esTetikur

siamovnebas qalbatoni JuJunas mier

dafaze dawerili kvanturi meqanikisa

Tu eleqtrodinamikis rTulad aRqma-

di formulebis cqeriT. simSvide da

gawonasworebuloba da ra Tqma unda,

maRali akademiuri done aris safuZve-

li imisa, rom ukve oTxi aTeuli welia

qalbatoni JuJuna emsaxureba Tavis

sayvarel saqmes, kaTedras, departa-

ments, mecnierebas da aravis ar axsovs

misgan araTu wyena, ramed odnav xmama-

Rali saubaric. fizika-maTematikisa

da kompiuterul mecnierebaTa saxe-

liT vulocavT qalbaton JuJunas 70

wlis iubiles, vusurvebT janmrTelo-

bas da didxans sicocxles.

nugzar RomiZe

fizika-maTematikisa da

kompiuterul mecnierebaTa

fakultetis saxeliT, fakultetis

xarisxis uzrunvelyofis

samsaxuris ufrosi

zurab SaSikaZe - daibada 1950 wlis

12 marts. 1972 wels daamTavra baTumis

SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwi-

fo pedagogiuri instituti fizikis

specialobiT. 1973 wlidan fizikis ka-

Tedris, xolo 2006 wlidan fizikis de-

partamentis TanamSromelia. zurab Sa-

SikaZes 1990 wels ekava fizi-

ka–maTematikis dekanis moad-

gilis Tanamdeboba. 1990-1996

wlebSi pedagogiuri fakulte-

tis dekanis moadgilis Tanam-

deboba. 1996-1997 wlebSi iyo

mosamzadebeli fakultetis

dekani. 1997-2000 wlebSi ki -

ekonomikis fakultetis deka-

ni. 2000-2006 wlebSi ekava

dawyebiTi samxedro momzade-

bisa da fizikuri aRzrdis fa-

kultetis dekanis Tanamdebo-

ba. 1983-1986 wlebSi staJire-

bas gadioda moskovis m.v.lo-

monosovis saxelobis saxelm-

wifo universitetSi kvanturi

radiofizikis kaTedraze. 1986

wels moskovis universitetSi

staJirebis Semdeg z.SaSikaZes

mianiWes „lazeruli teqnikis“

specialistis kvalifikacia. prof.

v.v.fadeevis xelmZRvanelobiT eweoda

samecniero saqmianobas wyliani gare-

mos gaWuWyianebis sakiTxebze. z.SaSi-

kaZis sakvlev Temas warmoadgenda „ba-

Tumis sazRvao portis akvatoriis nav-

TobproduqtebiT gaWuWyianebis Ses-

wavla lazeruli fluorimetris me-

TodiT“. 2009-2013 wlebSi batoni zu-

rabi ufrosi mecnier-TanamSromlis

poziciaze monawileobda SoTa rusTa-

velis erovnuli samecniero sagranto

proeqtSi „baTumis portis akvatoriis

ekologiuri monitoringi lazeruli

speqtroskopiis meTodiT da talRuri

procesebis Seswavla realur garemo-

Si (GNSF/ST08/5-451)“. batoni zurabi

aris 20-mde samecniero Sromis avto-

ri.

batoni zurabi dajildoebulia Se-

moqmedebiTi niWiT. misi jer kidev ga-

mouqveynebeli leqsebi, daxvewilad

Sesrulebuli simRerebi da ra Tqma un-

da iumori, gansakuTrebul elfers

sZens ama Tu im SemoqmedebiT saRamos

Tu RonisZiebas. SesaniSnavi Svilebis

zazasa da kaxas mama, mzrunveli babua,

gamorCeuli meuRle, brwyinvale Tama-

da, albaT gadaWarbebuli ar iqneba Tu

vityvi, qalaqis erT-erTi koloriti,

65 wlis gaxda.

fizika-maTematikisa da kompiute-

rul mecnierebaTa fakultetis saxe-

liT vulocavT mas am TariRs, vusur-

vebT janmrTelobas da dRegrZelobas.

nugzar RomiZefizika-maTematikisa da

kompiuterul mecnierebaTa

fakultetis saxeliT, fakultetis

xarisxis uzrunvelyofis

samsaxuris ufrosi

baTumis SoTa rus-

Tavelis saxelmwifo

universitetis stu-

dentebma da profe-

sor-maswavleblebma

baTumis gaTavisufle-

bisTvis brZolaSi da-

Rupuli gmirebi gaix-

senes. umaRlesi sagan-

manaTleblo dawesebu-

lebis ezodan msvle-

loba moawyves, memori-

aluri qva yvavilebiT

Seamkes da sanTlebi da-

anTes. RonisZieba studentTa mxarda-

Werisa da momsaxurebis samsaxurisa da

studentTa samecniero centris orga-

nizebiT gaimarTa. 1921 wlis 23 marts

iunkerebi saqarTvelos erTianobisT-

vis warmoebul uTanasworo brZolaSi

Caebnen. sabrZolo moqmedebebis dros

50 qarTveli meomari daiRupa.

qalaq baTumis meri giorgi ermako-

vi universitetSi bsu-s teqnologiu-

ri fakultetis studentebs Sexvda da

axali municipaluri programa ,,umaR-

lesi ganaTlebis xelSewyoba“ gaacno.

programa warmatebuli studentebis-

Tvis luka asaTianis saxelobis sti-

pendiis gacemas iTvaliswinebs. 150 da

200-lariani stipendia 2014 wels Ca-

ricxuli umaRlesi akademiuri ganaT-

lebis pirveli da meore safexuris sa-

ganamanaTleblo programebis im stu-

dentebze gaicema, romlebic regist-

rirebulni arian q. baTumis municipa-

litetis teritoriaze.

konkursSi monawileoba

SeuZliaT mSeneblobisa da

arqiteqturis mimarTu-

lebis studentebs, ro-

melTac miRebuli aqvT da-

debiTi Sefaseba aranak-

leb 81-90 qula. progra-

mis farglebSi 30 studen-

ti dafinansdeba.

JuJuna diasamiZe - 70 zurab SaSakiZe - 65

`erazmuseli ojaxi~

iunkerebis xsenebis dRe

`umaRlesi ganaTlebis

xelSewyoba~ - programis wardgineba

Page 11: BATUMI 03-2015.qxp

11mmaarrttii

raul simonis Ze gociriZe

daibada 19855 wlis 17 marts

q.baTumSi. 1963 wels swavla da-

iwyo baTumis me-17 saSualo

skolaSi. 1964 wels ojaxi gada-

vida sacxovreblad q.quTaisSi

da swavla gaagrZela quTaisis

akaki wereTlis saxelobis me-2

saSualo skolaSi, romelic

warCinebiT daamTavra 1972

wels. 1972-1973 ww. warCinebiT

daamTavra quTaisis teqnikuri

saswavlebeli da mieniWa eleq-

tro gammarTvelis me-4 Tanri-

gi. 1973 wels Caabara saqarTve-

los politeqnikuri institu-

tis quTaisis filialSi, qimi-

ur-teqnologiur fakultet-

ze. 1974 wels saqarTvelos po-

liteqnikuri institutis qu-

Taisis filialis bazaze gaixs-

na n.i.musxeliSvilis saxelo-

bis quTaisis politeqnikuri

instituti. 1975 wels warCine-

biTi swavlisa da SromiT semes-

trSi warmatebisaTvis daajil-

doves sakavSiro umaRlesi

mTavrobis medliT ”SromiTi

mamacobisaTvis” da rogorc

warCinebuli studenti daa-

jildoves turistuli sagzu-

rebiT: egvipte da poloneTi.

1975 wels gaxda leninuri sti-

pendiati. samecniero-kvlevi-

Ti samuSaoebi daiwyo 1975

wels profesor nodar lekiS-

vilis xelmZRvanelobiT. mis

mier sinTezirebuli iqna axali

saxis diazosaRebavebi, romle-

bic dainerga quTaisis abreSu-

mis kombinatis Zafis gamomyvan

warmoebaSi. 1978 wels aRniSnu-

li Tema man waradgina q.talin-

Si, axalgazrda mecnierTa sa-

kavSiro samecniero konferen-

ciaze da aiRo pirveli adgili.

studentobis dros iyo samec-

niero aRmzrdelobiTi komisi-

is Tavmjdomare da asrulebda

saxelSekrulebo samecniero

Temebs. 1978 wels man warCine-

biT daamTavra aRniSnuli ins-

titutis qimiur-teqnologiu-

ri fakulteti da mieniWa inJi-

ner-qimikos teqnologis kva-

lifikacia (warCinebiTi dip-

lomi N166262). ganawilebiT

datoves institutSi ufrosi

laborantis Tanamdebobaze,

paralelurad kiTxulobda

leqciebs: ”qimiuri teqnolo-

giis procesebi da aparatebi”

da ”gamomyvani warmoebis qimi-

ur teqnologia”-Si, aseve sa-

xelSekrulebo TemaSi iyo mec-

nier-TanamSromlis Tanamde-

bobaze. studentobis dros mis

mier quTaisis abreSumis kombi-

natis ZafsaReb warmoebaSi dai-

nerga abreSumis Zafis egreT

wodebuli civad amoRebis teq-

nologia, ramac uzrunvelyo

rogorc muSebis SromiTi pi-

robebis gaumjobeseba, aseve

gaizarda abreSumis Zafis amo-

Reba 7-10%-iT. aRniSnuli ga-

mogoneba dapatentda 5 qveya-

naSi. imis gamo, rom institut-

Si ar iyo samxedro kaTedra,

1979-1981 wlebSi gaiwvies sam-

xedro savaldebulo samsaxur-

Si. msaxurobda minskis (belo-

rusia) olqis samxedro saswav-

lo qalaqSi. oficris kursebi

gaiara q.brestSi (belorusia).

1981 wlis ivnisidan muSaoba

daiwyo quTaisis politeqni-

kur institutSi qimiur-teq-

nologiur fakultetze uf-

ros laborantad, paralelu-

rad samecnieor saxelSekru-

lebo TemebSi iyo mecnier-Ta-

namSromeli da kiTxulobda

leqciebs: ”qimiuri teqnolo-

giis procesebi da aparatebi”

da ”gamomyvani warmoebis qimi-

ur teqnologia”-Si.

1983 wels Caabara moskovis

plastmasebis samecniero-kv-

leviTi institutis aspiran-

turis dauswrebel ganyofi-

lebaze. 1986 wlis ianvarSi ga-

daiyvanes amave aspiranturis

daswrebul ganyofilebaze,

romelic daamTavra 1987 wlis

ianvarSi. aspiranturis dasw-

rebul ganyofilebaze swavlis

dros mis mier sinTezirebuli

ukuosmosuri membranebi dai-

nerga q.moskovis N3 xel-

sawyoTmSenebel qarxanaSi,

1987 wlis maisSi daicva diser-

tacia da mieniWa qimiis mecnie-

rebaTa kandidatis wodeba

(diplomi ?? ?019240 ), maRal-

molekulur naerTTa qimiis

specialobiT da gaanawiles

amave institutis baTumis 11.3

laboratoriaSi ufrosi mecni-

er TanamSromlis Tanamdeboba-

ze. 1987 wlidan 1990 wlamde

amave 11.3 laboratoriaSi ekava

ufrosi mecnier TanamSrom-

lis, seqtoris ufrosis Tanam-

deboba. am wlebSi is asruleb-

da or Zalian mniSvnelovan sam-

xedro SekveTas, romelTa Ri-

rebuleba 500 aTas maneTs Sead-

genda. kerZod, kosmonavtebi-

saTvis sasmeli wylis miRebisa

da maT mier gamoyenebuli

wylis kvlav gamosayenebel

kondiciamde miyvanisaTvis, pa-

ralelurad, galvanur saamq-

roebSi Camdinare wylebis ga-

sufTavebisaTvis. 1989 wels

q.baTumis laboratoria gada-

keTda moskovis plastmasebis

samecniero-kvleviTi insti-

tutis N23 ganyofilebad.

1990 wels moskovis plast-

masebis samecniero-kvleviTi

institutis eleqtromembra-

nuli teqnologiis laborato-

riis ufrosi, doqtori eliz-

bar balavaZe miiwvies konfe-

renciaze iaponiaSi, q.tokioSi.

man Tavis moxsenebaSi mokle

anotaciis saxiT CarTo raul

gociriZis mier sinTezirebu-

li ukuosmosuri membranebis

miRebisa da maxasiaTeblebis

maCveneblebi. aRniSnuli memb-

ranebis miRebis teqnologiaze

dainteresda firmebi da SesTa-

vazes sabWoTa kavSirs, rom Se-

isyidnen aRniSnul teqnolo-

gias 5 milion dolarad. maTi

warmomadgenlebi Cavidnen mos-

kovSi da undodaT enaxaT q.ba-

TumSi rogori teqnologiiT

xdeboda aRniSnuli membrane-

bis miReba. am periodSi saqarT-

velos prezidentis zviad gam-

saxurdias brZanebiT Caiketa

mimosvla ruseTTan. iaponiis

warmomadgenlebma ori kvira

icades moskovSi, magram ver

SeZles Camosvla baTumSi da

Sesabamisad es garigeba CaiSa-

la.

sabWoTa kavSiris daSlis

Semdeg 1991 wels ganyofile-

bis bazaze Seiqmna baTumis mem-

branuli teqnologiis samec-

niero-kvleviTi instituti,

romelic erTaderTi iyo sa-

qarTveloSi da mas aWaris ar

mTavrobis dadgenilebiT mie-

niWa TviTdafinansebis statu-

si, rac ewinaaRmdegeboda sa-

qarTvelos prezidentis, zvi-

ad gamsaxurdias brZanebas.

1991 wels is dainiSna institu-

tis direqtoris moadgiled

samecniero dargSi da baromem-

branuli teqnologiebis gan-

yofilebis ufrosad. 1991-1997

wlebSi mis mier sinTezirebu-

li mikrofiltraciuli, ult-

rafiltraciuli da ukuosmo-

suri membranebiT damzadebu-

li danadgarebi dainerga sxva-

dasxva warmoeba dawesebule-

bebSi, rogorc alkoholiani

da ualkoholo sasmelebis,

aseve sxvadasxva saxis wylebis

filtaciisaTvis.

1997 wlis ivnisidan raul

gociriZe dainiSna institutis

direqtoris movaleobis Sems-

ruleblad, xolo 1998 wels

airCies baTumis membranuli

teqnologiebis samecniero-

kvleviTi institutis direq-

torad, samecniero sabWos

Tavmjdomared. 2001 wlamde in-

stituti arsebobda TviTda-

finansebaze da miuxedavad imi-

sa, rom saqarTveloSi saxelm-

wifo dafinansebaze myof ins-

titutebs, ekonomiuri sidux-

Wiris gamo uWirdaT arseboba,

man SeZlo aramarto SeenarCu-

nebina ZiriTadi kadrebi, ara-

med mecnier-TanamSromelTa

xelfasebi iseTive hqondaT,

rogorc saxelmwifo dafinan-

sebaze myofi institutebis

mecnier-TanamSromlebs. amave

dros misi uSualo xelmZRvane-

lobiT srulad moxda insti-

tutis valebis gadaxda, rac

piroba gaxda imisa, rom 2001

wels instituti gadaeyvanaT

saxelmwifo dafinansebaze. sa-

xelmwifo dafinansebamde mec-

nier-TanamSromlebi dakavebu-

li iyvnen membranuli danadga-

rebis damzadebaze da maT da-

nergvaze. saxelmwifo dafinan-

sebaze gadasvlam safuZveli

Cauyara samecniero-kvleviTi

samuSaoebis ganaxlebas. yo-

velwliurad, institutis da-

maarseblis, saxelmwifo premi-

is laureatis, profesor ki-

ril maqsimes Ze saldaZis daba-

debis dRes tardeboda samec-

niero konferencia.

2006 wels instituti Seu-

erTda baTumis saxelmwifo

universitets. raul gociriZe

dainiSna SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis sain-

Jinro teqnologiuri fakul-

tetis membranuli teqnologi-

is samecniero-kvleviTi insti-

tutis direqtoris movaleo-

bis Semsruleblad, paralelu-

rad arCeuli iqna mecnier-Ta-

namSromlad.

2011 wls universitetSi re-

organizaciis Sedegad dainiS-

na SoTa rusTavelis saxelmwi-

fo universitetis samecniero

centris direqtoris moadgi-

led, agraruli da membranuli

teqniologiis mimarTulebis

xelmZRvanelad.

2013 wlis 11 ianvridan

dRemde daniSnulia SoTa rus-

Tavelis saxelmwifo universi-

tetis agraruli da membranu-

li teqnologiebis institutis

direqtorad. organizaciul

sakiTxebTan erTad is mniSvne-

lovan dros uTmobs samecnie-

ro samuSaoebs, razedac mety-

velebs mis mier gamoqveynebu-

li 74 samecniero naSromi, sa-

erTaSoriso konferenciebsa

da simpoziumebze gakeTebuli

36 moxseneba, maT Soris mis mi-

er gakeTebuli moxsenebebi

q.benidormSi (espaneTi) da kun-

Zul iskia-ponteSi (italia). mi-

Rebuli aqvs 11 saavtoro mow-

moba da 4 patenti. mopovebuli

aqvs 1 saerTaSoriso granti,

sadac is iyo grantis xelmZR-

vaneli da 4 saqarTvelos erov-

nuli fondis samecniero gran-

ti, romelTagan 2 samecniero

grantSi iyo samecniero xelm-

ZRvaneli da 2 samecniero

grantSi ZiriTadi Semsrulebe-

li. dRes is aris saqarTvelos

erovnuli fondis 2 samecnie-

ro grantSi, erTSi samecniero

xelmZRvaneli da meoreSi Ziri-

Tadi Semsrulebeli. gamoqvey-

nebuli aqvs monografia ”ada-

mianis yofiereba da wyali”. aR-

niSnuli monografiis daweris

dros avtori cdilobda es mo-

nografia yofiliyo nebismie-

ri mkiTxvelisaTvis saintere-

so da amave dros mniSvnelova-

ni adamianis yoveldRiuri cx-

ovrebisaTvis.

universitetSi 2012 wlamde

is kiTxulobda leqciebs Sem-

deg disciplinebSi: maRalmo-

lekulur naerTTa qimiaSi;

elementorganul naerTTa qi-

miaSi; organul ligandTa qimi-

aSi; maRalmolekulur naerT-

Ta qimiur teqnologiaSi; memb-

ranuli procesebis Teoriul

safuZvlebSi. dRes, imis gamo,

rom is ZiriTad samuSaoebTan

erTad asrulebs 2 samecniero

grants, SeuZlebelia dakavdes

leqciebiT. miuxedavad amisa,

is muSaobs magistrebisa da

doqtorantebisaTvis membra-

nuli da nanofiltraciuli

teqnologiis disciplinaSi me-

Toduri miTiTebebisa da prog-

ramis Seqmnaze.

ojaxuri mdgomareoba:

meuRle - vadaWkoria zaira.

samusiko xelovnebis doqtori,

baTumis qalTa kameruli gun-

dis samxatvro xelmZRvaneli.

Svili - gociriZe zurabi,

daamTavra Tbilisis ilias uni-

versitetis bakalavriati da

baTumis SoTa rusTavelis sa-

xelmwifo universitetis ma-

gistratura.

Svili - gociriZe luka, XI

klasis moswavle

aseTi gaxlavT batoni rau-

lis mokle biografiuli mona-

cemebi da minda aseve mokled

aRvniSno misi Zalian dadebiTi

adamianuri Tvisebebi. Tavmda-

bali, sikeTiT savse, mimtevebe-

li, Sromismoyvare, mter-moy-

varis mcodne da Semfasebeli,

WeSmaritad qarTveli da didi

ilias kacobis Sefasebis yvela

kriteriumis mflobeli.

ai, ras ambobda ilia:

`Tu kacTmoyvare da samar-

Tliani xar, maSin savse kaci

xar. grZnoba samarTlianobisa

uqmad yofnis uflebas ar mog-

cems am wuTisofelSi”.

marTlac, baton raulis er-

Ti dRiTac ar ucxovria uqmad.

arasodes yofila usamarTlo.

amitomac is savsea sikeTiT da

keTilgonierebiT mecnierul

moRvaweobaSi Tu pirad cxov-

rebaSi.

minda gamovxato TiToeuli

TqvenTaganis survili da gul-

wrfelad mivuloco 60 wlis

saiubileo TariRis dadgoma,

siymawvilidan sibrZnis asakSi

gadasvla da xangrZliv sico-

cxleze Rirseuli gamklaveba.

warmatebebi da kvlav warma-

tebebi vusurvoT samecniero

da sazogado saqmianobaSi.

RnerTi iyos Seni mfarveli,

Cveno kolegav, megobaro da

suliT mdidaro adamiano!

nino kiknaZe,

agraruli da membranuli

teqnologiebis institutis

mTavari mecnier-

TanamSromeli,

bsu-s asocirebuli

profesori

raul gociriZedabadebidan 60 da samecniero

moRvaweobidan 40 weli

Page 12: BATUMI 03-2015.qxp

12 mmaarrttii

C M Y K

redaqtori:

ioseb sanikiZe

specialisti:

nestan mamuWaZe

gazeTi daibeWda

gamomcemloba

`samSobloSi`

2 18 07 76; 5 99 95 31 90

mis.: q. Tbilisi,

robaqiZis 7

saredaqcio kolegia:nana cecxlaZe, inga SamiliSvilinaTia wiklaSvili, nino doliZe

murman gorgoSaZe,daviT baraTaSvili

guram Caganava,SoTa mamulaZeguguli dumbaZe, nugzar RomiZe

„dedamiwis saaTis“ mecxre ra-

undi msoflioSi - 2015 wlis 28

marts, adgilobrivi droiT saRa-

mos 20:30-21:30-mde aRiniSna. sa-

qarTvelo am aqcias 7 wlis win Se-

uerTda. „dedamiwis saaTis“ mTava-

ri mizania klimatis cvlilebisa

da globaluri daTbobis Sesaxeb

informaciis miwodeba, sazogado-

ebis garemosdacviTi cnobierebis

amaRleba, pasuxismgeblobis gaz-

rda, sakuTari qcevis Sefaseba da

Secvla garemos sasargeblod.

tradiciisamebr, am dRes msofli-

os qveynebis yvela cnobili Rirs-

SesaniSnaobebi erTi saaTiT bnel-

deba, rac “dedamiwis saaTis” aqci-

isadmi mxardaWeras adasturebs.

mainc ra aris globaluri daT-

boba, ra iwvevs mas da ra Sedegebis

gamowveva SeuZlia? ra mdgomare-

obaa am mxriv saqarTveloSi?

globaluri daTboba — deda-

miwis atmosferos miwispira fenis

saSualo wliuri temperaturis

swrafi zrdis procesia. is gamow-

veulia kacobriobis samecniero-

teqnikuri ganviTarebis tempebis

daCqarebiT da TavisTavad mWidro

kavSirSia energiis mzard moxma-

rebasTan.

„saTburis efeqti“ aris atmo-

sferuli movlena, romelic xels

uSlis Ramis saaTebSi dedamiwis

zedapiris mkveTr gacivebas, rac

ganapirobebs atmosferoSi siT-

bos garkveuli nawilis Sekavebas

da globaluri klimatis Tanda-

TanobiT daTbobas. es xorciel-

deba Semdegnairad: dedamiwis ze-

dapiri mzis sinaTles STanTqavs

da mas siTbod aqcevs. am siTbos

nawili isev kosmosSi aRwevs, na-

wils ki atmosferoSi Semavali

’’saTburis airebi“ STanTqavs.

isini saTburis SuSebis msgavsad

moqmedeben - sinaTles SigniT uS-

veben, xolo siTbos ki gareT aRar

atareben.

bunebrivi saTburi efeqtis

gareSe dedamiwa Zalian civi iqne-

boda da masze sicocxlec ver iar-

sebebda. problema isaa, rom adami-

anebi atmosferos saTburis aire-

bis damatebiTi raodenobiT abin-

Zureben. saTburis efeqtis Ziri-

Tadi ganmapirobebeli gazebia:

naxSirorJangi (CO2), meTani (CH4)

da azotis qveJangi (NO2).

aRniSnuli procesebiT atmos-

feros saSualo temperatura de-

damiwis zedapirze bolo saukunis

ganmavlobaSi 0.74 ± 0.18 °C-iT gai-

zarda. 21-e saukuneSi mosalodne-

lia dedamiwis atmosferos saSua-

lo temperaturis zrda 1,1 – 6,4

°C–iT.

adamiani is erTaderTi arse-

baa, romelmac mSvidi cxovreba ar

ikmara da Tavisi saqmianobiT daRi

daasva bunebas. mecnierebi gvarw-

muneben, rom axlovdeba wuTi, ro-

ca Sedegebs viwvnevT da SesaZloa,

dedamiwaze sicocxlis arsebobis

sakiTxi eWvqveS dadges. zogma

mecnierma klimatdamokidebuli

daavadebebic ki gamoyo: gulsisx-

lZarRvTa da sasunTqi sistemis,

alergiuli, infeqciuri daavade-

bebi da sxva.

saerTaSoriso organizacia

`Global Humanitarian Forum~-ma, rom-

lis Tavmjdomarec gaeros gene-

raluri direqtori kofi anania,

gamoaqveyna daskvna, romelSic

globaluri daTbobis msxverpl-

Ta zusti raodenobaa dasaxele-

buli. amis Sesaxeb ”New Scientist”-i

wers. mkvlevarTa monacemebiT, am-

Jamad globaluri daTbobis gamo

msoflioSi yovelwliurad daax-

loebiT 300 aTasi adamiani iRupe-

ba. saqme imaSia, rom klimatis

cvla bunebrivi stiqiuri movle-

nebis raodenobis zrdas iwvevs,

iseTebis, rogoricaa gvalva da

wyaldidoba. garda amisa, cvale-

badi klimati gavlenas axdens gan-

viTarebuli qveynebis soflis me-

urneobazec, rasac SimSilobamde

mivyavarT. atmosferos saSualo

temperaturis zrda gamoiwvevs

zRvis donis awevas. gaizrdeba ka-

tastrofuli klimaturi movle-

nebis sixSire da simZlavre, Seicv-

leba naleqebis raodenoba da ga-

nawileba, Semcirdeba soflis me-

urneobis mosavlianoba, Semcir-

deba myinvarebi, gadaSendeba

cocxali organizmebis zogierTi

saxeobebi, gaizrdeba daavadebaTa

ricxvi.

jerjerobiT ucnobia dedami-

wis romeli regioni ufro metad

dazaraldeba am cvlilebebis Se-

degad. saxelmwifoTa umravleso-

bam xeli moawera kiotos oqms, ro-

melic atmosferoSi saTburis

airebis gafrqvevaTa Semcirebas

isaxavs miznad.

ukanasknel periodSi momxda-

ri klimaturi cvlilebebis pro-

cesi saqarTvelozec aisaxa. daT-

bobasTan erTad mTian regionebSi

gaxSirda wyalmovardnebis, mewye-

rebis, Rvarcofebis da zvavebis

intensivoba, xolo aridul teri-

toriebze SeiniSvneba gvalvebis

gaZlierebis tendencia.

am dakvirvebebze dayrdnobiT

da mTavrobasTan konsultaciis

Semdeg, specialistebis mier Se-

irCa sami yvelaze mowyvladi re-

gioni, romlebic sxvadasxva fizi-

kur-geografiul pirobebSi imyo-

feba da romlebic ganxilulia ga-

eros klimatis cvlilebis konven-

ciis mimarT saqarTvelos meore

erovnul SetyobinebaSi. es regio-

nebia: Savi zRvis sanapiro, gansa-

kuTrebiT, md. rionis delta, qve-

mo svaneTi (lentexis raioni) da

dedofliswyaros raioni.

CamoTvlili mowyvladi regi-

onebidan yvelaze did, ormxriv

zewolas ganicdis md. rionis Se-

sarTavi, sadac erTis mxriv masze

zewolas axdens mdinareuli Camo-

nadeni, masTan dakavSirebuli

wyalmovardnebiT da meores mxriv

- zRvis donis awevis (2,5 mm/w) ga-

mo, mis mier xmeleTis mitaceba.

Tu yovelive amas davumatebT

kolxeTis dablobis TandaTan

daSvebas (5 mm/w), rac gamowveulia

teqtonikuri procesebiT, naTeli

xdeba im procesebis simwvave, rom-

lis daZlevac qveyanas mimdinare

saukuneSi mouwevs.

msgavsi problemebi wamoWri-

lia foTis samxreTiTac, mdinare

Woroxis deltaSi, adlia-baTumis

sanapiros monakveTze. mdinare

Woroxze mimdinareobs kaSxalTa

kaskadis mSenebloba, romelsac

TurqeTis mxare asrulebs. aq

aigeba 10 kaSxali, maTgan udidesi

223 metri simaRlis iqneba, xolo

umciresi 44 metri. aRniSnuli

faqti safrTxes uqmnis saqarTve-

los sanapiro zols, gansakuTre-

biT ki gonios, adlias (sadac zRva

ukve utevs xmeleTs. me-20 sauku-

nis 80-iani wlebidan sofel adli-

is macxovreblebma 2-3-jer gadai-

tanes sacxovreblebi, xolo zRvam

napiris 200 m STanTqa.

kavkasiis garemosdacviTi ara-

samTavrobo organizaciebis qse-

lis (CENN) mier ganxorcielebu-

li kvlevis Tanaxmad, 2020-2050

wlebSi haeris saSualo mravalw-

liuri temperatura 2,5-3 °C-iT

moimatebs (temperatura ukve gaz-

rdilia 0,6 gradusiT), ris gamoc

mosalodnelia gvalvebi da Sesa-

bamisad, saxnav-saTesi miwebis,

baR-bostnebis, venaxebisa da sa-

Zovrebis produqtiulobis sagr-

Znoblad Semcireba.

mkvlevarebis TqmiT, gvalva da

gaudabnoebis procesi dedof-

liswyaros emuqreba. amis Sesaxeb

specialistebi ukve xmamaRla sa-

ubroben. mecnierebaTa doqtori

bakur beritaSvili fiqrobs, rom

saxelmwifom saqarTvelos umniS-

vnelovanesi teritoriebis gau-

dabnoebis Tavidan asacileblad

konkretuli RonisZiebebi unda

gaataros. kerZod, saWiroa qarsa-

cavi zonebis ageba da sairigacio

sistemis mSenebloba.

klimatis cvlilebis erT-erT

gamovlenas warmoadgens eqstre-

maluri (stiqiuri) movlenebis ga-

aqtiureba. saqarTveloSi amis de-

monstrireba moxda lentexis rai-

onis magaliTze (qvemo svaneTis

mTian regionSi), sadac globalu-

ri daTbobis Sedegad sagrZnobla-

daa gaaqtiurebuli sxvadasxva

stiqiuri movlena. am movlenebis

(wyalmovardna, mewyeri da Rvar-

cofi) sixSirisa da intensivobis

zrdam gaaZliera miwis erozia,

rac soflis meurneobas, tyeebs,

gzebsa da sxva komunikaciebs sag-

rZnoblad azaralebs.

amrigad, klimatis cvlilebi-

sa da globaluri daTbobis Tema-

ze msoflioSi sazogadoebis cno-

bierebis amaRlebis, msoflio li-

derebis mier saTburis airebis

emisiebis Semcirebis mizniT,

wels, 28 marts, mTel msoflioSi

da maT Soris saqarTveloSi, mo-

ewyo globaluri aqcia „dedamiwis

saaTi“, romlis mTavari gzavnili

iyo „gamoiyene Seni Zala klimatis

cvlilebis SesaCereblad“.

am aqciis farglebSi msofli-

os 162 qveyanaSi erTi saaTis gan-

mavlobaSi gamoirTo ekonomiku-

ri, politikuri da kulturuli

mniSvnelobis Zeglebisa da Seno-

bebis eleqtroganaTeba.

„dedamiwis saaTis“ saerTaSo-

riso aqciis farglebSi, Cveni uni-

versitetis biologiis departa-

mentma aWaris garemos dacvisa da

bunebrivi resursebis sammarTve-

losTan erTad moawyo RonisZieba,

rac exeboda klimatis globalu-

ri cvlilebis gamomwvev mizezeb-

sa da sazogadoebis pasuxismgeb-

lobis gacnobierebas mis SesaCe-

reblad. am sakiTxebTan dakavSi-

rebiT studentebis mier warmod-

genili iqna ori prezentacia, mo-

ewyo kinoCveneba. bolos ki gai-

marTa diskusia.

aRniSnul RonisZiebasTan da-

kavSirebiT, saRamos, sastumro

,,Seratonma“ aWaris garemos dac-

visa da bunebrivi resursebis sam-

marTvelosTan erTad, tradiciu-

lad umaspinZla Cveni universite-

tis studentebsa da moswavle

axalgazrdobis sasaxlis aRsazr-

delebs. 20:30 saaTze gamoirTo qa-

laqis arasasicocxlo obieqtebi,

gare ganaTebebi da ,,Seratoni“.

,,Seratonis“ foieSi sanTlis Suq-

ze moxda sazeimo tortis gaWra.

sabolood, unda aRiniSnos,

rom klimatis cvlileba aris yve-

las da ara erTi adamianis an qvey-

nis problema, marto saagentoebi,

mTavrobebi an sxva mezobeli ere-

bi ar da ver aRmofxvrian am prob-

lemas, CvenTvis.

maS, yvelam erTad, vimoqme-

doT lokalurad da viazrovnoT

globalurad.

Tornike tabataZesabunebismetyvelo

mecnierebaTa da jandacvis

fakultetis ekologiis

specialobis

meoTxe kursis studenti

`dedamiwis saaTi~ - gamoiyene Seni Zala

klimatis cvlilebis SesaCereblad