BAÛN TIN NOÄI BOÄ CUÛA LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI KHOA HOÏC …vustathaibinh.vn/CuteUpload/TinTuc/File/Ban tin Pho bien... · 2014-09-05 · àoá, thúâi gian daânh cho tivi

Phöí biïën kiïën thûácBAÛN TIN NOÄI BOÄ CUÛA LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI KHOA HOÏC VAØ KYÕ THUAÄT VIEÄT NAM

SOÁ 1225/9/2014

Khûã muâi sún cho nhaâ múái

Phöí biïën kiïën thûác

2

BAÃN TIN PHÖÍ BIÏËN KIÏËN THÛÁC

Chõu traách nhiïåm xuêët baãn- TS Phan Tuâng MêåuPhoá Chuã tõch Liïn hiïåp caácHöåi Khoa hoåc & Kyä thuêåtViïåt Nam

Ban Cöë vêën chuyïn mön- TS Phaåm Vùn Tên

Ban biïn têåp- Nguyïîn Minh Quang- Àùång Vuä Caãnh Linh- Töëng Vùn Àónh

Thû kyá biïn têåp- Phaåm Thõ Bñch Höìng- Trêìn Maånh Huâng

Trònh baây- Quyá Linh- Duy Anh

Baãn tin xuêët baãn àõnh kyâ 1söë/thaáng. Moåi thöng tinphaãn höìi vïì nöåi dung xin liïn hïåBan Thöng tin vaâPhöí biïën kiïën thûác: Àõa chó: 53 Nguyïîn Du, Haâ Nöåi Àiïån thoaåi: (04) 3.9432206 Fax: (04) 3.8227593 Email: [email protected]

TRONG SOÁ NAØY

TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

KHOA HOÅC THÛÚÂNG THÛÁC

Treã àïí chên trêìn súám biïët ài hún .5NÖNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

SÛÁC KHOEÃ

Cêy nhaâu giuáp kñch thñch tiïu hoáa .21GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

Tûâ chöëi nhêåndi saãn thûâa kïë .30

Tröìng cêy keo dêåu laâm thûác ùn gia suác .15

Cêy macadamia - Triïín voång múái cho nöng dên Têy Bùæc vaâ Têy Nguyïn .3

Phöí biïën kiïën thûác TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

3

Vûâa qua, Viïån Nghiïn cûáu vaâ Phaát triïíncöng nghïå Nöng Lêm nghiïåp Thaânh Têy àaä töíchûác Höåi thaão khoa hoåc “Phaát triïín cêymacadamia vò muåc tiïu laâm giaâu cuãa nöng dênTêy Bùæc vaâ Têy Nguyïn”. Tham dûå höåi thaão coáàaåi diïån caác böå, ban, ngaânh, caác doanhnghiïåp, nhaâ àêìu tû àang tröìng, chïë biïën cêymacadamia taåi Viïåt Nam.

Cêy macadamia (goåi tùæt laâ cêy mùæc ca) àûúåcChñnh phuã àùåc biïåt quan têm. Àiïìu 12 Nghõ àõnh210/2013/NÀ-CP vïì chñnh saách khuyïën khñchdoanh nghiïåp àêìu tû vaâo nöng nghiïåp, nöng thönvûâa chñnh thûác coá hiïåu lûåc tûâ 10/2/2014 quy àõnh:“Caác dûå aán tröìng cêy mùæc ca coá quy mö tûâ 50hatrúã lïn àûúåc ngên saách nhaâ nûúác höî trúå 15 triïåuàöìng/ha àïí xêy dûång àöìng ruöång, cêy giöëng. Höîtrúå xêy dûång cú súã saãn xuêët giöëng cêy mùæc ca quymö 500.000 cêy giöëng/nùm trúã lïn, mûác höî trúå töëiàa laâ 70% chi phñ àêìu tû/cú súã…”.

Vúái nhûäng giaá trõ dinh dûúäng vûúåt tröåi, haåt mùæcca àûúåc mïånh danh laâ “Hoaâng hêåu cuãa caác loaåihaåt”. Saãn lûúång macadamia trïn toaân thïë giúái hiïånchó àaáp ûáng àûúåc 25% nhu cêìu, trong khi töëc àöåtùng trûúãng cuãa thõ trûúâng bònh quên khoaãng15%/nùm. Theo caác thöëng kï trïn thïë giúái, 5 nûúácàûáng àêìu vïì saãn lûúång macadamia hiïån laâ Ö-xtrêy-li-a, Nam Phi, Myä, Ma-la-uy vaâ Bra-xin. ViïåtNam hiïån àûáng thûá 11 trong 17 nûúác coá diïån tñchmacadamia lúán nhêët trïn thïë giúái vúái khoaãng1.000ha.

Thûåc tïë tûâ nùm 2002, cêy mùæc ca àûúåc àûavïì Viïåt Nam àïí khaão nghiïåm, àïën nay, coá thïíkhùèng àõnh hoaân toaân coá khaã nùng àïí phaát triïínthaânh möåt ngaânh kinh tïë múái vúái tiïìm nùng vöcuâng to lúán. Hai vuâng khñ hêåu Têy Bùæc vaâ TêyNguyïn cuãa Viïåt Nam rêët phuâ húåp àïí phaát triïíncêy mùæc ca. Bïn caånh viïåc caác nhaâ khoa hoåc boã

têm sûác nghiïn cûáu, cuäng àaä coá nhiïìu doanhnghiïåp “êm thêìm” àêìu tû vaâo cêy mùæc ca. Trongàoá phaãi kïí túái laâ Vinamaca vúái caác thaânh cöngbûúác àêìu khaá vûäng chùæc trong lônh vûåc giöëng cêyvaâ phaát triïín canh taác taåi Têy Nguyïn. Taåi ÀiïånBiïn, Cöng ty IDT cuäng àang tiïën haânh triïín khaidûå aán tröìng cêy mùæc ca trïn diïån tñch 4.000ha vaâIDT cuäng àaä àûa ra thõ trûúâng nhûäng saãn phêímchïë biïën mùæc ca àêìu tiïn vúái thûúng hiïåu cao cêëpDelix. Lônh vûåc naây trúã nïn söi àöång hún khi ngênhaâng Lienviet Postbank múái àêy àaä cöng böë Àïìaán 10.000 tyã àöìng àêìu tû vaâo mùæc ca.

GS Hoaâng Hoâe, nguyïn Viïån trûúãng ViïånÀiïìu tra quy hoaåch rûâng phên tñch: Caâ phï chuãyïëu laâm àöì uöëng vaâ möåt phêìn nhoã pha rûúåu haybaánh keåo, trong khi nhên macadamia do àùåc àiïímgioân, buâi, thúm ngon, caách ùn vaâ chïë biïën cuängrêët àa daång, cho pheáp macadamia vûúåt qua moåiranh giúái àïën vúái ngûúâi tiïu duâng. Vúái haâm lûúångaxit beáo khöng cao, mùæc ca seä laâ sûå lûåa choån chonöîi lo bïånh tim maåch vaâ laâm dung möi trongngaânh saãn xuêët myä phêím. TV

Cêy macadamia - Triïín voång múái cho nöng dên Têy Bùæc vaâ Têy Nguyïn

Cêy macadamia do IDT International tröìngtaåi tónh Àiïån Biïn cho saãn lûúång cao

Nhòn thïë giúái qua kñnh mùæt maâu höìngcoá aãnh hûúãng thûåc tïë túái kïët quaã hònhaãnh thu àûúåc chûá khöng chó laâ möåt caáchnoái êín duå trong vùn chûúng.

"Traång thaái têm lyá töët hay khöng töët coáthïí thay àöíi caách hoaåt àöång cuãa voã naäo vaâcaách chuáng ta nhòn thêëy sûå vêåt", AdamAnderson, giaáo sû giaãng daåy mön Têm lyátaåi Trûúâng Àaåi hoåc Toronto, Canada chobiïët. Nghiïn cûáu naây cho thêëy, khi úã traångthaái têm lyá töët, voã naäo seä tiïëp nhêån àûúåcnhiïìu thöng tin hún, trong khi traång thaái têmlyá khöng töët dêîn túái têìm quan saát heåp hún.

Nhoám nghiïn cûáu àaä sûã duång phûúngphaáp veä hònh cöång hûúãng tûâ tñnh àïí kiïímtra xem voã naäo vuâng thõ giaác chuáng ta xûã lyácaác thöng tin giaác quan nhû thïë naâo khi úãtrong caác tònh huöëng traång thaái têm lyá töët,xêëu vaâ trung lêåp. Hoå phaát hiïån ra rùçng khiàeo kñnh mùæt maâu höìng - tûúng ûáng vúáitraång thaái têm lyá töët - seä khöng quan saát roämaâu sùæc nhûng seä bao quaát töët hún toaân böåquang caãnh so vúái thöng thûúâng.

Ban àêìu caác nhaâ nghiïn cûáu cho caácàöëi tûúång thñ nghiïåm möåt loaåt hònh aãnh àïítaåo ra caác traång thaái têm lyá khaác nhau.Nhûäng ngûúâi naây sau àoá laåi àûúåc xem möåthònh aãnh gheáp, vúái möåt khuön mùåt úã giûäa,xung quanh laâ caác quang caãnh röång lúánhún. Àïí têåp trung sûå chuá yá vaâo gûúng mùåttrung têm, àöëi tûúång nghiïn cûáu àûúåc yïucêìu xaác àõnh giúái tñnh cuãa ngûúâi naây. Khi úãtrong têm traång khöng töët, caác àöëi tûúångnghiïn cûáu khöng thïí xûã lyá hònh aãnh cuãaquang caãnh xung quanh. Tuy nhiïn, khinhòn cuâng caác hònh aãnh àoá trong têm traångtöët, hoå thûåc sûå thu àûúåc nhiïìu thöng tin hún- hoå thêëy caã hònh aãnh khuön mùåt úã trungtêm cuäng nhû nhûäng hònh aãnh xung quanh.

"Khi coá têm traång töët, ngûúâi ta coá thïí xûãlyá nhiïìu àöëi tûúång hònh aãnh hún, àiïìu naâynghe coá veã hoaân toaân töët, nhûng thûåc racuäng coá mùåt bêët lúåi", Taylor Schmitz, möåtthaânh viïn nhoám taác giaã nghiïn cûáu chobiïët. "Têm traång töët cuãng cöë àöå phuã röångcuãa têìm nhòn. Mùåt töët cuãa viïåc naây laâchuáng ta coá thïí nhòn thêëy caác sûå vêåt möåtcaách toaân diïån hún, bao quaát hún. Mùåtkhöng töët laâ noá coá thïí dêîn túái phên taán,mêët têåp trung khi möåt ngûúâi phaãi thûåc hiïåncaác nhiïåm vuå khùæt khe, cêìn sûå têåp trungvaâo phaåm vi heåp, vñ duå nhû khi vêån haânhcaác maáy moác nguy hiïím hoùåc kiïím trahaânh lyá cuãa caác haânh khaách taåi sên bay.Têm traång xêëu, ngûúåc laåi, coá thïí giuápchuáng ta têåp trung vaâo têm àiïím, traánh tiïëpnhêån thöng tin vïì caác sûå vêåt bïn ngoaâiphaåm vi têåp trung trûåc tiïëp cuãa chuáng ta".

KHUÏ ÀÛÁC (Theo Science Daily)

Phöí biïën kiïën thûác KHOA HOÅC THÛÚÂNG THÛÁC

4

Khoa hoåc lyá thuá Kñnh mùæt maâu höìng giuáp quan saát töët hún


5

XEM TIVI NHIÏÌU ÚÃ TUÖÍI THIÏËU NIÏN,LÚÁN LÏN DÏÎ TRÊÌM CAÃM

Thïm möåt nöîi lo nûäa cho caác öng böëbaâ meå coá con thûúâng xuyïn ngöìi daán mùætvaâo maân hònh tivi: Möåt nghiïn cûáu múáiàûúåc cöng böë úã Myä cho thêëy, xem tivinhiïìu úã lûáa tuöíi thiïëu niïn coá thïí dêîn àïëntrêìm caãm khi àïën tuöíi trûúãng thaânh. Caácnhaâ nghiïn cûáu Trûúâng Àaåi hoåc YPittsburgh àaä theo doäi sûå phaát triïín cuãa4.100 thiïëu niïn khoeã maånh, khöng coábiïíu hiïån trêìm caãm. Qua phoãng vêën, nhoámnghiïn cûáu ghi nhêån thúâi gian trung bònhmaâ caác em tiïëp xuác vúái caác phûúng tiïåntruyïìn thöng laâ 5,68 giúâ möîi ngaây, trongàoá, thúâi gian daânh cho tivi trung bònh laâ 2,3 giúâ. Sau 7 nùm, khi nhoám treã trïn bûúácvaâo tuöíi trûúãng thaânh (trung bònh 21,8tuöíi), kïët quaã kiïím tra cho thêëy, 7,4% xuêëthiïån caác dêëu hiïåu trêìm caãm. Tyã lïå trêìmcaãm úã caác em coá thúâi gian xem tivi trungbònh 2,6 giúâ möîi ngaây cao hún úã nhoám chóxem 2,2 giúâ.

TREÃ ÀÏÍ CHÊN TRÊÌN SÚÁM BIÏËT ÀI HÚNNghiïn cûáu taåi Myä cho thêëy, àïí chên

trêìn khi têåp ài seä giuáp treã súám biïët ài hún.Khi àïí chên trêìn, treã seä lêëy thùng bùçng dïîhún vaâ caãm nhêån àûúåc mùåt àêët, saân nhaâthêåt hún. Do àoá, nïëu treã chûa biïët ài, caácöng böë baâ meå khöng nïn töën tiïìn vaâo viïåcmua giêìy têåp ài cho treã. Nïëu trúâi laånh, chó

nïn mua loaåi têëtchöëng trúntrûúåt àïí treãài laåi trongnhaâ. Viïåccho treã àigiêìy chócêìn thiïëtkhi àûúåckhoaãng 12 -15 thaáng tuöíivaâ àaä coá thïí tûå àimöåt àoaån ngùæn.

DUÂNG QUAÅT TRÊÌN QUANH NÙMTheo taâi liïåu àûúåc cöng böë múái àêy

trïn chuyïn trang cuãa Discovery, sûã duångquaåt trêìn húåplyá coá thïí giuápgiaãm 40%àiïån nùng sûãduång àïí laâmmaát nhaâ úã vaâomuâa heâ vaâ10% àiïån sûúãiêëm vaâo muâa àöng. Àïí àaåt àûúåc hiïåu quaãnhû trïn, möåt trong nhûäng àiïìu cêìn lûu yáàêìu tiïn laâ choån quaåt coá saãi caánh phuâ húåpvúái diïån tñch cùn phoâng. Àïí duâng àûúåcquaåt trêìn quanh nùm, ngûúâi ta laâm theocaách sau àêy: Vaâo muâa heâ, lùæp bònhthûúâng àïí quaåt taåo thaânh luöìng gioá thöíi tûâtrïn xuöëng dûúái (khi àûáng bïn dûúái, chñnhgiûäa quaåt nhòn lïn seä thêëy quaåt quayngûúåc chiïìu kim àöìng höì). Luöìng gioá hònhthaânh seä àêíy nhanh töëc àöå böëc húi cuãa möìhöi trïn da ngûúâi, taåo caãm giaác maát. Vaâomuâa àöng, àêëu ngûúåc laåi àïí khi quay, quaåthuát gioá tûâ dûúái lïn trïn (quaåt quay theochiïìu kim àöìng höì). Khi àoá, khöng khñ laånhgêìn mùåt àêët seä bõ huát lïn cao, àêíy khöngkhñ êëm hún gêìn trêìn nhaâ xuöëng thêëp, khiïënchuáng ta caãm thêëy êëm aáp.

HÛÚNG TIÏN (Töíng húåp)


6

Sau khi sún nhaâ xongphaãi múã thoaáng cûãa

PGS.TS Ngö Quang Viïn, Chuãnhiïåm khoa Xêy dûång, Àaåi hoåc Xêydûång khùèng àõnh: Àaä laâ sún thò têët coámuâi, bêët kïí laâ sún xõn hay sún keámchêët lûúång. Muâi khoá chõu naây töìn taåitrong khoaãng 5 - 7 ngaây àêìu tiïn khisún lïn tûúâng.

"XÕN" HAY KEÁM CHÊËT LÛÚÅNG ÀÏÌU COÁ MUÂI

ThS Trõnh Minh Àaåt, Viïån Vêåt liïåu xêydûång giaãi thñch, sún tûúâng laâ loaåi sún tan

trong nûúác àa phêìn sûã duång trang trñ vaâbaão vïå bïì mùåt caác cöng trònh xêy dûång.Hêìu hïët sún tûúâng hiïån àang sûã duångphöí biïën laâ loaåi sún nhuä tûúng nûúác.Chuáng àïìu coá muâi búãi maâng sún àûúåctaåo thaânh tûâ möåt hoùåc möåt vaâi loaåi poly-me khaác nhau. Muâi cuãa sún laâ do muâicuãa polyme gêy ra.

Theo PGS.TS Ngö Quöëc Quyïìn, ViïånHoáa hoåc, Viïån Haân lêm KH&CN ViïåtNam, baãn thên caác loaåi polyme khönggêy àöåc. Song, ngûúâi ta phaãi sûã duång caác

Khûã muâi sún cho nhaâ múái


7

loaåi dung möi àïí hoâa tan polyme. Chñnhnhûäng loaåi dung möi (daång loãng) naây laâtaác nhên gêy ra nhûäng muâi khoá chõu. Khitiïëp xuác vúái nhûäng loaåi dung möi úã nöìngàöå cao, ngûúâi dên coá thïí bõ caác bïånh vïìàûúâng hö hêëp hoùåc gêy dõ ûáng.

Caác chuyïn gia cho biïët, hiïån úã ViïåtNam chûa coá àaánh giaá taác àöång cuãa súntûúâng túái möi trûúâng vaâ aãnh hûúãng cuãanoá túái sûác khoeã con ngûúâi. Song, ngûúâisûã duång coá thïí yïn têm búãi caác haäng saãnxuêët sún àïìu coá nhûäng àaãm baão an toaâncho ngûúâi sûã duång. Àiïìu àaáng lo ngaåi laânhûäng loaåi sún keám chêët lûúång tröi nöíingoaâi thõ trûúâng, khöng àaãm baão àöå antoaân. Hún thïë, ngay caã khi khöng gêy rataác haåi naâo cho cú thïí, thò viïåc "böëc muâi"cuãa sún trong 6 - 7 ngaây àêìu tiïn cuänglaâm ngûúâi sûã duång caãm thêëy khoá chõu,thêåm chñ khöng ñt ngûúâi caãm thêëy buöìnnön khi hñt phaãi muâi hùæc hùæc, nöìng nöìngdo sún tûúâng gêy ra.

MÚÃ THOAÁNG CÛÃA, TRAÁNH TIÏËP XUÁCTrong dên gian coá rêët nhiïìu meåo khùæc

phuåc muâi sún nhû lêëy giêëm ùn àöí vaâo baát àïíkhùæp núi trong nhaâ, lêëy haânh têy cùæt laát moãngtraãi khùæp nhaâ, pha nhiïìu chêåu nûúác muöëiàùåc, àùåt 10m2/chêåu. Tuy nhiïn, theo PGS.TSNgö Quöëc Quyïìn, caác caách naây khöng àaãmbaão hiïåu quaã tuyïåt àöëi. Vúái nhûäng cöng trònhmúái xêy, caách töët nhêët laâ chúâ sún bay hïët muâi(khoaãng 5 - 7 ngaây sau khi sún) múái doån àïënnhaâ úã. Àöëi vúái nhûäng ngöi nhaâ cuä, viïåc "laánhnaån" laâ àiïìu khoá thûåc hiïån.

PGS.TS Ngö Quang Viïn cho biïët, àöëivúái nhûäng "trûúâng húåp bêët khaã khaáng naây"phaãi múã hïët caác cûãa vaâ bêåt quaåt àïí thönggioá, giuáp muâi bay ra khoãi cùn höå. "Viïåc sûãduång giêëm, haânh têy chó laâ caách muâi khûãmuâi, muâi sún hïët thò laåi nöìng nùåc muâi haânh,muâi giêëm. Thöng gioá laâ caách töët nhêët",PGS.TS Ngö Quang Viïn noái.

SÚN HAÂ

MÖÅT VAÂI LÚÂI KHUYÏN THÛÅC HIÏÅN SÚN TÛÚÂNGCaác chuyïn gia khuyïn trûúác khi sún cêìn di chuyïín hoùåc che phuã têët caã àöì àaåc vaâ

saân nhaâ, duâng àaá maâi hoùåc giêëy raáp thö àaánh nhùén phùèng vaâ saåch caác bïì mùåt cêìnsún, cêët goån caác cöng tùæc àiïån rúâi vaâ che kñn öí cùæm úã trïn tûúâng. Khi mua sún, nïnchoån nhûäng loaåi sún coá chêët lûúång vaâ phaãi choån àuáng loaåi sún phuâ húåp vúái ngöi nhaâ...

SÚN GÖÌM 4 THAÂNH PHÊÌN CHÑNHChêët taåo maâng: Laâ vêåt liïåu taåo maâng liïn tuåc kïët dñnh vúái nïìn laâm cho bïì mùåt

nïìn àûúåc bao phuã, kïët nöëi vúái nhau vaâ kïët nöëi vúái caác chêët khaác coá trong thaânh phêìnàïí taåo ra maâng coá àöå rùæn chùæc thoaã àaáng.

Cêëu tûã bay húi: Laâ chêët loãng (nûúác hoùåc dung möi hûäu cú) hoaâ tan chêët taåomaâng taåo ra möi trûúâng loãng àuã àïí taåo maâng vaâ bay húi trong vaâ sau khi taåo maâng.

Böåt maâu: Laâ nhûäng haåt rùæn, mõn khöng hoaâ tan vaâ phên taán àïìu trong chêët taåomaâng vaâ coân laåi trong maâng phuã sau khi taåo maâng. Böåt maâu taåo àöå àuåc, caãi thiïån tñnhnùng cuãa maâng phuã.

Phuå gia: Laâ nhûäng vêåt liïåu àïí biïën àöíi nhûäng àùåc tñnh cuãa maâng phuã. Phuå giavaâ böåt maâu coá taác duång laâm thay àöíi àöå nhúát, chöëng möëc, baám bêín...


8

Àoá laâ cöng trònh cuãaThS Lï Kiïn Cûúâng,giaãng viïn Trûúâng Àaåihoåc Laåc Höìng, TPHCM.Vúái hïå thöëng naây, khi sinhviïn (SV) laâm xong thñnghiïåm, caác loaåi hoáa chêëtseä àûúåc tñch luäy laåi, chûákhöng àöí thùèng ra möitrûúâng nhû trûúác.

Hïå thöëng xûã lyá nûúác thaãinaây coá nhiïìu bïí chûáa. Bïí

thu gom vûâa coá nhiïåm vuåthu gom nûúác thaãi vûâa àiïìuhoâa lûu lûúång, thaânh phêìnnûúác thaãi. Ngoaâi ra coân coácaác bïí khûã; bïí lùæng; bïíàiïìu chónh pH... nïn hïåthöëng àûúåc àaánh giaá coá tñnhan toaân cao. Hïå thöëng quytrònh xûã lyá nûúác thaãi coá chûáaion kim loaåi theo mö hònhthûåc tïë cöng nghiïåp, kñchthûúác 1,4 x 2m bùçng vêåtliïåu epoxy composite cöët

theáp. Hïå thöëng àaä vêån haânhvúái mêîu nûúác thaãi chûáanhiïìu kim loaåi trong cöngnghiïåp vaâ thu àûúåc nûúácthaãi àaåt yïu cêìu nûúác thaãiloaåi B theo quy àõnh cuãaNhaâ nûúác. Vúái hïå thöëngnaây, Laåc Höìng trúã thaânhmöåt trong söë rêët ñt caáctrûúâng àaåi hoåc coá hïå thöëngxûã lyá nûúác thaãi hoáa chêëttrong phoâng thñ nghiïåm.

HAÂ BÒNH

AÃnh minh hoåa

Gom hoáa chêët àöåc haåitrong nûúác thaãi


9

Viïån Nghiïn cûáu Rau quaã (ViïånKHNN Viïåt Nam) àaä lai taåo thaânh cönghai giöëng dûa chuöåt lai múái CV209-2 vaâCV29 phuåc vuå cho viïåc chïë biïën nhûmuöëi chua nguyïn quaã, thaái laát... phuåcvuå xuêët khêíu.

Theo àoá, giöëng CV209-2 coá thúâi giansinh trûúãng khoaãng 70 - 75 ngaây, thúâi gianthu quaã khoaãng 40 - 45 ngaây. Chiïìu daâiquaã trung bònh 9,8cm, àûúâng kñnh quaã2,8cm, ñt ruöåt, voã maâu xanh gai trùæng rêëtthñch húåp cho chïë biïën àöì höåp daång muöëichua nguyïn quaã. Nùng suêët coá thïí àaåt

trïn 30 têën/ha, vúái tyã lïå àaåt tiïu chuêín chïëbiïën nguyïn quaã trïn 90%. Giöëng coá khaãchöëng chõu khaá vúái bïånh phêën trùæng vaâbïånh sûúng mai. Coân giöëng CV29 coá thúâigian sinh trûúãng khoaãng 80 - 90 ngaây, thúâigian thu quaã khoaãng 40 - 50 ngaây. Vúáichiïìu daâi quaã trung bònh 28 - 30cm, àûúângkñnh quaã 3,8 - 4,3cm, àùåc ruöåt, voã xanh gaitrùæng. Giöëng CV29 rêët thñch húåp cho chïëbiïën daång muöëi mùån. Nùng suêët coá thïí àaåttûâ 60 - 80 têën/ha. Trong vuå xuên 2009, lûáadûa àêìu àang cho thu hoaåch vúái giaá baán taåiruöång 4.000à/kg (giöëng CV209-2) vaâ6.000à/kg (giöëng CV29). SÚN HAÂ

Dûa chuöåt chêët lûúång caoCV209-2 vaâ CV29 cho nùng xuêët cao, khaã nùng chöëng chõu bïånh töët


10

Anh Chris Ebejer, möåtngûúâi Anh, àaä daânh700.000 baãng vaâ 6 nùmnghiïn cûáu cuâng caácnhaâ khoa hoåc àïí hiïånthûåc hoáa yá tûúãngcuãa mònh vïì viïåcàûa chêët nhuöåmmaâu sinh hoåc vaâovaãi cotton may quêìnaáo cho treã em.Nhûäng böå quêìn aáo treãem maâu höìng, xanhnûúác biïín vaâ xanh lamàang mùåc trïn ngûúâi seächuyïín thaânh maâu trùæng khi

nhiïåt àöå cú thïí treã tùng lïnquaá 370C. Böå quêìn aáo

àùåc biïåt naây seä giuápcaác baâ meå phaáthiïån khi con mònhbõ noáng söët - möåttriïåu chûáng nguyhiïím úã treã. Saãnphêím Babyglowseä coá mùåt trïnthõ trûúâng Anh vaâ

Myä vaâo thaáng 10nùm nay vúái giaá 20

baãng Anh.AN KHUÏ

(Theo DailyMail)

Tri thûác múái

Viïån Nghiïn cûáu Thiïët kïë chïë taåomaáy nöng nghiïåp àaä chïë taåo thaânhcöng thiïët bõ sêëy baä mña laâm thûác ùncho gia suác. Nguyïn liïåu baä mña tûâ nhaâmaáy àûúâng àûúåc uã men, sau àoá àûúåcàûa vaâo sêëy nhúâ bùng taãi àõnh lûúångvaâ maáy àaánh túi. Sau khi qua maáy sêëy,saãn phêím àûúåc eáp thaânh tûâng kiïån, vúáicöng suêët tûâ 2 - 3 têën/giúâ. Ûu àiïím cuãathiïët bõ laâ giaá thaânh chó bùçng 10% sovúái saãn phêím cuâng loaåi nhêåp khêíu úãnûúác ngoaâi, chi phñ saãn xuêët giaãm, mûácàöå tûå àöång hoáa cao baão àaãm chêëtlûúång thûác ùn öín àõnh trong suöët quaátrònh saãn xuêët. Maáy coân giûä àûúåc muâi vaâ caác chêët dinh dûúäng khaác coá trong baä mña. Giaábaán cuãa thiïët bõ 2,5 triïåu àöìng. Caác höå gia àònh coá chùn nuöi úã quy mö nhoã cuäng coá thïísûã duång thiïët bõ naây àïí têån duång àûúåc nguöìn thûác ùn saåch vaâ reã cho gia suác.

TÖ HÖÅI

Thûác ùn cho boâ tûâ baä mña

Quêìn aáo àöíi maâu khi treã söët


11

Coá àuáng thïë khöng?

Möåt nghiïn cûáu cuãaÀaåi hoåc BritishColumbia taåi Canadacho thêëy, viïåc àïí têm trñlang thang àêy àoá thûåctïë coá thïí giuáp caác phêìncuãa böå naäo liïn quanàïën khaã nùng giaãi quyïëtvêën àïì trúã nïn tñch cûåc.

Nhûäng ngûúâi tham gianghiïn cûáu àûúåc àûa vaâomaáy queát fMRI àïí chuåpcöång hûúãng tûâ nhûäng hònhaãnh hoaåt àöång cuãa naäo.Cho àïën nay, caác nhaâkhoa hoåc vêîn tin rùçng,maång lûúái mùåc àõnh cuãa böånaäo coá liïn quan àïën caáchoaåt àöång trñ naäo thûúâng

xuyïn, àún giaãn laâ phêìnduy nhêët hoaåt àöång khitêm trñ chuáng ta khöng têåptrung. Trong nghiïn cûáunaây, hònh aãnh chuåp naäocho thêëy caã maång lûúái àiïìuhaânh cuãa naäo böå coá liïnquan àïën nhûäng hoaåtàöång giaãi quyïët vêën àïìphûác taåp úã mûác àöå caocuäng phaát saáng. Caác àöëitûúång caâng ñt nhêån thûácàûúåc rùçng naäo cuãa hoåàang mú maâng thò caã haimaång lûúái caâng àûúåc kñchhoaåt maånh meä. Caác taácgiaã nghiïn cûáu khùèngàõnh: "Naäo cuãa chuáng tavêîn tñch cûåc hoaåt àöångngay caã khi chuáng ta mú

möång giûäa ban ngaây, thêåmchñ tñch cûåc hún nhiïìu sovúái khi têåp trung vaâo caácviïåc laâm mang tñnh thoáiquen. Khi àïí trñ oác langthang, chuáng ta coá thïíkhöng àaåt àûúåc muåc tiïutrûúác mùæt - nhû àoåc möåtcuöën saách hoùåc têåp trungtrong giúâ hoåc - nhûng àêylaåi laâ möåt traång thaái nhêånthûác quan troång, chuáng tachuyïín troång têm chuá yámöåt caách vö thûác tûâ caáchoaåt àöång hiïån taåi àïënviïåc phên loaåi nhûäng vêënàïì quan troång hún trongcuöåc söëng".

AN KHUÏ (Töíng húåp)

Nùçm mú giûäa ban ngaây

Phöí biïën kiïën thûác NÖNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

12

Cao nguyïn Bùæc Haâ (Laâo Cai) àangcoá hûúáng ài múái vúái thaão dûúåc Atisö. Tûâloaâi cêy naây, rïî, laá vaâ hoa coá thïí tinhchïë thaânh biïåt dûúåc rêët coá giaá trõ.

Öng Phaåm Vùn Àiïìu, Phoá Chuã tõchUBND xaä Na Höëi cho hay: “Möåt söë àõaphûúng úã Bùæc Haâ tûâng laâ vuâng tröìng thaãodûúåc nöíi tiïëng. Búãi àùåc thuâ xûá laånh nïnviïåc tröìng cêy thuöëc rêët thaânh cöng”. Möåtsöë xaä vuâng cao cuãa Bùæc Haâ vaâo giûäa heânhûng khöng khñ laåi rêët maát meã. Àûúåc taåohoaá ban cho “moán quaâ” êëy nïn hoå choåncêy Atisö thay thïë têët caã caác loaåi cêy khaác.

Nhaâ öng Trêìn Hûäu Luên úã baãn Km6nùm nay tröìng 2.000m2 Atisö, chó vaâi thaángnûäa laâ àûúåc thu hoaåch. Nùm ngoaái, öngLuên thu vïì ngoát trùm triïåu nhúâ laâm biïåtdûúåc. Àûúåc biïët, ngûúâi Na Höëi vöën chïëbiïën thaão dûúåc rêët gioãi nïn biïåt dûúåc tûâAtisö cuäng àûúåc hoå nghiïn cûáu kyä. Laá vaâ rïîcêy àûúåc hoå nêëu thaânh cao, hoa thò baáncho thûúng laái hoùåc phúi khö laâm thuöëc.Öng Luên cho biïët: “Laá vaâ rïî cêy Atisöàem nêëu àuã 6 tiïëng röìi gaån lêëy nûúác cöët.Nûúác tûâ laá cêy seä cho vaâo chaão àun 3 ngaây3 àïm thò thaânh cao. Cao Atisö rêët töët, giaãiàöåc cho gan vaâ mêåt nïn giaá baán cuäng rêëtàùæt”. Hiïån taåi úã Bùæc Haâ, 1 laång cao Atisö coágiaá gêìn 200.000à. Giaá baán cao laâ thïënhûng àïí mua àûúåc duâ chó möåt laång cuängrêët khoá. Vò hoå saãn xuêët àïën àêu, hïët haângàïën àoá. Maâ laå möåt àiïìu, khaách haâng toaânlaâ ngûúâi Têy sang du lõch, hoùåc nhûäng àaåigia àùåt haâng trûúác mêëy thaáng.

ÚÃ Bùæc Haâ, chuyïån nöng dên thaânh tyãphuá nhúâ nêëu cao Atisö khöng phaãi laâ hiïëm.Nhû úã xaä Luâng Phònh, nhiïìu ngûúâi xêyàûúåc nhaâ têìng, mua àûúåc xe húi nhúâ viïåcbiïën laá cêy Atisö thaânh biïåt dûúåc àùåc trûng

cuãa cao nguyïn trùæng. Öng Phaåm VùnÀiïìu, Phoá Chuã tõch UBND xaä Na Höëi chohay: “Biïåt dûúåc tûâ cao Atisö úã Bùæc Haâkhöng hïì pha chïë bêët cûá möåt taåp chêët naâonïn àïí chiïëm lônh thõ trûúâng khöng phaãi laâkhoá. Baâ con caác dên töåc chïë biïën biïåt dûúåcrêët thaânh thuåc vaâ àaãm baão nïn thûúng hiïåutûâ cao Atisö àaä àûúåc khùèng àõnh”.

Hiïån taåi, hai xaä tröìng vaâ chïë biïën biïåtdûúåc laâ Na Höëi vaâ Luâng Phònh àang múãröång diïån tñch tröìng Atisö. Riïng LuângPhònh, tûâ lêu àaä xêy dûång àûúåc xûúãng chïëbiïën cao cöng suêët lúán. Nhûng àïën muâavuå, lûúång laá vaâ rïî Atisö nhiïìu nïn dêîn túáitònh traång quaá taãi. Möåt lûúång khöng nhoãsaãn phêím bõ thöëi rûäa phaãi boã ài vò khöngàaåt chêët lûúång. Àûáng trûúác tònh traång àoá,xaä Na Höëi àaä àïì xuêët vúái ngaânh chûác nùnghuyïån Bùæc Haâ vaâ àang xêy dûång möåtxûúãng nêëu cao quy mö nhoã phuåc vuå caácbaãn laâng.

TRÊÌN HOÂA

Öng Luên giúái thiïåu vïì cao Atisö nêëu tûâ laá vaârïî cêy

Bùæc Haâ phaát triïín cêy Atiso


13

Thay vò àaân gaâ seä àûúåc luâa vaâochuöìng nuöi àïí nguã sau möåt ngaây thaãröng trïn àöìi nuái, thò cuöëi ngaây gaâ lêìnlûúåt nhaãy lïn caác caânh cêy thêëp trongvûúân nhaâ vaâ nguã àïën saáng. Phûúngphaáp chùn nuöi kiïíu múái naây àaä àem laåihiïåu quaã kinh tïë cho ngûúâi dên vuâng caoxaä Nghôa Àö (Baão Yïn, Laâo Cai), búãi chêëtlûúång thõt ngon, thu huát nhiïìu khaáchhaâng àïën mua vúái giaá tûâ 120.000 -150.000à/kg.

Taåi caác baãn Taây nhû baãn Àaáp, baãnThêm Maå, baãn Raâng, baãn Nùåm Cùçm xaäNghôa Àö, núi àõnh cû cuãa àöìng baâo Taây,ngûúâi dên coá nhiïìu mö hònh nuöi gaâ àöìi coáchêët lûúång vaâ hiïåu quaã cao. Dûåa vaâo àõahònh coá nhiïìu àöìi nuái cao, coá nhiïìu cêy to,taán röång nïn trong nhûäng nùm gêìn àêy,ngûúâi dên àaä tñch cûåc vaâ àêíy maånh chùnnuöi gaâ vúái quy mö lúán. Mö hònh nuöi gaâ thaãröng theo hònh thûác cho gaâ nguã trïn taán cêytrong vûúân nhaâ àaä trúã thaânh caách laâm múáimeã vaâ àöåc àaáo chó coá úã vuâng naây.

Baâ con Nghôa Àö cho biïët, luác àêìu, möåtsöë höå dên thêëy gaâ coá thoái quen khöng nguãtrong chuöìng maâ nhaãy lïn taán cêy thêëptrong vûúân nhaâ àïí nguã sau möåt ngaây thaãröng trïn nuái. Vò vêåy, thêëy àêy laâ möåt kiïíunuöi gaâ seä mang laåi chêët lûúång thõt ngonnïn caác höå nöng dên Taây àaä nghô ra caáchnuöi thaã gaâ theo hònh thûác thaã röng vaâ chogaâ nguã têåp trung trïn taán cêy. Tûâ möåt vaâicon nguã trïn taán cêy, dêìn dêìn, söë lûúångàaân gaâ nguã trïn cêy àûúåc nêng lïn. Buöíisaáng, gaâ àûúåc cho ùn thoác, ngö, sau àoá luâalïn àöìi, nuái àïí gaâ kiïëm ùn trong voâng möåtngaây, àïën töëi khi gaâ têåp trung dûúái göëc cêybaâ con laåi cho gaâ ùn böí sung, sau àoá theothoái quen, gaâ lêìn lûúåt nhaãy lïn caác caânhcêy thêëp trong vûúân nhaâ nguã àïën saáng.

Theo baâ con, dêìn dêìn thaânh thoái quen,khöng cêìn luâa, tûâng àaân gaâ tûå nhaãy lïn caáccaânh cêy, taán cêy àïí nguã, coi àoá nhûchuöìng cuãa mònh. Khi nguã, gaâ khöng naáoloaån hay kïu maâ rêët trêåt tûå cho àïën hïëtàïm, saáng ra tûå nhaãy xuöëng àêët, ùn thoác,ngö, röìi ài lïn àöìi nuái kiïëm ùn. Qua möåtnùm thûã nghiïåm mö hònh naây, nhiïìu höå dênúã caác baãn Taây xaä Nghôa Àö nhêån thêëy, àêylaâ caách laâm rêët àún giaãn nhûng hiïåu quaã.Gaâ hoaân toaân àûúåc nuöi thaã tûå nhiïn nïnchêët lûúång thõt khaá thúm ngon, gaâ mùæcbïånh dõch hêìu nhû khöng coá. Viïåc leo treâocêy thûúâng xuyïn seä giuáp cho chên gaâchùæc khoeã, thõt sùn chùæc, coá khaã nùngchöëng laåi bïånh dõch, thñch nghi vúái tûå nhiïn,coá cú höåi lai giöëng vúái gaâ rûâng nïn chêëtlûúång thõt khaá cao. Vò vêåy, trong nhûäng nùmqua, biïët àûúåc “giöëng gaâ leo cêy” cuãa àöìngbaâo Taây Nghôa Àö ngon vaâ chêët lûúång nïnnhiïìu khaách haâng àaä tòm àïën mua vúái giaá tûâ120.000 – 150.000à/kg.

NGUYÏÎN THÏË

“Gaâ leo cêy” – caách nuöi múái hiïåu quaã cuãa àöìng baâo Taây

Àïën töëi sau khi ài kiïëm möìi trúã vïì, gaâ lêìnlûúåt nhaãy lïn caác caânh cêy thêëp trong vûúânnhaâ nguã àïën saáng


14

Hoa höìng àûúåc nhên giöëng chuã yïëubùçng phûúng phaáp giêm caânh hoùåcgheáp mùæt. Thúâi vuå nhên giöëng hoa höìngtöët nhêët (tûâ thaáng 2 - 4) vaâ (tûâ thaáng 8 -10) laâ thúâi gian töët nhêët giuáp cho homgiöëng ra rïî nhanh vaâ àaåt tyã lïå söëng cao.

Chuêín bõ giaá thïí: Tröån xú dûâa bùm nhoãhoùåc tro trêëu, àêët thõt nheå, giaâu muân tröån vúáiphên chuöìng hoai theo tyã lïå 3:1 (àêët àöìi), tröånàïìu vaâ àoáng vaâo bõch àen chuyïn duâng àïíûúm cêy con. Sûã duång hom höìng daåi (tûúângvi, têìm xuên) cùæt daâi tûâ 20 - 25cm, duâng daohay keáo cùæt caânh beán cùæt vaát 300, khöng àïícho hom bõ xú dêåp, nïn choån hom coá gaimaâu tñm, hom úã caânh baánh teã, saåch sêubïånh. Nhuáng hom giöëng vaâo dung dõch kñchthñch ra rïî sau àoá cùæm vaâo bêìu. Trong thúâigian 10 ngaây àêìu cêìn che nùæng àïí hom ra rïî,sau àoá tûâ tûâ cho chiïëu saáng vaâ tiïëp tuåc chùmsoác, giûä êím, tóa boã nhûäng mêìm yïëu, keám phaáttriïín chó chûâa 3 - 4 mêìm khoeã maånh, khoaãngsau 3 thaáng thò coá thïí gheáp àûúåc.

Choån göëc gheáp sinh trûúãng töët, caânhmêåp, khoeã àïí gheáp. Sûã duång mùæt gheáp àuãtiïu chuêín tûâ vûúân cêy saåch bïånh, lêëy mùætgheáp coá kñch thûúác 1 x 3cm, coá möåt chöìinhuá lïn bùçng haåt gaåo, gheáp theo caáchgheáp da hònh chûä T ngûúåc duâng nilon quêënquanh mùæt gheáp theo kiïíu ngoái lúåp, chûâaphêìn chöìi laåi. Trong thúâi gian naây nïn chenùæng mùæt gheáp vaâ khöng àûúåc tûúái ûúát mùætgheáp, luön giûä êím cho göëc gheáp. Khoaãng15 ngaây sau coá thïí múã dêy nilon ra kiïímtra nïëu mùæt gheáp coân tûúi laâ àaåt. Sau àoácùæt boã hïët taán vaâ nhaánh cuãa göëc gheáp àïítêåp trung nuöi mùæt gheáp. Coá thïí giaãm chenùæng tûâ tûâ àïí mùæt gheáp laâm quen vúái aánhsaáng trûåc tiïëp vaâ tyã lïå söëng cao hún.

Choån caânh giêm: Caânh höìng duâng àïínhên giöëng laâ caânh baánh teã khoeã, mêåp,thùèng vaâ saåch sêu bïånh, àang mang hoa úãgiai àoaån sûã duång. Choån mùæt giêm laâ loaåimùæt nguã bùæt àêìu nhuá lïn bùçng haåt têëm thòkhi giêm mùæt bùæt àêìu nêíy löåc ngay, caânhgiêm phaát triïín töët thò khi àem tröìng cêy coásûác sinh trûúãng phaát triïín töët, cho hoa àeåp.Trïn caânh àaä choån àïí cùæt hom giöëng giêmchó nïn lêëy àoaån giûäa cuãa caânh khöng nïnlêëy àoaån ngoån vaâ göëc. Hom giöëng coá chiïìudaâi tûâ 8 – 10cm trïn àoaån caânh coá tûâ 1 - 3mùæt nhûng coá 2 mùæt laâ töët nhêët. Khi cùætcaânh nïn duâng keáo cùæt caânh chuyïn duâng,cùæt vaát 300, khöng àïí vïët cùæt bõ dêåp naát.Trïn àoaån caânh cùæt nïn giûä laåi tûâ 2 - 3 laácheát úã cuöëng laá mùæt trïn.

Kyä thuêåt pha, nhuáng thuöëc kñchthñch ra rïî: Hoa Höìng laâ loaåi cêy thên göîtûúng àöëi khoá ra rïî khi giêm, vò vêåy muöënkñch thñch caânh giêm ra rïî nhanh ta duângthuöëc kñch thñch ra rïî nhû IAA, NAA, axitgiberelic vúái nöìng àöå tûâ 2.000 - 2.500ppm.Hom giöëng sau khi cùæt àem nhuáng nhanhvaâo dung dõch pha sùén trong khoaãng thúâigian 3 - 5 giêy röìi cùæm vaâo giaá thïí àûúåcchûáa trong bêìu nilon hoùåc khay nhûåa.

VÙN CHÛÚNG

Nhên giöëng hoa höìng


15

Keo dêåu thuöåc hoå àêåu, thên buåihoùåc thên göî lêu nùm. Cêy coá khaãnùng chõu haån rêët töët nhûng keám

chõu laånh vaâ sûúng muöëi. Thúâi giantröìng töët nhêët laâ vaâo thaáng 4.

Chuêín bõ àêëtCoá thïí tröìng keo dêåu úã ruöång têåp trung,

trïn búâ buåi, búâ mûúng maáng hoùåc trong vûúân,laâm haâng raâo. Cêìn chuá yá choån loaåi àêët thoaátnûúác, ñt chua. Nïëu tröìng taåi ruöång thò chuêín bõàêët nhû khi tröìng caác loaåi àêåu àöî khaác. Saukhi caây bûâa vaâ laâm àêët tiïën haânh lïn luöëngröång 3m, raåch caác haâng trïn luöëng caách nhau70 - 80cm, sêu khoaãng 10cm. Möîi hecta cêìn10 têën phên chuöìng, 300kg phên lên nungchaãy vaâ 150kg clorua kali. Caác loaåi phên naâyduâng boán loát toaân böå trûúác khi bûâa lêìn cuöëi vaâmöîi nùm boán möåt lêìn vaâo vuå xuên.

Caách tröìng vaâ chùm soácTrûúác khi gieo, cêìn xûã lyá haåt nhû sau:

laâm ûúát haåt bùçng nûúác laä, sau àoá àöí nûúácnoáng 90 - 1000C vaâo vaâ ngêm trong voâng 5phuát. Bûúác tiïëp theo laâ gaån hïët nûúác noángvaâ àöí nûúác laä vaâo cho ngêåp haåt, ngêm tiïëp5 - 10 giúâ, röìi laåi gaån hïët nûúác vaâ àïí haåt thêåtkhö raáo, trûúác khi àem gieo. Gieo haåt theohaâng raåch, trung bònh 1m daâi gieo 20 haåt(lûúång haåt khö cêìn cho möîi hecta khoaãng20kg), lêëp àêët sêu khoaãng 5cm. Cuäng coáthïí gieo haåt vaâo bêìu àêët hoùåc vûúân ûúm,sau àoá, khi cêy moåc cao khoaãng 45cm thòmang ài tröìng (trong trûúâng húåp tröìng laâmhaâng raâo) nhû caác loaåi cêy göî khaác; tröìngcêy caách cêy 50cm.

Sau khi tröìng khoaãng 10 ngaây, kiïím tratyã lïå naãy mêìm, nïëu cêìn thiïët thò gieo hoùåctröìng dùåm laåi. Duâng cuöëc xúái xaáo nheå theohaâng vaâ laâm saåch coã daåi hai àúåt: Luác 15ngaây vaâ luác 40 ngaây sau khi tröìng.

Thu hoaåch vaâ sûã duångSau khi tröìng khoaãng 4 - 5 thaáng, coá thïí

thu hoaåch lûáa àêìu (tuyâ theo àêët àai vaâ àiïìukiïån chùm soác, luác àoá cêy coá thïí cao túái1,5m). Khi thu hoaåch lûáa àêìu, cùæt göëc caáchmùåt àêët 70cm. Caác lûáa tiïëp theo cùæt chûâa laåicaânh múái taái sinh 5cm vaâ cûá sau khoaãng 45ngaây cùæt möåt lêìn. Coá thïí sûã duång keo dêåunhû nguöìn thûác ùn tûúi xanh. Cuäng coá thïíphúi sêëy khö, nghiïìn thaânh böåt.

Keo dêåu laâ cêy coá haâm lûúång dinhdûúäng cao, àùåc biïåt laâ protein (protein thö21 - 25%). Tuy nhiïn, keo dêåu coá haån chïëlaâ chûáa möåt lûúång nhoã àöåc töë mimosine(thûúâng têåp trung trong caác phêìn non cuãacêy nhû laá, chöìi non). Vò vêåy, khi sûã duångkeo dêåu cêìn coá biïån phaáp laâm giaãm haâmlûúång mimosine (nhû xûã lyá nhiïåt trïn 700C;nhuáng trong nûúác qua àïm; phun dung dõchsulphat sùæt II...) vaâ khöëng chïë lûúång keodêåu chó chiïëm < 30% khêíu phêìn cho giasuác nhai laåi. Vúái boâ sûäa, keo dêåu cuäng laâloaåi thûác ùn rêët töët, laâm tùng nùng suêët sûäalïn 10 - 15%. Coá thïí tröån vaâo thûác ùn tinhcho möîi con boâ sûäa möîi ngaây 1,0 - 1,5kgböåt keo dêåu.

HAÃI HAÂ

Tröìng cêy keo dêåu laâm thûác ùn gia suác

AÃnh minh hoåa

Nhúá laåi ngaây àêìu khi múái bùæt tayvaâo thûåc hiïån ûúác mú xêy dûång trangtraåi chùn nuöi lúån, vúå chöìng anh phaãiàïën Ngên haâng Nöng nghiïåp huyïånNguyïn Bònh (tónh Cao Bùçng) vay 250triïåu àöìng laâm vöën. Traãi qua bao khoákhùn, vêët vaã, cuöëi cuâng , dûúâng nhûmoåi nöî lûåc cuãa àöi vúå chöìng treã àaäàûúåc àïìn àaáp sau 8 nùm…

Anh Tö Höìng Niïm, nguå úã xoám Naâ Po,xaä Lang Mön, huyïån Nguyïn Bònh, tónhCao Bùçng àûúåc nhiïìu ngûúâi biïët àïën vúáimö hònh chùn nuöi lúån naái vaâ lúån thõt àaåthiïåu quaã. Nùm 2006, tûâ nguöìn vöën vayngên haâng, anh xêy dûång 4 ö chuöìng traåichùn nuöi vaâ 1 àöi lúån naái. Sau möåt nùmgêy giöëng, anh coá lúån naái sinh saãn lïn 20con. Hai nùm sau, anh vay vöën múã röångquy mö chuöìng traåi, xêy thïm 13 öchuöìng, röìi 17 ö. Nhiïìu nùm nay, traåi nuöilúån cuãa gia àònh anh thûúâng xuyïn duy tròtrïn 100 con lúån caác loaåi, trong àoá coá 20lúån naái sinh saãn, 15 con lúån thõt chuêín bõcho xuêët chuöìng. Anh Niïm cho biïët, lúånnaái sinh saãn bònh quên 2 lûáa/nùm, möîi lûáalúån àeã tûâ 10 - 12 con. Trung bònh möîi nùmgia àònh anh coá gêìn 400 con giöëng àïí baánvaâ coá 50 con lúån thõt vúái mûác thu nhêåp trungbònh 120 triïåu àöìng/nùm. Hiïåu quaã kinh tïëtûâ mö hònh naây laâ nguöìn thu nhêåp lúán nhêëtàöëi vúái gia àònh anh. Àùåc biïåt, trong 9 nùmnuöi, nùm 2011 anh thu nhêåp tûâ àaân lúåncao nhêët 312 triïåu àöìng, tûâ söë tiïìn naây anhàaä traã hïët núå trong ngên haâng vaâ coá nguöìnvöën àaáng kïí àïí xoay voâng.

Tûâ nhûäng kinh nghiïåm hoåc hoãi cuãa caáchöå chùn nuöi lúån trong vaâ ngoaâi tónh, anh vïì

aáp duång böë trñ chuöìng traåi saåch seä vaâ húåp lyá,êëm aáp vïì muâa àöng, thoaáng maát vïì muâa heâvaâ nhêët laâ khöng aãnh hûúãng àïën möitrûúâng. Àïí àaãm baão vïå sinh möi trûúâng chogia àònh vaâ caác höå gia àònh lên cêån khöng bõö nhiïîm, anh àaä xêy 2 hêìm biogas àïí vûâagiuáp têån duång nguöìn chêët thaãi, vûâa tiïët kiïåmchi phñ àun nêëu. Ngoaâi ra, taåi gêìn khu chùnnuöi cuãa gia àònh, anh coân tröìng thïm5.000m2 cêy thuöëc laá, möåt phêìn àïí têånduång phên thaãi cuãa hêìm biogas boán chocêy thuöëc laá, möåt phêìn thu thïm nguöìn thunhêåp cho gia àònh. Khöng dûâng laåi úã àoá, vúáinguöìn vöën sùén coá cuãa gia àònh vaâ nguöìnvöën coá thïí vay mûúån àûúåc anh dûå àõnh seämúã röång khu chùn nuöi thïm 200 con choáàïí baão vïå àaân lúån 200 con gaâ thaã vûúân.

Tûâ mö hònh nuöi lúån, anh àaä dûång àûúåcngöi nhaâ göî röång 5 gian, mua àûúåc maáycaây bûâa, xe maáy vaâ nhiïìu vêån duång sinhhoaåt àùæt tiïìn, giuáp gia àònh anh nêng caoàúâi söëng. Àùåc biïåt, anh coá àiïìu kiïån nuöihai con àang tuöíi ùn hoåc bêåc tiïíu hoåc.

THUÊËN - UYÏN


16

Ûúác mú khöng ngûâng cuãa chaâng thanh niïn vuâng cao

Trong saãn xuêët, anh Niïm biïët têån duångphên lúån laâm khñ àöët, têån duång phên thaãicuãa hêìm biogas


17

Àêìu tû khoaãng 400 triïåu àöìng muacon giöëng vaâ laâm 140 beâ nuöi haâu àaá,àïën kyâ thu hoaåch, anh Xñu laäi roângtrïn 300 triïåu àöìng.

Nùm 2011, anh Ngö Vùn Xñu úã khoám6, phûúâng 2, TP Baåc Liïu nhêån khoaán 1àoaån kïnh khoaãng 1km (àoaån gêìn cûãabiïín) taåi êëp 17, xaä Vônh Hêåu A, huyïån HoâaBònh, tónh Baåc Liïu àïí nuöi haâu àaá. Anhàêìu tû nuöi 140 beâ, möîi beâ 6m2 (ngang2m, daâi 3m). Beâ laâm bùçng tre, saân beâ àanlûúái, trïn möîi beâ treo 8 can lúán àïí cho beânöíi caách mùåt àêët nûãa meát, thaã 200kg haâugiöëng/beâ (cúä 12 - 14 con/kg). Töíng chi phñkhoaãng 400 triïåu àöìng, göìm con giöëng vaâvêåt tû chi phñ laâm beâ. Sau 7 thaáng nuöi bùætàêìu àaåt kñch cúä thu hoaåch haâu thõt tûâ 100 -200kg/ngaây, cúä 3 - 4 con/kg, giaá bònh quên13.000à/kg, sau khi trûâ moåi chi phñ anhcoân laäi trïn 300 triïåu àöìng.

Nùm 2012, anh nêng söë lûúång lïn180 beâ vaâ caãi tiïën vêåt liïåu laâm beâ nhùçm

giaãm chi phñ, sau 6 thaáng nuöi, troånglûúång trung bònh 4 con/kg, saãn lûúång trïn70 têën, giaá baán 15.000à/kg, lúåi nhuêångêìn 400 triïåu àöìng. Anh Xñu chia seã: Kyäthuêåt nuöi haâu àún giaãn, tyã lïå hao huåt rêëtthêëp, rêët phuâ húåp vúái vuâng ven biïín, nuöiàûúåc quanh nùm. Nuöi haâu khöng cêìncho ùn, thûác ùn chuã yïëu laâ taão, phiïusinh vêåt phuâ du, ñt cöng chùm soác, dïîquaãn lyá so vúái nuöi töm, chó cêìn 4 cönglao àöång laâ àuã, sau 1 thaáng sùæp laåi 1 lêìntraánh chöìng lïn nhau àïí chuáng dïî daânghêëp thuå thûác ùn, duâng Moter rûãa saåchrong rïu baám trïn thên haâu.

Hiïån taåi anh tiïëp tuåc thaã nuöi laåi àûúåc2 têën haâu giöëng trïn 10 beâ, do nguöìncon giöëng khan hiïëm mua têån Caâ Mauvúái giaá khaá cao, 9.000à/kg. Àïí chuã àöångàûúåc nguöìn giöëng vaâ giaãm chi phñ trongsaãn xuêët anh tûå taåo nhûäng giaá thïí àùåtngoaâi cûãa biïín, laâm núi cû truá cho haâucon àïí khai thaác giöëng tûå nhiïn.

VÙN CHÛÚNG

Nuöi haâu àaá


18

Bïånh lúã cöí rïî do nêëm Rhizoctoniasolani gêy ra. Bïånh thûúâng phaát triïínmaånh trong àiïìu kiïån êím ûúát, nhiïåt àöåkhöng khñ khoaãng 22 - 280C; àêët thõt nùång,àêët bñ chùåt vaâ àoáng vaáng sau khi tûúái hoùåcsau mûa.

1. Bïånh lúã cöí rïî Bïånh do nêëm Rhizoctonia

solani gêy ra. Bïånh thûúâng phaáttriïín maånh trong àiïìu kiïån êímûúát, nhiïåt àöå khöng khñ khoaãng22 - 280C; àêët thõt nùång, àêët bñchùåt vaâ àoáng vaáng sau khi tûúáihoùåc sau mûa. Triïåu chûáng gêyhaåi: Phêìn cöí rïî saát mùåt àêët coá vïëtbïånh maâu nêu xaám, lúã loeát, rïî bõ thöëimïìm, laá bõ heáo ruä. Nhöí cêy bïånh rïî bõ àûátngang göëc, chöî vïët àûát thöëi nham nhúã.

Phoâng bïånh: Trûúác khi tröìng, phaãi thugom saåch seä taân dû cêy tröìng vuå trûúác àemtiïu huãy. Àêët tröìng cuác phaãi túi xöëp, thoaátnûúác töët. Xûã lyá àêët bùçng vöi böåt trûúác khitröìng. Tùng cûúâng boán phên hûäu cú hoai muåchoùåc phên vi sinh, boán phên cên àöëi N, P, K,àùåc biïåt tùng cûúâng phên lên vaâ kali. Sau khimûa nïëu àêët bõ àoáng vaáng nïn tranh thuã xúáiphaá vaáng ngay. Khi xúái traánh laâm töín thûúnggöëc rïî cêy.

Trõ bïånh: Khi xuêët hiïån bïånh cêìn phoâng trûâkõp thúâi, khöng àïí bïånh lêy lan. Duâng caác loaåithuöëc àùåc trõ nêëm nhû: Anvil 5SC, Bavistin 50FL,Benlate 50WP, Fundazole 50WP, Monceren250 SC, Validacin 3L/5L... àïí phoâng trûâ.

2. Bïånh gó sùætBïånh do nêëm Puccinia chrysanthemi gêy

ra. Nêëm bïånh töìn taåi chuã yïëu trïn taân dû vuåtrûúác vaâ phaát taán lan truyïìn trong khöng khñnhúâ gioá. Bïånh phaát triïín maånh khi gùåp àiïìu

kiïån êím àöå cao, nhiïåt àöå tûâ 18 - 210C.Triïåu chûáng gêy haåi: Bïånh thûúâng xuêët

hiïån trïn laá (nhêët laâ nhûäng laá giaâ), triïåu chûángàêìu tiïn laâ nhûäng chêëm nhoã maâu vaâng úã mùåtlaá, sau àoá nöíi dêìn lïn thaânh nhûäng cuåc u nhoã,bïn trong chûáa böåt maâu da cam hoùåc nêu àoãgiöëng nhû gó sùæt. Bïånh nùång, laá trúã nïn vaâng

uáa vaâ ruång súám, hoa nhoã, maâu sùæc hoakeám tûúi, cêy xú xaác.

Phoâng bïånh: Trûúác khi tröìng,phaãi thu gom hïët taân dû cêy tröìngvuå trûúác àem tiïu huãy. Vïå sinhvûúân cêy saåch seä, taåo àöå thöngthoaáng. Boán phên cên àöëi, traánh

boán thûâa phên àaåm. Khöng nïntûúái nûúác thùèng lïn hoa, nhêët laâ vaâo

buöíi chiïìu. Khi cêy àang bõ bïånh haån chïëphun phên boán laá, tiïu huãy nhûäng böå phêån bõbïånh àïí haån chïë lêy lan.

Trõ bïånh: Phun möåt trong caác loaåi thuöëc sau:Anvil 5SC, Bavistin 50FL, Carbenzim 50WP,Topsin-M 70WP, Zineb 80WP… theo nöìng àöåkhuyïën caáo. Phun ûúát àïìu lïn laá vaâ thên cêy.

3. Bïånh àöëm laáBïånh do nêëm Alternaria sp. gêy ra. Nêëm

naây phaát sinh maånh úã nhiïåt àöå tûâ 20 - 280C, êímàöå > 85%. Triïåu chûáng gêy haåi: Vïët bïånhthûúâng xuêët hiïån tûâ meáp laá sau àoá lan vaâo phiïënlaá, maâu xaám nêu, hoùåc xaám àen hònh troân, hoùåcbêët àõnh, xung quanh vïët bïånh coá quêìng vaângröång. Gùåp thúâi tiïët êím ûúát, trïn mö bïånh coá lúápnêëm möëc maâu àen, laá bõ thöëi, dïî ruång.

Phoâng bïånh: Tröìng vúái mêåt àöå húåp lyá.Thûúâng xuyïn kiïím tra phaát hiïån bïånh kõpthúâi, ngùæt boã laá giaâ, laá bõ bïånh àem tiïu huãy.

Trõ bïånh: Duâng caác loaåi thuöëc göëc àöìngnhû Topsin-M 70WP, Aliette 80NP, Rovral...àïí phun.

NGUYÏÎN VÙN

Möåt söë bïånh haåi trïn cêy hoa cuác

Phöí biïën kiïën thûác SÛÁC KHOEÃ

19

Cuâng ruát kinh nghiïåm

Caác baác sô Bïånh viïån Àa khoa khu vûåcNinh Sún àaä thûåc hiïån thaânh cöng ca möígùæp möåt con àóa daâi 20cm trong muäi cuãabïånh nhên Chòu Quöëc Phong, 28 tuöíi úãthön Tên Tiïën xaä Hoâa Sún, huyïån NinhSún, Ninh Thuêån. Khi àïën nhêåp viïån,bïånh nhên liïn tuåc bõ chaãy maáu tûâ muäi. Dothêëy naån nhên bõ chaãy maáu khöngàöng nïn caác baác sô àaä chêínàoaán trong muäi cuãa naånnhên coá thïí coá möåt vêåt laånaâo àoá. Àöåi nguä baác sô úãàêy àaä soi vaâ thêëy vêåt laåtrong muäi, sau àoá duângduång cuå chuyïn duångàûa vaâo sêu trong muäibïånh nhêån àïí keåp vaâ keáocon àóa daâi 20cm ra ngoaâi.Theo bïånh nhên, trûúác àoá

khoaãng 1 thaáng, bïånh nhên ài laâm ruöångröìi nùçm nguã say trïn búâ nïn coá thïí bõ conàóa chui vaâo muäi maâ khöng hay biïët. Sauàoá bïånh nhên bõ chaãy maáu muäi liïn tuåc.

Lúâi baân: Àêy khöng phaãi laâ trûúâng húåphiïëm gùåp. Vò vêåy, baâ con lûu yá khi ài tùæmsöng, suöëi, laâm viïåc dûúái ruöång nûúác, nùçm

nguã trïn caác búâ ao, kïnh raåch êímûúát, àóa coá thïí chui vaâo ngûúâi,

nhêët laâ chui vaâo muäi, hoång,tai, mùæt. Nïëu nhû àóa chuivaâo hoång xuöëng àûúâng öëngmêåt thò seä rêët nguy hiïím,gêy aãnh hûúãng àïën tñnhmaång. Khi thêëy bêët kyâ hiïåntûúång laå naâo cêìn ài thùm

khaám taåi caác cú súã y tïë uy tñnàïí àûúåc xûã trñ kõp thúâi.

BS NGUYÏÎN VUÄ

Chaãy maáu liïn tuåc vò àóa chui vaâo muäi

Chaáu Nguyïîn Thõ Xuên (2 thaáng tuöíi)laâ con àêìu cuãa anh chõ H.T. (Hoâa Bònh).Khi chaáu àûúåc gêìn àêìy thaáng, meå chaáuphaát hiïån chaáu coá nhûäng muån muã to, nhoãkhaác nhau úã nûãa ngûúâi bïn traái. Baâ ngoaåichaáu nghô laâ muån sûäa chó cêìn tùæm caác loaåilaá theo kinh nghiïåm dên gian seä khoãi.Àûúåc vaâi höm, chöî da nöíi muån khöng àúämaâ coân daây lïn rêët nhiïìu, chuã yïëu úãnhûäng vuâng kñn, nhiïìu möì höi nhû naách,nïëp gêëp úã chên, tay, cöí. Chaáu beá quêëykhoác nhiïìu, lûúâi buá hún vaâ coá biïíu hiïånsöët. Böë meå chaáu àûa chaáu àïën bïånh viïånkhaám. Taåi viïån, caác baác sô chêín àoaánchaáu bõ viïm da. Chaáu àûúåc giûä laåi úã viïånàïí böi thuöëc, uöëng khaáng sinh phoângnhiïîm truâng vaâ theo doäi toaân traång. Saumöåt tuêìn chaáu múái àûúåc ra viïån.

Lúâi baân: Da treã nhoã coân non nïn rêëtnhaåy caãm, vò thïë cêìn lûu yá khi chùm soácda treã hùçng ngaây, àùåc biïåt laâ muâa heâ.Cêìn lûu yá khi bïë treã nïn thay àöíi caã haiphña, traánh thûúâng xuyïn öm treã möåt bïnlaâm cho vuâng da bïn àoá tiïëp xuác liïn tuåcvúái da ngûúâi lúán gêy noáng, ûá àoång möìhöi. Tùæm cho treã hùçng ngaây thò duângphêën röm treã em böi vaâ kiïím tra nhûängvuâng kñn, tyâ àeâ nhû cöí, naách, beån, nïëpgêëp úã chên tay. Phaãi thûúâng xuyïn laukhö nhûäng vuâng àoá. Nïëu thêëy xuêët hiïånmuån, àùåc biïåt laâ muån muã kñch thûúác khaácnhau cêìn tùæm cho treã saåch seä bùçng loaåisûäa tùæm coá uy tñn, böi xanhmethylen vaâàûa treã àïën cú súã y tïë gêìn nhêët àïí àûúåctû vêën, chùm soác.

BS NGUYÏÎN VUÄ

Baâ tùæm laá, chaáu viïm da


20

Myâ chñnh laâ möåt gia võ hêëp dêîn trongviïåc chïë biïën caác moán ùn, nhûng nhiïìubaâ nöåi trúå àaä laåm duång loaåi gia võ naây.Hêåu quaã tûâ viïåc duâng sai myâ chñnh rêëtnghiïm troång, dïî gêy nïn caác chûángbïånh gêy àöång kinh, mêët trñ nhúá, trêìmcaãm, tñnh khñ thêët thûúâng.

PGS.TS Phaåm Cöng Thaânh, Trûúãng Böåmön Cöng nghïå thûåc phêím vaâ Cöng nghïåsau thu hoaåch, Trûúâng Àaåi hoåc Baách khoaHaâ Nöåi cho rùçng, myâ chñnh hiïån nay àûúåcsaãn xuêët theo phûúng phaáp sinh hoåc töínghúåp vúái thaânh phêìn laâ caác chêët àiïìu võ khaácnhau. Trong àoá coá muöëi cuãa axit glutamic,möåt chêët coá vai troâ quan troång trong viïåctruyïìn tñn hiïåu cuãa thêìn kinh. Nïëu duâng quaánhiïìu, lûúång myâ chñnh dû thûâa seä laâm röëiloaån hoaåt àöång cuãa naäo, gêy mêët trñ nhúá,àöìng thúâi laâm tiïu hao B6, dïî gêy nhûängcún àöång kinh. Noá coân huãy diïåt têët caã caácthuå thïí, nghôa laâ nhûäng àiïím tiïëp giaáp cuãadêy thêìn kinh úã naäo.

Viïåc laåm duång myâ chñnh coân gêy ra caáctriïåu chûáng nhû nhûác àêìu, khö cöí, nhiïìuàúâm, khoá chõu... Möåt söë ngûúâi sau 30 phuátsûã duång gia võ naây àaä coá cún trêìm caãm vúáibiïíu hiïån ban àêìu laâ cùng thùèng, hoa mùæt,nhûác àêìu, buöìn nön, àau buång. Khoaãng 2tuêìn sau, bïånh nhên seä coá nhûäng àúåt trêìmcaãm ngùæn, trúã nïn uã ruä, tñnh khñ thêët thûúâng.

Caác chuyïn gia cuäng khuyïën caáo nhûängngûúâi khöng nïn duâng myâ chñnh laâ ngûúâi coáthïí traång nhaåy caãm nhû hay bõ nhûác àêìu, àoãmùåt, àau gaáy, nön mûãa... ngûúâi mùæc bïånhcao huyïët aáp, thêån hoùåc tim.

Àïí khöng bõ nhiïîm àöåc khi duâng myâchñnh, ngûúâi tiïu duâng tuyïåt àöëi khöng thaãmyâ chñnh úã nhiïåt àöå cao. Khi nêëu chñn thûácùn haäy bùæc ra khoãi bïëp múái cho myâ chñnh.

Nhiïåt àöå thñch húåp àïí hoâa tan myâ chñnh laâkhoaãng 70 - 900C.

Khöng cho trûåc tiïëp vaâo thûåc phêím nguöåivò myâ chñnh hoâa tan keám úã nhiïåt àöå thêëp. Cêìnhoâa tan myâ chñnh vúái nûúác êëm trûúác khi tröånvaâo thûác ùn nguöåi àïí tùng võ ngon cho moánùn. Khöng nïn duâng myâ chñnh vaâo caác moánùn chua coá giêëm. Búãi myâ chñnh khöng dïî hoâatan trong möi trûúâng axit nïn viïåc thïm myâchñnh vaâo caác moán nöåm, goãi chua ngoåt laâ sailêìm. Tuyïåt àöëi khöng nïn thïm böåt ngoåt vaâothûác ùn coá võ ngoåt tûå nhiïn nhû caâ chua,töm… vò seä laâm mêët hûúng võ ngoåt, àöå ngoåtcuãa moán ùn vaâ gêy võ khoá chõu. Khöng nïnduâng vúái trûáng vò trûáng coá nhiïìu böåt vaâ khi kïëthúåp vúái muöëi natri clorua röìi àun noáng seä taåora thûá böåt ngoåt tinh khiïët, giuáp trûáng coá hûúngvõ thúm ngon. Cho myâ chñnh vaâo trûáng laâ thûâavaâ coân khöng töët cho sûác khoeã.

Caác moán ùn tûâ thõt lúån khöng cêìn thïmmyâ chñnh vò noá coá chûáa axit glutamic, khi kïëthúåp thïm vúái muöëi, gùåp nhiïåt àöå cao tûånhiïn seä saãn xuêët ra caác thaânh phêìn chñnhcuãa myâ chñnh. Vò thïë, khi nêëu caác moán ùnvúái thõt, khöng cêìn thïm myâ chñnh. Caác moánùn nhû trûáng, nêëm, haãi saãn, caác chïë phêímtûâ cúm… cuäng àïìu khöng cêìn túái myâ chñnh.

KIÏÌU ANH

Caách duâng myâ chñnh khoa hoåc

Thêån troång khi sûã duång myâ chñnh

Cêy nhaâu coá nhiïìutïn goåi khaác nhau nhûnhaâu nuái, nhaâu rûâng,nhaâu lúán… thuöåc hoåcaâ phï.

Cêy nhaâu moåc hoangúã nhûäng núi êím thêëp nhûúã goác vûúân, búâ raâo, búâ ao,doåc theo söng suöëi haytröìng laâm thuöëc úã nhûängvuâng nhiïåt àúái chêu AÁhoùåc chêu Àaåi dûúng,thûúâng thêëy nhiïìu taåi caácnûúác nhû Trung Quöëc, ÊËnÀöå vaâ Viïåt Nam.

Böå phêån thu hoaåch àïílaâm thuöëc laâ laá, voã cêy, rïîvaâ quaã nhaâu. Trong àoá,rïî nhaâu laâ àûúåc sûã duångnhiïìu hún caã. Rïî nhaâuàûúåc rûãa saåch, thaái laátmoãng vaâ phúi hay sêëykhö àïí laâm thuöëc; caác böåphêån khaác cuãa cêy àûúåcduâng tûúi laâ chuã yïëu.Dûúåc liïåu àûúåc thu hoaåchquanh nùm nhûng laánhaâu sûã duång töët nhêëtvaâo muâa xuên, coân quaãvaâo muâa haå.

Àöng y cho rùçng, rïînhaâu coá taác duång nhuêåntrûúâng, lúåi niïåu, laâm ïmdõu thêìn kinh, haå huyïëtaáp, nïn thûúâng sûã duångrïî nhaâu àïí trõ cao huyïëtaáp, nhûác moãi tay chên dophong thêëp, àau lûng.

Quaã nhaâu coá cöngnùng nhuêån trûúâng, lúåi

tiïíu, kñch thñch tiïu hoáa,trûâ thêëp nhiïåt, àiïìu kinh.Do vêåy, thûúâng sûã duångquaã nhaâu àïí trúå tiïu hoáa,chöëng taáo boán, àiïìu hoâakinh nguyïåt, chûäa baåchàúái, bùng huyïët, höî trúå trõchûáng tiïíu àûúâng, caohuyïët aáp...

Vúái quaã nhaâu tûúi duângngoaâi khöng kïí liïìu. Nïëuduâng quaã khö hoùåc chïëphêím traâ tuái loåc pha nhûtraâ uöëng bònh thûúâng. Coânvúái ngûúâi bònh thûúângkhoeã maånh, treã tuöíi möîingaây chó cêìn uöëng 30ml.Àöëi vúái ngûúâi cao tuöíiuöëng 60ml/ngaây vaâo caácbuöíi saáng vaâ chiïìu...

Trõ chûáng stress, trêìmcaãm (kïí caã chêën thûúng):Lêëy quaã nhaâu eáp lêëy nûúáccöët uöëng. Uöëng vaâo luácàoái, tûâng nguåm nhoã giûätrong lûúäi vaâ cuöëng hoång.

Dûúäng toác, da àêìu:Duâng nûúác eáp cuãa quaãnhaâu thoa lïn da àêìu.

Chûäa nêëm da, bêìmtñm (kïí caã vuâng da xûúngbõ àau): Lêëy quaã nhaâu

tûúi chaâ lïn da bõ nêëmhay bêìm tñm nhiïìu lêìntrong ngaây. Riïng àïígiaãm àau vuâng da xûúngcoá thïí ngêm möåt lûúångquaã nhaâu tûúi giaä nhuyïîncuâng nûúác eáp quaã nhaâuvaâ chuát nûúác êëm vaâoböng gaåc taåo thaânhmiïëng àùæp lïn vuâng daxûúng àau nhûác, ngaâythay 1 lêìn.

Duâng cho huyïët aáp cao(kïí caã àau lûng, nhûác moãichên tay): Rïî nhaâu 20 –40g sùæc lêëy nûúác uöënghoùåc nêëu thaânh cao loãngtyã lïå 1: 3; cuäng coá thïí saovaâng röìi ngêm rûúåu uöëngngaây 2 lêìn, möîi lêìn 1 cheánchûâng 30ml.

Trõ phong thêëp, nhûácmoãi: Laâm moán quaã nhaâungêm vúái àûúâng. Quaãnhaâu 1kg, àûúâng trùæng300g, cho quaã nhaâu àaärûãa saåch vaâo loå thuãy tinh,uã thêåt chñn röìi tröån àïìu vúáiàûúâng àêåy nùæp kñn àïítrong 3 tuêìn (21 ngaây),mang ra taán nhuyïîn loåclêëy nûúác cöët, baão quaãncêín thêån (cho tuã laånh nïëucoá) duâng dêìn. Ngaây uöëng2 lêìn, möîi lêìn 1 thòa canh(30ml), vaâo trûúác bûäa ùncúm hùçng ngaây.

Kñch thñch tiïu hoáa, cosaãn phuå: Lêëy voã cêy nhaâu8 – 12g, sùæc uöëng ngaây 1thang. LINH ÀAN


21

Cêy nhaâu giuáp kñch thñch tiïu hoáa


22

Cêy mua thuöåc hoå MuaMelasstomaceae, coá nhiïìu loaåi khaácnhau vaâ nhiïìu cöng duång chûäa bïånh.Thûúâng duâng chûäa muån nhoåt ûá huyïët,tï thêëp, phuâ nïì úã àaân baâ sau khi sinhvaâ chûäa sai khúáp...

Àêy laâ cêy buåi nhoã, thêëp, moåc boâ röìiàûáng, thên phên nhaánh. Mùåt dûúái cuãa laácoá maâu nêu tûúi. Hoa coá caánh maâu tñmkhaá àeåp. Quaã thõt hònh cêìu maâu àoã haymaâu nêu. Ra hoa, quaã tûâ thaáng 1 - 6.Cêy mua moåc khaá phöí biïën úã ven búâsuöëi êím, maát. Böå phêån duâng: Rïî, quaãhay toaân cêy.

Theo Àöng y, cêy mua coá võ ngoåt, coátaác duång thanh nhiïåt, giaãi àöåc tiïu thuängkhûã ûá, lúåi thêëp vaâ cêìm maáu. Thûúâng duângchûäa muån nhoåt ûá huyïët, tï thêëp, ngoaâi racoân duâng chûäa phuâ nïì úã àaân baâ sau khisinh vaâ chûäa sai khúáp. Dên gian coân duânglaá giaä nhoã lêîn ñt nûúác tiïíu goái nûúáng noángàùæp vaâo chöî àau do bõ chêën thûúng, sûng,phuâ nïì… Duâng rïî hay toaân cêy tûâ 30 -60g, quaã 6 - 12g sùæc nûúác uöëng.

Bong gên, trêåt khúáp, gêîy xûúng: Böåtàaåi höìi 10g, böåt quïë chi 10g, voã cêy gaåotûúi 200g, laá dêu 5 g, laá mua baâ 100g. Laátûúi giaä nhoã, quyïån vúái caác loaåi böåt chodeão àïí boá àùæp.

Chûäa vaâng da, bùng huyïët: Laá saovaâng sùæc uöëng.

Chûäa muån nhoåt: Laá tûúi, giaä, húnoáng àùæp.

Chûäa tuå maáu bêìm tñm: Laá tûúi giaätröån nûúác vo gaåo àùæp.

Chûäa ung thû daå daây: Rïî mua tûúi30g, ngûu bò àöìng 30g, haå khö thaão 15g,dung thuå cùn 15g, kï nhaän thaão 15g,

hûúáng dûúng quyâ cùn 15g, baåch dûúngkim 10g, xuyïn phaá thaåch 10g. Sùæc uöëngngaây 1 thang.

Chûäa ung thû giaáp traång: Rïî mua40g, ngên hoa 30g, thöí qua cùn 40g,tûúác saâng thaão 30g, haå khö thaão 40g,baåch anh 30g. Sùæc uöëng ngaây 1 thang.

Chûäa ung thû vuá: Rïî mua 40g, baåchanh 40g, hoaâng cùn 30g, nhêët àiïímhöìng 30g, giang baãn quy 30g, tûúác saângthaão 30g, hoaâng tiïu 30g. Sùæc uöëngngaây 1 thang.

Chûäa phuå nûä sau khi sinh bõ phuâ nïì:50 - 100g caã cêy tûúi, nêëu nûúác tùæm.

Chûäa muån nhoåt, ûá huyïët, tï thêëp:Duâng 8 -16g caã cêy khö sùæc uöëng. Cêytûúi giaä nhuyïîn àùæp taåi chöî.

Gaäy xûúng: Laá mua nûúác, laá si, laábaái, laá chuöëi tiïu, laá gioã deã, lûúång bùçngnhau phúi khö taán böåt. Khi duâng chonûúác quyïån cho deão àïí àùæp boá.

Chûäa sai khúáp: 30g cêy tûúi, giaä nhoãcuâng vúái 30g laá naáng hoa trùæng, 20g laáloeát möìm. Hú hoùåc xao noáng àùæp boá.

Chûäa ung thû tûã cung, thûåc quaãn:Mua thêëp 60g, tûá diïåp luêåt 60g, cêíu camthaái 30g. Sùæc uöëng ngaây möåt thang.

Chûäa ung thû daå daây chaãy maáu: Muathêëp 30g, sùæc uöëng ngaây 1 thang.

LINH ÀAN

Chûäa muån nhoåt bùçng cêy mua

Àêy laâ mö hònh chùm soác sûác khoeãmúái do Cöng ty Cöí phêìn eDoctor xêydûång vaâ cho ra àúâi Töíng àaâi tû vêën sûáckhoeã trûåc tiïëp 24/24 qua àêìu söë19006115, Qua àêy, eDoctor kïët nöëi trûåctiïëp haâng triïåu ngûúâi dên àïën caác baác sôchuyïn khoa àïí àûúåc tû vêën sûác khoeãmoåi luác moåi núi.

Ra àúâi tûâ àêìu nùm 2013, xuêëtphaát tûâ yá tûúãng muöën xêy dûångmöåt kïnh thöng tin sûáckhoeã cho cöång àöìng, taåodûång thoái quen chùmsoác sûác khoeã chonhên dên, goáp phêìnvaâo viïåc giaãm sûåquaá taãi cuãa bïånhviïån. Trong suöëthún möåt nùm nöî lûåckhöng ngûâng nhûängthaânh viïn cuãaeDoctor àaä xêy dûångvaâ kïët nöëi àûúåc möåt hïåthöëng töíng àaâi vúái kyä thuêåttiïn tiïën vaâ möåt höåi àöìng cöë vêënlaâ caác giaáo sû, tiïën sô, chuyïn gia nöíitiïëng cuâng haâng trùm caác baác sô chuyïnkhoa thuöåc caác bïånh viïån lúán.

Àiïím nöíi bêåt àaáng nhùæc àïën úã eDoctorchñnh laâ àöåi nguä caác y baác sô chuyïn khoa coánhiïìu nùm kinh nghiïåm trong viïåc khaámchûäa bïånh vaâ tû vêën sûác khoeã qua àiïån thoaåiluön sùén saâng giaãi àaáp moåi thùæc mùæc, lo êuvïì tònh hònh sûác khoeã cuãa möîi ngûúâi. Mangàïën cho cöång àöìng möåt dõch vuå chu àaáoàaãm baão chùm soác sûác khoeã toaân diïån, tiïëtkiïåm chi phñ, phaá vúä raâo caãn thúâi gian, ruátngùæn cöng sûác.

Coá nhiïìu loaåi bïånh maâ triïåu chûáng biïíu

hiïån khöng roä raâng, chó laâ nhûäng dêëu hiïåu rêëtnhoã nïn ngûúâi bïånh dïî daâng boã qua vaâ chóbiïët mònh àaä mùæc bïånh hiïím ngheâo khi bïånhàaä phaát taác. Cuäng coá nhûäng trûúâng húåpngûúâi bïånh chó mùæc bïånh thöng thûúângnhûng ngaåi àïën bïånh viïån àiïìu trõ nïn cûá àïíbïånh keáo daâi dai dùèng dêîn àïën maån tñnh…Ngay khi caác töíng àaâi tû vêën sûác khoeã ra àúâi,ngûúâi bïånh coá thïí hoãi baác sô tûâ caác töíng àaâi

bêët cûá luác naâo khi sûác khoeã lïn tiïëng.Viïåc sûã duång mö hònh naây seägiuáp ngûúâi dên tiïët kiïåm rêët

nhiïìu chi phñ cho viïåcphaãi àïën viïån trûåc tiïëp.

Ruát ngùæn thúâi gian,thay vò phaãi mêët nhiïìuthúâi gian cho nhûängviïåc nhû vêåy ngûúâidên giúâ coá thïí àûúåctû vêën búãi baác sô quatöíng àaâi bêët cûá úã àêu

khi cêìn, cho duâ laâ àangngöìi úã vùn phoâng hay

àang lao àöång ngoaâi cöngtrûúâng, àöìng ruöång.Möåt ngûúâi phaãi nhêåp viïån luön

phaãi keáo theo möåt àïën hai ngûúâi thên khaácàïën chùm soác, chñnh àiïìu àoá khiïën cho kinhtïë trong gia àònh hao huåt búãi àaä mêët ài thïmvaâi nguöìn lao àöång, khiïën viïåc chaåy chûäatrúã lïn khoá khùn hún laåi töën keám. Khi ngûúâithên trong gia àònh coá vêën àïì vïì sûác khoeãthò töíng àaâi tû vêën sûác khoeã seä laâ giaãi phaápàêìu tiïn giuáp ngûúâi dên khöng phaãi töëncöng sûác lùån löåi àûúâng xaá àïën bïånh viïån.Chñnh vò vêåy, hy voång àêy seä laâ mö hònhchùm soác sûác khoeã hûäu ñch cho ngûúâi dêntrong tûúng lai, goáp phêìn giaãi quyïët àûúåc sûåquaá taãi àang diïîn ra hùçng ngaây, hùçng giúâ úãcaác bïånh viïån. PHÛÚNG ANH


23

Mö hònh chùm soác sûác khoeã tûâ xa

24

Phöí biïën kiïën thûác GOÄ CÛÃA NHAÂ TÛ VÊËN

Hoãi: Töi àùåt voâng, sau àoá thêëy àaubuång, ra khñ hû vaâ söët. Ài khaám baác sô baãoviïm tiïíu khung. Xin hoãi, àùåt voâng coá phaãilaâ nguyïn nhên khöng? Bõ bïånh naây coá aãnhhûúãng àïën sinh saãn? NGÖ THU MINH

(Hoaâng Mai, Haâ Nöåi)BS Àaâo Xuên Duäng traã lúâi: Hêìu hïët

caác trûúâng húåp viïm tiïíu khung laâ do lêåucêìu khuêín, vi khuêín chlamydia vaâ vi khuêínkyå khñ gêy ra. Cuäng nhû caác loaåi bïånh khaác,caâng phúi nhiïîm thò caâng dïî mùæc bïånh,phuå nûä coá quan hïå tònh duåc vúái hún möåtbaån tònh nam thò khaã nùng bõ viïm tiïíukhung coá thïí tùng lïn àïën 500%. Nïëu àùåtduång cuå tûã cung thò nguy cú bõ viïm tiïíukhung cuäng tùng lïn nhiïìu lêìn vò súåi dêygùæn vúái duång cuå tûã cung nùçm lú lûãng trongêm àaåo laâ àûúâng àïí vi khuêín xêm nhêåp lïntrïn. Coá àïën 70% phuå nûä bõ viïm tiïíukhung do lêåu ngay trong tuêìn lïî àêìu tiïnsau haânh kinh vò quan hïå tònh duåc laâm chovi khuêín lêåu baám àuöi tinh truâng, dïî daânglan lïn trïn gêy nhiïîm khuêín cho tûã cung,voâi trûáng vaâ buöìng trûáng.

Viïm tiïíu khung ngay caã khi àaä àûúåcàiïìu trõ cuäng coá thïí àïí laåi biïën chûáng vö

sinh vônh viïîn cho khoaãng 12% phuå nûä.Nïëu bõ taái nhiïîm lêìn thûá hai thò coá àïën möåtphêìn tû mêët khaã nùng sinh con duâ coá àûúåcchûäa trõ. Taái nhiïîm viïm tiïíu khung àïën lêìnthûá ba thò coá àïën quaá nûãa naån nhên khöngbao giúâ coá thïí coá thai. Vaâ duâ coá thai thònguy cú bõ chûãa ngoaâi tûã cung cuäng rêët caovò voâi trûáng coá seåo laâm cho trûáng àaä thuå tinhkhoá di chuyïín vaâo tûã cung àïí laâm töí.

Triïåu chûáng cuãa viïm tiïíu khung laâ àauúã vuâng buång dûúái, ra khñ hû nhû muã vaâ söët(coá khi chó gai reát). Chó nhû thïë thöi cuäng àaäcêìn ài gùåp thêìy thuöëc, nhêët laâ trong tuêìn lïîàêìu tiïn sau khi saåch kinh. Baác sô khaám seäphaát hiïån thêëy àau khi di àöång tûã cung, coákhöëi nïì caånh tûã cung, êën àau. Àiïìu trõ cêìnduâng khaáng sinh theo hûúáng dêîn cuãa thêìythuöëc (hiïån nay coá nhiïìu loaåi: Ceftriaxon250mg, Spectinomycin 2g, Cefotaxim 1gàïí trõ lêåu - Doxycyclin, Tetraxyclin,Azithromycin àïí chûäa chlamydia -Metronidazole àïí trõ vi khuêín kõ khñ). Nïëukhöng àúä thò cêìn àûúåc theo doäi vaâ àaánh giaákyä hún nûäa vò coá thïí phaãi can thiïåp ngoaåikhoa, vñ duå nhû bõ aáp xe buöìng trûáng (tuáimuã hònh thaânh úã buöìng trûáng). PV (ghi)

Àùåt voâng coá gêy viïm tiïíu khung?

25

Hoãi: Con töi sinh thiïëuthaáng, phaãi nùçm dûúäng nhigêìn 2 thaáng úã bïånh viïån. Khivïì nhaâ, chaáu coá thúã khoâ kheânhû coá àúâm trong cöí hoång,luác thúâi tiïët thay àöíi thûúângbõ hùæt húi, söí muäi vaâ ngheåtmuäi. Chaáu cuäng thûúâng ramöì höi tröåm. Vêåy phaãi laâmsao cho treã hïët khoâ kheâ?

NGUYÏÎN HUYÏÌN NGA (quêån Tên Bònh, TPHCM)

TS.BS Phan HûäuNguyïåt Diïîm traã lúâi: Vòtreã sinh thiïëu thaáng nïntònh traång khoâ kheâ naây coáthïí nghô àïën laâ do tònhtraång traâo ngûúåc daå daâythûåc quaãn do cêëu truác cuãadaå daây vaâ thûåc quaãn coânnon, nïn dïî daâng laâm chosûäa traâo lïn gêy hñt vaâoàûúâng thúã. Chõ nïn chotreã nùçm àêìu cao sau buá

thò tònh traång khoâ kheâ naâycoá thïí giaãm. Treã thûúângbõ hùæt húi söí muäi khi thúâitiïët thay àöíi coá thïí do cúàõa dõ ûáng, chõ nïn giûä êëmcho con. Khi bõ ngheåt muäichõ coá thïí duâng nûúácmuöëi sinh lyá nhoã muäi chochaáu 3 - 4 lêìn/ngaây, àïílaâm thöng thoaáng muäi.

PV (ghi)

Treã sinh non thaáng laâm sao cho hïët khoâ kheâ?


AÃnh minh hoåa

26


Hoãi: Con gaái töi àûúåcgêìn 2 tuöíi, beá hay bõ ho, söímuäi, khoâ kheâ, ài khaám baácsô luác àêìu chêín àoaán chaáubõ viïm muäi hoång, viïm tiïíuphïë quaãn vaâ sau àoá chêínàoaán laâ chaáu bõ hen suyïîncho phun khñ dung (khoaãng2 lêìn) kïët húåp vúái uöëngthuöëc khoaãng 10 ngaây thòhïët. Hiïån taåi thò beá khöng bõbïånh vaâ gia àònh nöåi - ngoaåicuäng khöng ai bõ hen suyïîncaã, taåi sao con töi tûå nhiïnbõ mùæc bïånh naây? Nïëu beábõ hen suyïîn thò lúán lïn coáhïët khöng, laâm gò àïí phoângngûâa?

TÙNG NGUYÏÎN TRÛÚÂNG DUY

(thõ xaä LongKhaánh, tónh Àöìng Nai)

TS.BS Phan HûäuNguyïåt Diïîm traã lúâi: Thöngthûúâng treã em bõ hen úã tuöíicuãa beá seä khoãi sau 6 tuöíi,coá khoaãng 1/3 söë trûúânghúåp bõ taái phaát laåi bïånh henúã tuöíi trûúãng thaânh. Baånnïn cho chaáu àïën khaám taåiphoâng khaám chuyïn khoahö hêëp cuãa caác Bïånh viïånNhi àöìng Àöìng Nai, Bïånhviïån Nhi àöìng 1, Bïånh viïånNhi àöìng 2 TPHCM... treã seä

àûúåc khaám, tû vêën vaâhûúáng dêîn. Bïånh hen vêîncoá thïí xaãy ra úã nhûäng treãhoaân toaân khöng coá aitrong gia àònh mùæc bïånhhen. Treã bõ hen vêîn coá thïíùn uöëng bònh thûúâng vò chócoá 5 - 10% treã coá dõ ûángthûác ùn. Tuy nhiïn, nïëu treãsau khi ùn thûác ùn treã lïncún ho, khoâ kheâ, thúã mïåt thòlêìn sau phaãi tuyïåt àöëi traánhthûác ùn àoá, vñ duå nhû àöìbiïín (töm, cua, caá biïín..),trûáng, àöì höåp, laåc. Àïíphoâng ngûâa suyïîn cêìnphoâng traánh nhûäng nguyïnnhên khúãi phaát cún hen

nhû nhiïîm truâng àûúâng höhêëp (laâ yïëu töë rêët quantroång úã treã em), thay àöíithúâi tiïët, khoái thuöëc laá, caácchêët gêy dõ ûáng khaác nhûphêën hoa, löng thuá (choá,meâo), giaán, möåt söë loaåithûác ùn, buåi nhaâ, caác chêëtcoá muâi nöìng, möåt söë loaåithuöëc (nhêët laâ aspirin,ibuprofen); sûã duång thuöëcphoâng ngûâa lêu daâi, khi treãlïn cún trïn 1 lêìn trong möåttuêìn hoùåc treã bõ thûác giêëc vòcún hen trïn 2 lêìn trongmöåt thaáng, hoùåc treã phaãiduâng thuöëc cùæt cún hen möîingaây. PV (ghi)

Tûå nhiïn con töi bõ... hen suyïîn?

27

Hoãi: Con trai töi 6 tuöíi, tûâ ngaây múáiàûúåc mêëy thaáng àaä bõ ho dai dùèng, hay bõnöíi mïì àay vaâo buöíi saáng. Höm naâo thayàöíi thúâi tiïët thò beá ho coá àúâm, ài khaám bïånhthò baác sô baão laâ viïm phïë quaãn, viïm höhêëp dûúái, khi thò hen phïë quaãn, hensuyïîn... vaâ cho thuöëc khaáng sinh vïì uöëngnhûng chó àûúåc vaâi tuêìn laåi taái phaát. Beá hayho tûâ àïm vïì saáng, khi ho nhiïìu thò bõ nön,àïm nguã thò khoâ kheâ, nguã ngaáy... nhaâ töicoá ba chöìng töi bõ bïånh hen. Vêåy xin hoãicon töi bõ bïånh gò, coá caách naâo chêín àoaánchñnh xaác bïånh cuãa con töi hay khöng aå?

HAÂ THÕ THAÃO (quêån 12, TPHCM)

TS.BS Phan Hûäu Nguyïåt Diïîm traã lúâi:Vúái nhûäng triïåu chûáng nhû chõ kïí coá thïínghô àïën chaáu àaä bõ hen. Àöëi vúái treã 6 tuöíinhû con chõ thò dûåa vaâo caác triïåu chûáng rêëtàiïín hònh nhû trïn, cöång vúái tiïìn sûã hencuãa öng nöåi vaâ hay nöíi mïì àay cuãa chaáu,baác sô coá thïí laâm thïm xeát nghiïåm ào chûácnùng hö hêëp cuãa chaáu, thûã duâng thuöëcgiaän phïë quaãn thò múái coá thïí traã lúâi laâ beá coábõ hen hay khöng. Chõ coá thïí àûa chaáu àïënkhaám taåi phoâng khaám chuyïn khoa hö hêëpcuãa Bïånh viïån Nhi àöìng 1, Bïånh viïån Nhiàöìng 2 TPHCM àïí àûúåc khaám, tû vêën vaâlaâm xeát nghiïåm ào chûác nùng hö hêëp.

PV (ghi)

Coá chêín àoaán àûúåc bïånhhen úã treã nhoã khöng?


28


Hoãi: Nhaâ töi úã caáchchên cöåt phuã soáng àiïånthoaåi chûâng 30m. Cöåt naâycao gêìn 100m, coân nhaâ töicao gêìn 10m. Liïåu nhaâ töicoá bõ aãnh hûúãng khi coá seátvaâ phaãi laâm gò àïí chöëngseát? NGUYÏÎN CÛÚÂNG

(thõ trêën Phong Chêu, Phuâ Ninh, Phuá Thoå)

TS Nguyïîn Xuên Anh,Viïån Vêåt lyá Àõa cêìu traã lúâi:trong trûúâng húåp seát àaánhtruáng cöåt phuã soáng, maâ nhaâbaån laåi úã gêìn cöåt phuã soáng,thò nhaâ baån coá thïí bõ aãnhhûúãng búãi hiïån tûúång seátàaánh caãm ûáng. Seát àaánhcaãm ûáng coá thïí gêy nguyhaåi cho caác thiïët bõ àiïån,àiïån tûã trong gia àònh nhûtivi, tuã laånh, àiïån thoaåi... Tuynhiïn, xaác suêët naây khöngcao. Àïí traánh bõ aãnh hûúãngcuãa seát àaánh thûá cêëp chocaác thiïët bõ àiïån, àiïån tûã, giaàònh baån nïn sûã duång caáchöåp cùæt, loåc seát... Khi seátàaánh, thiïët bõ naây seä cùætluöìng seát, khöng àïí xaãy rahiïån tûúång quaá aáp (àiïån aáptùng cao). Hiïån, caác thiïët bõcùæt loåc seát coá giaá tûâ vaâi chuåcàïën vaâi ngaân USD. Ngoaâira, àïí àaãm baão an toaântuyïåt àöëi (seát àaánh trûåc tiïëpvaâo nhaâ baån), baån nïn lùæp

àùåt thiïët bõ chöëng seát chonhaâ. Baån coá thïí nhúâ chuyïngia tû vêën hoùåc tûå thiïët kïë.Baån seä tûå thiïët kïë kim thuseát, dêy thoaát seát vaâ caác coåctiïëp àêët. Kim thu seát àûúåclaâm bùçng kim loaåi coá àöå daâitûâ 0,5 - 1,5m (kim thu seátgöìm 3 - 5 kim thu seát) àûúåcgùæn trïn noác nhaâ vaâ nöëi vúáinhau. Baån haân caác kim thuseát vúái caác dêy kim loaåi àixuöëng mùåt àêët (böå phêån dêy

thoaát seát). Söë lûúång dêythoaát seát tuyâ thuöåc vaâo kñchthûúác ngöi nhaâ (töëi thiïíuphaãi coá 2 dêy). Dêy thoaátseát àûúåc nöëi vúái coåc tiïëp àõa.Böå phêån tiïëp àõa laâ caácthanh kim loaåi daâi khoaãng2,5 - 3m chön sêu xuöëngàêët úã võ trñ caách saân nhaâ raphña ngoaâi 1 - 2m. Baån àaâoraänh sêu 0,5m vaâ nöëi caácàêìu coåc tiïëp àõa vúái nhau.

SÚN HAÂ (ghi)

Tûå àöång baão vïå thiïët bõ àiïån,àiïån tûã khi coá seát

AÃnh minh hoåa

29

Phöí biïën kiïën thûác GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

Hoãi: Töi àang àõnh cûtaåi Phaáp, vêîn giûä quöëc tõchViïåt Nam. Thaáng 9 túái, töiseä trúã vïì Viïåt Nam coá nhucêìu mang vïì möåt chiïëc xeàaåp múái trõ giaá 300 Euro.Vêåy töi coá phaãi àoáng thuïëkhöng? Nïëu coá thò àoá laânhûäng loaåi thïë naâo?

NGUYÏÎN LÊM (Viïåt kiïìu Phaáp)

Öng Nguyïîn HuyTrûúâng, Töíng cuåc Thuïë traãlúâi: Theo Àiïím 1.2.3, Muåc Iphêìn D cuãa Thöng tû söë59/2007/TT-BTC cuãa BöåTaâi chñnh ngaây 14/6/2007hûúáng dêîn thi haânh thuïëxuêët khêíu, thuïë nhêåp khêíu,quaãn lyá thuïë àöëi vúái haânghoáa xuêët khêíu, nhêåp khêíuthò, haâng hoáa laâ taâi saãn dichuyïín cuãa gia àònh, caánhên ngûúâi Viïåt Nam àangàõnh cû úã nûúác ngoaâi àûúåcpheáp àõnh cû taåi Viïåt Namthuöåc diïån miïîn thuïë thuïënhêåp khêíu.

Höì sú xin miïîn thuïënhêåp khêíu xe àaåp göìm: Túâkhai Haãi quan; quyïët àõnhcho pheáp höìi hûúng taåi Viïåt

Nam; baãn kï chi tiïët taâi saãn;caác giêëy túâ chûáng minhnguöìn göëc taâi saãn. Khi laâmthuã tuåc haãi quan baån phaãiàûa haâng hoaá miïîn thuïëàïën àõa àiïím àûúåc quy àõnhcho viïåc kiïím tra thûåc tïëhaâng hoaá, phûúng tiïån. Khivïì Viïåt Nam, baån phaãi xuêëttrònh möåt trong nhûäng giêëytúâ sau àïí chûáng minh vúái cúquan haãi quan vïì àöëi tûúångàûúåc miïîn thuïë nhû: Höåchiïëu Viïåt Nam (hoùåc giêëy

túâ thay höå chiïëu Viïåt Namcoá àoáng dêëu kiïím chûángnhêåp caãnh cuãa lûåc lûúångkiïím soaát xuêët nhêåp caãnhtaåi cûãa khêíu); giêëy túâ chûángminh coân quöëc tõch ViïåtNam do cú quan àaåi diïånViïåt Nam úã nûúác ngoaâi cêëp;giêëy chûáng nhêån coá quöëctõch Viïåt Nam do cú quan coáthêím quyïìn cêëp, keâm theogiêëy túâ chûáng minh àûúåc vïìnûúác thûúâng truá.

Q.T (ghi)

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

Mang xe àaåp vïì nûúáccoá phaãi àoáng thuïë?

AÃnh minh hoåa

Phöí biïën kiïën thûác GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

30

Hoãi: Baác töi mêët àïí laåi cho chõ töi möåtngöi nhaâ trõ giaá khoaãng 600 triïåu àöìng, vònhiïìu lyá do, chõ khöng muöën nhêån thò coáàûúåc khöng? Thuã tuåc tûâ chöëi àûúåc phaáp luêåtquy àõnh thïë naâo? TRÊÌN MINH (Haâ Nöåi)

LS Trêìn Maånh Duäng traã lúâi: Àiïìu 642 Böåluêåt Dên sûå nùm 2005 quy àõnh vïì viïåc tûâchöëi nhêån di saãn nhû sau:

Ngûúâi thûâa kïë coá quyïìn tûâ chöëi nhêån disaãn, trûâ trûúâng húåp viïåc tûâ chöëi nhùçm tröëntraánh viïåc thûåc hiïån nghôa vuå taâi saãn cuãamònh àöëi vúái ngûúâi khaác.

Viïåc tûâ chöëi nhêån di saãn phaãi àûúåc lêåpthaânh vùn baãn; ngûúâi tûâ chöëi phaãi baáo chonhûäng ngûúâi thûâa kïë khaác, ngûúâi àûúåc giao

nhiïåm vuå phên chia di saãn, cú quan cöngchûáng hoùåc uãy ban nhên dên xaä, phûúâng, thõtrêën núi coá àõa àiïím múã thûâa kïë vïì viïåc tûâchöëi nhêån di saãn.

Thúâi haån tûâ chöëi nhêån di saãn laâ 6 thaáng,kïí tûâ ngaây múã thûâa kïë. Sau 6 thaáng kïí tûângaây múã thûâa kïë nïëu khöng coá tûâ chöëi nhêåndi saãn thò àûúåc coi laâ àöìng yá nhêån thûâa kïë.Nhû vêåy, chó trûâ trûúâng húåp chõ baån tûâ chöëinhêån di saãn thûâa kïë nhùçm tröën traánh viïåcthûåc hiïån nghôa vuå taâi saãn cuãa mònh àöëi vúáingûúâi khaác laâ khöng àûúåc phaáp luêåt cöngnhêån, coân viïåc tûâ chöëi vò bêët cûá lyá do naâokhaác cuäng àïìu àûúåc phaáp luêåt cöng nhêån.

HÖÌNG ANH (ghi)

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

AÃnh minh hoåa

Tûâ chöëi nhêån di saãn thûâa kïë

Documents

BAÛN TIN NOÄI BOÄ CUÛA LIEÂN HIEÄP CAÙC HOÄI KHOA HOÏC …vustathaibinh.vn/CuteUpload/TinTuc/File/Ban tin Pho bien... · 2014-09-05 · àoá, thúâi gian daânh cho tivi