Embed Size (px)
Citation preview
CHƢƠNG 9
PHÂN TÍCH THỊ TRƢƠNG CẠNH TRANH
TS. Lê Văn Chiến
Chapter 1 2
Nội dung
Đánh giá Lợi ích và Chi phí từ các chính sách của
chính - Thặng dư tiêu dùng và Thặng dư sản xuất
Tính hiệu quả của thị trường cạnh tranh
Giá trần và giá sàn
Trợ giá và hạn ngạch sản xuất
Hạn ngạch nhập khẩu và thuế quan
Ảnh hưởng của thuế hoặc trợ giá
Chapter 1 3
Đánh giá Lợi ích và Chi phí từ các chính sách Thặng dư tiêu
dung và Thặng dư sản xuất
Ôn tập
Thặng dư tiêu dùng là tổng lợi ích hoặc giá
trị mà người tiêu dùng nhận được vượt số
tiền mà họ trả cho lượng hàng hóa đó.
Thặng dư sản xuất là tổng lợi ích hay doanh
thu mà nhà sản xuất nhân được vượt quá
chi phí dùng để sản xuất lượng hàng hóa
đó.
Thặng dƣ
Sản xuấtGiữa 0 và Q0 nhà sản
xuất nhận lợi ích ròng
từ việc bán mỗi sản
phẩm.
-Thặng dƣ sản xuất.
Thặng dƣ
Tiêu dùng
Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất
Q0
P
S
D
5
Q0
NTD C
10
7
NTD BNTD A
Giữa 0 và Q0 ngƣời tiêu
dùng A và B nhận lợi
ích ròng từ việc mua
sản phẩm
-Thặng dƣ tiêu dùng
Chapter 1 5
Để xác định tác động phúc lợi của một chính sách
của chính phủ, chúng ta phải đo lường được thặng
dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất.
Tác động phúc lợi
Lợi ích và tổn thất mà một chính sách tạo ra đối với người
tiêu dùng và nhà sản xuất.
Đánh giá Lợi ích và Chi phí từ các chính sách Thặng
dƣ tiêu dung và Thặng dƣ sản xuất
Chapter 1 6
Tổn thất ròng đối với nhà
sản xuất là tổng của hình
chữ nhật A và hình tam
giác C.
B
A C
Lợi ích ròng của ngƣời tiêu
dùng là chênh lệch của
chữ nhật A và tam giác B.
Tổn thất vô ích
Kiểm soát giá làm thay đổi Cs và PS
Giá trần
Q
P
S
D
P0
Q0
Pmax
Q1 Q2
Giả sử chính phủ áp dụng
Giá trần Pmax dƣới giá cân
Bằng thị trƣờng P0.
Tổng tổn thất là:
B + C
Tổng thay đổi
phúc lợi = (A -
B) + (-A - C) =
-B - C
Chapter 1 7
Tổn thất vô ích trong trường hợp này là sự phi
hiệu quả của chính sách kiểm soát giá khi tổn
thất của nhà sản xuất vượt quá lợi ích ròng
của người tiêu dùng.
Kiểm soát giá làm thay đổi thặng dư tiêu dùng và thặng
dư sản xuất
Chapter 1 8
B
APmax
C
Q1
Nếu cầu ít co giãn theo giá,
B lớn hơn A và ngƣời
tiêu dùng bị thiệt hại do chính
sách kiểm soát giá.
Ví dụ
Kiểm soát giá dầu
và thiếu hụt khí đốt
năm 1979
S
D
Tác động phúc lợi của giá trần khi cầu ít co giãn
Q
P
P0
Q2
Tổng tổn thất
B +C
Chapter 1 9
Hiệu quả của thị trường cạnh tranh
Lưu ý: Không phải lúc nào can thiệp của Nhà nước
cũng làm giảm hiệu quả. Khi có thất bại thị trường
(Ngoại tác, thiếu thông tin, độc quyền) thì can thiệp
của chính phủ có thể dẫn đến tăng hiệu quả XH.
Chapter 1 10
P2
Q3
A B
C
Q2
Tổn thất xã hội nhƣ
thế nào nếu QS = Q2?
Khi giá đƣợc kiểm soát
không thấp hơn P2
lƣợng cầu chỉ là Q3.
Tổn thất xã hội là các
hình tam giác B và C.
Tổn thất phúc lợi khi giữ giá cao hơn giá cân
bằng của thị trường
Q
P
S
D
P0
Q0
Chapter 1 11
BA
Thay đổi thặng dƣ sản
xuất là A - C - D.
Nhà sản xuất thiệt hại.
C
D
Giá sàn
Q
P
S
D
P0
Q0
Pmin
Q3 Q2
Nếu sản xuất ở Q2,
lƣợng Q2 - Q3
sẽ không bán đƣợc.
Tổng tổn thất = B + C +D
Chapter 1 12
B Tổn thất xã hội là các
Tam giác B và C. C
A
wmin
L1 L2
Thất nghiệp
Các hãng không đƣợc phép
trả thấp hơn wmin. Điều này
tạo ra tình trạng thất nghiệp.
S
D
w0
L0
Lương tối thiểu
L
w
Chapter 1 13
Trợ giá và Hạn ngạch sản xuất
Phần lớn chính sách nông nghiệp của
Mỹ dựa trên trợ giá.
Giá được áp đặt cao hơn giá cân bằng thị
trường và chính phủ mua phần dư thừa.
Chính sách này thường được phối hợp
với khuyến khích giảm sản lượng.
Chapter 1 14
B
DA
Để giữ giá Ps chính phủ mua
lƣợng Qg . Thay đổi thặng dƣ
tiêu dùng = -A - B, và thay đổi
Thặng dƣ sản xuất= A + B + D
D + Qg
Qg
Trợ giá
Q
P
S
D
P0
Q0
Ps
Q2Q1
Chapter 1 15
D + Qg
Qg
BA
Trợ giá
Q
P
S
D
P0
Q0
Ps
Q2Q1
Chi phí của chính
phủ là hình chữ nhật
Ps(Q2-Q1)
D
Tổng tổn thất:
Ps (Q2-Q1) - D
Chapter 1 16
Trợ giá
Câu hỏi:
Liệu chính sách nào khác hiệu quả hơn để
cho nông dân thêm thu nhập A + B + D?
Chapter 1 17
Trả lời
Số phúc lợi mất trắng ấy là rất lớn. XH có thể có
phương thức trợ cấp cho người sản xuất ít tốn kém
hơn. Nếu mục tiêu là làm cho người sản xuất có thêm
mức thu nhập = A + B + D thì phương thức ít tốn kém
hơn nhiều là cho họ trực tiếp số tiền đó.
Tuy nhiên trợ cấp giá là cách cho đỡ lộ liễu hơn nên
hấp dẫn hơn về mặt chính trị.
Chapter 1 18
Hạn ngạch sản xuất
Chính phủ có thể làm tăng giá bằng cách
hạn chế lượng cung.
Trợ giá và Hạn ngạch sản xuất
Chapter 1 19
B
A
DCS = -(A + B)
DPS = A - C
DWL = -(B+C)
C
D
Hạn ngạch sản xuất (Cách 1)
Q
P
D
P0
Q0
S
PS
S’
Q1
•Hạn ngạch cung Q1
•Đƣờng cung S-> S’ @ Q1
Chapter 1 20
B
A
C
D
Hạn ngạch sản xuất (Cách 2: trả tiền đề hạn chế sản
xuất)
Q
P
D
P0
Q0
S
PS
S’
Q1
•Ps đƣợc giữ ở mức cao với chính
Sách khuyến khích giảm sản lƣợng
Chi phí của chính phủ = B + C + D
Chapter 1 21
Hạn ngạch sản xuất
= A - C + (B +
C + D )= A +B +D.
= -A-B
-A - B + A + B +
D - B - C - D = -B -
C.
PSD
BA
Q
P
D
P0
Q0
PS
S
S’
D
C
PSD
DWL
DWL
CSD
Chapter 1 22
Hạn ngạch sản xuất
Câu hỏi:
Làm thế nào chính
phủ giảm chi phí
mà vẫn trợ cấp cho
nông dân?
Chính sách trợ giá
hay khuyến khích
bỏ hoang đất tốn
kém hơn?
BA
Quantity
Price
D
P0
Q0
PS
S
S’
D
C
Chapter 1 23
Trả lời
Nếu chính phủ để mặc cho thị trường quyết định giá cả và
sản lượng, đồng thời trợ cấp cho nhà sản xuất một khoản
bằng A + B + D thì giá cả vẫn giữ ở mức P0, sản lượng
vẫn ở mức Q0. Khoảng trợ cấp mà nhà nước mất chính là
khoản người sản xuất được. Thay đổi phúc lợi băng 0 thay
vì mất trắng B + C
Chapter 1 24
Hạn ngạch nhập khẩu và thuế nhập khẩu
Nhiều quốc gia sử dụng hạn ngạch nhập khẩu và thuế
quan để giữ giá nội địa cao hơn mức giá thế giới, qua
đó bảo hộ một số nhà sản xuất trong nước.
Tuy nhiên thặng dư mà người tiêu dùng mất có thể
lớn hơn thặng dư người sản xuất được và cái giá mà
xã hội phải trả là lớn
Chapter 1 25
QS QD
PW
Nhập khẩu
AB C
Bằng cấm nhập khẩugiá tăng đến PO.
Nhà sản xuất đƣợc A.
NTD mất A + B + C,
DWL = B + C.
Cấm nhập khẩu
Q
P
Thuế suất nhập khẩu
là bao nhiêu để đạt
đƣợc cùng một kết quả?
D
P0
Q0
S
Trong thị trƣờng tự do,
giá nội địa bằng giá thế
giới PW.
Chapter 1 26
DCB
QS QDQ’S Q’D
AP*
Pw
Thuế nhập khẩu hoặc Hạn ngạch
(trường hợp tổng quát)
Q
P
D
S Có thể làm tăng giá nội
địa bằng thuế nhập
khẩu hoặc hạn ngạch
nhập khẩu.
Nhà sản xuất trong
nƣớc đƣợc A.
Ngƣời tiêu dùng mất A
+ B + C + D.
Chapter 1 27
Thuế nhập khẩu hoặc Hạn ngạch
(trường hợp tổng quát)
Nếu có thuế nhập khẩu
chính phủ nhận D, vì thế
tổn thất xã hội là B + C.
Nếu dùng hạn ngạch,
hình chữ nhật D trở nên
một phần của lợi nhuận
của nhà sản xuất nƣớc
ngoài, và tổn thất xã hội
là B + C + D.
DCB
QS QDQ’S Q’D
AP*
Pw
Q
D
SP
S’
Chapter 1 28
Câu hỏi:
Áp dụng hạn ngạch
thay thế cho thuế
nhập khẩu làm nền
kinh tế tốt lên hay
xấu đi? (ví dụ. Hạn
chế nhập khẩu xe
hơi Nhật thập niên
1980)
Thuế nhập khẩu hoặc Hạn ngạch
(trường hợp tổng quát)
DCB
QS QDQ’S Q’D
AP*
Pw
Q
D
SP
Chapter 1 29
Tác động của thuế hoặc trợ cấp
Gánh nặng thuế (hoặc lợi ích của trợ
cấp) chia một phần cho người tiêu dùng
và một phần cho nhà sản xuất.
Chúng ta xem xét trường hợp thuế đơn
vị là thuế tính trên đơn vị hàng hóa.
Chapter 1 30
D
S
B
D
ANTD mất A + B, và NSX mất
D + C, và chính phủ có nguồn
thu A + D .
DWL= B+CC
Hệ quả của thuế đơn vị
Q
P
P0
Q0Q1
PS
PD
t
PD là giá (có thuế) mà NTD trả.
PS là giá NSX nhận sau thuế,
Gánh nặng thuế đƣợc chia
Tƣơng đối đồng đều.
Chapter 1 31
Hệ quả của thuế đơn vị
Bốn điểm lưu ý khi phân tích thị trường
sau thuế:
1) Lượng bán và PD phải nằm trên
đường cầu: QD = QD(PD)
2) Lượng bán và PS phải nằm trên
đường cung: QS = QS(PS)
Chapter 1 32
Hệ quả của thuế đơn vị
Bốn điểm lưu ý khi phân tích thị trường
sau thuế:
3) QD = QS
4) PD - PS = thuế
Gánh nặng thuế phụ thuộc vào độ co giãn của
cung và cầu
Q Q
P P
S
D S
D
Q0
P0 P0
Q0Q1
PD
PS
t
Q1
PD
PS
t
NTD gánh NSX gánh
Chapter 1 34
D
S
Trợ cấp
Q
P
P0
Q0 Q1
PS
PD
s
Giống nhƣ thuế, lợi ích
của trợ cấp chia cho
hai phía ngƣời bán và
ngƣời mua, tùy thuộc
độ co giãn của cung
và cầu.
Chapter 1 35
Tóm tắt
Có thể dùng các mô hình đơn giản về
cung và cầu để phân tích ảnh hưởng
của các chính sách của chính phủ.
Trong mỗi trường hợp, thay đổi phúc lợi
của người tiêu dùng và nhà sản xuất
được đo bằng thay đổi thặng dư tiêu
dùng và thặng dư sản xuất.
Chapter 1 36
Tóm tắt
Khi chính phủ đánh thuế hoặc trợ cấp,
giá thường không tăng hoặc giảm đúng
bằng mức thuế hoặc trợ cấp.
Can thiệp của chính phủ thường dẫn
đến tổn thất vô ích.
Chapter 1 37
Tổng kết
Can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế
thị trường cạnh tranh không phải lúc nào
cũng dẫn đến tổn thất xã hội. .
