HC THUYT KINH T CA CH NGHA MC LNIN V PHNG THC SN XUT T BN CH NGHA

Hc thuyt gi tr l xut pht im trong ton b l lun kinh t ca C. McTrong hc thuyt ny C. Mc nghin cu mi quan h gia ngi vi ngi, c lin quan vi vt v biu hin di hnh thi quan h gia vt vi vt

C s v kinh t xc lp quan h gia ngi vi ngi thng qua quan h gia vt vi vt y chnh l lao ng yu t cu thnh gi tr ca hng haDa trn nn tng l hc thuyt gi tr. C.Mc xy dng nn hc thuyt gi tr thng d - hn tng trong ton b l lun kinh t ca ng

Chng 4 gm 4 phn:1.iu kin ra i, c trng v u th ca sn xut hng ha 2.Hng ha3.Tin t4.Quy lut gi tr, cnh tranh v cung cu

I - IU KIN RA I, C TRNG V U TH CA SN XUT HNG HOI.1. iu kin ra i, tn ti ca sn xut hng ho 1.1. Khi nimKinh t t nhin: L mt hnh thc t chc kinh t m sn phm do lao ng lm ra nhm tha mn trc tip nhu cu ca ngi sn xut. Kinh t hng ha: L mt hnh thc t chc kinh t m sn phm c sn xut ra l p ng nhu cu ca ngi khc, thng qua trao i mua bn trn th trng

So snh kinh t t nhin v kinh t hng ha

Kinh t t nhin

Kinh t hng ha

- LLSX trnh thp, do - Trnh ca LLSX pht SX ca con ngi l thuc trin n mt mc nht cht ch vo t nhin nh, SX bt l thuc t nhin-S lng SP ch cung ng S lng SP vt ra khi nhucho nhu cu ca mt nhm cu ca ngi SX ny sinhnh cc c nhn (SX t cung quan h trao i SP, mua bn t cp, t sn t tiu) sn phm - Ngnh SX chnh: Sn bn, - Ngnh SX chnh: Th cng hi lm, nng nghip SX nghip, cng nghip, nng nh nghip SX ln, dch v

San xuat hang hoa ra i la bc ngoat can ban trong lch s phat trien cua xa hoi loai ngi a loai ngi thoat khoi nen kinh te t nhien Phat trien nhanh chong lc lng SX va nang cao hieu qua kinh te cua XH

1.2. iu kin ra i a) C s phn cng lao ng x hi:- Phn cng lao ng XH: l s chuyn mn ha SX, lm cho nn SX XH phn thnh cc ngnh, ngh khc nhau V sao phn cng lao ng x hi l c s ca sn xut v trao i?

* Do phn cng lao ng mi ngi ch lm 1 cng vic c th - ch sn xut 1 (mt vi sn phm) * Nhu cu ca h cn nhiu th mu thun va tha va thiu trao i sn phm cho nhau

- Cc loi phn cng lao ng+ Phn cng c th: ngnh ln li chia thnh ngnh nh+ Phn cng lao ng c bit l phn cng trong ni b cng xng (khng c coi l c s c th ca sn xut hng ha) + Phn cng chung: hnh thnh ngnh kinh t ln

- Phn cng LXH l c s l tin ca SX v trao i hng ha - Phn cng LXH cng pht trin th SX v trao i ngy cng m rng C.Mc: Khng c s phn cng ny, th khng c SX hng ha, Tuy rng ngc li th SX HH khng phi l iu kin cn thit cho s phn cng L XH.V d: Trong cng x th tc n

b)Ch t hu v t liu sn xut hay tnh cht t nhn ca qu trnh lao ng C.Mc vit: Ch c sn phm ca nhng lao ng t nhn c lp v khng ph thuc nhau mi i din nhau nh l nhng hng haC tnh cht t nhn v c s ca n l ch t hu v TLSX c s tch bit v kinh t gia nhng ngi SXHH

- S tch bit v kinh t c ngha l nhng ngi sn xut tr thnh nhng ch th sn xut c lp vi nhau v vy sn phm lm ra thuc quyn s hu hoc do h chi phi.- Nguyn nhn dn n c lp v kinh t: + Ch chim hu t nhn v TLSX + C nhiu hnh thc s hu v TLSX+ S tch ri gia quyn s hu v quyn s dng

S tch bit v kinh t lm cho trao i mang hnh thc l trao i hng ha Kinh t hng ha ra iNh vy: SXHH ch ra i khi c ng thi 2 iu kin, nu khng SP L khng mang hnh thi HH

I.2. c trng v u th ca sn xut hng hoa/c trng ca SXHH Do s pht trin ca s phn cng L XH SX c chuyn mn ha ngy cng cao mi lin h gia cc ngnh cc vng m rng y nhanh qu trnh XH ha SX

b/ u th ca SXHH So vi SX t nhin, SX hng ha c nhng u th hn hnTh nht: Do mc ch ca SXHH l khng tha mn nhu cu ca ngi SXHH m l tha mn nhu cu ca ngi khc ca ngi mua l ng lc mnh m thc y SX pht trin

Th hai: Cnh tranh ngy cng gay gt buc ngi SX phi nng ng sng to, ci tin k thut nhm tiu th c nhiu HH thu nhiu li nhun, thc y LLSX pht trin mnh mTh ba: S pht trin ca SX XH, ca cc quan h HH tin t lm cho giao lu KT VH gia cc a phng trong nc v quc t, cc ngnh ngy cng pht trin nng cao i sng XH

c/ Hn ch- Phn ha giu ngho gia nhng ngi SXHH- Tim n kh nng khng hong kinh t - x hi- Ph hoi mi trng sinh thi

II - HNG HO II.1. Hng ho v hai thuc tnh ca n 1.1) Khi nim: Hng ha l SP ca lao ng, n c th tha mn 1 nhu cu no ca con ngi, thng qua trao i mua bn - Du hiu quan trng nht ca hng ha: trc khi i vo tiu dng phi qua mua bn

- Hng ha phn thnh 2 loi+ Hng ha hu hnh: lng thc, qun o, TLSX+ Hng ha v hnh (hng ha dch v): dch v vn ti, dch v cha bnh Ti sao C.Mc bt u nghin cu PTSX TBCN bng s phn tch HH?

Th nht: Hng ha l s biu hin ph bin nht ca ca ci trong XH t bn.Mc vit: trong nhng XH do phng thc SX TBCN chi phi, th ca ci XH biu hin ra l mt ng khng l nhng HH chng cht liTh hai: Hng ha l hnh thi nguyn t ca ca ci, l t bo kinh t trong cha ng mi mm mng mu thun ca PTSX TBCN

Th ba: Phn tch HH ngha l phn tch gi tr - phn tch ci c s ca tt c cc phm tr chnh tr kinh t hc ca PTSX TBCN. Nu khng c s phn tch ny, s khng th hiu c, khng th phn tch c gi tr thng d l phm tr c bn ca CNTB

1.2)Hai thuc tnh ca hng ha a) Gi tr s dng:- Khi nim: l cng dng ca HH nhm tha mn mt nhu cu no ca con ngi Nhu cu tiu dng sn xut (gin tip) Nhu cu tiu dng c nhn (trc tip)* Vt cht* Tinh thn vn haC. Mc ch r: L gi tr s dng, th cc hng ha trc ht khc nhau v cht

- c trng:+ Gi tri s dng c pht hin dn trong qu trnh pht trin ca tin b KHKT,ca lc lng SX+ Gi tr s dng do thuc tnh t nhin ca hng ha quyt nh GTSD l phm tr vnh vin + Gi tr s dng ch th hin khi tiu dng. N l ni dng vt cht ca ca ci.

C.Mc: V lun hnh thi XH ca ca ci nh th no chng na, th gi tr s dng vn l ni dung vt cht ca ca ci Tuy nhin khng phi bt c vt g c gi tr s dng cng u l hng ha. Mt vt ch tr thnh hng ha khi gi tr s dng phi c lm ra trao i C ngha l vt phi c gi tr trao i

b) Gi tr ca hng ho Gi tr trao i:+ Khi nim: L tng quan v lng gia nhng gi tr s dng khc nhau trao i vi nhau VD: 1 m vi = 10 kg thc Ti sao vi v thc li c th trao i c vi nhau?C.Mc: Khi ngi ta trao i HH th ngi ta khng xt n gi tr s dng ca hng ha v chnh vic khng xt n gi tr s dng l mt c trng ca mi quan h trao i

Nu khng phi l gi tr s dng, th ci g l chung cho mi gi tr trao i?

Mc ch r: nu khng phi l gi tr s dng, th hng ha ch cn mt tnh cht chung m thi, tnh cht l sn phm ca lao ng

Nu gt b GTSD ca hng ha, th c s chung trao i l: mi hng ha u l SP ca L Thc cht ca trao i sn phm l trao i lao ng cha ng trong cc hng haVy: Chnh lao ng hao ph to ra hng ha l c s chung ca vic trao i v n to thnh gi tr ca HH

Gi tr hng haGi tr ca hng ha l: Lao ng XH ca ngi SXHH kt tinh trong hng ha Vy: cht ca gi tr l lao ng c trng:* L phm tr lch s * Phn nh quan h gia ngi SX hng ha* L thuc tnh x hi ca hng ha

Vy: Gi tr trao i l hnh thc biu hin ca gi tr, gi tr l ni dung, l c s ca gi tr trao ic) Mi quan h gia hai thuc tnh - S thng nht v i lp ca 2 thuc tnh + Thng nht: l hng ha phi c 2 thuc tnh

+ i lp:Gi tr- Mc ch ca ngi SX- To ra trong sn xut Thc hin trc ng nht v cht u l lao ng c vt ha

Gi tr s dng - Mc ch ca ngi mua - Thc hin trong tiu dng - Thc hin sau - Hng ha khng ng nht v cht

Vy: trc khi thc hin gi tr s dng phi tr gi tr ca nNu khng thc hin c gi tr s khng thc hin c gi tr s dng

II. 2. Tnh cht hai mt ca lao ng SX hng ho a . Lao ng c th - Khi nim: Lao ng c ch di mt hnh thc c th ca mt ngh nghip chuyn mn nht nh Mi lao ng c th c mc ch, phng php, cng c L, i tng L v kt qu lao ng ring

Lao ng ca th mcLao ng caTh mayi tngGViCng cCa ,boMy khuPhng phpCa, bo, c oCt, mayKt quBn ,gh qun o

- c trng ca lao ng c th + To ra gi tr s dng ca hng ha + L c s ca phn cng lao ng x hi. + Khoa hc k thut ngay cng pht trin hnh thc lao ng c th ngy cng pht trin a dng + L phm tr vnh vin tn ti gn lin vi vt phm ( x hi cng pht trin cc hnh thc ca L c th c th thay i)

Tuy nhin: L c th khng phi l ngun gc duy nht ca gi tr s dng, m do hai nhn t hp thnh: vt cht v lao ng

b. Lao ng tru tng - Khi nim: S hao ph sc lc ca con ngi ni chung khng k cc hnh thc c th ca n nh th no.- VD: 10 ci o = 1 ci bn - Tru tng ha GTSD mi hng ha u l SP ca lao ng. Nhng nu l lao ng c th cc loi lao ng l khc nhau. - Tru tng ha lao ng c th mi hng ha u l SP ca lao ng tru tng ( lao ng chung ng nht ca con ngi)

- c trng lao ng tru tng+ To ra gi tr hng ha lm c s cho s ngang bng trong trao i+ L phm tr lch s ring c ca SXHH (ch tn ti trong nn kinh t hng ha)+ L lao ng ng nht v ging nhau v chtCn ch : y khng phi c 2 th L khc nhau m ch l L ca ngi SXHH, nhng L mang tnh hai mt: va l L c th va l L tru tng

Vy nu lao ng c th ch l mt trong hai nhn t to thnh gi tr s dng. Th lao ng tru tng l nhn t duy nht to ra gi tr ca hng ha

Gi tr ca mi hng ha ch l s kt tinh ca lao ng tru tng

ngha ca vic pht hin tnh cht hai mt ca lao ng sn xut hng ha+ em li cho hc thuyt gi tr lao ng mt c s khoa hc thc s: * Trc C.Mc: lao ng to ra gi tr , nhng khng bit mt lao ng no to ra gi tr. * Thin ti ca C.Mc pht hin ra mt lao ng tru tng ca ngi SX hng ha to ra gi tr hng ha.

+ Gii thch cc hin tng phc tp din ra trong thc t: S vn ng tri ngc gia khi lng ca ci vt cht ngy cng tng i lin vi khi lng gi tr ngy cng gim xung hoc khng i.+ em li c s khoa hc vng chc cho hc thuyt gi tr thng d: gii thch ngun gc thc s ca gi tr thng d

Ch Khng phi l hai loi lao ng m l hai mt ca mt lao ng Ch c lao ng sn xut hng ha mi c tnh hai mt

c. Mu thun c bn ca nn SXHH Trong nn sn xut hng ha:- L c th biu hin thnh L t nhn. - L tru tng biu hin thnh LXH. Mu thun c bn ca nn SX HH l: mu thun gia L t nhn v L XH

Biu hin:* Sn phm do ngi sn xut HH to ra c th khng ph hp vi nhu cu x hi *Hao ph L c bit ca ngi SX c th cao hn hay thp hn hao ph lao ng m XH c th chp nhn.Mu thun gia lao ng t nhn v lao ng x hi cha ng kh nng sn xut tha

Tnh cht hai mt ca lao ng SX HHS

T nhn C th GT s dng X hi Tru tng Gi tr Lao ng Hng haTo raTo ra

II.3. Lng gi tr ca hng ha Nh vy: V Gi tr hng ha - Nu xt v cht l lao ng x hi ca ngi sn xut hng ha hao ph to ra hng ha - Nu xt v lng l do lng lao ng hao ph to ra hng ha quyt nh

a. Thc o lng gi tr ca hng ha Khi nim: l s lng lao ng ca XH cn thit SX ra hng ha n v o: Thi gian lao ng: ngy gi, thng, nm Trong thc t, mt loi HH do nhiu ngi SX ra Thi gian L c bit khc nhau (vy c phi nu lm cng vng v gi tr ca HH cng cao?)

V vy C.Mc vit: ch c s lng lao ng, hay thi gian L tt yu trong mt XH nht nh SX mt vt phm, mi l ci quyt nh gi trLng gi tr hng ha khng do bng thi gian lao ng c bit m do bng thi gian lao ng x hi cn thit

- Thi gian lao ng x hi cn thit L thi gian cn thit sn xut hng ha trong nhng iu kin SX trung bnh ca XH (trang thit b trung bnh, trnh thnh tho trung bnh, cng L trung bnh trong XH )Thng thng thi gian lao ng x hi cn thit l thi gian lao ng c bit ca nhng ngi cung cp i b phn lng hng ha y trn th trng.

Lng gi tr ca hng ha

Lng gi tr ca hng ha

Lng thi gian lao ng ca XHcn thit SX ra hng ha = Thi gian laongx hi cn thit L thi gian cn SX HH trong nhng iu kin SX bnh thng ca XH, tc l vi nhng kinh nghim L trung bnh, mt trnh kho lo trung bnh v cng L trung bnh ca XH Nhng iu kin SX bnh thng ca XH Nhng iu kin trong , khi lng ch yu ca mt loi hng no c SX ra= =

Th d: 8 6

Cc nhm ngi SX hng ha AChi ph thi gian L SX 1 n v hng ha AS lng hng ha A do mi nhm SX a ra th trngThi gian L XH cn thit quyt nh lng gi tr ca 1 n v hng ha1236810100100020012368101000200100

b. Nhng yu t nh hng n gi tr ca mt n v hng ho b.1/ Nng sut lao ng + Khi nim: L nng lc SX ca lao ng + NSL c tnh bng * S lng SP SX ra trong 1n v thi gian * S lng thi gian cn thit SX ra 1 n v sn phm

+ C 2 loi NSL - NSL c bit gi tr c bit - NSL x hi gi tr x hi quyt nh gi tr ca mt n v hng ha

+ Tng NSL: Tng hiu qu, nng lc SX ca lao ng Khi NSL tng* S lng sn phm SX ra trong 1 n v thi gian tng* S lng lao ng hao ph SX ra 1 n v sn phm gimVy lng gi tr ca mt n v hng ha t l thun vi s lng L kt tinh v t l nghch vi NSL x hi

Cc nhn t nh hng n NSL * Trnh kho lo (thnh tho) trung bnh ca ngi cng nhn. * Mc pht trin ca khoa hc - k thut, cng ngh v mc ng dng nhng thnh tu vo sn xut. * Trnh t chc qun l * Quy m v hiu sut ca TLSX * Cc iu kin t nhinNSL tng ln, gi tr 1 n v SP gim

b. 2/ Cng lao ng * Khi nim cng lao ng: Ni ln mc lao ng khn trng nng nhc ca ngi L trong mt n v thi gian Cng lao ng c o bng s tiu hao lao ng trong 1n v thi gian v thng c tnh bng s calo hao ph trong 1 n v thi gian * Tng cng lao ng: l tng s hao ph L trong 1 thi gian lao ng nht nh. * Cng lao ng tng gi tr mt n v sn phm khng i

Cng lao ng cng ph thuc vo+ Trnh t chc qun l+ Quy m v hiu sut ca t liu sn xut+ Th cht, tinh thn ca ngi lao ng.

Phn bit tng NSL vi tng cng lao ng

Tng nng sut lao ngTng cng lao ngS lng SP SX ra trong 1 n v thi gianTngTngS lng lao ng hao ph trong 1n v thi gianGimTngGi tr 1 n v SPGimKhng i

b.3/ Lao ng gin n v lao ng phc tp Khi nim: - Lao ng gin n: L lao ng khng qua hun luyn, o to, lao ng khng thnh tho - Lao ng phc tp: qua hun luyn o to, lao ng thnh tho.

Phi chng trong cng mt n v thi gian nh vy th bt c ai lm vic g , lm ngh g th cng u to ra mt lng gi tr nh nhau?Trong cng mt thi gian lao ng nh nhau, lao ng phc tp to ra c nhiu gi tr hn so vi lao ng gin n

Khi em trao i trn th trng, ngi ta ly lao ng gin n lm n v v quy tt c lao ng phc tp v L gin n. C. Mc: Lao ng phc tpch l bi s ca lao ng gin n, hay ni cho ng hn, l lao ng gin n nhn bi ln

Lng gi tr ca hng ha o bng thi gian lao ng x hi cn thit, gin n trung bnh

c. C cu lng gi tr hng ha+ B phn gi tr c: S kt tinh ca lao ng qu kh trong gi tr ca t liu SX (my mc, nguyn vt liu )+ B phn gi tr mi: l lao ng sng hao ph trong qu trnh SX ra sn phm mi

III - TIN T: III. 1. Lch s pht trin cc hnh thi gi tr v bn cht ca tin t Hng ha c 2 thuc tnh - GTSD Hnh thi t nhin c th nhn bit trc tip bng gic quan - GT hnh thi XH khng th nhn thy c bnh thng, m ch biu hin ra trong hnh vi trao i. Tc l thng qua mi quan h gia hng ha vi nhau

V vy nu nghin cu cc hnh thi biu hin ca gi tr tm ra ngun gc pht sinh ca tin t

1. a) Lch s pht trin cc hnh thi gi tr a.1) Hnh thi gin n hay ngu nhin ca gi tr 1 hng ha A(ci o)=5 hng ha B(u thc)Gi tr ca hng ha A(ci o), ch biu hin n nht mt hng ha B (u thc) Quan h ny mang tnh ngu nhin, t l trao i ngu nhin c hnh thnh - Hng ha A: hnh thi gi tr tng i - Hng ha B: hnh thi vt ngang gi

*Hnh thi gin n hay ngu nhin l mm mng phi thai ca hnh thi tin *Hng ha ng vai tr vt ngang gi l hnh thi phi thai ca tin t - Xut hin vo cui x hi cng sn nguyn thy - Trao i mang tnh ngu nhin v trc tip hng ly hng Tuy nhin lc u quan h trao i mang tnh ngu nhin, nhng dn tr thnh qu trnh XH thng xuyn hnh thi ton b hay m rng ca gi tr

a. 2) Hnh thi ton b hay m rng ca gi tr:Th d: = 5 u thc = 1 u ch = 2 u c ph = 0,02 gam vng- y gi tr ca 1 hng ha c biu hin gi tr s dng ca nhiu hng ha ng vai tr vt ngang gi chung.- T l trao i khng cn mang tnh cht ngu nhin, m dn c o bng lng hao ph lao ng quy nh, tuy vy vn l trao i trc tip hng ly hng 1 ci o

a. 3) Hnh thi chung ca gi tr

Th d: 5 u thc = 1 du ch = 2 u c ph = 0,02 gam vng =- Tt c cc HH u biu hin gi tr ca mnh mt HH ng vai tr lm vt ngang gi chung vt ngang gi ph binVt ngang gi chung thnh mi gii , thnh phng tin trong trao i HH- Tuy nhin vt ngang gi chung ny cha c nh v vn trao i trc tip hng ly hng1 ci o

a. 4) Hnh thi tin Th d: 1 ci o = 5 u thc = 1 u ch = 2 u c ph = y, gi tr ca tt c mi hng ha u c biu hin mt hng ha ng vai tr tin t (0,02 gam vng)- Khi bc v vng cng lm chc nng tin t th ch tin t c gi l ch song bn v- Khi ch cn vng c chim vai tr tin t th ch tin t c gi l ch bn v vng 0,02 gam vng

-Ti sao vng v bc, c bit l vng c c vai tr tin t nh vy?+Th nht, n cng l mt hng ho, c th mang trao i vi cc hng ho khc. +Th hai, n c nhng u th (t thuc tnh t nhin)

Kt lun: - Ngun gc ca tin: Tin ra i trong qu trnh pht trin lu di ca sn xut v trao i hng ha. - Bn cht ca tin: l mt hng ha c bit,ng vai tr vt ngang gi chung ,l s th hin chung ca gi tr v th hin mi quan h gia nhng ngi sn xut hng ha

Tin : loi hng ha c bit m hnh thi t nhin ca n dn gn lin vi hnh thi ngang gi trong x hi, s tr thnh hng ha - tinhay lm chc nng l tin, chc nng x hi ring bit ca n v do , c quyn x hi ca n l ng vai tr vt ngang gi ph bin trong gii hng ha C. Mc (t bn,quynI, tp 1,tr135-136)

III.2) Cc chc nng ca tin2.a. Thc o gi tr -Tin dng o lng v biu hin gi tr ca cc hng ho khc. Ch cn mt lng tin tng tng, khng cn phi c tin mt - Gi tr hng ha biu hin bng mt lng tin nht nh gi l gi c hng ha. Hay, gi c ca HH l hnh thc biu hin bng tin ca gi tr hng ha

Gi c ca hng ha chu nh hng ca cc nhn t sau y:Gi tr ca hng ha quyt nhGi tr ca tinQuan h cung cu v hng ha - n v o lng tin t v cc phn chia nh ca n gi l tiu chun gi c

2.b. Phng tin lu thng - Tin lm mi gii trong trao i hng ho + Khi tin cha xut hin: H - H + khi tin xut hin: H - T - H - Khi tin lm phng tin lu thng i hi phi c tin mt trn thc t (vng thoi, bc nn, tin c, tin giy, tin tn dung...)

- Cc loi tin: +Vi chc nng l phng tin lu thng, lc u tin xut hin trc tip di hnh thc vng thoi, bc nn +tin c +tin giy.

2.c. Phng tin ct gi-Tin c rt khi lu thng v ct gi li khi cn th em ra mua hng - Cc hnh thc ct tr + ct du + gi ngn hng -. Ch c tin vng, tin bc, cc ca ci bng vng bc c gi tr mi thc hin c chc nng ny.

2.d. Phng tin thanh ton - Kinh t hng ho pht trin n mt trnh no tt yu s ny sinh vic mua bn chu : - Nhim v : * Tr tin mua hng chu * Tr n, * Np thu.. .

- Xut hin mt loi tin mi : tin tn dng, hnh thc ch yu ca tin tn dng l giy bc ngn hng.Tin tn dng pht hnh t chc nng phng tin thanh ton ca tin. - Khi tin tn dng pht trin th chc nng phng tin thanh ton ca tin cng m rng v cc hnh thc ca tin cng phat trin.V d nh hin nay trn th gii xut hin tin in t

2. e. Tin t th gii: Khi trao i vt khi bin gii quc gia hnh thnh quan h trao i gia cc nc,tin lm chc nng tin t th gii:-Thc hin chc nng ny tin lm nhim v: * Phng tin mua hng. * phng tin thanh ton quc t * tn dng quc t *di chuyn ca ci t nc ny sang nc khc. - Tin phi l vng

3.Quy lut lu thng tin t v lm pht3.1. Quy lut lu thng tin tQuy lut lu thng tin t l qui lut qui nh s lng tin cn thit cho lu thng hng ho mi thi k nht nh.-Khi tin mi ch thc hin chc nng l phng tin lu thng, th s lng tin cn thit cho lu thng c tnh theo cng thc:

Trong : M: l lng tin cn thit cho lu thng P: l mc gi c Q: l khi lng hng ho em ra lu thng V: l s vng lun chuyn trung bnh ca mt n v tin t.

Khi tin thc hin c chc nng phng tin thanh ton th s lng tin cn thit cho lu thng c xc nh nh sau:

3.2. Lm pht: - Khi s lng tin giy a vo lu thng vt qu s lng tin vng hay bc cn thit cho lu thng m tin giy l i biu th s dn n hin tng lm pht - Biu hin ca lm pht l mc gi chung ca ton b nn kinh t tng ln

- Cch tnh lm pht: bng ch s tng gi hng tiu dng:

- CPI gi hng tiu dng nm nghin cu- CPI-1 gi hng tiu dng nm, trc nm nghin cu- Gp t l lm pht

-Phn loi lm pht:+ lm pht va phi: lm pht di 10% 1 nm+ lm pht phi m: lm pht 2 con s 1 nm+ Siu lm pht : lm pht 3(4) con s 1 nm

- Nguyn nhn ca lm pht + Cu ko: Cu tng nhanh, SX khng tng kp + Chi ph y: do tng gi cc sn phm u vo v cc sn phm s khai, nh tng gi du + Lm pht tin t: khi nn kinh t bng n lng tin a vo lu thng nhiu gy ra lm pht

-Tc hi ca lm pht+i vi lm pht khng d tnh trc:->Phn phi li thu nhp v ca ci->Lm cho nn kinh t kh hch ton + i vi lm pht d tnh trc:khng ai b thit v khng ai c li v tin lng v gi c tng ln cng mt tc

-Khc phc lm pht: Gim lng tin trong lu thng bng cch: * Gim chi tiu * Tng li xut ngn hng * Pht hnh tri phiu, cng tri ca chnh ph * pht trin sn xut,tng lng hng trong lu thng

IV.QUY LUT GI TR, CNH TRANH V CUNG CU IV.1. Quy lut gi trIV.1.1 Ni dung quy lut gi tr: Sn xut v trao i hng ho phi da trn c s gi tr ca n, tc trn c s hao ph lao ng x hi cn thit.

c th: + Trong sn xut: * Khi lng sn phm m nhng ngi SX to ra phi ph hp nhu cu c kh nng thanh ton ca XH * hao ph lao ng c bit ph hp vi hao ph lao ng x hi cn thit + Cn trong trao i: phi thc hin theo nguyn tc ngang gi:

Ngang gi :Gi c vn ng ln xung xoay quanh gi tr. iu c ngha l do tc ng ca quan h cung cu v hng ha trn th trng lm cho gi c tng ni , tng lc,tng mt hng c th (ln hn, nh hn, hoc bng), gi tr ca n.Nhng trong mt thi gian nht nh, xt trn gc c ton b nn kinh t th: Tng ca gi c = tng ca gi tr.

IV.1.2. Tc dng ca quy lut gi tr - iu tit sn xut v lu thng hng ho:+ iu tit SX: phn phi TLSX v SL vo cc ngnh ,vng khc nhau T pht:Thng qua s ln xung ca gi c

+ iu tit lu thng: Phn phi ngun hng ho t ni c gi c thp n ni c gi c cao, ->iu tit t pht ->Thng qua s ln xung ca gi c

- Kch thch ci tin k thut, hp l ho sn xut, tng nng sut lao ng, h gi thnh sn phm: Ngi SX c: hao ph lao ng c bit< hao ph LXH CT-> GIU -> mun vy phi ci tin k thut, ci tin t chc ,qun l , nng cao NSL h gi thnh sn phm Tng ngi v li ch ca mnh m tm cch ci tin k thut s thc y LLSX ca XH pht trin

- Phn ho nhng ngi sn xut hng ho thnh giu, ngho: +ngi no c gi tr c bit nh hn gi tr x hi c li tr nn giu c + ngi no c gi tr c bit ln hn gi tr x hi s bt li tr nn ngho kh

Y/C ca quy lut gi tr l y/c khch quan nghim ngt cho mi ngi , mi t chc SX KDm bo cng bng bnh ng cho nhng ngi SX

IV.2. Cnh tranh v quan h cung cu: IV.2.1. Cnh tranh a) khi nim: L s ganh ua gia cc ch th tham gia SX kinh doanh vi nhau nhm ginh nhng iu kin thun li trong SX-kinh doanh tiu th hng ha dch v thu c nhiu li cho mnh

b) cc loi cnh tranh: - Gia ngi sn xut vi ngi tiu dng - Gia ngi sn xut vi ngi sn xut * Trong cng mt ngnh * Khc ngnh

c) Cc hnh thc cnh tranh: * Cnh tranh gi c: Ci tin k thut,tng nng sut lao ng nng cao cht lng,gim chi phhng ha * Cnh tranh phi gi:Qung co

d) vai tr ca cnh tranh: Tc ng hai mt * Tch cc: Buc nhng ngi SX kinh doanh phi thng xuyn ci tin k thut,p dng phng php cng ngh mi, t chc qun l c hiu qu. * Tiu cc: Cnh tranh lm xut hin v pht trin cc hnh thc la o,u c, lm hng gi, trn thu, n cp bn quyn

IV.2.2. Quan h cung cu v gi c hng ho: a)Khi nim: - Cu: l khi lng hng ha dch v m ngi tiu dng mua trong mt thi k tng ng vi gi c, thu nhp v cc bin s kinh t khc - Cung: l khi lng hng ha dch v m cc ch th kinh t em bn trn th trng trong mt thi k nht nh tng ng vi mc gi c, kh nng SX chi ph SX xc nh.

b)Cc nhn t nh hng n cung v cu: + Cc nhn t nh hng n cu: thu nhp, sc mua ca tin, gi c hng ha, li sut,th hiu ca ngi tiu dng + Cc nhn t nh hng n cung: S lng ,cht lng cc ngun lc,cc yu t SX c s dng,nng sut lao ng,v chi ph SX

c) Mi quan h cung , cu+ Cung quyt nh cu: SX quyt nh tiu dng v s lng,cht lng ,c cu,chng loi.+ Cu tc ng n cung: Nu khng c tiu dng cng khng c SX ,tiu dng t sx khng pht trinTc ng ca cung, cu n sn lng ca nn kinh t * Tng cung sn lng tng * Tng cu sn lng tng

Tc ng ca cung v cu lm cho gi c vn ng xoay quanh gi tr hng ha Khi cung = cu, th gi c = gi trKhi cung > cu, th gi c < gi trKhi cung < cu, th gi c > gi trng thi, gi c cng c tc ng ti cung v cu.

V. TH TRNG: V.1. Th trng : V.1.1 Khi nim, phn loi: a - Khi nim: Th trng l tng ha cc mi quan h mua bn trong x hi c hnh thnh do nhng iu kin lch s ,kinh t -x hi nht nh

b - Phn loi: - Phn loi theo cng dng ca sp: -> Th trng vn -> Th trng TLSX, -> Th trng SL -> Th trng hng ha dch v

- Phn loi theo th lc th trng: * th trng cnh tranh hon ho * th trng c quyn * th trng c quyn nhm * th trng cnh tranh mang tnh Q

- Phn theo quy m v phm vi cc quan h KT: * th trng a phng * th trng khu vc * th trng dn tc * th trng quc t

V.2. Chc nng ca th trng:* Thc hin gi tr hng ha* Thng tin cho ngi SX v ngi tiu dng* Kch thch SX v tiu dng