Bài 1: Tìm hiểu về phần mềm miễn phí và phần mềm tự do, nguồn mở

Bài 1:Tìm hiểu về phần mềm miễn phí và

phần mềm tự do, nguồn mở

Giới thiệu phần mềm miễn phíGiới thiệu phần mềm nguồn mởCác loại giấy phép phần mềm nguồn mởPhân loại ứng dụng cho các doanh nghiệp vừavà nhỏGiới thiệu hệ điều hành nguồn mở

Mục tiêu bài học

Giới thiệu phần mềm miễn phíGiới thiệu phần mềm nguồn mởCác loại giấy phép phần mềm nguồn mởPhân loại ứng dụng cho các doanh nghiệp vừavà nhỏGiới thiệu hệ điều hành nguồn mở

Bài 1 - Tìm hiểu về phần mềm miễn phí và phần mềm tự do, mã nguồn mở 2

Phần mềm & Doanh nghiệp SME

Phần mềm đã ra đời nhiều thập kỷ, giúp cho cácdoanh nghiệp lớn quản lý được các dữ liệu tàichính, nhân sự, khách hàng…

Tuy nhiên những hệ thống dành cho các doanhnghiệp lớn đó nằm ngoài khả năng chi trả củacác doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME)..

GIẢI PHÁP CỦA NGÀNH PHẦN MỀM CHO VẤNĐỀ NÀY LÀ GÌ?

Phần mềm đã ra đời nhiều thập kỷ, giúp cho cácdoanh nghiệp lớn quản lý được các dữ liệu tàichính, nhân sự, khách hàng…

Tuy nhiên những hệ thống dành cho các doanhnghiệp lớn đó nằm ngoài khả năng chi trả củacác doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME)..

GIẢI PHÁP CỦA NGÀNH PHẦN MỀM CHO VẤNĐỀ NÀY LÀ GÌ?


Có hai hình thức dùng phần mềm chi phí thấpPhần mềm tự do, mã nguồn mở (LibreSoftware, Open Source Software)

Sử dụng, sao chép, phân phối và/hoặc sửa đổi tự doMột số được cung cấp mã nguồn.Tuân thủ theo các giấy phép gốc của phần mềm đó

Phần mềm dạng dịch vụ miễn phíSử dụng miễn phí theo tài khoản.Chủ yếu đáp ứng nhu cầu phần mềm chạy trên nền webXuất phát điểm từ trào lưu Phần mềm như là dịch vụ (SaaS-Software as a Service)

Các hình thức phần mềmchi phí thấp cho doanh nghiệp

Có hai hình thức dùng phần mềm chi phí thấpPhần mềm tự do, mã nguồn mở (LibreSoftware, Open Source Software)

Sử dụng, sao chép, phân phối và/hoặc sửa đổi tự doMột số được cung cấp mã nguồn.Tuân thủ theo các giấy phép gốc của phần mềm đó

Phần mềm dạng dịch vụ miễn phíSử dụng miễn phí theo tài khoản.Chủ yếu đáp ứng nhu cầu phần mềm chạy trên nền webXuất phát điểm từ trào lưu Phần mềm như là dịch vụ (SaaS-Software as a Service)



Lịch sử của các hình thứcphần mềm tự do và mã nguồn mở

Free SoftwareDefinition

(1986)FOSS

(1998)

1 tháng


Open SourceSoftwareDefinition

(1998)

FLOSS(2001)

Phân biệtPhần mềm tự do và mã nguồn mở

Free software (hay Libre software)Có thể có hoặc không có mã nguồnMang nghĩa tự do (không hẳn miễn phí), được sử dụng, saochép, phân phối, sửa đổi (nếu có mã nguồn)

Open source softwareCó mã nguồn, được sử dụng, sao chép, phân phối, sửa đổi theoquy định trong giấy phépMang nghĩa nhóm nhiều người có thể cùng nhau phát triển dựatrên mã nguồn được cung cấp

FOSS (Free and open-source software)Vừa là free software lẫn open source software

FLOSS (Free/libre/open-source software)Giống như FOSS, chỉ là tên làm rõ nghĩa Libre-tự do

Free software (hay Libre software)Có thể có hoặc không có mã nguồnMang nghĩa tự do (không hẳn miễn phí), được sử dụng, saochép, phân phối, sửa đổi (nếu có mã nguồn)

Open source softwareCó mã nguồn, được sử dụng, sao chép, phân phối, sửa đổi theoquy định trong giấy phépMang nghĩa nhóm nhiều người có thể cùng nhau phát triển dựatrên mã nguồn được cung cấp

FOSS (Free and open-source software)Vừa là free software lẫn open source software

FLOSS (Free/libre/open-source software)Giống như FOSS, chỉ là tên làm rõ nghĩa Libre-tự do


Phần tiếp theo đi sâu tìm hiểu Mã nguồn mở,tương tự SV tự tìm hiểu thêm về Free Softwarevà FOSS/FLOSS.

Open Source Software (OSS) là dạng phần mềmđược phân phối miễn phí, với đầy đủ mãnguồn.

Bạn có thể thay đổi mã nguồn và phân phốilại, với điều kiện đáp ứng các quy định tronggiấy phép ban đầu của phần mềm đó.

Giới thiệu phần mềm mã nguồn mở

Phần tiếp theo đi sâu tìm hiểu Mã nguồn mở,tương tự SV tự tìm hiểu thêm về Free Softwarevà FOSS/FLOSS.

Open Source Software (OSS) là dạng phần mềmđược phân phối miễn phí, với đầy đủ mãnguồn.

Bạn có thể thay đổi mã nguồn và phân phốilại, với điều kiện đáp ứng các quy định tronggiấy phép ban đầu của phần mềm đó.


So sánh giữa Phần mềm mã nguồn mở vàPhần mềm thương mại (1)

Phần mềm thương mại Phần mềm mã nguồn mở

Được coi là… - Một sản phẩm- Tài sản trí tuệ

- Một dịch vụ- Sự thể hiện kỹ thuật

Lập trình viên… Được phân công làm cácphần của dự án

Chọn phần nào của dự án họmuốn tham gia


Cài đặt thêm trên các máykhác mà không trả tiền…

Là vi phạm bản quyền Là giúp mang lại giá trị hơn nữanhờ hiệu ứng mở rộng mạnglưới

Bảo mật được đảm bảonhờ…

Không ai bên ngoài biếtđược cơ chế làm việc bêntrong phần mềm

Ai cũng có thể phát hiện lỗi vàđề xuất giải pháp xử lý (lâu dàiphần mềm sẽ ít lỗi dần)

So sánh giữa Phần mềm mã nguồn mở vàPhần mềm thương mại (2)

Phần mềm thương mại Phần mềm mã nguồn mở

Thông điệp marketing Bạn không cần hiểu cáchphần mềm làm việc bên trong(như hộp đen), chỉ cần sửdụng

Bạn cần hiểu cơ sở về hệ thống

Yêu cầu về phần cứng Chạy tốt hơn trên máy tínhmới, cấu hình mạnh và đắthơn

Vẫn chạy ngon trên máy tính cũvà giá rẻ hơn


Chạy tốt hơn trên máy tínhmới, cấu hình mạnh và đắthơn

Vẫn chạy ngon trên máy tính cũvà giá rẻ hơn

Các chương trình là… Các hệ thống lớn, nguyênkhối, đa mục đích với mongmuốn cung cấp mọi thứ chotất cả mọi người

Các đơn vị nhỏ, đơn mục đíchcó thể móc nối với nhau để xâydựng hệ thống tùy biến đápứng chính xác mong muốn củabạn

Lợi nhuận đem lại nhờ… - Bán các phiên bản mới hơncủa phần mềm.- Hỗ trợ kỹ thuật

- Bán các dịch vụ đi kèm hay tiếtgiảm chi phí của các nghiệp vụlõi- Hỗ trợ kỹ thuật

1. Giảm chi phí2. Có thể thay đổi phần mềm để đáp ứng yêu cầu

riêng

Ưu điểm

1. Giảm chi phí2. Có thể thay đổi phần mềm để đáp ứng yêu cầu

riêng


1. Không có sự hỗ trợ kỹ thuật một cách chínhthức, ít tài liệu, giao diện không được chămchút nhiều.

2. Tính cam kết duy trì sự phát triển thấp do phầnlớn OSS không có đơn vị chủ quản.

3. Khó kiểm soát phiên bản và sự thay đổi mãnguồn.

4. Phải tuân thủ theo các yêu cầu trong giấy phép

Nhược điểm

1. Không có sự hỗ trợ kỹ thuật một cách chínhthức, ít tài liệu, giao diện không được chămchút nhiều.

2. Tính cam kết duy trì sự phát triển thấp do phầnlớn OSS không có đơn vị chủ quản.

3. Khó kiểm soát phiên bản và sự thay đổi mãnguồn.

4. Phải tuân thủ theo các yêu cầu trong giấy phép


Open Source Initiative (OSI) là tổ chức phi lợi nhuận đềxướng khái niệm nguồn mở.OSI quản lý “The Open Source Definition” (định nghĩa vềnguồn mở) nhằm xác định chính xác khái niệm về nguồnmở (http://opensource.org/docs/definition.php)

Phần mềm mã nguồn mở đơn giản là phần mềm dùngloại giấy phép đáp ứng Định nghĩa về nguồn mở trên.Một số giấy phép mã nguồn mở phổ biến:

Gnu General Public License (GPL)Gnu Lesser General Public License (LGPL)Mozilla Public License (MPL)Apache Software LicenseApple Public Source LicenseArtistic LicenseBSD License

Các loại giấy phép mã nguồn mở (1)

Open Source Initiative (OSI) là tổ chức phi lợi nhuận đềxướng khái niệm nguồn mở.OSI quản lý “The Open Source Definition” (định nghĩa vềnguồn mở) nhằm xác định chính xác khái niệm về nguồnmở (http://opensource.org/docs/definition.php)

Phần mềm mã nguồn mở đơn giản là phần mềm dùngloại giấy phép đáp ứng Định nghĩa về nguồn mở trên.Một số giấy phép mã nguồn mở phổ biến:

Gnu General Public License (GPL)Gnu Lesser General Public License (LGPL)Mozilla Public License (MPL)Apache Software LicenseApple Public Source LicenseArtistic LicenseBSD License


Cơ bản các giấy phép đều cho phép tự do sử dụng, phân phối, sửađổi.Nguồn mở không có nghĩa là trở thành của công. Tác giả vẫn làngười nắm giữ bản quyền và không bị khước từ bất cứ quyền nào.Họ cho phép sử dụng với những giới hạn riêng, ví dụ: phải giữ têntác giả ở nhưng phiên bản kế thừa.Người giữ bản quyền gốc có thể cung cấp phần mềm theo cả giấyphép nguồn mở và giấy phép thương mại với các điều khoản khácnhau.Phần mềm nguồn mở đôi khi cũng phải trả phí bản quyềnVới đối tượng cá nhân thì không có nhiều sự khác biệt giữa các loạigiấy phép.

Các loại giấy phép mã nguồn mở (2)

Cơ bản các giấy phép đều cho phép tự do sử dụng, phân phối, sửađổi.Nguồn mở không có nghĩa là trở thành của công. Tác giả vẫn làngười nắm giữ bản quyền và không bị khước từ bất cứ quyền nào.Họ cho phép sử dụng với những giới hạn riêng, ví dụ: phải giữ têntác giả ở nhưng phiên bản kế thừa.Người giữ bản quyền gốc có thể cung cấp phần mềm theo cả giấyphép nguồn mở và giấy phép thương mại với các điều khoản khácnhau.Phần mềm nguồn mở đôi khi cũng phải trả phí bản quyềnVới đối tượng cá nhân thì không có nhiều sự khác biệt giữa các loạigiấy phép.


Phân loại một số phần mềm mã nguồn mở

Hệ điều hành (Linux, Ubuntu…)Phần mềm hạ tầng mạng, server (Apache,Samba, OpenSSL…)Phần mềm văn phòng (Open Office, GIMP…)Phần mềm nghiệp vụ:

CRM – quản lý quan hệ khách hàngCalendar/Schedule – quản lý lịch biểuQuản lý tài liệuQuản lý tài chính, kế toánQuản lý nguồn lực, dự án

Hệ điều hành (Linux, Ubuntu…)Phần mềm hạ tầng mạng, server (Apache,Samba, OpenSSL…)Phần mềm văn phòng (Open Office, GIMP…)Phần mềm nghiệp vụ:

CRM – quản lý quan hệ khách hàngCalendar/Schedule – quản lý lịch biểuQuản lý tài liệuQuản lý tài chính, kế toánQuản lý nguồn lực, dự án


Xem infographic ở một số khía cạnh của mãnguồn mở:

Mã nguồn mở trên nền web: opensourceweb.jpgSự chấp nhận đối với mã nguồn mở: The CorporateAdoption Of Open Source Software.jpg

OSS có an toàn không?OSS có tin cậy không?OSS có dễ cài đặt và sử dụng?Ai trả tiền cho OSS?Tại sao nên sử dụng OSS?

Thảo luận mở

Xem infographic ở một số khía cạnh của mãnguồn mở:

Mã nguồn mở trên nền web: opensourceweb.jpgSự chấp nhận đối với mã nguồn mở: The CorporateAdoption Of Open Source Software.jpg

OSS có an toàn không?OSS có tin cậy không?OSS có dễ cài đặt và sử dụng?Ai trả tiền cho OSS?Tại sao nên sử dụng OSS?



Bên cạnh phần mềm tự do và mã nguồn mở, xuhướng hiện tại cung cấp phần mềm dướidạng dịch vụ.

Chuyển từ “mua” sang “thuê” phần mềm.

Hay cung cấp miễn phí với tính năng tối thiểu,trả phí với tính năng mở rộng - Freemium

Dùng bao nhiêu trả tiền bấy nhiêu.

Giới thiệu phần mềm dịch vụ

Bên cạnh phần mềm tự do và mã nguồn mở, xuhướng hiện tại cung cấp phần mềm dướidạng dịch vụ.

Chuyển từ “mua” sang “thuê” phần mềm.

Hay cung cấp miễn phí với tính năng tối thiểu,trả phí với tính năng mở rộng - Freemium

Dùng bao nhiêu trả tiền bấy nhiêu.


SaaS

SaaS – Software as a ServiceDữ liệu được lưu trữ trên “mây” (Internet)Truy cập phần mềm qua web browser


Truy cập được từ bất cứ đâu, bất cứ thời điểmnàoChi phí thường rẻ hơn mua phần mềm dạng sảnphẩm (không phải trả tiền cho những tính năngkhông dùng)Không cần sắm, cài đặt, bảo trì, hệ thống haymáy chủ. Đơn giản chỉ cần có thiết bị truy cậpđược và Internet.Không phụ thuộc nền tảng (platform)

Lợi ích

Truy cập được từ bất cứ đâu, bất cứ thời điểmnàoChi phí thường rẻ hơn mua phần mềm dạng sảnphẩm (không phải trả tiền cho những tính năngkhông dùng)Không cần sắm, cài đặt, bảo trì, hệ thống haymáy chủ. Đơn giản chỉ cần có thiết bị truy cậpđược và Internet.Không phụ thuộc nền tảng (platform)


Kết nối Internet và tốc độ đường truyềnKhó tùy biến để đáp ứng nhu cầu đặc thù củadoanh nghiệpRủi ro về bảo mật thông tinLệ thuộc vào nhà cung cấp dịch vụ

Nhược điểm

Kết nối Internet và tốc độ đường truyềnKhó tùy biến để đáp ứng nhu cầu đặc thù củadoanh nghiệpRủi ro về bảo mật thông tinLệ thuộc vào nhà cung cấp dịch vụ


Trong những ngày làm việc hơn 10 tiếng cho một khách hàng ở thành phốSydney của Úc, xa đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. Vào một ngày chiều thứbảy, tôi ngồi quán cafe Starbucks ở đường Park Street, hoàn thành hợp đồngtrị giá 342.000USD cho công ty của mình, Stelligent. Trước khi trở về kháchsạn gần Hype Park, tôi rà soát lại sổ sách tài chính, kiểm tra hòm thưvoicemail từ một website, lên lịch một cuộc hẹn trên Google calendar, rà soátlịch công ciệc của công ty trên Harvest và tắt một máy ảo trên Amazon WebServices chúng tôi đang sử dụng cho một dự án. Mọi thứ giờ đều trực tuyếnvà hoạt động trơn tru. Tôi ngồi xuống và tự nghĩ: "Thời trở về nhà lúc quánửa đêm từ Northen Virginia đã qua rồi, giờ mình đang điều hành doanhnghiệp triệu đô từ Starbucks! Thật là phấn khích!


Trong những ngày làm việc hơn 10 tiếng cho một khách hàng ở thành phốSydney của Úc, xa đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. Vào một ngày chiều thứbảy, tôi ngồi quán cafe Starbucks ở đường Park Street, hoàn thành hợp đồngtrị giá 342.000USD cho công ty của mình, Stelligent. Trước khi trở về kháchsạn gần Hype Park, tôi rà soát lại sổ sách tài chính, kiểm tra hòm thưvoicemail từ một website, lên lịch một cuộc hẹn trên Google calendar, rà soátlịch công ciệc của công ty trên Harvest và tắt một máy ảo trên Amazon WebServices chúng tôi đang sử dụng cho một dự án. Mọi thứ giờ đều trực tuyếnvà hoạt động trơn tru. Tôi ngồi xuống và tự nghĩ: "Thời trở về nhà lúc quánửa đêm từ Northen Virginia đã qua rồi, giờ mình đang điều hành doanhnghiệp triệu đô từ Starbucks! Thật là phấn khích!

Paul M.Duvall - Giám đốcStelligent, công ty có trụsở ở Washington DC và làchuyên gia hàng đầu vềcác giải pháp điện toánđám mây.

Hai loại phần mềm chi phí thấp cho doanhnghiệp SME:

Phần mềm tự do và mã nguồn mởPhần mềm dạng dịch vụ SaaS

Phần mềm tự do tập trung vào tính tự do trongviệc sử dụng, sao chép, phân phối và điều chỉnhPhần mềm mã nguồn mở tập trung vào tính mãcủa mã nguồn để thu hút sự đóng góp pháttriển từ cộng đồng.Có nhiều loại giấy phép phần mềm khác nhau

Tổng kết bài học

Hai loại phần mềm chi phí thấp cho doanhnghiệp SME:

Phần mềm tự do và mã nguồn mởPhần mềm dạng dịch vụ SaaS

Phần mềm tự do tập trung vào tính tự do trongviệc sử dụng, sao chép, phân phối và điều chỉnhPhần mềm mã nguồn mở tập trung vào tính mãcủa mã nguồn để thu hút sự đóng góp pháttriển từ cộng đồng.Có nhiều loại giấy phép phần mềm khác nhau


Tổng kết bài học

Xu hướng phần mềm hiện đại được cung cấpdưới dạng dịch vụ thay vì sản phẩm.SaaS hay công nghệ cloud là nền tảng kiến trúcđể xây dựng và cung cấp phần mềm dưới dạngdịch vụ.Phần mềm dịch vụ thường rẻ, không lo cài đặt,bảo trì, nâng cấp.Phần mềm dịch vụ thay đổi hoàn toàn cách thứclàm việc của các doanh nghiệp ngày nay.

Xu hướng phần mềm hiện đại được cung cấpdưới dạng dịch vụ thay vì sản phẩm.SaaS hay công nghệ cloud là nền tảng kiến trúcđể xây dựng và cung cấp phần mềm dưới dạngdịch vụ.Phần mềm dịch vụ thường rẻ, không lo cài đặt,bảo trì, nâng cấp.Phần mềm dịch vụ thay đổi hoàn toàn cách thứclàm việc của các doanh nghiệp ngày nay.


Bài tập về nhà

Sinh viên về tự tìm hiểu về hệ điều hành Ubuntutrên Internet để phục vụ cho việc thực hành ởbuổi thực hành tới.Nội dung cần tìm hiểu bao gồm:

Cách thức cài đặt UbuntuSử dụng Ubuntu căn bảnCài đặt các ứng dụng trên Ubuntu

Sinh viên về tự tìm hiểu về hệ điều hành Ubuntutrên Internet để phục vụ cho việc thực hành ởbuổi thực hành tới.Nội dung cần tìm hiểu bao gồm:

Cách thức cài đặt UbuntuSử dụng Ubuntu căn bảnCài đặt các ứng dụng trên Ubuntu


Documents

Bài 1: Tìm hiểu về phần mềm miễn phí và phần mềm tự do, nguồn mở