Embed Size (px)
Citation preview
BAHAGIAN 1
GARIS PANDUAN PEMERIKSAAN DAN PENGENDALIAN KESIHATAN
MURID UNTUK ANGGOTA PASUKAN KESIHATAN SEKOLAH
Pemerhatian Murid Secara Umum 2-3
Gaya berdiri Cara berjalan Kebersihan diri Ekspresi muka Tingkah laku
Status Pemakanan 4-5
Berat badan - Obesiti - Berlebihan - Susut
Pemeriksaan Kepala Dan Kulit Kepala 5-9
Kebersihan dan keadaan rambut Rambut rapuh Kelemumur Kutu kepala Kurap (Tinea Capitis) Psioriasis Alopecia
Muka 10-12
Pucat Jerawat Tompokan putih
Mata Dan Ujian Penglihatan 13-20
Mata normal Juling Ptosis Exopthalmus Mata merah Ketumbit Chalazion Pucat konjuntiva Jaundis Edema kelopak mata Kecederaan mata
Garis Panduan Perkhidmatan Kesihatan Di Sekolah Untuk Anggota Pasukan
Kesihatan Sekolah
UNIT1
UNIT2
UNIT3
UNIT4
UNIT5
UNIT PERKARA MUKA SURAT
UNIT6
UNIT7
UNIT9
UNIT8
UNIT10
UNIT11
UNIT12
Hidung, Mulut Dan Tekak 21-25
Hidung Lelehan hidung Hidung berdarah
Mulut Bibir sumbing Angular Stomatitis Ulser Gigi
Tekak Tonsil normal Tonsil bengkak
Lidah Smooth Tongue (lidah licin) Lyanosis (lidah biru) Thrush (Keputihan lidah)
Telinga Dan Ujian Pendengaran 26-28
Kecacatan cuping Lelehan telinga Jangkitan telinga Telinga berdarah Impacted wax (seruman telinga padat) Saringan pendengaran
Leher 29-30
Leher Goiter (Pembengkakan kelenjar tiroid) Tortikolis Bengkak kelenjar limfa Webbing neck
Tangan Dan Lengan 31-32
Bentuk Kuku - Spoon nail/ Koilonychia - Kuku rapuh - Clubbing
Scabies (Kudis Buta) Lengan Kecacatan jari
Dada 33-34
Bentuk dada tidak normal Masalah jantung
Abdomen 35 Scapoid Abdomen Distended Abdomen
Otot Rangka 36
Kecatatan anggota Tulang belakang
Genitalia 37-41
Precocious puberty (Kematangan awal) Scrotum - Hydrocele
- Hernia
Testes - Undescended testes - Orchitis/ Orchiditis
Penis (Zakar) - Normal penis - Phimosis - Hypospadias - Penile/ Vaginal Discaj - Ambigious Genitalia
Kaki 42-44 Kebersihan kaki Kurap air Ingrowing toe nail (Kuku cengkam / cagu) Kecacatan kaki
Kulit 45-51
Kebersihan kulit Scabies (Kudis buta) Impetigo Ekzema Bisul Parut Tinea (Kurap) Pytiriasis Vesicolor (Panau) Ketuat Moluscum Contangiousum
Penderaan 52-53 Penderaan fizikal Penderaan emosi Penderaan seksual Pengabaian Kanak-kanak (Child Neglect)
Kesihatan Tingkahlaku 54 Tingkahlaku berisiko - Merokok/ dadah/ arak/ gam
- Buli - Conduct Disorder
Kesihatan Seksual
Kesihatan Mental - Kemurungan - Keresahan (Anxiety)
UNIT13
UNIT16
UNIT17
UNIT14
UNIT15
PRAKATA
Timbalan Ketua Pengarah Kesihatan (Kesihatan Awam)
Perkhidmatan Kesihatan Sekolah adalah satu adalah satu perkhidmatan yang diberikan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia kepada murid-murid yang berada di sekolah bagi memasti kan penjagaan kesihatan yang opti ma melalui promosi kesihatan pencegahan penyakit, rawatan dan rujukan. Perkhidmatan kesihatan telah dimulakan di Negara ini pada tahun 1967 dan mulai 1975 Pasukan-Pasukan Kesihatan Sekolah ditubuhkan bagi membolehkan lawatan dibuat ke sekolah-sekolah rendah dan menengah di seluruh Malaysia.
Saya melihat usaha menerbitkan Buku Garis Panduan Perkhidmatan Kesihatan sekolah adalah sebagai satu usaha bagi meningkatkan kualiti perkhidmatan yang diberikan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia kepada murid sekolah secara sistemati k. Buku Garis Panduan ini dapat membantu Pegawai Perubatan dan anggota kesihatan Pasukan Kesihatan Sekolah mengesan masalah-masalah kesihatan yang boleh menghalang pencapaian akademik sekolah dan seterusnya membuat rujukan awal . Walaupun perkhidmatan diberikan di luar premis Kementerian Kesihatan, seti ap anggota yang berkhidmat dalam Pasukan Kesihatan Sekolah perlu memberikan perkhidmatan yang holisti k dan berkualiti . Oleh itu seti ap anggota perlu merujuk kepada Buku Garis Panduan Perkhidmatan Kesihatan sekolah ini bagi memasti kan seti ap murid mendapat perkhidmatan yang opti ma mengikut umur mereka.
Saya berharap penggunaan garis panduan ini dapat membantu Pasukan Kesihatan Sekolah dari segi perancangan, pelaksanaan dan pemantauan perkhidmatan kesihatan sekolah dengan lebih efi sen dan efekti f.
Selamat Maju Jaya
Selamat Maju Jaya
Datuk Dr Lokman Hakim bin SulaimanTimbalan Ketua Pengarah Kesihatan (Kesihatan Awam)Kementerian Kesihatan Malaysia
Pengarah Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga
Seti nggi-ti nggi kesyukuran ke hadrat Allah SWT kerana dengan izin-Nya, Buku Garis Panduan Perkhidmatan Kesihatan Sekolah berjaya diterbitkan. Buku Garis Panduan Perkhidmatan Kesihatan Sekolah ini memperjelas kaedah pemeriksaan dan ti ndakan rawatan keatas murid-murid sekolah oleh anggota dalam Perkhidmatan Kesihatan Sekolah serta proses kerja piawai yang ditetapkan dalam Perkhidmatan Kesihatan Sekolah.
Selaras dengan perkembangan terkini bidang perubatan Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, Kementerian Kesihatan Malaysia mengambil inisati f untuk mengeluarkan buku garis panduan . Buku garis panduan boleh dijadikan sebagai bahan rujukan apabila seseorang pegawai bertukar masuk ke dalam Pasukan Kesihatan Sekolah. Adalah diharapkan dengan adanya Buku Garis Panduan Perkhidmatan Kesihatan Sekolah ini, anggota Kesihatan Pasukan Kesihatan Sekolah dapat menjalankan kerja dengan lebih sistemati k dan berkesan.
Penyediaan buku garis panduan ini adalah hasil dari usaha gigih dan kerjasama yang erat dari kalangan Ketua Penolong Pengarah Kanan,Pakar Perubatan Keluarga, Pegawai Perubatan Kesihatan Sekolah, Penolong Pegawai Perubatan dan anggota kejururawatan yang berpengalaman dari Kementerian Kesihatan Malaysia.
Usaha ini amat dihargai dan saya ingin merakamkan seti nggi-ti nggi tahniah kepada semua yang terlibat dalam menghasilkan buku garis panduan ini. Adalah diharapkan agar buku ini dapat membantu kepada Pegawai Perubatan dan anggota Pasukan Kesihatan Sekolah ke arah peningkatan mutu perkhidmatan dan seterusnya meningkatkan kualiti kesihatan yang baik kepada murid- murid sekolah.
To’ Puan Dr Hajjah Safurah bt JaafarPengarahBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga
PRAKATA
1
PENDAHULUAN
Pemeriksaan kesihatan yang berkala adalah perlu bagi memastikan pelajar mempunyai status kesihatan yang optima sepanjang tempoh persekolahan. Bagi memastikan pelajar mencapai kemampuan maksima mereka perlu mempunyai kesihatan fizikal, mental, sosial dan rohani yang baik. Oleh itu buku panduan ini di bentuk bagi membantu anggota kesihatan sekolah sebagai rujukan asas dalam mengendalikan tugas hakiki.
OBJEKTIF GARIS PANDUAN PEMERIKSAAN DAN RAWATAN KESIHATAN DI SEKOLAH
1. Menyediakan satu standard garis panduan kepada semua anggota pasukan kesihatan sekolah.2. Membantu anggota pasukan kesihatan sekolah untuk menjalankan pemeriksaan fizikal terhadap
pelajar sekolah.3. Melaksanakan pemeriksaan fizikal dengan lebih terperinci dan teratur.4. Meningkatkan pengesanan awal penyakit dan membuat rujukan.5. Memudahkan latihan kepada anggota pasukan kesihatan sekolah yang baru.
CARA MENGGUNAKAN BUKU GARISPANDUAN PEMERIKSAAN DAN RAWATAN KESIHATAN DI SEKOLAH
Buku ini terdiri dari 17 UNIT yang memperincikan kaedah pengendalian kesihatan murid sekolah. Garis panduan ini perlu diguna pakai bersama-sama dengan Standard Operating Prosedur Perkhidmatan Kesihatan Sekolah.
2
UN
IT 1
: PE
ME
RH
ATIA
N M
UR
ID S
EC
AR
A U
MU
M
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
NG
ES
AN
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
1 G
aya
berd
iri
Pem
erha
tian
- C
ara
mur
id b
erd
iri
- P
aras
bah
u
- P
aras
bah
u tid
ak s
ama
Sya
ki m
urid
ad
a ke
caca
tan
tula
ng
bel
akan
g a
tau
kaki
. Ruj
uk la
mp
iran
Sar
ing
an S
kolis
is
2 C
ara
berja
lan
P
emer
hatia
n :
- K
ecac
atan
ang
got
a
- C
ara
mur
id b
erja
lan
untu
k ja
rak
3 m
eter
ke
mud
ian
pus
ing
d
an b
erja
lan
kear
ah
and
a se
mul
a.
- G
aya
ber
jala
n tid
ak n
orm
al :
Con
toh:
• ‘S
ciss
or’s
gai
t ‘(
spas
tic
par
apar
esis
):
o K
edua
-dua
kak
i lur
us
dan
kej
ang
, men
ghe
ret
kaki
ket
ika
ber
jala
n d
an
lutu
t tid
ak b
oleh
d
iben
gko
kkan
.
• ‘W
add
ling
’ (se
per
ti iti
k b
erja
lan)
:
o P
ing
gul
kel
ihat
an
seng
et k
etik
a b
erja
lan-
(hip
s til
ted
alte
rnat
ely
-co
ngen
ital h
ip
dis
loca
tion/
old
pol
io)
o M
eng
gun
akan
tong
kat
atau
ber
kaki
pal
su
- D
apat
kan
seja
rah
pen
yaki
t dar
i mur
id.
- S
ekira
nya
mur
id te
lah
/ sed
ang
di r
awat
, d
apat
kan
mak
lum
at la
njut
dan
isi d
alam
B
uku
RK
M1
- S
ekira
nya
bel
um p
erna
h m
end
apat
ra
wat
an r
ujuk
kes
ke
Peg
awai
P
erub
atan
(P
P)
3
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
NG
ES
AN
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
3 K
eber
siha
n d
iri
Per
hatik
an p
akai
an, k
asut
d
an p
enam
pila
n ke
selu
ruha
n.
- P
akai
an d
an k
asut
tid
ak te
ruru
s/
com
ot
- R
amb
ut ti
dak
teru
rus
Sya
ki d
an la
kuka
n p
emer
iksa
an b
agi
men
ges
an
- P
enya
kit b
erka
itan
keb
ersi
han
diri
se
per
ti ku
tu k
epal
a, ja
ngki
tan
caci
ng,
kud
is b
uta
dan
lain
-lan.
- K
es p
eng
abai
an
- R
ujuk
uni
t 15
seki
rany
a ad
a m
asal
ah
kulit
- R
ujuk
uni
t 16
seki
rany
a m
ensy
aki
pen
der
aan.
4 E
kspr
esi m
uka
Pem
erha
tian
E
ksp
resi
muk
a se
per
ti :
- C
eria
-
Mur
am
-
Str
es
Sya
ki p
end
eraa
n/ m
asal
ah m
enta
l/ m
asal
ah p
emb
elaj
aran
.
Dap
atka
n se
jara
h d
an ta
nda-
tand
a p
end
eraa
n.
Ruj
uk u
nit 1
6 d
an 1
7
5 Ti
ngka
h la
ku
Pem
erha
tian
- H
yper
aktif
- M
eng
asin
gka
n d
iri d
ari r
akan
- M
emp
unya
i per
ger
akan
tub
uh y
ang
tid
ak n
orm
al /t
idak
terk
awal
(in
volu
ntar
y)
4
UN
IT 2
: ST
ATU
S PE
MA
KA
NA
N
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
1.
Ting
gi te
rban
tut
Pan
dua
n m
enim
ban
g
ber
at
bad
an d
an u
kur
ting
gi
Ruj
uk
lam
pira
n R
KM
1 (p
ind
aan
2009
m/s
26)
Ruj
uk p
ada
cart
a p
ertu
mb
uhan
WH
O 2
007,
(T
ing
gi u
ntuk
um
ur)
1. J
ika
mas
alah
ber
kaita
n d
eng
an p
emak
anan
Ket
ing
gia
n p
ada
taha
p Z
- sk
or
a.
Terb
antu
t
��:
�SKO
R���
� �3
$��H
ING
GA�
��� �
3$
�
b.
Terb
antu
t ter
uk (
Z s
kor
< -
3SD
)
2. J
ika
mas
alah
tid
ak b
erka
itan
den
gan
pem
akan
an
Con
toh:
Ket
urun
an, S
ynd
rom
Mal
abso
rbtio
n (b
oleh
ber
pun
ca d
ari j
ang
kita
n ca
cing
yan
g
kron
ik),
Gro
wth
Hor
mon
e D
efic
ienc
y, C
hron
ic
Dia
rhoe
a d
an H
ypot
hyro
id.
Nas
ihat
pem
akan
an d
iber
i ole
h Ju
rura
wat
Kes
ihat
an (
JK)/
P
enol
ong
Peg
awai
Per
ubat
an
(PP
P)/
PP
Nas
ihat
kep
ada
gur
u / i
bub
apa
untu
k m
end
apat
kan
raw
atan
di
klin
ik s
ekira
nya
mas
alah
b
erte
rusa
n m
eleb
ihi s
etah
un
Ruj
uk k
epad
a P
egaw
ai S
ains
P
emak
anan
(P
SP
)
Ruj
uk P
P/ P
akar
Per
ubat
an
Kel
uarg
a (F
MS
)
2.
Ber
at b
adan
:
a.
Ob
esiti
b.
Ber
leb
ihan
c.
Sus
ut
Ruj
uk p
ada
cart
a p
ertu
mb
uhan
WH
O 2
007,
(B
MI U
ntuk
Um
ur)
1. J
ika
mas
alah
ber
kaita
n d
eng
an
pem
akan
an
B
MI
pad
a ta
hap
Z-
skor
a.
Ber
leb
ihan
Ber
at B
adan
�:�S
KOR�
��3
$�H
ING
GA�
���
3$
�
B��
/B
ESITI
��:
�SKO
R���
3$
�
C��
3US
UT��
:�S
KOR�
��
�3$
�HIN
GG
A���
�3$
�
d.
Sus
ut te
ruk
(Z
sko
r ku
rang
-3S
D)
Nas
ihat
pem
akan
an d
iber
i ole
h Ju
rura
wat
Kes
ihat
an (
JK)/
P
enol
ong
Peg
awai
Per
ubat
an
(PP
P)
Nas
ihat
kep
ada
gur
u / i
bub
apa
untu
k m
end
apat
kan
raw
atan
di
klin
ik s
ekira
nya
mas
alah
b
erte
rusa
n m
eleb
ihi 6
bul
an
Ruj
uk k
epad
a P
egaw
ai S
ains
P
emak
anan
(P
SP
)
5
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
2. J
ika
mas
alah
tid
ak b
erka
itan
den
gan
pem
akan
an
Con
toh:
Cus
hing
syn
dro
me,
Ed
ema,
Dia
bet
es, m
asal
ah k
elen
jar
Thyr
oid
, inf
eksi
(T
uber
culo
sis,
AID
S),
Kan
ser,
pen
gam
bila
n st
eroi
d d
an P
olyc
ystic
Ova
rian
Syn
dro
me.
Ruj
uk P
P/ P
akar
Per
ubat
an
Kel
uarg
a (F
MS
)
UN
IT 3
: P
EM
ER
IKS
AA
N K
EP
ALA
DA
N K
ULI
T K
EP
ALA
B
IL
PE
ME
RH
ATI
AN
K
AE
DA
H P
EN
GE
SA
NA
N
TAN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
1 K
eber
siha
n da
n ke
adaa
n ra
mbu
t
Per
hatik
an k
esel
uruh
an
ram
but
, per
ubah
an p
ada
ram
but
( w
arna
dan
teks
tur)
, ke
gug
uran
ram
but
dan
ke
adaa
n ku
lit k
epal
a
Sel
ak r
amb
ut m
urid
dan
p
erha
tikan
- K
elem
umur
- Te
lur
kutu
.
- K
udis
kep
ala
- K
urap
- P
soria
sis
• R
amb
ut k
otor
, kus
ut, b
erm
inya
k, b
usuk
d
an b
erku
tu.
• P
erub
ahan
war
na :
ram
but
put
ih/ u
ban
/ p
eran
g
• Te
kstu
r : r
apuh
ata
u ka
sar.
• K
egug
uran
ram
but
: m
enye
luru
h at
au
tom
pok
an.
• K
ead
aan
kulit
kep
ala
: kel
emum
ur a
tau
ber
kud
is
Pen
gen
dal
ian
JK:
• N
asih
at m
eng
enai
keb
ersi
han
ram
but
2 R
ambu
t rap
uh
• R
amb
ut b
eras
a ka
sar,
ker
ing
, jar
ang
, b
erw
arna
kep
eran
gan
dan
mud
ah p
utus
b
ila d
isik
at/ s
entu
h.
• D
iseb
abka
n m
asal
ah k
ekur
ang
an z
at
mak
anan
, an
emia
ata
u hy
pot
hyro
idis
m.
Pen
gen
dal
ian
JK:
• N
asih
at p
emak
anan
sei
mb
ang
d
an ti
ngg
i zat
bes
i.
•
Pem
erha
tian
keat
as ta
nda-
tand
a an
emia
/ mas
alah
Thy
roid
la
in d
an r
ujuk
Peg
awai
P
erub
atan
unt
uk p
eng
esah
an.
6
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
NG
ES
AN
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
3 K
elem
umur
Kul
it ke
pal
a ya
ng m
ati d
an k
erin
g,
men
gel
upas
sec
ara
ber
leb
ihan
mem
ben
tuk
kep
ing
an p
utih
dan
ber
min
yak.
Bol
eh
men
yeb
abka
n ke
gat
alan
.
Ruj
uk P
egaw
ai P
erub
atan
• S
apu
kep
ala
den
gan
sy
amp
u ya
ng
men
gan
dun
gi a
nti
kele
mum
ur s
eper
ti Z
inc
Pyr
ition
e at
au S
elen
ium
S
ulp
hid
e (s
elsu
n), g
osok
ku
lit k
epal
a se
lam
a 5
min
it ke
mud
ian
cuci
dan
bila
s b
ersi
h, d
ua k
ali s
emin
gg
u.
• K
elem
umur
yan
g
ber
teru
san
den
gan
gat
al
dan
kep
ing
an p
utih
yan
g
ban
yak
mun
gki
n d
iseb
abka
n ol
eh
Seb
orrh
oeic
Der
mat
itis
atau
Pso
riasi
s. .
4 K
utu
kepa
la
Kut
u ke
pal
a:
• G
atal
di k
ulit
kep
ala
• R
amb
ut b
iasa
nya
ber
bau
• K
elih
atan
telu
r ku
tu m
elek
at d
i p
ang
kal r
amb
ut.
• M
ung
kin
terd
apat
kud
is a
tau
luka
.
Pen
gen
dal
ian
JK :
• S
erah
kan
slip
raw
atan
dan
p
ence
gah
an k
utu
kep
ala
untu
k ib
u b
apa
Car
a p
eng
gun
aan
ubat
:
• S
apuk
an u
bat
kut
u se
per
ti 0.
1% G
amm
a B
enze
ne
Hex
achl
orid
e p
ada
kese
luru
han
kulit
kep
ala,
b
alut
kep
ala
den
gan
tual
a d
an b
iark
an m
eng
ikut
m
asa
yang
di s
aran
kan.
• Ti
dur
den
gan
kep
ala
7
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
NG
ES
AN
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
ber
bal
ut d
an c
uci r
amb
ut
den
gan
sya
mp
u.
• R
awat
sem
ua a
hli
kelu
arg
a ya
ng te
lah
dija
ngki
ti d
an s
emua
or
ang
yan
g b
erg
aul
den
gan
pes
akit.
• U
lang
i sap
uan
sele
pas
1
min
gg
u jik
a p
erlu
.
Nas
ihat
:
• C
uci s
emua
pak
aian
, tua
la
dan
ala
s tid
ur
• E
lakk
an b
erko
ngsi
sik
at .
• E
lakk
an b
eram
but
p
anja
ng
5 K
urap
(T
inea
Cap
itis)
G
amb
ar k
urap
kep
ala
Ruj
uk P
P
• B
eri u
bat
Gris
eofu
lvin
10-
15 m
g/ k
g/ 2
4h s
elam
a 6
min
gg
u.
• S
apu
krim
Clo
trim
azol
e at
au M
icon
azol
e.
Nas
ihat
:
• E
lak
ber
amb
ut p
anja
ng.
• E
lak
ber
kong
si
men
gg
unak
an a
lata
n
8
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
NG
ES
AN
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
Kea
daa
n ku
lit k
epal
a b
ersi
sik,
ber
keru
pin
g
atau
keg
ugur
an r
amb
ut /
bot
ak.
Ram
but
sen
ang
terp
utus
.
ram
but
ata
u ke
pal
a se
per
ti si
kat,
ber
us a
tau
pen
utup
kep
ala.
• R
amb
ut h
end
akla
h d
ibas
uh s
elal
u d
eng
an
syam
pu.
• K
erin
gka
n ra
mb
ut
seb
elum
mem
akai
tud
ung
at
au s
ong
kok
6 P
soria
sis
(kul
it ya
ng ti
dak
no
rmal
dim
ana
kulit
men
ebal
le
bih
cep
at d
ari
bia
sa d
an ti
dak
b
erja
ngki
t)
Kel
ihat
an p
lak
keru
pin
g te
bal
pad
a se
bah
agia
n at
au s
elur
uh k
ulit
kep
ala.
Pla
k b
erw
arna
kem
erah
an d
an k
erup
ing
put
ih y
ang
se
nang
gug
ur.
Jika
teru
k b
erla
ku k
egug
uran
ra
mb
ut.
Kaw
asan
yan
g b
iasa
dih
idap
i ad
alah
kul
it ke
pal
a, lu
tut,
siku
ser
ta b
ahag
ian
bad
an la
in
term
asuk
kuk
u. B
oleh
men
gak
ibat
kan
saki
t se
ndi.
Ruj
uk P
P u
ntuk
pen
ges
ahan
dan
ra
wat
an la
njut
.
9
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
NG
ES
AN
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
7 A
lope
cia
(con
toh:
A
lop
ecia
Are
ata
bol
eh
dis
ebab
kan
oleh
Her
edita
ry,
pen
yaki
t A
utoi
mm
une
, ub
at, i
nfek
si)
G
amb
ar A
lop
ecia
Keg
ugur
an r
amb
ut s
ehin
gg
a ke
lihat
an b
otak
at
au n
ipis
, sam
ada
men
yelu
ruh
atau
se
bah
agia
n/ to
mp
okan
.
Ruj
uk P
P u
ntuk
raw
atan
lanj
ut
10
UN
IT 4
: M
UK
A
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
RA
WA
TAN
1 P
ucat
1.
Men
gen
al
pas
ti ta
nda-
tand
a an
emia
2. U
jian
mak
mal
(ji
ka a
da
per
alat
an)
Letih
, les
u, ti
dak
ber
upay
a m
elak
ukan
akt
iviti
ber
at.
Kel
ihat
an p
ucat
di m
uka,
tap
ak ta
ngan
, mem
bra
n m
ukus
(m
ulut
dan
kon
jukt
iva)
.
Mun
gki
n te
rdap
at G
loss
itis,
Koi
lony
chia
(ru
juk
gam
bar
di U
nit
9) a
tau
Ang
ular
Sto
mat
itis
(ruj
uk g
amb
ar d
i Uni
t 6).
Pu
ca
t a
da
lah
sa
lah
sa
tu t
an
da
ke
ca
cin
ga
n.
No
ta:
Ta
nd
a-t
an
da
ke
ca
cin
ga
n ia
lah
(b
erg
an
tun
g k
ep
ad
a je
nis
c
ac
ing
) :-
Jeni
s ca
cing
Ta
nda-
tand
a pe
nyak
it
Cac
ing
ker
awit
(Anc
ylos
otom
adoe
de
nali
Nec
ator
A
mer
ican
us)
Ane
mia
(p
ucat
yan
g d
iseb
abka
n ol
eh k
ehila
ngan
dar
ah),
tid
ak
had
am m
akan
an, b
atuk
, pen
ing
, ra
sa m
ual,
mun
tah,
kel
etih
an,
gat
al d
an k
emer
ahan
pad
a ta
pak
ke
mas
ukan
cac
ing
. C
acin
g g
elan
g(A
scar
is
Lum
bric
oid
es,
Asc
aris
Suu
m)
Tiad
a m
asal
ah p
ada
jang
kita
n re
ndah
, sak
it p
erut
, ciri
t-b
irit,
salu
ran
pem
akan
an te
rsum
bat
, tin
dak
bal
as a
lerg
i.
Cac
ing
ram
bu
Ent
erob
ius
verm
icul
aris
Tid
ak h
adam
mak
anan
, gat
al
pad
a b
ahag
ian
dub
ur te
ruta
ma
pad
a w
aktu
mal
am d
an ti
dak
cu
kup
tid
ur, a
ktiv
iti g
aru
bol
eh
men
yeb
abka
n ja
ngki
tan.
Nas
ihat
pem
akan
an o
leh
JK/P
PP
/PP
Ruj
uk P
P u
ntuk
p
eng
esah
an a
naem
ia,
sarin
gan
Tha
lasa
emia
dan
ra
wat
an.
Gar
isp
and
uan
Pen
gur
usan
m
asal
ah a
naem
ia r
emaj
a (G
PP
KR
di p
erin
gka
t KP
)-m
s 10
2-10
3
Raw
atan
ub
at c
acin
g ji
ka
per
lu d
an n
asih
at
keb
ersi
han
diri
11
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
RA
WA
TAN
2 Je
raw
at
Per
hatik
an p
ada
kulit
muk
a, d
ada
dan
bel
akan
g.
Jera
wat
ring
an:
Sed
ikit
Kom
edon
, Pap
ule,
Pus
tule
, tia
da
nod
ul a
tau
Cys
t.
Jera
wat
sed
erha
na:
Kom
edon
> 2
0, N
odul
e >
10,
Pap
ule/
Pus
tule
ban
yak,
sed
ikit
par
ut, t
iad
a C
yst
atau
trak
sin
us.
Jera
wat
teru
k:
Ban
yak
Nod
ule,
Pap
ule/
Pus
tule
, ber
par
ut h
amp
ir se
luru
h m
uka,
terd
apat
Cys
t d
an tr
ak s
inus
.
Ruj
uk P
PP
/ PP
Jera
wat
ring
an
Pen
gen
dal
ian
:
Raw
atan
2 –
6%
Sul
fur
in
Cal
amin
e Lo
tion .
Nas
ihat
pem
akan
an s
eim
ban
g
J era
wat
sed
erha
na a
tau
teru
k:
Ruj
uk P
P/ F
MS
/ Pak
ar
Der
mat
olog
i un
tuk
raw
atan
.
Ruj
uk G
aris
pan
dua
n P
elak
sana
an P
erkh
idm
atan
K
esih
atan
Rem
aja
Dip
erin
gka
t K
esih
atan
Prim
er 2
005
ms
151-
154
.
12
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
RA
WA
TAN
3 To
mp
okan
put
ih
a) P
ityria
sis
Alb
a
b)
Pity
riasi
s V
ersi
colo
r ( P
anau
)
• To
mp
ok-t
omp
ok b
iasa
nya
dili
hat d
i bah
agia
n m
uka
teru
tam
anya
di p
ipi.
• Ia
jug
a b
oleh
dili
hat d
i bah
agia
n le
her,
ang
got
a at
as
dan
bah
agia
n b
adan
.
• K
ulit
ber
sisi
k ke
cil d
an s
ukar
unt
uk d
ikik
iska
n
• Ti
dak
gat
al
• R
ujuk
uni
t 15
(kul
it)
Pen
gen
dal
ian
JK/P
PP
: •
Bia
sany
a tia
da
raw
atan
d
iber
ikan
ker
ana
tom
pok
-tom
pok
ini
akan
hila
ng d
eng
an
send
iriny
a
• N
asih
at g
unak
an
pel
emb
ap/ k
rim
pel
ind
ung
mat
ahar
i.
. Ruj
uk u
nit 1
5 (k
ulit)
13
UN
IT 5
: M
ATA
DA
N U
JIA
N P
EN
GL
IHAT
AN
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
1.
Mat
a no
rmal
M
ata
per
lu
dip
erha
tikan
dar
i ha
dap
an, s
isi
dan
ata
s.
Dar
i had
apan
, p
erha
tikan
sai
z d
an s
imet
ri.
Uji
taha
p
pen
glih
atan
d
eng
an c
arta
p
eng
lihat
an.
• K
edud
ukan
ked
ua m
ata
adal
ah s
elar
i
• M
ata
hita
m b
erad
a d
iteng
ah m
ata
• K
orne
a je
rnih
.
• A
nak
mat
a tid
ak p
utih
.
2.
a. J
ulin
g M
ata
yang
julin
g
bol
eh
men
yeb
abka
n ka
nak-
kana
k tid
ak d
apat
m
elih
at d
eng
an
sem
pur
na. J
ika
tidak
dira
wat
d
eng
an s
eger
a (s
ebel
um k
anak
-ka
nak
ber
umur
6
tahu
n)
men
gak
ibat
kan
Gun
akan
lam
pu
sulu
h un
tuk
mel
ihat
di m
ana
caha
ya te
rseb
ut
jatu
h d
i ten
gah
an
ak m
ata
• K
edud
ukan
mat
a hi
tam
tid
ak s
elar
i/ se
jaja
r d
an k
elih
atan
mem
erha
ti ke
ara
h ya
ng
ber
lain
an.
• S
atu
mat
a b
erg
erak
den
gan
nor
mal
teta
pi
mat
a d
i seb
elah
nya
ber
ger
ak s
amad
a ke
d
alam
, ke
luar
, ke
atas
ata
u ke
baw
ah
• Ju
ling
men
ump
u/ k
e d
alam
(co
nver
gen
t)
Pen
gen
dal
ian
JK:
Laku
kan
ujia
n p
eng
lihat
an.
Tent
ukan
sta
tus
pen
glih
atan
.
Ruj
uk P
PP
/ PP
Laku
kan
cove
r te
st :
1.
A
rah
pel
ajar
mel
ihat
pad
a ob
jek
dih
adap
an.
2.
Tutu
p s
ebel
ah m
ata
(fix
ing
eye
),
mat
a ya
ng ju
ling
aka
n b
erg
erak
su
pay
a d
apat
foku
s.
3.
Alih
kan
pen
utup
pad
a m
ata
julin
g. M
ata
norm
al a
kan
keka
l tid
ak b
erg
erak
14
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
b. M
ata
mal
as
Lazy
Eye
(A
mb
lyop
ia)
Julin
g m
enca
pah
/ jul
ing
kel
uar
(div
erg
ent)
Ked
uduk
an m
ata
hita
m ti
dak
sel
ari
Sek
irany
a m
urid
mem
pun
yai m
asal
ah
ruju
k p
akar
mat
a.
Tid
ak m
emer
luka
n ra
wat
an a
tau
ruju
kan
kera
na k
ead
aan
ini a
kan
hila
ng b
ila
pel
ajar
sem
akin
mem
bes
ar.
15
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
b. P
seud
osqu
int
( Jul
ing
pals
u)
Kea
daa
n d
i m
ana
mat
a ke
lihat
an ju
ling
te
tap
i se
ben
arny
a tid
ak a
kib
at d
ari
ben
tuk
kelo
pak
m
ata
atau
p
ang
kal h
idun
g
yang
mas
ih
leb
ar d
an le
per
Ap
abila
dis
uluh
kan
caha
ya la
mp
u p
ada
anak
mat
a p
antu
lan
caha
ya y
ang
terh
asil
jatu
h p
ada
teng
ah
mat
a (s
elar
i) ,s
ekira
nya
julin
g p
antu
lan
caha
ya ja
tuh
pad
a te
mp
at b
erla
inan
a.P
seud
osq
uint
.
b.S
qui
nt
3.
Pto
sis
Pem
erha
tian
K
elop
ak m
ata
atas
jatu
h (m
ata
kuyu
)
Pen
gen
dal
ian
JK
Laku
kan
ujia
n p
eng
lihat
an. T
entu
kan
stat
us p
eng
lihat
an.
Ruj
uk P
P
Kem
ung
kina
n d
iag
nosa
:
1.
Con
gen
ital
2.
Ocu
lom
otor
pal
sy
3.
Mya
sthe
nia
gra
vis
4.
Hor
ner
synd
rom
e
Ruj
uk P
akar
Mat
a se
kira
nya
per
lu
16
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
4.
Exo
ptha
lmus
P
emer
hatia
n
Mat
a ke
lihat
an te
rbon
jol k
elua
r.
Skl
era
(mat
a p
utih
) d
apat
dili
hat d
eng
an k
etar
a d
i b
ahag
ian
atas
dan
baw
ah ir
is (
mat
a hi
tam
)
Pen
gen
dal
ian
JK:
Laku
kan
ujia
n p
eng
lihat
an.
Tent
ukan
sta
tus
pen
glih
atan
Ruj
uk P
P
Kem
ung
kina
n d
iag
nosa
:
1.
Aut
oim
mun
e D
isea
se-
Thyr
otox
icos
is,G
rave
Dis
ease
2.
Inhe
rited
3.
Can
cer-
Ret
roor
bita
l tum
our
4.
Trau
ma
5.
Infe
ctio
n-or
bita
l cel
lulit
is, s
inus
Ruj
uk P
akar
Mat
a un
tuk
tind
akan
lanj
ut
5.
Mat
a m
erah
Pem
erha
tian
pad
a ko
njun
tiva
pal
peb
ral d
an
bul
bar
.
Kel
ihat
an d
isca
j m
ata.
Sya
ki m
urid
men
gal
ami
• Ja
ngki
tan
mat
a (K
onju
ntiv
itis/
Ker
atiti
s): m
ata
mer
ah d
an b
erai
r, m
ata
rasa
ber
pas
ir, s
ilau,
p
eng
lihat
an ti
dak
jela
s.
• A
laha
n (A
llerg
ic C
onju
nctiv
itis)
:Mat
a g
atal
, ta
hi m
ata
ber
tali
• G
amb
ar ja
ngki
tan
mat
a –
Kon
junt
iviti
s
Pen
gen
dal
ian
JK :
Mak
lum
gur
u ke
adaa
n m
urid
dan
min
ta
mur
id d
i di a
sing
kan
bag
i men
gel
akka
n ja
ngki
tan
kep
ada
mur
id la
in.
Nas
ihat
:
• B
ersi
hkan
mat
a d
eng
an a
ir se
tiap
ka
li m
ata
ber
tahi
. •
Ker
ap c
uci t
ang
an s
ebel
um d
an
sele
pas
men
yent
uh m
ata/
men
itik
ubat
17
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
•E
lak
ber
kong
si tu
ala
• E
lak
ber
ada
di t
emp
at a
wam
. •
Jang
an b
erko
ngsi
ub
at ti
tis m
ata.
•
Gun
a ub
at m
eng
ikut
nas
ihat
d
okto
r sa
haja
•
Tid
ak m
emak
ai k
anta
sen
tuh
sem
asa
jang
kita
n Ji
ka a
laha
n : K
enal
pas
ti p
unca
ala
han
dan
hin
dar
inya
Ruj
uk P
PP
/ PP
unt
uk r
awat
an
Cat
atan
:
Sek
irany
a p
eng
lihat
an k
abur
ata
u sa
kit
sem
asa
men
ger
akka
n m
ata,
ruj
uk
hosp
ital s
eger
a. (
Kem
ung
kina
n P
rese
pta
l C
elul
litis
)
Ruj
uk: M
anua
l Pen
jag
aan
Mat
a un
tuk
ang
got
a K
esih
atan
Prim
er 1
997
6
Ket
umbi
t (S
tye)
(J
ang
kita
n se
kita
r b
ulu
mat
a)
Liha
t pad
a ke
lop
ak m
ata
dan
sek
itar
bul
u m
ata
Kel
opak
mat
a m
erah
dan
ber
ben
jol.
Mun
gki
n te
rdap
at p
unat
nan
ah.
Ruj
uk P
PP
/ PP
unt
uk r
awat
an.
Tuam
den
gan
tual
a p
anas
sel
ama
10 –
15
min
it. S
apu
krim
ant
ibio
tik
(Chl
oram
phe
nico
l Cin
tmen
t)
18
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
7.
Cha
lazi
on
(Keb
eng
kaka
n d
i kel
opak
mat
a p
ada
kele
njar
m
eib
omia
n )
Gam
bar
Cha
lazi
on
Cab
ut b
ulu
mat
a ya
ng d
ijang
kiti.
Ruj
uk: M
anua
l Pen
jag
aan
Mat
a un
tuk
ang
got
a K
esih
atan
Prim
er 1
997
Ruj
uk P
P u
ntuk
ruj
ukan
Pak
ar m
ata
Ruj
uk: M
anua
l Pen
jag
aan
Mat
a un
tuk
ang
got
a K
esih
atan
Prim
er 1
997
8.
Puc
at k
onju
ntiv
a
Tarik
kel
opak
m
ata
baw
ah
per
laha
n-la
han
dan
per
hatik
an
war
na k
onju
ntiv
a.
• S
yaki
mur
id m
eng
alam
i ane
mia
sek
irany
a p
ucat
.
• P
erik
sa ta
nda-
tand
a an
emia
lain
sep
erti
lidah
, kuk
u, c
iri-c
iri p
enya
kit t
erte
ntu
sep
erti
tala
sem
ia, p
erik
sa k
elen
jar
limfa
.
Nas
ihat
pem
akan
an o
leh
JK/ P
PP
/ PP
Ruj
uk P
P u
ntuk
pen
ges
ahan
an
aem
ia, S
arin
gan
Tal
asem
ia d
an
raw
atan
.
Ruj
uk :G
aris
pan
dua
n P
eng
urus
an
Mas
alah
Ana
emia
Rem
aja
(GP
PK
R d
i p
erin
gka
t KP
)-m
uka
sura
t (10
2-10
3)
19
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
9.
Jaun
dis
Ara
h m
urid
m
elih
at k
e b
awah
. Tar
ik
kelo
pak
mat
a at
as d
an li
hat
war
na s
kler
a
Gam
bar
Jau
ndis
(S
kler
a b
ewar
na k
unin
g )
Ruj
uk P
P u
ntuk
pem
erik
saan
lanj
ut
Kem
ung
kina
n d
iag
nosa
:
1.
Hep
atiti
s
2.
Hem
olyt
ic a
nem
ia
3.
Ob
stru
ctiv
e ja
und
is
4.
Infe
ksi .
10.
Ede
ma
kelo
pak
mat
a P
erha
tikan
: S
ekel
iling
mat
a d
an k
esel
uruh
an
muk
a
. Laku
kan
pem
erik
saan
ed
ema
pad
a
kaki
, skr
otum
d
an p
erut
Kel
opak
mat
a d
an s
ekita
rnya
kel
ihat
an b
eng
kak.
Ruj
uk P
P d
eng
an s
eger
a un
tuk
pem
erik
saan
lanj
ut.
Ruj
uk: M
anua
l Pen
jag
aan
Mat
a un
tuk
ang
got
a K
esih
atan
Prim
er 1
997
Kem
ung
kina
n d
iag
nosa
:
1.
Sin
dro
m n
ephr
otik
2.
Trau
ma
3.
Infe
ksi
4.
Rea
ksi a
llerg
i
5.
Ang
ioed
ema
11.
Kec
eder
aan
mat
a
Pem
erha
tian
dan
p
emer
iksa
an
mat
a
- b
eng
kak
dan
leb
am p
ada
kelo
pak
mat
a.
- P
end
arah
an s
ubko
njun
tiva
- ab
rasi
kor
nea
- ke
ced
eraa
n te
ruk
men
yeb
abka
n p
end
arah
an d
alam
mat
a
Ruj
uk P
P u
ntuk
pem
erik
saan
dan
ruj
ukan
ke
Pak
ar M
ata
den
gan
seg
era.
Ruj
uk: M
anua
l Pen
jag
aan
Mat
a un
tuk
ang
got
a K
esih
atan
Prim
er 1
997
20
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
Pun
ca :
• O
bje
k tu
mp
ul -
tum
buk
an, a
lat p
erm
aina
n at
au s
ukan
.
• O
bje
k ta
jam
- p
ensi
l, g
untin
g, s
erp
ihan
ce
rmin
.
• B
end
asin
g: L
ogam
, ser
pih
an k
ayu,
hab
uk.
• B
ahan
kim
ia: a
sid
, alk
ali,
cat,
racu
n.
UJI
AN
PE
NG
LIH
ATA
N
Bil
UJI
AN
P
ER
ALA
TAN
K
AE
DA
H P
EM
ER
IKS
AA
N
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
1.
Mur
id y
ang
bol
eh
mem
bac
a C
arta
Sne
llen
6 m
eter
R
ujuk
lam
pira
n
Ruj
uk la
mp
iran
2.
Mur
id ti
dak
bol
eh
mem
bac
a C
arta
E
3.
Mur
id p
end
idik
an
Kha
s C
arta
Kha
s
21
UN
IT 6
: H
IDU
NG
, MU
LU
T D
AN
TE
KA
K
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
H
idun
g
1.
Lele
han
hidu
ng
Lele
han
hid
ung
b
iasa
nya
lend
ir/
muk
oid
ata
u hi
ngus
ber
air
yang
dis
ebab
kan
oleh
jang
kita
n sa
lura
n p
erna
fasa
n,
reak
si v
asom
otor
at
au A
llerg
ic
Rhi
nitis
.
Per
hatik
an s
amad
a te
rdap
at le
leha
n hi
dun
g
Dap
atka
n se
jara
h p
enya
kit d
ari m
urid
, dan
ta
nda-
tand
a la
in s
eper
ti:
- D
emam
-
Bat
uk
- S
akit
kero
ngko
ng
Am
bil
suhu
bad
an m
urid
d
an te
ntuk
an s
amad
a m
urid
dem
am
•Le
leha
nb
erd
arah
• B
erna
nah
• B
erai
r at
au
• B
erle
ndir/
muk
oid
.
Sam
ada
unila
tera
l ata
u b
ilate
ral d
an
men
yeb
abka
n hi
dun
g te
rsum
bat
.
Pen
gen
dal
ian
JK :
Sek
irany
a m
urid
mem
pun
yai s
uhu
mel
ebih
i T
38 °
C, m
aklu
m k
epad
a g
uru
. R
ujuk
PP
P/P
P u
ntuk
raw
atan
.
2 H
idun
g be
rdar
ah
Dap
atka
n se
jara
h p
enya
kit,
pen
ilaia
n ke
teru
kan,
mas
alah
p
end
arah
an la
in
Tand
a p
end
arah
an a
tau
keru
pin
g d
arah
b
eku.
Pen
gen
dal
ian
JK :
Ber
i nas
ihat
tekn
ik m
emb
erhe
ntik
an
pen
dar
ahan
h
idun
g k
epad
a m
urid
. D
uduk
teg
ak d
an b
ong
kok
sed
ikit
keha
dap
an
- Tu
nduk
kan
kep
ala
keha
dap
an
- P
icit
hid
ung
den
gan
men
gun
akan
ibu
jari
dan
jari
telu
njuk
sel
ama
10 m
init.
R
ujuk
PP
sek
irany
a p
end
arah
an
ber
teru
san
22
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
M
ulut
1.
Bib
ir S
umbi
ng
Per
hatik
an b
ahag
ian
atas
b
ibir.
Liha
t bib
ir su
mb
ing
ata
u p
arut
pem
bed
ahan
p
emb
etul
an.
Jika
ber
caka
p d
eng
an
nasa
l sp
eech
, per
iksa
b
ahag
ian
lela
ngit.
Gam
bar
bib
ir at
as s
umb
ing
Sum
bin
g b
ibir:
terd
apat
rek
ahan
pad
a b
ibir
atas
. •
Sum
bin
g L
elan
git
: ter
dap
at r
ekah
an
pad
a g
aris
teng
ah le
lang
it.
• S
eng
au (
“ hyp
erna
sal s
pee
ch”)
•
Per
tutu
ran
tidak
fasi
h.
• K
ecac
atan
pad
a g
usi a
tas/
lela
ngit
•
Ben
tuk
gig
i yan
g ti
dak
nor
mal
ata
u tia
da
gig
i.
Ruj
uk P
P ji
ka m
asih
bel
um m
ener
ima
at
au c
icir
raw
atan
4.
Ang
ular
sto
mat
itis
Liha
t d
i ant
ara
sud
ut
bib
ir jik
a ad
a re
kaha
n
.Gam
bar
Ang
ular
Sto
mat
itis
Pec
ah d
i tep
i bib
ir b
erw
arna
cok
lat
kem
erah
an, u
lser
mem
anja
ng d
ari t
epi b
ibir
Ruj
uk P
P u
ntuk
pem
erik
saan
lanj
utan
23
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
5.
Uls
er
Per
iksa
bah
agia
n b
ibir
baw
ah: t
arik
bib
ir d
eng
an
jari
telu
njuk
dan
ibu
jari
untu
k m
elih
at b
ahag
ian
muk
us.
Gam
bar
Ap
htho
us u
lser
Bol
eh te
rjad
i di l
idah
, buc
cal m
ucos
a at
au
lela
ngit.
- U
lser
kec
il
- S
akit
- P
erm
ukaa
n w
arna
put
ih a
tau
keku
ning
an
Pen
gen
dal
ian
JK:
Nas
ihat
1.
Min
um a
ir d
eng
an b
anya
k
2.
Ais
pac
k/ m
akan
ais
krim
3.
Kum
ur a
ir g
aram
4.
Kur
ang
kan
stre
ss
5.
Mak
an m
akan
an s
eim
ban
g
Ruj
uk P
PP
/ PP
unt
uk r
awat
an
Kem
ung
kina
n d
iag
nosa
:
1.
Jang
kita
n :V
irus-
con
toh:
H
erp
es,C
ytom
egal
oviru
s,V
aric
ella
Cox
sack
ie v
irus,
Syp
hilis
,Fun
gal
2.
Aut
oim
mun
e-S
LE
3.
Str
ess
4.
Pem
akan
an ti
dak
sih
at-
keku
rang
an V
itam
in, A
sid
folik
at
au Z
at B
esi
6.
G
igi
Ara
hkan
pel
ajar
m
emb
uka
mul
ut d
eng
an
luas
.
Per
hatik
an s
emua
gig
i dan
gus
i jik
a te
rdap
at k
arie
s at
au p
enya
kit g
usi.
R
ujuk
Dok
tor
gig
i
24
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
Te
kak
1.
T ons
il no
rmal
P
emer
iksa
an k
eron
gko
ng
2.
Tons
il be
ngka
k K
edud
ukan
kep
ala
teg
ak
dan
min
ta b
uka
mul
ut
den
gan
luas
.
Per
iksa
lela
ngit
dan
liha
t p
osis
i uvu
la.
Per
hatik
an ji
ka a
da
ulse
r,
kem
erah
an a
tau
bin
til
vesi
cles
.
•K
elen
jar
tons
il ak
an k
elih
atan
bes
ar/
ben
gka
k, m
erah
dan
keb
iasa
an
terd
apat
sel
aput
dan
tom
pok
-
tom
pok
put
ih (
nana
h) d
i ata
snya
. •
Dem
am
• S
usah
unt
uk m
enel
an k
eran
a sa
kit
teka
k
• N
afas
ber
bau
bus
uk.
• B
unyi
sua
ra y
ang
gar
au
• S
usah
men
elan
•
Sak
it te
ling
a •
Sak
it ke
pal
a •
Ben
gka
k p
ada
kele
njar
(ly
mp
h no
de)
di l
eher
Ruj
uk P
PP
/PP
untu
k ra
wat
an. .
Li
dah
1.
Lida
h lic
in
(Sm
ooth
tong
ue)
Min
ta p
elaj
ar je
lir li
dah
. P
erha
tikan
war
na,
kele
mb
apan
, pap
ila, s
isi
dan
bah
agia
n b
awah
.
Gam
bar
Lid
ah li
cin
Lid
ah k
elih
atan
lici
n.
Per
iksa
tand
a-ta
nda
ane
mia
Pen
gen
dal
ian
JK:
Nas
ihat
pem
akan
an o
leh
JK/P
PP
R
ujuk
PP
25
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T AN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
RA
WA
TAN
2.
Sia
nosi
s
Dia
kib
atka
n ol
eh
kura
ng
kand
ung
an
oksi
gen
dal
am
dar
ah
Min
ta p
elaj
ar je
lir li
dah
. P
erha
tikan
war
na li
dah
. G
amb
ar b
ibir
dan
lid
ah k
ebiru
an (
sila
liha
t ta
ngan
jug
a)
Ruj
uk P
P K
emun
gki
nan
dia
gno
sa:
1.
Mas
alah
jant
ung
- C
ong
enita
l he
art d
isea
se, T
etra
log
y of
Fal
lot,
Tran
spos
ition
of g
reat
art
erie
s 2.
M
asal
ah r
esp
itori
– P
ulm
onar
y hy
per
tens
ion,
Bro
nchi
tis
3.
Mas
alah
dar
ah-
Pol
ycyt
hem
ia,
Met
hem
oglo
bin
emia
4.
A
ltitu
d ti
ngg
i
3.
T hru
sh
(kep
utih
an L
idah
)
Lid
ah :
Min
ta p
elaj
ar je
lir
lidah
. p
erha
tikan
war
na,
kele
mb
apan
, pap
ila, s
isi
dan
bah
agia
n b
awah
.
Gam
bar
trus
h(
kep
utih
an li
dah
)
Tom
pok
an p
utih
pad
a lid
ah y
ang
suk
ar
dita
ngg
alka
n
Ruj
uk P
P S
yrup
Nys
tatin
100
,000
uni
t set
iap
6 ja
m
dik
emam
dal
am m
ulut
sel
ama
5 m
init
seb
elum
di t
elan
. Fa
ktor
ris
iko:
1.
Im
uniti
ren
dah
– A
IDS
, p
eng
amb
ilan
ster
oid
yan
g k
roni
k,
Dia
bet
es M
ellit
us, p
eng
amb
ilan
ubat
kem
oter
api
2.
Ker
ap m
eng
amb
il an
tibio
tic
26
UN
IT 7
: T
EL
ING
A D
AN
UJI
AN
PE
ND
EN
GA
RA
N
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
P
emer
iksa
an te
ling
a m
eran
gku
mi p
emer
iksa
an c
upin
g te
ling
a, r
ong
ga,
mem
bra
n tim
pan
ik d
an b
onjo
lan
mas
toid
ser
ta fu
ngsi
telin
ga.
Pem
erik
saan
ron
gg
a te
ling
a d
an m
emb
rane
tim
pan
ik m
emer
luka
n al
at o
tosk
op. P
emb
ersi
han
rong
ga
telin
ga
dila
kuka
n (a
pabi
la p
erlu
) se
bel
um m
elak
ukan
pem
erik
saan
1.
Kec
acat
an c
upin
g
Pem
erha
tian:
Dud
uk d
eng
an s
eles
a d
alam
p
erse
kita
ran
yang
tera
ng.
Per
iksa
telin
ga
luar
(cu
pin
g).
Ruj
uk P
P R
ujuk
an: M
anua
l pen
jag
aan
telin
ga
dan
pen
den
gar
an d
i per
ing
kat
Kes
ihat
an P
rimer
Jul
ai 2
006.
2.
Lele
han
telin
ga
Pem
erik
saan
telin
ga
teng
ah:
Tarik
cup
ing
telin
ga
keat
as d
an
keb
elak
ang
sed
ikit
dan
per
iksa
ro
ngg
a te
ling
a.
Laku
kan
pem
erik
saan
oto
skop
i.
•C
ecai
r at
au b
erna
nah
dar
i te
ling
a lu
ar.
• M
ukoi
d a
tau
muk
opur
ulen
dar
i te
ling
a te
ngah
. •
Ber
dar
ah a
tau
ber
cam
pur
d
arah
- tr
aum
a, b
arah
, ko
lest
eato
me.
•
Ber
bau
- b
erp
unca
dar
i ko
lest
eato
ma
3.
Jang
kita
n Te
linga
P
emer
hatia
n:D
uduk
den
gan
sel
esa
dal
am
per
seki
tara
n ya
ng te
rang
. P
erik
sa te
ling
a lu
ar (
cup
ing
).
•C
upin
g-
- P
eric
hond
ritis
:Cup
ing
telin
ga
saki
t,ben
gka
k,m
erah
dan
b
erki
lat
• S
alur
an te
ling
a S
akit
ketik
a m
eng
unya
h,b
eng
kak
salu
ran
telin
ga,
kura
ng p
end
eng
aran
27
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
-
Fur
unku
losi
s: j
ang
ktan
se
tem
pat
-
Diff
use
Otit
is E
xter
na :
jang
kita
n m
enye
luru
h ak
ibat
bak
teria
ata
u ku
lat
4.
Te
linga
ber
dara
h P
emer
hatia
n
-D
arah
ker
ing
ata
u m
eng
alir
dar
i te
ling
a m
urid
- K
enal
pas
ti sa
mad
a p
end
arah
an
di t
elin
ga
luar
ata
u te
ling
a d
alam
Pen
gen
dal
ian
JK/P
PP
: Lu
ka d
i tel
ing
a lu
ar
- C
uci l
uka
dan
ber
i raw
atan
rin
gan
Luka
telin
ga
luar
-
Ruj
uk k
e kl
inik
den
gan
seg
era
- M
aklu
m k
epad
a g
uru
kead
aan
mur
id
- H
ubun
gi i
bu
bap
a at
au p
enja
ga
seki
ra p
erlu
Ruj
ukan
: Man
ual p
enja
gaa
n te
ling
a d
an p
end
eng
aran
di p
erin
gka
t K
esih
atan
Prim
er J
ulai
200
6.
5.
I mpa
cted
wax
(Ser
umen
telin
ga
pad
at)
- M
urid
mun
gki
n m
eng
adu
saki
t tel
ing
a.
- P
emer
iksa
an d
alam
telin
ga
-S
akit
telin
ga
- K
uran
g p
end
eng
aran
Ruj
uk P
PP
/PP
Ruj
ukan
: Man
ual p
enja
gaa
n te
ling
a d
an p
end
eng
aran
di p
erin
gka
t K
esih
atan
Prim
er J
ulai
200
6.
28
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
6.
S
arin
gan
Pen
deng
aran
S
arin
gan
Pen
den
gar
an:
Dap
atka
n m
aklu
mat
dar
i gur
u m
eng
enai
sta
tus
pen
den
gar
an
mur
id d
alam
bili
k d
arja
h
(k
husu
s un
tuk
mur
id ta
hun
1)
Ujia
n rin
gka
s –
Sya
rat:
pem
erik
saan
per
lu s
enya
p
-
Bis
ik d
eng
an p
erla
han
ke
bel
akan
g te
ling
a m
urid
. M
inta
mur
id u
lang
i p
erka
taan
yan
g d
i seb
ut.
- A
mb
il se
hela
i ker
tas
dan
re
nyuk
kan
kert
as d
i b
elak
ang
telin
ga
mur
id.
Tany
a sa
mad
a m
urid
d
apat
men
den
gar
bun
yi
atau
tid
ak
Mur
id d
idap
ati
- Ti
dak
mem
ber
i per
hatia
n d
alam
ke
las
- Ti
dak
men
oleh
bila
dip
ang
gil
- Ti
dak
mem
ber
i rea
ksi a
pab
ila
terd
eng
ar b
unyi
yan
g k
uat
Ruj
uk P
P u
ntuk
ujia
n p
end
eng
aran
R
ujuk
unt
uk p
emer
iksa
an a
udio
met
ri R
ujuk
an: M
anua
l pen
jag
aan
telin
ga
dan
pen
den
gar
an d
i per
ing
kat
Kes
ihat
an P
rimer
Jul
ai 2
006.
29
UN
IT 8
: L
EH
ER
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
1.
Le
her
Pem
erik
saan
lehe
r d
ibua
t dar
i ha
dap
an, b
elak
ang
dan
ked
ua-d
ua
sisi
dal
am p
enca
haya
an y
ang
te
rang
dan
men
ded
ahka
n ke
selu
ruha
n le
her
dan
bah
u.
Per
hatik
an:
Per
ubah
an w
arna
pad
a ku
lit le
her
Pem
ben
gka
kan
pem
bul
uh d
arah
P
emb
eng
kaka
n p
ada
had
apan
dan
sis
i le
her
(kel
enja
r tir
oid
/ kel
enja
r lim
fa)
Jika
ad
a p
emb
eng
kaka
n p
erha
tikan
jik
a p
emb
eng
kaka
n b
erg
erak
ket
ika
men
elan
ata
u se
mas
a lid
ah d
i ke
luar
kan
Ruj
uk P
Pjik
a te
rdap
at
pem
ben
gka
kan
yang
ab
norm
al
2.
Goi
ter
(Pem
beng
kaka
n k e
lenj
ar ti
roid
)
• P
emer
iksa
an k
elen
jar
tiroi
d
dib
uat d
eng
an
men
gg
unak
an d
ua ta
ngan
•
Pem
erik
sa b
erad
a d
i b
elak
ang
pel
ajar
. •
Ked
uduk
an k
epal
a p
ada
neut
ral a
tau
sed
ikit
tund
uk.
• P
astik
an k
eben
gka
kan
den
gan
men
yuru
h p
elaj
ar
men
elan
air
liur/
air.
•
Ras
a te
kstu
r d
an s
aiz
kele
njar
tiro
id
• Li
hat t
and
a-ta
nda
lain
th
yrot
oxic
osis
(eg
: tap
ak
tang
an b
erp
eluh
dan
tr
emor
)
Pem
ben
gka
kan
kele
njar
tiro
id
Ruj
uk P
Pjik
a te
rdap
at
pem
ben
gka
kan
yang
ab
norm
al
3.
Torti
kolis
A
rahk
an p
elaj
ar m
emal
ing
kan
muk
a ke
kan
an d
an k
iri p
ada
taha
p
mak
sim
um u
ntuk
men
ges
an li
mita
si
per
ger
akan
•K
elih
atan
kep
ala
seng
et
seb
elah
. •
Bol
eh k
elih
atan
faci
al
asym
met
ry (
chro
nic)
•
Oto
t leh
er b
eng
kak
dan
pen
dek
Pen
gen
dal
ian
JK:
Laku
kan
ujia
n p
eng
lihat
an
Ruj
uk P
P ji
ka te
rdap
at
pem
ben
gka
kan
yang
ab
norm
al
30
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
4.
B
engk
ak k
elen
jar
limfa
P
emer
iksa
an le
her
seca
ra
sist
emat
ik.
Ras
a ke
lenj
ar d
i bah
agia
n ha
dap
an, b
ahag
ian
bel
akan
g d
an
sisi
lehe
r se
rta
di b
awah
dag
u p
elaj
ar.
Bon
jola
n/p
emb
eng
kaka
n d
apat
di r
asa
Ruj
uk P
Pjik
a te
rdap
at
pem
ben
gka
kan
yang
ab
norm
al
5.
Web
bing
Nec
k P
emer
hatia
n p
ada
lehe
rG
amb
ar W
ebb
ing
Nec
k(T
urne
r S
ynd
rom
e)
•
Lehe
r ya
ng m
eleb
ar k
edua
-dua
si
si
• Ja
rak
anta
ra p
utin
g p
ayu
dar
a ja
uh (
buk
an p
ada
ked
uduk
an
norm
al)
Ruj
uk P
Pjik
a ab
norm
al K
emun
gki
nan
dia
gno
sa:
1.
Turn
er s
ynd
rom
e 2.
N
oona
n sy
ndro
me
3.
Klip
pel
-Fei
l syn
dro
me
31
UN
IT 9
: TA
NG
AN
DA
N L
EN
GA
N
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
K
uku
Keb
ersi
han
kuku
Pen
gen
dal
ian
JK :
Pen
jag
aan
keb
ersi
han
kuk
u
1.
Ben
tuk
kuku
a.
Koi
lony
chia
(spo
on
n ail)
b
. K
uku
rapu
h
c.
Clu
bbin
g
Kuk
u b
erb
entu
k su
du
Kuk
u ke
lihat
an ti
dak
sih
at
a.K
uku
ber
ben
tuk
sud
u.
(con
toh:
kek
uran
gan
zat
bes
i, ke
turu
nan,
Plu
mm
er -
Vin
son
Syn
dro
me )
b. K
uku
mud
ah p
atah
. (co
ntoh
: ke
kura
ngan
zat
bes
i ata
u m
asal
ah
tiroi
d d
an ja
ngki
tan
fung
us)
c. C
lub
bin
g
Ta
nda
pel
bag
ai p
enya
kit b
erka
itan
den
gan
res
piro
tori,
hat
i, tir
oid
, ja
ntun
g s
iano
tik d
an m
ung
kin
ketu
runa
n.
Pen
gen
dal
ian
JK :
1.N
asih
at p
emak
anan
sei
mb
ang
te
ruta
ma
zat b
esi
2. P
enja
gaa
n ke
ber
siha
n ku
ku
R
ujuk
PP
32
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
2.
Sca
bies
(ku
dis
but
a)
P
emer
iksa
an k
edua
-dua
b
elah
tang
an
Ruj
uk u
nit 1
5(K
ulit)
Kud
is p
ada
tang
an te
ruta
ma
di c
elah
-ce
lah
jari
Ruj
uk P
P
3.
Leng
an
-
Mem
erik
sa k
edua
-dua
b
elah
leng
an s
ecar
a ke
selu
ruha
n un
tuk
men
ges
an k
ecac
atan
. -
Par
ut B
CG
:
• P
emer
hatia
n d
an
pem
erik
saan
par
ut d
i b
ahu
kiri
pel
ajar
• B
agi m
urid
yan
g
dila
hirk
an d
i lua
r ne
gar
a, p
erha
tikan
di
tap
ak k
aki a
tau
bah
agia
n la
in b
adan
Leng
an y
ang
tid
ak s
ama
atau
atr
ophi
/hy
per
thro
phi
(le
ngan
yan
g k
ecil/
ca
cat)
- Ti
ada
par
ut
-
Pin
poi
nt s
car
-
Par
ut
Ruj
uk P
P P
eng
end
alia
n JK
: S
ekira
nya
tiad
a p
arut
bag
i mur
id
tahu
n 1
ber
i sun
tikan
BC
G .
Per
iksa
par
ut s
elep
as 3
bul
an
jika
mas
ih ti
ada
par
ut r
ujuk
P
egaw
ai P
erub
atan
.
4.
K
ecac
atan
jari
Pol
ydac
tily
( ju
mla
h b
ilang
an
jari
yang
leb
ih)
Ruj
uk P
Pjik
a m
eng
gan
gg
u fu
ngsi
dan
akt
iviti
har
ian
atau
m
urid
mer
asa
rend
ah d
iri/ m
alu
33
UN
IT 1
0 : D
AD
A
P
EM
ER
HA
TIA
N
K
AE
DA
H P
EM
ER
IKS
AA
N
TA
ND
A-T
AN
DA
RA
WA
TAN
1
Ben
tuk
dada
tida
k no
rmal
Pem
erik
saan
di b
ahag
ian
dad
a
Dad
a ke
lihat
an
a)
Mel
eng
kung
ke
dal
am (
pec
tus
exca
vatu
m)
b)
Mem
bon
jol k
elua
r ( p
ectu
s ca
rinat
um)
Ruj
uk P
P
Kem
ung
kina
n d
iag
nosa
:
1.
Con
gen
ital
abno
rmal
ity(c
omm
on)
2.
Mar
fan
synd
rom
e 3.
R
icke
ts (
Kek
uran
gan
vita
min
D
ata
u C
alci
um)
4.
Sko
liosi
s K
emun
gki
nan
dia
gno
sa:
1.
C
ong
enita
l ab
norm
ality
2.
N
oona
n sy
ndro
me
3.
Tris
omy
18(E
dw
ard
sy
ndro
me)
4.
Tr
isom
y 21
(Dow
n sy
ndro
me)
34
2.
Mas
alah
jant
ung
Am
bil
seja
rah
pen
yaki
t jan
tung
P
emer
iksa
an J
antu
ng d
ilaku
kan
oleh
PP
P/P
P
-
Kes
an b
unyi
deg
upan
jant
ung
ya
ng ti
dak
nor
mal
-
P
aras
tern
al h
eave
N
ilai t
ahap
ket
eruk
an b
erd
asar
kan
klas
ifika
si N
ew Y
ork
Hea
rt A
ssoc
iatio
n (N
YH
A)
K
elas
1 :
Tiad
a si
mp
tom
dan
lim
itasi
ak
tiviti
fizi
kal n
orm
al
Kel
as 2
: Ses
ak n
afas
ata
u sa
kit d
ada
sed
erha
na k
etik
a m
elak
ukan
akt
iviti
fiz
ikal
nor
mal
K
elas
3 :
Ses
ak n
afas
ata
u sa
kit
dad
a te
ruk
ketik
a m
elak
ukan
akt
iviti
fiz
ikal
yan
g s
eder
hana
K
elas
4 :
Ses
ak n
afas
ata
u sa
kit
dad
a te
ruk
ket
ika
reha
t
Ruj
uk P
P/F
MS
di k
linik
den
gan
se
ger
a b
agi N
YH
A K
elas
2 k
e at
as
35
UN
IT 1
1 : A
BD
OM
EN
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
R
AW
ATA
N
1.
Sca
poid
abd
omen
Pem
erik
saan
ab
dom
en:
Per
hatik
an a
bd
omen
dar
i ata
s d
an s
isi.
B
entu
k ab
dom
en :
norm
al/
scap
hoid
/ dis
tend
ed
Sca
pho
id a
bd
omen
R
ujuk
PP
unt
uk p
emer
iksa
an la
njut
. K
emun
gki
nan
dia
gno
sa:
-
Keb
ulur
an
- M
alab
sorp
tion
- W
astin
g d
isea
se.
2.
D
iste
nded
ab
dom
en
Asc
ites
Str
iae
P
erut
Bun
cit
(Um
bili
cal h
erni
a)
Tand
a ke
ham
ilan
Ruj
uk P
P u
ntuk
pem
erik
saan
lanj
ut.
Kem
ung
kina
n d
iag
nose
(5F
)
- Fl
uid
-nep
hrot
ic s
ynd
rom
e,
- Fa
t-ob
esity
, -
Flat
us-g
as,
- Fe
tus-
keha
mila
n,
- Fa
eces
–im
pac
ted
sto
ol
- M
ass
– p
emb
eng
kaka
n or
gan
at
au k
etum
buh
an
36
UN
IT 1
2 : O
TOT
RA
NG
KA
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
1.
Kec
acat
an
angg
ota
Pem
erha
tian
ked
ua-d
ua a
ngg
ota
tang
an d
an k
aki.
Liha
t kel
aina
n p
ada
ang
got
a te
rseb
ut
Tand
a-ta
nda
ked
ua ta
ngan
dan
kak
i-
Bow
leg
-
Talip
es
- S
ind
rom
dow
n
- C
ereb
ral p
alsi
y -
Ach
rond
opla
sia/
kerd
il
Gam
bar
kak
i :C
lub
foot
/ tal
ipes
Ruj
uk P
P ji
ka ti
ada
raw
atan
2.
Tula
ng b
elak
ang
Ruj
uk la
mp
iran
gar
isp
and
uan
skol
iosi
s S
kolio
sis
dan
lord
osis
Ruj
uk P
P
37
UN
IT 1
3: G
EN
ITA
LIA
PE
ME
RH
ATI
AN
K
AE
DA
H P
EM
ER
IKS
AA
N
TAN
DA
-TA
ND
A
TIN
DA
KA
N D
AN
R
AW
ATA
N
S
ecar
a um
um
1.
Pre
coci
ous
pube
rty-
kem
atan
gan
awal
M
emer
iksa
ciri
-ciri
sek
und
er
seks
ual p
ada
pel
ajar
< 9
ta
hun
a.Le
laki
1.
Bul
u a
ri 2.
P
enis
leb
ih p
anja
ng
3.
Skr
otum
yan
g b
esar
dan
bew
arna
g
elap
b
. Ta
nda-
tand
a la
in
1.
Sua
ra g
arau
2.
B
ulu
di k
etia
k a.
Per
emp
uan
1.
Sej
arah
ked
atan
gan
hai
d
2.
Bul
u ar
i b
. Ta
nda-
tand
a la
in
1.
Pem
bes
aran
pay
u d
ara
2.
Bul
u d
i ket
iak
Ruj
uk P
P
2.
Skr
otum
Liha
t kul
it sk
rotu
m ji
ka te
rdap
at k
emer
ahan
,ben
gka
k at
au u
lcer
. Ang
kat s
krot
um u
ntuk
liha
t bah
agia
n b
awah
. Kes
an ja
ngki
tan
scab
ies:
er
ythe
mat
ous
nod
ular
lesi
on o
n th
e sc
rotu
m a
nd g
lan
pen
is. P
erik
sa k
edua
-dua
test
es ji
ka b
erad
a d
alam
skr
otum
. Per
iksa
pem
bek
akan
p
ada
salu
ran
sper
ma
dan
sal
uran
dar
ah.
38
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N
RA
WA
TAN
3 H
ydro
cele
P
emb
eng
kaka
n ya
ng ti
dak
sa
kit p
ada
seb
elah
ata
u ke
dua
-dua
bel
ah s
crot
um.
Pem
ben
gka
kan
Scr
otal
Ruj
ukP
P
4 H
erni
a P
emb
eng
kaka
n d
i pan
gka
l ar
i (g
roin
) d
an le
bih
m
enon
jol a
pab
ila
bat
uk,m
ener
an d
an s
emas
a b
erd
iri.
Gam
bar
Pem
ben
gka
kan
Ing
uino
scro
tal
Her
nia
Ruj
uk P
P
39
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N
RA
WA
TAN
5 Te
stis
peg
ang
skr
otum
dan
ras
a ke
had
iran
test
is.
a .
U
ndes
cend
ed te
stes
P
erik
sa k
edua
-dua
test
is d
id
alam
skr
otum
.
Test
is ti
dak
dap
at d
irasa
di d
alam
scr
otum
Ruj
uk P
P s
eger
a
b.
O
rchi
tis/ O
rchi
ditis
( In
flam
asi T
estis
) S
akit
dan
pem
ben
gka
kan
pad
a sc
rotu
m d
an te
stis
se
rta
kem
erah
an
Ben
gka
k p
ada
scro
tum
P
eng
end
alia
n P
PP
:R
awat
den
gan
tab
let
Par
acet
amol
250
mg
-1 g
st
at d
an r
ujuk
PP
seg
era.
6 P
enis
/ Zak
ar
a.
N
orm
al p
enis
Li
hat b
entu
k d
an s
aiz
pen
is,
ada
atau
tiad
a ku
lit p
ada
huju
ng z
akar
(p
rep
uce)
P
osis
i sal
uran
ken
cing
di
huju
ng z
akar
. P
erik
sa k
ulit
zaka
r: ji
ka
terd
apat
war
ts, u
lcer
, rua
m
scab
ies
.
Ruj
uk P
P
b .
P
him
osis
/
P
arap
him
osis
K
ulit
di h
ujun
g z
akar
(kul
up)
terla
lu k
etat
unt
uk d
itarik
ke
bel
akan
g d
an k
epal
a za
kar
tidak
dap
at d
ided
ahka
n
Tand
a ja
ngki
tan
pad
a ku
lit d
i huj
ung
zak
ar
Ruj
uk P
P
Ben
gka
k p
ada
scro
tum
Circ
umci
sed
peni
sU
ncirc
umci
sed
peni
s
Fore
skin
The
unci
rcum
cise
d vs
the
circ
umci
sed
peni
s
40
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N
RA
WA
TAN
c .
H
ypos
padi
as
Pem
buk
aan
huju
ng u
réte
r te
rleta
k d
ibah
agia
n b
awah
.
-
Ab
norm
al g
enita
lia,
- P
eng
alira
n ai
r ke
ncin
g ti
dak
nor
mal
-
Gag
al e
reks
i
Ruj
ukP
Pun
tuk
ruju
kan
lanj
ut k
e P
akar
Bed
ah
41
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N
RA
WA
TAN
d .
P
enile
/ Vag
inal
dis
caj
Le
leha
n p
ada
kem
alua
nC
ecai
r ya
ng m
elel
eh d
ari l
uban
g k
emal
uan
cont
oh :
Nan
ah
Ruj
uk P
P
e .
A
mbi
giou
s G
enita
lia
Kea
daa
n d
i man
a g
enita
lia
tiad
a m
enun
jukk
an c
iri-c
iri
lela
ki a
tau
per
emp
uan
seja
k la
hir
Ruj
uk s
eger
a ke
PP
unt
uk
pem
erik
saan
lanj
ut d
an
ruju
kan
ke p
akar
.
42
UN
IT 1
4 : K
AK
I
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
T
IND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
1.
Keb
ersi
han
kaki
K
udis
/ im
pet
igo
Ruj
uk U
nit K
ulit
(15)
2.
Kur
ap a
ir P
erik
sa d
i cel
ahja
ri ka
kia.
Kur
ap te
rjad
i di c
elah
jar
i kak
i. K
elih
atan
kem
erah
an d
an b
erai
r.
Pen
gen
dal
ian
• R
end
am k
aki d
i dal
am a
ir ya
ng
men
gan
dun
gi P
otas
sium
P
erm
ang
gan
ate
(1:1
0000
uni
t)
yang
tela
h d
icai
rkan
sel
ama
15-2
0 m
init,
2 –
3 k
ali s
ehar
i seh
ing
ga
kerin
g.
• K
erin
gka
n ka
ki d
eng
an tu
ala
ber
sih
dan
sap
u kr
im M
icon
azol
e 2%
ata
u C
lotr
imaz
ole
sehi
ngg
a 2
min
gg
u se
lep
as h
ilang
nya
tand
a-ta
nda
pen
yaki
t.
• N
asih
at p
ence
gah
an:
1. M
enja
ga
keb
ersi
han
kaki
2.
Ker
ing
kan
kaki
set
iap
kal
i
s
elep
as m
and
i ata
u ke
bili
k ai
r 3.
Men
gg
unak
an s
elip
ar g
etah
ya
ng b
erse
suai
an (
tidak
lici
n)
sem
asa
mem
asuk
i tan
das
4.
Ela
kkan
mem
akai
sto
kin
dan
ka
sut y
ang
bas
ah a
tau
lem
bab
5.
Jan
gan
ber
kong
si tu
ala
43
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
T
IND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
3.
I ngr
owin
g to
e na
il/
Ony
choc
ryp
tosi
s (k
uku
ceng
kam
/ ca
gu)
Per
iksa
ibu
jari
kaki
Tand
a1.
S
akit
pad
a ku
ku
2.
Mer
ah d
an b
eng
kak
di b
ahag
ian
kuku
yan
g m
ence
ngka
m
3.
Ber
air
dan
ber
cam
pur
dar
ah
4.
Ber
nana
h
•R
ujuk
PP
P/P
P
Kes
rin
gan
- c
uci l
uka
den
gan
no
rmal
sal
ine
dan
top
ical
an
tibio
tik
Kes
sed
erha
na/ t
eruk
– u
ntuk
tr
im/ a
rtia
l nai
l avu
lsio
n
•
Nas
ihat
pen
ceg
ahan
:
1.
Ela
kkan
mem
akai
kas
ut y
ang
se
mp
it d
an k
etat
di b
ahag
ian
had
apan
2.
E
lakk
an m
emak
ai k
asut
den
gan
ka
ki y
ang
bas
ah
3.
E
lakk
an m
emot
ong
kuk
u b
erb
entu
k U
,teta
pi p
oton
gla
h b
erb
entu
k p
ahat
/lur
us
4.
K
ecac
atan
kak
i a.
P
emer
iksa
an k
aki l
ihat
b
ilang
an ja
ri ka
ki d
an
ben
tuk
jari
kaki
.
Le
bih
jari
kaki
- P
olyd
actil
y
Ruj
uk P
P s
ekira
nya
ber
mas
alah
44
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
T
IND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
b.
Bow
leg
G
enu
valg
us
G
enu
varu
s
Ruj
uk P
P ji
ka ti
dak
per
nah
men
erim
a ra
wat
an
c.
Clu
b fo
ot(T
alip
es
equi
nova
rus)
Ruj
uk P
P ji
ka ti
dak
per
nah
men
erim
a ra
wat
an
45
UN
IT 1
5 : K
UL
IT
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
1.
Keb
ersi
han
kulit
2.
Kud
is b
uta
( sca
bie
s)
Per
hatik
an s
elur
uh tu
buh
te
ruta
man
ya d
icel
ah ja
ri ta
ngan
dan
kak
i,
-G
atal
teru
tam
anya
diw
aktu
mal
am.
- B
urro
w d
i tan
gan
, kak
i, d
i cel
ah
dan
sis
i jar
i, p
erg
elan
gan
tang
an
dan
di b
adan
: ber
ben
tuk
ruam
p
apul
e m
erah
cok
lat.
- R
uam
kud
is b
uta
sep
erti
rad
ang
p
apul
e ya
ng k
ecil,
dal
am k
elom
pok
ke
cil t
erut
aman
ya d
i cel
ah ja
ri ,k
etia
k at
au p
eha.
-
Per
ubah
an s
ekun
der
sep
erti
ruam
ek
zem
a at
au ja
ngki
tan
seku
nder
Pen
gen
dal
ian:
• S
apuk
an E
mul
si B
enzy
l B
enzo
ate/
Sca
bom
a lo
tion
dar
i leh
er k
e se
luru
h b
adan
d
an p
astik
an d
isap
u ra
ta
term
asuk
ket
iak,
cel
ah-c
elah
ke
leng
kang
, jar
i kak
i dan
ta
ngan
. Ela
kkan
di s
apu
pad
a ka
was
an lu
ka.
• B
iark
an s
emal
aman
seb
elum
m
and
i, ul
ang
i unt
uk 3
har
i. (u
ntuk
kan
ak-k
anak
> 2
tahu
n d
an <
12: B
enzy
l Ben
zoat
e em
ulsi
on (
EB
B)
12.5
% s
apu
p
ada
dar
i bah
agia
n le
her
ke
baw
ah d
an b
iark
an s
elam
a 24
ja
m u
ntuk
3 h
ari)
• B
eri a
ntib
iotik
unt
uk ja
ngki
tan
seku
nder
. •
Cuc
i kud
is d
eng
an
men
gg
unak
an P
otas
sium
P
erm
ang
gan
ate.
N
asih
at:
• S
emua
ahl
i kel
uarg
a he
ndak
lah
dira
wat
pad
a w
aktu
yan
g s
ama.
P
akai
an, t
uala
, cad
ar d
an
saru
ng b
anta
l hen
dak
lah
46
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
dib
asuh
ber
sih
Kes
yan
g a
da
Jang
kita
n se
kund
er
ruju
k P
P
- S
apua
n G
amm
a B
enze
ne
Hex
achl
orid
e 1%
ata
u P
erm
ethr
in 5
% c
ream
dan
b
iark
an s
elam
a 8
jam
se
bel
um m
and
i.
3.
Kud
is (I
mp
etig
o)
Jang
kita
n ku
lit s
uper
ficia
l ole
h ku
man
Sta
phy
loco
ccus
au
reas
.)
Per
hatik
an s
elur
uh tu
buh
.
-Le
si b
oleh
terd
apat
dim
ana-
man
a b
ahag
ian
bad
an.
- Te
rben
tuk
dar
i bin
til p
apul
e ya
ng
keci
l yan
g c
epat
mem
bes
ar.
- N
anah
terk
ump
ul d
i baw
ah k
ulit
(d
i tan
gan
,muk
a, k
aki d
an b
adan
) m
udah
pec
ah d
an m
enin
gg
alka
n ku
dis
yan
g b
erai
r. B
ila ia
ker
ing
ak
an m
enin
gg
alka
n ke
rup
ing
. -
Bol
eh te
rjad
i seb
agai
jang
kita
n se
kund
er p
ada
atop
ic e
kzem
a,
atau
sca
bie
s.
Ruj
uk P
PP
eng
end
alia
n :
• B
ersi
hkan
kud
is (
rend
am,c
uci
atau
teka
p/ d
ap)
den
gan
m
eng
gun
akan
Pot
assi
um
Per
man
gg
anat
tig
a ka
li se
hari
sehi
ngg
a ke
ring
. •
Ber
ikan
ant
ibio
tik C
loxa
cilli
n 25
0 –
500m
g 6
jam
sek
ali
sela
ma
5 -7
har
i. A
ltern
atif:
E
ES
400
-800
mg
12
jam
sek
ali
sela
ma
5-7
hari
•
Per
lu ja
ga
keb
ersi
han
kulit
, m
and
i set
iap
har
i dan
pas
tikan
ku
ku p
end
ek.
• K
es y
ang
tid
ak s
emb
uh
sele
pas
raw
atan
per
lu d
iruju
k ke
Klin
ik te
rdek
at.
• A
hli-a
hli k
elua
rga
yang
lain
p
erlu
men
jag
a ke
ber
siha
n d
iri
dan
per
seki
tara
n.
47
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
4.
Ekz
ema
Per
hatik
an s
elur
uh b
adan
, te
ruta
man
ya d
ibah
agia
n p
elip
atan
sep
erti
di c
elah
le
ngan
, tan
gan
, ten
gko
k,
bel
akan
g te
ling
a, b
elak
ang
lu
tut d
an k
aki
.
Lesi
aku
t: -
Rua
m k
emer
ahan
, ben
gka
k, p
apul
, ve
sike
l, ex
udat
e, b
ullo
us
Lesi
kro
nik
: -
Kul
it ke
lihat
an te
bal
(li
chen
ifica
tion)
, sak
it p
ada
reka
han
kulit
dan
ker
ing
A
top
ik e
kzem
a :
- Te
ruta
man
ya d
i bah
agia
n p
elip
atan
( f
lexu
ral)-
per
gel
ang
an
tang
an,le
her,
fosa
pop
litea
l ata
u ka
ki. K
ulit
kerin
g d
an g
atal
. Te
rdap
at ja
ngki
tan
seku
nder
. A
llerg
ic c
onta
ct d
erm
atiti
s:
- ek
zem
a b
oleh
terja
di d
i b
ahag
ian
yang
ters
entu
h d
eng
an b
ahan
al
lerg
en
Ta
nda
lain
:
- K
esan
gar
u, b
erna
nah
/ kes
an
jang
kita
n se
kund
er.
Ruj
uk P
P u
ntuk
kep
astia
n A
top
ic e
kzem
a
• G
unak
an k
rim A
quo
es
seb
agai
pel
emb
ab.
• S
apu
krim
1%
H
ydro
cort
ison
e/B
etam
etha
soe
vale
arat
e(1:
10)
•
Ber
i ant
ibio
tik ji
ka te
rdap
at
jang
kita
n se
kund
er.
• U
bat
ant
ihis
tam
in s
eper
ti C
hlor
phe
nira
min
e
A
llerg
ic c
onta
ct d
erm
atiti
s :
• K
enal
pas
ti al
ahan
sep
erti
nike
l, kr
im s
apua
n, lo
gam
: na
siha
t sup
aya
ber
hent
i p
eng
gun
aan.
•
Krim
ste
roid
(b
erg
antu
ng
kep
ada
kete
ruka
n ek
zem
a)
• A
ntib
iotik
jika
terd
apat
ja
ngki
tan
seku
nder
•
Ub
at a
ntih
ista
min
sep
erti
Chl
orp
heni
ram
ine
48
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
5.
Bis
ul
Per
hatik
an p
ada
kese
luru
han
bad
an
Jang
kita
n p
ada
folik
el r
amb
ut
oleh
kum
an s
tap
h au
reus
.
•B
enjo
lan
ber
nana
h ya
ng te
rkum
pul
d
ibaw
ah k
ulit
•
Ben
gka
k, m
erah
, pan
as
• S
akit
apab
ila d
isen
tuh.
Ruj
uk P
P
1. T
uam
den
gan
tual
a p
anas
.
2. B
eri u
bat
ant
ibio
tik C
loxa
cilli
n 25
0–50
0 se
tiap
6 ja
m s
ekal
i se
lam
a 5-
7 ha
ri at
au E
rytr
omyc
in
(EE
S)
400
- 80
0 m
g s
etia
p 1
2 ja
m
sela
ma
5-7
hari
3. P
emb
edah
an k
ecil
seki
rany
a p
erlu
.
6.
Par
ut
Per
mer
hatia
n se
luru
h b
adan
b
agi m
eng
enal
pas
ti p
arut
b
aru
atau
par
ut la
ma
Jika
ad
a p
arut
yan
g d
isya
ki d
iseb
abka
n ol
eh p
end
eraa
n si
la r
ujuk
uni
t 18
Par
ut k
eloi
d
Ruj
uk P
Pun
tuk
pem
erik
saan
lanj
ut
Ruj
uk P
akar
Der
mat
olog
i/
P
akar
Bed
ah P
last
ik s
ekira
nya
per
lu
7.
Kur
ap ( t
inea
)
P
erm
erha
tian
selu
ruh
bad
an
•K
ebia
saan
ya i
rreg
ular
atau
b
erb
entu
k b
ulat
•
Bah
agia
n te
pi y
ang
jela
s d
an
ber
sisi
k
• M
asih
terd
apat
folik
el r
amb
ut
• D
eria
ras
a tid
ak
Ruj
uk P
P P
eng
end
alia
n :
Sap
ukan
krim
Clo
trim
azol
e at
au
Mic
onaz
ole.
K
urap
yan
g m
enye
luru
h ( e
xten
sive
le
sion
) b
eri G
riseo
fulv
in 2
50-5
00 m
g
bd
4 –
6 m
ing
gu
49
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
Per
ing
atan
: Le
pro
si-
Jika
tiad
a d
eria
ras
a (h
ypos
ensa
tion)
dan
per
lu r
ujuk
an s
eger
a.
Nas
ihat
:•
Pas
tikan
pak
aian
ter
utam
a p
akai
an d
alam
, tua
la, s
arun
g
kaki
dib
asuh
ber
sih
dan
d
ijem
ur k
erin
g
• E
lak
ber
kong
si p
eral
atan
p
erib
adi
8.
Pan
au (
Pyt
riasi
s V
esic
olor
)
Per
mer
hatia
n se
luru
h b
adan
• To
mp
okan
put
ih p
ada
kulit
te
rmas
uk m
uka
•
Tom
pok
an p
utih
bol
eh b
erub
ah
war
na s
amad
a b
ewar
na h
itam
ata
u m
erah
. Ia
bol
eh b
erca
ntum
men
jad
i to
mp
ok y
ang
leb
ih b
esar
• To
mp
okan
ini j
uga
bol
eh te
rasa
g
atal
Ruj
uk P
P
• S
apu
Sel
eniu
m S
ulp
hid
e 2.
5%
(dar
i leh
er k
e b
awah
) sh
amp
o d
i bah
agia
n p
anau
sel
ama
20
– 30
min
it ke
mud
ian
man
di
atau
cai
rkan
1:1
den
gan
air,
sa
pu
dan
bia
rkan
sem
alam
an
(sel
ama
1-2
min
gg
u) a
tau
Whi
tfiel
d’s
oin
tmen
t
• To
pik
al a
ntifu
ngal
: 2%
mic
onaz
ole,
Clo
trim
azol
e 1%
cre
am a
tau
Tioc
onaz
ole
1% c
ream
, jik
a le
si p
ada
bah
agia
n m
uka
sela
ma
4-6
min
gg
u
50
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
Alte
rnat
if•
Ber
i ub
at a
nti f
ung
us (
anti
kula
t) It
raco
nazo
le 2
00m
g O
D
Ata
u K
etoc
onaz
ole
200m
g O
D
sela
ma
1 m
ing
gu
9.
K
etua
t
( Vira
l war
t)
Pem
erha
tian
kese
luru
han
bad
an te
ruta
ma
pad
a ta
ngan
d
an k
aki
•K
etum
buh
an y
ang
kec
il d
an k
asar
d
iper
muk
aan
bia
sany
a b
erla
ku d
i ta
ngan
dan
kak
i, b
oleh
jug
a te
rjad
i d
i tem
pat
yan
g la
in
Pen
gen
dal
ian
JK:
Nas
ihat
: K
etua
t mud
ah b
erja
ngki
t.Ia
bol
eh
dic
egah
dar
i mer
ebak
den
gan
: 1.
Ti
dak
ber
kong
si s
arun
g ta
ngan
at
au k
asut
2.
M
enja
ga
keb
ersi
han
diri
3.
B
asuh
dan
ker
ing
kan
tang
an
den
gan
ker
ap
Ruj
uk P
P u
ntuk
tind
akan
lanj
ut
51
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
TI
ND
AK
AN
DA
N R
AW
ATA
N
10
Mol
uscu
m
Con
tang
ious
um
Dis
ebab
kan
jang
kita
n D
NA
P
ox v
irus
pad
a ku
lit a
tau
mem
bra
n m
ucus
Ta
nda:
-
“
Pea
rl lik
e” p
apul
ata
u no
dul
-
T
idak
sak
it
-
Kad
ang
-kad
ang
bol
eh
m
enye
bab
kan
gat
al
-
Bol
eh m
ereb
ak m
elal
ui s
entu
han
Ruj
uk P
P u
ntuk
ruj
ukan
ke
Pak
ar
Der
mat
olog
i.
52
UN
IT 1
6 : P
EN
DE
RA
AN
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
R
AW
ATA
N
1.
Pen
der
aan
fizik
al
Pem
erik
saan
sec
ara
men
yelu
ruh
teru
tam
anya
b
ahag
ian
yang
terli
ndun
g
oleh
pak
aian
.
Kec
eder
aan
pad
a ku
lit:
- Le
bam
, luk
a d
an a
bra
si te
ruta
man
ya d
i le
ngan
dan
peh
a, a
bd
omen
, bel
akan
g
bad
an d
an m
ata
- Te
rbak
ar d
an m
elec
ur, k
esan
cuc
uh r
okok
. -
Kes
an g
igita
n/ c
ubita
n.
Pat
ah tu
lang
/ ter
kehe
l (d
islo
catio
n)
Sya
ki p
end
eraa
n fiz
ikal
. Ruj
uk
PP
. B
uku
ruju
kan
: a)
G
aris
pan
dua
n p
elak
sana
an
per
khid
mat
an k
es
rem
aja
di p
erin
gka
t kes
p
rimer
(G
PP
KR
) 20
05.
b)
Mod
ul p
enja
gaa
n K
esih
atan
men
tal
Kan
ak-k
anak
dan
R
emaj
a (u
nit 3
: P
eng
end
alia
n P
end
eraa
n d
an
Pen
gab
aian
kan
ak-
Kan
ak d
an r
emaj
a)
c)
Chi
ld a
nd a
dol
esce
nt
men
tal h
ealth
trai
ning
m
odul
e fo
r sp
ecia
lists
(C
&A
MH
) 20
03
d)
Gar
is p
and
uan
Pen
gen
dal
ian
Mas
alah
S
eksu
al d
an
Rep
rod
uktif
Rem
aja
di
Klin
ik K
esih
atan
(20
11)
2.
Pen
der
aan
emos
i P
eng
amb
ilan
seja
rah
dar
i p
elaj
ar, g
uru,
ibu/
bap
a/
pen
jag
a.
•P
erub
ahan
ting
kahl
aku
yang
ket
erla
luan
se
per
ti p
end
iam
dan
men
yend
iri/ t
erla
lu
men
des
ak, t
erla
mp
au p
asif
atau
ag
resi
f.
• B
ertin
gka
hlak
u se
per
ti d
ewas
a at
au
kean
ak-a
naka
n.
• P
erke
mb
ang
an fi
zika
l ata
u em
osi y
ang
te
rban
tut.
• C
uba
men
gel
ak d
an ti
dak
mem
and
ang
se
mas
a b
erca
kap
•
Cub
aan
bun
uh d
iri.
• M
emb
erita
hu d
ia ti
dak
mem
pun
yai
hub
ung
an r
apat
den
gan
ibub
apa.
•
Mem
ber
itahu
hid
up ti
dak
ber
mak
na
3.
P
end
eraa
n S
eksu
al
Pem
erik
saan
fizi
kal
teru
tam
anya
di b
ahag
ian
sulit
. Te
mub
ual s
ecar
a te
rper
inci
.
•P
end
arah
an d
ari b
ahag
ian
luar
kem
alua
n (v
agin
a, e
xter
nal g
enita
lia a
tau
dub
ur).
•
Kec
eder
aan
sep
erti
luka
, leb
am p
ada
kem
alua
n at
au d
ubur
. •
Pen
yaki
t jan
gki
tan
seks
ual (
STI
).
• K
eced
eraa
n p
ada
pay
udar
a, p
ung
gun
g,
abd
omen
ata
u p
eha.
•
Keh
amila
n re
maj
a.
53
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
PE
ME
RIK
SA
AN
TA
ND
A-T
AN
DA
R
AW
ATA
N
4.
Pen
gab
aian
K
anak
-kan
ak
( Chi
ld n
egle
ct)
Pem
erik
saan
fizi
kal d
an
tem
ubua
l. •
Sel
alu
tidak
had
ir d
isek
olah
.•
Mem
inta
ata
u m
encu
ri m
akan
an a
tau
wan
g.
• K
ead
aan
kesi
hata
n ya
ng ti
dak
teru
rus
• B
adan
sel
alu
koto
r at
au b
erb
au b
usuk
. •
Min
um a
rak
atau
men
agih
dad
ah.
• Ti
ngg
al k
eseo
rang
an a
tau
tiad
a p
enja
ga
di
rum
ah.
• N
amp
ak k
uran
g b
erte
nag
a d
an m
urun
g.
• B
erke
laku
an ti
dak
waj
ar a
tau
gan
jil.
54
UN
IT 1
7 : K
ESI
HAT
AN
TIN
GK
AH
LA
KU
BIL
P
EM
ER
HA
TIA
N
KA
ED
AH
P
EM
ER
IKS
AA
N
T A
ND
A-T
AN
DA
RA
WA
TAN
1.
Ting
kahl
aku
ber
isik
o 1.
Pen
yala
hgun
aan
bar
ang
terla
rang
-
• M
erok
ok
• P
enag
ihan
d
adah
•
Pen
agih
an a
rak
• H
idu
gam
3. B
uli
4. C
ond
uct d
isor
der
Naf
as b
erb
au te
mb
akau
/ alk
ohol
Ta
nda
sunt
ikan
pad
a le
ngan
K
uran
g b
erat
bad
an
Tak
tum
pu
per
hatia
n d
an s
entia
sa k
eliru
K
etag
ihan
: loy
a, m
unta
h, s
akit
per
ut, b
erp
eluh
, ter
keta
r-ke
tar,
res
ah d
an g
elis
ah
Taku
t ke
seko
lah/
pon
teng
, tia
da
kaw
an, k
etak
utan
, ke
resa
han,
pen
cap
aian
aka
dem
ik r
end
ah.
Kel
akua
n ag
resi
f, ke
rap
ber
gad
uh, m
encu
ri, te
rlib
at d
eng
an
tind
akan
dis
iplin
dan
ker
ap p
onte
ng s
ekol
ah.
Ruj
uk P
P
Ruj
uk G
PP
KR
(m
s 13
8 -
150)
R
ujuk
C&
AM
H (
ms
51-5
3)
Ruj
uk P
P
Ruj
uk C
& A
MH
(m
s 11
0-11
3)
Ruj
uk P
P
Ruj
uk C
& A
MH
( m
s 67
-69)
2.
Kes
ihat
an
seks
ual
Kec
elar
uan
jant
ina
Tran
sexu
al
Tran
sver
tite
H
omos
exua
liti
Uro
gen
ital d
isca
j
Kon
flik
emos
i, tid
ak tu
mp
u p
erha
tian
Mas
alah
pem
bel
ajar
an
Tand
a ja
ngki
tan
seks
ual:
dis
caj,
ulse
r, In
feks
i sal
uran
ke
ncin
g.
Ruj
uk P
PR
ujuk
GP
PK
R (
ms
82-9
1)
Ruj
uk C
& A
MH
(m
s 11
4 -
116)
Mas
alah
men
stru
asi
Keh
amila
n S
eng
gug
ut
(Dys
men
orrh
oea)
Men
orrh
agia
: Pen
dar
ahan
hai
d y
ang
ban
yak
, ane
mia
,M
enst
ruas
i yan
g ti
dak
tera
tur
Am
enor
hoea
Ruj
uk P
P
Ruj
uk G
PP
KR
di P
KP
(m
s 74
- 8
1)
3.
Kes
ihat
an M
enta
l K
emur
ung
an
Kes
edih
an, k
uran
g tu
mp
uan,
hila
ng k
eser
onok
an,
per
ubah
an b
erat
bad
an, m
asal
ah/g
ang
gua
n tid
ur, r
esah
, ke
letih
an, p
erub
ahan
ting
kahl
aku,
tand
a-ta
nda
ing
in b
unuh
d
iri a
tau
tand
a p
siko
sis.
Ruj
uk P
PR
ujuk
C&
AM
H (
ms
36-4
0)
Ker
esah
an( a
nxie
ty)
Kel
ihat
an r
esah
& g
elis
ah, k
etak
utan
, sen
tiasa
ris
au, t
and
a so
mat
ik s
eper
ti sa
kit k
epal
a, s
akit
per
ut, b
erd
ebar
dan
ses
ak
nafa
s.
Ruj
uk P
P
Ruj
uk G
PP
KR
(m
s 11
8 –
120)
Lampiran
56
LAMPIRAN
GARISPANDUAN UJIAN PENGLIHATAN
1. PENDAHULUAN
Pemeriksaan mata sangat penting di kalangan pelajar sekolah untuk menghalang kecacatan mata yang kekal dan mengurangkan masalah pembelajaran kerana penyaringan awal boleh mencegah kebutaan mata.
2. UJIAN PENGLIHATAN MATA
Persediaan peralatan :
1. Pastikan tempat pemeriksaan mempunyai pencahayaan yang terang. Sekiranya pencahayaan dalam bilik kurang baik, lakukan pemeriksaan di luar bilik darjah.
2. Carta Snellen
- Carta Snellen huruf bagi murid-murid yang boleh membaca- Carta Snellen ‘E’ bagi murid-murid yang tidak boleh membaca- Carta Sheriden Gardiner untuk murid OKU yang tidak boleh membaca
3. Penutup mata / occluder
4. Pita pengukur / measuring tape
57
Carta Snelen (Abjad)
3. LANGKAH-LANGKAH UJIAN PENGLIHATAN
3.1 Ujian penglihatan menggunakan Carta Snellen (Abjad)
1. Buat garisan di lantai pada jarak 6 meter dari carta Snellen
2. Pelajar berdiri pada garisan tersebut (jarak 6 meter dari carta Snellen).
3. Pastikan kedudukan carta Snellen separas dengan mata pelajar
4. Uji mata kanan dahulu, tutup mata kiri dengan menggunakan occluder atau kad penutup mata
58
5. Mula baca huruf pada barisan paling atas pada carta sehingga ke barisan huruf yang paling kecil dapat di baca oleh pelajar
6. Huruf terkecil/ barisan yang boleh dibaca, direkodkan. Jika terdapat 2 huruf yang salah dibaca bagi barisan 6/12, rekod sebagai 6/12-2
7. Jika barisan 6/60 tidak boleh dilihat, bawa pelajar ke jarak yg lebih dekat, contohnya 5 meter, 4 meter ….rekod sebagai 5/60, 4/60…..
8. Jika tidak dapat melihat huruf terbesar di carta Snellen pada jarak 1 meter, arahkan pelajar mengira bilangan jari yang ditunjukkan di hadapan pelajar pada jarak 1 kaki (1 foot). Sekiranya pelajar dapat mengira bilangan jari, rekodkan sebagai CF (counting fingers) @1ft.
9. Jika tidak dapat melihat bilangan jari, gerak/ goyang tangan depan mata pela-jar. Sekiranya pelajar dapat mengesan pergerakan tangan, rekodkan sebagai HM (hand movements)
10. Jika gagal mengesan pergerakan tangan, gunakan lampu suluh dan tanya pelajar sama ada dapat lihat cahaya atau tidak. Jika sekiranya :
- Ya, rekod sebagai PL (Perception of light)
- Tidak, rekod sebagai NPL (No perception of light)
11. Jika penglihatan adalah 6/12 dan lebih teruk, lakukan ujian mata menggunakan pin hole.
12. Uji penglihatan mata kiri, ikut prosedur yang sama.
59
3.2 Pemeriksaan mata bagi murid-murid yang tidak mengenal huruf.
1. Langkah pemeriksaan adalah sama seperti di atas.
2. Gunakan Carta Snellen E dan bekalkan pelajar dengan penunjuk E seperti gambar-gambar di bawah
60
(6/12)
61
* Nota :
1. Jika tahap penglihatan (VA) lebih 6/12 atau lebih teruk, rujuk pelajar kepada Pegawai Perubatan/ Pegawai Optometri untuk pemeriksaan refraksi di klinik kesihatan/ klinik mata.
2. Jika VA lebih baik daripada 6/9 tetapi mempunyai simptom seperti silau, sakit kepala, double vision, mata berair, juling, mata merah dan mata gatal, rujuk pelajar kepada Pegawai Perubatan /Pegawai Optometri untuk pemeriksaan di klinik kesihatan/ klinik mata.
3. Amblyopia / Mata Malas
i) Definisi : Kurang tahap penglihatan disebabkan mata tersebut kurang digunakan sejak kecil lagi
kerana terdapat gangguan pada perkembangan fungsi penglihatan.
ii) Penyebab :
a) Rabun mata b) Mata juling
c) Faktor-faktor lain yang menghalang penglihatan seperti katarak dan kelopak mata yang menutupi sebahagian dari anak mata (ptosis)
iii) Selalunya amblyopia / mata malas tidak disedari, tiada aduan dari kanak-kanak. Oleh itu mereka perlu menjalani pemeriksaan mata seawal yang mungkin.
iv) Tanda-tanda syak amblyopia / mata malas: Mata beralih dari tengah bila letih atau berada dalam cahaya terang Kepala berkedudukan senget Menutup salah satu mata Kerap menggosok mata atau mengelipkan mata
62
PEMERIKSAAN MATA UNTUK MURID-MURID BERKEPERLUAN KHAS
1. Pengenalan
Pemilihan carta untuk ujian penglihatan bagi kanak-kanak kurang upaya bergantung kepada kebolehan kanak-kanak untuk membaca dan mengenal huruf atau gambar.
2. Carta–carta untuk murid-murid berkeperluan khas Carta Recognise
Carta ini digunakan bagi murid-murid yang tidak boleh membaca tetapi boleh mengenal gambar dan menamakan objek dalam gambar seperti seperti ikan, kapal dan telefon. Carta Recognise mempunyai tahap lebih rendah dari carta snellen. Bacaan ketajaman penglihatan (Visual Acuity) yang diperolehi menggunakan Carta ‘Acuity Cardiff ‘ lebih rendah dari carta Snellen.
Saiz objek tidak berubah, ketebalan garis yang membentuk objek berbeza, e.g. 6/6 Cardiff sama dengan 6/12 snellen. Jadi reference point at 6/6, 6/5
Carta Membaca Untuk menggunakan carta ini, pelajar perlu ada kemahiran (cognitive) dan boleh membaca.
Contoh-contoh carta adalah:
Carta Snellen Carta Shariden Gardiner
Carta Ciri-ciri Carta
Cardiff Acuity Chart - Boleh digunakan pada jarak dekat 50 cm dan 1 meter.
- Carta bergambar menggantikan huruf
- Bila tengok gambar, boleh menamakan benda e.g ikan, kapal, telefon.
- Tahap lebih rendah dari carta snellen. VA dari bacaan carta Cardiff lebih rendah dari carta Snellen (over estimate).
- Saiz objek tidak berubah, ketebalan garis yang membentuk objek berbeza
- Portable kit / mudahalih
- Ada eye contact dengan murid
- Reference point among these population is binocular VA unless acceptable IQ.
63
Carta Ciri-ciri Carta
Sheriden Gardiner Chart
- Pelajar perlu mempunyai kemahiran kognitif yang minima..- Avoid crowding effect- A type of single Snellen Chart- Carta Sheridan Gardiner dipegang 3 meter dari pelajar- Pelajar memegang kad penunjuk (key card) dan menunjukkan huruf yang
sama / sepadan pada carta.- Reading almost same with snellen chart eg. SG 6/6 = 6/9 snellen
Lang Stereo Acuity test
- Test for binoculars single vision- A piece of card with 3 dimensional pictures- Ask student to pinch on the picture to demonstrate that both eyes are
functioning- When child could not see or pinch the three dimensional object, one of the
eye is not functioning well.- Test would not tell which eye is effected- Refer to optometrist for further management
Langkah-langkah pemeriksaan ketajaman penglihatan untuk murid-murid kurang upaya
1. Tentukan samada murid boleh mengenal huruf/ nombor atau tidak2. Sekiraya ya, mulakan samada dengan Snellen (huruf/ nombor) / Sheriden Gardiner3. Sekiranya tidak gunakan Cardiff Acuity Chart.
64
LAMPIRAN
PANDUAN MENIMBANG BERAT BADAN DAN UKUR TINGGI
RKM1 (PINDAAN 2009 M/S 26)
MENGUKUR TINGGI
a. Pastikan tali pengukur dipasang tegak dan dalam keadaan baik, angkanya betul dan terang.
b. Lekatkan tali pengukur pada dinding yang rata, tentukan tanda bacaan “0” berada pada paras lantai.
c. Pastikan murid tanggalkan kasut dan berdiri dengan belakangnya rapat pada alat pengukur.
d. Berdiri tegak dengan kaki yang rapat dan kedua-dua belah tangan lurus ke bawah. Tumit, punggung, bahu dan belakang kepala mestilah menyentuh alat pengukur dan dinding.
e. Pastikan mata kanak-kanak memandang lurus ke depan. Garis melintang dari bahagian bawah orbit mata ke lubang telinga mestilah 90 darjah kepada alat pengukur
f. Turunkan penanda alat segi tiga dengan perlahan-lahan sehingga mencecah bahagian atas kepala. Tekan sedikit bahagian rambut sekiranya rambut lebat dan tebal.
g. Tentukan bacaan dibuat pada paras mata pembaca.
h. Ambil bacaan ukuran tinggi dan catatkan ukuran tinggi dalam sentimeter, tanpa angka perpuluhan. Contoh : 112.2 cm = 112 cm 112.8 cm = 113 cm
MENIMBANG BERAT BADAN
a. Pastikan kedudukan alat timbang teguh di atas permukaan yang rata dan tiada barang diletakkan di atas platform.
b. Pastikan alat timbang berada dalam keadaan baik dan jarum berada di angka “0”.
c. Alat timbang perlu ditentukur (calibrate) sebelum sesi menimbang.
d. Pastikan murid memijak di atas platform alat timbang tanpa kasut dan tidak berpegang apa-apa untuk berdiri. Murid mesti berdiri diam semasa ukuran diambil.
e. Berat badan dicatatkan dalam kilogram, kepada 0.5 kg yang hampir.
Contoh : 47.22 kg = 47.2 kg 47.56 kg = 47.6 kg
KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA
GARIS PANDUAN DAN CARTA ALIR PELAKSANAAN PENYARINGAN
SKOLIOSIS DI SEKOLAH UNTUK MURID TAHUN 6
66
LAMPIRAN
GARIS PANDUAN PELAKSANAAN PENYARINGAN SKOLIOSIS DI KALANGAN MURID TAHUN 6 DI SEKOLAH
BAGAIMANA MENGENALPASTI SKOLIOSIS ?
Pemeriksaan skoliosis melibatkan kemahiran anggota kesihatan untuk mengenalpasti tulang belakang yang telah membengkok dan terputar dimana kebengkokan tulang belakang akan kelihatan dengan lebih jelas apabila individu yang terlibat membongkok ke hadapan, dan ketika itu sangkar tulang rusuk atau otot-otot di bahagian lumbar akan menunjukkan bongolan yang lebih jelas seperti di tunjukkan dalam rajah di bawah.
Gambar 1a : Gambar 1b : Tulang Vertebra yang Tulang belakang penghidap skoliosis normal semasa membongkok
KAEDAH SARINGAN SKOLIOSIS
Pemeriksaan skoliometer di laksanakan dengan menggunakan dua pemeriksaan
1) Pemeriksaan postur belakang badan 2) Pemeriksaan Forward Bending Test dengan menggunakan skoliometer
67
PEMERIKSAAN POSTUR BADAN
Arahkan murid berdiri tegak membelakangkan Jururawat. Perhatikan :
i. Paras bahuii. Paras pinggangiii. Badan membengkok atau cenderung ke satu arah
KEPUTUSAN PEMERHATIANa. Keadaan tiada Skoliosis
Perhatikan keadaan belakang
1) Paras bahu yang selari 2) Paras pinggang yang selari3) Tulang belakang
b. Keadaan berkemungkinan skoliosis
Perhatikan
1) Paras bahu yang tidak selari 2) Paras pinggang yang tidak selari3) Tulang belakang yang membengkok ke satu arah
S OS U
B
A
68
FORWARD BENDING TEST DENGAN UJIAN SKOLIOMETER
LANGKAH 1
Minta murid membongkok 900 ke hadapan dengan merapatkan kedua-dua tapak tangan di celah lutut seperti di gambarajah
Perhatikan samada terdapat bonjolan di atas belakang muridk d d b j l di b l k
69
KEPUTUSAN PEMERIKSAAN
a. Keadaan tiada skoliosis b. Keadaan pesakit yang mengalami skoliosis
PEMERIKSAAN DENGAN MENGGUNAKAN SKOLIOMETER
1) Semasa murid dalam posisi Forward Bending test, letakkan skoliometer diatas tulang belakang murid. Gerakkan skoliometer sepanjang tulang belakang perlahan-lahan sambil membaca darjah kebengkokan tulang belakang.
2) Gunakan skoliometer untuk mengukur darjah kebengkokan tulang belakang.
1) Letakkan skoliometer melintang pada bahagian tengah tulang belakang di bahagian tulang torasik dan/ atau lumbar.
2) Ambil bacaan pada skoliometer.
Pandangan belakang yang normal Pandangan belakang pesakit mengalami kecacatan skoliosis
70
SKOLIOMETER
ALAT SARINGAN – SCOLIOMETER
Skoliometer adalah sejenis alat yang direka khas untuk mengukur Rotasi tulang vertebra (ATR – Axial Trunk Rotation) dalam posisi membongkok ke hadapan (Adam's ‘Forward Bending Test'). Ia mengukur ATR dalam unit darjah yang memberi gambaran kepada kebengkokan tulang belakang .
Gambar 3: Skoliometer
Darjah kecacatanKAEDAH MEMBACA SKOLIOMETE samada ke kiri atau ke kanan
71
BACAAN SKOLIOMETER YANG NORMAL
a. Bacaan skoliometer 1 darjah
Bacaan skoliometer bagi murid yang mungkin mengalami skoliosis
b. Bacaan skoliometer 8 darjah ke kiri
Bacaan skoliometer bagi murid yang mungkin mengalami skoliosis
k l d h k k
a. Bacaan skoliometer 1 darjah
72
BAHAGIAN 3
ALGORITHM DAN PROSES KERJA PENYARINGAN SKOLIOSIS DI SEKOLAH
TINDAKAN SUSULAN
Pemeriksaan Forward Bending - normal
1) Murid tiada skoliosis . Pemeriksaan tamat2) Masukan hasil pemeriksaan sebagai tidak mempunyai skoliosis.
Bacaan skoliometer kurang 5 darjah
1) Murid mungkin ada skoliosis tetapi tidak memerlukan rujukan ke klinik ortopedik.2) Buat rujukan ke klinik kesihatan untuk melakukan pemeriksaan semula selepas 6 bulan.3) Maklum ibu bapa degan membekalkan risalah skoliosis kepada murid4) Sekiranya bacaan skoliometer meningkat tetapi tidak melebihi 5 darjah, jalankan pemerhatian
setiap 6 bulan di klinik kesihatan sehingga pelajar berusia 18 tahun.5) Sekiranya tidak ada perubahan pada bacaan skoliometer, discaj pelajar.
Bacaan skoliometer ≥ 5 darjah
1) Isikan semua borang saringan skoliosis. Lihat lampiran 2) Maklum ibu bapa mengenai keadaan murid dengan mengisi ‘Borang makluman kepada ibu
bapa’. Sila lihat lampiran3) Masukan hasil keputusan pemeriksaan dalam reten ‘ muskulo skeletal’. 4) Rujuk semua pelajar yang mempunyai bacaan skoliometer ≥ 5 darjah ke klinik-klinik pakar
ortopedik seperti berikut: i. Kuala Lumpur dan Daerah Petaling - Hospital Kuala Lumpur ii. Putrajaya, Sepang dan Ulu Langat - Pusat Perubatan UKM iii. Gombak dan Kuala Selangor - Hospital Sungai Buluh iv. Kuala Terengganu - Hospital Kuala Terengganu
73
ALGORITHM PENGENDALIAN SARINGAN SKOLIOSIS
(DI KUALA LUMPUR, PUTRAJAYA DAN SELANGOR)
Pemeriksaan postur tulang belakang
Forward Bending Test
Ada bonjolan ? Discaj
Ambil bacaan skoliometer
Bacaan lebih 5 darjah?
Rujuk klinik Spinal/ Skoliosis Berikan bahan pendidikan kesihatan Skoliosis untuk ibu
bapa
Tiada
Ya
Tidak
Ya
Rujuk Klinik Kesihatan untuk pemeriksaan semula selepas 6 bulan
Lawatan rumah – pastikan murid dapatkan rawatan di klinik spinal
Terima maklumbalas murid telah dapat rawatan
di hospital
Tidak
Ya
Tamat
74
CARTA ALIR PENGENDALIAN MAKLUMAT
Forward Bending Test
Ada bonjolan ? Isikan dalam RKM di ruangan Tulang rangka sebagai normal
Ambil bacaan skoliometer
Bacaan lebih 5 darjah?
Rujuk klinik Spinal/ Skoliosis Berikan bahan pendidikan kesihatan Skoliosis untuk ibu
bapa
Tiada
Ya
Tidak
Ya
Rujuk Klinik Kesihatan selepas 6 bulan: 1. Isi borang
KSK/ SKOLIOSIS/ SARINGAN
2. Isi borang maklum ibu bapa KSK/ SKOLIOSIS/
RUJUK KK 3. Isikan dalam RKM
Bacaan skoliometer Rujukan ke Klinik
Kesihatan selepas 6 bulan
Lawatan rumah – Pastikan murid dapatkan rawatan di klinik spinal
Terima maklumbalas murid telah dapat rawatan
di hospital
Tidak
Ya
Tamat
Kumpul dan hantar borang pelajar ke KKM
75
CARTA ALIRAN PENGENDALIAN PEMERIKSAAN SEMULA SKOLIOSIS
DI KLINIK KESIHATAN
Daftar di Klinik Kesihatan bersama surat rujukan oleh Pasukan kesihatan
Sekolah
Forward Bending Test
Ambil bacaan skoliometer
Bacaan skoliometer meningkat
Rujuk klinik Spinal/ Skoliosis
Berikan bahan pendidikan kesihatan Skoliosis untuk ibu
bapa
Tidak
Ya
Discaj
Tamat
Bacaan melebihi 5 darjah?
TidakLakukan pemeriksaan ulangan setiap 6 bulan
76
ALGORITHM SARINGAN SCOLIOSIS BESERTA PROGRAM KESEDARAN
Mukasurat | 87
Pemeriksaan postur tulang belakang
Forward Bending Test
Ada bonjolan ? Discaj
Ambil bacaan skoliometer
Bacaan lebih 5 darjah?
Rujuk klinik Spinal/ Skoliosis Berikan bahan pendidikan kesihatan Skoliosis untuk ibu
bapa
Tiada
Ya
Tidak
Ya
Rujuk Klinik Kesihatan untuk pemeriksaan semula selepas 6 bulan
Lawatan rumah – pastikan murid dapatkan rawatan di klinik spinal
Terima maklumbalas murid telah dapat rawatan
di hospital
Tidak
Ya
Tamat
Murid memberitahu mungkin mengalami skloliosis kepada Pasukan Kesihatan Sekolah
77
PENGHARGAAN:
1. Dr. Saidatul Norbaya binti Buang Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga Kementerian Kesihatan Malaysia
2. Dr Azlin binti Amat Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Kuala Berang Hulu Terengganu , Terengganu
3. Dr Norhaslira binti Abdul Rahim Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Batu, Jalan Ipoh Kuala Lumpur
4. Allahyarhamah Dr Noor Safurah binti Wan Harun (Dalam Kenangan) Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Manir Kuala Terengganu, Terengganu
5. Dr Norizzati Bukhary binti Ismail Bukhary Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Bandar Baru Bangi Kajang, Selangor
6. Dr Husni bin Hussain Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Putrajaya, Putrajaya
7. Dr Fuziah binti Paimin Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Salak Sepang, Selangor
8. Dr Siti Zubaidah binti Mohd Ali Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Senawang Negeri Sembilan
9. Dr Aimi Nazri bin Mahat Pegawai Perubatan Kesihatan Sekolah Pejabat Kesihatan Daerah Kuala Selangor Selangor
10. Pn. Tan Phaik Sim Ketua Penyelia Jururawat Kesihatan Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga Kementerian Kesihatan Malaysia
78
11. Abdul Shukor b. Hj. Salha Penyelia Penolong Pegawai Perubatan Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga Kementerian Kesihatan Malaysia
12. Mohd Shahriel b. Mat Daud Penolong Pegawai Perubatan Kanan Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga Kementerian Kesihatan Malaysia
13. Pn. Hazreen Zuliesh binti Hashim Pembantu Tadbir Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga Kementerian Kesihatan Malaysia
79
Rujukan :
1) Child and Adolescent Mental Health Training Module for Specialists, Division of Family Health Development and Department of Psychiatry, HKL, MOH 2003
2) Garis Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Kesihatan Remaja di Peringkat Kesihatan Primer, Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM, 2005
3) Garis Panduan Pengendalian Masalah Seksual dan Reproduktif Remaja di Klinik Kesihatan (2011)
4) Manual Penjagaan Mata Untuk Anggota Kesihatan Primer, Bahagian Kawalan Penyakit , Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, Jabatan Oftalmologi, HKL, KKM, Okt 1997
5) Manual Penjagaan Telinga dan Pendengaran di Peringkat Kesihatan Primer, Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM dengan kerjasama Jabatan Otorinolaringologi (ORL) HKL, Julai 2006.
6) My Health Portal website: http: //www.myhealth.gov.my
7) National Antibiotic Guideline 2008- Malaysia
8) Rekod Kesihatan Murid, Kementerian Pelajaran Malaysia, RKM 1 (Pindaan 2009)
9) Standard Operating Procedure for Medical Assistant in Primary Health Care part 1(revised edition), Family Health Development Division Ministry of Health (MOH), 2006
10) Standard Operating Procedure for Medical Assistant in Primary Health Care part 2, Family Health Development Division Ministry of Health (MOH), 2003
11) Standard Operating Procedure for Medical Assistant in Primary Health Care part 3, Family Health Development Division Ministry of Health (MOH), 2009
12) Standard Operating Procedures, Perkhidmatan Kesihatan Sekolah, Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM 2005.(Update 2012)
13) John Murtagh's Patient Education, fifth edition 2008
14) John Murtagh's General Practice, fifth edition 2008
