Bch Th v cc qun o Hong Sa v Trng Sa

Vit Nam Cng Ha

B Ngoi Giao

Si-gn, 1975

Li m u

Cc qun o Hong Sa v Trng Sa ca Vit Nam nm ngoi khi ca Vit Nam trn bin Nam Hi. Kch thc khim nhng ca hai qun o ny khng c ngha l chng khng quan trng i vi ngi Vit Nam: i vi ngi Vit Nam, nhng lnh th xa xi ny u thn thng nh bt c phn lnh th no ca t tin. Qun o Hong Sa pha Bc b qun i Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa cng chim bng v lc vo ngy 20 thng Ging nm 1974, sau mt hnh ng xm lng v-lim-s lm c th gii phn n. Tng t cho qun o Trng Sa 500 cy s v pha Nam, hai lc lng nc ngoi khc ang chim ng bt hp php 4 o thuc qun o ny.

Chnh ph Vit Nam Cng Ha v dn tc Vit Nam nht quyt bo v ch quyn v s ton vn lnh th ca t nc, cng quyt phn i s chim c ca qun i nc ngoi trn cc lnh th ny. Xt v qun o Hong Sa, khng nhng l s vi phm ch quyn Vit Nam ca Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa m cn l mt s thch lut l quc t v Hin Chng Lin Hip Quc: cho n by gi vic mt cng quc x dng v lc chng li mt quc gia nh b chu, iu cng bao hm mt s e da nn ha bnh v n nh ng Nam . Trong trng hp Trng Sa, mc d s chim ng ca qun i nc ngoi khng gy mu, nhng n cng th hin vic vi phm nghim trng s ton vn lnh th ca Vit Nam Cng Ha. Quyn li ca dn tc Vit Nam trn cc o ny cng lun c xc nh mnh m nh i vi qun o Hong Sa.

Vit Nam Cng Ha p ng mi quy nh quc t tuyn b ch quyn trn cc hn o ny. Trong qu trnh lch s, ngi Vit Nam chng minh ch quyn ca mnh trn o Hong Sa. u th k th 19, mt chnh sch trn ng c h thng v hiu qu c ra bi cc triu vua Vit Nam. Qun o Trng Sa, c bit n v khm ph bi cc ng ph v nhn cng Vit Nam t nhiu th k trc, c chnh thc xp nhp vo lnh th Vit Nam bi nc Php nhn danh nc Vit Nam. Trn c hai qun o ny, cc vin chc Vit Nam thc thi mt cch n ha v y hiu qu lut php Vit Nam. Tnh cch lin tc ca chnh quyn kt hp vi ch kin nh ca dn tc Vit Nam th hin ch quyn chnh thng ca Vit Nam i vi cc qun o ny. V vy, vic phng th cc qun o ny v nhng n lc ngoi giao c t ra chng li s i hi sai lm ca nhng quc gia trong khu vc. V khng th tranh ci i vi ch quyn ca Vit Nam, Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa chn la gii php qun s bt ng tuyn b ch quyn i vi qun o Hong Sa. Hai quc gia khc cng li dng tnh trng chin tranh Vit Nam dng qun i chim ng vi hn o ca Trng Sa m h

khng c ch quyn. Bi v c hai qun o Hong Sa v Trng Sa u nm dui v tuyn 17, y l vn quan tm chnh yu ca Vit Nam Cng Ha.

Bch th ny c thc hin lm sng t gi tr ca vic tuyn b ch quyn ca Vit Nam Cng Ha. N cng l li ku gi cho cng l n lng tm ca tt c cc quc gia tn trng lut php v yu chung ha bnh trn th gii.

Tuyn co ca chnh ph Vit Nam Cng Ha (1974)

S mng quan trng v cao qu nht ca mt Chnh Ph l bo v ch quyn, s c lp v ton vn lnh th Quc Gia. Chnh Ph Vit Nam Cng Ha quyt tm theo ui trng trch ny, bt k cc gian nan c th phi i u v bt k cc chng ngi v c xut pht t bt c ni u.

Trc s xm ln qun s bt hp php ca Trung Cng trn cc qun o Hong Sa l mt phn lnh th ca Vit Nam Cng Ha, Chnh Ph Vit Nam Cng Ha cn long trng tuyn b trc d lun th gii, cng nh n bn v th rng:

Cc qun o Hong Sa v Trng Sa l mt phn lnh th khng th tch ri c ca Vit Nam Cng Ha. Chnh Ph v Nhn Dn Vit Nam Cng Ha s khng khut phc trc bo lc v t b tt c hay mt phn ch quyn trn cc o .

Ngy no mt hi o n c ca mt phn lnh th Vit Nam Cng Ha b cng chim bi mt quc gia khc, ngy Chnh Ph v Nhn Dn Vit Nam Cng Ha s tip tc chin u dnh li ch quyn chnh ng ca h.

Nhng k chim c bt hp php s phi chu mi trch nhim cho bt c s cng thng xy n bt c t u.

Nhn c hi ny, Chnh Ph Vit Nam Cng Ha cng long trng xc nhn li ch quyn ca Vit Nam Cng Ha trn cc hi o ngoi khi ca min Trung v Nam Vit Nam, m c kin nh xc nhn nh l mt phn lnh th ca Vit Nam Cng Ha trn nhng cn bn khng th ph nhn c v a l, lch s, php l v trn nhiu s kin thc t.

Chnh Ph Vit Nam Cng Ha nht quyt bo v ch quyn Quc Gia trn cc o ny bng bt c gi no.

Trong vic gi gn chnh sch n ha truyn thng, Chnh Ph Vit Nam Cng Ha sn sng gii quyt, qua thng tho, cc tranh chp quc t c th xy ra v cc o ny, nhng iu khng c ngha l chp nhn t b ch quyn trn bt c phn no thuc lnh th Vit Nam.

(Tuyn co ca Chnh Ph Vit Nam Cng Ha ngy 14 thng Hai 1974)

Chng I

Ch quyn v lch s trong nhng ngy u ca Vit Nam

Ngi Vit Nam nhn bit v qun o Hong Sa t hi xa xa trc khi ngi Ty Phng khm ph ra vng bin Nam Hi v t tn gi quc t l Paracels (Hong Sa) cho phn t ny. C nhng bng chng khoa hc cho thy s hin din ca ngi Vit Nam trn qun o ny t u th k 15. S khai thc c h thng cc ti nguyn trn o bt u ngay sau v lm ny sinh s quan tm ca ngi Vit Nam i vi cc lnh th ny, cho n th k 18 dn n mt quc sch l thnh lp mt i i Hong Sa bo m s khai thc hp l trn cc o ny. Mt bng c ng tin cy ca ngoi quc v Vit Nam cho thy, Vit Nam tin n vic xc nhn ch quyn ca mnh v qun o Hong Sa c chnh thc coi l lnh th ca Vit Nam vo nm 1816.

V tr a l

Qun o Hong Sa bao gm mt dy nhng o nh ngoi khi Vit Nam gia 111 v 113 kinh ng Greenwich, v gia 15 45 pht v 17 15 pht v tuyn Bc. o gn nht trong qun o c khong cch tng ng nh t b bin Vit Nam n b nam o Hi Nam ca Trung Hoa. Dng o Hong Sa, o ln nht trong nhm, lm im tham chiu, cc khong cch o c nh sau:

Hong Sa n cng Nng: 200 hi l. (Hong Sa n b bin gn nht ca C Lao R: 123 hi l)

Hong Sa n b bin gn nht ca o Hi Nam: 150 hi l

Hong Sa n b bin gn nht ca Phi Lut Tn: 450 hi l.

Hong Sa n b bin gn nht ca i Loan: 620 hi l.

Qun o Hong Sa c chia thnh hai nhm: v hng ng qun o Tuyn c (Amphitrite) v v hng Ty qun o Nguyt Thim (Crescent). Nhng o chnh l:

Nhm Tuyn c:

o Bc - North Island

o Trung- Middle Island

o Nam - South Island

Ph Lm - Wooded Island

Hn - Rocky Island

o Linh Cn - Lincoln Island

o C Mc - Tree Island

o Cn Nam - South Bank

Nhm Nguyt Thim:

o Hong Sa - Prattle Island

o Cam Tuyn - Robert Island

o Vnh Lc - Money Island

o Quang Hoa - Duncan Island

o Duy Mng - Drummond Island

o Bch Qui - Passu Kea Island

o Tri Tn - Triton Island

Ngoi tr o Hong Sa, ch c mt o ln khc l o Ph Lm hay Wooded Island trong nhm Tuyn c. Tng s din tch b mt ca hai nhm o ny khong 10 cy s vung hay 5 dm vung. a s nhng o nh nguyn thy l nhng rng san h ngm v c hnh dng ca nhng i ct tr tri, ngoi tr o Ph Lm v Hong Sa, ni ting l c nhiu da. Cc o ny c bao bc bi nhng vng ngm lm cho tu b kh n gn v nguy him. Rt nhiu ra, c bin v cc sinh vt di bin c tm thy . Thm lc a rt di do pht-pht c to ra bi phn ng ca phn chim bin vi ma nhit i v vi san h. Kh hu trn cc qun o ny c ghi nhn l m t thng xuyn v t khc bit vi nhit trung bnh. V mt kinh t, qun o Hong Sa c thng xuyn ving thm bi ng ph Vit Nam t xa v hin thu ht rt nhiu cng ty khai thc pht-pht.

Ti liu ban u ca Vit Nam v qun o Hong Sa

Bng chng ch quyn v qun o Hong Sa ca Vit Nam c t hn ba trm nm trc. Ti liu xa nht ca Vit Nam v phn di sn quc gia ny l n lc c thc hin trong khong thi gian gia 1630 v 1653 bi mt hc gi tn l B, cng c bit di bt hiu o Ph. l nhng bn Vit Nam gm c phn th ba ca bc Bn i Hng c (1): Bn ny c khi s thc hin di triu vua L Thnh Tng hiu l Hng c (1460-1497). Nhng ghi ch trn bn ni r rng ngc thi gian xa xa vo u th k 17, triu nh Vit Nam thng xuyn gi tu b v thy th n cc o ny, thi im c tn l Ct Vng (c 2 tn Ct Vng v Hong Sa u c ngha l ct vng). Nhng o ny ngy nay c quc t bit n di tn Hong Sa.

Bn dch sau y l t phn ghi ch ca B:

'' lng Kim H, trn hai bn b sng, c hai ngn ni mi ngn u c m vng c khai thc di s kim sot ca chnh ph. hi phn quc t, c mt qun o di 400 ly v rng 200 ly (2) c tn l ''Bi Ct Vng'' nh ln t y bin hng v pha duyn hi gia hai cng i Chim v Sa Vinh (3). Vo ma ma Ty-Nam, cc thng thuyn t cc quc gia khc nhau qua li gn b thng b m cc khu vc qun o ny. iu tng t cng xy ra trong ma ma ng-Bc cho cc thng thuyn qua li trn vng bin quc t. Tt c mi ngi trn tu b m khu vc ny thng b cht i. Nhiu loi thng thuyn khc nhau b m tri dt vo cc o ny. Mi nm trong sut thng cui cng ca ma ng, cc v vua nh Nguyn thng phi n cc o ny mt hm i gm 18 tu bum vt cc chic tu m. H thu c rt nhiu vng, bc, tin c, sng ng v n dc. T cng i Chim phi mt mt ngy ri n qun o ny, trong khi ch mt c mt ngy nu khi i t Sa Ky (4).''

Mc du s m t v a l ca cc thi xa xa khng c chnh xc nh by gi, n cho thy r rng t bn trn rng bi ''ct vng'' hay o Hong Sa l mt phn di sn kinh t ca Ch Vit Nam t ra l trc 1653, nm cui cng khi B c th v xong bn ca ng. Hn na, mt nh s hc v hc gi Vit Nam ni ting tn V Long T, c th xc nh rng xem xt nhng s kin khc trong vn t ca B (ngha l tham chiu lch s v kiu hnh vn), cc cuc thm him vt tu c m t trong tht s bt u vo th k 15 (5).

Chng c u tin t cc ngun tin ngoi quc

Cc hc gi Vit Nam khng phi l nhng ngi duy nht ghi nhn rng Vit Nam, trc y c bit nh l ' Quc An Nam'', xa kia chng t ch quyn trn cc o Hong Sa. Thc t cc ngun tin ngoi quc chnh xc hn v cc ngy thng lin quan n ch quyn. Nh c trnh by trn, t trn cn bn bt tch ca B, s khai thc kinh t trn cc o Hong Sa bi ngui Vit Nam bt u, t ra l trc nm 1653. Tuy nhin, trc vo nm 1634, t bo Batavia, n hnh bi ng Indies ca Ha Lan, ghi nhn nhng s vic cho thy thm quyn ca Vit Nam vo lc c cng nhn bi nhng cng dn ca cc quc gia khc.

Theo t Batavia n hnh vo nm 1634 - 1636, (6) vo ngy 20 thng By nm 1634, 3 chic tu Ha Lan c tn Veenhuizen, Schagen (7) v Grootebroek ri Touron (nay gi l Nng) trn ng i n Formosa, sau khi n t Batavia (nay gi l Djakarta). Vo ngy 21, ba chic tu ny b kt trong mt trn bo v tt c b mt lin lc ln nhau. Chic Veehuizen n Formosa vo ngy 2 thng Tm v chic Schagen ngy 10 thng Tm. Nhng chic Grootebroek b lt gn qun o Trng Sa, Bc v tuyn 17. Kin hng tr gi c 153.690 ng tin vng, ch cn li s hng ha tr gi 82.995 ng tin vng c thy th on cn sng st khi phc li, phn cn li chm di bin su. C chn thu th b mt tch.

Sau khi ng ta b tr ct du an ton phn cn li ca kin hng trn qun o, di s canh gc ca 50 thy th, thuyn trng ca chic tu Grootebroek i ra bin cng vi 12 thy th khc v hng v b bin Vit Nam tm s gip trong lnh th ca cha Nguyn. Tuy nhin, khi nhm ngi ny n b, h b nhng ng ph bt gi lm t binh v tin ca h b tch thu. iu ny dn n mt s tranh ci vi chnh quyn Vit Nam. S tranh ci dn n nhiu s ving thm hn na ca cc tu Ha Lan n triu nh Vit Nam (v cui cng, dn n vic chp thun v quyn mu dch t do cho ngi Ha Lan v vic thit lp mt c xng

Ha Lan u tin Vit Nam, dn u bi Abraham Duijcker). Tuy nhin, chng ti mun ni y, s kin quan trng l khi chic Grootebroek b m, cc thy th chn i n Vit Nam thay v Trung Quc, mc du Trung Quc gn hn. iu ny khng nghi ng g bi v h coi quc gia no ang c ch quyn trn phn v nt ca chic tu s ng nhin cung ng s cp cu v s p ng s i hi ca h nhiu hn.

Bng chng ca s gia Vit Nam L Qu n

Nhng tham kho khc v cc quyn li lch s ca Vit Nam trn cc qun o Hong Sa (c gi l ''Pracels'' trong bi vit trn bo Batavia) c thc hin bi nh bin tp bch khoa ton th L Qu n (1726-1784) trong tc phm v lch s ca ng tn l Ph Bin Tp Lc trong vic bnh nh cc tnh bin gii (Miscellaneous Records on the Pacification of the Frontiers). L Qu n l mt v quan li c triu nh phi vo min Nam phc v nh l ngi qun l hnh chnh trong lnh th va mi chim c bi triu nh cha Nguyn (v vy c ci tn ''Cc Tnh Bin Gii'' cho cc vng t ny trn ta ca quyn sch).

Trong tc phm ny, L Qu n ghi nhn rt nhiu iu tai nghe mt thy trong khi ang thi hnh nhim v trn lnh th pha Nam. Kt qu l, c nhiu tham chiu v cc o ny cho thy thuc v nh Nguyn. Phn tham chiu chnh xc v chi tit nht v qun o Hong Sa trn cc trang sch ni nh sau:

''Lng An Vinh, Qun Bnh Sn, Tnh Qung Ngi, nm cnh bin. V hng ng-Bc ca lng c nhiu o v cc loi ni khc nhau nh ra ngoi bin, tng s cc loi khong 130. T nhng mm ni ra n cc hn o, i khi mt mt ngy (ng bin) hay t ra mt vi phin gc. Trn nh ni i khi c nhng sui nc mt. Ni vi cc hn o l mt dy ct vng di khong 30 ly, bng phng v tri rng mnh mng ni nc bin trong c th thy tn y.''

Trn trang tip theo, ng vt v tho mc ca Trng Sa c m t rt chi tit, v vy gip ngi ta so snh chng vi nhng s m t khoa hc sau ny c thc hin trong th k hai mi: chim yn v cc t chim qu gi ca chng (trong s hng ngn loi chim c khm ph trn qun o), nhng con c x c khng l c gi l ''c tai tng'', ngc trai, ra khng l v cc loi ra nh hn, nhm bin v nhiu na.''

Ni v s ch li ca cc qun o ny v s khai thc ca n, L Qu n ni iu ny: ''Khi h gp phi gi to, cc tu i bin ln thng tm ni tr n trn cc o ny''.

Trong qu kh, nh Nguyn lp ra mt i i Hong Sa gm c 70 ngi chn t nhng ngi dn lng An Vinh. Mi nm h thay phin nhau i ra bin, khi hnh trong sut thng u tin ca m lch theo ch th hng dn v s mng ca h. Mi ngi trong i i c cung cp su thng lng kh. H cho trong nm chic thuyn nh c v mt 3 ngy i n cc o ny. H c t do thu lm bt c vt g h mun, bt chim chc khi cn thit v cu c n. H (i khi) tm c xc ca cc tu b m cn cha nhng vt nh kim v cc con nga bng ng, huy chng v tin bng bc, nhn bc v nhng sn phm bng ng khc, nn bng nhm v ch, sng v ng voi, sp t ong bng vng, mn n, chu s, vn vn. H cng thu thp rt nhiu mu ra, nhm bin v c x c sc vi s lng a thch.

''i i Hong Sa ny khng tr v cho n thng tm trong nm. H i n Ph Xun (nay gi l Hu) giao li nhng vt h thu thp c cn v xc nhn, ri cho bit gi c trc khi h tin hnh bn cc con c x c, nhm bin, ra bin. Ch n lc i i mi c cp mt giy chng nhn, vi n h c th c v nh. Nhng s thu thp hng nm ny i khi rt c kt qu v nhng ln khc th tht vng hn, n ty thuc vo tng nm. i khi xy ra vic i i c th ra i v tr v tay khng.

''Ti (L Qu n) c c hi kim sot cc h s ca cu B Tc Thuyn c v tm thy nhng kt qu sau y:

''Nm Nhm Ng (1702), i i Hong Sa thu c 30 nn bc.

''Nm Gip Thn (1704), 5.100 catty (1 catty=500g) nhm c mang v.

''Nm t Du (1704), 126 nn bc c thu v.

''T nm K Su (1709) n nm Qu T (1713) ngha l trong 5 nm lin tc, i i tm cch thu thp c ch mt vi catty (1 catty=500g) v ra v nhm bin. C mt ln, h thu nhp c gm c mt t thanh kim loi, mt t chn v hai sng i bc bng ng''.

R rng t bn trn rng t ra trong th k 18, cc cha Nguyn ca Nam Vit Nam rt quan tm n kh nng tim tng v kinh t ca qun o Hong Sa (Paracel Islands) v tht ra t chc khai thc hng nm trn qun o ny. S kin m khng c bt c cc quc gia no khc cng b ngc li, l bng c hin nhin rng ch quyn trn o Hong Sa ca nh Nguyn khng c quc gia no phn i.

Mt ni khc trong quyn sch, L Qu n cng ghi nhn mt s vic bt u t nm 1753, a ra thm nh sng vn quan h Trung Quc-Vit Nam v qun o Hong Sa. ''B bin qun o Hong Sa khng xa vi tnh Lin Chu thuc tnh Hi Nam, Trung Quc. (V l do ) tu ca chng ta i khi gp cc tu nh c ca ngi lng ging phng Bc (Trung Quc) hi phn quc t. Cc thy th ng nghip t c hai quc gia thng thm hi nhau gia bin... C mt ln, c mt bo co t mt vin chc trch nhim v iu tra hi lu qun Wen-ch'ang, tnh Ch'iung-chou (o Hi Nam, Trung Quc) ni rng: ''Trong nm th 18 ca Ch'ien-lung (1753), 10 qun s t lng An Bnh thuc i i Hong Sa, qun Chng Ngha, tnh Qung Ngi, Annam, khi hnh trong sut thng th by i n Vn L Trng Sa (7) thu thp hi sn. Tm trong s mi ngi i ln b thu thp hi sn, v hai ngi li tu canh gc. Chng bao lu mt trn bo ni ln lm t dy neo, v hai ngi trn tu b tri vo cng Ch'ing-lan. Sau khi thm vn, nhn vin Trung Quc nhn thy li khai l ng s tht v sau cho h tng hai ngi Vit Nam tr v lng ca h. Cha Nguyn Phc Chu sau truyn lnh cho quan tun ph Thun Ha (nay gi l Tha Thin) vit mt l th l cm n s gip ca v quan chc Wen-ch'ang.''

Cu chuyn ny cho thy mt s im, ngoi s giao t lch s c ri lc gia Trung Quc v Vit Nam. N cng cho thy r rng vin chc Trung Quc t Wen-ch'ang khng m xa g n vic nhng ngi Vit Nam ang vi phm lnh hi ca Trung Quc khi h i n Vn L Trng Sa. Ci quan tm duy nht ca v quan chc ny l tm ra liu nhng li khai ca hai

thy th Vit Nam c bng c hay khng. Ni cch khc, vin chc Trung Quc ch lo lng v vic nhng ngi Vit Nam c th l gin ip c gi vo Hi Nam, gi v b bo ngoi bin. Khi iu ny c chng t khng ng, ngi Trung Quc lin lp tc th ngi Vit Nam v i x vi h rt t t bng cch h tng h v nh. C mt s vic chng minh r rng s khai khn kinh t cc ti nguyn trn qun o Hong Sa ca ngi Vit Nam vo th k th 18 l mt sinh hot cng khai, c thc hin n ha v c ngi Trung Quc bit n l mt s thc thi ch quyn trn qun o ny.

Mt quyn sch a l ni ting c vit bi Phan Huy Ch v xut bn vo nm 1834 vi ta Hong Vit a D Ch bao gm bi vit v qun o Hong Sa m khng a ra nhng chi tit mi m so vi nhng tin tc t quyn sch ca L Qu n. Ch c hai s khc bit nh c tm thy:

- i i Hong Sa, theo quyn sch a l ny, cng vn gm c 70 ngi t lng An Vinh. Tuy nhin, h nhn lng kh v nhn ch th ra khi vo thng th ba ca m lch (ch khng phi l thng u tin nh ghi nhn ca L Qu n. H bt u cuc hnh trnh tr v trong thng th su)

- Trong thng th tm, h tr v nh qua cng Eo (Thun An).

T bn trn, ngi ta c th thy rng vic khai thc trn qun o Hong Sa tr nn gim bt hot ng, tr v sm hn vo u th k th 19, v vy vic cn thit ving o ch c 2 thng, thay v cn n 6 thng vo th k 18. Tuy nhin, quyn li ca ngi Vit Nam trn cc qun o ny khng ch v kinh t, nh c th thy trong nhng dn chng sau y:

S xc nhn t nhng ngun tin nc ngoi.

Nhiu tc gi ngoi quc khc nhau u xc nhn rng qun o Hong Sa hon ton l mt phn lnh th ca Vit Nam ngay t th k 18. Th d, li chng t mt nh truyn gio vo nm 1701 lc ang hnh trnh trn qun o ny (tng trnh rng chic tu Php u tin tin vo vng bin Nam -Trung Quc vo cui th k 17) m t nhng s nguy him ng s chng kin bi cc tu trong khu vc ln cn vi o Hong Sa, nhc n mt cch c bit rng qun o ny thuc v Vng Quc An Nam ngha l mt tn gi trc y ca Vit Nam (8).

Mt ti liu khc vit ngy 10 thng T nm 1768 v c tn l ''Note sur l'Asie demandee par M. de la Borde a M. d'Estaing" (hin ang lu gi trong vn kh Php) (9) cung cp chng c nhng chin dch tun tiu nghim ngt gia qun o Hong Sa v b bin Vit Nam ca nhng n v hi qun Vit Nam. Khi Hi qun c d'Estaing ca Php ang hoch nh mt cuc tn cng vo thnh ph Hu ca Vit Nam thit lp mt th ch Php ng Dng, ng ta tng trnh rng c cc tu Vit Nam thng xuyn qua li gia qun o Hong Sa v b bin v v vy,''s phi bo co v s n gn ca ng ta''. S kin ny ng nhin lm cho ng ta phi hy b vic tn cng Vit Nam nh c hoch nh. iu ny chng t cch y hai th k, qun o Hong Sa c xt nhp vo trong h thng bo v quc phng ca Vit Nam ri v nhng hnh ng c chng c nht trong vic thc thi ch quyn quc gia c chnh ph Vit Nam thng xuyn thc hin.

Trong h s tng t, c d'Estaing cng a ra nhng m t chi tit v s thit lp vic phng v trn b bin. ng ta vit rng ''Kinh thnh Hu cha 1.200 sng i bc, trong s 800 c lm bng ng, rt nhiu c ng du B o Nha v khc nm 1661. Cng c nhiu v kh nh hn (ng du Cambodia lng vo hng ch British Company of India) c tu sa li t nhng tu m qun o Hong Sa.''

Trong mt ngh khc c a ra vo thi gian 1758-59 cho Php tn cng Vit Nam v c trnh by trong Memoire pour une entreprise sur la Cochinchine proposee a M. de Magon par M. d'Estaing (10) ca ng ta, c d'Estaing lu ln na v qun o Hong Sa trong s m t ca ng v h thng phng th cung in ca cha V Vng. c xy trn b sng, ng ta bo co ''cung in c bao bc bi mt bc tng cao t 8 n 9 b m khng c vt liu no lm vng chc thm. C rt nhiu sng i bc c sn xut trang tr, khng phi x dng. c d'Estaing cho con s sng i bc l 400, rt nhiu l ca B o Nha ''c mang ra y t nhng thuyn b m o Hong Sa''.

Trong mt quyn sch xut bn Lun n vo nm 1806: ''Mt cuc hnh trnh n Cochinchina (Nam K)'', John Barrow k mt cu chuyn v chuyn du hnh ca ngi Anh n Vit Nam v xc nh rng qun o Hong Sa l mt phn ca th gii kinh t ca Vit Nam. Cuc hnh trnh m t trong quyn sch c thc hin bi B Tc McCartney, lc l ty vin qun s Anh triu nh Trung Quc. Ri Anh quc vo ngy 2 thng Chn 1792, B Tc McCartney ngng Tourane ( Nng) gia 24 thng Nm v 16 thng Su 1793 vo din kin c vua Nam (cha Nguyn). Trong 3 tun l cho John Barrow nhiu lc th nghin cu v cc tu thuyn Vit Nam. V vy, ng ta ghi li trong quyn sch ca ng mt s m t chi tit ca nhng loi tu khc nhau c dng bi ngi Nam k i n nhng ni xa xi, trong s c o Hong Sa ni h thu thp hi sm v t yn (11).

Nh vy cc ngun tin ngoi quc v Vit Nam u chung quy rng qun o Hong Sa , trong nhiu th k, c k nm trong phm vi mc ch v quyn li ca Vit Nam. Nhng ngun tin ny cng nhn hon ton danh ngha ch quyn ca Vit Nam trong mi lin h n cc quc gia khc. S gia tng tun tiu ca Vit Nam trn cc o Hong Sa i n mt quyt nh khng thay i vo u th k 19, khi triu i nh Nguyn ang tr v, l xng mt chnh sch c h thng v s hi nhp hon ton ca qun o ny vo cng ng quc gia.

CHNG II

THC THI CH QUYN CA VIT NAM TRN QUN O HONG SA

Di triu i nh Nguyn, t 1802 tr i, ch quyn ca Vit Nam trn qun o Hong Sa ngy cng c cng c. Cc i vua Nguyn ni tip nhau b sung h thng hnh chnh, quc phng, phng tin vn chuyn v khai thc kinh t; gi chung l chnh sch Hong Sa.

Vua Gia Long Chnh Thc Xc nh Ch Quyn

V vua u tin ca triu i nh Nguyn, Gia Long, v i din cho dn tc Vit Nam xc nh ch quyn trn qun o Hong Sa bng cch chnh thc st nhp qun o ny vo lnh th Vit Nam. Theo nhiu ti liu lch s, vo nm 1816 c Vit Nam c chnh thc cm trn o trong mt bui l long trng. Nm 1837, gim mc Jean-Louis Taberd, gim mc ca gio phn Isauropolis, vit trong ''Tp a L Nam K, in trong tp ch Journal of the Royal Asiatic Society of Bengal, India (12) nh sau:

''Hong Sa, cng c gi l Pracel hay Paracels, bao gm nhiu o nh, , v bi ct, ko di cho ti v tuyn 11 Bc, nm trn kinh tuyn th 107 t Paris. Mt s nh hng hi to bo vt qua vng bin cn ny nh may mn nhiu hn l cn trng, nhng mt s khc b nn. Ngi Nam k gi vng ny l Cn Vng. Tuy qun o ny chng c g ngoi v bin su, ha hn nhiu bt li hn l tin li, vua Gia Long tin rng ngi ni rng lnh th vi s st nhp khng c li ny. Nm 1816, ngi long trng cm c v chnh thc t ch quyn trn nhng khi ny, iu m chc chng c ai s tranh ot vi ngi.

Gio s Jean-Louis Taberd khng phi l ngi duy nht lm chng cho ch quyn Vit Nam trn qun o Hong Sa. Mt ngi Php khc sng nhiu nm trong vng Vin ng, l mt nhn chng hin i, vit rng (13):

''ng Dng, ni v vua ng thi mang hiu Hong , gm c ng Dng trn t lin, o Hi Nam l mt vng o t ngi khng xa b bin l bao, v qun o Hong Sa bao gm cc o nh, o san h v ni khng c ngi . Vo nm 1816, v Hong ng thi l Gia Long t ch quyn trn qun o ny.''

Cng c ch quyn di cc vng ni tip

V s ti liu trong vn kh Vit Nam cung cp nhng bng chng rnh rnh v s th hin quyn lc ca triu i nh Nguyn trn o Hong Sa. Mt bng chng ni bt l nm 1833 vua Minh Mng truyn ch cho B Cng Nghip trng cy trn o Hong Sa, v ''cy s ln thnh rng, cho cc tu bin trng thy v trnh b m trong vng nc cn. Vic ny s c li ch cho ngn th h mai sau'' (14). Hy lu ti im a s cc tu b m l tu ngoi quc, hn nhin Vit Nam thi hnh trch nhim quc t ca mnh.

Nh th, qua s cam kt vi cc quc gia v cng dn cc nc, vi t cch i din trn mt bang giao quc t v qun o Hong Sa, nc Vit Nam cng th hin r v ch quyn ca mnh i vi cc lnh th ny (15).

Mt nm sau, 1834, vua Minh Mng sai ng Trng Phc S mang 20 qun ra v bn qun o Hong Sa (16). S mng ny khng p ng yu cu ca B Cng Nghip, v hai nm sau B Cng Nghip trnh vua Minh Mng rng v din tch ca khu vc ny, ''ch c mt hn o c v trn bn , m cng khng c chnh xc v chi tit nh mun''. Bn tng trnh cn ni v cc o ny ''khng c tm chin lc quan trng trong hi phn'', cho nn hng nm ta c th gi mt phi on ra thm him c qun o, v am tng ng bin ra .

Bn tng trnh cn ngh cho thm him tt c cc o, o nh v cn ct t chi tit kch thc, ta , v khong cch. Vua chp thun v ra lnh cho hi qun thi hnh nhng ngh

vo nm 1836. Thuyn thm him mang theo 10 ci mc cm trn o. Trn mi ci mc c khc ''Nm Bnh Thn, nm th 17 triu vua Minh Mng, c Phm Hu Nht, tun lnh vua ra thm him Hong Sa v bn , b ni y, v cm mc nh du s kin mt cch vnh vin'' (17). D kin thu thp c c v nn Bn Nc i Nam vo nm 1838, xem hnh 8, (18). Mc d bn v qun o Hong Sa v Trng Sa khng ng ch, nhng ghi ng tn ca 2 qun o ny. Vng o mang tn Paracels v Spratlys r rng v khng th chi ci c thuc v lnh th Vit Nam.

Trong phm vi quyn hn quc gia, vua Minh Mng ra lnh xy mt ngi n trn o Hong Sa vo 1835, tc l nm th 16 ti v. S ghi rng (19): ''Trong qun o Hong Sa nm trong hi phn Qung Ngha, tc l tnh Qung Nam ngy nay, c o Bch Sa, ngha l Ct Trng, ni m cy ci xanh ti. Gia hn o c ging nc; pha Ty Nam ca o c ngi cha, trn cng c tm bng khc dng ch Vn L Ba Bnh, ngha l Sng Yn Ngn Dm. Pha bc ca o c mt o san h khc, chu vi 340 trng 2 xch, v cao 1 trng 3 thc (20). N cao bng o Ct Trng, v c tn Bn Thn Thch (21). Nm ngoi 1834, vua c nh xy cha v dng bia trn Bn Thn Thch, nhng chng trnh b tr hon v thi tit xu. Nm nay 1835, vua ra lnh cho c Phm Vn Nguyn thng lnh n v n tr thu thuyn trong tnh Qung Ngha v Bnh nh chuyn ch vt liu xy cha trn o Bn Thn Thch. Cha ny cch cha Vn L Ba Bnh 7 trng, c bia pha bn tri, v tng gch mt trc. Sau mi ngy, cng trnh hon tt, h tr v t lin (22)''. Mt ti liu khc chp rng tm bia cao 1 thc 5 tc, rng 1 thc 2 tc (23). Di triu vua Minh Mng, s lin lc gia Hong Sa v t lin din ra rt thng xuyn, n c mt ngi n c xy th thn o Hong Sa trn b tnh Qung Ngi nm 1835. Hi cng chnh tu thuyn giao thng vi cc o nm ti y (24).

Thi gian c l xa nha du tch ca nhng cng trnh xy dng t khong 140 nm trc, do phn ln l vt liu nh c s dng. Nhng tt c cc ti liu tham kho l cc vn bn chnh thc, c lu tr cho ti nay trong vn kh Vit Nam v c quan danh ting cc nc Ty phng. Nhng ti liu ng tin cy ny ghi li sinh hot ca nc Vit Nam, chng minh r rng mi quan tm ca triu Nguyn l n nh ch quyn ln qun o Hong Sa. Kt qu l quyn hn php l ca Vit Nam tr nn hin nhin i vi cc nc lm nhn chng cn i, khin h khng h ngh n vic tranh ot. Chng ti dn chng Gim mc Jean-Louis Taberd, v J.B. Chaigneau, nhng cc vn bn ngoi quc hi th k 19 cng cng nhn quyn s hu ca Vit Nam: bn Ty Phng v nm 1838 ghi ch qun o Hong Sa thuc v lnh th nc An Nam (25). Sch a l vit di s bo tr ca hi Ethnography Society ca Php chp rng qun o Hong Sa l mt trong v s o v qun o thuc v Vit Nam (26). Cn phi nhn mnh rng cc ti liu ca Php lc c in khi Php cha cai tr Vit Nam, v v th, khng cn phi bnh vc cho quyn li ca Php.

Duy tr ch quyn di thi thc dn Php Vo hu bn th k 19, Nam k trc thuc Php, 1867. Sau Php t nn bo h trn ton ci Vit Nam, 1883. Do Php nm ly trch nhim bo v nguyn vn lnh th Quc An Nam. Thay mt cho Vit Nam, thc dn Php tip tc duy tr ch quyn trn qun o Hong Sa.

Thc dn Php lm trn trch nhim. Tuy bn rn vi vic cng c quyn lc trn bn o ng Dng, h khng qun nhng hn o xa xi, v p dng mi bin php bo m mt nn hnh chnh c quy c, mt s phng v thch ng, v am hiu nhiu hn v vng o m mt tc gi Php gi l nhng o nh li ti trong thuc a ca ta (27). Ch quyn ca Vit Nam khng nhng c duy tr m cn c cng c. Mt khc, v s nghin cu khoa hc v qun o ch c th thc hin c nu qun o Hong Sa nm chc trong s kim sot ca Php-Vit. Trch nhim quc t m cc vua triu Nguyn thi hnh trn phng din gip an ton cho thuyn ngoi quc lu thng c thc dn Php lu tm. Nm 1899 h hon tt vic nghin cu xy ngn hi ng. Nhng tic thay d n ny tuy c Ton quyn Paul Doumer ng h nhng bt thnh v thiu ngn qu. Tuy nhin, hi qun Php tun tiu vng bin gi an ninh v cu gip cc thuyn b m. u nm 1920, sau khi Php bt gp nhiu thuyn kh nghi trong vng o Hong Sa, quan thu Php bt u khm xt o kim tra nn bun lu. Vo cui th chin th nht, s kim sot ca Php gt gao n ngi Nht tin l Php ginh khai thc pht-pht. Trng hp hng Mitsui Bussan Kaisha, t lu khai thc pht-pht trn hai o Ile Boisee (Ph Lm), v Ile Roberts (Cam Tuyn). Chnh ph Nht cng nhn quyn hn php l ca Php nm 1927. Trong bn tng trnh cho B Thuc a ti Paris vit ngy 20 thng ba nm 1930, chnh ph thc dn Php tng thut rng vo nm 1927 Lnh S Nht ti H Ni, ng Kurosawa, thay mt chnh ph Nht hi Php v tnh trng mt s o trong vng bin Nam Hi. Nhng Lnh S Nht tuyn b rng, theo ch th ca chnh ph Nht, qun o Hong Sa dt khot khng c bn n, v Nht khng h tranh lun ch quyn ca Hong Sa vi Php (Nht lc ang tranh lun v ch quyn qun o Trng Sa, cn gi l Spratly). Quyn hn php l ca Php vng chc, v yn n cho php cc cuc thm him khoa hc trn qun o Hong Sa. Mt danh sch ng k gm cc cng trnh nghin cu khoa hc trong mi lnh vc c cng b bi cc vin thuc a v hc gi. T 1925, sau s mng khoa hc ln u tin trn thuyn De Lanessan do cc khoa hc gia thuc Hi Hc Vin Nha Trang ni ting thc hin, nhng kin thc v qun o Hong Sa c thu thp nhiu. Chuyn hi hnh ca thuyn De Lanessan xc nhn nhiu m pht-pht, ti ca nhiu cuc nghin cu. V d: - Maurice Clerget, Contribution a letude des les Paracels; les phosphates. Nha Trang, Vit Nam 1932. - A. Lacroix, Les ressources minrales de la France dOutre-Mer, tome IV (Paracels phosphates: trang 165), Paris 1935. - United Nations, ECAFE, Phosphate Resources of Mekong Basin Countries; 4. Vit Nam, (1): Paracel Islands; Bangkok 1972. S mng nghin cu ca thuyn De Lanessan xc nhn thm lc a ko di t b bin Vit Nam ra ti qun o Hong Sa, do Hong Sa ni lin vi t lin bng chn tng di y bin. Nhng nm sau , nhiu thuyn Php i vo lch s qun o Hong Sa v Trng Sa: cc thuyn Alerte, Astrobale, Ingenieur-en-Chef Girod o c cc o Hong Sa. Kt qu l c nhiu cng trnh kho cu v mi lnh vc c n hnh. V d:

- A. Krempf, La forme des recifs coralliens et le rgime des vents alternants, Saigon 1927. - J. Delacour and P. Jabouille, Oiseaux des iles Paracels, Nha Trang 1928. - V s bn tng trnh gi l Notes ca Hi Hc Vin Nha Trang cha cc d kin khoa hc ng gi v qun o Hong Sa, th d nh Notes th 5 (1925-1926), v Notes th 22 (1934). Cc khoa hc gia Php tip tc lm vic cho Vit Nam trong nhng nm u sau khi c c lp v tip tc ng gp cho kin thc ca chng ta. Trong s l ng E. Saurin, tc gi ca v s nghin cu ng gi: - Notes sur les les Paracels (Geologic archives of Vit Nam No. 3), Saigon 1955. - A Propos des galets exotiques des les Paracels (Geologic archives of Vit Nam No. 4), Saigon 1957. - Faune Malacologique terrestre des les Paracels (Journal de Conchiliologie, Vol. XCVIII), Paris 1958. -Gasteropodes marins des les Paracels, Faculty of Schiences, Saigon, Vol. I: 1960; Vol. II: 1961. Khoa hc gia Php, H. Fontaine, cng tc vi mt ng nghip ngi Vit nghin cu thc vt trn qun o Hong Sa, vit Contribution de la connaissance de la flore des les Paracels (Faculty of Sciences, Saigon 1957). Nhng thnh qu khoa hc ny, c thc hin trong mt thi gian di, ch t kt qu khi mt quc gia c ch quyn trn o thi hnh ti a kh nng ca mnh. Thc vy, Vit Nam khng e ngi ri ro no khi thch cc nc lng ging ang ginh ch quyn trn o Hong Sa bng cch dn chng cc ti liu nghin cu khoa hc t xa c n hnh. Bng nhng hnh ng k trn, ngi Php nhn ly php quyn v trch nhim giao nhng cho h t ngi Vit Nam b bo h, tip tc bo m quyn hn php l thay mt cho ngi Vit Nam. Tuy nhin, khi i din vi yu sch khng cn c v hnh ng bt hp php ca Trung Hoa v qun o Hong Sa nm 1932, ngi Php cm thy cn phi c bin php phng th. T nm 1909, Trung Quc thnh thong i ch quyn trn o. Mt ln trong nm 1909, chnh quyn tnh Kuang Tung cho tu chin ra thm him o. Ngy 20 thng ba, 1921 tnh trng Kuang Tung k mt sc lnh k l st nhp qun o Hong Sa vo lnh th o Hi Nam. Tuy nhin, hnh ng ca ng khng ai bit n, v n ch c ghi chp trong vn bn ca a phng, do th gii khng bit n bnh phm hoc chng li. Tuy Trung Quc khng a ngi ra chim o, nhng Php thy rng nhng hnh ng khin Php phi ra tay trc. Th d, nm 1930 thy th on trn tu La Malicieuse b ln nhiu o trong qun o Hong Sa cm c v mc ch quyn. Nghim trng hn, Trung Quc c m mu mi gi u thu khai thc m pht-pht trn o. Khi bit c nh ca Trung Quc, chnh ph Php phn i bng cch gi th cho i s Trung Quc ti Paris ngy 4 thng 12, 1931. Vi thng sau, khi Trung Quc chnh thc mi u thu, Php gi th phn i ln na ngy 24 thng 4, 1932. Ln ny Php quyt lit xc nh ch

quyn vi bng chng c th, nh l ch quyn ca triu Nguyn trc thi thc dn, hnh ng chnh thc xc nhn ch quyn ca vua Gia Long nm 1816, v s ng qun tr phng trn o, v.v... Ngy 29 thng 9, 1932, chnh quyn Trung Quc bc b s phn i ca Php, vin l do l khi vua Gia Long t ch quyn ln o Hong Sa, Vit Nam l nc ch hu ca Trung Quc. ng theo lch s, Vit Nam c nhiu ln l nc ch hu, nhng khng r tnh trng bt u t khi no, v chm dt khi no, nhng qua cch l lun ny, Trung Quc cng nhn Vit Nam lm ch qun o Hong Sa. Chnh ph Trung Quc dng nh lm ln khng phn bit c ch quyn v b quyn: ngay c nu Vit Nam l mt nc ch hu ca Trung Quc nm 1816, s tng quan b quyn khng th ngn cn nhng hnh ng thc thi quyn lm ch ca Vit Nam nh m mang b ci. T tin vo s hp php ca mnh, Php chn gii php ngoi giao bng cch gi th cho Trung Quc ngy 28 thng 2, 1937, ngh dn xp s bt ng qua mt cuc phn x quc t. Nhng Trung Quc bit cch ny c th gp ri ro bt li, nn t chi. Th ri Trung Quc tr li mt cch n gin bng cch lp li ch quyn ca h trn o. Thi tiu cc khin Php gi lnh ra qun o phng v, trong c c lnh Vit Nam, gi l Garde Indochinoise (28). Nhng i lnh ny cm nhiu mc ch quyn trn cc o, hin gi c nh lu tr. Mc trn o Pattle c khc ting Php: Rpublique Francaise, Empire dAnnam, Archipel des Paracels, 1816 - Ile de Pattle 1938. Nhng nin k ny nh du nm vua Gia Long xc nhn ch quyn, v nm Php ng mc (29). Cc i lnh ny do s quan Php ch huy, ng trn cc o cho n nm 1956, v ch b nh ch trong mt thi gian ngn sau nm 1941. Khi qun Nht chim Hong Sa v Trng Sa nm 1941, ch c Php ln ting phn i. Nm 1946, sau khi th chin th hai chm dt, Php tr li ng Dng v a qun theo tu Savorgnan de Brazza ra ng trn qun o. Tuy nhin, chin tranh gia Php v Vit Minh bng n, khin Php phi thu qun tr phng v vo thng 9, 1946. Khi bit c lnh Trung Quc (ln o gii gii qun Nht thua trn theo quyt nh ca phe ng minh) tip tc chim gi qun o, Php chnh thc phn i ngy 13 thng ging 1947. Sau Php gi tu chin Le Tonkinois n qun o. Qun Trung Quc cn ng trn o Ph Lm (Boisee, ngy 17 thng ging, 1947). H khng chu rt ra, v v qun s t hn nn qun Php-Vit phi rt qun khi o Pattle ni h lp tng hnh dinh. H cng tu b li i kh tng, tng hot ng c 6 nm t 1938 - 1944. i kh tng mi ti hot ng vo nm 1947, v di s hiu quc t l 48860, i tip tc cung cp d kin cho th gii sut 26 nm na, cho n khi qun cng sn Trung Quc chim Hong Sa bng v lc ngy 20 thng ging, 1974. K t thp nin 1930, nhng xung t vi Trung Hoa thc y Php thi hnh nhng bin php mnh hn qua vic t chc hnh chnh. Sc lut s 156-SC ngy 15 thng su 1932, Ton quyn Php t tn cho Hong Sa l Dlgation des Paracels, v trc thuc tnh Tha Thin. Sc lut ny c Vua Bo i ph chun ngy 30 thng ba 1938 (vua phi ph chun v qun o Hong Sa trc kia thuc v tnh Qung Nam, Qung Ngi, thuc Trung K). Mt sc lut ngy 5 thng nm 1939 k bi Ton quyn Php chia qun o thnh hai: Crescent et Dependences, v Amphitrite et Dependences. Nhng bin php hnh chnh c hon tt qua s t chc cc c quan phc v trn o. Th d, nhn cng uc khm sc khe nh k. Tip , cng chc c b nhim u n. Cc

vin chc ny phi nh c trn o Pattle (cho vng Crescent et Dependences) hay o Boisee (cho vng Amphitrite et Dependences). Tuy nhin v thi tit trn o xu, h c php ngh h kh lu trn t lin, v c thuyn chuyn khi o sau mt thi gian ti chc ngn. Mt cu vin chc l ng Mahamedbhay Mohsine, cng dn Php, rt gin khi Trung Quc cng chim Hong Sa nm 1974, sn sng lm nhn chng cho quyn lm ch ca Vit Nam. T ngy 5 thng nm 1939 ti 13 thng ba nm 1942, ng Mohsine gi chc Administrative Officer hay Delegue Administratif ti Hong Sa. ng phc v trn o Pattle; n ngy 14 thng By 1941, ng c lnh thuyn chuyn sang o Boisee, thay th cho Deputy-Inspector Willaume. Sau ny ng Mohsine c tng thng cho cng lao ng gp vo s m mang vng ho lnh ca ng Dng (30). ng Mohsine l mt trong nhiu cng chc v qun nhn qua s phc v chnh ph thc dn Php trn o Hong Sa, trc tip ng gp vo s bo tn quyn lm ch ca Vit Nam. Khi thy, Php hnh ng nht gng, khng lin tc, nhng khng h bt xng vi vic bo tn cc quyn li, nhng trong 30 nm cui ca thi thc dn, Php lm trn bn phn ca ngi gi ch quyn. Do Php hon thnh cng tc bo v quyn lm ch hp php ca Vit Nam trn qun o Hong Sa. Tr quyn lm ch li cho Vit Nam Sau hip c Php Vit ngy 8 thng Ba 1949, Vit Nam dn dn ly li c lp. Php chnh thc trao vic phng th qun o Hong Sa cho Vit Nam ngy 14 thng Mi 1950, nhng qun Php tip tc tr ng khng lin tc cho n 1956. Tng Phan Vn Gio, thng c Trung K, ch thn n o Pattle lm l bn giao. Tng Gio n o xa xi v c lp nht v ng tng trnh vi Th Tng Trn Vn Hu ti Saigon nh sau: Ti c thuyt phc l s hin din ca ti trc cc binh s Vit Binh on s nng tinh thn anh em trong ngy h nhn trng trch (31). Th tng Trn Vn Hu hin nhin hi lng vi cng vic ca tng Gio, v vo nm 1951 khi ng tham d Hi ngh Ha bnh San Francisco vi Nht, ng trnh trng v minh bch ti xc nh ch quyn Vit Nam trn qun o Hong Sa v Trng Sa. Sau khi thua trn nm 1945, Nht tr li tt c cc o h tng chim ng. Chuyn ny s c cp ti trong mt chng khc. Khi Vit Nam nhn li tt c trch nhim v qun o Hong Sa, Vit Nam cm thy thc tin nht l st nhp qun o ny vo tnh Qung Nam (nh tng lm trc sc lut ca Php nm 1932), bi v con ng lin lc gia vng o xa xi v t lin lun bt u t th ph Qung Nam l Nng. Nm 1951 chnh quyn a phng Hu ngh nh vy (32), nhng phi 10 nm sau, Tng Thng Ng nh Dim mi k sc lut (33) chuyn n v hnh chnh ca qun o Hong Sa t tnh Tha Thin v tnh Qung Nam. Ton th qun o c xp vo cp x. T chc hnh chnh c hon chnh mt ln na vo tm nm sau: bng mt sc lnh ca Th Tng (34) qun o ny tr thnh mt phn ca x Ha Long, qun Ha Vang, tnh Qung Nam. Phn ln cc cng chc b nhim trn Hong Sa n t tnh Qung Nam, v h thng i cng tc trn o khong mt nm trc khi tr v nhim s trn t lin. ng Nguyn B Thc l

ngi cng chc u tin c b nhim di thi Vit Nam c lp (vn bn s 241-13NV/NV/3, ngy 14 thng 12, nm 1960). Nhng sau 1963, v tnh trng chin tranh nc Vit Nam Cng Ha, ch c cc qun nhn c b nhim vo cc chc v hnh chnh. H thng l h s quan ch huy a Phng Qun, trn ng trn o Duncan. Do h mang tc hiu T lnh o Duncan, kim nhim cng vic hnh chnh ca qun o Hong Sa. D l cng chc hay qun nhn, h bo m ch quyn Vit Nam trn o mt cch an bnh. Cc khoa hc gia Vit Nam tip tc cng tc vi ng nghip Php trong cc cuc kho cu khoa hc nhm hc hi thm v vng o xa xi. i kh tng trn o Pattle c cc chuyn vin Vit Nam trng nom, tip tc hot ng cung cp d kin cho th gii cho ti khi b buc nh ch nm 1974. M pht-pht c ti khai thc sau 1956, vi s lng nh sau: 1957 - 1958 - 1959: 8000 tn 1960: 1570 tn 1961: 2654 tn 1962 v sau: 12000 tn c o nhng cn li trn o. Nm 1956 B Kinh T cp giy php khai thc pht-pht trn ba o Vnh Lc (Money Island), Cam Tuyn (Roberts) v Hong Sa (Pattle) cho thng gia Saigon tn L Vn Cang. Nm 1959, giy php c cp cho cng ty Phn Bn Vit Nam, h k hp ng o m v chuyn ch vi cng ty Yew Huatt ca Singapore (a ch 4, New Bridge Road, Singapore 1). Trong cc iu khon ca hp ng, cng ty Phn Bn Vit Nam chu trch nhim xin vi chnh ph Vit Nam Cng Ha giy php min thu, v c quyn s dng i pht thanh s 4 ti i kh tng Pattle. Sau nm 1960, hng Vit Nam Phosphate c php khai thc trn o Pattle, nhng h nh ch hot ng vo nm 1963 v mc thu hoch khng c nhiu. Ngi ta ti lu n vic khai thc pht-pht khi Vit Nam Cng Ha gp cnh khan him phn bn nm 1974. Vo thng Tm nm , cng ty Vietnam Fertilizer Industry Company hon tt cuc iu nghin tnh kh thi cng vi cng ty Nht Marubeni Corporation Tokyo. Hng Marubeni cung cp k s v cuc iu nghin tn 2 tun. Khng c g ng kinh ngc khi nhng hot ng ca quyn lm ch bnh thng ca nc Vit Nam Cng Ha phi i km vi nhng hot ng t nhiu c tnh cch qun s. Trc din vi nhng i hi v l ca Trung Quc ti Hong Sa, qun i Vit Nam Cng Ha phi lun lun cnh gic. Th d, khi lnh Trung Hoa Dn Quc t chi rt khi o Ph Lm (Boisee) nm 1947, nhng sau rt rt lui vo nm 1950 sau khi Tng Gii Thch thua cng sn; qun Trung Cng lin b tip tc chim o bt hp php. Mt n v hi qun Vit Nam Cng Ha lnh trch nhim phng th Hong Sa nm 1956. Qua nm sau mt n v Thy Qun Lc Chin thay th Hi Qun. Sau 1959, nhim v c trao ph cho a Phng Qun tnh Qung Nam. Hi qun Vit Nam tun tiu trong vng bin Hong Sa ngn chn s chim ng bt hp php. Trn phng din ny, lnh Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa p dng chin thut du kch: ban u h ln a ng ph, ri ti lnh, ln lnh th Vit Nam. H xy n kin c trn o Ph Lm v Linh Cn. Ngy 22 thng Hai nm 1959, hi qun Vit Nam Cng Ha bt gi 80 ng ph t Trung Hoa lc a trn ba o Cam Tuyn, Duy Mng v Qung Ha. Cc ng ph c i x t t, v c tr t do nhanh chng cng vi tt c ti sn sau khi b gii v Nng.

Nhng hot ng rng ri v nhiu phng din ca chnh quyn Vit Nam trn qun o Hong Sa l nhng bng chng khng th chi ci quyn lm ch ca Vit Nam. Nhng hot ng ny gm c: ph chun cc giao ko quc t lin quan n sinh hot kinh t ca o; hot ng ca cnh st chng k l xm nhp; khai thc ti nguyn thin nhin; bo m cho cc nc khc; v.v.... Ch quyn ca Vit Nam c thit lp t th k 15 - 18, i din cho dn tc Vit Nam bi cc vua triu Nguyn, ri tm thi tip nhn bi Php, v cui cng tr v nc Vit Nam c lp. Nhng vic lm trong quyn hn php l ca Vit Nam c th hin mt cch hiu qu di nhiu dng. Nhng hot ng ci m, ha bnh, ch khng phi hiu chin nh Trung Cng tuyn b. Vit Nam v Php lun phn i cp k nhng hnh ng cn tr ch quyn ca Vit Nam bi bo lc phi php ca cc nc ngoi. Vng tin vo cng l, Vit Nam s khng bao gi m tng tha hip trong vic bo v ton vn lnh th (xem chng IV).

CHNG III

Qun o Trng Sa thuc v Vit Nam

Mt hn o cn c quc t gi l qun o Trng Sa thuc v Vit Nam Cng Ha. o ny ta lc ngoi khi hi phn Vit Nam gia cc v tuyn 8-11.40 Bc. Trong chiu di lch s quc gia Vit Nam ngi Vit Nam c nhiu tip cn lin tc vi cc qun o ny hiu bit tng tn nhng ni nguy him cng cch lui ti sao cho an ton. Khc hn vi o Hang Sa, cc triu i vua Vit Nam khi xa khng ngh n vic thc hin hay kin tan cc c ch hnh chnh nhm qun tr cc o ny. Tuy nhin, k t khi ngi Php thit lp nn h ti min Nam Vit Nam, lp tn mi cho vng ny l ng Dng, h dng mi bin php thit lp nn tng php l nhm th c ch quyn trn o ny do chim c. Nm 1933, qun o Trng Sa hon ton nm trong qun ht ca thuc a ng Dng v k t c mt cu trc hnh chnh nhm qun l o Trng Sa mt cch chu o. Tuy thuc a Php c tri qua mt gin an nh vo nm 1941 khi c s xm lng ca qun Nht. Nhng ngay sau khi Nht thua trn trong nm 1945, chnh ph Php nhng ch quyn ng Dng li cho Vit Nam, v cng th theo Vit Nam th c tt c cc quyn nm trong qun ht ca thuc a Php. Chng bao lu sau khi thu hi ch quyn chnh tr trn cc o Trng Sa, Vit Nam phi ng u ngay vi nhng i hi v ch quyn v cn c ca mt s quc gia v cc quc gia ny cho l qun i ca h c ln chim c cc o ny. a l v lch s cc qun o: V mt a l qun o Trng Sa c chiu di hng trm dm chy di dc theo b bin Pha Nam. Tuy nhin, Trng Sa bao gm 9 o t hon khc c tn l: Trng Sa (Spratley) An Bng (Amboyana Cay) Sinh Tn (Sincowe) Nam Yt (Nam Yit) Thi Bnh (Itu-Aba)

Loi Ta (Loaita) Cn Song T Ty (Southwest Cay) Cn Song T ng (Northeast Cay) Sn Ca (Sand) Da vo kch thc, vng qun o ny c chia thnh nhiu nhm o. Trng Sa l a danh c dng nh mt biu tng cho ton th qun o ny v Trng Sa nm cch cc quc gia ln cn vi nhng khong cch lit k di y: Cch Phan Thit (VNCH) 280 hi l. Cch b bin Palawan (Phi Lut Tn) 310 hi l Cch b bin i Loan t nht l 800 hi l Khng khc vi Hong Sa v mt a d, qun o Trng Sa bao gm nhiu o t hon c bao bc bi cc cn, ni, chm v cc bi ngm khc. V cc o ny nm chy dc theo b bin min Nam Vit Nam nn cc ng ph Vit Nam cng thng xuyn gh vo cc o ny v c khi nn li y trong mt thi gian lu di. Cc s sch Vit Nam cng c nhiu ghi nhn v i Trng Sa o, ngn t m ch cho c Hang Sa v Trng Sa ni ln ch quyn cc o ny t xa thuc v Vit Nam (50). Theo bn do Phan Huy Chu pht hnh vo khong nm 1938 cn c tn gi l i Nam Nht Thng Ton (Hnh 81, trang 32) cng khai xc nhn cc o Trng Sa vi danh xng Vn L Trng Sa l mt phn trong lnh th Vit Nam, mc d o ny khi cha c nh v chnh xc v khim khuyt phng tin o c lc by gi. Cc vua cha Vit Nam lc trc c l l thiu n cc o ny. Nhiu triu i khng h thit lp mt chnh sch thit lp ch quyn trn qun o Trng Sa, nh chu o hn trong vic qun l o Hang Sa. Hn na, cc triu i vua Vit Nam khng t ra lu n cc o ngai khi b bin ng Dng khi Php p t chnh sch thuc a ti ng Dng t nm 1852. cng c ch quyn trn cc o ny, Php thc hin nhng bc tin cn thit hu dn n vic xc nh ch quyn. Bc u tin m Php thc hin l cuc thm him khoa hc v qun o Trng Sa do chin hm De Lanessan thc hin sau cuc d thm cc o trong nm 1927. Sau cuc thm him khoa hc ny, Php thc hin hi hnh nm 1930 bng tu chin La Malicieuse v trong sut cuc hi hnh ny c Php c treo ln trn cao im trn qun o. Nn tng php l v ch quyn ca Vit Nam Nm 1933, chnh quyn Php quyt nh thit lp ch quyn trn cc o ny. S chim c ny c th hin bng s c mt ca ba tu chin Php Alerte, Astrolabe, v Del Lanessan. Sau y l nhng ghi nhn ca tc gi H. Cucheroussel trong quyn LEveil Economique De Lindochine (s 790 xut bn ngy 28 thng 5, nm 1933): Ba chin hm ving thm qun o Trng Sa v cng khai xc nhn ch quyn thuc v Php quc qua vn kin do cc thuyn trng ca ba chin hm ny thit lp v vn bn ny c b trong mt ci chai c trm li bng xi mng. Chin hm Astrolabe xui bum v pha Ty ni cch Trng Sa 70 dm v cch Nam Dng 200 dm v n cn Sn Ca (Sandy) vng Am Bang (Amboine) pha cc Bc trng Bombay

Castle. Ch quyn cc o ny c chnh thc xc nhn bng th thc nu trn. Ni ny c mt hang ni nh ln mt nc cao hn 2 thc 40 lc thy triu dng cao. Cn c cu to bng hai phn ba bao bc bi lp phn chim dy, m ngi Nht dng nh cha hon ton khai ph. Trong khi , chin hm Alerte th bum v pha hn Ch Thp (Fiery Cross) (hoc iu tra) ti mt im cch Trng Sa 80 dm v pha Ty Bc v cch mt khong cch tng t so vi Padaran v im cc Nam ca o Palawan ca Phi Lut Tn. Phn ny l phn ni nh ln vi cm ni trn mt bin. Cng lc ny, chin hm De Lanessan tin n hn ni Lun n, cch 20 dm phia ng Bc o Trng Sa. Ti y chng ti tm thy xc tu Franois Xavier b chm nm 1927 trn ng t Noumea n ng Dng khi i ngang qua phn bin ng ny, ni c mt cc su nhng s quan hi hnh khng c hng dn cng bum cn thn hn. Cn Thi Bnh (Itu Aba) bao bc bi nhiu hn ni, c cp trong cm nang hi hun nm 1919 nh l mt hn ni bao bc bi nhiu bi rm, nhiu t hi yn dy c, v mt s cy chui v cy da mc xung quanh ming h do chui ni ny to nn Tu De Lanessan v Astrolabe thng bum v hng Bc ni cch b sng Tizark 20 dm, ta lc ti b cn Loi T, c dng ca mt h nc vng trn ni li bng chui ni. Hai tu ny chim c ch quyn qun o c nhiu cy tri v y vi ny. Loi T l mt o do ct trng cu to c nhiu bi rm v c ng knh khong 30 thc. V phn chin hm Alerte chin hm ny gh qua vng ni Thi T cch xa b Loi T chng 20 dm v hng Bc, v chim c cao im ca o ny theo cng th thc chim c cc o khc. o thp v t hon ny c mt ci ging, v mt s bi rm, cng mt s da ln. Tu c th neo bn b pha Nam ca o. Xa xa v pha Bc v hng Nha Trang l cn hnh li lim bao quanh nc ta nh ming h c tn l Him Nguy Phng Bc, chin hm Alerte chim c hai cn ni c du tch nh c ca ngi Nht. Chin hm De Lanessan cng c n v khm ph cn ny. Cn Him Nguy Phng Bc tmg i cao hn cc o khc ni nh cao nht cao li 5 thc. Cn ny cn c nhiu cht vi m ng dn ngi Nht thng hay khai thc. Sau khi th c ch quyn cc o ny do chim c, B Ngai Giao Php cng b quyn th c ny trong s b ngy 26 thng 7 nm 1933 (Trang 7837) Cng b quyn th c do chim c cc o do cc n v Hi Qun Php thc hin. Chnh ph Php quc nay long trng cng b s kin chim c cc o nu trn do Hi Qun Php thc hin.

1. Trng Sa, ta lc ti v tuyn 8 39 Bc v 111 kinh Tuyn ng cng mt s o nh khc trong vng (chim c ngy 13 thng 4 nm 1930).

2. Cn Am Bang (Amboine) ta lc ti v tuyn 7 52 Bc v kinh tuyn 115 55 ng cng mt s o nh trong vng (Chim c ngy 7 thng 4 nm 1933)

3. o Thi Bnh (Ita Aba) ta lc ti v tuyn 10 2 Bc v kinh tuyn 114 21 ng cng mt s o khc trong vng (chim c ngy 10 thng 4 nm 1933)

4. Nhm hai o ta lc ti v tuyn 111 29 Bc, kinh tuyn 114 21 ng cng mt s o nh khc trong vng (36) (Chim c ngy 10 thng 4 nm 1933)

5. Loi T (Loaita) ta lc ti v tuyn 10 42 Bc kinh tuyn 114 25 ng cng mt s o nh khc. (Chim c ngy 12 thng 4 nm 1933)

6. o Th T (Thitu) ta lc ti v tuyn 11 7 Bc v kinh tuyn 114 16 ng cng mt s o khc (Chim c ngy 12 thng 4 nm 1933)

Tt c cc o nu trn s thuc ch quyn ca nc Php k t ngy hm nay (cng b ny c hiu lc hy b tt c cc cng b c lit vo s b trc y), ngy 25 thng 7 nm 1933. Chnh ph Php thng bo v ch quyn cc o ny n tt c cc quc gia lin h t ngy 24 thng 7 n ngy 25 thng 9 nm 1933. Ngoi tr Nht Bn tuyt nhin khng c quc gia no ln ting chng i quyn th c ny. Ba quc gia xem nh l nhng quc gia c thm quyn lc by gi duy tr s im lng hoc t ra khng quan tm bao gm Hoa K (l nc chim c Phi Lut Tn), Trung Hoa v Tch Lan (chim c Nam Dng). Ti Anh Quc, Th Trng Ngai Giao Anh ng Butler tuyn b: sau 6 nm l Php quc nm ch quyn Trng Sa v tt c mi vn lin quan n Trng Sa u thuc v Php quc (37). Nht Bn phn i quyn th c do chim c da trn lp lun l trc Nht Bn c mt trn cc qun o ny qua s hin din ca cng dn Nht khi h n y khai thc vi cng Hi Yn. Trn thc t c nhiu cng ty Nht hat ng trn cc o Trng Sa khng xin php ca Php hoc Php khng h hay bit. Nhng Nht khng c nhng n lc nhm chim c cc o ny. Nm 1933, chnh ph qun phit Nht c i hi quyn hn: Nht Bn tuyn b quyt nh t cc o Trng Sa cng cc o Phong V ngoi khi ng Dng di quyn qun ht ca Nht. Lc ban u quyt nh ny ch th hin trn giy t thi, nhng hai nm sau, nm 1941 Nht xua qun ln chim c cc o ny. Tuy vy, qua hip c Ha Bnh San Francisco 1951, Nht hon ton giao tr ch quyn cc o m Nht chim c trc . Tng cng nn lu l vic Php chim c Trng Sa nm 1933 khng gy mt phn ng no v pha Hoa K khi Hoa K ang c vai tr i din quc gia Phi Lut Tn. Nm trc Hoa K tranh chp vi Tch Lan v cc o ngoi khi Phi Lut Tn (38). Bi v Hoa K khng c hnh ng no Phi Lut Tn c th nu ln quyn th c, s im lng khng cho Phi Lut Tn c mt ch ng c th tranh chp ch quyn cc o ny. Mi cho n 35 nm sau khi Php cng khai chim c Trng Sa, Phi Lut Tn mi li dng tnh trng chin tranh quc cng m Vit Nam Cng Ha ang ng u xua qun chim c cc o: - Loi T (Nm v tuyn 10 41 Bc - Kinh tuyn 114 25 ng) - Th T (Nm v tuyn 11 03 Bc - Kinh Tuyn 114 17 ng) - Song T ng (Nm v tuyn 11 27 Bc- Kinh Tuyn 114 21 ng) Tt c ba o ny u thuc vo cc o m Php cng khai cng b ch quyn trc y c nm trong Cng B B Ngoi Giao Php ngy 26 thng 7 nm 1933 m cc n v Hi Qun Php thc hin. V tr php l ca Phi Lut Tn khi x ny cho rng cc o h chim c

khng thuc v Trng Sa l mt lun iu v cn c. Tt c ba o ny tuy tn gi na n nh th ng gia M Lai v Ty Ban Nha nhng u l mt phn ca Trng Sa thuc ch quyn Vit Nam. Hn th na, cng cn ty thuc vo cch ng x bng tnh hu ngh gia cc quc gia ng minh vi nhau c gii quyt tranh chp trong n ha t ch quyn cc o ny mi ng ng thuc v quc gia no. Lin quan n im ny cng nn nhc li l trc y khi Php chim c o Trng Sa h ch lit k tn o chnh trong s Cng B ca B Ngai Giao v ch m t tng qut v cc o trc thuc o chnh ch khng nu ch xc tng ci mt. Chnh ph Phi Lut Tn cng c lp lun mt s o thuc Trng Sa (nhng o m qun i Phi Lut Tn cha tr ng) cng cn ty thuc vo quyt nh gia cc ng minh lin qun trong cc th chin trc . Theo gi thuyt ny khi qun i Nht Bn trao tr ch quyn cc o m Nht chim c theo Hip c San Francisco 1951 khi quyn th c c chuyn sang cc ng minh d cho h cha c dp trao tr ch quyn cho bt c quc gia no. Lp lun ny l mt lp lun yu t bi l Trng Sa t trc th chin th hai l mt phn lnh th Vit Nam ri. Qun i Nht ch thc hin cuc ng qun tm thi trn t nc Vit Nam, ging nh Nht c ln ng qun ti Mindora v o Guam ri Nht cng phi hon tr ch quyn cho quc ch cc o ny. iu hin nhin cho thy l s tin qun ca h khng cho Nht ci quyn ng nhin tc at ch quyn bt di bt dch trn cc quc gia m Nht c qun xm ln. V cng theo Vit Nam ti khng nh ch quyn ny sau cuc thua trn ca Nht. Trong Hip c Ha Bnh San Francisco 1951 c ghi nhn vn tt rng: Nht Bn t b cc quyn hn trn cc o Trng Sa v Hong Sa Trc , Tuyn Co Cairo (1943) v Hip c Yalta cng cng b Postdam nm 1945 l nhng vn kin nn tng nhm gii quyt cc tranh chp lnh th thi hu chin khng h c mu thun no lin quan n ch quyn ca Vit Nam trn cc o Trng Sa v Hong Sa. Cng cha h c mt vn kin no lin kt cc o ny v bt c quc gia no- Chnh Ph Phi Lut Tn cng chia x cng quan im ny. Bi l , ch quyn ch c th hp l tr v quc gia nguyn ch. Vit Nam th c ch quyn ny t nm 1945 do chnh ph Php trao li. V th Hip c Ha Bnh San Francisco 1951 ch lm sng t thm s kin ch quyn trn cc o ny ngi Nht tuyt i t b. C l mt thin ch tt cng ng k khi chnh ph Phi Lut Tn trnh khng dnh lu n mt hnh vi c tnh cht kh khi hi ca mt cng dn gc Phi Lut Tn tn l Tomas Cloma, khi ng gi v nh t khm ph oTrng Sa vn d ca Vt Nam nm 1956 v ng t tuyn b nh phn t do cng ng khm ph l phn t t do, c lp bao gm hu ht o Trng Sa (39). Nhng mi cho n by gi qun i Phi Lut Tn vn cn tip tc ng qun trn phn t m ng Cloma tuyn b t do, c lp. Vn phi c gii quyt da trn cng php quc t v da ng theo tinh thn hin chng Lin Hip Quc.

Nhn dn Vit Nam tin rng c ch php l da trn nguyn tc cng bnh s ti xc nhn ch quyn ny khng thuc v ai hn l quc gia Vit Nam. V phn trong nc im ni bt l cha h c ai thy rng Trung Quc xc nhn ch quyn cc o ny trong qu kh (40). Bng nhin ngy 24 thng 8 nm 1954 Trung Quc ti Bc Kinh ln u tin by t thi chng i s kin Php v c Phi Lut Tn v s tranh chp ch quyn trn o ny gia hai quc gia . Theo Trung quc cho rng y l phn o m Trung Quc xem l tin n thuc lnh th Trung Quc. Sau , Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa tip tc e da s quyt tm dng v lc chim Trng Sa (41). Trn thc t chnh ph Cng Ha Trung Quc (i Loan) trn qun t i Loan chim c o Thi Bnh (Itu Aba) vo ngy 8 thng 6 nm 1956. o Thi Bnh l mt trong nhng o ln nht ca Trng Sa v v th ni ny c xem nh l kinh ca Trng Sa ni Php t tr s hnh chnh chnh yu. Mi cho n thng 12 nm 1973 Bo Kinh T Vin ng ca Hng Kng cn ghi nhn l tng khc ghi - Thi Bnh Phn t l thuc Php quc- ngy 20 thng 8 nm 1933 (42) vn cn m nt. X dng quyn hn quc gia Tng hnh dinh ca vin chc ch huy hnh chnh Php quc c t ti o Thi Bnh ch huy on phng ng an ninh o. V v tr xa xi cng iu kin sinh sng kh khn ti a phng ch c cc quan chc tnh nguyn c phi n y lm vic. Nhiu lc thiu quan chc tnh nguyn n y nn chnh ph ng Dng phi tuyn m ngi hi iu kin m nhim trch v ny theo kh c thng nin. c th thu dng ngi c kh nng chu m trch vai tr ny t trong t lin kh c thu dng thng mang theo nhiu ph cp rng ri cng nhiu c quyn. Mt trong nhng vin chc c thu dng l ng Buroullaud lm vic trong hai nm (1938-1940). Chnh ph Php khng km phn vt v tm cho c ngi chu thay th ng Buroullaud. Cui cng Ton Quyn Php t H Ni phi gi cng vn k ngy 22 thng 8 nm 1940 n khng ch tan bn o ng Dng m c n Qung Chu Trung Quc tuyn m ngi gc u Chu cho vai tr ny. Ngi m nhn vai tr ny cng l ngi km may mn nht v th theo li nhn chng k li qun Nht em tri ng vo ct c khi tin qun chim o Trng Sa nm 1941 (43). V mt hnh chnh, ch trong 3 thng sau khi xc nh ch quyn o Trng Sa Ton Quyn ng Dng k ngh nh s 4762-CP ngy 21 thng 12 nm 1933 st nhp o ny v tnh l B Ra. Sau khi ng Dng c trao tr cho chnh ph Vt Nam, c ch hnh chnh ny c Tng Thng Vit Nam Cng Ha k ngh nh tha nhn ch quyn (44). 17 nm sau Trng Sa nhp vo mt lng cng tnh B Ra sau ny i tn thnh Tnh Phc Tuy, lng Phc Hi, Qun t (45). Sinh hot ca quc gia trn o Trng Sa ng nhin cn gii hn v o qu xa t lin v khng c ai sng trn . Vo nm 1938, S Kh Tng ng Dng (Indochina Meteorological Service) thit lp mt trm thi tit ti Itu-Aba, l ni c coi l tt nht ti Bin ng cung cp d kin v thi tit cho nhng quc gia trong vng. Trm c ngi Php qun tr trong vng 3 nm u, sau th ngi ta tin l Trm vn hnh di s kim sot ca qun i Nht Bn. Trc khi ri vo tay qun i Nht, trm Itu-Aba quan trng ti mc c cp m s quc t l 48919. Nhng d kin do trm cung cp c lu tr khp ni trn th gii di tn French

Indochina - Cochinchina.... Ngi Php cng tip tc thc hin nhng cuc thm d khoa hc cc o Trng Sa sau nm 1933. Mt th d l ti liu nghin cu a l v a cht o Trng Sa rt gi tr c tham kho trong bn tng trnh s 22 ca Hi Hc Vin ng Dng (Oceanographic Institute of Indochina) (46). V vy, nhn danh Vit Nam, ngi Php c nhiu sinh hot chng minh ch quyn trn mt lnh th. Nhng sinh hot ny cng bao gm nhng hot ng ngoi giao bo m s bo v quyn s hu ca chnh quyn ang kim sot. Nc Php thnh cng trong vic bo v Trng Sa chng li qun Nht. B Trng Ngoi Giao ti Ba-L phn i mnh m vo ngy 4/4/1939 khi Nht Bn tuyn b t o Trng Sa nm trong phm vi quyn hn ca Nht Bn. Nc Php tip tc ti quyn cho n nm 1956 khi h rt ht qun i khi ng Dng. Mi n thng 5 nm 1956, sau khi ng Tomas Cloma thit lp ci c gi l t T Do (Freedomland) ca ng ta th c S Php ti Manila nhc nh chnh ph Phi Lut Tn v quyn hn ca nc Php n t vic chim ng vo nm 1933. (47) Trong cng thi gian , chic tu ca Hi Qun Php Dumont dUrville gh thm Itu-Aba by t s quan tm Php-Vit i vi qun o ny. B Ngoi Giao ca nc Vit Nam Cng Ho cng c mt bn tuyn b nhc li ch quyn ca Vit Nam. Hai tun sau, Ngoi Trng Vit Nam Cng Ho l V Vn Mu ti xc nhn mt cch cn k v tr chnh ng ca nc ca ng ta. Mt trong nhng d kin ng ta nhc li l, trc nm nm, trng Phi on Vit Nam ti Hi Ngh Ho Bnh ti San Francisco long trng ti xc nhn ch quyn ca Vit Nam trn qun o Trng Sa, v khng c mt quc gia no phn i tuyn b k c Trung Quc v Phi Lut Tn. T nm 1956 tr i, trc nhng yu sch v cn c ca Trung Quc v Phi Lut Tn, Hi Qun Vit Nam Cng Ho bt u tung ra nhng cuc hnh qun ti xc nh quyn kim sot qun o Trng Sa. Cc binh s hi qun dng nhng ct bia trn hu ht cc o v xy nhng ct c trng c Vit Nam. Tu tun dng Ty ng (HQ-04) c giao trch nhim ny vo Thng 8, 1956. Vo nm 1961, hai chic tun dng hm Vn Kip v Vn n cp bn ti cc o Song T Ty (Ty-Nam Cay), Th T, Loi T v An Bang. Hai o khc l Trng Sa (Spratly proper) v Nam Ai (Nam Yit) cng c cc tun dng hm Ty ng v Ty Kt ti ving thm vo nm sau . Cui cng, vo nm 1963, tt c nhng ct mc nh du ch quyn trn cc o chnh c xy dng li mt cch c h thng bi cc tu Hng Giang, Chi Lng v K Hoa: 19/5/1963, cc ct mc trn o Trng Sa (Spratly proper) 20/5/1963, cc ct mc trn o An Bang 22/5/1963, cc ct mc trn cc o Th T v Loi T. 24/5/1963, cc ct mc trn Song T ng (North East Cay) v Song T Ty (South West Cay) Nhp ca cc cuc hnh qun v kim sot ny c gim xung sau nm 1963 v tnh hnh chin tranh ca Vit Nam Cng Ho. Tuy nhin, vic ny khng c nghi l ch quyn ca Vit Nam trn qun o Trng Sa gim i, cho d cc th lc ngoi quc li dng tnh th xm nhp bt hp php trn mt s o. Ch quyn ny c cng khai thit lp nhn danh Vit Nam khi ngi Php st nhp qun o ny vo ng Dng. Hn na, trong qu kh, nhng lnh th ny t trc n gi vn c ngi Vit bit v lui ti. Hnh ng ca nc Php nm

1933 hon ton ph hp vi lut l quc t. Khng quc gia no phn i hnh ng ca Php ngoi tr Nht Bn m sau cng t b cc i hi ca h. Mt s hin din tht s v mt s thc thi ch quyn mt cch ho bnh c bo m vng chc. Tnh trng ny ch b gin on tm thi mt ln khi Nht Bn chim ng qun o Trng Sa bng v lc vo nm 1941. Cng ging trng hp qun o Hong Sa, s hin din ca mt lc lng qun s ngoi bang khng v s khng ph v c quyt tm lm ch duy nht nhng phn lnh th ny ca ngi Vit Nam. V th, xin c nhc nh rng nhng hn o nay b xm chim bt hp php bi nhng lc lng ngoi bang vn l nhng phn khng th b chia ct ca qun o Trng Sa thuc v dn tc Vit Nam.

Chng IV

Bo v ch quyn chnh ng ca Vit Nam Trong nhng chng trc, Vit Nam lun lun khng nh s bo v thch ng ch quyn ca mnh i vi hai qun o Hong Sa v Trng Sa. Qun i Php v Vit Nam ng qun thng trc trn hai qun o ny trong s biu dng quyn lc chng t Vit Nam tha hng ch quyn mt cch chnh ng. V lnh vc ngoi giao, cn nh rng nc Php cho n nm 1956 vn tch cc bo v ch quyn ny nhn danh nc Vit Nam. Nm 1932 v nm 1939, Php phn i mt cch mnh m yu sch ca Trung Quc i vi Hong Sa v ca Nht Bn i vi Trng Sa. Nc Vit Nam c lp sau i din vi nhng thch v ch quyn trn nhng qun o ny. Ti Hi ngh Ho bnh San Francisco nm 1951, Vit Nam xc nh r rt ch quyn ca mnh i vi hai qun o ni trn. i din phi on Vit Nam pht biu lp trng l ch c Vit Nam c t cch tip nhn Hong Sa v Trng Sa t Nht Bn, trong vic dn xp nhng vn lnh th pht sinh bi chin tranh th gii ln th hai. Lp trng ny c th hin lin tc trong nhng nm sau . i ph vi cuc xm lng ca Trung Cng vo ngy 19-20 thng mt nm 1974, qun i Vit Nam Cng Ha chin u anh dng trc mt lc lng ln mnh hn. S ng h ca nhiu thnh phn qun chng th hin truyn thng ca ngi Vit Nam l s mt mt tm thi quyn kim sot nhng lnh th ny khng c ngha l t b ch quyn chnh ng ca mnh. T Hi ngh Ho bnh San Francisco n nm 1973 Khi s chim ng ca qun i Nht Bn chm dt vo nm 1945, qun o Hong Sa v Trng Sa c trao tr li cho ch nhn hp php ca n. Tuy nhin, tnh trng hn lon do chin tranh gy ra khin nhiu quc gia nhy vo a ra nhng i hi v cn c. c bit, Cng Ha Trung Hoa tip tc cho n tr bt hp php trn vi hn o thuc qun o Hong Sa nhng ton qun c phi ti gii gii qun Nht theo ha c Postdam. V vy, chnh ph k nhim ca nc Vit Nam c lp tip tc lm mi cch bo v s ton vn lnh th. C hi u tin l Hi ngh San Francisco t chc nm 1951 nhm son tho hip c ho bnh vi Nht Bn. Hi ngh c s tham d ca 51 quc gia. Theo tha thun t c, Nht Bn t b mi yu sch v ch quyn i vi hai qun o Hong Sa v Trng Sa. Cm u phi on Vit Nam ti hi ngh ny l Th Tng Trn Vn Hu, cng l b trng Ngoi Giao.

Vo ngy 7 thng 9 nm 1951, trong phin hp ln th by ca Hi ngh, Phi on Vit Nam a ra nhng tuyn b sau y: ,,, bi v chng ti phi tht s n nhn nhng li ch mang li cho chng ti hu dp tt nhng mm mng bt ha, chng ti xc nh ch quyn ca chng ti trn cc qun o Trng Sa v Hong Sa, vn lun lun thuc v Vit Nam. Li tuyn b ny khng gp phn ng ca 51 quc gia tham d. iu ny c coi nh l s chp nhn ton vn ch quyn ca Vit Nam trn hai qun o ni trn. Bn tuyn b ca th tng Trn Vn Hu xc nhn ch quyn hin hu, v vy n c (nh hng) tc dng erga omnes (tc l i vi tt c), ngay c i vi nhng quc gia khng c mt ti Hi ngh (th d nc Cng Ho Nhn Dn Trung Hoa). Thm na, ton vn iu 2 ca Hip c Ho bnh cho thy hai qun o ni trn c bao gm trong vn gin xp v lnh th: Chng 2: Lnh Th iu 2:

a) Nht Bn, cng nhn nn c lp ca i Hn, t b ch quyn v yu sch i vi i Hn, bao gm o Quelpart, Port Hamilton v Dagelet.

b) Nht Bn t b ch quyn v yu sch i vi i Loan v Pescadores.

c) Nht Bn t b tt c quyn, ch quyn, v yu sch v o Kurile, mt phn ca o Sakhalin v nhng o ln cn m Nht Bn lm ch do kt qu ca Ha c Portsmouth ngy 5 thng 9 nm 1905.

d) Nht Bn t b quyn, ch quyn, v yu sch lin quan n vic u nhim ca Hi Quc Lin, v chp nhn quyt nh ca Hi ng Bo An Lin Hip Quc ngy 2 thng 4 nm 1947, m rng h thng qun tr i vi cc o Thi Bnh Dng nguyn thuc quyn qun tr ca Nht.

e) Nht Bn t b tt c mi yu sch v quyn hay ch quyn hay quyn li lin quan n bt c ni no Nam cc, cho d xut pht t nhng hot ng ca Nht hay bt c quc gia no khc.

f) Nht Bn t b tt c quyn, ch quyn hay yu sch v qun o Trng Sa v Hong Sa.

Hip c khng nu tn nc no s lm ch nhng lnh th do Nht Bn b li. Tuy nhin, t nhng iu trn, rt r rng l mi mc u lin quan n quyn ca mt quc gia, th d: mc (b): Quyn ca Trung Hoa.

mc (c): Quyn ca Lin Bang X Vit. mc (d): Quyn lin quan ti Hoa K. mc (f): Quyn ca Vit Nam

S gii thch trn c xc nhn qua vic Hi ngh bc b bn b sung ca X Vit mun trao cho Trung Hoa ch quyn i vi Hong Sa v Trng Sa. S b sung ca X Vit c ni dung nh sau:

1. Thay i v iu 2.

(a) Thay v mc (b) v (f) l on vn sau y: Nht Bn cng nhn ch quyn ton vn ca nc Cng ha Nhn Dn Trung Hoa Mn Chu, i Loan (Formosa) vi nhng o ln cn ca n, o Penlinletao (The Pescadores), oTunshatsuntao (The Pratas Islands), cng nh qun o Sishatsunta v Chunshatsuntao (qun o Hong Sa, nhm o Amphitrites, Maxfield) v qun o Nanshatsuntao bao gm qun o Trng Sa, ng thi Nht t b tt c quyn, ch quyn v yu sch i vi nhng lnh th ni trn.

Thay i ca X Vit b tht bi trong phin hp ln th 8 ca Hi Ngh. Ch tch hi ngh loi b yu cu ny ra khi ngh trnh qua cuc bu phiu vi t l 46 trn 3 v mt phiu trng (49). Yu sch ca Trung Hoa i vi Hong Sa v Trng Sa b bc b bi a s p o. Mt thi gian sau, chnh ph Cng Ha Trung Hoa nu li nhng yu sch trn trong mt ho c k kt ring vi Nht Bn (28 thng 4 nm 1952). Trn thc t, vic cp n Hong Sa v Trng Sa trong bn hip c ny ch l s ti lp nguyn vn iu 2(f) ca hip c San Francisco. Mt ln na, Nht Bn t chi nu r tn nc no s tip nhn nhng phn lnh th b Nht chim ng. Trong mi trng hp, cn nhn mnh rng c nhng lut l cn bn l mt nc (trong trng hp ny l nc Nht) khng th chuyn nhng nhng quyn no ngoi quyn ring ca h, ph hp vi thnh ng khng cho nhiu hn nhng g mnh c. Ni mt cch tng qut, yu sch ca Trung Hoa i vi qun o Hong Sa v Trng Sa c coi l khng chnh ng bi v Trung Hoa khng h trn ng nhng qun o ny. ng l ng ph o Hi Nam thng gh qua nhng qun o ny trong qu kh v nhng du khch Trung Hoa thnh thong dng chn y. Nhng khng ging nhng iu m Vit Nam lm, nhng g m ngi Trung Hoa lm vi tnh cch c nhn cha bao gi c chnh ph thc hin. Cho n cui nm 1943, mc d thng ch Tng Gii Thch i din cho quc gia duy nht tuyn b ch quyn i vi Hong Sa v Trng Sa ti hi ngh Cairo, nhng ng ta cng khng cp n nhng qun o ny trong bn tuyn b chung cuc (m nu rng Mn Chu, i Loan v Pescadores phi tr li cho Trung Hoa). Bi v nhng lp lun yu km, Trung Hoa lun lun t chi ngh do Php nhiu ln nu ln trong qu kh l nhng tranh chp nn c gii quyt trc ta n quc t. V l do tng t, Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa a ra nhng khng nh v l, hm da v bo lc xc nh yu sch ca h i vi 2 qun o Hong Sa v Trng Sa ca Vit Nam. Nhng yu sch ny l s phc hi ch ngha quc Trung Hoa c xa m cc nc

ng Nam u bit ti. Nhng qun o, o nh, nhng bi cn, nhng t m Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa coi nh l mnh t tin n ca Trung Hoa, bao gm ton vng bin Nam Hi, v s bin ton vng bin ny tr thnh mt ci h ca Trung Cng. Sau Hi ngh Ha Bnh San Francisco, chnh ph k nhim ca Vit Nam khng nh vic bo v mt cch c h thng qun o Hong Sa v Trng Sa vi mi phng tin c th c ca mt quc gia c ch quyn. Sau nm 1956, khi tnh hnh Vit Nam Cng Ha tr li n nh sau Hip nh Geneva 1954, nhng n lc qun s v ngoi giao cng c gia tng mnh hn. Nh ni trn, vic tun dng ca hi qun c xc tin u n. Khi thc s cn thit, chnh ph Vit Nam Cng Ha lp li mt cch trng th ch quyn ca mnh i vi nhng qun o ny (bn tuyn b ca B Ngoi Giao ngy 1 thng 6 nm 1956 v 15 thng 7 nm 1971). Nhng n lc cn thit cng c thc hin i vi nhng quc gia lin h xc nh ch quyn ca Vit Nam. Th d, cng hm gi chnh ph M Lai ngy 20 thng 4 nm 1971, bao gm nhng l l rt thuyt phc chng minh ch quyn ca Vit Nam. Ch quyn ny ht sc hin nhin v ch c th b tranh ot bng bo lc. Cuc xm lng ngy 19-20 thng Ging 1974 ca Trung cng. Trc nm 1974, Cng Ho Nhn Dn Trung Hoa cho qung b ri rc yu sch i vi Hong Sa v Trng Sa. i khi, h thc hin nhng hnh ng b mt nh cho ng ph xm nhp nhng vng khng c dn c ng ca Vit Nam. Tuy nhin, vo u nm 1974, Cng Ho Nhn Dn Trung Hoa x dng chin thut xm lng hung hn chim ng Hong Sa bng qun s. Sau y l phn tng trnh v cuc xm lng ca Trung cng, do b ngoi giao Vit Nam Cng Ha thc hin. Trc tnh hnh ht sc t hi to ra bi hnh ng quc ca Cng Ha Nhn Dn Trung hoa, B Trng Ngoi Giao Vit Nam Cng Ha Vng Vn Bc triu tp cc phi b Ngoi Giao Si Gn vo ngy 21 thng 1 nm 1974 v a ra li tuyn b nh sau: Tha qu ng qu B, Ti mi qu ng b ti y trnh by n qu v v nhng bin c gn y trong vng qun o Hong Sa ngoi b bin trung phn Vit Nam. Nhng bin c ny to ra mt tnh hnh nguy him cho nn ho bnh v n nh trong vng ng Nam v th gii. Hong Sa v Trng Sa l mt phn lnh th ca nc Vit Nam Cng Ha. Ch quyn ca nc chng ti ln nhng qun o ny khng chi ci c da trn lch s, a l v php l cng nh l qun l hnh chnh hu hiu. Vo ngy 11 thng 1 nm 1974, b ngoi giao Trung Cng bt thn tuyn b ch quyn ln trn nhng qun o ny. B ngoi giao ca chng ti ngay lp tc bc b l l thiu cn c trn. T lc , Trung Cng la chn qun s chim mt phn lnh th ca chng ti. H a qun v tu chin vo vng qun o Cam Tuyn (Robert), Quang Ha (Duncan) v Duy Mng (Drumond) ca qun o Hong Sa, v qun ln qun o ny.

Vo ngy 16 thng Ging nm 1974, b Ngoi Giao Vit Nam tuyn co nhng hnh ng bt hp php ny. Cng vo lc ny, tun theo lut php quc t, nhng n v hi qun ca Vit Nam Cng Ha iu hng nhng ngi ny v tu ang xm phm lnh hi v lnh th ca Vit Nam Cng Ha ri khi vng ny. Gii hu trch Trung Cng khng nhng khng t b nh xm chim bt hp php m cn tng cng thm qun v tu chim. H n sng vo nhng n v hi qun ca Vit Nam Cng Ha, gy tn tht v nhn mng v vt cht. B Ngoi Giao Vit Nam Cng Ha ra thng co ngy 19 thng 1 cnh gic cng ng th gii v nhng hnh ng gy hn ny. Ngy 20 thng 1 nm 1974, nh cm quyn Cng Ha Trung Hoa gia tng dng sc mnh i vi mt nc c lp v ch quyn. H gi chin u c oanh tc 3 o: Cam Tuyn (Robert), Vnh Lc (Money) v Hong Sa (Pattle), ni nhng lc lng ca Vit Nam Cng Ha ang ng qun v qun - vi mc ch chim nhng o ny. Trung Cng qua dng v lc xm lng mt phn lnh th ca Vit Nam Cng Ha, tc l vi phm lut quc t, hin chng ca Lin Hip Quc, Ha c Paris vo ngy 27 thmg 1 nm 1973 m h ha tn trng v vn bn sau cng vo ngy 2 thng 3 nm 1973 ca Hi Ngh Quc T v Vit Nam m h k tn. Chnh ph v nhn dn Vit Nam s khng nhn nhng nhng hnh ng xm lc trng trn. H nht nh bo v lnh th quc gia. Ti trn trng yu cu qu v bo co cho chnh ph ca qu v v trng hp t hi ny. Chnh ph nc Vit Nam Cng Ha c mong chnh ph ca qu v c mt thi v mt hnh ng thch hp v nhng hnh ng gn y ca Trung Cng v Hong Sa, mt s coi thng lut l quc t v ch quyn ca nc khc. Xin cm n. Trong trn hi chin, nhng chin binh Vit Nam Cng Ha chin u anh dng mc d h t qun v ha lc yu hn. H b tn tht 18 nhn mng v 43 b thng, thm vo , 48 nhn s b bt gi bt hp php bi Trung cng. Trong s c 4 nhn vin dn s i kh tng Pattle: y l bng chng m chnh quyn Vit Nam thc hin nhng hot ng ha bnh trn o trc khi qun c gi n i ph vi s thch thc ca Trung cng. B th gii ln n, chnh ph Trung Cng b buc phi th nhng nhn s ny trong vng 3 tun trong mt c gng lm du i s phn n gy ra bng nhng vi phm v lut l quc t. Nhng d lun thng cm vi chnh ph Vit Nam Cng Ha mi ni trn th gii, c bit chu , ni m Vit Nam c coi nh l quc gia chng li s bnh trng ca cng sn. Ngay c bo Pravda ca X Vit cng t co Trung Cng qa vi vng dng v lc p t ln vng ng Nam , c bit l qun o Hong Sa v Trng Sa (50). Cng Moscow, hng thng tn Tass cung cp mt bi tng kt t t New Times - (Tun bo chnh tr ca X Vit). Bi bo nu ln vic h tr ca Trung Cng cho nhng phong tro ly khai Burma, Bangladesh v n , l nhng hng ng khiu khch ca Bc Kinh gia tng p lc ln nhng quc gia c lp Chu. Theo t

New Times, chuyn ny trng hp vi nhng hnh ng qun s ca Bc Kinh ln qun o Hang Sa (51). Tin tng vo l phi ca chng ti, nc Vit Nam Cng Ha ku gi d lun th gii cng nh ku gi s can thip ca nhng c quan c th ng gp cho nhng gii php ha bnh. Ngy 16 thng Ging nm 1974, B Ngoi Giao Vit Nam gi mt cng hm cho Ch tch Hi ng Bo An Lin Hip Quc lu v tnh hnh cng thng gy ra t nhng yu sch sai lm ca Trung Cng. Sau khi a ra nhng l l v ch quyn ca Vit Nam trn qun o Hang Sa, B trng Vng Vn Bc vit: Nhng s tht chnh xc nu trn, s thch bt thnh lnh ca Trung Cng trc ch quyn ca Vit Nam Cng Ha trn qun o Hong Sa v s vi phm ch quyn ca Vit Nam Cng Ha l khng chp nhn c. H to ra s hm da cho nn ha bnh v an ninh trong vng. Chnh ph v nhn dn Vit Nam dt khot bo v ch quyn ca mnh v ton vn lnh th v khng ngi c nhng hnh ng thch hp kt thc s vic ny. Nc Vit Nam Cng Ha cho rng tnh hnh gy ra do hnh ng ca Trung Cng nu trn l mi nguy him cho nn ha bnh v an ninh th gii. V vy chnh ph Vit Nam Cng Ha yu cu Hi ng Bo An Lin Hip Quc c nhng bin php cn thit iu chnh li tnh hnh. ng B trng ku gi s can thip ca Lin Hip Quc thm mt ln na vo ngy 20 thng 1 nm 1974, trong lc qun i Vit Nam Cng Ha vn tip tc chng li nhng k xm lc trong vng bin Hong Sa. ng vit cho ng Tng Th k Lin Hip Quc thng bo v s gy hn bt u vo ngy 19 thng 1 nm 1974 khi pha Trung Hoa n sng ln nhng bo v qun Vit Nam. Sau khi t co hnh ng xm lc qua bin gii quc t ca Trung Cng i vi mt quc gia c ch quyn v c lp, B trng Vng Vn Bc yu cu ng Tng Th k, theo iu 99 hin chng Lin Hip Quc, lu Hi ng Bo An v hnh ng nghim trng ny. Chnh ph Vit Nam Cng Ha chp nhn trc nhng rng buc theo hin chng Lin Hip Quc v t nim tin vo Lin Hip Quc, nhng mc ch v nguyn tc trong Hin chng Lin Hip Quc. Mc du chnh ph Vit Nam Cng Ho bit rng Trung Hoa l mt thnh vin thng trc ca Hi ng Bo An Lin Hip Quc c quyn ph quyt (mt s tht dng nh khng c hy vng cho mt cuc tho lun v hnh ng xy dng v tch cc), vn yu cu mt phin hp ngay lp tc. Hi ng Bo An phi lu v tnh trng t hi do hnh ng xm lc ca Trung Hoa bi v, nh B trng Bc nu ln trong lu ca ng vo ngy 24 thng 1 nm 1974 n Ch Tch Hi ng Bo An (i s Gondola Facio): Hi ng Bo An v thnh vin phi c nhim v v quyt nh nhng vic cn c tin hnh sa i tnh hnh cng thng ny. Qu nhin, Trung Hoa ngay lp tc c gng iu chnh hnh ng xm lng ca mnh bng cch trnh by mt vn bn hon ton bp mo. Bn tuyn b quay sang nhng hnh ng ca chnh ph Nam Vit Nam gi hi qun v khng qun xm phm ln vng o Hsisha ca Trung Hoa (!) Trong cuc hp bo ngy 25 thng 1 nm 1974, Ch tch Hi ng Bo An pht biu rng yu cu ca Vit Nam c cn bn php l ng c xem xt, v vy ng ta ly lm tic l mt phin hp Hi ng khng c triu tp cho mc ch .

Tnh cch chnh thng v quyn s hu thc y Vit Nam Cng Ha dng mi phng tin sn c bo v lp trng chnh ng ca mnh. Chng ti ang d nh nh n Ta n Quc T cu xt. Ngy 22 thng 1 nm 1974, Tng Thng Vit Nam Cng Ha gi th ring cho nguyn th ca nhng quc gia ng minh. Sau khi ng trnh by rng s vi phm ca Cng Ho Nhn Dn Trung Hoa ln ch quyn Vit Nam to ra mt s e da cho nn ha bnh ng Nam , Tng thng Nguyn Vn Thiu kt lun: V vy ti vit cho qu v... chn thnh yu cu qu v ln ting bo v ha bnh v n nh trong vng v ln n mt cch cng quyt v s vi phm ca Trung Hoa ln ch quyn ca Vit Nam Cng Ha trn qun o Hong Sa.. Qua mt hnh ng khc bo v ch quyn Vit Nam, B Ngoi Giao Vit Nam Cng Ha xc nh li mt cch trn trng trc hi ngh Lin Hip Quc ln th 3 v lut bin Caracas, rng nhn dn Vit Nam s khng nhng bc v nhng hnh ng bo lc ca Trung Hoa v nhn dn Vit Nam s khng bao gi t b bt c phn o no ca mnh (28 thng 6 nm 1974). Chnh ph Vit Nam Cng Ha cng gi cng hm vo ngy 21 thng 1 nm 1974 cho nhng nc k vo Hi ngh quc t v Vit Nam (2 thng 3 nm 1973). Vn kin ny c k ti Paris bi 12 quc gia, bao gm lun c Trung Hoa, trc s chng kin ca Tng Th K Lin Hip Quc bo m nhng iu khon kt thc chin tranh c k vo ngy 27 thng 1 nm 1973. Trc tin, Vit Nam trnh by nhng d kin lin quan n s xm lc ca Trung Hoa, sau nu ln rng: R rng ngay t nhng lc tin trin, chnh ph Cng Ho Nhn Dn Trung Hoa c dng v lc chim ot lnh th, mt hnh ng vi phm mt cch trng trn Hip c kt thc chin tranh v khi phc ha bnh k Paris ngy 27 thng 1 nm 1973 v o lut Quc t v Vit Nam k Paris vo ngy 2 thng 3 nm 1973. Chnh ph Vit Nam Cng Ha c mong cc bn tham gia vo iu 1 ca hip c Paris v iu 4 v o lut ca Hi Ngh Quc T Paris, m c hai hip c cng nhn ton vn lnh th ca Vit Nam, phi c tn trng bi tt c v c bit bi nhng quc gia k vo Vn Bn Cui Cng. Trc s nghim trng ca tnh hnh hin ti, chnh ph Vit Nam Cng Ha thnh cu ti mi bn, v quyn li ca ha bnh v n nh trong vng pha Ty ca Thi Bnh Dng, bng mi cch m mnh thy thch hp nh ghi trong iu 7 v lut v Vit Nam (52). Mc ch xm lng ca Trung Hoa khng ch gii hn qun o Hong Sa. c nhng du hiu cho thy qun i Trung Hoa chun b tin ti qun o Trng Sa sau khi chim c qun o Hong Sa vo ngy 20 thng 1 nm 1974 (53). Vo thng 2 nm 1974, Phi Lut Tn v Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa bt u tuyn b i ch quyn trn qun o Trng Sa. Vit Nam Cng Ha bc b nhng i hi v cn c bng nhng cng hm gi cho Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa (29 thng 1 nm 1974) v cho Phi Lut Tn (12 thng 2 nm 1974). Nhng Chnh ph Vit Nam Cng Ha cm thy cn thit ni ln quan im ca mnh cho "bn cng nh th", cng nh nhu cu xc nh li v ch quyn ca mnh trc th gii. V vy, tuyn co trang trng mc chnh ph c ph bin vo ngy 14 thng 2 nm 1974. Tuyn ngn ny l vn bn c trnh by phn u gii thiu Bch Th ny.

KT LUN

NHN DN VIT NAM CNG HA NG LNG CHNG NGOI XM

Nhng din bin trong thng Ging nm 1974 c tc dng on kt ton dn Vit Nam li thnh mt khi bo v ch quyn t nc. Sau cuc xm chim ca binh s Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa, tt c bo ch (lun c ca phe i lp) v cc gii truyn thng khc ti Si Gn ng lng ng h Chnh ph Vit Nam Cng Ha kin quyt u tranh cho qun o Hong Sa. Suy ngh ca gii truyn thng v cm xc ca ngi dn c th tm tt bng bnh lun ca nht bo Dn Ch: Trong lc phi chin u y lui 400,000 binh s Bc Vit v li phng Bc v cng lc gng sc pht trin kinh t, trn chin Hong Sa l mt gnh nng khc trn vai chng ta. Cuc hi chin gia chng ta v Trung Quc hin tm ngng vi tn tht sinh mng v vt cht nng n cho c i bn. Nhng trn thc t cuc chin ch mi bt u. Phng thc chin u s linh ng ty theo tnh hnh nhng mc tiu vn lun khng thay i. Ngi dn min Nam Vit Nam s khng khoanh tay ng yn nhn qu cha t t b ngoi bang xm chim.

Mc du ngi dn Vit Nam c mt mi vi chin tranh nhng nhng cuc xung ng y kh th din ra khp mi thnh ph v th trn ln n hnh ng xm lng ca Trung Quc. Qun chng khp ni ng lng ra ngh quyt ln n trc cng lun vic xm phm ch quyn ca Vit Nam. a s ngh quyt ny ku gi Chnh Ph v Qun i Vit Nam Cng Ha c nhng bin php thch ng vi qun xm lc. Tu chin L Thng Kit c m ng cho n nhit lit khi tr v bn t cuc hi chin Hong Sa. Vo ngy 21 thng Ging nm 1974 Lin on Lao ng Vit Nam nhn nh rng Cng sn Trung Hoa phm mt li lm nghim trng khi xm phm ch quyn Vit Nam Cng Ha v thch thc tinh thn quc gia ca ngi Vit t i Nam Quan n Mi C Mau. Tng Hi Sinh Vin Si Gn ra tuyn b vi sinh vin trn ton th gii ln n s xm lc. Hi Cu Chin S long trng ra tuyn co ln n Trung Cng vi phm lut l quc t - v by t lng bit n su sc cc chin s Vit Nam trong trn chin anh dng chng ngoi xm. Ti nc ngoi, sinh vin v kiu bo Vit Nam biu tnh ti nhiu quc gia cnh bo d lun quc t: ti Tokyo, Ottawa, New York, v.v sinh vin Vit Nam biu tnh trc ta lnh s Trung Cng; ti Geneva sinh vin Vit Nam tuyt thc to s ch n vic vi phm trt t th gii ca Trung Cng.

S phn n ca ton th ngi dn Vit Nam trong v ngoi nc c th hin r rt qua bn tuyn b ca Quc Hi (Thng vin & H vin) Vit Nam Cng Ha. Bn tuyn b ln ting rng Cng sn Trung Hoa cho thy r rng m mu xm lc v bnh trng ca h, v l mi e da trm trng cho s n nh trong vng Thi Bnh Dng. Do Quc Hi t co trc cng lun trong v ngoi nc hnh ng xm lc trng trn ca Trung Cng vi phm lnh th v ch quyn ca Vit Nam Cng Ha - khn cp ku gi Hi ng Bo An Lin Hip Quc, Ta n Quc T v cc quc gia yu chung ha bnh hy c nhng hnh ng c th tch cc chm dt hnh vi xm lc trng trn ny

Nhn dn Vit Nam Cng Ha cng ng lng xc nh vic bo v ton b ch quyn ca lnh th Vit Nam. Thay mt cho t nc Vit Nam, Vit Nam Cng Ha cng quyt i hi tt c lnh th Vit Nam ang b chim ng bt hp php phi tr v li ch quyn ca Vit Nam.

Chnh quyn Vit Nam Cng Ha cc lc ln n hnh ng xm lc trng trn qun o Hong Sa bi binh s Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa vo thng Ging nm 1974. Vit Nam ln n tt c nhng hnh ng bt hp php ca bt c quc gia no khc vi qun o Trng Sa. Vit Nam bc b tt c mi tuyn b v ch quyn trn cc qun o ny ca bt c quc gia no khc v xem tt c nhng toan tnh chim ng cc qun o ny l s vi phm cng c quc t v ch quyn ca Vit Nam. Tuy yu chung ha bnh, Vit Nam Cng Ha dnh ton quyn s dng tt c nhng phng tin hnh ng nu cc lc lng chim ng khng chu theo cc phng thc gii quyt n ha v hp php tr li ch quyn cho Vit Nam

Qun o Hong Sa v mt s o Trng Sa tm thi b chim ot. Tuy th cc lnh th trn bin c ny sng mi trong tm khm ca nhn dn Vit Nam v ngy no s c phc hi li vi qu cha t t.

---------------------- S Liu Tham Kho: 1- n hnh ca chnh ph - Quc S Quan. i Nam Thc Lc Chin Binh Tp L, LII, CIV, CLIV v CLIV; n hnh nm 1848 - B Cng Chnh, Khm nh i Hi Nam Hi in D L, Phn 204; 1851 - Quc S Quan. i Nam Nht Thng Ch (Tp 6: Tnh Qung Ngha); ln in sau cng: 1910 n bn u in bng Hn ng, c ng Cao Xun c dch ra Vit ng. Si Gn nm 1964. - Quc S Quan. Quc Triu Chnh Bin Tat Yu. Tp 3. n phm cht: 1925S; n bn u in bng Hn Vit, v sau c nhm Nghin Cu S a dch sang ting Vit, Nm 1972. - Ch Bo H Annam, S B Hnh Chnh Min Nam, Hu, cc nm 1932 v 1938 n nm 1945. - B Kinh T, Vit Nam Cng Ha, Bn Phn Phi Thc Vt, Vit Nam Cng Ha; Bn Cu Trc a Cht ca Vit Nam Cng Ha; Bn M Kim Kh ca Vit Nam Cng Ha. Si Gn. - B Thng Tin v Chiu Hi, VNCH, Hong Sa, Lnh th VNCH, Si Gn nm 1974. 2. Cc n Phm Khc In Ti Vit Nam Cc n phm nguyn thy bng Hn Vit - B. Tan Tp T Ch T Do Th. n Hnh li nm 1653, Bn Tnh Qung Ngi cng cc ghi ch do Trung Bu Lm dch thut. Hng c Bn n Bn ca Vin Nghin Cu S Hc Hu, Si Gn nm 1962.

- L Qu n, Ph Bin Tp Lc, 1776, do ng L Xun Gio dch thnh ting Vit, Si Gn nm 1972. - Phan Huy Ch, Lch Trnh Hin Chng Loi Ch; Nm n bn u tin khng r; do ng Nguyn Th c dch ra ting Vit nm 1971. n Phm Mi - Clayes, Jean Yves.: Ngi Vit Nam cng Hi Phn Tam C Nguyt Vn Ha Chu, Tp III, Thng su nm 1953, ti Si Gn. - inh Phan C. Ch Quyn Qun o Hoang Sa v Trng Sa, Hc Vin Quc Gia Hnh Chnh, Si Gn Nm 1972. - Cucherouset, Henri: Cc Vn Nn v cc o Hang Sa, Kinh T ng Dng, H Ni s ngy 27 thng Ging Nm 1929, ngy 31 thng 5, 1931. S Cp Nht v cc o Hang Sa, n bn ngy 3 thng 7, 1932; v ngy 17 thng 7, 1932. S Tch vi trn cc o Trng Sa n bn ngy 28 thng Nm, 1933. Ngi Vit cng qu hng M. n bn ngy 25 thng 2 nm 1934 - Lacombe, A.E. S cp nht v cc o Hang Sa n bn ngy 22 thng 5, 1933. - Lam Giang, Nhng S Liu Ty Phng Chng Minh ch quyn v Qun o Hong Sa, Trng Sa, S a Review, s 29 thng Ging-thng Ba nm 1975; Si Gn. - L Thanh Kh. Ch Quyn Vit Nam Cng Ha trn hai o Trng Sa v Hong Sa n C Chnh Tr v Cng Dn, k Ngy 1 thng Ging nm 1972. - Malleret, Louis. "S Km Hiu Bit ca Tp on Php v ng Dng th k 18" Bo Co Nghin Cu ng Dung, s 1, H Ni, 1942. - Pasquier, P. S Cp Nht v cc o Hang Sa Kinh T ng Dng, n bn ngy 12 thng 6, 1932. - Phm Quang Dng. Vn Ch Quyn Trn o Hong Sa In S a, Lt, n bn Thng 11, 1971. - Sale, Gustave. Cc o Hang Sa Avenir de Tonkin, Hanoi, n bn Thng 4, 1931. - Salles, A. Hi K v ng Dng do J.B Chaignau, Bulletin des amis du Vieux Hue Hanoi, n bn Thng 4-6, 1923.

- ng v B Trn ng i. Hong Sa qua vi ti liu vn kh ca hi Truyn Gio Ba L S a, n bn thng Ging Thng Ba, 1973. - T Minh Cuc Tranh Chp ch quyn cc qun o Hong Sa v Trng Sa Bch Khoa, n bn ngy 9 thng 2, 1914. - V Long T.Hong Sa v Trng Sa trong lch s v a D Vit Nam Si Gn 1974. Nghin Cu Khoa Hc - Chevey, Pierre, Nhit cng Mn Nc Mui Trn Bin xung quanh cc o Hong Sa (Bo Co Th 43 do Vin Nghin Cu Hi Dng Hc) Si Gn 1974. - Clerget, Maurice, Cng Hin Do Nghin Cu Mang Li. Les Phosphates, Nha Trang, 1932. - Dlacour, J and Jaboullem, P. Di Tch cc Hi o, Si Gn 1930. - Fountaine, Henri san cng L Vn Hi. Thm Him y Bin xung quanh cc o Hong Sa Phn Khoa H Khoa Hc, Si Gn 1957. - Krempf, A. Cc cn cng cc lung gi. Si Gn 1921. - Kunst, J,Die stritigen Insln in Sudchineschen Meer, Zeitschrift fur Geopolitik, Berlin/ Heidelberg, 1933. - Saurn. E.iu Lin Quang n Cc o Hang Sa Ngn Kh a D Vit Nam, Si Gn 1955; Fanne malcologique des iles Paracels. In Journal de Conchilliogie, volume SCVIII, Paris 1958, Gasteropodes marins des iles Paracels, Faculty of Science, Saigon 1960 (1), 1961 (II), Lamellibranches des iles Paracels, Saigon 1962.

3. TI LIU NGOI QUC:

- Barrow, John. A Voyage to Cochinchina, London 1806.

- Boudet. Paul and Masson, Andre. Iconoraphie historique de L'lndochine francaise, Paris 1907.

- D'Estaing (Admiral). Note sur l'Asie demandee par M. de la Borde a M. d'Estaing, manuscript (1768), archives of the French Government.

- Government of the French Republic. Journal Officiel, July 26, 1933, Ministere de la Marine: Depot des cartes et plans. Les Paracels, Paris.

- Manguin, Pierre Yves. Les Portugais sur les cotes du Vietnam et du Campa PEFEO, Paris 1972.

- Rousseau, Charles. Le differend concernant rappartenance des lles Spratly et Paracels, in Revue generale de Droit international public, July-September, 1972, p. 826, Paris

- Saix, Olivier. Iles Paracels, in La Geographie, issue of November-December 1933, Paris.

- Sauvaire, Jourdan. "Les Paracels infiniment petits de notre domaine colonial", in La Nature, issue of November 1, 1933, Paris.

- Serene, R. "Petite histoire des iles Paracels", in Sud Est Asiatique, issue January 19, l9S1, Brussels.

- Silvestre, Jules. L'Empire d'Annam et le peuple annamite, Paris 1889

- Taberd, Jean Louis. "Note on the Geography of Cochinchina", in Journal of the Royal Asiatic Society of Bengal, India, issue of April 1837.

- United Nations. ECAFE. Phosphate Resources of Mekong Basin Countries, Bangkok 1972.

- United States Government. The Spratly / Paracels Islands Dispute, U.S. Army Analysis Q1066; Conference for the Conclusion and Signature of the Treaty of Peace with Japan, Dept. of State Publication 4392; Washington D.C.

- Vivielle, J. "Les llots des mers de Chine", in Monde colonial illustre, September 1933, Paris.

----

Ghi ch:

1. Atlas ang c lu tr ti trng "Ecole Francaise d'Extreme Orient", Tokyo Bunko Library in Tokyo, Japan, c mt micrfim di s tham kho 100891.

2. Ly l mt n v o lng c (1 ly: 483 meters or 528 yards). 3. i Chim: by gi c tn l Ca i, thuc tnh Qung Nam; Sa Vinh: by gi tn l Sa

Hunh, tnh Qung Ngi. 4. Dng nh tc gi 3 o chnh v ngm ca qun o Hong Sa gn b bin

Vit Nam hn l cc o c tn l Paracels vo th k 20. iu ny gii thch ti sao i n mt vi o ch mt c mt ngy.

5. Nhng s gia ngi Vit c th gii bit ti , mt cch trc tip hay gin tip, gp phn vo vic xc nh ngy thng ca ti liu B. Trong s c Gio s Hong Xun Hn v s gia Trng Bu Lm, ngi cng tc vi nhiu i hc Hoa K. Nhng chi tit lin quan n vn ny c th tm thy V Long T, Les Archipels de Hoang Sa et Truong Sa selon les anciens ouvrages Vietnamiens d'Histoire et de Geographie. - Saigon. 1974.

6. Tm tt v ph ch trong Bulletin de l'Ecole Francaise d'Extreme Orient, Vol. XXXVI, 1936.

7. T ng ny thng c dng ch tt c nhng hn o xa xi ca Vit Nam.

8. Lettres edifiantes et curieuses des Missionnaires de Chine, quoted in the Revue Indochine, No. 46, p. 7.

9. Ti liu c in li trong Bulletin des etudes indochinoises, tome XVII, No. l Hanoi, 1942.

10. Ti liu lu tr ca French Navy, Ministere de la Marine, Paris. Ti liu c in li trong Bulletin de la Societe des Etudes indochinoises, tome XVIII, No. 1, Hanoi, 1942.

11. Dch sang ting Php t Arrow's book lu tr ti Paul Boudet and Andre Masson. Iconographie historique de l'Indochine Francaise, p. 250-300. Paris, editions G. Van Oest, 1907.

12. Issue of April 1837. pp. 737-745. 13. Jean Baptiste Chaigneau, Notice sur la Cochinchine, presented and commented by A.

Salles in Bulletin des amis du Vieux Hue, No. 2, April - June 1923, p. 253-283. 14. History annals called - i Nam Thc Lc Chnh Bin, 1833, 104th Volume). 15. Principle of international law established after the Palmas Island dispute (1928). See

United Nations - Reports of International Arbitral Awards, pp. 829-855. 16. History annals i Nam Thc Lc Chnh Bin, 122nd volume. 17. History annals i Nam Thc Lc Chnh Bin, 165th volume. 18. In Vietnamese: - i Nam Nht Thng Ton - Dai Nam is a former name for

Vietnam. 19. i Nam Thc Lc Chnh Bin, 154th Volume. Dai Nam Nhat Thong Chi (Dai Nam

Comprehensive Encyclopedia), 6th Volume devoted to Quang Nghia, by gi l Qung Nam, Province cng din t nh vy.

20. Trng, xch, thc l nhng n v o lng c (1 truong: 3.91 yards or 3.51 meters ; I xich or thuoc: 14.1 inches or 0.36 m.).

21. Hn o ny c gi nhm tn l Ban-Na trong nhng ti liu khc, th d Sauvaire Jourdan "Les Paracels infiniment petits de notre domaine colonial". La Nature Review, Nov.1, 1933.

22. Annals i Nam Thc Lc Chnh Bin, 154th Volume. 23. Kham Dinh Dai Nam Hoi Dien Su Le, or Administrative records of the Dai Nam,

Ministry of Public Works, p. 25. 24. History Annals Su Quoc trieu chanh bien toat yeu; Year of original publication unknown.

Reprinted in 1935. 25. Map named Tabula Geographica Imperii Annamitici 1838, reprinted in J. Silvestre,

I'Empire d'Annam et le peuple annamite, Paris 1889, Felix Alean, editeur. 26. E. Cortambert and L. de Rosny, Tableau de la Cochinchine, Paris 1862.-Armand Le

Chevalier, editeur. 27. Sauvaire Jourdan "Les Paracels infiniment petite de notre domains colonial" in La

Nature, issue of November 1, 1933, Paris. 28. Reported by the French Daily Le temps, Paris, July 5, 1938. 29. The French engineer who supervised the work, Mr. Andre Faucheux, is presently 75

years old and lives in Paris. 30. Mr. Mohsine currently lives at 18-R Vithei Sva, Phnom Penh, Khmer Republic. 31. Memorandum No. l104 VP/CT/M dated October 30, 1950. 32. Memorandum No. 1220-VP/CT/M dated September 17, 1951 and signed by the Director

of Political and Legal Affairs, Government Delegation to Central Vietnam. 33. Decree No. 174-NV dated July 13, 1961.

34. Decree No. 709-BNV/HCDP/26 dated October 21, 1969 signed by Mr. Tran Thien Khiem.

35. ???Reported by the French Daily Le temps, Paris, July 7, 1939. 36. Nhng ta ny ph hp vi to ca Song T ng (North East Cay) and Shira

Island. 37. Bo co bi the French Daily Le temps, Paris, July 7, 1939 38. Nn nh rng nhng nguyn tc do To n Quc T lp ra trong quyt nh Palmas

decision (1928) ch c th cng c ch quyn ca Vit Nam, th d, nhn mnh tm quan trng ca vic thc thi ch quyn ch khng phi ch l s tip gip (see Reports of International Arbitral Awards, United Nations. p. 829).

39. S thiu nghim chnh ca quyt tm ny khng ng ph bnh thm. c bit l ng Tomas Cloma b cnh st Phi Lut Tn bt vo Thng 11, 1974 v ti ph hoi chnh quyn trn o.

40. Th d, mt cuc kho cu rng ri ca qun o Trng Sa vi nhng cu hi ca Professor Charles Rousseau in Revue Generale de Droit International Public, July-September 1972, khng h nhc ti i hi no ca Trung Quc i vi qun o ny trc nm 1951.

41. New China; bulletin dated February 4, 1974. 42. Far-Eastern Economic Review, HongKong, Dec 21, 1973 43. Mr. Tran Van Manh hin l Trng s kh tng Tuy Ha Meteorological Service,

Republic of Vietnam. 44. Decree No. 143-NV signed on October 22, 1956 by the laie President Ngo Dinh Diem. 45. Arrete No. 420-BNV/HCDP/25X signed on September 6, 1973 by the Minister of the

Interior. 46. Bo co v s vn hnh ca Institut Oceanographique de lIndochine, 22, Note, Saigon

1934. 47. Reported by Prof. Charles Rousseau in Revue General de Droit International Public July-

September 1972, p.830. 48. Vietnam Press, dated June 14, 1958. 49. Hi tho v Hip nh Ho Bnh gia Vit Nam v Nht Bn - Record of Proceedings:

U.S. Dept. of State Publication 4392, December 1951. page 292. 50. Tin Agence France Presse pht i t Moscow, February 10, 1974. 51. Tin Reuter pht i t Moscow, February 21, 1974. 52. Article 7 (a): Trong trng hp c s vi phm Hip c hay Quy c e do ho bnh,

s c lp, ch quyn, s c nht v ton vn lnh th Vit Nam, hay quyn t tr ca nhn dn Vit Nam l quc gia k kt hip c v Quy c, th vi tnh cch c nhn hay lm cng vi ai khc, tham kho vi cc i tc trong o lut ny vi mc ch tm ra nhng bin php gii quyt.

53. Nh trnh by trong Chapter III. on February 4, 1974, Trung Quc a ra mt cng b c bit c tnh cch rt gy hn lin quan n qun o Trng Sa.

54. i Nam Quan nh du bin gii gia Vit Nam v Trung Hoa.