B Bugu 3B Bugu · 1 1. Ee, vho ˆ Thoho! NI SA ATHU U VHALA NGANEA Itani vhungoho uri mapifi a tevhealho a amba mni:i nzhni ga, lufheran, hi ovheel al , phaga, zwpi eny, di zi

Bugu 3B Bugu 3B

GIREIDI 3 TSHIVENḒA

1. Ee, vho Ṱhoho! 2. Muṱaṱisano vhukati ha muya na ḓuvha

4. Ndi vhusiku bulasini3. Ro lugela lwendo

BUGU 1A BUGU 1B

1. Sogisi ḽo xelaho2. Funi, ni hule! Ni hule!3. Hu ḓo tevhela mini?4. Tshifanyiso tsha zwivhumbeo

1. Baba muleli wa ṅwana2. U ṋea ndi zwavhudi3. Tshimonamone4. Afha hu dzula nnyi?

BUGU 2A BUGU 2B

1. Ri ṱoḓa thuso!2. Ndi linga ḽa nnyi?3. Tshiphiri tsho bvela khagala4. Dzumbamani ndi ni wane

1. Iḓani u vhona mashika!2. Muki wa maḓi u tshe ngeo3. Yo, kherotsi nngafha!4. Mupwashi wa fasiṱere ndi nnyi?

BUGU 3A BUGU 3B

1. Iḓani ri bake na makhulu2. Swobo ya u ḓifhesa ya matombo3. Thetshelesani muzika4. Andani u ya mavhengeleni

1. Ee, vho Ṱhoho!2. Muṱaṱisano vhukati ha muya na ḓuvha3. Ro lugela lwendo4. Ndi vhusiku bulasini

BUGU 4A BUGU 4B

1. Lusunzi na nzie2. No ṱanganedzwa ḓoroboni ya hashu3. Ndau na mbevha4. Phukha dza vhazwimi

1. Lutamo kararu2. Iḽi ndi ḽiṋo ḽa nnyi?3. Muvhuḓa na tshibode4. Afrika Tshipembe ḽa manakanaka

THIKHITHI

Ḽara

Tshivenda-3B.indd 3 2016/01/20 4:42 PM

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa Fhasi

Dzo gandiswa nga 2015 nga Molteno Institute for Language and Literacy

Dzo ḓisendeka nga mutevhe wa u thoma wo badelelwaho nga Zenex Foundation

Gireidi 3 Bugu 3Bn Mudzudzanyi wa mutevheṱhaḓu: Jenny Katzn Muṅwali wa nganea: Mirna Lawrence na Jenny Katzn Makone wa luambo lwa Tshivenḓa: Takalani T. Maligavhadan Vhadzudzanyi wa Tshivenḓa: Ndivhuho Raphalalani na Azwindini Freddy Nembahen Vhafanyisi: Vusi Malindi - 1. Ee, vho Ṱhoho!

Marleen Visser - 2. Muṱaṱisano vhukati ha muya na ḓuvha, 4. Ndi vhusiku bulasini

Pinkie Wilson - 3. Ro lugela lwendo n Puḽane ya mulotsumbo: Resolution na ihwhiteDesign

© 2015 Molteno Institute for Language and Literacy

ISBN 978-1-77580-580-9

GIREIDI 3

Bugu 3B

Zwa nga ngomu

1. Ee, vho Ṱhoho ! ................................................. 1

2. Muṱaṱisano vhukati ha muya na ḓuvha .......... 9

3. Ro lugela lwendo .............................................. 17

4. Ndi vhusiku bulasini ......................................... 25

Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives (CC BY-NC-ND) 4.0 International Licence

Disclaimer: You are free to download and share this work as long as you attribute the Molteno Institute for Language and Literacy, but you may not change this work in any way or use it commercially.


http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/






1

1. Ee, vho ˆThoho!

NI SA ATHU U VHALA NGANEA

Itani vhungoho uri maipfi a tevhelaho a amba mini:

nzhinga, lufherani, hovhelela, phaga, zwipenyi, dzi ˆda, mikhwa

Itani vhungoho uri ni kona u vhala maipfi a tevhelaho:

mu .nadzi, nzhinga,

ˆtanganedzwa, mikhwa

2

Mufumakadzana ˆThoho u takalela vho

ˆThoho nga

maan ˆda. Nga

ˆli .nwe

ˆduvha a vha ramba uri vha

ˆde

u nwa tie nae.

Mufumakadzana ˆThoho o baka

ˆlofo ya vhurotho

vhu ˆdifhesaho. A vhu tshetshelela zwavhu

ˆdi a vhu

vhea ragani nga fhasi ha fasi ˆtere uri vhu fhole.

A tshetshelela na tshisi a i vhea puˆleitini tsini na

vhurotho vhu kha ˆdi bvaho u bakiwa.

A mbo ˆtuwa u ya u

ˆdilugisa. U

ˆto

ˆda u vhonwa nga

vho ˆThoho o tou nakelela!

3

Vho ˆThoho vha swika mu

ˆdini

wa mufumakadzana ˆThoho

nga tshifhinga tsha tie. Vha lavhelesea vhe vha vhu

ˆdi

nga sutu na mu .nadzi.

Vho ˆdisela mufumakadzana

ˆThoho maluvha a vhu

ˆdi.

Vha tou vha nzhinga!

Vho ˆThoho a vho ngo

ˆla

tshithu u itela uri hu vhe na tshikhala tsha tie ya u

ˆdifha

ya mufumakadzana ˆThoho.

Vha na n ˆdala khulu na mala avho a ita na u lila!

Vha khokhonya mu ˆnangoni wa nn

ˆdu ya

mufumakadzana ˆThoho.

‘Ndi ˆto

ˆda miniti i si gathi

fhedzi,’ hu vhidzelela mufumakadzana

ˆThoho e

ngomu n ˆduni, a tshi kha

ˆdi

vha kati na u ˆdivheakanya.

‘Ri nga thoma u ˆla? ’ vho

ˆThoho

vha vhudzisa vhe lufherani lwa nn

ˆdu, nga nn

ˆda.

Fhedzi mufumakadzana ˆThoho

a si fhindule. U kha ˆdi vha kati

na u ˆdi ˆdodza milomo.

4

Vho ˆThoho vha bvula mu

.nadzi vha linda vhe

lufherani. Hu si kale munukho wa vhurotho vhu kha

ˆdi bvaho u bakiwa wa

ˆdela kha vho u bva

fasi ˆtereni. Wa ita uri mala a lilese. Vha na n

ˆdala!

Vho fanela u ˆla tshi

.nwe tshithu!

Vho ˆThoho vha mbo vhona zwi

ˆlai zwa vhurotho na

tshisi fasi ˆtereni.

‘Ndi nga si tsha kona u lindela,’ vho ˆThoho vha amba

vhe vho ˆthe, vha tshi hovhelela tshi

ˆlai tsha vhurotho

ho bakiwaho, nga mufumakadzana ˆThoho. Vha dzhia

na tshiˆlai tsha tshisi.

‘Mmm, mmm,’ ndi vho ˆThoho, vha tshi khou tou

phaga vhurotho na tshisi.

5

Vho ˆThoho vha tshi khou

ˆla vhurotho na tshisi,

mufumakadzana ˆThoho u kha

ˆdi vha kati na u

ˆdilugisa. A fhedza u

ˆdi ˆdodza zwi

ˆdolo a

ˆdisedza

kha tshivhoni. U ˆto

ˆda u

ˆdivhona e wa vhu

ˆdi!

6

‘Ri nga thoma u ˆla? ’ vho

ˆThoho vha vhudzisa hafhu

vhe nn ˆda lufherani.

Fhedzi mufumakadzana ˆThoho ha athu u luga.

Vho ˆThoho vha kha

ˆdi vha na n

ˆdala. Vha pfa

mu ˆnukho wa vhurotho mala a lila. Vha

ˆto

ˆda u

ˆla!

Vha nga si kone u linda! Vho ˆThoho vha dzhia

vhurotho na tshisi hafhu.

7

Mufumakadzana ˆThoho ha athu u luga. A ambara

zwipenyi zwa mavhaivhai na u lugisa mavhudzi.

Ngei nn ˆda vho

ˆThoho vha khou

ˆdi

ˆlela vhurotho na

tshisi ya mufumakadzana ˆThoho.

8

Mufumakadzana ˆThoho a vulela vho

ˆThoho mu

ˆnango

wa nga phan ˆda.

‘Vho ˆtanganedzwa, vho

ˆThoho. Kha vha dzhene vha

wane vhurotho hanga vhu kha ˆdi bvaho u bakiwa,’

mufumakadzana ˆThoho a ralo a tshi tou mwemwela.

‘Ee, yo! Ndi nga si tsha kona na u ˆla na mafhufhura! ’

vho ˆThoho vha amba nga u tou dzi

ˆda. Vho e

ˆdela

banngani i re lufherani nahone vho furesa!

Mufumakadzana ˆThoho a sedza dzipu

ˆleiti a wana

dzi si na tshithu. A sedza thumbu yo kukumuwaho ya vho

ˆThoho. Mufumakadzana

ˆThoho o dinalea.

‘Vho ˆThoho vha u

ˆlesa! Vho

ˆThoho vha u shaya

mikhwa! ’ a lila. ‘Vho ˆla vhurotho ho

ˆthe na tshisi.

Ndi nga si tsha dovha nda vha rambela tie! ’

Ni nga zwi ita?

9

2. Mu ˆta

ˆtisano vhukati

ha muya na ˆduvha



vhudzula, vhududo, ndingo, maha ˆda, maha

ˆdani, vhudziki, vhukhunzi


bvula, lwanzheni

Yo ˆdisendeka nga lungano lwa Aesop

10

Nga ˆli .nwe

ˆduvha

ˆla vhuriha, muya na

ˆduvha zwo vha

na u ˆta

ˆtisana.

‘Ndi u fhira nga maan ˆda,’ muya wa ralo. ’Ndi nga

wisa miri milapfu.’

‘Hai, n ˆne ndi na maan

ˆda u fhira iwe,’

ˆduvha

ˆla ralo.

‘Ndi nga fhisa ˆdaka

ˆlo ˆthe.’

‘Ndi nga dzhia mulilo wau nda u vhudzulela shangoni

ˆlo ˆthe, wa fhisa zwo

ˆthe zwine wa

ˆtangana nazwo,’

muya wa ralo.

11

U ˆta

ˆtisana ha bvela phan

ˆda. Zwenezwo ha mbo

bvelela munna o ambara zwiambaro zwa vhuriha zwa vhududo. O vha o ambara dzhesi ndenya ya wu

ˆlu.

‘Kha ri litshe u ˆta

ˆtisana ri ite ndingo,’ muya wa

huwelela. ‘Ndi hone ri tshi ˆdo vhona uri ndi nnyi a re

na maan ˆda u fhira mu

.nwe! Ane a

ˆdo ita uri munna

a bvule dzhesi ndi ene mukundi.’

‘Zwo luga,’ ˆduvha

ˆla ralo. ‘Bvela phan

ˆda, muya,

thoma! ’

12

Muya wa thoma u vhudzula, wa mona na munna we a vha a tshi khou tshimbila lwe a thoma u tetemela, muya u tshi mu isa ngeno na ngei, fhedzi a farelela dzhesi a

ˆditsireledza.

Muya wa vhudzula nga maan ˆda mahulu, wa ita uri

u tshimbila zwi kon ˆdele munna. Wo vhudzula nga

maan ˆda zwe zwa ita uri ma

ˆtari na buse zwi

ˆdale

ho ˆthe ho

ˆthe. Muya wa vhudzula nga maan

ˆda awo

o ˆthe lwe na mu

.nadzi wa munna wa fhufha. Hezwi

zwa ita uri munna a gunubedza gunubu dzo ˆthe dza

dzhesi.

13

Muya wa vhudzula nga maan ˆda o

ˆthe. Wo vhudzula

nga maan ˆda lwe thini

ˆla mashika na bannga zwa wa.

Izwo zwa ita uri munna a gunubedze gunubu dzo ˆthe

a vhuye a farelele dzhesi yawe nga maan ˆda.

Muya wo vha u si tsha kona u fema nga u neta. Wa imisa u vhudzula.

‘ ˆDuvha, bvela phan

ˆda. Ndi u tamela mashudu,’ wa ralo.

14

ˆDuvha

ˆla bva makoleni.

ˆLa

ˆtavha zwavhu

ˆdi, na

masana a ˆtavha.

ˆLa dudedza muya na mavu e a

vha e na maha ˆda. Mutetemelo wa munna wa fhela,

muvhili wawe wa ˆdiphina nga vhududo ha

ˆduvha.

ˆDuvha

ˆla dudela zwi

ˆtuku nga zwi

ˆtuku. Munna a

vhofholola thai yawe, a vhuya a gunubulula gunubu dza dzhesi.

15

Masana a thoma u fhisa.

Hu si kale munna a bvula dzhesi.

16

Lwa tshifhinganyana ˆduvha na muya zwo vha zwo

fhumula. Zwa sedza musi munna a tshi thoma u peta zwan

ˆda zwa hemmbe, na musi a tshi vhea

dzhesi yawe maha ˆdani. Zwa sedza musi a tshi doba

mu .nadzi wawe. Hu si kale, a si tsha vhonala.

Ndi hone muya u tshi thoma u amba wa ri.

‘ ˆDuvha, wo shuma zwavhu

ˆdi,’ wa amba nga

vhulenda. ‘U mukundi. U na maan ˆda a u fhira anga.’

‘Ndi a livhuwa, muya,’ ˆduvha

ˆla ralo. ‘Ndi nga kha

ˆdi

vha ndi mukundi, fhedzi ndi a ˆdivha uri na i we u na

maan ˆda.’

Muya wa fhufhela n ˆtha tshivhangani na

lwanzheni, ˆduvha

ˆlone

ˆla bvela phan

ˆda nga lwendo

lwaˆlo lwa u bva vhubva

ˆduvha

ˆli tshi ya vhukovhela,

ˆli makoleni.

Pfunzo ya lungano ulu ndi ya uri maan

ˆda a nga

sumbedzwa nga vhudziki na vhuthu. Hu si nga maan

ˆda

na vhukhunzi.

17

3. Ro lugela lwendo



bvumba, ndeme, zwitsireledzi


bvumba, khwinesa, zwitsireledzi

THIKHITHI

ˆLAR

A

18

ˆDuvha

ˆli .nwe na

ˆli .nwe vhathu vha a enda. Vha ya

fhethu ho fhambanaho nga zwiendedzi zwo fhambanaho. Vhathu vha enda nga dzigoloi kana zwidimela. Vha enda nga bisi kana thekhisi. Vha enda nga tshikepe kana bufho.

Kha ri ˆtangane na vhathu vhane vha

ˆdilugisela u

enda. Ni nga bvumba uri vha ya ngafhi na uri vha ˆdo

ˆtuwa ngani?

Ramabindu u fara lwendo lwa mabindu matshelo. U khou

ˆdilugisa. O paka hemmbe dzawe dza

khwinesa, dzisutu na dzithai sutukheisini. Zwino u khou paka mabammbiri a ndeme begeni yawe. Tsha ndeme, ndi uri u na thikhithi ya lwendo!

‘Ndo ˆdi imisela

lwendo lwanga. Ndi takalela u enda,’ a ralo.

THIKHITHI

19

Mutshudeni u na lwendo lwa u ya gammbani matshelo ngauri kholitshi yo valela ma

ˆduvha a

vhuawelo. Zwino u khou ˆdi lugisa. O paka mabutsu

a u namela dzithavha na zwiambaro zwa hone begeni yawe ya u bebiwa mu

ˆtanani. O paka na

bege ya u e ˆdela ngomu. Tsha ndeme, ndi uri u na

thikhithi ya lwendo!

‘Ndo takalela lwendo lwanga. Ndi takalela u enda! ’ a ralo.

ˆLara

THIKHITHI

20

Mu ˆthanngana wa tshikolo u na lwendo lwa

mutambo wa khirikhethe matshelo. U khou ˆdi lugisa.

O paka yunifomo yawe ya tshikolo na zwiambaro zwa mitambo sutukheisini yawe. Zwino u khou paka zwitsireledzi zwa khirikhethe, bola dza khirikhethe na bethe. Tsha ndeme ndi uri u na thikhithi ya lwendo!


ˆLara

THIKHITHI

21

Murengisi u na lwendo lwa u ya u rengisa matshelo. U renga thundu a dzi rengisa kha

ˆlo ˆthe

ˆla Afrika

Tshipembe. O paka zwiambaro zwawe na zwa .nwana wawe wa mutukana. O paka na bege khulwane ya zwirengiswa zwe a pulana u zwi rengisa. Tsha ndeme ndi uri u na thikhithi ya lwendo!


THIKHITHI

22

Makhulu vha na lwendo lwa u dalela .nwana wavho

wa musidzana na vha ˆduhulu vhararu matshelo. Vho

paka zwiambaro zwavho na dzimpho dza vha mu ˆta.

Zwino vha khou paka bege ya zwi ˆdolo na zwa u

ˆtamba. Tsha ndeme ndi uri vha na thikhithi ya lwendo!


THIKHITH

I

ˆLara

23

Vhonani vhathu vhane vha enda nga Gautrain ˆnamusi! Ni a vha

ˆdivha? Ndi murengisi na mutukana

wawe, ramabindu, mu ˆthanngana wa tshikolo,

mutshudeni na makhulu! Vha ya ngafhi?

Gautrain i a gidimesa. I gidima u fhira thuthuthu, thekhisi na goloi dza mi

ˆta

ˆtisano, fhedzi …

24

A i gidimi u fhira bufho!

Vhonani khonani dzashu vhuimabufho, vha tshi dzhena bufhoni. Zwino ri vho

ˆdivha uri vha enda nga

mini, fhedzi a ri ˆdivhi uri vha ya ngafhi.

Ni nga bvumba?

25

4. Ndi vhusiku bulasini


Itani vhungoho ha uri maipfi a tevhelaho a amba mini:

mbuno, siki ˆtedza, zwibudzana, zwiguluzwana, tshidade,

mukukulume (gukulume)


kwama, zwiguluzwana, tshiguluzwana, ngwana

26

Ndi vhusiku, ngei bulasini dangani ˆla bere ho

fhumula.

Mme Bere yo neta nga u ˆnamelwa

ˆduvha

ˆlo ˆthe.

Berana yo neta nga u gidimagidima na mme.

Ndi tshifhinga tsha u e ˆdela. Mme Bere yo e

ˆdela

tsini na berana. Ya i kwama zwavhu ˆdi nga mutshila

wa vhulenda. Berana ya mbo e ˆdela.

Mbuno: bere

1. Bere ndi phukha dza hayani.

2. Bere ya nduna ndi mboho.

3. Bere dzi thusa nga u hwala mihwalo i lemelaho. Bere ndi zwiendedzi sa musi vhathu vha tshi dzi

ˆnamela.

27

Ndi vhusiku, ngei bulasini, dangani ˆla kholomo ho

fhumula.

Mme Kholomo yo neta nga u fula na u hamiwa. ˆNamana yo netiswa nga u fula

ˆduvha

ˆlo ˆthe.

Zwino ndi tshifhinga tsha u e ˆdela. Mme Kholomo

i e ˆdela tsini na

ˆnamana. I siki

ˆtedza ningo yayo

ya vhulenda kha ˆnamana.

ˆNamana ya e

ˆdela.

Mbuno: kholomo

1. Kholomo ndi phukha dza hayani.

2. Kholomo ya nduna ndi mboho. .Nwana

wa kholomo ndi ˆnamana.

3. Kholomo i thusa vhathu nga mafhi. Ri nga ita tshisi, bo

ˆdoro, khirimu na aisikhirimu nga mafhi. Ri wana

ˆnama na mukumba u bva kholomo.

28

Ndi vhusiku, ngei bulasini dangani ˆla mbudzi ho

fhumula.

Zwibudzana zwo neta nga u tamba, u gidima gidima, na u fhufha fhufha

ˆduvha

ˆlo ˆthe. Ndi

tshifhinga tsha u e ˆdela. Mme Mbudzi yo lala tsini

nazwo. I zwi kwama nga ˆthoho zwavhu

ˆdi.

Zwibudzana zwa vala ma ˆto zwa e

ˆdela.

Mbuno: mbudzi

1. Mbudzi ndi phukha dza hayani.

2. Mbudzi ya nduna ndi boko ˆto.

.Nwana wa mbudzi ndi

tshibudzana.

3. Mbudzi dzi ri thusa nga mafhi. Ri ita tshisi nga mafhi. Ri wana na

ˆnama u bva mbudzini.

29

Ndi vhusiku, ngei bulasini tshitumbani tsha nguluvhe ho fhumula.

Zwiguluzwana zwo netiswa nga u tamba thopheni ˆduvha

ˆlo ˆthe. Vhu

ˆna hazwo zwo e

ˆdela tsini na Mme

Nguluvhe, zwo ya nga khofhe. Kuthihi ku kha ˆdi

ˆto

ˆda

u tamba. Mme Nguluvhe ya lilela fhasi zwavhu ˆdi

uri .nwana wayo a sa pfi a e

ˆdele. Ndi tshifhinga tsha

u ˆla.

Mbuno: nguluvhe

1. Nguluvhe ndi phukha dza hayani.

2. Nguluvhe ya nduna i pfi mboho. .Nwana wa nguluvhe

u pfi tshiguluzwana.

3. Nguluvhe i ri ˆnea

ˆnama.

30

Ndi vhusiku, bulasini dangani ˆla nngu ho fhumula.

Ngwana mbili dzo netiswa nga u fhufha fhufha ˆduvha

ˆlo ˆthe tsimuni. Dzo e

ˆdela hatsini ha vhulenda

tsini na vhududo ha Mme Nngu. Hu si kale dzi ˆdo

e ˆdela.

Mbuno: nngu

1. Nngu di phukha dza hayani.

2. Nngu ya nduna ndi thutha. .Nwana wa nngu ndi ngwana.

3. Nngu i ri thusa nga wuˆlu. Ri ita zwiambaro nga wu

ˆlu zwo

no fana na nguvho na dzhesi. Ri wana ˆnama kha nngu.

31

Ndi vhusiku, ngei bulasini tshitumbani tsha khuhu ho fhumula.

Khuhu dzo netiswa nga u pala fhasi u ˆdiwanela

zwiˆliwa. Mme Khuhu yo e

ˆdela fhasi, i tshimbidza

phapha n ˆtha ha zwikukwana. Vhuraru zwo e

ˆdela,

fhedzi tshithihi tshi ˆto

ˆda u imbelwa tshidade.

‘Ku, ku, ku, kukuliko,’ mme Khuhu ya imbela fhasi.

Mbuno: khuhu

1. Khuhu ndi zwifuwo zwa hayani.

2. Khuhu ya nduna ndi mukukulume. Khuhu ya tsadzi ndi phambo.

.Nwana wa khuhu ndi tshikukwana.

3. Khuhu dzi ri thusa nga makumba na ˆnama.

32

Ndi vhusiku, ngei bulasini. Fhedzi murini wa mipfa a ho ngo fhumula.

Magwitha o lala masiari o ˆthe. Zwino ndi tshifhinga

tsha u ri a vuwe! Mme Gwitha ˆli vha sengenedza

vhana nga mulomo. Magwithana o bonyolola ma ˆto,

a alamula na u ˆdi onyolosa.

‘Huu, huu, huu,’ a lila, musi Mme Gwitha ˆli tshi fhufha

u ya u zwima.

A ˆdo

ˆli lindela vhusiku ho

ˆthe.

Mbuno: magwitha

1. Magwitha ndi zwi ˆnoni zwa

ˆdakani.

Ndi zwi ˆnoni zwa u zwima, a

ˆla

ˆnama.

2. Magwitha a zwima vhusiku.

3. Magwitha a ri thusa nga u ˆla mbevha.

4. U fana na phukha dzo ˆthe, magwitha o fanela u

tsireledzwa.

Uthotho lweencwadana zebanga loMgangatho osisiSeko

Ipapashwe 2014 ngabakwa-Molteno Institute for Language and Literacy

Ixhaswe yi-Zenex Foundation

Ibanga lesi-3 Incwadana 1A n Umhleli wothotho: Jenny Katzn Abaqambi bamabali: Mirna Lawrence noJenny Katzn Imibuzo emva kokufunda nemisebenzi: Jenny Katzn Incutshe kulwimi isiXhosa: Nolitha Bikitshan Umhleli wolwimi isiXhosa: N. Gxowa-Dlayedwa, University of

the Western Cape, Linguistics Departmentn Abazekelisi: Rob Owen - 1. Iyandilibazisa le kawusi, 2. Kutheni na enje?

Sandy Lightley - 3. Iqhekeza lokugqibela, 4. Limdaka eli gumbi!n Uyilo nongqaleko: Resolution noihwhiteDesign

© 2014 Molteno Institute for Language and Literacy

ISBN 978-77580-237-2

IBANGA lesi-3

Incwadana 1A

Isiqulatho

1. Iyandilibazisa le kawusi ................................... 1

2. Kutheni na enje? ............................................... 11

3. Iqhekeza lokugqibela ....................................... 21

4. Limdaka eli gumbi! ........................................... 31

Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives (CC BY-NC-ND) 4.0 International Licence

Disclaimer: You are free to download and share this work as long as you attribute the Molteno Institute for Language and Literacy, but you may not change this work in any way or use it commercially.

Xhosa 1A.indd 4-5 2015/10/19 12:35 PM

Bugu 3B

ISBN: 978-1-77580-580-9

GIREIDI 3

BUGU 1A BUGU 1B

1. Sogisi ḽo xelaho2. Funi, ni hule! Ni hule!3. Hu ḓo tevhela mini?4. Tshifanyiso tsha zwivhumbeo

1. Baba muleli wa ṅwana2. U ṋea ndi zwavhudi3. Tshimonamone4. Afha hu dzula nnyi?

BUGU 2A BUGU 2B

1. Ri ṱoḓa thuso!2. Ndi linga ḽa nnyi?3. Tshiphiri tsho bvela khagala4. Dzumbamani ndi ni wane

1. Iḓani u vhona mashika!2. Muki wa maḓi u tshe ngeo3. Yo, kherotsi nngafha!4. Mupwashi wa fasiṱere ndi nnyi?

BUGU 3A BUGU 3B

1. Iḓani ri bake na makhulu2. Swobo ya u ḓifhesa ya matombo3. Thetshelesani muzika4. Andani u ya mavhengeleni

1. Ee, vho Ṱhoho!2. Muṱaṱisano vhukati ha muya na ḓuvha3. Ro lugela lwendo4. Ndi vhusiku bulasini

BUGU 4A BUGU 4B

1. Lusunzi na nzie2. No ṱanganedzwa ḓoroboni ya hashu3. Ndau na mbevha4. Phukha dza vhazwimi

1. Lutamo kararu2. Iḽi ndi ḽiṋo ḽa nnyi?3. Muvhuḓa na tshibode4. Afrika Tshipembe ḽa manakanaka

Bugu ḽigani iḽi i na masiaṱari manzhi, zwiṅwalwa zwinzhi kha siaṱari, mafhungo malapfu na phambano khulwane ya phetheni ya fhungo, na ṱhaluso ya luambo lwo kunaho, na ḓivhaipfi yo pfumaho. U vhala hu tou ḓitshimbilela nga hoṱhe, mafulufulu o ḓisendeka

kha u pfesesa u fhirisa u sedzulusa maipfi ngauri vhagudiswa vha vhala nga vhuḓilangi.

Bugu idzi dzi netshedza tshifhinga tsha u vhala nga zwiṱhopha, nga vhuvhili, na nga vhuḓilangi.

TSHIVENḒA

Bugu dza ḽiga ḽa 3 dza Vula Bula dzi ṋea nḓowenḓowe ya u vhala nga u elela ngau ṱavhanya. Ḽiga ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi na nganea nṋa dzi sa fani, dza ngoho. Nganea iṅwe na iṅwe i tevhela

mutevheṱhaḓu wa ḓivhaipfi na mutevhe wa maipfi ‘a no konḓa u vhala’ a ne vhana vha fanela u kona u a vhala.

Bugu mbili dzo fanela u fhela nga kotara - Kotara 1: Bugu 1A na 1B,Kotara 2: Bugu 2A na 2B, Kotara 3: Bugu 3A na 3B, Kotara 4: Bugu 4A na 4B.

Bugu nga vhuvhili hadzo (A na B) dzi ḽigani ḽithihi hu si na ndavha uri ndi ifhio yo no thoma u vhalwa.


Documents

B Bugu 3B Bugu · 1 1. Ee, vho ˆ Thoho! NI SA ATHU U VHALA NGANEA Itani vhungoho uri mapifi a tevhealho a amba mni:i nzhni ga, lufheran, hi ovheel al , phaga, zwpi eny, di zi