Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
205.03.2014
Kapsam
• Açık erişim tanımında erişim ve kullanım • Sözleşmeler, lisanslar• Yayıncı politikaları• Yayın versiyonları• Hemen depolama• Arşivlemede kontrol noktaları
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
305.03.2014
Açık erişim nedir?
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
• Budapeşte, Bethesta ve Berlin Açık Erişim Deklarasyonları açık erişimin üç yaygın tanımını içerir.
• Dijital, online, ücretsiz, telif hakkı ve lisans sınırlamalarından arınmış literatür bu tanımların ortak noktalarını oluşturur.
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
405.03.2014
Açık erişim;
• Herkesin erişebildiği bir literatürü ifade eder. • Yazar paylaştığı yayın versiyonunun elektronik ortamda
paylaşım hakkında sahiptir. • Okuma, kaydetme, kopyalama, paylaşma, depolama,
harmanlama izniniz vardır.
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
505.03.2014
Telif hakkı
• Kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır.
• Telif yönetiminde yazar ve yayıncı dengesi;• Yazarın haklarının tümünü devretmediği; kendi yayını
istediği gibi kullanma, geliştirme hakkının olduğu;eğitim ve araştırma için erişimi kısıtlamayan ve yayın kullanıldığında doğru atıf yapılmasını gerektiren bir yapıdadır.
• Yayıncı açısından finansal hakları içeren, yazarın istediği hakları kendinde tutabilmesini sağlayan ve yayını gelecek teknolojilere hazır etmeyi gerektirir.
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
605.03.2014
Yazarlar yayınlarının kullanım haklarına sahip mi?
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s. 179 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/130.pdf
705.03.2014
Yazarlar nasıl olması gerektiğini düşünüyor?
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s. 181 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/130.pdf
805.03.2014
Yazarlar nasıl hareket ediyor?
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Kaynak: K.L. Ertürk, Türkiye’de bilimsel iletişim: Bir açık erişim modeli önerisi. (Doktora tezi) 2008., s. 182 http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/130.pdf
905.03.2014
Telif sözleşmeleri, kullanım lisansları
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
• Yayıncılar ile yapılan anlaşmalar• Yazar ek anlaşmaları (SPARC Author Addendum)• Açık lisanslar: Creative Commons Atıf Lisansı (CC‐BY)
www.creativecommons.org.tr
1005.03.2014
Yayıncı politikalarıyayıncıların 70%’i, dergilerin 90’ı arşivlemeye izin veriyor
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Yeşil 30%
Mavi 33%
Sarı 8%
Beyaz 30
1105.03.2014
Yayıncı politikaları
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
1205.03.2014
Ön baskı, son baskı, yayıncı baskısı
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
• Ön baskı (pre‐print): makalenin yayınlanmak üzere dergiye gönderilen, hakem/editör değerlendirmesi öncesi ilk hali
• Son baskı (post‐print): makalenin hakem/editör değerlendirmesinden geçmiş, yayına hazır son hali.
• Yayıncı baskısı: makalenin dergide yayınlanmış format
1305.03.2014
ID/OA: Hemen depolama, seçimli erişim
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
• “Immediate deposit, optional access”• Yayın kabulünden sonra son baskının kurumsal açık bir
açık arşive hemen konması.• Maksimum 6 aylık bir ambargo uygulanması.• Metadatanın (üst veri) hiç beklemeden arşivlenmesi. • Tam metni açılamayan yayınlar için istek butonu
“request print”
1405.03.2014
Bir yayını kurumsal arşive koyarken yasal kontrol noktaları:
Yasal Yönleri ile Açık Erişim
3 Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
• Elektronik ortamda paylaşım koşulları• Yazarın elektronik ortamda paylaşım, kullanım hakları• Yayıncı politikası• Fon sağlayıcı kuruluşun politikası; ambargo varlığı• Yayının son baskısının arşivlenmesi• Metadata kaydının tamlığı ve doğruluğu• Yayıncı baskısına link verilmesi
TEŞEKKÜR EDERİZ…
05.03.2014 153, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA