Aydın Adnan Menderes Üniversitesi

Dekan

Çevre Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı

Şehir Sağlığını Geliştirme Merkez Müdürü

Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD.

Aydin Adnan Menderes University, Dean

Head of Environmental Health Department

Director of City Health Development Center

Department of Public Health, Medical Faculty

Aydın, TURKEY

Türkiye için «Sağlıklı Şehirler Projesi» yolculuğu 1993’de başladı

Dünya Sağlık Örgütü bünyesinde

Dr. Agis Tsouros’la başlayıp Monika Kosinska ile devam eden bir süreç

E.Didem Evci Nalan Fidan Murat Ar

“bir şehir plancısı olarak aslında planlamanın sağlığı ne kadar çok etkilediğini o zaman farkettim” Nalan Fidan, 1999 Milano Toplantısı sonrası

“bu işin öznesi olan bir avuç Donkişot”Ethem Torunoğlu, 2017

“1996-2004 yılları arasında bir şehrin sağlığının geliştirilmesi için araç olarak kabul edilen sağlıklı şehirler projesini yöneten bir yetkiliydim. Şimdi kendi yaşamımı sürdürmeye karar verdiğim şehri, Aydın’ı sağlıklı bir şehir yapmalıyım.” Prof.Dr.E.Didem Evci Kiraz, 2004 Aydın’da Akademik hayata geçiş

Türkiye Sağlıklı Şehirler ProjesiHalk Sağlığı Tarihindeki Yerini Aldı

Evci Kiraz ED: Şehir sağlığı. In:Dedeoğlu N, Okyay P, Öztek Z, Tarihsel Bakışla Türkiye’de Halk Sağlığı, HASUDER, Ankara, 2018-5: 303-314.

Evci Kiraz ED: Urban health. In:Dedeoğlu N, Okyay P, Öztek Z, Historical overview on Public Health in Turkey, HASUDER, Ankara, 2018-5: 303-314.

1993-2018

• 9-12 Kasım 1993, Ankara

Sağlık Bakanlığı ve DSÖ Türkiye Temsilciliği'nin işbirliğiyle

BM İhtisas Kuruluşları (UNDP, UNICEF, FAO) ve

başta Ankara, İstanbul ve İzmir olmak üzere çeşitli illerin belediye başkanlarının katılımıyla bir dizi toplantı

• 11-12 Temmuz 1994, İzmir

“Uluslararası Katılımlı Sağlıklı Şehirler Türkiye Uygulaması Bilgilendirme Toplantısı”

Sağlık Bakanlığı ve DSÖ Türkiye Temsilciliği’nin birlikte organize ettiği

20 il belediye başkanları, BM ajansları, ilgili ulusal ve uluslararası kuruluşların katıldığı toplantı

ÖNEMLİ ÇIKTILAR

1-Türkiye Ulusal Sağlıklı Şehirler Ağı”nın kurulması teklifi görüşlere açılmıştır

2-Çankaya Belediyesi Eylül 1994’de aldığı meclis kararı ile

“Çankaya Sağlıklı Şehirler Projesi” çalışmalarına başlamıştır,

1996’da Ethem Torunoğlu proje sorumlusu olarak görevlendirilmiştir

3-Bursa Büyükşehir Belediyesi projeye olan ilgilerini belirtmişlerdir.

27 Ocak 1998’de Sağlıklı Şehirler Projesine başvuru için meclis kararı almıştır

Dünya Sağlık Örgütü = Dünya Sağlık Otoritesi

Sağlık Mesajları

Sağlık Bakanlığı = Ülke Sağlık Otoritesi

Sağlıklı Şehirler Projesi’nin sorumluları: Vali, Belediye Başkanı ve diğer politika yapıcılardır

Destekleyiciler: Sağlık Bakanlığı ve diğer Bakanlıklar

Yerel Yönetim

Türkiye’de 1993-1996 yılları arasında:

Projenin hedef grubu: yerel yönetimler

Proje konusu: sağlık projesi

Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülmekte

Yerel yönetimlerin bağlı olduğu bakanlık: İçişleri Bakanlığı

Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığınca sağlıklı şehir kavramını Bakanlıklar, ilgili

birimler ve Türkiye genelinde yayma çalışmaları hızla devam etmiştir

20-23 Haziran1998 DSÖ Avrupa Bölge Ofisi Direktörü Dr.Jo Eirik Asvall tarafından;

Dünya Sağlık Örgütü Sağlıklı Şehirler Projesi’ne Ulusal Ağ olarak verilen katkılardan dolayı

Türkiye’ye teşekkür belgesi verilmiştir

Dr.Didem Evci belgeyi Türkiye adına teslim almıştır

Sağlıklı Şehirler Projesi DSÖ’nün, dünya sağlık otoritesi olarak,

yerelde sağlık sektörünün resmi organını muhattap alarak yürüttüğü

çalışmalarda, yerele yeterince ulaşmayan sağlık mesajları için mükemmel bir araç olmuştur

https://www.jhsph.edu/about/history/heroes-of-public-health/jo-eirik-asvall.html

DSÖ 48. Avrupa Bölge Komite Toplantısı

Herkes İçin Sağlık “Sağlık 21: 21. Yüzyılda 21 hedef”

Hedef 13: Sağlıklı Çevreler

Bu hedefe ulaşmak için DSÖ “Sağlıklı Şehirler Projesi anahtar

Sağlık Bakanlığı “Sağlık 21” çalışmalarında bu hedefi aynen benimsemiştir

1999: 80 il valiliğine bir resmi yazı:

İllerinizde bulunan tüm belediyeleri Sağlıklı Şehirler Projesi’ne

davet ediyoruz

Resmi yazı ekinde bir anket:

Belediyelerin “Herkes İçin Sağlık” hedeflerini kapsayan çalışmaları var mı?

21 Belediye: benzer hedefleri benimsediğini ve programlar oluşturduklarını

belirtmiştir

Sağlıklı Şehirler Projesi dönemler bazında ilerlemeye devam ederken

1999 Milano

Sağlıklı Şehir Planlaması semineri

Türkiye

tüm toplantıları takip etmek

ve yeni gelişmeleri ülkeye

aktarmak için çaba

sarfediyor

Bursa Belediyesi’ni

şehir plancısı Nalan Fidan

temsil ediyor

Aynı yıl, Bursa Sağlıklı Şehir

Koordinatörü atanıyor

Nalan Fidan uzun yıllar

koordinatörlük ve

uluslararası ağ danışma

kurulu üyeliği görevlerinde

bulunmuştur

2000: Türkiye sağlıklı şehirler hareketinde dönüm noktası

• DSÖ ile yürütülen müzakereler sonucu 2000 yılı sonuna kadar Türkiye’ye

sekiz şehir kotası sağlanmıştır

• 2000 yılında “Türkiye Ulusal Sağlıklı Şehirler Ağı Koordinatörü”

atanmıştır

• Sağlık Bakanlığı tarafından, 13 Haziran 2000 tarihinde, Temel Sağlık

Hizmetleri Genel Müdürlüğü Şube Müdürü Dr.E.Didem Evci koordinatör

görevine başlamıştır

• 5 Temmuz 2000- Bursa Büyükşehir Belediyesi

Türkiye’den DSÖ Avrupa Sağlıklı Şehirler Ağı’na ilk üye

• Çankaya Belediyesi “Çok Şehirli Eylem Planı” alt çalışma grubunda

2002 yılında uluslararası ağa kabul

• 28-29 Kasım 2000- “Proje Bilgilendirmesi Toplantısı”, Bursa

Sağlık Bakanlığı ve Bursa Büyükşehir Belediyesi işbirliği

Projeye ilgisini beyan eden 13 Belediyenin katılımı ile

Bu toplantı sonucunda farkındalığı artan belediyeler

kendi belediye organlarında konuyu gündeme taşımışlardır

• Bartın, Çankaya (Ankara), Tepebaşı (Eskişehir), Ürgüp

(Nevşehir), Yalova ve Yozgat Belediyeleri

Sağlık Bakanlığı Ulusal Ağ Koordinatörlüğü ile birlikte çalışarak Projenin

üçüncü döneminde Sağlıklı Şehirler Ağına katılmak üzere, taahhüt

mektuplarını DSÖ’ne iletmişlerdir

• Bursa 2000-2003 döneminde Yerel Gündem 21 ekibi ve Uludağ

Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı desteği ile projenin ana belgeleri

olan ve bundan sonra başvuranlar için örnek teşkil eden,

“Sağlıklı Şehir Göstergeleri”, “Şehir Sağlığı Profili” ve “Şehir Sağlığı

Gelişim Planı”nı hazırlamıştır

2000-2018

17 Eylül 2001- “Sağlıklı Şehirler Projesinde Tecrübelerin Paylaşımı ve Bilgilendirme Toplantısı”, Ankara

Türkiye Ulusal Ağ Koordinatörü başkanlığında, 10 ilin katılımıyla

Bir yıllık gelişmeler değerlendirilmiş ve gelecek planı yapılmıştır

Türkiye Sağlıklı Şehirler Projesi’ne yön veren somut çıktılar

• Toplantıya katılan iller Ulusal Ağ’ın doğal üyeleri olarak kabul edilmiştir

• DSÖ’de başlayan “Ulusal Ağların Akreditasyonu” çalışması incelenmiştir

• Sağlık Bakanlığı gibi bir yapının akreditasyon için gerekenleri yerine getirmesinde yaşanacak sorunlar belirlenmiştir

• Akreditasyona uyum sağlamak amacıyla Sağlık Bakanlığı dışında süreci hızlandıracak bir yapının kurulması - Bartın Belediyesi yapı taslağı oluşturma

• Sağlıklı Şehirler eğitimine yönelik çalışma grubu - Bursa Belediyesi eğitim içerikleri hazırlama

• 2001-Ulusal Ağ Koordinatörlüğünce, DSÖ’nden alınan izinle

Sağlıklı Şehirler Projesi’nin temel altı kitabı Türkçe’ye kazandırılmış

ve tüm Belediyelere ve ilgili kurum ve kuruluşlara dağıtımı yapılmıştır

• Mayıs 2002-“Ulusal Sağlıklı Şehirler Ağı, Sağlıklı Şehirler Serisi-I” kitabı Ulusal Ağ

Koordinatörlüğünce yayınlamıştır

19-22 Ekim 2003-DSÖ Belfast toplantısı

Toplantıya Bursa adına katılan Nalan Fidan, 17 Eylül 2001’de alınan kararlar doğrultusunda, bir belediyeler birliği

yapısını kurmak üzere, Erdoğan Bilinser tarafından, görevlendirilmiştir

Sağlık Bakanlığı ile yapılan çalışmalar sonucunda “Sağlıklı Kentler Birliği” kurulma süreci başlamıştır

Türkiye Ulusal Sağlıklı Şehirler Ağı’na üye şehirler birliğin kurucu üyesi

olarak kabul edilmiştir

Afyon

Bursa (Hikmet Şahin-Nalan Fidan)

Çankaya (Muzaffer Eryılmaz-Ethem Torunoğlu)

Kadıköy (Selami Öztürk-Şule Onur)

Kırıkkale (Veli Korkmaz-Zühtü Bozdemir)

Ordu

Tepebaşı (Ahmet Ataç-Melih Savaş)

Ürgüp (Bekir Ödemiş-Ömer Kıvanç)

Van

Yalova (Yakup Bilgin Koçal-Metin Sabuncu)

22.12.2004- Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği kuruluşu

Resmi Gazetede yayınlanmıştır

Birlik Merkezi

Bursa

Birlik Başkanları

Bursa Belediye Başkanlarımız

Antalya Büyükşehir Belediye Başkanımız

Menderes Mehmet Tevfik Türel

Birlik Müdürü

2004- 2014 Nalan Fidan

2014- halen bu görevi yürüten Şehir Plancısı Murat Ar

2004-2014 yılları arasında Birlik büyümüş gelişmiş ve

bugün 72 üyesi ile hizmet vermektedir

Türkiye’nin nüfusunun yaklaşık %60’ını temsil etmektedir

Altıncı dönemde sağlıklı şehir belgesi alan belediyeler

• Balçova (İzmir)

• Burdur

• Bursa

• Çankaya (Ankara)

• Denizli

• Gölcük (Kocaeli)

• İzmir

• Kadıköy (İstanbul)

• Nilüfer (Bursa)

• Tepebaşı (Eskişehir)

• Trabzon

• Yalova

2005 yılında kendi binasına geçen Birlik ağ

içerisinde beşinci ve altıncı dönemlerde

akredite olmuştur

2018- sürüyor• Birlik organlarının toplantıları

• Her sene düzenlenen “En İyi Sağlıklı Şehir Proje Yarışması”

• Eğitimler, çalıştaylar ve diğer bilimsel etkinlikler

• “Sağlıklı Şehir Göstergeleri”, “Şehir Sağlığı Profili” ve “Şehir Sağlığı Gelişim Planı”nın hazırlanması, “Sağlık Etki

Değerlendirmesi” eğitimleri

• Birlik danışma kurulu üyeleri şehri oluşturan tüm yapıları bir bütün olarak ele alabilecek disiplinlerden

oluşmaktadır

• Diğer sektör ve disiplinlerin etkinliklerine destek

• Genç bilim adamlarını özendirici, teşvik edici yaklaşımlar

• Birlik web sayfası (http://www.skb.gov.tr/)

• Kentli dergisi

• DSÖ ve uluslararası diğer yayınların Türkçe tercümeleri

• Temalı konferanslar

• Kent ve Sağlık Kongresi

• Birlik üyelerini ziyaret

• Danışmanlık ve destek hizmetleri

WHO HC NN COORDINATORS ANNUAL MEETING

25 - 27 APRIL 2018 ANTALYA/TURKEY

Şehir Sağlığı Profili Eğitimi

Karbon Ayak İzi Azaltma Eğitimleri

Yayınlar

Ödüllü Projeler

Üyelerimizin uygulamaları

İzmir Metropolitan MunicipalityEuropean Cycling Challenge

Istanbul Metropolitan MunicipalityMonumental Trees

Üyelerimizin uygulamaları

Nilufer Municipality (Bursa)Game Does Not Recognize Obstacles

Cankaya Municipality (Ankara)Adaptation to Climate Change Through Rain Harvest

SONUÇ

ŞEHİRLERDE ORTAK BİR DİL KONUŞULUYOR

«SAĞLIKLI ŞEHİR OLMAK»

ŞEHİR SAĞLIĞI KAVRAMI TÜRKİYEDE YERLEŞİYOR

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA HEDEFLERİNE ULAŞMAK İÇİN ARTAN ÇABA

HERKES İÇİN SAĞLIK – HEALTH FOR ALL

TÜM POLİTİKALARDA SAĞLIK- HEALTH IN ALL POLICIES

(www.skb.gov.tr) (Facebook: @SaglikliKentlerBirligi) (Twitter: @sagliklikentler)