ÆWICZENIA Z MAKROEKONOMII - aned.home.planed.home.pl/edukator2/data/documents/makro_ekon_u_2012_20str.pdf · Jakie problemy analizuje makroekonomia?-3. Dlaczego ekonomiœci interesuj¹

Materia³y do nauki makroekonomii

EDUKATOR

WROC£AW 2012

Z MAKROEKONOMIIZ MAKROEKONOMIIÆWICZENIAÆWICZENIA

Barbara Biernat Aleksandra Grobelna Anna Warachim

RecenzentProf. dr hab. Marian Noga

Akademia Ekonomiczna Wroc³aw

Projekt ok³adki TAURUS CD

tel./fax (71) 342-31-79

Sk³ad komputerowyDrukarnia TRIADA

tel./fax (71) 342 76 96

Æwiczenia z makroekonomii s¹ zbiorem æwiczeñ i zgodnie z treœci¹ Rozporz¹dzenia MinistraEdukacji Narodowej z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie dopuszczeania do u¿ytku w szkole pro-gramów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do u¿ytku szkol-nego podrêczników nie podlegaj¹ procedurze zatwierdzenia przez Ministra Edukacji Narodowej.

(Dz. U. z 2012 r., poz. 752)

Copyright by:Barbara Biernat, Aleksandra Grobelna, Anna Warachim

ISBN 978-83-911911-4-9

„EDUKATOR”, ul. Hufcowa 44, 52-244 Wroc³awtel./fax (71) 373-08-79tel./fax (71) 373-93-27

tel. [email protected]

www.edukator.wroclaw.plDruk: Drukarnia TRIADA

Wroc³aw, ul. Czechowicka, tel. (71) 342 76 85

Wydanie XIX

Autorki: Barbara Biernat - rozdzia³y 3, 4, 6, 9 Aleksandra Grobelna - rozdzia³y 3, 5, 7, 8 Anna Warachim - rozdzia³y 1, 2, 9

Barbara Biernat i Aleksandra Grobelna – doradcy metodyczni nauczycieli przed-miotów ekonomicznych, Wroc³awskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli

Anna Warachim - nauczyciel przedmiotów ekonomicznych, Zespó³ Szkó³Ekonomiczno-Administracyjnych we Wroc³awiu

S³yszê ... i zapominamWidzê ... i pamiêtamRobiê ... i rozumiem

(Konfucjusz - chiñski filozof)

Drodzy Uczniowie i S³uchacze!

Zapraszamy Was za poœrednictwem naszych æwiczeñ na spotkanie z ciekaw¹ i wielceprzydatn¹ dziedzin¹ wiedzy - makroekonomi¹. By rozumieæ to, co wokó³ Was siê dzieje,by interpretowaæ rzeczywistoœæ, informacje podawane przez media, niezbêdna jest wie-dza o stanie gospodarki i jej problemach.

Aby u³atwiæ Wam poznanie i rozszyfrowanie tajników funkcjonowania gospodarkijako ca³oœci, proponujemy pracê na zajêciach z æwiczeniami - zgodnie z przys³owiem -rozumiem gdy robiê, æwiczê. Przeczytajcie cele rozdzia³u, ukryte pod has³em POTRA-FISZ. Osi¹gniecie je na pewno, gdy uwa¿nie przestudiujecie WPROWADZENIE, roz-wi¹¿ecie ÆWICZENIA i odpowiecie na PYTANIA.

¯yczymy Wam sukcesów w zdobywaniu wiedzy ekonomicznej.

Autorki

Spis treœci

01. Makroekonomia.......................................................................................................... 702. Obieg okrê¿ny produktu i dochodu w gospodarce ................................................... 1003. Model gospodarki AD-AS ........................................................................................ 3004. Bezrobocie ................................................................................................................ 4705. Inflacja ...................................................................................................................... 6106. Polityka fiskalna ....................................................................................................... 8007. Pieni¹dz .................................................................................................................. 10008. Banki i polityka monetarna .................................................................................... 11409. Ekonomia gospodarki otwartej ............................................................................... 130 Literatura ................................................................................................................ 148

1. Makroekonomia

t odró¿niæ mikroekonomiê od makroekonomii,t wyjaœniæ, dlaczego makroekonomia bada ogólny poziom produkcji, za-

trudnienia i cen oraz efekty stosunków gospodarczych z zagranic¹.

Rozwa¿ania mikroekonomiczne dotyczy³y mechanizmu rynkowego, czyli dostosowy-wania siê cen i iloœci na konkurencyjnych rynkach w celu najefektywniejszego rozdzia³uograniczonych zasobów.

Rozwa¿ania makroekonomiczne bêd¹ dotyczy³y problemów ogólnogospodarczych,gdy¿ ich rozwi¹zanie decyduje o sukcesie b¹dŸ pora¿ce spo³eczeñstwa kraju. Makro-ekonomia bada wiêc:

– ogólny poziom produkcji w celu analizowania rozwoju gospodarczego,– ogólny poziom zatrudnienia w celu przeciwdzia³ania bezrobociu, które stanowi uci¹¿-

liwy problem zarówno dla spo³eczeñstwa, jak i rz¹du,– ogólny poziom cen, w celu ograniczenia jego wzrostu (inflacji), gdy¿ brak stabilno-

œci cen uniemo¿liwia efektywne funkcjonowanie rynku,– efekty wspó³pracy gospodarczej z zagranic¹, gdy¿ ujemny rezultat wymiany nie

sprzyja rozwojowi gospodarki kraju.

7

8 ÆWICZENIA Z MAKROEKONOMII

W celu przeprowadzenia dok³adnej analizy tych zagadnieñ, nale¿y pos³u¿yæ siê w³a-œciwie dobranymi miernikami. Wyniki pomiarów przedstawiaj¹ rzeczywisty obraz go-spodarki i wp³ywaj¹ na kierunki polityki gospodarczej pañstwa.

Najczêœciej stosowanymi miernikami aktywnoœci gospodarczej s¹:a/ Produkt Krajowy Brutto mierz¹cy poziom produkcji krajowej,b/ stopa bezrobocia mierz¹ca odsetek si³y roboczej pozostaj¹cej bez zatrudnienia,c/ stopa inflacji mierz¹ca trwa³y wzrost ogólnego poziomu cen,d/ wskaŸnik „terms of trade” mierz¹cy stopieñ op³acalnoœci handlu zagranicznego.

Rozwi¹zanie problemów makroekonomicznych zale¿y w du¿ej mierze od narzêdzipolityki pañstwa, opisanych w rozdziale 6 i 8.

1. Wybierz z poni¿szych zdañ te, które opisuj¹ zdarzenia zaliczane do mikroekonomii.a) Ceny pieczywa wzros³y w stosunku do cen mas³a.b) Wzrost ogólnego poziomu cen spowodowa³ spadek spo¿ycia dóbr i us³ug o 5%.c) W ubieg³ym roku spad³ popyt na meble kuchenne.d) W roku badanym wp³ywy bud¿etowe by³y o 10% wiêksze w porównaniu z rokiem

poprzednim.e) Rz¹d wprowadzi³ c³a zaporowe na wszystkie produkty sprowadzane z zagranicy.f) Przedsiêbiorstwo „ROBUT” sprzeda³o swoje produkty po obni¿onej cenie.

-----

2. Wybierz z poni¿szych pytañ te, które nale¿¹ do zainteresowañ makroekonomii?a) Jaki jest stosunek produkcji mas³a do produkcji mleka?b) Dlaczego bezrobocie wzrasta w ostatnim czasie?c) Czy rz¹d mo¿e stworzyæ wiêcej miejsc pracy?d) Czy wszystkie gospodarstwa domowe posiadaj¹ ju¿ pralki automatyczne?e) Jak polityka fiskalna pañstwa wp³ywa na poziom produkcji?f) Dlaczego spad³a sprzeda¿ telewizorów w Polsce?

9MAKROEKONOMIA

g) Czy wygórowane ¿¹dania p³acowe przyczyni¹ siê do wzrostu bezrobocia?h) Czy wzrost ogólnego poziomu cen powoduje zubo¿enie spo³eczeñstwa?i) Jaki model samochodu wypromuje Toyota w najbli¿szym czasie?j) Dlaczego nale¿y analizowaæ bilans handlu zagranicznego?

-----

1. Jaka jest podstawowa ró¿nica miêdzy mikroekonomi¹ i makroekonomi¹?

-----

2. Jakie problemy analizuje makroekonomia?

-----

3. Dlaczego ekonomiœci interesuj¹ siê takimi wielkoœciami jak poziom produkcji i zatrud-nienia?

-----

2. Obieg okrê¿ny produktui dochodu w gospodarce

opisaæ zwi¹zki zachodz¹ce pomiêdzy uczestnikami obiegu okrê¿nego pro-duktu i dochodu,wyjaœniæ zasadnoœæ równowagi odp³ywów p³atnoœci z dop³ywami do ru-chu okrê¿nego produktu i dochodu,obliczyæ i wyjaœniæ celowoœæ pomiaru PKB,obliczyæ i uzasadniæ celowoœæ stosowania realnego PKB,wykazaæ wady PKB jako miernika efektów dzia³alnoœci gospodarczej,przedstawiæ zale¿noœæ miêdzy PKB, PKN, dochodami osobistymi i dys-pozycyjnymi dochodami osobistymi.

W gospodarce funkcjonuje bardzo wiele podmiotów gospodaruj¹cych. Ka¿dyz nich podejmuje indywidualne decyzje, które wp³ywaj¹ na ogólny poziom produkcjidóbr i us³ug. Do przedstawienia dzia³ania gospodarki jako ca³oœci oraz zale¿noœcipomiêdzy jej ró¿nymi podmiotami, s³u¿y model okrê¿nego obiegu produktui dochodu.

Je¿eli za³o¿ymy, ¿e w gospodarce funkcjonuj¹ tylko gospodarstwa domowe i przedsiê-biorstwa, to pomiêdzy tymi podmiotami mo¿na zaobserwowaæ zale¿noœci przedstawionena rysunku l.

10

11ÆWICZENIA Z MAKROEKONOMII

Rys.1 Okrê¿ny obieg produktu i dochodu.

Gospodarstwa domowe dysponuj¹ zasobami ekonomicznymi i dostarczaj¹ je przed-siêbiorstwom, aby mog³y wytworzyæ dobra i us³ugi. Przedsiêbiorstwa kupuj¹c zasobyponosz¹ koszty i wydatki, które dla gospodarstw domowych s¹ dochodami. Gospodar-stwa domowe zaopatruj¹c siê w potrzebne im dobra i us³ugi ponosz¹ wydatki, które dlaprzedsiêbiorstw s¹ przychodami.

W rzeczywistoœci gospodarstwa domowe nie wydaj¹ ca³ych swoich dochodów na za-kup dóbr i us³ug (rys. 2). Czêœæ odprowadzaj¹ w postaci oszczêdnoœci1) do banków. Bankipo¿yczaj¹ wolne œrodki finansowe przedsiêbiorstwom, które przeznaczaj¹ je na zakupdóbr kapita³owych (na inwestycje)2). Banki spe³niaj¹ rolê poœrednika przep³ywu oszczêdnoœci

1) Oszczêdnoœci s¹ czêœci¹ dochodu, która nie zosta³a wydana na zakup dóbr i us³ug. Stanowi¹one odp³yw z obiegu okrê¿nego.2) Inwestycje s¹ wydatkami przedsiêbiorstw na dobra kapita³owe, czyli na takie dobra, któremog¹ byæ u¿yte do produkcji innych dóbr i us³ug. Stanowi¹ one dop³yw do obiegu okrê¿nego.

12 OBIEG OKRÊ¯NY PRODUKTU I DOCHODU W GOSPODARCE

Rys.2 Obieg okrê¿ny produktu i dochodu z udzia³em inwestycji i oszczêdnoœci.

W modelu okrê¿nego obiegu nie mo¿e zabrakn¹æ pañstwa (rys. 3), które ingerujew dzia³alnoœæ gospodarcz¹. Rz¹d funkcjonuje dziêki œrodkom finansowym uzyskiwanymg³ównie z podatków p³aconych przez przedsiêbiorstwa i gospodarstwa domowe. Podatkiograniczaj¹ mo¿liwoœci nabywcze podmiotów gospodaruj¹cych; s¹ odp³ywem z obieguokrê¿nego. Z uzyskanych dochodów pañstwo dokonuje zakupu dóbr i us³ug zwi¹zanychz jego funkcjonowaniem1) oraz ponosi wydatki przeznaczone na finansowanie p³atnoœcitransferowych2). Transfery i wydatki rz¹dowe powiêkszaj¹ mo¿liwoœci nabywcze pod-miotów gospodaruj¹cych; s¹ dop³ywem do obiegu.

1) Zagadnienie dotyczy funkcjonowania tzw. sfery bud¿etowej oraz nak³adów inwestycyjnychzwi¹zanych z rozwojem kraju.2) P³atnoœci transferowe: emerytury, renty, zasi³ki, subwencje, darowizny.

do przedsiêbiorstw. Gospodarka bêdzie w stanie równowagi, gdy inwestycje bêd¹ równeoszczêdnoœciom.


Rys.3 Ruch okrê¿ny dochodu z udzia³em pañstwa i zagranicy.

1) Dobra finalne i us³ugi nabywane s¹ przez ostatecznego u¿ytkownika, którym mo¿e byækonsument lub producent.

Dochody podmiotów gospodaruj¹cych mog¹ byæ powiêkszone przez dop³yw pieni¹dzado obiegu z tytu³u eksportu, a pomniejszone o odp³yw pieni¹dza z tytu³u importu.

Obieg okrê¿ny produktu i dochodu u³atwia zrozumienie metod obliczania podstawowegomiernika dzia³alnoœci gospodarczej, jakim jest Produkt Narodowy Brutto (PNB). PNBjest pieniê¿n¹ wartoœci¹ bie¿¹cej produkcji rynkowej wszystkich dóbr finalnych i us³ug1)

wytworzonych podczas okreœlonego czasu przez czynniki wytwórcze bêd¹ce w³asnoœci¹danego kraju lub jego obywateli niezale¿nie od tego, czy znajduj¹ siê w kraju czy zagranic¹.


Miernikiem o nieco wê¿szym zasiêgu jest Produkt Krajowy Brutto (PKB).PKB1) jest pieniê¿n¹ wartoœci¹ bie¿¹cej produkcji rynkowej wszystkich dóbr finalnychi us³ug wytworzonych podczas okreœlonego czasu przez czynniki wytwórcze znajduj¹cesiê na terenie danego kraju niezale¿nie od tego, kto jest ich w³aœcicielem.

PKB jako miernik dóbr finalnych i us³ug nie zawiera zatem:a) transakcji pozarynkowych (sprzeda¿ dóbr finalnych i us³ug poza oficjalnym ryn-

kiem, „czarny rynek”, itp.),b) dóbr finalnych i us³ug gospodarstw domowych nie przeznaczonych na rynek,c) transakcji nieprodukcyjnych (sprzeda¿ towarów u¿ywanych),d) transakcji finansowych.PKB nie koryguje siê te¿ o negatywne efekty zwi¹zane z produkcj¹ (np. zanieczysz-

czenie œrodowiska).

Uproszczony model obiegu okrê¿nego produktu i dochodu pozwala obliczyæ PKB trze-ma metodami, przez sumowanie:

– wartoœci wytworzonych dóbr finalnych i us³ug (metoda wartoœci dodanej),– wydatków na dobra finalne i us³ugi (metoda strumienia produktów),– dochodów czynników produkcji (metoda dochodowa).

Proces produkcji dóbr finalnych sk³ada siê z szeregu etapów, podczas których powsta-j¹ dobra poœrednie. Aby wyeliminowaæ wielokrotne liczenie wartoœci pó³produktów (któ-re s¹ dla konkretnego producenta produktami), wartoœæ wytworzonych dóbr i us³ug liczysiê metod¹ wartoœci dodanej.

Wartoœæ dodana stanowi przyrost wartoœci dóbr i us³ug w wyniku okreœlonego pro-cesu produkcji. Jest ona tworzona na ka¿dym etapie przetwarzania. Suma wartoœci doda-nych z ka¿dego etapu produkcji równa jest cenie produktu finalnego, po której sprzedajesiê go ostatecznemu odbiorcy. PKB liczony t¹ metod¹ jest wiêc sum¹ wszystkich wartoœcidodanych.

Dobra finalne i us³ugi s¹ kupowane przez: gospodarstwa domowe (C), przedsiêbior-stwa (I), rz¹d (G), sektor miêdzynarodowy (Xn)2)

1) W statystyce polskiej przyjmuje siê PKB jako centralny miernik systemu SNA, w ramach któregowszystkie podmioty gospodaruj¹ce funkcjonuj¹c w gospodarce uzyskuj¹ ze swej dzia³alnoœciokreœlony dochód, tworz¹ now¹ wartoœæ.2) Xn - eksport netto - nadwy¿ka eksportu nad importem.


Sumuj¹c wydatki wszystkich podmiotów gospodaruj¹cych na dobra finalne i us³ugiotrzymujemy PKB.

PKB = C + I + G + Xn

Metoda ta okreœlana jest mianem metody strumienia produktów (metoda sumowania wy-datków). Strumieñ produktów (wydatków) przedstawiony jest w dolnej czêœci rys. l.

Producenci wytwarzaj¹c dobra i us³ugi ponosz¹ koszty zwi¹zane z zakupem czynni-ków produkcji. W³aœciciele czynników produkcji sprzedaj¹c je, uzyskuj¹ dochody. Sumuj¹cdochody z czynników produkcji, bêd¹ce jednoczeœnie kosztami wytworzenia dóbr finalnychi us³ug, otrzymujemy PKB. Metoda ta okreœlana jest mianem metody dochodowej lubkosztowej. Strumieñ dochodów (kosztów) przedstawiony jest w górnej czêœci rys. l.

Uproszczony model obiegu produktu i dochodu obrazuje gospodarkê w stanie równo-wagi. W zwi¹zku z tym wydatki na dobra i us³ugi musz¹ byæ równowa¿ne z dochodami(kosztami) podmiotów gospodaruj¹cych. Efektem poniesionych kosztów jest okreœlonawartoœæ dóbr i us³ug. Tak wiêc wszystkie metody liczenia PKB powinny daæ ten samwynik.

ca³kowitykoszt produkcji

wartoœæ ca³kowitejprodukcji finalnej

= =globalne wydatki

na dobra finalne i us³ugi

Mierzenie PKB pozwala ekonomistom oceniæ wzrost gospodarczy kraju w kolejnychlatach oraz umo¿liwia œledzenie skutków oddzia³ywania polityki rz¹du na poziom pro-dukcji i poziom ¿ycia spo³eczeñstwa. Wyniki porównañ mog¹ byæ zniekszta³cone z po-wodu wzrostu ogólnego poziomu cen (inflacji). W celu wyeliminowania tych zniekszta³-ceñ w miejsce nominalnego PKB mierz¹cego produkcjê w cenach bie¿¹cych, stosuje siêrealny PKB, mierz¹cy produkcjê w cenach sta³ych 1).

Realny PKB = cena w roku podstawowym x iloœæ w roku badanym

Aby obliczyæ realny PKB nale¿y wprowadziæ korektê z tytu³u inflacji, czemu s³u¿ydeflator PKB 2).1) Ceny sta³e s¹ to ceny z roku przyjêtego za podstawowy (bazowy). Wartoœæ dóbr w roku badanymoblicza siê stosuj¹c ceny z roku podstawowego.2) Deflator PKB opisuje zmiany w poziomie cen.


Realny PKB = x 100

PKB pokazuje jedynie iloœciowe efekty funkcjonowania gospodarki. Dlatego do po-równywania poziomu rozwoju gospodarczego i zamo¿noœci spo³eczeñstwa stosuje siêWskaŸnik Rozwoju Spo³ecznego (HDI)1), który oparty jest na trzech wielkoœciach: do-chodzie narodowym na jednego mieszkañca liczonym wed³ug parytetu si³y nabywczej2),œredniej d³ugoœci ¿ycia, œredniej liczby lat edukacji otrzymanej przez mieszkañcóww wieku 25 lat i starszych. Wartoœci wskaŸnika HDI dla pañstw œwiata wahaj¹ siê od 0,28do 0,94. Kraje, które maj¹ HDI poni¿ej 0,50 klasyfikuje siê jako s³abo rozwiniête, pomiêdzy0,50 - 0,79 jako œrednio rozwiniête, a od 0,80 - jako wysoko rozwiniete. HDI dla Polskiw 2011 r. wynios³o 0,81, co umieœci³o nasz kraj na 39 miejscu na 187 pañstwa3).

W systemie ogólnonarodowej rachunkowoœci do dok³adnego okreœlenia wzrostu go-spodarczego stosuje siê Produkt Krajowy Netto (PKN). Nie zawiera on bowiem warto-œci zu¿ytego maj¹tku. PKN oblicza siê odejmuj¹c od PKB odpisy amortyzacyjne przezna-czone na odtworzenie zu¿ytego maj¹tku trwa³ego przedsiêbiorstw (budynków, hal fabrycz-nych, maszyn i urz¹dzeñ produkcyjnych, œrodków transportu itd.).

Produkt Krajowy Netto pozwala oszacowaæ nowe przyrosty poziomu produkcji, nato-miast nie okreœla ca³oœci dochodów wyp³acanych za wykorzystanie czynników produkcjiw okreœlonym czasie ich w³aœcicielom. Do tego celu s³u¿y Dochód Narodowy (DN). OdPKN nale¿y odj¹æ wartoœæ podatków poœrednich, czyli sum, które nie trafiaj¹ do r¹k w³aœci-cieli czynników produkcji, a wystêpuj¹ w wartoœci PKB oraz dodaæ wartoœæ subsydiów,czyli sum, które wspomagaj¹ proces produkcji dóbr i us³ug.

Czêœæ dochodu narodowego otrzymuje spo³eczeñstwo w postaci dochodów osobistych.Dochody osobiste (DO) - s¹ t¹ czêœci¹ dochodu narodowego, która powstaje po

odjêciu zysków pozostaj¹cych w przedsiêbiorstwie, kwot przeznaczonych na ubezpiecze-nia spo³eczne, a dodaniu p³atnoœci transferowych na rzecz osób fizycznych i innych kwotnp. z tytu³u odsetek od kapita³u czy z dywidend.

nominalny PKB w roku badanymdeflator PKB w roku badanym

1) Human Development Index (ujmowany w raportach od 1990 r.)2) Parytet si³y nabywczej wyra¿a dochód na jednego mieszkañca z uwzglêdnieniem rzeczywistychmo¿liwoœci zakupu okreœlonego koszyka dóbr.3) Human Development Raport 2011


Czy ca³y dochód osobisty mo¿na wydaæ lub zaoszczêdziæ? Nie.Od dochodów osobistych odejmowane s¹ podatki osobiste, odprowadzane do urzêdów skarbo-

wych oraz inne p³atnoœci np. sk³adki zwi¹zkowe, ubezpieczeniowe itp. Pozosta³ydyspozycyjny dochód osobisty (DDO) wydawany jest wed³ug woli spo³eczeñstwa na za-kup dóbr i us³ug, a wiêc na konsumpcjê oraz na oszczêdnoœci. Udzia³ konsumowaneji oszczêdzanej czêœci zale¿y od wysokoœci dyspozycyjnych dochodów osobistych. Przy ichniskim poziomie spo³eczeñstwo konsumuje znaczn¹ czêœæ dochodów. W miarê wzrostu za-mo¿noœci spada udzia³ konsumpcji, a roœnie udzia³ oszczêdnoœci.

Opisane zale¿noœci ilustruje poni¿szy rysunek.

Aby okreœliæ (ustaliæ, zaobserwowaæ), jak zmienia siê konsumpcja wraz ze zmian¹dochodu dyspozycyjnego, nale¿y obliczyæ marginaln¹ sk³onnoœæ do konsumpcji(MSK). Oznacza ona dodatkowe iloœci pieniêdzy przeznaczone na konsumpcjê przy wzro-œcie dochodu o jednostkê pieniê¿n¹.

MSK =

gdzie:ΔK - zmiana konsumpcji

ΔY - zmiana dochodu

Zmiany w wydatkach konsumpcyjnych mog¹ zale¿eæ równie¿ od zmian w wysokoœcipodatków, oprocentowania depozytów w bankach, osobistej zamo¿noœci oraz oczekiwañco do przysz³ej inflacji i przysz³ych dochodów.

ΔΔΔΔΔKΔΔΔΔΔY

gdzie:PKN = PKB minus zu¿ycie kapita³u (odpisy amortyzacyjne)DN = PKN minus podatki poœrednie plus subsydiaDO = DN minus zyski przedsiêbiorstw i wp³aty na

ubezpieczenia spo³eczne plus p³atnoœci transferowe i dochody z tytu³u odsetek od kapita³u oraz dywidend

DDO = DO minus podatki osobiste i inne p³atnoœci


Nie skonsumowan¹ czêœæ dyspozycyjnych dochodów osobistych stanowi¹ oszczêdno-œci. S¹ one wy¿sze, im wy¿sze s¹ dochody. Ponadto o ich wysokoœci decyduj¹ koniecznewydatki, pewnoœæ zatrudnienia i sk³onnoœæ do oszczêdzania.

W celu okreœlenia zmiany w oszczêdnoœciach wywo³anej zmian¹ dochodu dyspozy-cyjnego nale¿y obliczyæ marginaln¹ sk³onnoœæ do oszczêdzania (MSO). Oznaczaona przyrost oszczêdnoœci spowodowany wzrostem dochodu o jednostkê pieniê¿n¹.

MSO =gdzie:ΔO - zmiana oszczêdnoœci

ΔY - zmiana dochodu

Poniewa¿ konsumpcja i oszczêdnoœci stanowi¹ ca³oœæ dochodów dyspozycyjnych, wiêc:

MSK + MSO = 1

l. Uzupe³nij poni¿szy tekst wstawiaj¹c w puste miejsca odpowiednie wyrazy:koszty; czynniki produkcji; p³ace, czynsze, zyski i odsetki; dochody; wydatki; mo-del okrê¿nego obiegu produktu i dochodu; praca, ziemia i kapita³; przychody

Jedn¹ z wielu mo¿liwoœci przedstawiania funkcjonowania gospodarki jako ca³oœci jest............................................................................................... . W³aœciciele..................................... dostarczaj¹ przedsiêbiorstwom .......................................................w zamian za dochody w postaci ..............................................................................Wykorzystuj¹ oni otrzymane ................. do nabycia gotowych produktów i us³ug oferowa-nych przez przedsiêbiorstwa. Przedsiêbiorstwa otrzymane ................... ze sprzeda¿y prze-znaczaj¹ na wynagrodzenia dla gospodarstw domowych. Dochody w³aœcicieli czynników wy-twórczych stanowi¹ .................. przedsiêbiorstw nabywaj¹cych te czynniki. Natomiast p³at-noœci ponoszone przez w³aœcicieli czynników wytwórczych na zakup dóbr s¹ ich .................,a jednoczeœnie wystêpuj¹ jako ................. przedsiêbiorstw sprzedaj¹cych te dobra.

ΔΔΔΔΔOΔΔΔΔΔY


2. Które z podanych elementów ruchu okrê¿nego produktu i dochodu powoduj¹ odp³yw,a które dop³yw pieniêdzy do obiegu?a) Oszczêdnoœcib) Wydatki przedsiêbiorstw na inwestycjec) Wydatki pañstwa na dobrad) Eksporte) Importf) Podatki

-----

3. Poni¿szy schemat przedstawia okrê¿ny przep³yw dochodu w gospodarce. Uzupe³nijbrakuj¹ce elementy schematu, wpisuj¹c w odpowiednie miejsca podane okreœlenia:wydatki konsumentów, podatki, dochody gospodarstw domowych, przychody przed-siêbiorstw, oszczêdnoœci, koszty, pañstwo, przedsiêbiorstwa.


4. Wybierz i podkreœl te z poni¿szych zdarzeñ gospodarczych, które maj¹ wp³yw na wiel-koœæ PKB.

a) Kupno miêsa, wykorzystanego do przygotowania obiadu w restauracji.b) Detaliczna sprzeda¿ cukru.c) Kupno przez pana Kolanko u¿ywanego samochodu od s¹siada.d) Kupno przez s¹siada pana Kolanki nowego samochodu w autosalonie.e) Kupno przez gospodynie domowe miêsa do przygotowania obiadów w domu.f) Pani Ania udziela korepetycji z jêzyka angielskiego, ale zarobionych w ten sposób

dodatkowych pieniêdzy nie uwzglêdnia w deklaracji podatkowej.g) Rodzice Jacka ulokowali pieni¹dze w akcjach kilku spó³ek.h) Z okazji uroczystoœci rodzinnej Kowalscy zjedli obiad w restauracji.i) Pan Kolanko sam naprawi³ ciekn¹cy kran.j) Pan Kolanko zap³aci³ zak³adowi us³ugowemu za naprawê ciekn¹cego kranu.

5. Zak³adaj¹c, ¿e jedynym produktem wytwarzanym w gospodarce s¹ serniki, na podsta-wie poni¿szych informacji:

a) oblicz, ile wynosi wartoœæ dodana na ka¿dym etapie produkcji,

Wartoœæ transakcji Wartoœæ dodana

– mleko sprzedane mleczarni 1 200 z³ 1 200 z³

– ser sprzedany cukierni 2 400 z³ ...........

– sernik sprzedany klientowi 5 000 z³ ...........

suma 8 600 z³ ...........

b) ustal, która z transakcji zostanie uwzglêdniona przy obliczaniu PKB i jaka bêdziejego wartoœæ?

-----

c) odpowiedz, ile bêdzie wynosiæ PKB obliczony metod¹ sumowania wydatków,a ile metod¹ dochodow¹ (kosztow¹)?

-----

Documents

ÆWICZENIA Z MAKROEKONOMII - aned.home.planed.home.pl/edukator2/data/documents/makro_ekon_u_2012_20str.pdf · Jakie problemy analizuje makroekonomia?-3. Dlaczego ekonomiœci interesuj¹