Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr7 ;Kossobudzkiego12

Zapraszamy do zapoznania się z wydaniem

specjalnym ”Gadułki i szkółki”. Numer w całości

został poświęcony konferencji :

„Wczesne wspomaganie szansą dziecka i jego

rodziny, która odbyła się 15 marca 2013 w Auli

Urzędu Miasta Płocka.

Poniżej przedstawiamy streszczenia wykładów.

Mamy nadzieje, że znajdą Państwo coś

interesującego dla siebie.

Życzymy miłej lektury !

„Wczesne wspomaganie

szansą dziecka i jego

rodziny”

Naturalnym stadium rozwoju języka u dzieci jest pojawienie się

gestów, które początkowo występują samodzielnie, a następnie w

„Wczesne wspomaganie rozwoju w kontekście kształtowania

sprawności językowych i komunikacyjnych małego dziecka”

Dr Agnieszka Dłużniewska

Stymulacja rozwoju językowego dziecka z zaburzeniami rozwoju

mowy powinna być ściśle związana z jego aktywnością poznawczą,

realizowaną podczas codziennych interakcji komunikacyjnych. Aby

jednak było to możliwe, niezbędna jest pomoc osoby dorosłej, która

posiada umiejętność kierowania działaniami dziecka i zna jego

zainteresowania i możliwości. Wiedzę taką można zdobyć jedynie

dzięki aktywnemu uczestnictwu w życiu dziecka i jego rodziny.

Podczas planowania terapii mającej na celu kształtowanie

kompetencji językowej i komunikacyjnej, a następnie kulturowej,

należy wziąć pod uwagę następujące czynniki: gotowość dziecka do

nawiązywania interakcji, informacje o jego funkcjonowaniu

pochodzące od rodziców i obserwacji własnych terapeuty oraz

poziom rozwoju poznawczego dziecka. Zdobycie podstaw do pełnego rozwoju języka jest możliwe w

sytuacjach, w których dziecko ma okazje do swobodnego

uczestniczenia w interakcjach i relacjach komunikacyjnych, i to zarówno w roli odbiorcy, jak i inicjatora. Muszą zatem zostać

stworzone warunki sprzyjające powstawaniu spontanicznych sytuacji

dialogowych, podczas których małe dziecko będzie mogło zaspokajać

swoje potrzeby komunikacyjne.

połączeniu z pierwszymi słowami, i pełnią funkcję zastępującą i

uzupełniającą w stosunku do komunikatów dźwiękowych,

niemożliwych jeszcze dla dziecka do wyrażenia.

Najwcześniej, pomiędzy 7.-9. a 12. m. ż., pojawiają się gesty

deiktyczne, za pomocą których dziecko wskazuje na interesujące je

przedmioty i wydarzenia. Gesty te są możliwe do interpretacji jedynie

w ściśle określonym kontekście. Kolejną grupę stanowią gesty

nazywane reprezentującymi lub przedstawiającymi. Często powstają

one z połączenia kilku gestów deiktycznych i pojawiają się około 12.

m. ż. Dziecko za ich pomocą wskazuje na pewne charakterystyczne

cechy obiektu, przez co nabierają one znaczenia symbolicznego. Do tej

grupy zalicza się również gesty konwencjonalne, funkcjonujące w

danej kulturze i oznaczające raczej działania i pojęcia niż określone

przedmioty. Trzecią grupę stanowi natomiast kombinacja gestów i

pierwszych słów. Połączenie gestu i słowa jest szczególnie ważne

w rozwoju języka dziecka, gdyż odzwierciedla ono strukturę

gramatyczną wypowiedzi, złożoną z dwóch elementów, co jest uwa-

żane za moment poprzedzający pojawienie się dwuwyrazowych

wypowiedzeń, wyrażonych w języku fonicznym. Obserwacja ewolucji

środków wyrazu, jakimi są gesty i pierwsze słowa w procesie

komunikowania się, jest niezwykle istotna dla prognozowania rozwoju

językowego małych dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej.

Zaangażowanie się w działania dziecka pozwala osobom

pracującym z nim ocenić tempo nabywania przez nie systemu

językowego oraz dostrzec trudności, jakie napotyka w procesie

kształtowania się kompetencji językowej i komunikacyjnej.

Analiza środków wyrazu, za pomocą których dzieci z

zaburzeniami komunikacji językowej realizują pojawiające się w ich

rozwoju funkcje, pozwala wyodrębnić następujące rodzaje zachowań

komunikacyjnych: - Zachowania dźwiękowe językowe -

dziecka, trzeba

należą tu głoski i sylaby,

znać jego sposób

oznaczające całości wyrazowe. W tym przypadku, ażeby odczytać

komunikat doskonale

porozumiewania się, a niejednokrotnie i wówczas niezbędne jest

także odwołanie się do czynników kontekstowych.

- Zachowania dźwiękowe niejęzykowe to najczęściej wokalizacje

samogłoskowe z określoną intonacją, które są wyrazem stanu

emocjonalnego nadawcy. Intencjonalność lub nieintencjonalność obu

rodzajów zachowań zależy od tego, czy dziecko używa ich

z określonym zamiarem, czyli intencją nawiązania kontaktu, czy też

nie. Należy podkreślić, że nieintencjonalne zachowania dziecka

powinny stać się informacją, a zarazem podstawą do nawiązania

interakcji z intencjonalnym, nastawionym na kontakt z dzieckiem, odbiorcą.

- Zachowania niedźwiękowe językowe. Do tej grupy zaliczają się

głównie gesty konwencjonalne.

- Zachowania niedźwiękowe niejęzykowe. Są to wszelkiego rodzaju

gesty naturalne, które dzieci tworzą pod wpływem obserwacji

rzeczywistości. Inspiracją są wówczas cechy przedmiotów, ludzi i

czynności. Tego rodzaju formy zachowań stają się z czasem podstawą

do stworzenia umownego sposobu komunikowania się w najbliższym

otoczeniu dziecka (rodzina, przedszkole) poprzez nadanie im określonego znaczenia.

Należy podkreślić, że możliwość uczestniczenia w interakcjach lub

relacjach społecznych jest niezwykle istotnym warunkiem przyswojenia podstaw języka. Gotowość dziecka do nawiązywania

interakcji ujawni się tym szybciej, im bardziej adekwatne do jego

poziomu poznawczego będą działania dorosłych stymulujące rozwój

komunikacji. Natomiast przejawem poszczególnych etapów rozwoju funkcji języka u dziecka z zaburzeniami mowy jest sposób realizacji

tychże funkcji za pomocą dostępnych mu środków wyrazu. Wnikliwa

i ukierunkowana obserwacja przejawów oraz ewolucji dźwiękowych i

niedźwiękowych środków, wykorzystywanych przez dziecko do

komunikowania się z otoczeniem, pozwala wytyczyć adekwatne do

możliwości percepcyjno-realizacyjnych dziecka kierunki odziaływań

terapeutycznych.

„Rola terapeuty w adoptowaniu rodziny z dzieckiem z deficytami

rozwojowymi do funkcjonowania w społeczeństwie”

mgr Anna Chałubińska

pedagog resocjalizacyjny, profilaktyk uzależnień

Prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Przeciwdziałania Zjawiskom Patologii Społecznej

„Między Ludźmi”

skrajnych przypadkach mogą usłyszeć „po co takie potwory rodzić” i

tym podobne. Po takich doświadczeniach rodzina ma poczucie

wykluczenia społecznego, zaczyna zamykać się ze swoimi

problemami. Jest coraz trudniej i trudniej. Spotkałam opiekunów dzieci

z deficytem rozwojowym na skraju wyczerpania fizycznego i psychicznego, jakże często słyszałam: „nie dajemy rady, a co z naszym

dzieckiem będzie, jeżeli nam coś się stanie”. Lęk, cierpienie za

zamkniętymi drzwiami a po drugiej stronie wzruszenie ramionami- to

przecież ich problem.

Ten smutny obraz sytuacji społecznej rodzin z dzieckiem z deficytem

rozwojowym w moim życiu zawodowym rozświetliły dwa przypadki.

Jednym z nich była świetnie zorganizowana i prowadzona przez Panią

A. w Lidze Polskich Kobiet oddział Łódź, grupa wsparcia dla rodzin

dzieci terminalnie chorych oraz dzieci z upośledzeniem umysłowym w

stopniu głębokim. Jej zaangażowanie i troska to: organizowanie

dyżurów przy dzieciach, aby można było odpocząć, pójść do fryzjera,

do kina, na spacer, trzymanie za rękę w chwilach załamania, chodzenie

do instytucji mających w obowiązku niesienie pomocy, organizowanie

turnusów rehabilitacyjnych, zapraszanie ciekawych ludzi na spotkania… i tak dalej...

Drugim był Pan G. Spotkaliśmy się kiedy szukał drogi życiowej.

Ponieważ jako pacyfista w latach 80-tych mógł służbę wojskową

zamienić na pracę interwencyjną, został skierowany do placówki dla

osób z głębokim deficytem rozwojowym jako dozorca. Po trzech

miesiącach pracy dyrektor placówki obserwując Pana G., który po

Rodzina z dzieckiem posiadającym deficyt rozwojowy bardzo często

postrzegana jest w opinii społecznej (podobnie jak rodzina

wielodzietna) jako rodzina patologiczna. Ten rodzaj stygmatyzacji pociąga za sobą następujące skutki:

- zamiast szczególnej troski i pomocy jakiej rodzina potrzebuje, otrzymuje sygnały, że ma postawę roszczeniową,

- swoimi problemami zaprząta uwagę innych, szczególnie tych,

którzy wsparcia i pomocy z racji sprawowanych funkcji i wykonywanego zawodu, powinni rodzinie udzielić.

Współpracując z placówkami zajmującymi się dziećmi z

deficytami rozwojowymi na terenie Łodzi, Warszawy czy Płocka

wielokrotnie w rozmowach z pracownikami tych placówek słyszałam

sformułowania typu: „oni wszyscy mają postawy roszczeniowe, tylko

daj, daj i daj…”. Rodzice wychodzący na ulicę z dzieckiem mającym

zdeformowane kończyny, śliniącym się, wydającym dźwięki

niezrozumiałe dla otoczenia, z oczopląsem, narażeni są na

komentarze typu „i po co z takim wychodzić na ulicę, to wstyd”. W

wykonaniu własnych obowiązków (zamiatanie, odśnieżanie, drobne

naprawy) zaczynał bawić się, rozmawiać, opiekować się

podopiecznymi ośrodka zaproponował mu prace pielęgniarza,

opiekuna. Z elektrotechnika przeobraził się w „pomagacza” w bardzo

krótkim czasie. Pamiętam ślub Pana G. (do dnia dzisiejszego czuję

ścisk wzruszenia na wspomnienie), w kościele państwo młodzi

przechodzili przez szpaler wózków ortopedycznych z siedzącymi na

nich osobami z głębokim deficytem rozwojowym. Czuliśmy się

zaszczyceni, że mogliśmy uczestniczyć w tej ceremonii ślubnej.

Małżeństwo za jakiś czas zaadoptowało jedno z tych dzieci. Dla mnie

wielkim zaszczytem i przyjemnością było spotkanie tych osób.

Spotkałam na swojej drodze życia zawodowego ludzi, którzy

pokochali człowieka w osobie z głęboką niepełnosprawnością,

śliniących się, wypróżniających się w pieluchę, wydających dźwięki

mogące wystraszyć, ze zdeformowanymi kończynami, oczopląsem.

Potrafili ofiarować tym ludziom i ich rodzinom cząstkę swojego

życia. To osoby które:

- potrafią podążać za rzeczywistymi potrzebami podopiecznych i ich

rodzin, - rozpoznają tempo i rytm choroby, uczą siebie i członków rodziny

iść, żyć w tym tempie,

- nie koncentrują się na sukcesie własnym a na tym by ulżyć w

cierpieniu i jak pomóc znaleźć skuteczne drogi rozwiązywania

problemów dnia codziennego rodziny.

W tym przypadku satysfakcją zawodową „pomagacza” jest

zadowolenie z budowania i współuczestniczenia w przestrzeni, w

której rodzina czuje się bezpiecznie, jest akceptowana i zaopiekowana.

Problem wypalenia zawodowego (nie mylmy tego zjawiska ze zmęczeniem) nie dotyczy osób, które kochają swoją pracę, jest ona

częścią życia tych ludzi. Takie zjawisko nazywamy powołaniem.

Empatia, ciepło, serdeczny stosunek do świata to cechy, które dają

radość, poczucie ważności, bezpieczeństwa nie tylko podopiecznym,

ale również najbliższym a także samej osobie zajmującej się

zawodowo pomaganiem.

„Jak budować podstawy komunikacyjne, rozpoznawać

zachowania, preferencje małego dziecka z autyzmem i nadawać im

znaczenie? Niektóre zasady pracy z małym dzieckiem z

całościowymi zaburzeniami rozwojowymi.”

mgr Bernadetta Kosewska,

APS, Warszawa

Liniowy model zmian rozwojowych, psychicznych jest określany jako wzrost (progres) lub ubytek (regres). W procesie

nabywania nowych kompetencji dochodzi do różnicowania i

porządkowania nabytych wcześniej lub nowopoznanych elementów.

Zmiany progresywne w jednych sferach funkcjonowania mogą się

uzupełniać regresem w innych. Proces takich zmian w obrazie

dziecka z autyzmem ma miejsce niejednokrotnie, ma indywidualny

charakter (A. Czapiga, 2009). W ustalaniu profilu rozwoju dziecka niezbędnym jest

zapoznanie się z opisem nasilenia symptomów autyzmu w kolejnych

fazach życia. Cechy triady autystycznej są względnie stałe przez całe

życie. W wyniku rozwoju wspieranego działaniami medycznymi,

terapią, edukacją niektóre symptomy triady autystycznej jak

zaburzenia komunikacji, nieprawidłowe relacje społeczne ulegają

istotnym zmianom, na lepsze. W najmniejszym stopniu modyfikacji ulegają sztywności, rytualizm zachowań (E. Pisula, 2010).

Okres przedszkolny a zatem czas wczesnego wspomagania

rozwoju dziecka z autyzmem to niejednokrotnie czas stawiania diagnoz, przewlekłego

stresu, lęku, napięcia

u najbliższych. To najczęściej też okres intensywnej pracy

terapeutycznej w środowisku domowym, pracy jeden na jeden, pracy

przedszkolnej poprzedzonej stopniowym wprowadzaniem do grupy rówieśniczej.

dosyć rozlegle.

Czy nasza wiedza na temat całościowych zaburzeń

rozwojowych jest na tyle uporządkowana, by pracować optymalnie w

okresie stawiania diagnozy, tworzenia planów terapii? Zastanowić się

warto jak budować podstawy komunikacyjne, rozpoznawać

Czas pracy terapeutycznej, edukacyjnej wieku

zachowania, preferencje małego dziecka z autyzmem i nadawać im

znaczenie...

„Wczesne wspomaganie rozwoju – interdyscyplinarne wsparcie dziecka i rodziny.” dr Radosław Piotrowicz AkademiaPedagogikiSpecjalnej im. MariiGrzegorzewskiej w Warszawie

wczesna interwencja - zintegrowany system oddziaływao profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczo-rehabilitacyjnych i terapeutycznych. Podmiotem obu oddziaływao jest małe dziecko zagrożone niepełnosprawnością lub o zaburzonym rozwojupsychoruchowymorazjegorodzina. Nazwadominujesystemieorganizacyjnymmedycznym. wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, - wczesne oddziaływanie rewalidacyjno-wychowawcze w systemie edukacjistymulujące rozwój, obejmujące potrzeby wychowawcze dziecka z uwzględnieniem potrzeb rodziny.

przedszkolnego jest traktowany obecnie w literaturze przedmiotu

i szybkiego przyswajania pewnych aktywności Celem oddziaływao jest jak najwcześniejsze wykrycie i zlikwidowanie bądź korygowanie zaobserwowanych u dziecka nieprawidłowości w rozwoju oraz odpowiednie dobranie dwiczeo dojegoindywidualnychpotrzeb;zapobieganie nieprawidłowościom rozwojowym, które można określid w trakcie diagnozy funkcjonowania dziecka i warunków, w jakich się ono rozwija; ustaleniewieloprofilowego programu usprawniania dziecka z wielorakimi zaburzeniami; wczesna - kompleksowa profilaktyka niepełnosprawności, przygotowanie i pomoc rodzinom w rehabilitowaniu dziecka w domu oraz świadomym, prawidłowym pielęgnowaniu dziecka (profilaktyka); kształtowanie pozytywnych relacji rodzic- profesjonalista.

Jakie zadania realizuje wczesna interwencja-wczesne wspomaganie? - przełamywanielękuprzedniepełnosprawnością - budowanie relacji wzajemnego zaufania pomiędzy dzieckiem i rodzicami - rozpoznawaniepotrzebrozwojowychdziecka - koordynowanieoddziaływańterapeutycznych - terapiawspomagającarozwój - rozwiązywanietrudnościwychowawczych - rozwijanieszerszychkontaktówspołecznychrodziny - interwencja kryzysowa- wsparcie informacyjne, rzeczowe, - wspieranie rozwoju dziecka w jego naturalnym środowisku - edukacjarodziców Funkcje: 1) informacyjna- informuje o przebiegu rozwoju dziecka, o możliwościach wspierania rozwoju, o formach pomocy rodzinie; 2) diagnostyczna - rozpoznanie kliniczne, określenie poziomu funkcjonowania dziecka; 3) stymulacyjno–terapeutyczna,prowadzenie wieloprofilowego usprawniania dziecka z zaburzeniami rozwoju, intensywne ćwiczenia oraz stwarzania okazji do uczenia się

Główny cel : Zapewnienie wczesnej, wielospecjalistycznej, kompleksowej i skoordynowanej pomocy dziecku i rodzinie

Realizacja celu wymaga interdyscyplinarnego modelu wsparcia

Główne zasady pracy to: 1)jaknajwcześniejrozpocządusprawnianie, 2)włączyd w proces rehabilitacji rodziców, 3)terapię realizowad w naturalnym otoczeniu dziecka, 4)indywidualnie podchodzid do dziecka i jego rodziny.

Wczesne usprawnianie dzieci dotkniętych uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub schorzeniami o postępującym, upośledzającym rozwój przebiegu ma za zadanie nie tylko poprawid aktualny stan funkcjonowania dziecka, ale często także zapobiegad jego pogorszeniu się. Podjęcie działao stymulujących dziecko we wczesnym etapie jego rozwoju uwarunkowane jest tym, iż : rozwój przebiega bardzo dynamicznie, dzięki intensywnemu dojrzewaniu układu nerwowego, który ma duże możliwości adaptacyjne i kompensacyjne;

istnieje możliwośd wyrównywania lub zahamowania zaburzeo czynności psychoruchowych dziecka; brak jest zaburzeo wtórnych, mających podłoże w nawykach pojawiających się wraz z wiekiem, co często utrudnia terapię i edukację; zaangażowanie rodziców jest często oparte na nadziei, iż "będzie dobrze". Brak wczesnego oddziaływania może opóźnid, utrudnid, lub nawet uniemożliwid rozwój dziecka. Zbyt późne podjęcie działao naprawczych często prowadzi do powstawania i utrwalania nieprawidłowych wzorców zachowao, które w późniejszym okresie jest ciężko wyeliminowad i które ważą na funkcjonowaniu w środowisku. Kompleksowośd oddziaływao na dziecko ( współpraca lekarzy, psychologów, pedagogów specjalnych, rehabilitantów, logopedów) zmierza w kierunku przygotowania dziecka do przyswajania wiedzy o otoczeniu a następnie obejmuje edukację dziecka.

Działania wczesnej interwencji Rehabilitacja dziecka ma charakter wieloprofilowego oddziaływania na zaburzenia. Jest to często proces bardzo długi, wymagający realizacji przez całe życie dziecka. Obejmuje on: 1) wielospecjalistycznąocenęrozwoju(medyczną, psychologiczną, pedagogiczną, logopedyczną, ruchową), 2) określenie strefy najbliższego rozwoju, czyli tego, co dziecko jest w stanie wykonad przy pomocy, 3) ustalenie i realizowanie programu wieloprofilowego usprawniania, 4) wspieranierodzinydzieckaniepełnosprawnego.

Wieloprofilowa ocena Ocena rozwoju dziecka winna mied charakter diagnozy umiejętności funkcjonalnych, której zadaniem jest szczegółowe określenie poziomu funkcjonowania dziecka w sferach: wrażliwości - podatności na bodźce, procesów poznawczych (spostrzegania - wzrokowego, słuchowego, uwagi, kojarzenia), motoryki (motoryki dużej - zdolności poruszania się, motoryki małej – zdolności chwytania, utrzymywania i manipulowania), socjalizacji, języka - mowy oraz określenie jego najbliższych możliwości rozwojowych. Podstawą diagnozy są schematy rozwojowe, które przedstawiają, zgodnie z prawami ontogenezy, zachowaniatypowe dla funkcjonowania dziecka prawidłowo rozwijającego się.

Wieloprofilowy program usprawniania Wieloprofilowy program usprawniania powinien być jasno sformułowany, mieć ściśle określone zadania, cele do realizacji oraz zawierać procedurę ich wykonania. W programie usprawniania dokonywana jest ocena postępów dziecka, umieszczone są zadania, które będą wprowadzane, rozwijane, wzbogacane o nowe czynności. Na wstępie przedstawiony jest zwięźle powód, tło, nieodzowność każdego punktu działania. Za każdym razem, kiedy sporządzany jest plan rodzice-terapeuci mają możliwość wyboru zadań do wykonania - lepiej jest wybrać najważniejsze (dwa-trzy) zadania dotyczące danej

sfery rozwoju, niż koncentrować się na wszystkich zadaniach. W programie umieszczony jest opis realizowanego zadania (procedura), przy czym zadania powinny być przedstawione jak najrealistyczniej. Realizacja programu z małym dzieckiem odbywa się w trakcie czynności pielęgnacyjnych, samoobsługowych, jak i w formie zabawowej. Wszystkie zabawy stymulują rozwój umiejętności komunikowania się, pogłębiają więzi społeczne, ćwiczą różnorodne funkcje zmysłowe: słyszenie, widzenie, powonienie, czucie. Zabawy mają jednocześnie dużą intensywność i charakter rozluźniający; motywują dzieci do dzielenia się, słuchania; rozwijają i kształcą spostrzegawczość, umiejętność reagowania i wyobraźnię. Stymulując umiejętność wyrażania się przez mowę, mimikę, gestykulację i motorykę, zawierają częste powtórzenia, co jest konieczne podczas wspólnej zabawy. Dziecko doświadcza w zabawie pewnej regularności, aby ćwiczyć i rozwijać swoje podstawowe sprawności. W trakcie wspólnych zabaw z dzieckiem wykorzystujemy elementy wielu metod terapeutycznych.

Rodzice – dziecko - profesjonaliści Wczesna Interwencja w założeniu kładzie duży nacisk na kształtowanie właściwych, obustronnych relacji między rodzicami a profesjonalistami. K. Mrugalska - twórczyni pierwszego w Polsce Ośrodka Wczesnej Interwencji, przedstawia zestaw pozytywnych cech rodziców i profesjonalistów we wzajemnych kontaktach1. Jest to idealny model współpracy profesjonalistów i rodziców, do jakiego powinno się dążyd. Rodzice poświęcają dziecku najwięcej czasu i najlepiej znają jego aktywnośd. Potrafią intuicyjnie odebrad i odczytad sygnały wysyłane przez dziecko. Wykonują szereg czynności pielęgnacyjno- opiekuoczych, będących samoistną stymulacją dziecka. Są więc pierwszymi terapeutami własnego dziecka. Często rodzice czują się osobami niekompetentnymi i nie widzą możliwości radzenia sobie z problemami dziecka niepełnosprawnego. Stąd oczekują od lekarzy, psychologów, pedagogów konkretnych wyjaśnieo przyczyn zaburzeo

1K.Mrugalska:Czy rodzice i profesjonaliści mogą być sojusznikami. w. red. H. Olechnowicz: U źródeł rozwoju dziecka, WSiP, Warszawa1999

oraz praktycznych wskazówek. Proces usprawniania dziecka wymaga szeroko rozumianej współpracy rodziców z osobami zawodowo zajmującymi się procesem rehabilitacji. Zadaniem zespołu oprócz ustalenia diagnozy i programu jest prezentowanie rodzicom dwiczeo i zabaw, odpowiadanie na ich pytania związane z rozwojem dziecka oraz wspomaganie ich w załatwianiu spraw bytowych (udzielenie informacji o sposobach i formach pomocy), po to by mogli m.in. nauczydsiępodstawowychtechnikrehabilitacyjnychi terapeutycznych i wykonywad dwiczenia z dzieckiem w warunkach domowych. Wczesna interwencja umożliwia taką współpracę i dlatego jest ona skierowana w pierwszej kolejności do rodziców, którzy są zaniepokojeni przebiegiem rozwoju swojego dziecka. Ukształtowanie powyższych cech w relacjach rodzic - profesjonalista daje gwarancję dobrej współpracy i zrozumienia, co stanowi podstawę prawidłowegoprzebieguprocesuusprawnianiadziecka niepełnosprawnego w okresie wczesnej interwencji, jak i późniejszych latach. W idealnym, modelowym stanie rzeczy, rodzice dziecka niepełnosprawnego nie szukają cudownych środków, które "uleczą chorobę"; starają się nawiązad dobry kontakt z dzieckiem, doskonalid swe oddziaływania wychowawcze we współpracy ze specjalistami; cieszą się z małych sukcesów i rozwoju "krok po kroku"; usiłują dostrzegad w dziecku przede wszystkim te reakcje, które cechują wszystkie dzieci, a także próbują zrozumied mechanizmy zachowao odmiennych; wspierają wysiłki dziecka, stwarzając warunki pobudzające do rozwoju; dostrzegają najważniejsze, odpowiednie dla poziomu rozwoju dziecka sprawności należące do różnych sfer rozwoju, a nie koncentrują się wyłącznie na rozwoju intelektualnym czy fizycznym; usiłują zapewnid dziecku stałą opiekę zespołu specjalistów; wytrwale dążą do uzyskania konkretnych porad i wyjaśnienia trapiących ich wątpliwości oraz stałego ulepszania własnego postępowania z dzieckiem; mają zaufanie do opiekującego się ich dziedmi zespołu, wypełniają zalecenia i informują o stopniu skuteczności porady, dostarczając w ten sposób satysfakcji zawodowej specjalistom; stale pogłębiają swoją wiedzę psychopedagogiczną,

m.in. przez kontakty z innymi rodzicami znajdującymi się podobnej sytuacji; szanują "swoich" specjalistów. Z kolei profesjonaliści informują rodziców o sprawach związanych ze stanem dziecka w sposób uwzględniający uczucia rodziców i ich gotowośd do pomocy dziecku; traktują dziecko z upośledzeniem jako osobę rozwijającą się według własnego tempa i możliwości; wskazują wszystkie sfery rozwoju dziecka, których rodzice powinni byd świadomi; w poradach uwzględniają potrzeby związane z codzienną pielęgnacją dziecka, jak i z organizacją życia, porady są konkretne, uwzględniają etapy dochodzenia do celu, a rodzice mają ściśle określony udział w ich realizacji; wspierają psychicznie rodzinę, pomagają jej ujrzed pozytywne cechy dziecka, jego sukcesy oraz zaakceptowad swoją sytuacją; okazują rodzicom szacunek i uznanie dla ich wysiłków; stale pogłębiają swoją wiedzę i analitycznie podchodzą do zdobytego doświadczenia klinicznego. Podsumowanie Wczesna interwencja jest interdyscyplinarnym podejściem, umożliwiającym objęcie specjalistyczną opieką dziecko oraz jego rodzinęodchwili rozpoznania pierwszych niepokojących symptomów zaburzeo . Opiera się na współpracy rodziców i terapeutów w realizacji programów terapeutycznych, która łączy ze sobą więzi emocjonalne i doświadczenie zawodowe, w zakresie wiedzy jak i specyfiki stosowanych metod terapeutycznych. Istotąwczesnejinterwencji: - jest wsparcie rodziców w odnalezieniu się w nowej rzeczywistości, podniesienie poziomu samooceny oraz nauczenie spostrzegania u własnego dziecka mocnych stron; - opracowanie diagnozy umiejętności funkcjonalnych, bazując na badaniach diagnostycznych, obserwacjach, wywiadach z rodzicami; - opracowanie, wdrożenie wieloprofilowego programu terapeutycznego dostosowanego do możliwości dziecka oraz warunków środowiskowych , uwzględniający różne strategie terapeutyczne. Współtworzenie planów postępowania terapeutycznego powinno

opierad się na wzajemnej akceptacji, warunkującej efektywnośd prowadzonych oddziaływao. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka oraz rodziny w realizacji procesu terapeutycznego stwarza szanse rozwojowe , umożliwiające osiągnięcie określonych dojrzałości fizycznych, poznawczych, emocjonalno-społecznych. Podjęcie działao stymulujących dziecko we wczesnym etapie jego rozwoju ma bezpośredni wpływ na osiągnięcie większej niezależności, samodzielności i lepszej jakości życia w okresie dorosłości .

Bibliografia: Mrugalska K.: Czy rodzice i profesjonaliści mogą byd sojusznikami. (w:) Olechnowicz H. (red.): U źródeł rozwoju dziecka: o wspomaganiu rozwoju prawidłowego i zakłóconego.WsiP,1999, s.38-50. Piotrowicz R: Wczesna interwencja- podjąd wyzwanie. Biuletyn Polskiego Tow. Fizjoterapii, Łódź,1998/2, s. 18-22. Piotrowicz R.: Wieloprofilowe usprawnianie dziecka z uszkodzeniem mózgu- istota rehabilitacji. Piotrowicz R.:(2007) Rozwój i praca niepełnosprawnego umysłu- granice i bariery. w: Gorajewska D. (red.): Rodzina. Normalnośd w niepełnosprawności. wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa Piotrowicz R., Wapiennik E.2004): Kształcenie oraz specjalistyczne placówki świadczące pomoc na rzecz osób z niepełnosprawnością umysłowa i ich rodzin. w: Kuczyoska-Kwapisz J., Piekut –Brodzka D.(red.) Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych. Wyd. APS, Warszawa (s.73-88) Piotrowicz R: Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka – kompleksowe wsparcie terapeutyczne dziecka i rodziny. Diagnoza a program. OśrodekRozwojuEdukacji, 2012

„Zaburzenia neurorozwojowe małego dziecka”

Neurolog dziecięcy Małgorzata Baranowska-Wideńska

Celem prezentacji jest przedstawienie nieprawidłowości rozwojowych

dotyczących okresu niemowlęcego ze zwróceniem uwagi na etiologię

zaburzeń, właściwe postępowanie terapeutyczne oraz konsekwencje

zdrowotne.

Objawy zaburzeń funkcji ośrodkowego układu nerwowego u dziecka

nie od razu manifestują się w pełnym kształcie, dlatego od wiedzy i

doświadczenia osób sprawujących opiekę nad małym dzieckiem

zależy ich rozpoznanie i właściwe postępowanie. Aby badanie

neurologiczne niemowlęcia mogło potwierdzić lub wykluczyć

obserwowane przez rodziców bądź pediatrę podejrzenia powinno być

przeprowadzone kilkakrotnie w odstępie 4-6 tygodni, przy

jednoczesnym jak najszybszym wdrożeniu rehabilitacji w

przypadkach uzasadnionych.

Rozwój psychoruchowy dziecka postępuje według określonego

wzorca, drobne odchylenia nie powinny niepokoić, szczególnie jeśli

dotyczą dziecka urodzonego o czasie, bez istotnych obciążeń okresu

ciąży i porodu, z prawidłowym obrazem o.u.n. w badaniu USG

przezciemiączkowym. Natomiast w szczególny sposób opieką

neurologiczną powinny być objęte dzieci przedwcześnie urodzone, z

patologią okresu

porodu, urodzone w zamartwicy, z infekcją wrodzoną, przedłużającą

się żółtaczką.

„Wykorzystywanie potencjałów rozwojowych dziecka w paradygmacie neuroplastyczności mózgu” Dr Elżbieta Pedraszewska- Iskrzak

W rozwoju każdego człowieka najistotniejszym czasem, w którym brak procesów stymulacyjnych może doprowadzid do degeneracji neuronalnej pozostaje czas od narodzin niemal aż kooca wieku przedszkolnego. Trzeba przy tym pamiętad, że okresem krytycznym dla rozwoju struktur poznawczych jest wiek 0-3. Dziecko pozostawione bez stymulacji „zastyga” w rozwoju, gdyż stosowana zwykle w takich wypadkach forma zastępcza tj. autostymulacja okazuje się byd niewystarczająca dla prawidłowego kształtowania procesów myślowych oraz funkcji emocjonalno – społecznych. Kiedy rodzi się dziecko chore problem jest jeszcze bardziej poważny. Obarczone wadą rozwojową czy posiadające poważne deficyty rozwojowe dziecko, nie ma nawet możliwości podjęcia działao o charakterze autostymulacyjnym. W tej sytuacji nieodzowna staje się, jak najszybciej jak to możliwe, podjęta wczesna interwencja i wczesne wspomaganie. W życie dziecka „wkracza” interdyscyplinarna grupa specjalistów, która jest przygotowana do wykorzystywania w maksymalny sposób potencjałów rozwojowych posiadanych przez dziecko, chodby były ukryte jak najgłębiej. Sprzymierzeocem terapeutów jest neuroplastycznośd mózgu, która jest zdolnością do modyfikacji organizacji połączeo neuronalnych pod wpływem bodźców. Opierając się na teorii inteligencji H. Gardnera możliwości wspierania dziecka w jego rozwoju zdają się byd niemal nieograniczone. Ich umiejętna integracja, zwrócenie uwagi na kolejnośd oddziaływao oraz dbałośd o systematycznośd terapii umożliwia dużej grupie dzieci prawidłowe funkcjonowanie i daje szansę na dalszy

rozwój. Bogactwo metod i środków dydaktyczno – terapeutycznych pozwala na uzyskiwanie coraz lepszych rezultatów. Sięganie do wielu dyscyplin nauki sprzyja szukaniu nowych rozwiązao korzystnych dla rozwoju dziecka. To nie bez przyczyny terapeuci z zakresu wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania należą do grupy bodaj najlepiej wykwalifikowanych specjalistów. Dopełnieniem działao pozwalających na wykorzystanie potencjału rozwojowego dziecka jest „umieszczenie” tegoż dziecka w odpowiednio dobranym środowisku społecznym oraz właściwa suplementacja diety. Dla dzieci z problemami rozwojowymi w sposób szczególnie staranny i przemyślany należy dobierad zarówno otocznie, w którym na co dzieo ono przebywa (osoby i wyposażenie), ale także przedmioty, którymi się otacza (m.in. zabawki). Dla wielu dzieci czas ogólnie pojętej rehabilitacji rozumianej tu jako szereg działao stymulacyjnych w ramach wczesnej interwencji i wczesnego wspomagania rozwoju okazuje się byd czasem wystarczającym dla osiągnięcia takiego stopnia rozwoju różnych sfer, aby umożliwid funkcjonowanie dziecka w szkole chodby w klasach integracyjnych. Inne muszą przez kolejne lata poddawane byd różnorodnym oddziaływaniom terapeutycznym, tak długo, by ich „cudowny mózg odnalazł własną drogę do realizacji życiowych przedsięwzięd”. Warunkiem pełnego wykorzystania potencjałów rozwojowych dziecka z niepełnosprawnością jest więc systematyczna praca, cierpliwośd i brak pośpiechu.

W te piękne święta gdy Pan Zmartwychwstanie. Życzymy Wam smacznych jajek na śniadanie, żółtego kurczaczka, białego zająca i by te święta trwały bez kooca!