Upload
dener-franca
View
222
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
1/106
QUMICA APLICADA - PQI-3130ENGENHARIA CIVIL E AMBIENTAL
AULA 3
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
2/106
Experincia CA1Determinao do potencial de corroso do ao dearmadura em concreto
Esquematicamente pode-se indicar que a pasta o cimento misturado com a gua, aargamassa a pasta misturada com a areia, e o concreto a argamassa misturada coma pedra ou brita, tambm chamado concreto simples (concreto sem armaduras).
Concreto simples: baixa resistncia trao, em torno de10 % da sua resistncia compresso
Alta alcalinidade do concreto - filme passivante de xidos, insolvel e aderente
ESTA PARTE DA APRESENTAO BASEADA NO
CAPTULO SOBRE A EXPERINCIA CA1 (PROFESSORAIDALINA VIEIRA AOKI), DA APOSTILA DO CURSO
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
3/106
Os principais mecanismos de deteriorao do concreto so (NBR 6118/03, item6.3.2):
a) lixiviao: por ao de guas puras, carbnicas agressivas ou cidas quedissolvem e carreiam os compostos hidratados da pasta de cimentocausando diminuio do pH;
b) expanso por ao de guas e solos que contenham ou estejamcontaminados com sulfatos (processo chamado de sulfatao), dando origem a
reaes expansivas e deletrias com a pasta de cimento hidratado;
c) expanso por ao das reaes entre os lcalis do cimento e certosagregados reativos;
d) reaes deletrias superficiais de certos agregados decorrentes detransformaes de produtos ferruginosos presentes na sua constituiomineralgica.
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
4/106
Mecanismos de deteriorao da armadura
Os principais mecanismos de deteriorao da armadura so (NBR 6118/03, item6.3.3):
a) despassivao do ao por carbonatao, ou seja, por ao do gs carbnico daatmosfera;b) despassivao do ao por elevado teor de on cloreto.
A carbonatao um fenmeno que ocorre devido s reaes qumicas entre ogs carbnico presente na atmosfera, que penetra nos poros do concreto, e ohidrxido de clcio e outros constituintes provenientes da hidratao do cimento.A carbonatao inicia-se na superfcie da pea e avana progressivamente para ointerior do concreto, ocasionando a diminuio da alta alcalinidade do concreto,
de pH prximo a 12,5-13,0, para valores prximos a 8,0-8,5.
O dixido de carbono CO2 existente no ar pode-se combinar com oCa(OH)2,formando carbonato de clcio CaCO3, conforme a reao:
Ca(OH)2+ CO2
CaCO3+ H2O
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
5/106
Os cloretos so integrantes dos aceleradores de pega e endurecimento maiscomuns, baseados em CaCl2 e podem estar presentes tambm na gua deamassamento e, eventualmente, nos agregados. Em regies prximas ao mar ou
em atmosferas industriais, s cloretos penetram no concreto durante a fase deuso.
A experincia indica que teores de cloretos (Cl-) to baixos quanto 0,3% do peso
do cimento implicam em riscos de corroso em concretos ainda no carbonatados,pois este destri a camada passiva protetora da armadura proporcionada pelo
elevado pH do concreto. A NBR 6118 limita o teor de cloretos presentes na guade amassamento do concreto a 500mg/L e a bibliografia internacional controversa sobre o limite.
ar
pelculapassivadora
umidade
Cl-
Cl-
Cl-
H+
H+
H+e-e-
e-e-
Fe(OH)3OH-
Cl- O2
OH-Cl-O2
OH-
Cl-O2
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
6/106
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
7/106
2.3 MEDIO E ESCALAS DE POTENCIAIS: ELETRODOS DE REFERNCIA
Me Ag+ SO4-
H2O
V
EAgEref
ddpmedido= EAg+ Eref
fio de conexo
fio de Ag revestido comAgCl
soluo saturada de KCl
juno porosa
Eletrodo derefernciaAg/AgCl.
eletrodo sigla emportugus
sigla emingls
potencial a 25oC condio
Eletrodo padro de hidrognio EPH SHE 0,000 V atividade H+=1Eletrodo normal de hidrognio ENH NHE 0,000 V concentrao H+=1
Eletrodo reversvel de hidrognio ERH RHE 0,000 V - 0,0591*pHEletrodo dinmico de hidrognio EDH DHE -0,020 V a -0,040 VEletrodo de calomelano saturado ECS SCE +0,241 V saturado
Eletrodo de cobre/sulfato de cobre (II) - CSE +0,314 VEletrodo de cloreto de prata Ag/AgCl +0,197 V saturadoEletrodo paldio-hidognio Pd/H2 +0,050 V
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
8/106
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
9/106
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
10/106
oxidao do ferro ocorre na regio andica: Fe(s)Fe2++ 2e-
reduo do oxignio ocorre numa regio catdica: O2+ 2H2O + 4e-4OH-
reao global mostrando a formao de hidrxido ferroso que depois se oxida a frrico:2Fe + O2+ 2H2O2Fe(OH)2
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
11/106
E(V)
regio
transpassiva
E(O2/OH-)
regio
passiva
Eflade
regio
Ecorr ativa
ipassiva icorr icrtica log i (A/cm2)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
12/106
ELETROQUMICACorrosoPilhas e acumuladores (por exemplo, em celulares,laptops, veculos eltricos)Eletrodeposio (por exemplo, cromao, zincagem,niquelao)Eletro-reduo e eletro-refino (por exemplo, obtenode alumnio, refino de cobre)
CORROSO
ELETROQUMICA
ESTA PARTE DA APRESENTAO BASEADANO CAPTULO DE ELETROQUMICA E
CORROSO (AUGUSTO NEIVA), DA APOSTILADO CURSO
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
13/106
Co Co2++ 2e-Ni2++ 2e- Ni
Co + Ni2+ Co2++ Ni ? No.
diferentemente da reao qumica, na pilha temos duas
reaes eletroqumicas que ocorrem em locais diferentes
Figura 1Esquemade uma pilha
- +
e- e-
Co Ni
Co2+
Ni2+
SO4-
H2O
Quero falar de corroso, mas vou comear com pilhas
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
14/106
SE NO ESTIVERMOS USANDO A PILHA:
Figura 2Esquema do
anodo2e- Co2+
metal (Co)CoCo2++2e- eletrlito
(Co2+e outros)2e-
Figura 3Anodocom a pilha
desconectada
2e- Co2+
metal (Co)
CoCo2++2e- eletrlito(Co2+e outros)
Figura 4
Formao dascargas no
metal e noeletrlito
metal (Co)
CoCo2++2e-
eletrlito(Co2+e outros)
-
-
-
-
-
+
+++-
grau de avano campo (em mdulo)
incio (imerso) Co Co2++ 2e- zero
antes do equilbrio Co Co2++ 2e- E < Eequilbrioequilbrio Co Co2++ 2e- E = Eequilbrio
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
15/106
Eequilbrio= Eo
equilbrio- (RT/zF) ln (aCo1/ aCo2+
1) (equao de Nernst) [1]
A atividade dos ons pode ser considerada igual sua concentrao.
Para metais puros, a atividade pode ser considerada igual a 1.
Eequilbrio= Eo
equilbrio- (RT/2F) ln (1/CCo2+)
z - nmero de eltrons envolvidos na reaoF - constante de Faraday (F = 96500 C/mol) e Eoequilbrio- potencial de equilbrio padro
soluo mais rica em ons potencialmais positivo metal fica mais nobre
Co2++ 2e- Co (conveno: REDUO)
-0.32
-0.31
-0.3
-0.29
-0.28
-0.27
-0.26
-0.25
-0.24
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9
potencialdeequilbrio
(V)
concentrao do on
Co
Ni
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
16/106
MEIA REAO E0(V) MEIA REAO E
0(V)
Li+ + e
-= Li
-3,045 HgCl2+ 2e
- = 2Hg + Cl
-0,268
Ca++
+ 2e-= Ca -2,866 Cu
++ + 2e
- = Cu 0.337
Na+ + e
-= Na
-2,714 Fe(CN)
-36 + e
- = Fe(CN)
-46
0.36
La
+3
+ 3e
-
= La -2,52 Cu
+
+ e
-
= Cu 0,521Mg
++ + 2e
-= Mg -2,36 I2(s) + 2e
- = 2I
- 0,535
AlF-3
6 + 3e- = Al + 6F
--2,07 I
-3 + 2e + 3I
- 0,536
Al+3
+ 3e- = Al
-1,66 PtCl
-4 + 2e = Pt + 4Cl
- 0,73
SiF-6 + 4e
- = Si + 6F
- -1,24
Fe
+3 + e
- = Fe
++ 0,77
V++
+ 2e- = V -1,19 Hg2
++ + 2e
- = 2Hg 0,788
Mn++
+ 2e- = Mn
-1,18 Ag
+ + e
- = Ag 0,799
Zn++
+ 2e- = Zn
-0,763 2Hg
++ 2e
- = Hg2
++ 0,920
Cr+3 +3e- = Cr -0,744 Br2 + 2e- = 2Br- 1,087
Fe++
+ 2e- = Fe -0,44 IO
-3+ 6H
+ + 5e
- = 1/2I2 + 3H2O 1,19
Cr+3
+ e- = Cr
++-0,41 O2 + 2H
+ + 4e
- = 2H2O(I) 1,23
PbSO4 + 2e- = Pb + SO
-4-
-0,359 Cr2O7
-+ 14H
++ 6e
-= 2Cr
+3+ 7H2O 1,33
Co++
+ 2e- = Co -0,277 Cl2 + 2e
-= 2Cl 1,36
Ni++
+ 2e- = Ni -0,250 PbO2+ 4H
+ + 2e
- = Pb
+++ 2H2O 1,45
Pb++
+ 2e- = Pb -0,126 Au
+3 + 3e
- = Au 1,50
D+
+ e-
+ 1/2D2 -0,0034 MnO4-
+ 8H+
+ 5e- = Mn++
+ 4H2O 1,51H
+ + 1e
- = 1/2H2 0 O3 + 2H
+ + 2e
- = O2 + H2O 2,07
Cu++
+ e- = Cu
+ 0,153 F2 + 2e
- = 2F
- 2,87
H4XeO6 + 2H++ 2e
-= XeO3 + 3H2O 3,0
*
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
17/106
Eequilbrio Co= Eo
equilbrio- (RT/2F) ln (1/CCo2+) por exemplo CCo 2+= 10-3
Eequilbrio Ni= Eo
equilbrio- (RT/2F) ln (1/CNi2+) por exemplo CNi 2+= 10-1
fem = (-0,280) - (-0,366) = + 0,086 V
equilbrio E
o
equilbrio(tabelado) ln (1/aon) Eequilbriocatodo Ni2++ 2e- = Ni -0,250 V 2,30 (-1) -0,280 V
anodo Co2++ 2e-= Co -0,277 V 2,30 (-3) -0,366 V
- +0,086V
Co
Ni
Co2+
Ni2+SO4
-
H2O
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
18/106
SAINDO DO EQUILBRIO
- +
e- e-
Co
Ni
Co2+
Ni2+SO4
-
H2O
E (V)
catdica
andica
i1
Eequilbrio catodo
Eequilbrio anodo
fem
i(A/cm2)
ddp
SOBRETENSOcatdica=Ecatd.1Eequil. catd.< 0
andica=Eand.1 Eequil. and.> 0
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
19/106
Como varia a sobretenso com a densidade de corrente?
transporte dos ons Ni2+na soluo at a interface do eletrodotransporte dos eltrons no metal at a interfaceincorporao dos eltrons aos ons (reao propriamente dita)incorporao do Ni0formado ao reticulado cristalino do Ni
desvinculao de tomos de Co do reticulado cristalino do Codesvinculao dos eltrons destes tomos Co0 (reao propriamente dita)solvatao dos ons Co2+na soluotransporte dos ons Co2+na soluo para longe da interfacetransporte dos eltrons no metal para longe da interface
Ni2++ 2e- Ni
Co Co2++ 2e-
2e- Co2+
metal (Co)CoCo2++2e- eletrlito
(Co2+e outros)2e-
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
20/106
i(A/cm2)
E (V)
Eequilbrio anodo
ilimite
controle eletroqumico
controle por transporte de ons
Co Co2++ 2e-
controle eletroqumico
No caso do equilbrio Co = Co2++ 2e-, teramos:reao andica: Co Co2++ 2e-reao catdica: Co2++ 2e- CoA velocidade global da reao seria dada por itotal= iandica- icatdica.
log ia= log i0+ a/ba log ic= log i0+ c/bc (equaes de Tafel)
itotal= 10(log i0 + a /ba)- 10(log i0 + c /bc)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
21/106
Quando a densidade de corrente total tem um valor razoavelmentegrande, uma das densidades de corrente parciais muito maior que aoutra. Assim, pode-se ignorar a menor delas:
se predominar a reao andica: log itotal andica= log i0+ a/baou a= balog (itotal andica/i0) [3]
se predominar a reao catdica: log itotal catdica= log i0+ c/bcou c= bclog (itotal catdica/i0) [4]
i0,c i0,a icorroso log i
Eequilbrio catdico
Ecorroso
E
Eequilbrio andico
reta de inclinao bc
reta de inclinao ba
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
22/106
CORROSO = PILHA?
- +
e- e-
Co Ni
Co2+
Ni2+
SO4-
H2O
Co Co2++ 2e-Ni2++ 2e- Ni
Seja um METAL PURO:Anodo: regies mais instveis do prprio metalReao andica: Me Me2++ 2e-
Catodo: regies mais estveis do prprio metalReao catdica: 2H++ 2e- H2(por exemplo)Condutor de eltrons: o prprio metalEletrlito: umidade
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
23/106
A velocidade usualmente expressa emmassa tempo-1rea-1ou em perda deespessura tempo-1. Frequentemente utiliza-se o ano como unidade de tempo, e a reafrequentemente expressa em cm2ou empol2. Alternativamente, a velocidade de
corroso pode ser expressa pela densidade decorrente de corroso (A/cm2).
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
24/106
Estrutura e caractersticas dos metais.Estrutura dos tomos. Ligaes metlicas. Estrutura cristalina.Microestrutura dos metais. A importncia dos defeitos cristalinos. Os
principais grupos de ligas metlicas (aos, ferros fundidos, ligas de cobre,ligas de alumnio, etc).
Corroso dos metaisPrincpios da corroso eletroqumica. Efeito das caractersticasmicroestruturais dos metais sobre sua corroso. Principais mecanismos e
agentes corrosivos. Preveno da corroso.
PARNTESIS
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
25/106
Parntesis - Como so os materiais
ao
tinta
aglomerantes, resinas
C, H, N, Cl, etc
pigmentos, corantes
C, H, N, .... Fe, Pb, Hg...
Fe, C, Mn, Cr, Ni ...
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
26/106
Como so os materiais
ao
tinta
aglomerantes, resinas
C, H, N, Cl, etc
pigmentos, corantes
C, H, N, .... Fe, Pb, Hg...
Fe (CFC) com C, Mn,etc dissolvido,carbonetos de Fe, Mn,Cr, Ni ...
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
27/106
Como so os materiais
ao
tinta
aglomerantes, resinas
C, H, N, Cl, etc
pigmentos, corantes
C, H, N, .... Fe, Pb, Hg...
brancocristais de Fe (CFC)
pretocristais de Fe3C
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
28/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
29/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
30/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
31/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
32/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
33/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
34/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
35/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
36/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
37/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
38/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
39/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
40/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
41/106
e o processo, afeta a microestrutura?
Como mudaria a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
42/106
plano de
escorregamento
cristal
plano deescorregamento
cristal
discordncia
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
43/106
e o processo, afeta a microestrutura?
Fundio
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
44/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
45/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
46/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
47/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
48/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
49/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
50/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
51/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
52/106
e o processo, afeta a microestrutura?
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
53/106
Estrutura dostomos
TabelaPeridica
Ligaes metlicas
Ligaes covalentes
Ligaes inicas
Materiais
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
54/106
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Ia IIa IIIa IVa Va VIa VIIa 0
1 metais alcalinos: coluna 1 halognios: coluna 17 2
1 H metais alcalino-terrosos: coluna 2 gases nobres: coluna 18 He1s metais de transio: colunas 3 - 12 1s
3 4 5 6 7 8 9 10
2 Li Be IIIb IVb Vb VIb VIIb VIIIb Ib IIb B C N O F Ne
2s 2s 2p 2p 2p 2p 2p 2p11 12 13 14 15 16 17 18
3 Na Mg d1 d2 d3 d4 d5 d6 d7 d8 d9 d10 Al Si P S Cl Ar3s 3s terras-raras: Ce - Lu (quando obedecem ao Diagrama de Pauling) 3p 3p 3p 3p 3p 3p
19 20 actindeos: Th - Lr 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr 4s 4s 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 4p 4p 4p 4p 4p 4p
37 38 f1 f2 f3 f4 f5 f6 f7 f8 f9 f10 f11 f12 f13 f14 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
5 Rb Sr (quando obedecem ao Diagrama de Pauling) Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe5s 5s 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 5p 5p 5p 5p 5p 5p
55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
6 Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn6s 6s 5d 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 6p 6p 6p 6p 6p 6p
87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 p1 p2 p3 p4 p5 p6
7 Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Ku7s 7s 6d 6d 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 6d 6d Exemplos de comportamento metlico
s1 s2 Na (11) 1s2 2s2 2p6 3s1
Diagrama de Fe (26) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d6
1s Pauling Exemplos de Ce (58) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f2
2s 2p no-obedincia ao Diagrama de Pauling Pr (59) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f3
3s 3p 3d Cr (24) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 3d5 Ga (31) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p1
4s 4p 4d 4f Cu (29) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 3d10 .
5s 5p 5d 5f Nb (41) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s1 4d4 Exemplos de comportamento covalente
6s 6p 6d 6f Ag (47) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s1 4d10 . O (8) 1s2 2s2 2p4
7s 7p 7d 7f La (57) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f0 5d1 Cl (17) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5
Relao: Cr, Cu, Nb-Ag, La, Pt, Au, Ac-Bk, Th (h divergncias entre autores diferentes)
A.C.Neiva
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
55/106
De onde vm estas quantidades (2, 6, 10, 14)?
orbital s
Orbitais p
2 eltrons
2 eltrons2 eltrons 2 eltrons
2 eltrons 2 eltrons
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
56/106
Orbitais d
2 eltrons2 eltrons 2 eltrons
2 eltrons
2 eltrons
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
57/106
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Ia IIa IIIa IVa Va VIa VIIa 0
1 metais alcalinos: coluna 1 halognios: coluna 17 2
1 H metais alcalino-terrosos: coluna 2 gases nobres: coluna 18 He1s metais de transio: colunas 3 - 12 1s
3 4 5 6 7 8 9 10
2 Li Be IIIb IVb Vb VIb VIIb VIIIb Ib IIb B C N O F Ne
2s 2s 2p 2p 2p 2p 2p 2p11 12 13 14 15 16 17 18
3 Na Mg d1 d2 d3 d4 d5 d6 d7 d8 d9 d10 Al Si P S Cl Ar3s 3s terras-raras: Ce - Lu (quando obedecem ao Diagrama de Pauling) 3p 3p 3p 3p 3p 3p
19 20 actindeos: Th - Lr 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr 4s 4s 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 4p 4p 4p 4p 4p 4p
37 38 f1 f2 f3 f4 f5 f6 f7 f8 f9 f10 f11 f12 f13 f14 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
5 Rb Sr (quando obedecem ao Diagrama de Pauling) Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe5s 5s 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 5p 5p 5p 5p 5p 5p
55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
6 Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn6s 6s 5d 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 6p 6p 6p 6p 6p 6p
87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 p1 p2 p3 p4 p5 p6
7 Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Ku7s 7s 6d 6d 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 6d 6d Exemplos de comportamento metlico
s1 s2 Na (11) 1s2 2s2 2p6 3s1
Diagrama de Fe (26) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d6
1s Pauling Exemplos de Ce (58) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f2
2s 2p no-obedincia ao Diagrama de Pauling Pr (59) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f3
3s 3p 3d Cr (24) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 3d5 Ga (31) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p1
4s 4p 4d 4f Cu (29) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 3d10 .
5s 5p 5d 5f Nb (41) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s1 4d4 Exemplos de comportamento covalente
6s 6p 6d 6f Ag (47) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s1 4d10 . O (8) 1s2 2s2 2p4
7s 7p 7d 7f La (57) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f0 5d1 Cl (17) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5
Relao: Cr, Cu, Nb-Ag, La, Pt, Au, Ac-Bk, Th (h divergncias entre autores diferentes)
A.C.Neiva
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
58/106
METAIS
Elementos que, no estado atmico, tm um ou
mais eltrons com energia muito alta, porestarem muito mais distantes do ncleo doque a maioria dos demais eltrons.
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
59/106
Fe (26) - 1s2 2s
2 2p
6 3s
2 3p
6 4s
2 3d
6
4s
4s
24 eltrons ata camada 3
A camada 3d est sendopreenchida, mas os 4s somais externos
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
60/106
DUAS OPES MELHORES
ctions de
Fe: 1s22s2etc
eltrons livres,proveniente doorbital 4s
compartilhar estes
eltrons com outrostomos de ferro
ferro metlico
LIGAO METLICA
mandar estes eltronspara elementos quequeiram receb-los
FeO
LIGAO INICA Fe2+O2- O2-
Fe2+ O2- Fe2+
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
61/106
O (8): 1s2 2s22p4 6 eltrons no nvel 2(cabem 8)
POR QU O OXIGNIO QUER RECEBER DOIS ELTRONS?
OUTRA SOLUO PARA O OXIGNIO
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
62/106
OUTRA SOLUO PARA O OXIGNIO
p p
Orbital p deum tomo de
oxignio, comapenas umeltron
(cabem dois)
Orbital p deoutro tomo
de oxignio,com apenasum eltron
(cabem dois)
Orbitalmolecular com
dois eltrons
Molcula de O2
O2 CO2 CO N2H2O diamantesilcio etc
LIGAO COVALENTE
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
63/106
63
Sistemas no universo tendem a buscar asituao de maior estabilidade
Os tomos raramente so encontrados em
forma isolada
tomos isolados constituem-se em entidadescom alta energia
RESUMINDO
quem so os metais?1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18Ia IIa IIIa IVa Va VIa VIIa 0
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
64/106
64
1 metais alcalinos: coluna 1 halognios: coluna 17 2
1 H metais alcalino-terrosos: coluna 2 gases nobres: coluna 18 He1s metais de transio: colunas 3 - 12 1s
3 4 5 6 7 8 9 10
2 Li Be IIIb IVb Vb VIb VIIb VIIIb Ib IIb B C N O F Ne2s 2s 2p 2p 2p 2p 2p 2p
11 12 13 14 15 16 17 18
3 Na Mg d1 d2 d3 d4 d5 d6 d7 d8 d9 d10 Al Si P S Cl Ar3s 3s terras-raras: Ce - Lu (quando obedecem ao Diagrama de Pauling) 3p 3p 3p 3p 3p 3p
19 20 actindeos: Th - Lr 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr 4s 4s 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 3d 4p 4p 4p 4p 4p 4p
37 38 f1 f2 f3 f4 f5 f6 f7 f8 f9 f10 f11 f12 f13 f14 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
5 Rb Sr (quando obedecem ao Diagrama de Pauling) Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe5s 5s 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 4d 5p 5p 5p 5p 5p 5p
55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
6 Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn6s 6s 5d 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 4f 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 5d 6p 6p 6p 6p 6p 6p
87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 p1 p2 p3 p4 p5 p6
7 Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Ku7s 7s 6d 6d 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 5f 6d 6d Exemplos de comportamento metlico
s1 s2 Na (11) 1s2 2s2 2p6 3s1
Na 11 - 1s2 2s
2 2
6 3s
1
Fe (26) - 1s2 2s
2 2p
6 3s
2 3p
6 4s
2 3d
6
Pr 59 - 1s2 2s2 2 6 3s2 3 6 4s2
3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f3
Ga (31) - 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
4s2
3d10
4p1
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
65/106
Entalpia deligao
NA NATUREZA
METAIS
MOLCULAS
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
66/106
66
MOLCULAS
http://www.innovationcanada.ca/25/en/articles/molecules
Molculas em clula(www.cancerquest.org/printfriendly.cfm?printsec=8)
CRISTAIS
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
67/106
67
Algo mais sobre cristais? Veja a apostila (pg. 56 a 67) e aguarde apresentaosobre Cristais.
CRISTAIS
quartzo
liga metlicaesferulito em polmero
diamante (covalente)
CsCl (inico)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
68/106
68
Cristais em material metlico
cristais
Microscpio ptico,liga Pr-Fe-B
(foto A. C. Neiva)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
69/106
famlias constituintes caractersticas de interesse
Aos-carbonoeaos baixa-liga
Fe, C(Mn, Ni, Cr, Mo,
V, Nb, B)
baixo custodutilidade (conformao mecnica)
resistncia mecnicaAos alta-liga(aos inoxidveis, aosresistentes ao calor, aos-ferramenta)
Fe, C(Mn, Ni, Cr, Mo,V, Nb, W, Co,Cu, Si)
resistncia a corrosotrabalho em temperaturas elevadaselevada durezaelevada resistncia mecnica
Ferros fundidos Fe, C(Si, Mn, etc)
baixo custoboa formabilidade (fundio)
dureza, resistncia abrasoamortecimento de vibraes
Ligas ferrosassolidificadas rapidamente(amorfasou de gro fino)
Fe, B(Si, Cr, Ni, Mo,P)
baixa coercividade magnticaalta resistncia mecnicaresistncia corroso
Superligas ferrosas Fe, C, Ni, Cr,Mo, Mn, Nb, Ti,Al
resistncia corrosotrabalho em temperaturas elevadaselevada durezaelevada resistncia mecnica
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
70/106
famlias constituintes caractersticas de interesse
Alumnio e suas ligas Al
(Li, Cu, Mn, Si,Mg, Zn)
condutividade eltrica
baixo pesoresistncia corrosodutilidadeboa aparncia
Cobre e suas ligas Cu(Zn, Sn, Al, Si,Ni, Be)
condutividade eltricacondutividade trmicaresistncia corroso
dutilidaderesistncia mecnicaendurecvel por soluo slidaendurecvel por precipitao (Al, Be)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
71/106
famlias constituintes caractersticas de interesse
Magnsio e suas ligas Mg baixo peso
Titnio e suas ligas Ti baixo peso
resistncia corrosoresistncia razovel a temperaturas altas
Ligas de nquel(v. tambm superligas)
Ni(Cu)
durezaendurecvel por soluo slida
Zn e suas ligas Zn proteo catdica de ligas ferrosasbaixo ponto de fuso (fundio)
Cr e suas ligas Cr dureza e boa aparncia (revestimentos)
Pb e suas ligas Pb dutilidade e baixo ponto de fusoresistncia corrosoproteo contra radiao
Mo, Nb, Re, Ta, W alto ponto de fuso
Au, Ir, Os, Pa, Pt, Rh, Ru,Ag (metais preciosos)
alta resistncia corrosodutilidade
condutividade eltricaboa aparncia
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
72/106
Voltando apostila (final dosparntesisis)
REGIES MAIS INSTVEIS?
contorno de gro
superfcie do metal
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
73/106
cristal (gro) 1
cristal (gro) 2
superfcie do metal
Me Me2++ 2e-
2H++ 2e- H2
umidadecristal (gro)
contorno degro
e-
bolhas de H2
Me2+
Outros motivos:
Deformao plsticaFases diferentesGradiente de composio
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
74/106
74
OUTROS EFEITOS DA
MICROESTRUTURA
E (V)
E lb
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
75/106
fem
i(A/cm2)
Eequilbrio H+
Eequilbrio do metal
icorroso
catdica
andica
Ecorroso
2H++ 2e- H2
Me Me2++ 2e-
2H+
+ 2e-
H2
Zn Zn2++ 2e-
Cu Cu2++ 2e-
Cu Cu2++ 2e-
2H++ 2e- H2
O2+ 4e-+ 4H+ 2H2O
MEIA REAO E0(V) MEIA REAO E
0(V)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
76/106
MEIA REAO E0(V) MEIA REAO E
0(V)
Li+ + e
-= Li
-3,045 HgCl2+ 2e
- = 2Hg + Cl
-0,268
Ca++
+ 2e-= Ca -2,866 Cu
++ + 2e
- = Cu 0.337
Na+ + e
-= Na
-2,714 Fe(CN)
-36 + e
- = Fe(CN)
-46
0.36
La+3
+ 3e-= La -2,52 Cu
+ + e
- = Cu 0,521
Mg++ + 2e-= Mg -2,36 I2(s) + 2e- = 2I- 0,535AlF
-36 + 3e
- = Al + 6F
--2,07 I
-3 + 2e + 3I
- 0,536
Al+3
+ 3e- = Al
-1,66 PtCl
-4 + 2e = Pt + 4Cl
- 0,73
SiF-6 + 4e
- = Si + 6F
- -1,24
Fe
+3 + e
- = Fe
++ 0,77
V++
+ 2e- = V -1,19 Hg2
++ + 2e
- = 2Hg 0,788
Mn++
+ 2e- = Mn
-1,18 Ag
+ + e
- = Ag 0,799
Zn++
+ 2e- = Zn
-0,763 2Hg
++ 2e
- = Hg2
++ 0,920
Cr+3
+3e-
= Cr
-0,744 Br2 + 2e-
= 2Br-
1,087Fe
++ + 2e
- = Fe -0,44 IO
-3+ 6H
+ + 5e
- = 1/2I2 + 3H2O 1,19
Cr+3
+ e- = Cr
++-0,41 O2 + 2H
+ + 4e
- = 2H2O(I) 1,23
PbSO4 + 2e- = Pb + SO
-4-
-0,359 Cr2O7
-+ 14H
++ 6e
-= 2Cr
+3+ 7H2O 1,33
Co++
+ 2e- = Co -0,277 Cl2 + 2e
-= 2Cl 1,36
Ni++
+ 2e- = Ni -0,250 PbO2+ 4H
+ + 2e
- = Pb
+++ 2H2O 1,45
Pb++
+ 2e- = Pb -0,126 Au
+3 + 3e
- = Au 1,50
D+ + e
-+ 1/2D2 -0,0034 MnO4
- + 8H
++ 5e- = Mn
+++ 4H2O 1,51
H+ + 1e- = 1/2H2 0 O3 + 2H+ + 2e- = O2 + H2O 2,07
Cu++
+ e- = Cu
+ 0,153 F2 + 2e
- = 2F
- 2,87
H4XeO6 + 2H++ 2e
-= XeO3 + 3H2O 3,0
*
mais cido mais H+menor pH maior E mais corroso
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
77/106
Eequilbrio= + (2,03 RT/2F) log (aH+)Assim, para T = 298 K, chegamos a:
Eequilbrio= - 0,059 pH
Cu Cu2++ 2e-2H++ 2e- H2 pH baixo
2H
+
+ 2e
-
H2 pH mdio
2H++ 2e- H2 pH alto
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
78/106
i0,c
i0,a
icorroso
log i
Eequilbrio catdico
Ecorroso
E
Eequilbrio andico
reta de inclinao bc
reta de inclinao ba
ESTIMANDO A DENSIDADE DE CORRENTE E O POTENCIALDE CORROSO A PARTIR DAS CONSTANTES DE TAFEL
reao i0(A/cm2) b (V/dcada) Eequilbrio(V) Resultado
Exemplo 1 catdica 10-7 -0,2 0,51 icorr= 4 10-6A/cm2
andica 10-6 0,05 0,16 Ecorr= 0,19 V
Exemplo 2catdica 10-7 -0,1 0,51 icorr= 5 10
-5 A/cm2
andica 10-6 0,05 0,16 Ecorr= 0,24 V
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
79/106
CORROSO GALVNICA
cobre ferro
cobre ferro
gua
cobre ferro
gua
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
80/106
E
Icorr Fe Icorr Nilog I (A)
Ecorr Fe
Ecorr Ni
E
log I (A)Icorr Ni Icorr Fe
Ecorrpar
Ecorr par
E
log I (A)
soma das corrente catdicas
soma das corrente andicas
O potencial de corrosoficar mais prximo daqueleque tiver maior rea exposta
A corroso do Fe aumenta e ado Ni diminui.
O potencial de corroso ficar mais prximo daquele que tiver maior rea exposta
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
81/106
E importante que a rea exposta do metal menos nobre seja muito maior que a domais nobre.
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
82/106
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
83/106
ALGUNS EXERCCIOS SOBRE
Primeira Lei, trabalho, calor Eletroqumica e corroso
l i 1
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
84/106
exemplo numrico 1
Calcule o trabalho realizado por uma substncia ao seexpandir de 14 para 18 litros, contra p = 1 atm (1,013 105Pa)
w = pextV = 1,013 105
(18 -14) 10-3
= 405 J
Calcule a variao da energia interna desta substncia, se nohouver fluxo de calor
U = wrecebido= - wrealizado= - 405 J
Pa N / m2 m3 N m J
ou seja, a energia interna diminuiu porque a substncia realizou trabalho
(ela estava, por exemplo, com presso maior que 1 atm)
84
l i 2
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
85/106
exemplo numrico 2
O calor utilizado para evaporar uma certa quantidade de guaem uma panela de presso foi 350 kJ. Qual o aumento de suaenergia interna?
panela de presso volume constante no h trabalho
portanto, U = q = 350 kJ
ou seja, a energia interna aumentou porque a substncia recebeu calor
85
l i 3
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
86/106
exemplo numrico 3
Em um calormetro cuja capacidade trmica 600 J/grau,observou-se um aumento de temperatura de 4 graus com acombusto de um mol de um dado combustvel. Qual foi avariao da energia interna da mistura reacional?
Usistema= qsistema = -qvizinhanas = - CcalT
Usistema= - CcalT = 600 4 = - 2400 J
Ou seja, a energia interna da mistura reacional diminuiu devido reao qumica.
(A energia cintica interna cresceu um pouquinho, mas a energiapotencial interna diminuiu muito.)
86
d t lh b t 3
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
87/106
detalhe sobre a questo 3
Ocorreu trabalho qumico?
Ocorreram mudanas nas ligaes qumicas, mas, no modo comofoi definido o sistema, no houve trabalho qumico, poisnenhuma espcie atravessou a fronteira.
Comentrio um pouco informal - Se quisssemos considerar trabalhoqumico, deveramos considerar os reagentes como um sistema e osprodutos como outro. No incio, um dos sistemas (o dos produtos) estariavazio, e seria preenchido com molculas ao longo da reao. Ao mesmotempo, o outro sistema iria se esvaziando. Seriam sistemas abertos, e suas
fronteiras seriam difceis de imaginar fisicamente.
87
t d t lh b i 3
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
88/106
outro detalhe sobre o exerccio 3
E se considerarmos o calormetro inteiro como o nossosistema, qual teria sido a variao de sua energia interna?
Usistema= q + w
q = 0 w = 0 Usistema= 0
ou seja, a energia interna de um sistema isolado constante
88
(apostila: pg. 8)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
89/106
exerccio
Mostre que X + p Y a variao de uma propriedade deestado X + pY, desde que p seja constante e X e Y sejampropriedades de estado
Resoluo:
Seja Z = X + pY. Assim,
Z = (X + p Y) final - (X + p Y) inicial == (Xfinal+ p Yfinal) - (Xinicial+ p Yinicial) =
= Xfinal- Xinicial + p (Yfinal- Yinicial) =
= X + p Y
89
l i 4
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
90/106
exemplo numrico 4
Qual o fluxo de calor necessrio para evaporar um mol de gua a 25o
C sobpresso constante?
As entalpias das substncias so tabeladas. A 25oC:
HH2O lquida= -68,32 kcal/mol - 285,83 kJ/mol
HH2O vapor = -57,80 kcal/mol - 241,82 kJ/mol
Hvaporizao= HfinalHinicial= -241,82(-285,83) = 44,01 kJ/mol
Mas, para p constante e ausncia de outros trabalhos:q = H
Assim, para 1 mol q = 44,01 kJ
90
l i 5
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
91/106
exemplo numrico 5
Qual a variao de entalpia da gua lquida de 24o
C a 26o
C sob pressoconstante?
Temos que H = qp constante
O calor envolvido no aquecimento de uma substncia sob presso constante
dado por seu calor especfico a presso constante, Cp,, que tabelado.
A 25oC:
Cp H2O lquida= 75,291 J mol-1 grau-1
Assim, q = Cp T = 75,291 2 = 150,6 J / mol
Assim H = 150,6 J / mol
91
Obs.: teria sido mais correto fazermos integral de Cp dT de 24 a 26oC
(apostila: pg. 11)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
92/106
92
2. PREVISO: PRESSO CONSTANTE
q = H USO DE TABELAS DE H
(apostila: pg. 5)
QUAL O PODER CALORFICO DO CO?
H (kJ mol-1
) CO O2 CO2T (K) N2 O2 CO CO2 T (K) -1 -0.5 1 soma
0 -8.67 -8.68 -119.17 -402.86 0 119.17 4.34 -402.86 -279.35
100 -5.77 -5.78 -116.27 -399.96 100 116.27 2.89 -399.96 -280.80
200 -2.86 -2.87 -113.36 -396.91 200 113.36 1.43 -396.91 -282.12
298.15 0.00 0.00 -110.50 -393.50 298.15 110.50 0.00 -393.50 -283.00
300 0.05 0.05 -110.45 -393.43 300 110.45 -0.03 -393.43 -283.01
400 2.97 3.03 -107.52 -389.50 400 107.52 -1.51 -389.50 -283.49
500 5.91 6.08 -104.57 -385.20 500 104.57 -3.04 -385.20 -283.67
CALCULO PARA 1 CO + 0,5 O2 1 CO2A 298K
PCp= 283 kJ / mol _____ kJ / kg
(apostila: pg. 12)
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
93/106
93
OUTRO EXEMPLO: ESTIMATIVA DA TEMPERATURA
ADIABTICA DE CHAMA PARA COMBUSTOCOMPLETA
SEJA A REAO1 CO + 0,5 O2 + 1,9 N2 1 CO2+ 1,9 N2
Ser que faz diferena considerarmos onitrognio? Afinal, ele entra e sai sem participarda reao... (v. pg. 23 e 24 da apostila)
H (kJ mol-1) CO O2 N2 CO2 N2T (K) N2 O2 CO CO2 T (K) 1 0.5 1.9 reagentes 1 1.9 produtos T (K)
apostila: pg. 5 CLCULOS PARA 1 CO + 0,5 O2 + 1,9 N2 1 CO2+ 1,9 N2
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
94/106
0 -8.67 -8.68 -119.17 -402.86 0 -119.17 -4.34 -16.47 -139.99 -402.86 -16.47 -419.34 0
100 -5.77 -5.78 -116.27 -399.96 100 -116.27 -2.89 -10.96 -130.12 -399.96 -10.96 -410.92 100
200 -2.86 -2.87 -113.36 -396.91 200 -113.36 -1.43 -5.43 -120.22 -396.91 -5.43 -402.34 200
298.15 0.00 0.00 -110.50 -393.50 298.15 -110.50 0.00 0.00 -110.50 -393.50 0.00 -393.50 298.15
300 0.05 0.05 -110.45 -393.43 300 -110.45 0.03 0.10 -110.32 -393.43 0.10 -393.33 300400 2.97 3.03 -107.52 -389.50 400 -107.52 1.51 5.64 -100.37 -389.50 5.64 -383.85 400
500 5.91 6.08 -104.57 -385.20 500 -104.57 3.04 11.23 -90.30 -385.20 11.23 -373.96 500
600 8.89 9.24 -101.56 -380.59 600 -101.56 4.62 16.90 -80.04 -380.59 16.90 -363.69 600
700 11.94 12.50 -98.48 -375.75 700 -98.48 6.25 22.68 -69.55 -375.75 22.68 -353.07 700
800 15.05 15.84 -95.32 -370.69 800 -95.32 7.92 28.59 -58.82 -370.69 28.59 -342.11 800
900 18.22 19.24 -92.10 -365.47 900 -92.10 9.62 34.62 -47.85 -365.47 34.62 -330.85 900
1000 21.46 22.70 -88.81 -360.10 1000 -88.81 11.35 40.78 -36.68 -360.10 40.78 -319.32 1000
1100 24.76 26.21 -85.47 -354.62 1100 -85.47 13.11 47.04 -25.32 -354.62 47.04 -307.57 1100
1200 28.11 29.76 -82.07 -349.03 1200 -82.07 14.88 53.41 -13.78 -349.03 53.41 -295.62 1200
1300 31.50 33.34 -78.63 -343.35 1300 -78.63 16.67 59.86 -2.10 -343.35 59.86 -283.50 1300
1400 34.94 36.96 -75.16 -337.60 1400 -75.16 18.48 66.38 9.70 -337.60 66.38 -271.23 1400
1500 38.41 40.60 -71.65 -331.80 1500 -71.65 20.30 72.97 21.62 -331.80 72.97 -258.83 1500
1600 41.90 44.27 -68.12 -325.93 1600 -68.12 22.13 79.62 33.64 -325.93 79.62 -246.31 1600
1700 45.43 47.96 -64.56 -320.02 1700 -64.56 23.98 86.32 45.74 -320.02 86.32 -233.70 1700
1800 48.98 51.67 -60.97 -314.07 1800 -60.97 25.84 93.06 57.92 -314.07 93.06 -221.01 1800
1900 52.55 55.41 -57.37 -308.08 1900 -57.37 27.71 99.84 70.17 -308.08 99.84 -208.24 1900
2000 56.14 59.18 -53.76 -302.06 2000 -53.76 29.59 106.66 82.49 -302.06 106.66 -195.40 20002100 59.74 62.96 -50.12 -296.01 2100 -50.12 31.48 113.51 94.87 -296.01 113.51 -182.50 2100
2200 63.36 66.77 -46.48 -289.94 2200 -46.48 33.38 120.39 107.29 -289.94 120.39 -169.55 2200
2300 67.00 70.60 -42.82 -283.84 2300 -42.82 35.30 127.29 119.77 -283.84 127.29 -156.55 2300
2400 70.64 74.45 -39.15 -277.72 2400 -39.15 37.23 134.22 132.29 -277.72 134.22 -143.51 2400
2500 74.30 78.33 -35.47 -271.58 2500 -35.47 39.16 141.16 144.85 -271.58 141.16 -130.42 2500
2600 77.96 82.22 -31.79 -265.43 2600 -31.79 41.11 148.13 157.46 -265.43 148.13 -117.30 2600
2700 81.64 86.14 -28.09 -259.25 2700 -28.09 43.07 155.11 170.10 -259.25 155.11 -104.14 2700
2800 85.32 90.08 -24.38 -253.07 2800 -24.38 45.04 162.11 182.77 -253.07 162.11 -90.95 2800
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
95/106
CO O2 N2 CO2 N2T (K) 1 0.5 1.9 reagentes 1 1.9 produtos T (K)
0 -119.17 -4.34 -16.47 -139.99 -402.86 -16.47 -419.34 0
100 -116.27 -2.89 -10.96 -130.12 -399.96 -10.96 -410.92 100
200 -113.36 -1.43 -5.43 -120.22 -396.91 -5.43 -402.34 200
298.15 -110.50 0.00 0.00 -110.50 -393.50 0.00 -393.50 298.15
300 -110.45 0.03 0.10 -110.32 -393.43 0.10 -393.33 300
400 -107.52 1.51 5.64 -100.37 -389.50 5.64 -383.85 400500 -104.57 3.04 11.23 -90.30 -385.20 11.23 -373.96 500
132.29 -277.72 134.22 -143.51 2400
144.85 -271.58 141.16 -130.42 2500
157.46 -265.43 148.13 -117.30 2600
170.10 -259.25 155.11 -104.14 2700182.77 -253.07 162.11 -90.95 2800
TAC = algum valor entre 2600 e 2700 K
(apostila: pg. 13)
aproximadamente
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
96/106
96
aproximadamentelinear (trecho curto)
-110,5=0,1312 x458,37x = 2651 K
TAC = 2651 K
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
97/106
EXERCCIO
a) Se utilizssemos oxignio puro na combustoanterior, faa estimativa bem grosseira (suponhacrescimento linear da entalpia) da TAC.
b) Idem, para ar diludo em nirognio (digamos 1 CO+ 0,5 O2 + 3,8 N2 1 CO2+ 3,8 N2 )
c) Digamos que usamos ar enriquecido comoxignio, e no sabemos qual o grau deenriquecimento. Estime este valor, sabendo que aTAC deu 2800K.
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
98/106
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
99/106
ELETROQUMICA1)Qual a importncia prtica da eletroqumica? 2)Como voc define um
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
100/106
eletrodo?3)Como possvel fazer a medida do potencial de um eletrodo?4)Podemos afirmar que o potencial desenvolvido em um eletrodo ser sempre o
potencial de equilbrio em qualquer situao? Por qu?
5)O potencial de um eletrodo uma grandeza absoluta ou relativa? Justifique.6)O que representa a densidade de corrente de troca? Explique a influncia destagrandeza no processo de polarizao dos eletrodos.7) Um determinado eletrodo apresentar sempre o mesmo potencial,
independentemente de o mesmo estar imerso em HNO3, HCl ou de H2SO4?Fundamente sua resposta. (Dica: lembrar que a formao da dupla camada eltricadepende da interao entre as espcies presentes na soluo.)8)Suponha a seguinte situao: um metal (M) imerso em uma soluo eletrolticacontendo seus prprios ons, onde a energia livre dos ons metlicos no reticulado
cristalino do metal (GM) menor que a energia livre dos ons metlicos na soluoeletroltica (GMz+). Explique, de maneira sucinta, como ocorrer a formao da
dupla camada eltrica na interface entre este metal e a soluo. O que aconteceriacom o potencial do eletrodo se aumentssemos a energia livre dos ons emsoluo (GMe
z+)?
12) Uma pilha foi construda atravs da associao de dois eletrodos: eletrodo
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
101/106
12)Uma pilha foi construda atravs da associao de dois eletrodos:eletrodoE1, constitudo por um fio de platina imerso em soluo de H+com pH igual a3, em cujo interior borbulhado hidrognio (H2) a uma presso P1, e eletrodo
E2, constitudo tambm por um fio de platina imerso em soluo com pH=3,em cujo interior borbulhado hidrognio (H2) a uma presso P2>P1.Considere que ambas as solues so desaeradas. Pergunta-se: a) Mesmoconsiderando que os eletrodos so iguais, haver formao de pilha com oconjunto descrito acima? Explique. b) Considerando que ocorra a formao deuma pilha, qual a equao que permite calcular a fem? c) Qual dos eletrodosser o catodo do sistema? d) Se aumentarmos a presso do eletrodo imersona soluo com maior presso de hidrognio, o que acontecer com a femdesta pilha?13)Uma pilha foi formada por dois eletrodos de zinco imersos em soluo desulfato de zinco, ZnSO4. O eletrodo E1 foi imerso em soluo de ZnSO40,2M e
o eletrodo E2 em soluo de ZnSO4 1,5M. Pede-se: a) Qual desses eletrodosformar o anodo da pilha? Justifique sua resposta. b) Determine a f.e.m. dapilha. Dados: EoZn
+2/Zn=0,763V.
14)Uma pilha foi construda por um eletrodo de ferro e um eletrodo de zinco, imersosem soluo aerada contendo 102 M de Fe+2 e pH igual a 6,0. Para essas condies
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
102/106
pede-se: a) Qual o tipo de pilha formado por este sistema? Explique. b) O eletrodo quefunciona como catodo continuar sendo corrodo depois de fechado o circuito dapilha? c) Suponha que os mesmos metais, isto , ferro e zinco, sejam imersos em
soluo de seus prprios ons, e que a fem da pilha formada seja de 0,4V; supondo quea atividade dos ons Fe2+tenha sido mantida em 102M, determine a atividade dos onsZn2+. d) Suponha que a pilha formada no item c entre em funcionamento. Sabendoque este procedimento provoca a polarizao dos eletrodos, represente graficamenteo que ocorre com a ddp da pilha. Dados: R = 8,3147J/mol.K; T=25oC; F=96500C;
EoFe2+/Fe=0,44V; EoZn2+/Zn=0,763V.
15)Suponha que uma clula eletroltica seja formada por dois eletrodos de cobre puroimersos em soluo desaerada contendo ons de Fe++(0,25M). O pH da soluo iguala 7. a) Se realizarmos uma eletrlise, quais as possveis reaes que iriam ocorrer no
anodo e no catodo? b) Qual deve ser a fora contraeletromotriz mnima a ser aplicadapara que a eletrlise, com deposio de Fe, tenha incio? Dados: pH =log (aH+), pOH=log (aOH); pH + pOH = 14 ; T = 25
oC ; EoH+/H2= 0,0V ; EoFe++/Fe =0,44V ; EoO2/OH
= 0,401V ; EoCu++/Cu = 0,34V. Considere T = 25oC e a presso de oxignio como sendoigual a 0,2 atm.
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
103/106
1) Defina corroso, densidade de corrente de corroso, potencial de corroso.
2)Como possvel se avaliar a velocidade de corroso de um certo metal?
3) Explique, com base na microestrutura dos metais, como ocorre a corroso dosmetais.
4) O que potencial misto? Explique porque, em sistemas reais, o potencial
desenvolvido na interface do metal com a soluo no o potencial de equilbrio.
5)Para os metais e meios agressivos abaixo relacionados, responder, justificando, emqual ou quais deles ocorrer a corroso do componente metlico quando imersonesses meios. a) Ao imerso em soluo de HCl de pH = 4,0, desaerado, com [Fe+2] =
2,0M; b) cobre imerso em meio de HCl, pH = 4,0, desaerado.c) cobre imerso em meiode HCl, pH = 4,0, desaerado, contendo [Fe+3] = 1,0.102M. Dados: E0Fe+2
/Fe = 0,44V;E0Cu
+2/Cu= 0,337V; E
0Fe
+3/Fe
+2= 0,771V; [Cu+2] = 106M.
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
104/106
6) Num estudo de avaliao da agressividade de um certo meio para ao carbono,encontraram-se os seguintes valores: Densidade de corrente de corroso= 5.10-6A/cm2; potencial de corroso de -460mVxECS. Pergunta-se: se o desgaste mximopermitido para o ao no meio em questo de 5mpy, possvel aprovar o emprego doao para o meio testado acima. Dados:F= 96500C; MAFe= 55,85g/mol; Fe= 7,84g/cm3
7) A corroso galvnica um tipo de corroso em que o acoplamento de metais
diferentes traz problemas de desgaste severo no metal menos nobre do par. Explicar,atravs de curvas de polarizao, o porqu desse ataque acentuado no menos nobre.Caso a formao do par galvnico seja inevitvel, o que voc sugere que seja feito paraamenizar o problema (fazer pelo menos trs sugestes).
1) Consultar a tabela de potenciais de eletrodo padro ou potencial redox e selecionar um
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
105/106
) p p p
agente oxidante capaz de transformar:
Cl- a Cl2; e Pb a Pb+2
Da mesma forma, selecionar um agente redutor que possa converter:
Fe+2 a Fe e Ag+a Ag.
2) Se num solo hmuitos ons NO2-e grande quantidade de matria orgnica e H2S, com base
nos dados abaixo, possvel prever a destruio de matria orgnica ou a transformao deH2S a SO4
-2?
3) Achar o Eh para a reao redox abaixo, fora das condies padro: soluo SnCl2deconcentrao 0,10 M. Metais e substncias puras apresentam atividades unitrias.a) Sn(s) + 2AgCl(s)2 Ag(s) + Sn+2 + 2Cl- E0= 0,359V a 250C
7/24/2019 aula3-pqi3130-2015
106/106