AUDITUESIT E KLSH-së SHTYPIN E PËRDITSHËM · Enkelejda TOLE 46KLSH, AMF dhe tregu i sigurimeve. Elfrida AGOLLI Alfred ZYLFI Çerdhet dhe kopshtet përveç edukimit duhet të garantojnë

Tiranë, 2016

AUDITUESIT E KLSH-së NË

SHTYPIN E PËRDITSHËMKLSH NË MEDIA MEDIAT PËR KLSH

Janar - Qershor 2016

Seria: botime KLSH 07/2016/58

Vëllimi VI

ISBN: 978-9928-159-47-2

-të

Vëllimi VIJanar - Qershor

2016

Agron OpariAlbana AgolliAlbert ThomaAlfonc GabiliAlfred ZylfiAlma Shehu

afilajAlush ZaçeAndrea KristoArtan MirashiArtan TopjanaArtur HasanbelliuAulona JonuziBajram LamajBexhet ZeqiriBrunilda ZeneliBujar LeskajElfrida AgolliEnkelejda ToleEva LekaFadil DekoviGjovalin PreçiIrena IslamiKoço SokoliKozma KondakçiuKristaq GjurgjajManjola NaçoMarjola LlanajMimoza BediniMimoza LlojiMiranda HaxhiaMuhamed KavajaNdriçim KullaNiko NakoNikoleta PiranjaniPullumb BeqirajPjetër BeleshiQemal MetaRedi AhmetllariRedina KarapiciRinald MuçaSali AgajSelfo ZeneliSelime BreguSheVullnet KarafilajXhaferr XhoxhajYllka PulashiYmer StafaYrjada Jahja

AUDITUESIT E KLSH-së

NË

SHTYPIN E PËRDITSHËM

VËLLIMI VI-të

KLSH NË MEDIA MEDIAT PËR KLSH

JANAR – QERSHOR 2016

Tiranë, 2016

Titulli:

Audituesit e KLSH-së në Shtypin e Përditshëm

Vëllimi VI-të

Janar- Qershor 2016

Përgatiti botimin:

Amantja PATOZI

Realizoi në kompjuter:

Armanda BEGAJ

Seria e botimeve KLSH

07/2016/58

©Copyright KLSH

ISBN: 978-9928-159-47-2

Shtypur në Shtypshkronjën “ILAR”

Tiranë, 2016

Përmbajtja

Kontrolli i Lartë i Shtetit 3

PËRMBAJTJA

Faqe

Hyrje 9

Bujar LESKAJ Për shpenzime buxhetore më koherente dhe eficiente.

13

Pjetër BELESHI

Fadil DEKOVI Interesi i KLSH-së, mirëqeverisja e vendit. 19

Gjovalin PREÇI KLSH auditon Inspektoratin Shtetëror për garantimin e cilësisë së tregtimit të karburanteve.

21

Albana AGOLLI

Brunilda ZENELI Transferimi i çmimit, qasja e KLSH ndaj praktikave më të mira audituese.

26

Selime BREGU Roli i Institucioneve Supreme të Auditimit për zbulimin e korrupsionit dhe mashtrimit.

30

Altin TAFILAJ Trajnimet në fushën energjetike, në funksion të auditimeve të performancës.

33

Bujar LESKAJ Për një menaxhim më të efektshëm të risqeve fiskale.

37

Pullumb BEQIRAJ E drejta ndërkombëtare në legjislacionin shqiptar për Urbanistikën.

40

Enkelejda TOLE KLSH, AMF dhe tregu i sigurimeve. 46

Elfrida AGOLLI

Alfred ZYLFI Çerdhet dhe kopshtet përveç edukimit duhet të garantojnë sigurinë dhe mbrojtjen e fëmijëve.

50

Kozma KONDAKÇIU Vizualizimi i informacionit dhe përdorimi nga KLSH në auditim.

55

Titulli:

Audituesit e KLSH-së në Shtypin e Përditshëm

Vëllimi VI-të

Janar- Qershor 2016

Përgatiti botimin:

Amantja PATOZI

Realizoi në kompjuter:

Armanda BEGAJ

Seria e botimeve KLSH

07/2016/58

©Copyright KLSH

ISBN: 978-9928-159-47-2

Shtypur në Shtypshkronjën “ILAR”

Tiranë, 2016

Përmbajtja

PËRMBAJTJA

Faqe

Hyrje 9

Bujar LESKAJ Për shpenzime buxhetore më koherente dhe eficiente.

13

Pjetër BELESHI

Fadil DEKOVI Interesi i KLSH-së, mirëqeverisja e vendit. 19

Gjovalin PREÇI KLSH auditon Inspektoratin Shtetëror për garantimin e cilësisë së tregtimit të karburanteve.

21

Albana AGOLLI

Brunilda ZENELI Transferimi i çmimit, qasja e KLSH ndaj praktikave më të mira audituese.

26

Selime BREGU Roli i Institucioneve Supreme të Auditimit për zbulimin e korrupsionit dhe mashtrimit.

30

Altin TAFILAJ Trajnimet në fushën energjetike, në funksion të auditimeve të performancës.

33

Bujar LESKAJ Për një menaxhim më të efektshëm të risqeve fiskale.

37

Pullumb BEQIRAJ E drejta ndërkombëtare në legjislacionin shqiptar për Urbanistikën.

40

Enkelejda TOLE KLSH, AMF dhe tregu i sigurimeve. 46

Elfrida AGOLLI

Alfred ZYLFI Çerdhet dhe kopshtet përveç edukimit duhet të garantojnë sigurinë dhe mbrojtjen e fëmijëve.

50

Kozma KONDAKÇIU Vizualizimi i informacionit dhe përdorimi nga KLSH në auditim.

55

AUDITUESIT E KLSH-së NË SHTYPIN E PËRDITSHËM Vëllimi VI

4 Botime 2016

Bexhet ZEQIRI

Sali AGAJ Shteti modern dhe origjina e Institucioneve Supreme të Auditimit.

59

Kristaq GJURGJAJ

Shefki JAUPI Konstatimet e KLSH-së mbi kontabilitetin në njësitë vendore.

63

Selime BREGU

Mimoza LLOJI Efektiviteti i përdorimit të fondeve publike në njësitë e publike.

67

Bajram LAMAJ Taksat Vendore dhe sfidat menaxheriale në zbatimin e reformës administrative.

74

Yrjada JAHJA Kontrolli i Lartë i Shtetit dhe Gjykata Europiane e Audituesve.

81

Irena ISLAMI Bashkëpunimi i suksesshëm i KLSH-së me institucionet simotra europiane.

84

Alfonc GABILI Bashkëpunimi i KLSH dhe Gjykatës Turke të Llogarive. 88

Niko NAKO Reforma e re territoriale mundësi për rritje të ardhurash nga taksat dhe tarifat vendore.

91

Ymer STAFA Vetëm regjistrimi i rekomandimeve të KLSH-së nuk mjafton.

99

Rinald MUÇA Dëshpërimi i normës bazë të interesit. 102

Albert THOMA Pronat e njësive të qeverisjes vendore në mes të katër rrugëve.

105

Alush ZAÇE KLSH kërkon t’i jepet fund pandëshkueshmërisë. 108

Aulona JONUZI Objektet e Trashëgimisë Kulturore, nga pikëpamja e Raportit Financiar.

111

Pjetër BELESHI

Fadil DEKOVI

Përzgjedhja e procedurës së duhur të prokurimit, masë parandaluese e korrupsionit me fondet publike.

117

Alma SHEHU KLSH, kontributore dhe rol aktiv në rrjetin ballkanik të Institucioneve Supreme të Auditimit.

122

Përmbajtja

Marjola LLANAJ Roli i Institucioneve Supreme të Auditimit në Përmirësimin e Qeverisjes Fiskale dhe Frenimin e Korrupsionit.

125

Manjola NAÇO KLSH dhe rekomandimet për këshillin fiskal. 131

Yllka PULASHI

Mimoza BEDINI Kontrolli i parasë publike prodhon më shumë liri. 136

Koço SOKOLI

Pëllumb BEQIRAJ Zonat e mbrojtura dhe biodiversiteti. 139

Miranda HAXHIA Njohja me legjislacionin në fushën e prokurimeve publike, hap integrimi në BE.

143

Artur HASANBELLIU Dhuna në familje, të ndërhyjmë sot që të mos kemi jetimë nesër.

146

Gjovalin PREÇI Performanca e institucioneve publike në fokusin e auditimeve të KLSH-së.

151

Artan TOPJANA Ndikimi i procesit të shpronësimit publik në investimet me financime të huaja.

155

Artan MIRASHI Taksa kombëtare e rentës minerare. 158

Selfo ZENELI

Qemal META KLSH dhe transparenca e hipotekave. 162

Nikoleta PIRANJANI Kontrolli i Lartë i Shtetit dhe auditimi në institucionet e mjedisit.

168

Xhaferr XHOXHAJ KLSH dhe reforma fiskale në pushtetin vendor. 172

Vullnet KARAFILAJ Koncensioni i Aeroportit të Rinasit dhe qiramarrja e ambienteve doganore.

175

Altin TAFILAJ Kualitetet audituese, një garanci për cilësinë e veprimtarisë së KLSH.

178

Muhamed KAVAJA

Andrea KRISTO KLSH dhe auditimi i integritetit të institucioneve. 181

4 Botime 2016

Bexhet ZEQIRI

Sali AGAJ Shteti modern dhe origjina e Institucioneve Supreme të Auditimit.

59

Kristaq GJURGJAJ

Shefki JAUPI Konstatimet e KLSH-së mbi kontabilitetin në njësitë vendore.

63

Selime BREGU

Mimoza LLOJI Efektiviteti i përdorimit të fondeve publike në njësitë e publike.

67

Bajram LAMAJ Taksat Vendore dhe sfidat menaxheriale në zbatimin e reformës administrative.

74

Yrjada JAHJA Kontrolli i Lartë i Shtetit dhe Gjykata Europiane e Audituesve.

81

Irena ISLAMI Bashkëpunimi i suksesshëm i KLSH-së me institucionet simotra europiane.

84

Alfonc GABILI Bashkëpunimi i KLSH dhe Gjykatës Turke të Llogarive. 88

Niko NAKO Reforma e re territoriale mundësi për rritje të ardhurash nga taksat dhe tarifat vendore.

91

Ymer STAFA Vetëm regjistrimi i rekomandimeve të KLSH-së nuk mjafton.

99

Rinald MUÇA Dëshpërimi i normës bazë të interesit. 102

Albert THOMA Pronat e njësive të qeverisjes vendore në mes të katër rrugëve.

105

Alush ZAÇE KLSH kërkon t’i jepet fund pandëshkueshmërisë. 108

Aulona JONUZI Objektet e Trashëgimisë Kulturore, nga pikëpamja e Raportit Financiar.

111

Pjetër BELESHI

Fadil DEKOVI

Përzgjedhja e procedurës së duhur të prokurimit, masë parandaluese e korrupsionit me fondet publike.

117

Alma SHEHU KLSH, kontributore dhe rol aktiv në rrjetin ballkanik të Institucioneve Supreme të Auditimit.

122

Përmbajtja

Marjola LLANAJ Roli i Institucioneve Supreme të Auditimit në Përmirësimin e Qeverisjes Fiskale dhe Frenimin e Korrupsionit.

125

Manjola NAÇO KLSH dhe rekomandimet për këshillin fiskal. 131

Yllka PULASHI

Mimoza BEDINI Kontrolli i parasë publike prodhon më shumë liri. 136

Koço SOKOLI

Pëllumb BEQIRAJ Zonat e mbrojtura dhe biodiversiteti. 139

Miranda HAXHIA Njohja me legjislacionin në fushën e prokurimeve publike, hap integrimi në BE.

143

Artur HASANBELLIU Dhuna në familje, të ndërhyjmë sot që të mos kemi jetimë nesër.

146

Gjovalin PREÇI Performanca e institucioneve publike në fokusin e auditimeve të KLSH-së.

151

Artan TOPJANA Ndikimi i procesit të shpronësimit publik në investimet me financime të huaja.

155

Artan MIRASHI Taksa kombëtare e rentës minerare. 158

Selfo ZENELI

Qemal META KLSH dhe transparenca e hipotekave. 162

Nikoleta PIRANJANI Kontrolli i Lartë i Shtetit dhe auditimi në institucionet e mjedisit.

168

Xhaferr XHOXHAJ KLSH dhe reforma fiskale në pushtetin vendor. 172

Vullnet KARAFILAJ Koncensioni i Aeroportit të Rinasit dhe qiramarrja e ambienteve doganore.

175

Altin TAFILAJ Kualitetet audituese, një garanci për cilësinë e veprimtarisë së KLSH.

178

Muhamed KAVAJA

Andrea KRISTO KLSH dhe auditimi i integritetit të institucioneve. 181

6 Botime 2016

Bujar LESKAJ Mazurkat historike të Polonisë. 186

Ndriçim KULLA Standardi institucional i transparencës online të KLSH-së.

191

Agron OPARI Teknikat e reja të auditimit në financat publike. 194

Bujar LESKAJ Për një lexim të vëmendshëm të raporteve të ndërkombëtareve për ekonominë.

197

Bujar LESKAJ Forcimi i kapaciteteve të auditimit suprem. 204

Muhamed KAVAJA Kontributi i KLSH në katër vjet mirëqeverisje. 209

Redina KARAPICI Zhvillimet në menaxhimin financiar, Raporti i tendencës së Bashkimit Europian për vitin 2016.

212

Aulona JONUZI KLSH dhe Bordi Ndërkombëtar i Audituesve për NATO.

218

Pëllumb BEQIRAJ Shkarkimet në administratë dhe përgjegjësia juridike. 222

Albana AGOLLI KLSH dhe sfida e shoqërive publike. 227

Rinald MUÇA

Alfred ZYLFI Rrugëtimi katërvjeçar i auditimit të performancës në KLSH.

230

Brunilda ZENELI Auditi i Brendshëm dhe Inspektimi Financiar. Roli i auditimit të brendshëm në sektorin publik dhe KLSH.

235

Bujar LESKAJ Samiti Antikorrupsion i Londrës dhe Shqipëria. 239

Bujar LESKAJ Të analizojmë riskun me profesionalizëm dhe integritet.

246

Redi AMETLLARI Zhvilloi punimet Konferenca e IV-t Shkencore Vjetore

e KLSH-së “Analiza e Riskut”. 252

Sali AGAJ Ish të Përndjekurit Politik ende shtresë e margjinalizuar në shoqërinë shqiptare.

260

Eva LEKA Auditimi i performancës, si mbështetje në mirë menaxhimin e institucioneve publike.

264

Përmbajtja

Bujar LESKAJ Gjetjet e KLSH-së për vitin 2015 analizuar mbi bazën e Kornizës së Matjes së Performancës së Institucioneve Supreme të Auditimit.

268

Aulona JONUZI Pse analiza ekonomike e projekteve shton vlerë në sektorin publik?

282

- Lista e shkrimeve të stafit të KLSH-së, të botuara në shtypin e shkruar, janar - qershor 2016.

287

- Media e shkruar dhe vizive për KLSH-në, janar - qershor 2016. 293

- Faksimile të pasqyrimit të aktivitetit të KLSH-së dhe shkrimeve të stafit, janar - qershor 2016.

329

6 Botime 2016

Bujar LESKAJ Mazurkat historike të Polonisë. 186

Ndriçim KULLA Standardi institucional i transparencës online të KLSH-së.

191

Agron OPARI Teknikat e reja të auditimit në financat publike. 194

Bujar LESKAJ Për një lexim të vëmendshëm të raporteve të ndërkombëtareve për ekonominë.

197

Bujar LESKAJ Forcimi i kapaciteteve të auditimit suprem. 204

Muhamed KAVAJA Kontributi i KLSH në katër vjet mirëqeverisje. 209

Redina KARAPICI Zhvillimet në menaxhimin financiar, Raporti i tendencës së Bashkimit Europian për vitin 2016.

212

Aulona JONUZI KLSH dhe Bordi Ndërkombëtar i Audituesve për NATO.

218

Pëllumb BEQIRAJ Shkarkimet në administratë dhe përgjegjësia juridike. 222

Albana AGOLLI KLSH dhe sfida e shoqërive publike. 227

Rinald MUÇA

Alfred ZYLFI Rrugëtimi katërvjeçar i auditimit të performancës në KLSH.

230

Brunilda ZENELI Auditi i Brendshëm dhe Inspektimi Financiar. Roli i auditimit të brendshëm në sektorin publik dhe KLSH.

235

Bujar LESKAJ Samiti Antikorrupsion i Londrës dhe Shqipëria. 239

Bujar LESKAJ Të analizojmë riskun me profesionalizëm dhe integritet.

246

Redi AMETLLARI Zhvilloi punimet Konferenca e IV-t Shkencore Vjetore

e KLSH-së “Analiza e Riskut”. 252

Sali AGAJ Ish të Përndjekurit Politik ende shtresë e margjinalizuar në shoqërinë shqiptare.

260

Eva LEKA Auditimi i performancës, si mbështetje në mirë menaxhimin e institucioneve publike.

264

Përmbajtja

Bujar LESKAJ Gjetjet e KLSH-së për vitin 2015 analizuar mbi bazën e Kornizës së Matjes së Performancës së Institucioneve Supreme të Auditimit.

268

Aulona JONUZI Pse analiza ekonomike e projekteve shton vlerë në sektorin publik?

282

- Lista e shkrimeve të stafit të KLSH-së, të botuara në shtypin e shkruar, janar - qershor 2016.

287

- Media e shkruar dhe vizive për KLSH-në, janar - qershor 2016. 293

- Faksimile të pasqyrimit të aktivitetit të KLSH-së dhe shkrimeve të stafit, janar - qershor 2016.

329

8 Botime 2016

Hyrje

HYRJE

Komunikimi nuk e ka humbur asnjëherë rëndësinë e tij, përveçse ka konfirmuar që është një mjet shumë i rëndësishëm dhe i pazëvendësueshëm për të transmetuar dhe këmbyer mendimet, idetë, eksperiencat dhe mbi të gjitha për të bindur interlokutorët, partnerët, bashkëpunëtorët për cilësinë dhe rëndësinë e idesë, produktit, shërbimit, etj. Nuk mund të ketë jetë profesionale pa komunikuar, pa këmbyer, pa transmetuar dhe pikërisht komunikimi na lejon të ndajmë, të bëjmë për vete dhe të bindim.

KLSH ka kuptuar në kohë rëndësinë e komunikimit, duke hapur institucionin, gjë që ka sjellë rritjen e transparencës së aktivitetit të tij, duke ndikuar drejtpërsëdrejti në rritjen e besimit të qytetarëve në punën e institucionit.

KLSH ka zbatuar elementë modernë të komunikimit dhe është duke hartuar një strategji të re komunikimi, në bashkëpunim me Institucionin Suprem të Auditimit (SAI) të Polonisë, në kuadër të Projektit të Binjakëzimit mes të dy SAI-ve, IPA 2013 (financim i BE-së).

Strategjia afatmesme e zhvillimit të KLSH-së për periudhën 2013-2017 (e rishikuar për vitet 2015-2017), në Objektivin 6 të saj “ Rritja e ndikimit përmes Komunikimit dhe Bashkëpunimit” i ka dhënë komunikimit një rëndësi parësore.

Kontrolli i Lartë i Shtetit me gjetjet dhe rekomandimet e tij është përpjekur të këshillojë dhe të ndreqë shumë nga të metat konkrete të administrimit të fondeve publike në Shqipëri. Për këtë qasje, mbështetur edhe në ISSAI 12, “Vlerat dhe Dobitë e SAI-ve - sjellja e ndryshimeve në jetën e qytetarëve” : “SAI-et promovojnë eficiencën, përgjegjshmërinë, efektivitetin dhe transparencën e administratës publike. Një SAI i pavarur, efektiv dhe i besueshëm është një komponent thelbësor në një sistem demokratik, ku përgjegjshmëria, transparenca dhe integriteti janë pjesë e domosdoshme e një demokracie të qëndrueshme”, ai është bërë më i besueshëm dhe nga mediat dhe qytetarët.

8 Botime 2016

Hyrje

HYRJE

Komunikimi nuk e ka humbur asnjëherë rëndësinë e tij, përveçse ka konfirmuar që është një mjet shumë i rëndësishëm dhe i pazëvendësueshëm për të transmetuar dhe këmbyer mendimet, idetë, eksperiencat dhe mbi të gjitha për të bindur interlokutorët, partnerët, bashkëpunëtorët për cilësinë dhe rëndësinë e idesë, produktit, shërbimit, etj. Nuk mund të ketë jetë profesionale pa komunikuar, pa këmbyer, pa transmetuar dhe pikërisht komunikimi na lejon të ndajmë, të bëjmë për vete dhe të bindim.

KLSH ka kuptuar në kohë rëndësinë e komunikimit, duke hapur institucionin, gjë që ka sjellë rritjen e transparencës së aktivitetit të tij, duke ndikuar drejtpërsëdrejti në rritjen e besimit të qytetarëve në punën e institucionit.

KLSH ka zbatuar elementë modernë të komunikimit dhe është duke hartuar një strategji të re komunikimi, në bashkëpunim me Institucionin Suprem të Auditimit (SAI) të Polonisë, në kuadër të Projektit të Binjakëzimit mes të dy SAI-ve, IPA 2013 (financim i BE-së).

Strategjia afatmesme e zhvillimit të KLSH-së për periudhën 2013-2017 (e rishikuar për vitet 2015-2017), në Objektivin 6 të saj “ Rritja e ndikimit përmes Komunikimit dhe Bashkëpunimit” i ka dhënë komunikimit një rëndësi parësore.

Kontrolli i Lartë i Shtetit me gjetjet dhe rekomandimet e tij është përpjekur të këshillojë dhe të ndreqë shumë nga të metat konkrete të administrimit të fondeve publike në Shqipëri. Për këtë qasje, mbështetur edhe në ISSAI 12, “Vlerat dhe Dobitë e SAI-ve - sjellja e ndryshimeve në jetën e qytetarëve” : “SAI-et promovojnë eficiencën, përgjegjshmërinë, efektivitetin dhe transparencën e administratës publike. Një SAI i pavarur, efektiv dhe i besueshëm është një komponent thelbësor në një sistem demokratik, ku përgjegjshmëria, transparenca dhe integriteti janë pjesë e domosdoshme e një demokracie të qëndrueshme”, ai është bërë më i besueshëm dhe nga mediat dhe qytetarët.

10 Botime 2016

Gjatë 2015, shtypi i shkruar ka pasqyruar raportet dhe deklaratat tona për shtyp me një numër prej 922 artikuj, njoftime, editorialë dhe komente analitike, përkundrejt 867 gjithsej përgjatë 2014, ose 7% më shumë. Gazetarët u janë përgjigjur prononcimeve tona, problematikave të dala nga auditimet e ushtruara nga ana jonë dhe aktiviteteve të ndryshme gjatë këtij viti.

0

200

400

600

800

1000

2010 2011 2012 2013 2014 2015

139

280

496

690

867922

98 100

266333

432526

Prezenca e KLSH-së në Media në vitet 2010-2015

Prezenca e KLSH-së në median e shkruar

Prezenca e KLSH-së në median audiovizive

Transparenca e veprimtarisë së KLSH-së po rritet nga viti në vit dhe ne jemi gjithnjë e më të hapur e bashkëpunues me median. Në këtë drejtim ka ndikuar dukshëm edhe prezenca e audituesve të KLSH-së në median e shkruar, shkrimet e të cilëve i janë paraqitur të përmbledhura publikut në 5 volume (periudha 2013-2015), të cilët janë botime të kolanës së KLSH-së.

Prezenca e audituesve të KLSH-së në shtypin e përditshëm nuk është më një risi për KLSH-në, por është rrjedhë normale e punës për audituesit, që gjetjet dhe rekomandimet e tyre kryesore të mund t’i shtjellojnë me shkrime dhe analiza në shtypin e përditshëm.

Kjo është arsyeja që vëllimi i VI-të (janar –qershor 2016) që po i paraqitet aktualisht lexuesit përmban gjithnjë e më shumë shkrime konkrete për problematikat që hasen më shpesh në jetën e përditshme të qytetarit që merr shërbime publike, por dhe që janë më të mprehtat, të cilat janë evidentuar në auditivet e kësaj periudhe. Gjatë gjysmës së parë të vitit 2016, ne kemi qenë prezentë pothuajse në të gjitha gazetat me 61 shkrime, te shkruara nga 53 auditues të KLSH-së. Gjate katër viteve të fundit, 2013-2016 audituesit e KLSH kanë botuar 435 artikuj.

Hyrje

Ky kanal komunikimi me opinionin publik dhe qytetarin, nëpërmjet prezencës me shkrime të audituesve të KLSH-së në shtypin shqiptar u vlerësua nga lexuesi shqiptar dhe vetë gazetat mirëpritën shkrimet e dërguara nga audituesit e KLSH-së.

Audituesit zgjeruan gamën e tematikave që trajtojnë në shtyp, duke sjellë shembuj konkretë nga puna e tyre audituese, shifra, krahasime, mendime dhe propozime për përmirësimin e punës. Disa nga titujt e shkrimeve të botuar gjatë kësaj periudhe e dëshmojnë këtë, “Për një menaxhim më të efektshëm të risqeve fiskale”, “Dëshpërimi i normës bazë së interesit”, “KLSH dhe rekomandimet për këshillin fiskal”, etj.

Vijimësia e kësaj risie, që ka hyrë në vitin e katërt të saj dhe që është shndërruar në traditë, është e dukshme. Ka rritje të cilësisë së prezantimit të argumenteve, dhënies së informacioneve për temën që trajtohet, si dhe gjuhës së përdorur nga audituesit. Gjithnjë e më shumë ata po i shmangen stereotipeve të shkrimeve të gjata, me një stil monoton dhe gjuhë të rënduar teknike. Artikujt po sjellin gjithnjë e më shumë në faqet e gazetave problematika të qarta dhe propozojnë zgjidhje për secilën prej tyre.

Institucioni i Kontrollit të Lartë të Shtetit ka zgjeruar ndjeshëm kanalet e komunikimit me median e shkruar të vendit, gazetat dhe revistat, gjatë periudhës 2012-2016 dhe qasja e re e KLSH-së është në përputhje të plotë dhe bazohet në standardet profesionale të auditimit publik suprem ISSAI-et, dhe përkatësisht në Deklaratën e Limës (ISSAI 1), si dhe në Standardin ISSAI 20 “Parimet e Transparencës dhe të Përgjegjshmërisë”, Parimi i 8-të, mbi komunikimin në kohë dhe gjerësisht të Institucioneve Supreme të Auditimit.

Mënyra e re e komunikimit dhe e transmetimit të informacioni tek publiku nga KLSH, ka ndryshuar pozitivisht mënyrën e perceptimit të publikut për veprimtarinë audituese (e më gjerë) të KLSH-së, duke rritur edhe besueshmërinë e qytetarëve tek puna e institucionit por duke rritur njëkohësisht edhe vetëbesimin e audituesve në punën e tyre por duke qenë njëkohësisht të vëmendshëm ndaj çdo detaji dhe të përgjegjshëm për detyrën e vështirë dhe misionin që kanë marrë përsipër për të informuar publikun dhe Kuvendin Shqipërisë në lidhje me përdorimin e burimeve publike me ekonomicitet, efektivitet dhe eficiencë nga pushteti qendror, lokal dhe nga njësi të tjera publike.

Prezenca e audituesve në media i ka ndihmuar edhe ata vet për të kuptuar sa i rëndësishëm është transmetimi i drejtpërdrejtë i informacionit direkt nga audituesi

10 Botime 2016

Gjatë 2015, shtypi i shkruar ka pasqyruar raportet dhe deklaratat tona për shtyp me një numër prej 922 artikuj, njoftime, editorialë dhe komente analitike, përkundrejt 867 gjithsej përgjatë 2014, ose 7% më shumë. Gazetarët u janë përgjigjur prononcimeve tona, problematikave të dala nga auditimet e ushtruara nga ana jonë dhe aktiviteteve të ndryshme gjatë këtij viti.

0

200

400

600

800

1000

2010 2011 2012 2013 2014 2015

139

280

496

690

867922

98 100

266333

432526

Prezenca e KLSH-së në Media në vitet 2010-2015

Prezenca e KLSH-së në median e shkruar

Prezenca e KLSH-së në median audiovizive

Transparenca e veprimtarisë së KLSH-së po rritet nga viti në vit dhe ne jemi gjithnjë e më të hapur e bashkëpunues me median. Në këtë drejtim ka ndikuar dukshëm edhe prezenca e audituesve të KLSH-së në median e shkruar, shkrimet e të cilëve i janë paraqitur të përmbledhura publikut në 5 volume (periudha 2013-2015), të cilët janë botime të kolanës së KLSH-së.

Prezenca e audituesve të KLSH-së në shtypin e përditshëm nuk është më një risi për KLSH-në, por është rrjedhë normale e punës për audituesit, që gjetjet dhe rekomandimet e tyre kryesore të mund t’i shtjellojnë me shkrime dhe analiza në shtypin e përditshëm.

Kjo është arsyeja që vëllimi i VI-të (janar –qershor 2016) që po i paraqitet aktualisht lexuesit përmban gjithnjë e më shumë shkrime konkrete për problematikat që hasen më shpesh në jetën e përditshme të qytetarit që merr shërbime publike, por dhe që janë më të mprehtat, të cilat janë evidentuar në auditivet e kësaj periudhe. Gjatë gjysmës së parë të vitit 2016, ne kemi qenë prezentë pothuajse në të gjitha gazetat me 61 shkrime, te shkruara nga 53 auditues të KLSH-së. Gjate katër viteve të fundit, 2013-2016 audituesit e KLSH kanë botuar 435 artikuj.

Hyrje

Ky kanal komunikimi me opinionin publik dhe qytetarin, nëpërmjet prezencës me shkrime të audituesve të KLSH-së në shtypin shqiptar u vlerësua nga lexuesi shqiptar dhe vetë gazetat mirëpritën shkrimet e dërguara nga audituesit e KLSH-së.

Audituesit zgjeruan gamën e tematikave që trajtojnë në shtyp, duke sjellë shembuj konkretë nga puna e tyre audituese, shifra, krahasime, mendime dhe propozime për përmirësimin e punës. Disa nga titujt e shkrimeve të botuar gjatë kësaj periudhe e dëshmojnë këtë, “Për një menaxhim më të efektshëm të risqeve fiskale”, “Dëshpërimi i normës bazë së interesit”, “KLSH dhe rekomandimet për këshillin fiskal”, etj.

Vijimësia e kësaj risie, që ka hyrë në vitin e katërt të saj dhe që është shndërruar në traditë, është e dukshme. Ka rritje të cilësisë së prezantimit të argumenteve, dhënies së informacioneve për temën që trajtohet, si dhe gjuhës së përdorur nga audituesit. Gjithnjë e më shumë ata po i shmangen stereotipeve të shkrimeve të gjata, me një stil monoton dhe gjuhë të rënduar teknike. Artikujt po sjellin gjithnjë e më shumë në faqet e gazetave problematika të qarta dhe propozojnë zgjidhje për secilën prej tyre.

Institucioni i Kontrollit të Lartë të Shtetit ka zgjeruar ndjeshëm kanalet e komunikimit me median e shkruar të vendit, gazetat dhe revistat, gjatë periudhës 2012-2016 dhe qasja e re e KLSH-së është në përputhje të plotë dhe bazohet në standardet profesionale të auditimit publik suprem ISSAI-et, dhe përkatësisht në Deklaratën e Limës (ISSAI 1), si dhe në Standardin ISSAI 20 “Parimet e Transparencës dhe të Përgjegjshmërisë”, Parimi i 8-të, mbi komunikimin në kohë dhe gjerësisht të Institucioneve Supreme të Auditimit.

Mënyra e re e komunikimit dhe e transmetimit të informacioni tek publiku nga KLSH, ka ndryshuar pozitivisht mënyrën e perceptimit të publikut për veprimtarinë audituese (e më gjerë) të KLSH-së, duke rritur edhe besueshmërinë e qytetarëve tek puna e institucionit por duke rritur njëkohësisht edhe vetëbesimin e audituesve në punën e tyre por duke qenë njëkohësisht të vëmendshëm ndaj çdo detaji dhe të përgjegjshëm për detyrën e vështirë dhe misionin që kanë marrë përsipër për të informuar publikun dhe Kuvendin Shqipërisë në lidhje me përdorimin e burimeve publike me ekonomicitet, efektivitet dhe eficiencë nga pushteti qendror, lokal dhe nga njësi të tjera publike.

Prezenca e audituesve në media i ka ndihmuar edhe ata vet për të kuptuar sa i rëndësishëm është transmetimi i drejtpërdrejtë i informacionit direkt nga audituesi

12 Botime 2016

tek qytetari dhe sa i vlefshëm është këmbimi i ideve dhe komunikimi “pa ndërmjetës” me publikun.

Audituesit, janë përpjekur, kanë provuar, kanë shkruar, ndoshta ndonjëherë edhe nuk ja kanë dalë ta fitojnë “betejën”, por së fundmi kanë arritur të shkruajnë dhe të komunikojnë me publikun dhe për këtë janë ndjerë më të realizuar profesionalisht dhe më të vlefshëm për shoqërinë.

Shkrimet e audituesve të KLSH-së kanë qenë pjesë e pothuajse të gjitha gazetave dhe për këtë dëshiroj të falënderoj të gjitha mediat dhe gazetarët që kanë pasqyruar me realizëm punën e audituesve të KLSH-së, si “Telegraf”, “Koha Jonë”, “Panorama”, “SOT”, “55”, “Shqip”, etj.

Dëshiroj të falënderoj, gjithashtu, të gjithë audituesit e KLSH-së që kanë përgatitur shkrime dhe në të njëjtën kohë t’i inkurajoj për të vijuar punën e nisur dhe traditën e mirë të krijuar.

Bujar Leskaj

Bujar LESKAJ

PËR SHPENZIME BUXHETORE MË KOHERENTE DHE EFICIENTE

nga Bujar LESKAJ1 – Kryetar i KLSH-së, botuar në gazetën “Panorama”, më 2 mars 2016.

Më 10 nëntor 2015, Gjykata Europiane e Audituesve (ECA) bëri publik raportin e saj vjetor të zbatimit të buxhetit të Bashkimit Europian për vitin 2014, të paraqitur përpara Parlamentit Europian. Me këtë dalje në publik, Presidenti i ECA-s, Dr. Victor Caldeira theksoi: “BE duhet të investojë më mirë fondet e veta. Duhet të sigurojë që investimet e saj të përputhen më ngushtë me përparësitë e përcaktuara, të vendosë rregulla më të thjeshta për të arritur rezultate dhe të sigurojë që burimet menaxhohen në mënyrë më eficiente”. (ECA, Raporti Vjetor 2014, “Një qasje tërësore e re”, http://www.eca.europa.eu/en/Pages/AR2014.aspx ).

Kjo u konsiderua nga të gjithë politikë-bërësit në Bruksel si një thirrje e ECA-s për një qasje më të integruar dhe krejtësisht të re të menaxhimit të investimeve dhe shpenzimeve të Bashkimit Europian. Jo vetëm për buxhetin e përbashkët europian, por në të gjitha vendet anëtare të BE-së, si dhe më tej në vendet e zhvilluara kudo në botë. Theksi për mirëqeverisjen publike vihet sot tek menaxhimi më me eficiencë i shpenzimeve të buxheteve shtetërore. Edhe për vendin tonë, idetë dhe politikat që qarkullojnë në Bruksel duhet të shërbejnë si shembull, dhe jo vetëm të flasim për integrimin europian kur publikohet një herë në vit Progres Raporti i Komisionit Europian, apo kur zhvillohet ndonjë aktivitet nga Delegacioni i BE-së në Shqipëri.

Njëlloj si ECA, edhe ne si KLSH, mbi bazën e standardeve ndërkombëtare të fushës ISSAI, kemi kërkuar në raportet tona për zbatimin e Buxhetit në Kuvend, që të bëhen

12 Botime 2016

tek qytetari dhe sa i vlefshëm është këmbimi i ideve dhe komunikimi “pa ndërmjetës” me publikun.

Audituesit, janë përpjekur, kanë provuar, kanë shkruar, ndoshta ndonjëherë edhe nuk ja kanë dalë ta fitojnë “betejën”, por së fundmi kanë arritur të shkruajnë dhe të komunikojnë me publikun dhe për këtë janë ndjerë më të realizuar profesionalisht dhe më të vlefshëm për shoqërinë.

Shkrimet e audituesve të KLSH-së kanë qenë pjesë e pothuajse të gjitha gazetave dhe për këtë dëshiroj të falënderoj të gjitha mediat dhe gazetarët që kanë pasqyruar me realizëm punën e audituesve të KLSH-së, si “Telegraf”, “Koha Jonë”, “Panorama”, “SOT”, “55”, “Shqip”, etj.

Dëshiroj të falënderoj, gjithashtu, të gjithë audituesit e KLSH-së që kanë përgatitur shkrime dhe në të njëjtën kohë t’i inkurajoj për të vijuar punën e nisur dhe traditën e mirë të krijuar.

Bujar Leskaj

Bujar LESKAJ

PËR SHPENZIME BUXHETORE MË KOHERENTE DHE EFICIENTE

nga Bujar LESKAJ1 – Kryetar i KLSH-së, botuar në gazetën “Panorama”, më 2 mars 2016.

Më 10 nëntor 2015, Gjykata Europiane e Audituesve (ECA) bëri publik raportin e saj vjetor të zbatimit të buxhetit të Bashkimit Europian për vitin 2014, të paraqitur përpara Parlamentit Europian. Me këtë dalje në publik, Presidenti i ECA-s, Dr. Victor Caldeira theksoi: “BE duhet të investojë më mirë fondet e veta. Duhet të sigurojë që investimet e saj të përputhen më ngushtë me përparësitë e përcaktuara, të vendosë rregulla më të thjeshta për të arritur rezultate dhe të sigurojë që burimet menaxhohen në mënyrë më eficiente”. (ECA, Raporti Vjetor 2014, “Një qasje tërësore e re”, http://www.eca.europa.eu/en/Pages/AR2014.aspx ).

Kjo u konsiderua nga të gjithë politikë-bërësit në Bruksel si një thirrje e ECA-s për një qasje më të integruar dhe krejtësisht të re të menaxhimit të investimeve dhe shpenzimeve të Bashkimit Europian. Jo vetëm për buxhetin e përbashkët europian, por në të gjitha vendet anëtare të BE-së, si dhe më tej në vendet e zhvilluara kudo në botë. Theksi për mirëqeverisjen publike vihet sot tek menaxhimi më me eficiencë i shpenzimeve të buxheteve shtetërore. Edhe për vendin tonë, idetë dhe politikat që qarkullojnë në Bruksel duhet të shërbejnë si shembull, dhe jo vetëm të flasim për integrimin europian kur publikohet një herë në vit Progres Raporti i Komisionit Europian, apo kur zhvillohet ndonjë aktivitet nga Delegacioni i BE-së në Shqipëri.

Njëlloj si ECA, edhe ne si KLSH, mbi bazën e standardeve ndërkombëtare të fushës ISSAI, kemi kërkuar në raportet tona për zbatimin e Buxhetit në Kuvend, që të bëhen

14 Botime 2016

ndryshime të ndjeshme në mënyrën e përcaktimit dhe menaxhimit të fondeve të Buxhetit tonë të Shtetit. Sipas Dr. Caldeira, “…Ndryshim thelbësor kërkohet nga të gjithë ata përgjegjës, të mënyrës se si menaxhohen fondet e BE-së. Vendimmarrësit e BE-së duhet të përputhin alokimet në Buxhet me përparësitë strategjike afatgjata të BE-së dhe ta bëjnë Buxhetin më të aftë të përgjigjet në raste krizash apo vështirësish serioze” (Fjala e Presidentit të ECA-s përpara Parlamentit Europian në prezantimin e Raportit për Zbatimin e Buxhetit të BE-së të vitit 2014, faqe 2, http://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/speech-CONT-AR2014/speech-CONT-AR2014-EN.pdf ).

Në vendin tonë, Strategjia “Për Menaxhimin e Financave Publike të Shqipërisë 2014-2020”, e përgatitur nga Ministria e Financave, me ndihmën e ekspertëve të Bashkimit Europian dhe e miratuar me Vendim të Këshillit të Ministrave Nr. 908 datë 17 dhjetor 2014, na jep të gjitha përparësitë strategjike për një administrim koherent dhe eficient të Buxhetit të Shtetit. Si KLSH vërejmë se kjo strategji nuk po zbatohet si duhet, sidomos në shtyllën e dytë të saj, e cila flet për planifikim dhe buxhetim të mirë-integruar dhe efikas të shpenzimeve publike. Në nëntor 2015, në raportimin përpara Komisionit të Ekonomisë për zbatimin e Buxhetit të konsoliduar të Shtetit për vitin 2014, si KLSH kemi kërkuar të bëhet kujdes me planifikimin e shpenzimeve dhe të ardhurave, si dhe ndërhyrjet në Buxhet, duke synuar ruajtjen e integritetit të tij. Ndërhyrjet e shpeshta (gjatë tetë viteve të fundit, Buxheti i Shtetit është rishikuar një deri dy herë çdo vit gjatë zbatimit të tij), kanë sjellë konfuzion në veprimtarët ekonomikë në vend dhe kanë dobësuar qëndrueshmërinë dhe besueshmërinë e politikave fiskale e financiare të Shtetit. Të njëjtin shqetësim, dy muaj më vonë, në janar 2016, e ngritën ekspertët e Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN). Në raportin e FMN “Country Report” Nr. 16/5 “Për Vlerësimin e Transparencës Fiskale të Shqipërisë” të janarit 2016 (IMF “Albania Fiscal Transparency Evaluation”, January 2016, https://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2016/cr1605.pdf), ata konstatuan se gjatë dekadës së fundit, buxhetet e qeverisë kanë parashikuar të ardhura mesatare të mbivlerësuara me 2 përqind të Produktit të Brendshëm Bruto të vendit çdo vit, pra me mbi 180 milionë euro. Kjo ka inkurajuar plane jorealiste shpenzimesh që qeverisë i është dashur t’i shkurtojë gjatë vitit, - thotë FMN (IMF “Albania Fiscal Transparency Evaluation”, January 2016, faqe 5-6, https://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2016/cr1605.pdf). Ndryshimi i shpeshtë në zërat buxhetorë, niveli i lartë i detyrimeve si dhe veprimet e qeverisë për të shkurtuar zëra të caktuar janë tregues të kredibilitetit të ulët të Buxhetit, për të cilin i bie këmbanës fort FMN.

Bujar LESKAJ

ECA dha llogari në raportin e saj për mbikëqyrjen me auditime të mënyrës së shpenzimit të 142.5 miliardë eurove të Buxhetit të BE-së, për vitin 2014. Sipas saj, llogaritë e BE-së për vitin 2014 janë përgatitur në përputhje me standardet ndërkombëtare dhe paraqesin një pamje të vërtetë dhe të drejtë. Megjithatë, audituesit e ECA-s japin një opinion jo të favorshëm në lidhje me rregullsinë e pagesave. Niveli i gabimeve, i cili mat nivelet e parregullsive, për pagesat e vitit 2014 ishte 4.4%, gjithnjë mbi pragun e materialitetit 2%. Niveli më i lartë i gabimit, u gjet në shpenzimet e fushave “kohezion ekonomik, social dhe territorial” (5.7%) dhe në “konkurrencën për zhvillim dhe punësim” (5.6%). Niveli i vlerësuar i gabimit për skemat e rimbursimit të kostove (5.5%), ku BE rimburson kostot për aktivitete të ligjshme mbi bazën e deklarimeve të kostove të bëra nga përfituesit, është sa dyfishi i programeve të sakta (2.7%), ku pagesat bëhen në momentin e përmbushjes së kushteve dhe jo me rimbursim kostosh. Kostot e rimbursuara na kujtojnë rimbursimet që po detyrohet të bëjë Buxheti i Shtetit, për shkak të projektimit dhe menaxhimit jo të mirë të disa koncesioneve të fundit, si ai i skanimit në dogana, etj. Duhet të tregohemi shumë të kujdesshëm në kostot që parashikohen për t’u përballuar nga Buxheti i Shtetit, sidomos për partneritetet e sotme dhe të afërta publik-privat (kemi disa të tilla në zhvillim në sektorin e shëndetësisë publike, apo që parashikohen në mbledhjen e të ardhurave tatimore, etj.). Këto partneritete mund të sjellin rëndime të dëmshme dhe të panevojshme në Buxhet, për shkak të aftësive të reduktuara parashikuese e projektuese të kontratave publik-privat, mungesës së një bilanci të qartë kosto-përfitime, si edhe, për ndonjë rast, edhe për arsye më pragmatike dhe të errët. Si KLSH, edhe pse natyra e zakonshme e punës sonë është auditimi “post factum” (pas punës, faktit të kryer), do të shikojmë të gjitha mundësitë të studiojmë me vërtetësi kostot dhe përfitimet reale nga koncesionet dhe partneritetet publik/privat të sotme dhe nga ato që po përgatiten të realizohen në një të ardhme të afërt.

ECA në raportin e saj për Buxhetin e BE-së të vitit 2014, jep një konkluzion me rëndësi jo vetëm për Komisionin Europian dhe Shtetet Anëtare, por edhe për vendet kandidate, sikurse është vendi ynë. Nëse Komisioni Europian, autoritetet e Shteteve Anëtare ose audituesit e pavarur do të përdornin të gjithë informacionin në dispozicion, ata do të kishin parandaluar, zbuluar ose korrigjuar një pjesë të konsiderueshme të gabimeve, përpara se sa ato të ndodhnin. Në monitorim të zbatimit të shtyllës së katërt të Strategjisë së Menaxhimit të Financave Publike të Shqipërisë 2014-2020, për raportim transparent financiar qeveritar, kemi konstatuar mungesë të një baze të unifikuar të mbajtjes së kontabilitetit, adresime

14 Botime 2016

ndryshime të ndjeshme në mënyrën e përcaktimit dhe menaxhimit të fondeve të Buxhetit tonë të Shtetit. Sipas Dr. Caldeira, “…Ndryshim thelbësor kërkohet nga të gjithë ata përgjegjës, të mënyrës se si menaxhohen fondet e BE-së. Vendimmarrësit e BE-së duhet të përputhin alokimet në Buxhet me përparësitë strategjike afatgjata të BE-së dhe ta bëjnë Buxhetin më të aftë të përgjigjet në raste krizash apo vështirësish serioze” (Fjala e Presidentit të ECA-s përpara Parlamentit Europian në prezantimin e Raportit për Zbatimin e Buxhetit të BE-së të vitit 2014, faqe 2, http://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/speech-CONT-AR2014/speech-CONT-AR2014-EN.pdf ).

Në vendin tonë, Strategjia “Për Menaxhimin e Financave Publike të Shqipërisë 2014-2020”, e përgatitur nga Ministria e Financave, me ndihmën e ekspertëve të Bashkimit Europian dhe e miratuar me Vendim të Këshillit të Ministrave Nr. 908 datë 17 dhjetor 2014, na jep të gjitha përparësitë strategjike për një administrim koherent dhe eficient të Buxhetit të Shtetit. Si KLSH vërejmë se kjo strategji nuk po zbatohet si duhet, sidomos në shtyllën e dytë të saj, e cila flet për planifikim dhe buxhetim të mirë-integruar dhe efikas të shpenzimeve publike. Në nëntor 2015, në raportimin përpara Komisionit të Ekonomisë për zbatimin e Buxhetit të konsoliduar të Shtetit për vitin 2014, si KLSH kemi kërkuar të bëhet kujdes me planifikimin e shpenzimeve dhe të ardhurave, si dhe ndërhyrjet në Buxhet, duke synuar ruajtjen e integritetit të tij. Ndërhyrjet e shpeshta (gjatë tetë viteve të fundit, Buxheti i Shtetit është rishikuar një deri dy herë çdo vit gjatë zbatimit të tij), kanë sjellë konfuzion në veprimtarët ekonomikë në vend dhe kanë dobësuar qëndrueshmërinë dhe besueshmërinë e politikave fiskale e financiare të Shtetit. Të njëjtin shqetësim, dy muaj më vonë, në janar 2016, e ngritën ekspertët e Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN). Në raportin e FMN “Country Report” Nr. 16/5 “Për Vlerësimin e Transparencës Fiskale të Shqipërisë” të janarit 2016 (IMF “Albania Fiscal Transparency Evaluation”, January 2016, https://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2016/cr1605.pdf), ata konstatuan se gjatë dekadës së fundit, buxhetet e qeverisë kanë parashikuar të ardhura mesatare të mbivlerësuara me 2 përqind të Produktit të Brendshëm Bruto të vendit çdo vit, pra me mbi 180 milionë euro. Kjo ka inkurajuar plane jorealiste shpenzimesh që qeverisë i është dashur t’i shkurtojë gjatë vitit, - thotë FMN (IMF “Albania Fiscal Transparency Evaluation”, January 2016, faqe 5-6, https://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2016/cr1605.pdf). Ndryshimi i shpeshtë në zërat buxhetorë, niveli i lartë i detyrimeve si dhe veprimet e qeverisë për të shkurtuar zëra të caktuar janë tregues të kredibilitetit të ulët të Buxhetit, për të cilin i bie këmbanës fort FMN.

Bujar LESKAJ

ECA dha llogari në raportin e saj për mbikëqyrjen me auditime të mënyrës së shpenzimit të 142.5 miliardë eurove të Buxhetit të BE-së, për vitin 2014. Sipas saj, llogaritë e BE-së për vitin 2014 janë përgatitur në përputhje me standardet ndërkombëtare dhe paraqesin një pamje të vërtetë dhe të drejtë. Megjithatë, audituesit e ECA-s japin një opinion jo të favorshëm në lidhje me rregullsinë e pagesave. Niveli i gabimeve, i cili mat nivelet e parregullsive, për pagesat e vitit 2014 ishte 4.4%, gjithnjë mbi pragun e materialitetit 2%. Niveli më i lartë i gabimit, u gjet në shpenzimet e fushave “kohezion ekonomik, social dhe territorial” (5.7%) dhe në “konkurrencën për zhvillim dhe punësim” (5.6%). Niveli i vlerësuar i gabimit për skemat e rimbursimit të kostove (5.5%), ku BE rimburson kostot për aktivitete të ligjshme mbi bazën e deklarimeve të kostove të bëra nga përfituesit, është sa dyfishi i programeve të sakta (2.7%), ku pagesat bëhen në momentin e përmbushjes së kushteve dhe jo me rimbursim kostosh. Kostot e rimbursuara na kujtojnë rimbursimet që po detyrohet të bëjë Buxheti i Shtetit, për shkak të projektimit dhe menaxhimit jo të mirë të disa koncesioneve të fundit, si ai i skanimit në dogana, etj. Duhet të tregohemi shumë të kujdesshëm në kostot që parashikohen për t’u përballuar nga Buxheti i Shtetit, sidomos për partneritetet e sotme dhe të afërta publik-privat (kemi disa të tilla në zhvillim në sektorin e shëndetësisë publike, apo që parashikohen në mbledhjen e të ardhurave tatimore, etj.). Këto partneritete mund të sjellin rëndime të dëmshme dhe të panevojshme në Buxhet, për shkak të aftësive të reduktuara parashikuese e projektuese të kontratave publik-privat, mungesës së një bilanci të qartë kosto-përfitime, si edhe, për ndonjë rast, edhe për arsye më pragmatike dhe të errët. Si KLSH, edhe pse natyra e zakonshme e punës sonë është auditimi “post factum” (pas punës, faktit të kryer), do të shikojmë të gjitha mundësitë të studiojmë me vërtetësi kostot dhe përfitimet reale nga koncesionet dhe partneritetet publik/privat të sotme dhe nga ato që po përgatiten të realizohen në një të ardhme të afërt.

ECA në raportin e saj për Buxhetin e BE-së të vitit 2014, jep një konkluzion me rëndësi jo vetëm për Komisionin Europian dhe Shtetet Anëtare, por edhe për vendet kandidate, sikurse është vendi ynë. Nëse Komisioni Europian, autoritetet e Shteteve Anëtare ose audituesit e pavarur do të përdornin të gjithë informacionin në dispozicion, ata do të kishin parandaluar, zbuluar ose korrigjuar një pjesë të konsiderueshme të gabimeve, përpara se sa ato të ndodhnin. Në monitorim të zbatimit të shtyllës së katërt të Strategjisë së Menaxhimit të Financave Publike të Shqipërisë 2014-2020, për raportim transparent financiar qeveritar, kemi konstatuar mungesë të një baze të unifikuar të mbajtjes së kontabilitetit, adresime

16 Botime 2016

të ndryshme të përgjegjësisë, si dhe pasqyra financiare që nuk pasqyrojnë gjendjen reale të pasurisë së Shtetit. Mungesa e pasqyrave të konsoliduara të Shtetit, ndikon jo vetëm në nivelin e transparencës, por është e lidhur ngushtësisht me ndjekjen e kujdesshme të financave publike dhe analizën e treguesve makroekonomikë. Të njëjtin shqetësim e bën të pranishëm edhe FMN në raportin e tij të janarit 2016 për Transparencën Fiskale, duke kërkuar që qeveria shqiptare të thjeshtojë raportimet fiskale, duke prodhuar një set të vetëm raportesh mujore, tremujore dhe vjetore që përfshijnë informacionin që sot raportohet veç nga Thesari i Shtetit, Departamenti i Borxhit, Departamenti i Buxhetit dhe Departamenti i Makroekonomisë, të publikojë një raport vjetor mbi shpenzimet në taksa që të vlerësojë të ardhurat e munguara nga të gjitha përjashtimet e mëdha nga taksat dhe privilegjet e tjera tatimore si dhe të rrisë këqyrjen e parashikimeve të saj makroekonomike dhe fiskale, duke i krahasuar ato publikisht me ato të institucioneve të tjera, duke përshtatur parashikimet e reja me ato të mëparshmet dhe me të ardhurat aktuale.

Informacioni financiar dhe fiskal më i plotë, më profesional dhe që bëhet i dukshëm dhe i kuptueshëm për qytetarët është kusht themelor për të rritur besueshmërinë e përgatitjes dhe zbatimit të një Buxheti Shteti. Në gjendjen e sotme të administratës publike, regjistrimet kontabël bazohen mbi gjykime individuale të pa kontrolluara dhe të pa orientuara nga specifika të lidhura me sektorin publik. Nuk ka programe të njëjta kontabël në përpunimin e të dhënave dhe përpunimin e informacionit kontabël, ndërkohë që niveli i kapaciteteve që regjistrojnë transaksionet financiare tek ne është larg kërkesave të një administrate të zhvilluar europiane. Si KLSH, në mënyrë që ky informacion financiar që përpunohet të jetë sa më profesional dhe koherent, i kemi kërkuar Kuvendit që të publikohen nga Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit, Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit Publik (IPSAS), si baza kryesore metodologjike, mbi të cilën do të hartohen pasqyrat financiare të Shtetit. Po ashtu, kemi rekomanduar të ngrihet një drejtori e veçantë, brenda Drejtorisë së Thesarit, që të mundësojë përshtatjen e pasqyrave të nxjerra nga sistemi i integruar në formën e Pasqyrave të Konsoliduara të Shtetit. Kjo drejtori duhet të ketë si funksion edhe kontrollin e saktësisë së pasqyrave të përgatitura nga institucionet publike, për ta vënë më së fundi nën monitorim këtë proces të rëndësishëm, për të cilin ngre shumë pikëpyetje dhe jep këshilla të hollësishme edhe FMN, sikurse e pamë më sipër.

Një tjetër konkluzion i rëndësishëm i ECA-s është se veprimet korrigjuese nga autoritetet e Shteteve Anëtare dhe nga Komisioni Europian, kanë një ndikim pozitiv

Bujar LESKAJ

mbi nivelin e gabimit. Nëse veprimet korrigjuese nuk do të ishin ndërmarrë, atëherë niveli i gabimit do të ishte 5.5%, ose 1.1 përqind më i madh. I përkthyer në shifra, një kursim në nivel 1.5 miliard euro. ECA cilëson se Komisioni Europian ka mundësi të mëdha për të përmirësuar vlerësimin e riskut dhe ndikimin e veprimeve korrigjuese. Në mënyrë të ngjashme në realitetin tonë, aftësia vetëkorrigjuese e qeverisë duhet vlerësuar dhe nxitur për t’u zhvilluar më tej. Ajo është parë në aksionin për të kufizuar informalitetin në muajt e fundit të vitit 2015, por duhet nxitur dhe që të shtrihet e plotë në nismat e tjera me vlera të rëndësishme për Buxhetin e Shtetit, sikurse janë partneritetet publik-privat (PPP) dhe koncesionet e reja. E gjej me vlerë nismën e forcës politike LSI për të propozuar që koncesionet dhe partneritetet që kalojnë një kohë mbi 4 vjet (pra më shumë se një mandat qeverisës), të bëhen objekt i një diskutimi të gjerë në Kuvend. Po ashtu, natyra shpesh herë shumë teknike dhe komplekse e kontratave PPP dhe koncensionare ka sjellë domosdoshmërinë që ligji për Partneritetet Publik-Privat dhe koncensionet të plotësohet dhe me llojet kryesore të kontratave PPP dhe atyre koncensionare që përdoren në botë, sidomos nga vendet e Bashkimit Europian. Sa më shumë që të dihet nga administrata jonë publike, sidomos institucionet që do të merren me tenderat përkatës, për llojet e kontratave PPP dhe atyre koncensionare, aq më e vogël do të jetë mundësia e gabimit me këto marrëveshje, njëlloj sikurse e ka konstatuar në raportin e saj për zbatimin e Buxhetit të BE-së 2014 edhe Gjykata Europiane e Audituesve.

Presidenti i Gjykatës Europiane të Audituesve e mbyll fjalën e tij prezantuese të Raportit të ECA-s përpara deputetëve të Parlamentit Europian, ndër të tjera, me fjalët ”Qartësisht, nëse Bashkimi Evriopian do të adresojë sfidat presuese me të cilat përballet, duhet ta investojë Buxhetin më mirë. Mbikëqyrja jonë e lidhjeve midis Strategjisë së sotme të BE-së dhe Kuadrit të Menaxhimit Financiar tregon se këto dy dokumente mund të vijnë në një linjë, si për periudhat dhe për përparësitë. Duam të theksojmë faktin se Shtetet Anëtare nuk i përkthejnë objektivat e Strategjisë “Europa 2020” në objektiva të nivelit operacional në marrëveshjet dhe programet e tyre të partneritetit” (Fjala e Presidentit të ECA-s përpara Parlamentit Europian në prezantimin e Raportit për Zbatimin e Buxhetit të BE-së të vitit 2014, faqe 8, http://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/speech-CONT-AR2014/speech-CONT-AR2014-EN.pdf ).

Në mënyrë të ngjashme, si KLSH e gjykojmë shumë të rëndësishme që vendim-marrësit dhe zbatuesit e Buxhetit të Shtetit tek ne të përqendrohen dhe bazohen me rigorozitet në objektivat dhe kërkesat e Strategjisë “Për Menaxhimin e Financave Publike 2014-2020”. Kemi hyrë në vitin e tretë të zbatimit të kësaj

16 Botime 2016

të ndryshme të përgjegjësisë, si dhe pasqyra financiare që nuk pasqyrojnë gjendjen reale të pasurisë së Shtetit. Mungesa e pasqyrave të konsoliduara të Shtetit, ndikon jo vetëm në nivelin e transparencës, por është e lidhur ngushtësisht me ndjekjen e kujdesshme të financave publike dhe analizën e treguesve makroekonomikë. Të njëjtin shqetësim e bën të pranishëm edhe FMN në raportin e tij të janarit 2016 për Transparencën Fiskale, duke kërkuar që qeveria shqiptare të thjeshtojë raportimet fiskale, duke prodhuar një set të vetëm raportesh mujore, tremujore dhe vjetore që përfshijnë informacionin që sot raportohet veç nga Thesari i Shtetit, Departamenti i Borxhit, Departamenti i Buxhetit dhe Departamenti i Makroekonomisë, të publikojë një raport vjetor mbi shpenzimet në taksa që të vlerësojë të ardhurat e munguara nga të gjitha përjashtimet e mëdha nga taksat dhe privilegjet e tjera tatimore si dhe të rrisë këqyrjen e parashikimeve të saj makroekonomike dhe fiskale, duke i krahasuar ato publikisht me ato të institucioneve të tjera, duke përshtatur parashikimet e reja me ato të mëparshmet dhe me të ardhurat aktuale.

Informacioni financiar dhe fiskal më i plotë, më profesional dhe që bëhet i dukshëm dhe i kuptueshëm për qytetarët është kusht themelor për të rritur besueshmërinë e përgatitjes dhe zbatimit të një Buxheti Shteti. Në gjendjen e sotme të administratës publike, regjistrimet kontabël bazohen mbi gjykime individuale të pa kontrolluara dhe të pa orientuara nga specifika të lidhura me sektorin publik. Nuk ka programe të njëjta kontabël në përpunimin e të dhënave dhe përpunimin e informacionit kontabël, ndërkohë që niveli i kapaciteteve që regjistrojnë transaksionet financiare tek ne është larg kërkesave të një administrate të zhvilluar europiane. Si KLSH, në mënyrë që ky informacion financiar që përpunohet të jetë sa më profesional dhe koherent, i kemi kërkuar Kuvendit që të publikohen nga Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit, Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit Publik (IPSAS), si baza kryesore metodologjike, mbi të cilën do të hartohen pasqyrat financiare të Shtetit. Po ashtu, kemi rekomanduar të ngrihet një drejtori e veçantë, brenda Drejtorisë së Thesarit, që të mundësojë përshtatjen e pasqyrave të nxjerra nga sistemi i integruar në formën e Pasqyrave të Konsoliduara të Shtetit. Kjo drejtori duhet të ketë si funksion edhe kontrollin e saktësisë së pasqyrave të përgatitura nga institucionet publike, për ta vënë më së fundi nën monitorim këtë proces të rëndësishëm, për të cilin ngre shumë pikëpyetje dhe jep këshilla të hollësishme edhe FMN, sikurse e pamë më sipër.

Një tjetër konkluzion i rëndësishëm i ECA-s është se veprimet korrigjuese nga autoritetet e Shteteve Anëtare dhe nga Komisioni Europian, kanë një ndikim pozitiv

Bujar LESKAJ

mbi nivelin e gabimit. Nëse veprimet korrigjuese nuk do të ishin ndërmarrë, atëherë niveli i gabimit do të ishte 5.5%, ose 1.1 përqind më i madh. I përkthyer në shifra, një kursim në nivel 1.5 miliard euro. ECA cilëson se Komisioni Europian ka mundësi të mëdha për të përmirësuar vlerësimin e riskut dhe ndikimin e veprimeve korrigjuese. Në mënyrë të ngjashme në realitetin tonë, aftësia vetëkorrigjuese e qeverisë duhet vlerësuar dhe nxitur për t’u zhvilluar më tej. Ajo është parë në aksionin për të kufizuar informalitetin në muajt e fundit të vitit 2015, por duhet nxitur dhe që të shtrihet e plotë në nismat e tjera me vlera të rëndësishme për Buxhetin e Shtetit, sikurse janë partneritetet publik-privat (PPP) dhe koncesionet e reja. E gjej me vlerë nismën e forcës politike LSI për të propozuar që koncesionet dhe partneritetet që kalojnë një kohë mbi 4 vjet (pra më shumë se një mandat qeverisës), të bëhen objekt i një diskutimi të gjerë në Kuvend. Po ashtu, natyra shpesh herë shumë teknike dhe komplekse e kontratave PPP dhe koncensionare ka sjellë domosdoshmërinë që ligji për Partneritetet Publik-Privat dhe koncensionet të plotësohet dhe me llojet kryesore të kontratave PPP dhe atyre koncensionare që përdoren në botë, sidomos nga vendet e Bashkimit Europian. Sa më shumë që të dihet nga administrata jonë publike, sidomos institucionet që do të merren me tenderat përkatës, për llojet e kontratave PPP dhe atyre koncensionare, aq më e vogël do të jetë mundësia e gabimit me këto marrëveshje, njëlloj sikurse e ka konstatuar në raportin e saj për zbatimin e Buxhetit të BE-së 2014 edhe Gjykata Europiane e Audituesve.

Presidenti i Gjykatës Europiane të Audituesve e mbyll fjalën e tij prezantuese të Raportit të ECA-s përpara deputetëve të Parlamentit Europian, ndër të tjera, me fjalët ”Qartësisht, nëse Bashkimi Evriopian do të adresojë sfidat presuese me të cilat përballet, duhet ta investojë Buxhetin më mirë. Mbikëqyrja jonë e lidhjeve midis Strategjisë së sotme të BE-së dhe Kuadrit të Menaxhimit Financiar tregon se këto dy dokumente mund të vijnë në një linjë, si për periudhat dhe për përparësitë. Duam të theksojmë faktin se Shtetet Anëtare nuk i përkthejnë objektivat e Strategjisë “Europa 2020” në objektiva të nivelit operacional në marrëveshjet dhe programet e tyre të partneritetit” (Fjala e Presidentit të ECA-s përpara Parlamentit Europian në prezantimin e Raportit për Zbatimin e Buxhetit të BE-së të vitit 2014, faqe 8, http://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/speech-CONT-AR2014/speech-CONT-AR2014-EN.pdf ).

Në mënyrë të ngjashme, si KLSH e gjykojmë shumë të rëndësishme që vendim-marrësit dhe zbatuesit e Buxhetit të Shtetit tek ne të përqendrohen dhe bazohen me rigorozitet në objektivat dhe kërkesat e Strategjisë “Për Menaxhimin e Financave Publike 2014-2020”. Kemi hyrë në vitin e tretë të zbatimit të kësaj

18 Botime 2016

strategjie dhe konstatojmë se janë bërë përpjekje pozitive nga Ministria e Financave për zbatimin e disa drejtimeve të saj, por ende ngelet shumë për të bërë. Treguesit kryesorë makroekonomikë të menaxhimit të borxhit publik dhe të deficitit buxhetor janë shumë prapa parashikimeve të Strategjisë. Përshëndesim vlerësimin B+ të marrë më 5 shkurt 2016 nga Agjencia Ndërkombëtare “Standard& Poors” lidhur me perspektivën financiare dhe fiskale të vendit tonë. Por nga ana tjetër, shohim një mos koordinim mes institucioneve të tjera, veç Ministrisë së Financave, për zbatimin e Strategjisë. Koherenca dhe respektimi i objektivave të saj sasiore dhe cilësore duhen të respektohen nga të gjitha ministritë e linjës, sidomos nga ato ku po zhvillohen ose do të jenë në zhvillim për një periudhë shumë të afërt, marrëveshjet PPP dhe ato koncensionare. Përgjegjësia e mbarëvajtjes së Strategjisë dhe respektimit të treguesve të saj nuk mund t’i lihet tërësisht Ministrit të Financave dhe strukturës së drejtuar prej tij, por duhen mbartur nga të gjitha institucionet kryesore të Shtetit, nga Kuvendi, ministritë, institucionet e tjera qendrore me profil të lartë ekonomik, si dhe KLSH. Vetëm një zbatim me përpikmëri dhe me shumë përgjegjësi i objektivave të kësaj Strategjie do të na bëjë të realizojmë një Buxhet Shteti koherent dhe eficient, sikurse e duan dhe e meritojnë plotësisht qytetarët shqiptarë.

1 Shkrime të tjera të botuara nga Bujar LESKAJ për periudhën janar-qershor 2016:

Për një menaxhim më të efektshëm të risqeve fiskale.

(Botuar në gazetën “Shqip”, më 30 janar 2016 dhe në gazetën “Ballkan”, më 3 shkurt.)

Mazurkat historike te Polonisë.

(Botuar në gazetën “Panorama”, më 3 maj 2016.)

Për një lexim të vëmendshëm të raporteve të ndërkombëtareve për ekonominë.

(Botuar në gazetën “Shqip”, më 6 maj 2016.)

Forcimi i kapaciteteve të auditimit suprem.

(Botuar në gazetat “Telegraf”, “Koha Jonë”, “Sot”, më 7 maj 2016.)

Samiti i Antikorrupsion i Londrës dhe Shqipëria.

(Botuar në gazetën “Panorama”, më 19 qershor 2016.)

Të analizojmë riskun me profesionalizëm dhe integritet.

(Botuar në gazetat “Telegraf”, “Koha Jonë”, më 21 maj 2016.)

Pjetër BELESHI, Fadil DEKOVI

INTERESI I KLSH-së, MIRËQEVERISJA E VENDIT

nga Pjetër BELESHI – Auditues i lartë dhe Fadil DEKOVI1 – Auditues i lartë, KLSH,

botuar në gazetën “Telegraf”,më 12 janar 2016.

Në nenin 162 të Kushtetutës përcaktohet se, “Kontrolli i Lartë i Shtetit është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar. Ai i nënshtrohet vetëm Kushtetutës dhe ligjeve”. Në përputhje me funksionin e tij kushtetues si një institucion i pavarur, i depolitizuar dhe i departizuar, Ligji i ri organik i KLSH-së, nr. 154/2014 “Për organizimin dhe Funksionimin e Kontrollit të Lartë të Shtetit”, ka përcaktuar kompetencat e këtij institucioni. Në përmbushje të këtij misioni, KLSH me performancën e deritanishme dhe me raportet që ka prodhuar për Kuvendin dhe publikun, i ka realizuar detyrat e tij.

Performanca e punës së KLSH tregohet më së miri nga rekomandimet që ky institucion u ka bërë subjekteve të audituara që në tërësinë e tyre përbëhen nga njësitë e qeverisjes qendrore.

Organet e qeverisjes qendrore, duke filluar nga Qeveria deri tek njësia më vogël që administron fonde publike, janë përgjegjëse përpara taksapaguesve për miradministrimin e tyre. Ato duhet t’i përdorin këto fonde me efektivitet, eficiencë dhe ekonomicitet. Shifrat e deklaruara vitet e fundit nga KLSH, si shpërdorime të fondeve publike nga administrata qendrore dhe vendore, që vlerësohen në qindra milion dollarë, janë alarmante dhe nuk flasin për një qeverisje të mirë, e për rrjedhojë organet e pushtetit, duhet të analizojnë në frymë kritike punën e tyre dhe të marrin

18 Botime 2016

strategjie dhe konstatojmë se janë bërë përpjekje pozitive nga Ministria e Financave për zbatimin e disa drejtimeve të saj, por ende ngelet shumë për të bërë. Treguesit kryesorë makroekonomikë të menaxhimit të borxhit publik dhe të deficitit buxhetor janë shumë prapa parashikimeve të Strategjisë. Përshëndesim vlerësimin B+ të marrë më 5 shkurt 2016 nga Agjencia Ndërkombëtare “Standard& Poors” lidhur me perspektivën financiare dhe fiskale të vendit tonë. Por nga ana tjetër, shohim një mos koordinim mes institucioneve të tjera, veç Ministrisë së Financave, për zbatimin e Strategjisë. Koherenca dhe respektimi i objektivave të saj sasiore dhe cilësore duhen të respektohen nga të gjitha ministritë e linjës, sidomos nga ato ku po zhvillohen ose do të jenë në zhvillim për një periudhë shumë të afërt, marrëveshjet PPP dhe ato koncensionare. Përgjegjësia e mbarëvajtjes së Strategjisë dhe respektimit të treguesve të saj nuk mund t’i lihet tërësisht Ministrit të Financave dhe strukturës së drejtuar prej tij, por duhen mbartur nga të gjitha institucionet kryesore të Shtetit, nga Kuvendi, ministritë, institucionet e tjera qendrore me profil të lartë ekonomik, si dhe KLSH. Vetëm një zbatim me përpikmëri dhe me shumë përgjegjësi i objektivave të kësaj Strategjie do të na bëjë të realizojmë një Buxhet Shteti koherent dhe eficient, sikurse e duan dhe e meritojnë plotësisht qytetarët shqiptarë.

1 Shkrime të tjera të botuara nga Bujar LESKAJ për periudhën janar-qershor 2016:

Për një menaxhim më të efektshëm të risqeve fiskale.

(Botuar në gazetën “Shqip”, më 30 janar 2016 dhe në gazetën “Ballkan”, më 3 shkurt.)

Mazurkat historike te Polonisë.

(Botuar në gazetën “Panorama”, më 3 maj 2016.)

Për një lexim të vëmendshëm të raporteve të ndërkombëtareve për ekonominë.

(Botuar në gazetën “Shqip”, më 6 maj 2016.)

Forcimi i kapaciteteve të auditimit suprem.

(Botuar në gazetat “Telegraf”, “Koha Jonë”, “Sot”, më 7 maj 2016.)

Samiti i Antikorrupsion i Londrës dhe Shqipëria.

(Botuar në gazetën “Panorama”, më 19 qershor 2016.)

Të analizojmë riskun me profesionalizëm dhe integritet.

(Botuar në gazetat “Telegraf”, “Koha Jonë”, më 21 maj 2016.)

Pjetër BELESHI, Fadil DEKOVI

INTERESI I KLSH-së, MIRËQEVERISJA E VENDIT

nga Pjetër BELESHI – Auditues i lartë dhe Fadil DEKOVI1 – Auditues i lartë, KLSH,

botuar në gazetën “Telegraf”,më 12 janar 2016.

Në nenin 162 të Kushtetutës përcaktohet se, “Kontrolli i Lartë i Shtetit është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar. Ai i nënshtrohet vetëm Kushtetutës dhe ligjeve”. Në përputhje me funksionin e tij kushtetues si një institucion i pavarur, i depolitizuar dhe i departizuar, Ligji i ri organik i KLSH-së, nr. 154/2014 “Për organizimin dhe Funksionimin e Kontrollit të Lartë të Shtetit”, ka përcaktuar kompetencat e këtij institucioni. Në përmbushje të këtij misioni, KLSH me performancën e deritanishme dhe me raportet që ka prodhuar për Kuvendin dhe publikun, i ka realizuar detyrat e tij.

Performanca e punës së KLSH tregohet më së miri nga rekomandimet që ky institucion u ka bërë subjekteve të audituara që në tërësinë e tyre përbëhen nga njësitë e qeverisjes qendrore.

Organet e qeverisjes qendrore, duke filluar nga Qeveria deri tek njësia më vogël që administron fonde publike, janë përgjegjëse përpara taksapaguesve për miradministrimin e tyre. Ato duhet t’i përdorin këto fonde me efektivitet, eficiencë dhe ekonomicitet. Shifrat e deklaruara vitet e fundit nga KLSH, si shpërdorime të fondeve publike nga administrata qendrore dhe vendore, që vlerësohen në qindra milion dollarë, janë alarmante dhe nuk flasin për një qeverisje të mirë, e për rrjedhojë organet e pushtetit, duhet të analizojnë në frymë kritike punën e tyre dhe të marrin

20 Botime 2016

masat e duhura të propozuara nga KLSH për rikuperim. Kështu për shembull, vetëm për vitin 2015 nga auditimet e kryera në institucionet qendrore (kryesisht ministri dhe institucione të tjera qendrore), për rregullimin e gjendjes janë lënë 557 rekomandime që përfshijnë në vetë vete masa organizative, zhdëmtime disiplinore si dhe masa për përmirësime të legjislacionit ekzistues (Pa përmendur këtu faktin se KLSH ka referuar në Prokurori për vitin 2015 për ndjekje penale 51 raste, për 150 persona, që me dashje apo nga pakujdesia kanë shkaktuar një dëm efektiv për buxhetin e shtetit në shumën mbi 86 miliard lekë ose rreth 670 milion dollarë).

Nga raportimet e këtyre institucioneve dhe verifikimet e vetë KLSH-së, rezulton se këto masa janë realizuar në rreth 60 %, tregues ky i ulët krahasuar me vitet e mëparshme. Kjo rënie ka si burim të shtuar edhe qëndrimin e mbajtur kohët e fundit nga menaxhimi i lartë shtetëror ndaj rekomandimeve të KLSH. Drejtuesit e këtyre institucioneve duhet të argumentojnë nëse rekomandimet e këtij institucioni bien ndesh me atë që përcakton ligji themelor i shtetit apo me ligjet e tjera të shtetit, ku janë mbështetur këto rekomandime, në të kundërt duhet t’i zbatojnë plotësisht ato.

Moszbatimi pa asnjë argument ligjor, është tregues i mungesë të vullnetit për ta luftuar korrupsionin dhe krimin ekonomik, që janë prezent në të gjitha strukturat vendimmarrëse që administrojnë fonde publike e pranuar tashmë gjerësisht. Rekomandimet e KLSH shërbejnë përveç të tjerash dhe si masë parandaluese për rastet e abuzimeve me fondet publike nga personat e ngarkuar me detyrë për miradministrimin e tyre. Këto rekomandime të dhëna nga KLSH janë tregues të performancës së tij, gjë që shprehet më së miri dhe nga vlerësimet pozitive që kanë dhënë Institucionet Ndërkombëtare në lidhje me punën e këtij institucioni.

Administrata publike, nga njësia më e vogël deri tek ajo qendrore dhe ligjvënësit, duhet ta vlerësojnë e falënderojnë këtë institucion për punën që ka bërë e po bën, për kontributin që jep në luftën kundër krimit ekonomik e korrupsionit, dhe jo të heshtin, e aq më keq t’i kundërvihen, çka dëmton në çdo rast jo KLSH-në, por miradministrimin në drejtim të mirëqeverisjes së vendit e për rrjedhojë, duke dëmtuar interesat e taksapaguesve shqiptarë.

1 Shkrime të tjera të botuara nga Pjetër BELESHI dhe Fadil DEKOVI për periudhën janar-

qershor 2016:

Përzgjedhja e procedurës së duhur të prokurimit, masë parandaluese e korrupsionit me fonde publike. (Botuar në gazetën “55”, më 14 prill 2016.)

Gjovalin PREÇI

KLSH AUDITON PERFORMANCËN E INSPEKTORATIT SHTETËROR PËR GARANTIMIN E CILËSISË SË TREGTIMIT TË KARBURANTEVE

nga Gjovalin PREÇI1 – Kryeauditues, KLSH,

botuar në gazetën “Koha Jonë”, më 12 janar 2016.

Prej më shumë se tre vjetësh, veprimtarisë së KLSH-së i është shtuar dhe forcuar vazhdimisht auditimi i mirëfilltë i performancës së institucioneve shtetërore në kryerjen e shërbimeve ndaj taksapaguesve dhe qytetarëve me eficiencë, efektivitet dhe ekonomicitet, krahas atyre të ligjshmërisë dhe financiar. Në këtë kuadër, këto ditë përfundoi auditimi i performancës së Inspektoratit Qendror Teknik (aktualisht Inspektorati Shtetëror Teknik Industrial), duke u fokusuar në ndikimin e veprimtarisë së tij në garantimin e cilësisë së tregtimit të naftës dhe nënprodukteve të saj në Shqipëri.

Konsumatorët shqiptarë janë të mbrojtur