Applied Economics Journal Vol. 22 No. 2 (December 2015): 77-101

Copyright © 2015 Center for Applied Economics Research

ISSN 0858-9291

Received: 11 March 2015

Received in revised form: 17 August 2015

Accepted: 19 August 2015

This paper developed a model of the long-run demand for tourism in Thailand from nine

countries in ASEAN. The aggregate tourism demand model was developed, and the

elasticities were estimated using appropriate econometric methods based on characteristics

and limitation of the available data in each country. The results show that, ASEAN tourist

markets are more important than Europe markets in terms of number and growth of

receipts, and each market have difference price elasticities. The economic growth of

ASEAN countries in the last 2-3 decades helped stimulated the expansion of ASEAN tourist

market in Thailand. Most tourists from ASEAN countries to Thailand were more sensitive to

Thai price than cheaper prices from competing destinations resulting in higher own price

elasticities that cross price elasticities. Moreover, it was observed that for the countries

bordered by Thailand such as Lao PDR., Malaysia and Myanmar, their price elasticities

were higher than other countries. That is because people from these countries often

traveled to Thailand on weekend for shopping, relaxing and enjoying night entertainment,

hence the greater flexibility to change plan if price rises. This study suggests that Thailand

should develop a specialized marketing plan to accommodate each individual countries

based on their elasticities. Moreover, Thailand should seize the opportunity of growing

ASEAN tourists markets, propelled by rising economic growth and liberalization of ASEAN

in 2015, in screening and specializing in high-end market.

Keywords: tourism demand, long-run elasticities, structural change, ASEAN, Thailand

JEL Classification: C01 C19 C22 C32

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand*Akarapong Untong**

School of Tourism Development, Maejo University

* This paper is a part of the project “The Tourism Competitiveness and Opportunities of ASEAN Tourism Market for Thailand” under Policies to Enhance and Improve the Tourism Competitiveness of Thailand for Support the ASEAN Economic Community program, supported by The Thailand Research Fund (TRF) and National Research Council of Thailand (NRCT).** Corresponding author: Akarapong Untong, Ph.D., School of Tourism Development, Maejo University, 63 Moo 4 Nong Han, Sansai, Chiang Mai, 50290, Thailand. Tel: +66 53 873289, Fax: +66 53 873261, E-mail: akarapong_un@hotmail.com

* บทความนเปนสวนหนงของ “โครงการความสามารถในการแขงขนดานการทองเทยวและโอกาสทางการตลาด นกทองเทยวกลมอาเซยนของประเทศไทย” ภายใตแผนงานนโยบายการสงเสรมและพฒนาความสามารถใน การแขงขนดานการทองเทยวของไทยเพอรองรบการรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ไดรบการสนบสนนจากส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และส�านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)** ตดตอผ เขยน: คณอครพงศ อนทอง คณะพฒนาการทองเทยว มหาวทยาลยแมโจ 63 หม 4 ต.หนองหาร อ.สนทราย จ.เชยงใหม 50290 โทรศพท: 053 973289 แฟกซ: 053 873289 อเมล: akarapong_un@hotmail.com

บทคดยอ

บทความนพฒนาแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวของนกทองเทยวจาก

ประเทศอาเซยน 9 ประเทศ โดยประยกตใชแนวทางการพฒนาแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวรวม

และวธเศรษฐมตทเหมาะสมบนพนฐานขอจ�ากดและคณลกษณะของขอมล ผลการศกษาพบวา ตลาด

นกทองเทยวจากอาเซยนเรมส�าคญกวาตลาดนกทองเทยวจากยโรปในแงจ�านวนและอตราการขยาย

ตวของรายรบ และมความยดหยนตอราคาแตกตางกน การขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศอาเซยน

ในชวง 2-3 ทศวรรษทผานมา เปนปจจยส�าคญทกระตนใหเกดการเตบโตของตลาดนกทองเทยว

อาเซยนในประเทศไทย ทงนตลาดนกทองเทยวอาเซยนสวนใหญตอบสนองตอราคาการทองเทยวไทย

และสงกวาราคาของคแขง เปนทนาสงเกตวา ประเทศทมพรมแดนตดกบประเทศไทยอยาง สปป. ลาว

มาเลเซย สหภาพเมยนมาร มคาความยดหยนตอราคาสงกวาประเทศอนๆ ในอาเซยน เนองจากคน

ของประเทศเหลานมกเดนทางเขามาทองเทยวไทยในชวงวนหยดสดสปดาห เพอชอปปง พกผอน

และเทยวบนเทงราตร จงสามารถปรบเปลยนแผนไดงาย การศกษานเสนอวา ควรด�าเนนนโยบายการ

ตลาดทสอดคลองกบความยดหยนของแตละประเทศ และประเทศไทยควรใชโอกาสจากการขยายตว

ของตลาดอาเซยนอนเนองมาจากการขยายตวทางเศรษฐกจ และการเปดเสรอาเซยนในป พ.ศ. 2558

ในการคดกรองและท�าตลาดคณภาพสง

ค�ำส�ำคญ: อปสงคการทองเทยว ความยดหยนในระยะยาว การเปลยนแปลงโครงสราง อาเซยน ไทย

ความยดหยนของอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวของนกทองเทยวอาเซยน*

อครพงศ อนทอง** คณะพฒนาการทองเทยว มหาวทยาลยแมโจ

วารสารเศรษฐศาสตรประยกต ปท 22 ฉบบท 2 (ธนวาคม 2558): 77-101

สงวนลขสทธ © 2558 ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต

ISSN 0858-9291

บทน�า

หลงจากวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ. 2540 ภาคการทองเทยวกลายมาเปนหนงในภาค

เศรษฐกจส�าคญของเศรษฐกจไทย และดวยความไดเปรยบในเรองท�าเลทตง ความหลากหลายของ

ทรพยากรการทองเทยว ความพรอมของสงสนบสนนดานการทองเทยว และการบรการทเปนมตรของ

คนไทย ท�าใหการทองเทยวของไทยเตบโตอยางตอเนองมากวา 3 ทศวรรษ ในป พ.ศ. 2556 ประเทศไทย

มนกทองเทยวตางชาตมาเยอนมากเปนล�าดบ 10 ของโลก หรอเปนล�าดบ 2 ในเอเชย (รองจากจน)

และมรายรบจากการทองเทยวมากเปนล�าดบ 7 ของโลก หรอล�าดบ 2 ในเอเชย (รองจากจน) โดยม

จ�านวนและรายรบจากนกทองเทยวตางชาตประมาณ 26.5 ลานคน และ 1.2 ลานลานบาท ตามล�าดบ

นอกจากนประเทศไทยยงไดเปรยบดลการทองเทยวเปนล�าดบ 4 ของโลก รองจาก สหรฐฯ มาเกา และ

สเปน ตามล�าดบ (คดเปนมลคา 35.4 พนลานเหรยญสหรฐฯ หรอประมาณ 1.1 ลานลานบาท)

(UNWTO, 2014)

จากการประมาณการของ World Travel & Tourism Council (WTTC) พบวา ในป

พ.ศ. 2556 ประเทศไทยจะมมลคาเพมจากอตสาหกรรมทองเทยวประมาณรอยละ 9.0 ของผลตภณฑ

มวลรวมประชาชาต และเมอรวมผลกระทบตออตสาหกรรมอนๆ กจกรรมทางเศรษฐกจทเกยวเนอง

กบการทองเทยวจะมสดสวนตอผลตภณฑมวลรวมประชาชาตสงถงรอยละ 20.2 และจะกอใหเกดการ

จางงานประมาณ 6.0 ลานคน หรอรอยละ 15.4 ของการจางงานทงหมดของประเทศไทย (WTTC, 2014)

หากพจารณาโครงสรางตลาดนกทองเทยวตางชาตของประเทศไทยทแสดงในตารางท 1

พบวา ในป พ.ศ. 2556 อาเซยนมสวนแบงตลาดสงถงรอยละ 27.4 เตบโตจากป พ.ศ. 2552 ในอตรา

เฉลยรอยละ 15.6 ตอป แมวาตลาดเอเชยตะวนออกมสวนแบงตลาดและอตราการขยายตวสงกวา

อาเซยน แตการขยายตวดงกลาวเปนผลจากการเตบโตแบบกาวกระโดดของตลาดจนตามกระแสการ

ทองเทยวตามวฒนธรรมไทย (T-Pop fever) และภาพยนตร lost in Thailand ทออกฉายในชวงเดอน

ธนวาคม พ.ศ. 2555 ซงท�าใหตลาดนกทองเทยวจนขยายตวเพมขนในอตรารอยละ 66.4 ในป พ.ศ. 2556

ตารางท 1 โครงสรางตลาดนกทองเทยวตางชาตของประเทศไทย พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2556

ทมา: Department of Tourism (2014)

Akarapong Untong 79

หากพจารณารายรบจากนกทองเทยวตางชาตของไทยในตารางท 2 พบวา ในป พ.ศ. 2556

ประเทศไทยมรายรบจากตลาดอาเซยน 195.9 พนลานบาท หรอมสดสวนรอยละ 16.2 ของรายรบ

จากนกทองเทยวตางชาตทงหมดของไทยประมาณครงหนงของตลาดยโรป และหนงในสามของตลาด

เอเชยตะวนออก แมวารายรบจากนกทองเทยวอาเซยนจะต�ากวาตลาดทงสอง แตขอมลในคอลมน

สดทาย แสดงใหเหนวา ตลาดอาเซยนมอตราการเตบโตสงกวาตลาดยโรป

ตารางท 2 โครงสรางรายรบจากนกทองเทยวตางชาตของประเทศไทย พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2556

80 ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

ทมา: Department of Tourism (2014)

ในชวงทศวรรษถดจากป พ.ศ. 2542 ประเทศไทยใหความส�าคญกบตลาดนกทองเทยวยโรป

มากกวาตลาดประเทศเพอนบานอยางอาเซยน เนองจากนกทองเทยวจากอาเซยนมจ�านวนนอยกวา

นกทองเทยวจากยโรปเกอบทกป แตหลงจากป พ.ศ. 2552 เปนตนมา จ�านวนนกทองเทยวจากอาเซยน

มจ�านวนมากกวายโรป และจากวกฤตเศรษฐกจทเกดขนในชวงทผานมาสงผลใหตลาดยโรปเตบโตใน

อตราทลดลง ขณะทการเตบโตของเศรษฐกจอาเซยนท�าใหประชาชนในภมภาคอาเซยนมรายได

เพมขนและมโอกาสทองเทยวตางประเทศมากขน โดยเฉพาะการทองเทยวภายในภมภาคเดยวกน

จากขอมลในตารางท 1 และ 2 จะเหนไดวา อาเซยนเปนหนงในตลาดนกทองเทยวตางชาตทส�าคญ

ของไทย แมวารายรบจากตลาดอาเซยนต�ากวายโรปและเอเชยตะวนออก แตภายใตสถานการณ

ปจจบนและการแขงขนทรนแรง รวมทงโอกาสจากการเปดเสรอาเซยนในป พ.ศ. 2558 อาเซยนเปน

หนงในตลาดทองเทยวทประเทศไทยไมควรมองขาม

จากขอมลขางตนถอไดวาเปนความทาทายเชงนโยบายของไทยในการท�าตลาดอาเซยน

โดยเฉพาะนโยบายการสงเสรมตลาดนกทองเทยวอาเซยน นโยบายการกระตนการใชจายของ

นกทองเทยวอาเซยน รวมถงนโยบายการตลาดทแตกตางกนของนกทองเทยวอาเซยนในแตละกลม

หรอประเทศ ซงตองการขอมลเกยวกบความยดหยนของอปสงคการทองเทยวรวมเพอใชประกอบการ

วางนโยบายดงกลาว

81Akarapong Untong

การศกษาอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวทผานมา ใหความส�าคญกบตลาด

นกทองเทยวอาเซยนทส�าคญ 2 ตลาด คอ มาเลเซย และสงคโปร ตลาดทงสองมขนาดความยดหยน

ตอรายไดและราคาแตกตางกน (Kaosa-ard & Untong, 2014) แสดงวา ตลาดนกทองเทยวอาเซยน

แตละตลาดอาจมการตอบสนองตอการเปลยนแปลงของรายไดและราคาแตกตางกน ดงนนเพอทราบ

ขนาด (magnitude) ของคาความยดหยนทแตกตางกนของตลาดนกทองเทยวอาเซยนแตละตลาด

บทความนจงพฒนาแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวของตลาดนกทองเทยวอาเซยน

9 ประเทศ ประกอบดวยบรไน กมพชา อนโดนเซย สปป. ลาว มาเลเซย สหภาพเมยนมาร ฟลปปนส

สงคโปร และเวยดนาม คาความยดหยนทไดจากแบบจ�าลองดงกลาว เปนขอมลส�าคญส�าหรบวาง

นโยบายสงเสรมตลาดนกทองเทยวอาเซยนทมการตอบสนองตอการเปลยนแปลงของรายไดและราคา

การทองเทยวทแตกตางกน รวมทงนโยบายส�าหรบสงเสรมความสามารถในการแขงขนดานการ

ทองเทยวของไทยในตลาดนกทองเทยวอาเซยน

หวขอตอไปกลาวถงแนวคดและวธการศกษา รวมทงแนวทางการพฒนาแบบจ�าลองอปสงค

การทองเทยวไทยในระยะยาวของประเทศอาเซยนแตละประเทศ จากนนเปนการน�าเสนอขอมลเกยว

กบตลาดนกทองเทยวอาเซยน ผลการประมาณคาความยดหยนในระยะยาว ตามดวยบทสรปและ

ขอเสนอแนะทไดจากการศกษา

แนวคดและวธการศกษา

บทความนพฒนาแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวตามแนวทางของแบบ

จ�าลองอปสงคการทองเทยวรวม (aggregate tourism demand models) ทใหความส�าคญกบการ

พฒนาแบบจ�าลองทเหมาะสม (model fit) กบชดขอมลทใชประมาณคาสมประสทธ (คาความยดหยน)

ของแบบจ�าลอง บนพนฐานทฤษฏอปสงคทางตรงทสมมตใหอปสงคการทองเทยวขนอยกบรายไดทม

ศกยภาพของผบรโภค (income of potential consumers) ราคาของแหลงทองเทยว (prices at

destination) และราคาของแหลงทองเทยวทดแทน (price at substitute destination) (Song &

Turner, 2006; Song, Witt, & Li, 2009; Song, Kim, & Yang, 2010; Untong et al., 2014) เนองจาก

นกทองเทยวแตละประเทศตนทาง (country of origin) มความยดหยนของอปสงคแตกตางกน (Song,

Witt, & Li, 2003; Song, Kim, & Yang, 2010; Untong et al., 2014) บทความนจงพฒนาแบบจ�าลอง

อปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวของประเทศอาเซยนรวม 9 ประเทศ ไดแก บรไน กมพชา

อนโดนเซย สปป. ลาว มาเลเซย สหภาพเมยนมาร ฟลปปนส สงคโปร และเวยดนาม

82

การพฒนาแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวในระยะยาว

ตาม co-integration และ error correction mechanism แบบจ�าลองอปสงคการทองเทยว

ในระยะยาวเปนแบบจ�าลองทแสดงถงความสมพนธระหวางอปสงคกบปจจยทเปนตวก�าหนดอปสงค

สวนแบบจ�าลองในระยะสนแสดงความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงของอปสงคกบการ

เปลยนแปลงของปจจยทเปนตวก�าหนดอปสงค (Song, Witt, & Li, 2009) โดยคาความยดหยนใน

ระยะยาวของอปสงคการทองเทยวมความส�าคญตอการวางแผน/นโยบายสงเสรม/รกษาตลาด

นกทองเทยว (Untong, 2012a; Untong et al., 2014) ทงนการศกษาในอดต พบวา นกทองเทยวตอบ

สนองตอการเปลยนแปลงของราคาในระยะยาวมากกวาในระยะสน (Song, Witt, & Li, 2003, 2009;

Untong et al., 2014) และการเปลยนแปลงรายไดของนกทองเทยวจะมผลตออปสงคการทองเทยว

ในระยะยาวมากกวาในระยะสน (Syriopoulos, 1995) เนองจากความไมสมบรณของขอมล (information

asymmetry) และความไมยดหยน (inflexibility) ในการจดสรรรายไดของนกทองเทยว ท�าใหนกทอง

เทยวตองใชระยะเวลาหนงในการปรบตวเมอราคาหรอรายไดเปลยนแปลง (Syriopoulos, 1995; Song,

Witt, & Li, 2009; Untong et al., 2014) ดงนนการศกษาทผานมาจงใหความส�าคญกบ

การประมาณคาความยดหยนของอปสงคการทองเทยวในระยะยาว (Song, Witt, & Li, 2009; Untong

et al., 2014)

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา จ�านวนนกทองเทยวเปนตวแปรทนยมใชเปนตวแทน

(proxy) อปสงคของนกทองเทยว หรอตวแปรอสระ (Crouch, 1994; Song & Li, 2008; Untong

et al., 2014) ขณะทผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (gross domestic product: GDP) และผลตภณฑ

มวลรวมประชาชาตตอหว (GDP per capita) มกถกใชเปนตวแทนรายไดของนกทองเทยว (Song,

Witt, & Li, 2003; Narayan, 2004; Song, Witt, & Li, 2009; Untong et al., 2014) บทความนใช

ผลตภณฑมวลรวมประชาชาตทแทจรง (GDP ณ ราคาคงท) เปนตวแทนรายไดของนกทองเทยว

เนองจากสามารถสะทอนผลกระทบจากการขยายตวทางเศรษฐกจไดดกวา GDP per capita

ทประกอบดวยผลของการขยายตวทางเศรษฐกจและประชากร ส�าหรบราคาการทองเทยวไทยใชราคา

เปรยบเทยบ (relative price) เปนตวแทนราคาดงกลาว เนองจากเปนราคาทสะทอนคาครองชพ (cost

of living) ของนกทองเทยวอาเซยนเมอเดนทางมาทองเทยวในประเทศไทย โดยมสตรค�านวณดงน

(1)

โดยท คอ ราคาการทองเทยวไทย (T) เทยบกบประเทศอาเซยนท i ในปท t

คอ ดชนราคาผบรโภคของไทย ณ ปฐาน (ดปฐานในตารางท 3) ในปท t

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

83

คอ ดชนราคาผบรโภคของประเทศอาเซยนท i ณ ปฐาน (ดปฐานในตารางท 3)

ในปท t

คอ อตราแลกเปลยนระหวางประเทศอาเซยนท i กบประเทศไทยในปท t

i คอ ประเทศอาเซยน 9 ประเทศ ประกอบดวยบรไน กมพชา อนโดนเซย

สปป. ลาว มาเลเซย สหภาพเมยนมาร ฟลปปนส สงคโปร และเวยดนาม

ส�าหรบราคาการทองเทยวของประเทศคแขงใชราคาเปรยบเทยบเปนตวแทนเชนเดยวกน

โดยพจารณาประเทศคแขงจากสวนแบงตลาดของนกทองเทยวอาเซยนแตละประเทศ (ดรายละเอยด

ของประเทศคแขงในตารางท 3) ส�าหรบประเทศทมจ�านวนคแขงมากกวา 1 ประเทศ ใชราคาเปรยบ

เทยบทถวงน�าหนก โดยมสตรค�านวณดงน

(2)

โดยท คอ ราคาการทองเทยวเฉลยของประเทศคแขงของไทย (C) เทยบกบประเทศ

อาเซยนท i ในปท t

คอ ดชนราคาผบรโภคของประเทศคแขงของไทย ณ ปฐาน (ดปฐานในตารางท 3)

ในปท t

คอ ดชนราคาผบรโภคของประเทศอาเซยนท i ณ ปฐาน (ดปฐานในตารางท 3)

ในปท t

คอ อตราแลกเปลยนระหวางประเทศอาเซยนท i กบประเทศคแขงของไทยท C

ในปท t

คอ คาถวงน�าหนกของประเทศคแขงของไทยท C ในปท t

C คอ ประเทศคแขงของไทยจ�านวน N ประเทศ (ดรายละเอยดในตารางท 3)

โดยทวไปนยมใชสวนแบงตลาดของจ�านวนหรอรายรบจากนกทองเทยวเปนคาถวงน�าหนก

(Untong, 2012a) ดวยขอจ�ากดของขอมลรายรบจากนกทองเทยว บทความนใชสวนแบงตลาดของ

จ�านวนนกทองเทยวของประเทศคแขงของไทยเปนคาถวงน�าหนก โดยมสตรค�านวณดงน

(3)

โดยท TAi,C,t

คอ จ�านวนนกทองเทยวจากประเทศอาเซยนท i ทเดนทางไปทองเทยวประเทศ

C ในปท t

TAi,t คอ จ�านวนนกทองเทยวจากประเทศอาเซยนท i ทงหมด ในปท t

Akarapong Untong

84

การศกษาทผานมานยมใชฟงกชนฟอรม (function form) แบบ log-linear เนองจากทราบคา

ความยดหยนโดยตรงจากการประมาณคาสมประสทธของแบบจ�าลอง (Song, Witt, & Li, 2009, 2010;

Untong et al., 2014) และการแปลงขอมลดวย natural logarithm ยงเปนการบรรเทาความไมคงท

ของความแปรปรวนของขอมล (Untong, 2012a) ดงนนแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวไทยของแตละ

ประเทศอาเซยนมลกษณะดงน

(4)

โดยท lnNTAi,t คอ natural logarithm ของจ�านวนนกทองเทยวจากประเทศอาเซยนท i ทเดนทาง

มาทองเทยวไทยในปท t

lnYi,t คอ natural logarithm ของผลตภณฑมวลประชาชาตทแทจรง (GDP ณ ราคา

คงท) ของประเทศอาเซยนท i ในปท t

lnRPTi,t คอ natural logarithm ของราคาการทองเทยวไทยของประเทศอาเซยนท i ในปท t

lnRPCi,t คอ natural logarithm ของราคาการทองเทยวของประเทศคแขงของไทยของ

ประเทศอาเซยนท i ในปท t

คอ คาสมประสทธ (coefficient) หรอคาความยดหยน (elasticity)

คอ คาสวนทเหลอ (residual)

ขอมลทใชวเคราะหเปนขอมลอนกรมเวลารายปทมชวงเวลาแตกตางกนตามขอจ�ากดของขอมล

ทมการเผยแพรดงแสดงในตารางท 3 โดยประเทศบรไน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส และสงคโปร

มขอมลตงแตป พ.ศ. 2530-2556 รวม 27 ตวอยาง สวนประเทศเวยดนามและ สปป. ลาว มขอมล

ตงแตป พ.ศ. 2535-2556 และป พ.ศ. 2536-2556 รวม 22 และ 21 ตวอยาง ตามล�าดบ ส�าหรบประเทศ

กมพชาและสหภาพเมยนมาร มขอมลตงแตป พ.ศ. 2538-2556 รวม 19 ตวอยาง ขอมลจ�านวนนก

ทองเทยวของทง 9 ประเทศ รวบรวมจากสถตการทองเทยวของประเทศไทยทรายงานโดยการทองเทยว

แหงประเทศไทย (ระหวางป พ.ศ. 2530-2550) และกรมการทองเทยว (ระหวางป พ.ศ. 2551-2556)

ส�าหรบขอมลผลตภณฑมวลรวมประชาชาตทแทจรง ดชนราคาผบรโภค และอตราแลกเปลยนของ

แตละประเทศ รวบรวมจากรายงาน international financial statistics ของ International Monetary

Fund (IMF) ทใหบรการออนไลนทางอนเตอรเนต

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

85Akarapong Untong

ตารางท 3 ชวงของขอมล ปฐาน และประเทศคแขงของไทย

หมายเหต: ประเทศคแขงของไทยพจารณาตามสวนแบงตลาด

สมการท (4) เปนแบบจ�าลองสถต (static) ทแสดงวา อปสงคการทองเทยวในปจจบนอธบาย

ดวยปจจยทเปนตวก�าหนดอปสงคในชวงเวลาเดยวกน ตวแปรในแบบจ�าลองตองมคณสมบตคงท

(stationary) ทกตวแปร จงท�าใหคาสมประสทธทประมาณคาดวยวธก�าลงสองนอยทสด (ordinary

least squares: OLS) มประสทธภาพและนาเชอถอ หากตวแปรในแบบจ�าลองบางตวมคณสมบตไม

คงท (non-stationary) คาสมประสทธทไดจากวธ OLS อาจขาดความนาเชอถอ และแบบจ�าลอง

ดงกลาวอาจเผชญกบ spurious regression (Granger & Newbold, 1974) ดงนน Banerjee et al.

(1986) จงเสนอวา กรณทมจ�านวนตวอยางนอยและตวแปรในแบบจ�าลองมคณสมบตไมคงท

ควรประยกตใชแบบจ�าลองพลวต (dynamic modelling) แทนแบบจ�าลองสถตในการพฒนาแบบ

จ�าลองระยะยาว แบบจ�าลองดงกลาวจะใหคาสมประสทธทนาเชอถอ (reliable) มากกวาการวเคราะห

co-integration เมอประยกตใชวธ OLS ประมาณคาสมประสทธ

อยางไรกตาม Engle & Granger (1987) เสนอวา ขอมลอนกรมเวลาทไมคงทอาจมความ

สมพนธในระยะยาว (long run relationships) หากพบวา คาเบยงเบน (deviation) ทไดจากความ

สมพนธเชงดลยภาพในระยะยาวมคณสมบตคงท (stationary) ความสมพนธในลกษณะดงกลาว

เรยกวา co-integration ตอมามการน�าเสนอวธทดสอบ co-integration หลายวธ โดยวธทนยม ไดแก

วธ two-step residual-based (Engle & Granger, 1987) วธ system-based reduced rank regression

(Johansen, 1988, 1995; Johansen & Juselius, 1990) วธ ARDL bounds test (Pesaran, Shin,

& Smith, 2001) ทงนวธ ARDL bounds test เปนวธทพฒนาบนพนฐานของแบบจ�าลองพลวตทเรยก

วา แบบจ�าลอง autoregressive distributed lag (ARDL) จงมความไดเปรยบกวาสองวธแรก (Untong,

2012a) และคาสมประสทธทไดจากวธ OLS ของแบบจ�าลอง ARDL มความนาเชอถอมากกวาสอง

วธแรก (Maddala, 2001) อยางไรกตาม ทผานมายงคงมการประยกตใชวธทงสามทดสอบ

co-integration บนเงอนไขและขอจ�ากดของขอมลทแตกตางกน

86 ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

นอกจากน ทผานมามการพฒนาเทคนคการประมาณคาสมประสทธของแบบจ�าลองในระยะ

ยาวทม co-integration หรอแบบจ�าลองความสมพนธในระยะยาวทเปนสมการเดยวหลายวธ เชน

fully modified ordinary least squares (FMOLS) (Phillips & Hansen, 1990) canonical

cointegration regression (CCR) (Park, 1992) dynamic ordinary least squares (DOLS) (Stock

& Watson, 1993) autoregressive distributed lag (ARDL) (Pesaran & Shin, 1995) เปนตน อยางไร

กตาม วธ DOLS และ ARDL เปนสองวธทนยมใช เนองจากเปนวธ parametric ทใหผลลพธทเทยง

ตรงและนาเชอถอ ซง Panopoulou & Pittis (2004) พสจนใหเหนเชงประจกษแลววา ภายใตเงอนไข

ในอดมคตทางสถต วธ ARDL มความเทยงตรงและนาเชอถอในการอนมานทางสถตมากกวาวธ DOLS

ดงนนการศกษาทผานมาจงนยมใชวธ ARDL ประมาณคาสมประสทธของแบบจ�าลองในระยะยาวท

ม co-integration และใชวธ DOLS ตรวจสอบความเขมแขง (robustness) ของคาสมประสทธทได

จากวธ ARDL (Untong, 2012a)

จากขางตนสรปไดวา ขนตอนการประมาณคาสมประสทธของแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยว

ในระยะยาวประกอบดวย การทดสอบความคงทของขอมล (stationary testing) การทดสอบความ

สมพนธเชงดลยภาพระยะยาว (หรอการทดสอบ co-integration) และการประมาณคาสมประสทธ

ของแบบจ�าลองดวยวธเศรษฐมตทเหมาะสม (ภาพท 1)

ภำพท 1 ขนตอนการประมาณคาความยดหยนของแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวในระยะยาว

จากขนตอนดงกลาวจะเหนไดวา การทดสอบความคงทของขอมลเปนเงอนไขส�าคญของการ

ประมาณคาสมประสทธของแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวในระยะยาว เนองจากขอมลทใชพฒนา

แบบจ�าลองเปนขอมลอนกรมเวลา (timer series data) ความคงทของขอมลอนกรมเวลาเปนขอสมมต

เบองตนหรอเงอนไขส�าคญเมอตองใชวธเศรษฐมตวเคราะหขอมล (Engel & Granger, 1987;

87Akarapong Untong

Banerjee et al., 1993; Enders, 2004) และการตรวจสอบคณสมบตคงท (stationary) ของขอมลยง

เปนเงอนไขส�าคญเมอตองทดสอบ co-integration จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวา

วธทดสอบความคงทของขอมลอนกรมเวลาแบบรายปทนยมใช คอ การทดสอบ unit root เชน

ADF-test (Said & Dickey, 1984) PP-test (Phillips & Perrson, 1988) KPSS-test (Kwiatkowski

et al., 1992) เปนตน

การประมาณคาความยดหยนกรณทมการเปลยนแปลงโครงสราง

เนองจากการทองเทยวมกออนไหวตอเหตการณวกฤตและความไมแนนอน (crisis and

uncertainty) รวมทงความวนวายทางการเมอง สงคราม และโรคระบาด (Faulkner, 2001; Ritchie,

2004; Araña & León, 2008; Untong et al., 2011) ดงนนคาความยดหยนของอปสงคการทองเทยว

อาจมการเปลยนแปลงตามเวลา สถานการณ และนโยบาย หรออาจมการเปลยนแปลงโครงสรางใน

แบบจ�าลองอปสงคตามสถานการณวกฤตและความไมแนนอนตางๆ (Untong, 2012b; Untong et al.,

2014) ท�าใหวธทดสอบ unit root, co-integration และการประมาณคาสมประสทธระยะยาวทเสนอ

ขางตนอาจไมเหมาะสมส�าหรบแบบจ�าลองอปสงคทมการเปลยนแปลงโครงสราง ซง Song, Witt,

& Li (2009) และ Untong et al. (2014) เสนอใหมการทดสอบการเปลยนแปลงโครงสรางของแบบ

จ�าลองอปสงคการทองเทยวดวยวธ Chow-test หรอ recursive OLS และหากพบวาแบบจ�าลองมการ

เปลยนแปลงโครงสราง ควรประมาณคาสมประสทธของแบบจ�าลองดวย long-run static model of

time varying parameter (TVP-LRM)

ส�าหรบวธทดสอบ unit root ทนยมใชกรณทขอมลมการเปลยนแปลงโครงสราง (structural

break) ไดแก วธของ Zivot-Andrews (1992) ซงเหมาะส�าหรบกรณทไมทราบชวงทเกดการ

เปลยนแปลงโครงสราง และวธของ Perron (1997) ทเปนการทดสอบ unit root กบการเปลยนแปลง

(break) ฟงกชนแนวโนมทไมทราบเวลาทปรบปรงเพมเตมจากวธของ Zivot-Andrews (1992)

วธทงสองไมมการก�าหนดชวงหรอจดทเกดการเปลยนแปลงโครงสราง (break point) แตก�าหนดใหการ

เปลยนแปลงโครงสรางเปนตวแปรหนงภายในแบบจ�าลองเชนเดยวกบคาคงท (intercept) และ

แนวโนม (trend)

สวนวธทดสอบ co-integration ในกรณทแบบจ�าลองอปสงคมการเปลยนแปลงโครงสราง ไดแก

วธของ Gregory & Hansen (1996) ทพฒนาแบบจ�าลองส�าหรบทดสอบ co-integration ภายใตความ

สมพนธของชดขอมลอนกรมเวลาทสามารถเปลยนแปลงความสมพนธได โดยเพมตวแปรหน (dummy

variable) ในสมการทดสอบ 4 รปแบบ คอ 1) level shift (C) ส�าหรบทดสอบการเปลยนแปลงของคา

คงท (intercept) 2) level shift with trend (C/T) ส�าหรบทดสอบการเปลยนแปลงของคาคงทและ

88

แนวโนม (intercept and time trend) 3) regime shift (C/S) ส�าหรบทดสอบการเปลยนแปลงของคา

คงทและคาสมประสทธความสมพนธ (intercept and slope) และ 4) regime shift with trend (C/S/T)

ส�าหรบทดสอบการเปลยนแปลงของคาคงท คาสมประสทธความสมพนธ และแนวโนม (intercept,

slope and time trend) สมการทดสอบทง 4 รปแบบ มสมมตฐานหลกวา ไมมความสมพนธเชง

ดลยภาพในระยะยาว (H0: no co-integration) ดงนนหากคาสถตทค�านวณไดจากการทดสอบ unit

root ของสวนทเหลอจากสมการความสมพนธในระยะยาวมคามากกวาคาวกฤตทเสนอโดย Gregory

& Hansen (1996) แสดงวา สมการดงกลาวมความสมพนธเชงดลยภาพในระยะยาวภายใต

การเปลยนแปลงโครงสรางในรปแบบตางๆ ตามทไดกลาวมาแลวขางตน

ส�าหรบในกรณทผลการทดสอบการเปลยนแปลงโครงสรางของอปสงคการทองเทยวในระยาว

ททดสอบดวย Chow test แสดงใหเหนวา เกดการเปลยนแปลงโครงสรางของอปสงคในระยะยาว

ดงนนมความเปนไปไดวา คาความยดหยนกอนและหลงการเปลยนแปลงโครงสรางอาจมความแตก

ตางกน การศกษาทผานมา เชน Li, Song and Witt (2006a) Li, Wong, Song, & Witt, (2006b)

เปนตน ใชแบบจ�าลอง time varying parameter เชงสถตในระยะยาว (TVP-LRM) ทแสดงอยใน

รปแบบ state space (SS) และใช Kalman filter algorithm ประมาณคาสมประสทธ (Song, Witt

and Li, 2009) จากสมการท (4) สามารถเขยนใหมใหอยในรปแบบ state space ไดดงน

(5ก)

= 1, 2,…, 9 และ t = ชวงปทศกษา (5ข)

จากสมการขางตน คอ เวกเตอรทไมสามารถสงเกตได (unobserved vector) เรยกวา

state vector สวน และ คอ ตวรบกวนแบบ Gaussian (Gaussian disturbances) ทเปนอสระ

ตอกนและเปนอสระตอกนในทกชวงเวลา ตวรบกวนทงสองมลกษณะการแจกแจงแบบ และ ตามล�าดบ โดยเมตรกซ และ คอ คาความแปรปรวนทเปนคาตงตนซง

สมมตใหทราบคา ส�าหรบสมการท (5ก) คอ observation equation สวนสมการท (5ข) คอ state

equation ทสมมตให มลกษณะ multivariate random walk และมลกษณะการแจกแจงแบบ

โดย และ สามารถประมาณคาไดจากวธ MLE และ คอ คาแปรปรวนของ

การศกษาทผานมาโดยสวนใหญมกน�าเสนอคาความยดหยนแบบจด (เรยกวา point

estimates) ทขาดการน�าเสนอขอมลเกยวกบความแปรปรวนของคาความยดหยนทประมาณได และ

บางครงคาความยดหยนทประมาณไดอาจมความอคต (biased) หากแบบจ�าลองมลกษณะความ

สมพนธทไมใชเสนตรง (non-linear function) นอกจากน ภายใตขอมลจ�านวนนอยท�าใหคาความ

ยดหยนทประมาณไดมกละเมดขอสมมตในเรองของการแจกแจงแบบปกต (normal distribution) และ

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

89

ขาดความนาเชอถอ (reliable) (Song, Kim, & Yang, 2010)

ภายใตสภาพปญหาดงกลาว Song, Kim, & Yang (2010) เสนอใหประมาณคาความยดหยน

แบบชวง (interval estimates) โดยประยกตใช bias-corrected bootstrap ภายใต bootstrapping

approach ประมาณคาสมประสทธ (หรอ คาความยดหยน) เนองจากเปนวธทเหมาะสมกบกรณทม

ชดตวอยางจ�านวนนอย ซงไมเพยงพอทจะท�าใหตวประมาณคาทไดจากวธ OLS มคณสมบตสมมาตร

(asymptotic properties) และคาสวนทเหลอ (residue) จากสมการความสมพนธในระยะยาวม

ลกษณะการแจกแจงแบบปกต ทงนชวงความเชอมน (confidence interval) ของคาความยดหยนท

ไดจากการประมาณคาแบบชวง ยงท�าใหคาความยดหยนทไดมความเขมแขง (robust) ตอความอคต

ทเกดจากการมชดตวอยางจ�านวนนอยและคาคลาดเคลอนมการแจกแจงแบบไมปกต และใหชวง

ความเชอมนของคาความยดหยนของอปสงคทถกตอง (accurate) และนาเชอถอ (reliable) ซงม

สวนชวยในการก�าหนดระดบของความเชอมนของคาความยดหยนทเปนประโยชนตอการตดสนใจเชง

นโยบายของผก�าหนดนโยบาย โดยเฉพาะนโยบายทเกยวของกบราคา (Song, Kim, & Yang, 2010)

ขนตอนการประมาณคาความยดหยนของอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวของ

นกทองเทยวอาเซยน

จากภาพท 1 น�ามาประยกตใชประมาณคาความยดหยนของแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยว

ไทยในระยะยาวของแตละประเทศในอาเซยนไดดงน

ขนตอนท 1: ทดสอบควำมคงทของขอมล

ขนตอนนเปนการทดสอบคณสมบตความคงทของขอมลอนกรมเวลาทใชศกษา (แปลงตวแปร

ทงหมดใหอยรป natural logarithm เพอลดความแปรปรวน และงายตอการอธบายผลลพธทไดจาก

การประมาณคา) ประยกตใชวธทดสอบ unit root ทส�าคญ 2 วธ ภายใตลกษณะขอมลทแตกตางกน

คอ 1) กรณทขอมลมการเปลยนแปลงโครงสรางประยกตใชวธของ Perron (1997) ทดสอบความคงท

ของขอมล และ 2) กรณทขอมลมจ�านวนนอยไมเพยงพอทจะทดสอบดวยวธ Perron (1997) ประยกต

ใชวธ KPSS-test แทน เนองจากเปนวธทใหผลการทดสอบทเทยงตรงมากกวาวธอนๆ (Lütkepohl &

Krätzing, 2004)

ขนตอนท 2: ทดสอบควำมสมพนธเชงดลยภำพในระยะยำว

ขนตอนนเปนการตรวจสอบความสมพนธระหวางชดตวแปรในแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยว

วามความสมพนธเชงดลยภาพในระยะยาวหรอไม ประยกตใชวธทดสอบ co-integration ทส�าคญ

2 วธ ภายใตลกษณะความสมพนธทแตกตางกนของตวแปรในแบบจ�าลอง คอ 1) หากความสมพนธ

ของตวแปรในแบบจ�าลองมการเปลยนแปลงโครงสราง ประยกตใชวธของ Gregory & Hansen (1996)

ทดสอบ co-integration และ 2) หากความสมพนธของตวแปรในแบบจ�าลองไมมการเปลยนแปลง

Akarapong Untong

90

โครงสราง ประยกตใชวธ bounds-test ทดสอบ co-integration ทงน หากพบวา ตวแปรในแบบจ�าลอง

มความสมพนธเชงดลยภาพในระยะยาวและมการเปลยนแปลงโครงสราง ตอมาจะใชวธ Chow-test

ทดสอบการเปลยนแปลงโครงสรางของแบบจ�าลอง เพอใหมนใจวามการเปลยนแปลงโครงสราง

ณ จด breakpoint (ปทมการเปลยนแปลงโครงสราง) ทไดจากการทดสอบ co-integration ดวยวธของ

Gregory & Hansen (1996) จรง

ขนตอนท 3: ประมำณคำสมประสทธเชงดลยภำพในระยะยำว

หลงจากทดสอบ co-integration แลวพบวา ชดตวแปรทใชศกษามความสมพนธเชงดลยภาพ

ในระยะยาว ตอมาน�าชดตวแปรดงกลาวมาพฒนาเปนแบบจ�าลองอปสงคตามทแสดงในสมการท (4)

กอนประมาณคาความยดหยนดวยวธ long-run static model of time varying parameter

(TVP-LRM) จากขอจ�ากดของขอมลทมจ�านวนนอยท�าใหมจ�านวนตวอยางไมเพยงพอทท�าใหการใช

แบบจ�าลองพลวต หรอ ARDL มประสทธภาพ (efficient) นาเชอถอ และเทยงตรง เนองจากการใชวธ

ถดถอย (regression) จะตองมขนาดจ�านวนตวอยางอยางนอย 10 ตวอยางตอคาสมประสทธทตอง

ประมาณคา 1 ตว (Hair et al., 1998; VanVoorhis & Morgan, 2007) นอกจากน ตามทไดเสนอไว

แลววา หนงในลกษณะพเศษของสนคาทองเทยว คอ ออนไหวตอเหตการณวกฤตและความไมแนนอน

ซงท�าใหคาความยดหยนของอปสงคการทองเทยวอาจมการเปลยนแปลงตามเวลา สถานการณ

และนโยบาย ดงนนแบบจ�าลอง TVP-LRM จงเปนแบบจ�าลองทเหมาะสมทสดส�าหรบประมาณคา

ความยดหยนของอปสงคการทองเทยวในระยะยาว อยางไรกตาม เพอใหคาความยดหยนทไดมความ

เขมแขง (robust) ตอความอคตทเกดจากการมชดตวอยางขนาดเลกและคาคลาดเคลอนมการแจกแจง

แบบไมปกต รวมทงเพอเปนประโยชนตอการตดสนใจเชงนโยบาย บทความนประยกตใช bootstrapping

approach และประมาณคาความยดหยนแบบชวง (interval estimates) ณ ระดบความเชอมนทาง

สถตทรอยละ 95

ตลาดนกทองเทยวอาเซยน

ตลอด 27 ปทผานมา (พ.ศ. 2530-2556) นกทองเทยวอาเซยนเดนทางมาทองเทยวไทยเพม

ขนอยางตอเนอง โดยเพมขนจาก 1.1 ลานคน ในป พ.ศ. 2530 เปน 7.4 ลานคน ในป พ.ศ. 2556 หรอ

เพมขนในอตราเฉลยรอยละ 7.6 ตอป ในลกษณะแนวโนมแบบโพลโนเมยล (polynomials) ก�าลงสาม

ทงนหากพจารณาแนวโนมการขยายตวและเหตการณส�าคญทแสดงในภาพท 2 พบวา กอนป พ.ศ.

2541 ตลาดนกทองเทยวอาเซยนเตบโตเพยงรอยละ 4.3 ตอป โดยการจดกฬาซเกมสทเชยงใหมเปน

หนงใน เทศกาล ทชวยกระตนใหตลาดนกทองเทยวอาเซยนขยายตวสงถงรอยละ 19.6 ในป พ.ศ. 2538

กอนปรบตวลดลงในชวงตอมาดวยปญหาวกฤตเศรษฐกจในเอเชย ส�าหรบในชวง 10 ปตอมา (ระหวาง

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

91

ป พ.ศ. 2542-2552) ตลาดนกทองเทยวอาเซยนขยายตวเพมขนในอตราทสงกวาชวงทผานมา โดย

ขยายตวเฉลยรอยละ 7.7 ตอป การจดพชสวนโลกทเชยงใหมในป พ.ศ. 2549 เปนอกหนงของการจด

เทศกาลทชวยกระตนใหนกทองเทยวอาเซยนขยายตวสงถงรอยละ 14.7 ในปดงกลาว ขณะทเหตการณ

วกฤตการเมองภายในประเทศในป พ.ศ. 2552 ท�าใหตลาดอาเซยนหดตวเลกนอยประมาณรอยละ

-1.2 ในป พ.ศ. 2552 กอนทจะกลบมาขยายตวแบบกาวกระโดดในอตราเฉลยรอยละ 17.3 ตอป ใน

ชวง 4 ปตอมา (พ.ศ. 2553-2556) ทงนเปนทนาสงเกตวา ในป พ.ศ. 2554 ซงประเทศไทยประสบกบ

อทกภยครงใหญในชวงปลายป แตจ�านวนนกทองเทยวอาเซยนยงคงมการขยายตวสงถงรอยละ 24.4

ในปดงกลาว

Akarapong Untong

ภำพท 2 จ�านวนนกทองเทยวอาเซยนทเดนทางมาทองเทยวไทยป พ.ศ. 2530-2556

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย และกรมการทองเทยว

จากขอมลในภาพท 2 จะเหนไดวา เหตการณวกฤตภายในประเทศไทยเปนตวแปรส�าคญทม

ผลกระทบตอจ�านวนนกทองเทยวอาเซยน และมผลกระทบมากกวาเหตการณวกฤตในระดบโลก

โดยเฉพาะเหตการณความวนวายภายในประเทศ ขณะทการจดเทศกาล (event) ทส�าคญอยางเชน

กฬาซเกมส พชสวนโลก เปนตน มสวนชวยกระตนและดงดดนกทองเทยวอาเซยนมากกวาการใช

แคมเปญการสงเสรมการทองเทยวไทย

ภาพท 3 แสดงขอมลโครงสรางตลาดนกทองเทยวอาเซยนทเดนทางมาทองเทยวไทยในป

พ.ศ. 2556 ทรายงานโดยการทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) พบวา ในป พ.ศ. 2556 นกทองเทยว

อาเซยนทเดนทางมาทองเทยวไทยมากกวารอยละ 70 มรายไดนอยกวา 40,000 ดอลลารสหรฐฯ

ตอป โดยมชวงอายทหลากหลายในสดสวนทไมแตกตางกน อยางไรกตาม นกทองเทยวอาเซยนเกอบ

92 ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

รอยละ 70 เปนกลมทเดนทางมาทองเทยวไทยซ�า โดยมรปแบบของการเดนทางมาเพอซอสนคา

หรอชอปปง (shopping) พกผอน ทองเทยวในชวงวนหยดสดสปดาห โดยเฉพาะนกทองเทยวจาก

ประเทศทมพรมแดนตดกบประเทศไทยอยางมาเลเซยทนยมเดนทางมาทองเทยวบนเทงราตรบรเวณ

พรมแดนดานสะเดาของจงหวดสงขลา นกทองเทยวจาก สปป. ลาว ทนยมเดนทางมาจบจายใชสอย

และทองเทยวในจงหวดอดรธานชวงวนหยดสดสปดาห นกทองเทยวจากกมพชาและสหภาพเมยนมาร

ทนยมเดนทางขามพรมแดนมาซอสนคาและทองเทยวจงหวดชายแดนของประเทศไทย ทงนนกทองเทยว

จากอาเซยนจะเดนทางมาทองเทยวไทยดวยตนเองรอยละ 68

จากขอมลขางตนจะเหนไดวา ในป พ.ศ. 2556 นกทองเทยวอาเซยนทเดนมาทองเทยวไทย

เปนกลมทมรายไดไมเกนปละ 40,000 ดอลลารสหรฐฯ และเดนทางมาทองเทยวไทยซ�าดวยตนเอง

เพอมาชอปปงหรอพกผอนหยอนใจในประเทศไทยมากกวาทจะมาทองเทยวทางวฒนธรรมใน

ประเทศไทย

ภำพท 3 โครงตลาดนกทองเทยวอาเซยนของประเทศไทยในป พ.ศ. 2556ทมา: Tourism Authority of Thailand (2014a)

93Akarapong Untong

ผลการศกษา

ผลการตรวจสอบความคงทของขอมลทแสดงในตารางท 4 พบวา ตวแปรทใชในแบบจ�าลองม

อนดบความคงทแตกตางกน และมตวแปรอสระอยางนอย 1 ตวแปร ทไมคงทท I(0) ดงนนการประมาณ

คาสมประสทธดวยวธ OLS อาจเผชญกบ spurious regression (Granger & Newbold, 1974)

อยางไรกตาม ผลการทดสอบ co-integration พบวา แบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวไทยของแตละ

ประเทศอาเซยนมความสมพนธเชงดลยภาพในระยะยาว ณ ระดบนยส�าคญทางสถตท 0.05 โดยตลาด

กมพชาและสงคโปรเปนสองตลาดทไมมการเปลยนแปลงโครงสรางความสมพนธในระยะยาว

ตารางท 4 ผลการทดสอบ unit root และ co-integration

หมายเหต : *** และ ** แสดงระดบนยส�าคญทางสถตท 0.01 และ 0.05 ตามล�าดบ

: ตวเลขในวงเลบของ Chow-test คอ ปทเปนจด breakpoint ทมการเปลยนแปลงโครงสรางทมา: จากการค�านวณ

ตารางท 5 เปนผลการประมาณคาความยดหยนตอรายได ( ) ตอราคาการทองเทยวไทย

( ) และตอราคาการทองเทยวของประเทศคแขงหรอความยดหยนไขว ( ) ทไดจากแบบจ�าลอง

TVP-LRM with bias-corrected bootstrap โดยในตารางจะน�าเสนอผลการทดสอบสมมตฐานวา

คาความยดหยนแตละประเภทมคามาก ( ) หรอ นอย ( ) และน�าเสนอเฉพาะคาความยดหยน

ทมคาแตกตางจากศนยอยางมนยส�าคญทางสถตท 0.05 สวนตวเลขในวงเลบ คอ ชวงของคาความ

ยดหยน ณ ระดบความเชอมนทางสถตทรอยละ 95

94

ตารางท 5 คาความยดหยนของอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาวของนกทองเทยวอาเซยน

หมายเหต : *** และ ** แสดงระดบนยส�าคญทางสถตท 0.01และ0.05 ตามล�าดบ

: ชองท highlight หมายถง ปฏเสธสมมตฐานหลก

: L คอ lower bound และ U คอ upper bound

ทมา: จากการค�านวณ

คอลมนแรกของตารางท 5 แสดงใหเหนวา ประเทศอาเซยนกวา 6 ใน 9 ประเทศ มความยดหยน

ตอรายไดมาก ( ) และมเพยงสงคโปรและเวยดนามเทานนทมความยดหยนตอรายไดนอย

( ) สวนมาเลเซยมคาความยดหยนเทากบ 1 ( ) ส�าหรบขอมลในสองคอลมนสดทาย

แสดงใหเหนวา ประเทศในอาเซยนเกอบทกประเทศมความยดหยนตอราคาการทองเทยวไทยและ

คแขงมาก ( และ ) โดยมคาความยดหยนตอราคาการทองเทยวไทยมากกวาคาความ

ยดหยนไขว ( ) ยกเวน สหภาพเมยนมาร ขณะทกมพชาเปนตลาดนกทองเทยวทราคา

การทองเทยวไทยและคแขงไมมอทธพลตออปสงคการทองเทยวไทยอยางมนยส�าคญทางสถตท 0.05

สวนตลาดนกทองเทยวสงคโปรเปนตลาดทราคาการทองเทยวของคแขงไมมอทธพลตออปสงค

การทองเทยวไทยอยางมนยส�าคญทางสถตท 0.05

จากตารางท 5 สามารถอภปรายผลการประมาณคาความยดหยนของอปสงคการทองเทยว

ไทยในระยะยาวของตลาดนกทองเทยวอาเซยนไดพอสงเขปดงน

1. คาความยดหยนตอรายได ( ) แสดงใหเหนวา การขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศ

อาเซยนในชวง 2-3 ทศวรรษทผานมา มสวนชวยกระตนใหเกดการขยายตวของตลาดนกทองเทยว

อาเซยนในประเทศไทย สวนใหญจ�านวนนกทองเทยวจะขยายตวเรวกวาการขยายตวของเศรษฐกจ

(ยกเวน มาเลเซย สงคโปร และเวยดนาม) ดงนนจากการประมาณการของ IMF (2014) ทวา ประเทศ

ในอาเซยนจะมการขยายตวทางเศรษฐกจในอตราประมาณรอยละ 3.7-7.7 ตอป ในชวงป พ.ศ. 2558-

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

95

2563 (ค.ศ. 2015-2020) จะท�าใหตลาดนกทองเทยวอาเซยนขยายตวเพมขนอยางตอเนองอก

ในชวง 5 ปขางหนา โดยคาดวาจะมนกทองเทยวอาเซยนเดนทางมาทองเทยวไทยเพมขนจาก 7.4

ลานคน ในป พ.ศ. 2556 เปน 11.2 ลานคน ในป พ.ศ. 2560 หรอเพมขนเฉลยรอยละ 6.1 ตอป โดยม

สมมตฐานวา ไมมการสงเสรมตลาดอาเซยน หรอวกฤต (ดรายละเอยดผลการพยากรณในตารางท 6)

ตารางท 6 ผลการพยากรณจ�านวนนกทองเทยวอาเซยนในป พ.ศ. 2663

หมายเหต: ตวเลขในวงเลบเปนผลการพยากรณแบบชวง ณ ระดบความเชอมนของคาคลาดเคลอนทรอยละ 95

ทมา: 1 ค�านวณจากขอมล World Economic Outlook April 2014, International Monetary Fund (IMF) (2014)

2 Tourism Authority of Thailand (2014a)

3 ค�านวณดวยแบบจ�าลองอปสงคการทองเทยวไทยในระยะยาว

2. ตลาดนกทองเทยวอาเซยนสวนใหญตอบสนองตอราคาการทองเทยวไทยมาก ( )

ยกเวน ฟลปปนสทมความยดหยนตอราคานอย ( ) ขณะทกมพชาเปนตลาดทไมออนไหว

ตอราคาการทองเทยวไทยอยางมนยส�าคญทางสถตท 0.10 ทงนเปนทนาสงเกตวา ประเทศทมพรมแดน

ตดกบประเทศไทยอยาง สปป. ลาว มาเลเซย และสหภาพเมยนมาร มคาความยดหยนตอราคาการ

ทองเทยวไทยสงกวาประเทศอนๆ ในอาเซยนอยางเหนไดชด ประเทศเหลานมกเดนทางมาทองเทยว

ไทยในชวงวนหยดสดสปดาห เพอจบจายซอของ (shopping) พกผอน และเทยวบนเทงราตร อยางไร

กตาม จากการทบทวนงานวจยทางการตลาดของการทองเทยวแหงประเทศไทย พบวา ประเทศไทย

เปนแหลงชอปปงทนยมของนกทองเทยวจากอาเซยน ทงนอาจเปนเพราะวา ประเทศไทยมสถานท

ชอปปงทหลากหลาย ตงแตระดบลางหรอขายสงทมราคาไมสง จนถง สนคาแบรนดเนมทมชอเสยง

ระดบโลก ไวคอยตอบสนองความตองการทแตกตางของคนอาเซยน นอกจากน นกทองเทยวอาเซยน

สวนใหญเหนวา การทองเทยวและชอปปงในประเทศไทยคมคากบเงนทจาย (value for money)

(Tourism Authority of Thailand, 2014b)

Akarapong Untong

96

3. ผลการประมาณคาความยดหยนไขว ( ) แสดงใหเหนวา ตลาดอาเซยนสวนใหญ

ตอบสนองตอราคาคแขงนอย ( หรอ ) ยกเวน ตลาด สปป. ลาว สหภาพเมยนมาร

และฟลปปนส ทตอบสนองตอราคาคแขงมาก ( ) โดยตลาด สปป. ลาว มกมพชาเปนคแขง

ส�าคญของไทย ขณะทตลาดสหภาพเมยนมาร และฟลปปนส มมาเลเซยและสงคโปรเปนคแขงส�าคญ

ของไทย ทงนเปนทนาสงเกตวา ตลาดนกทองเทยวอาเซยนเกอบทงหมดตอบสนองตอราคาคแขงนอย

กวาราคาการทองเทยวไทย แสดงใหเหนวา การเปลยนแปลงราคาการทองเทยวของไทยมอทธพล

ตอการตดสนใจเดนทางมาทองเทยวไทยมากกวาการเปลยนแปลงราคาของประเทศคแขง

นอกจากน จากการศกษาขอมลทตยภมของการทองเทยวแหงประเทศไทย (Tourism

Authority of Thailand, 2014b) มขอสงเกตเพมเตมวา นกทองเทยวอาเซยนกวาครงหนงยงคงเปน

กลมทมรายไดตอปนอยกวา 20,000 ดอลลารสหรฐฯ นยมจดการการทองเทยวดวยตนเอง ไมใชบรการ

บรษททวร หรอไมนยมทองเทยวแบบกรปทวร และตลาดนกทองเทยวอาเซยนเปนตลาดเทยวซ�า

(repeat tourism) ส�าหรบประเทศไทย ทงนเปนทนาสงเกตวา ในกรณของ สปป. ลาว การใชนโยบาย

ยกเวนการตรวจลงตราวซาส�าหรบประชาชน 2 ประเทศ มสวนชวยกระตนใหเกดการขยายตวของ

การทองเทยวระหวางประเทศทงสอง

จากการสมภาษณและทบทวนเอกสารงานวจย สามารถแบงตลาดนกทองเทยวอาเซยน

ออกเปน 2 กลมหลกตามลกษณะเฉพาะและความตองการทแตกตางกน คอ นกทองเทยวกลมทวไป

และนกทองเทยวกลมมสลม ทผานมานกทองเทยวอาเซยนสวนใหญทเดนทางมาทองเทยวไทยยงคง

เปนนกทองเทยวกลมแรกในสดสวนทสง เนองดวยขอจ�ากดของแหลงทองเทยวบางแหงเกยวกบ

สงอ�านวยความสะดวกส�าหรบตลาดนกทองเทยวมสลม แตนกทองเทยวกลมมสลมเปนกลมทม

ศกยภาพและมการใชจายสง จงเปนหนงในโอกาสและความทาทายของไทย โดยตลาดมสลมทเปน

ประชากรสวนใหญของมาเลเซยและอนโดนเซยยงคงเปนตลาดททาทายส�าหรบประเทศไทย

หากประเทศไทยสนใจและตองการสงเสรมตลาดดงกลาว ประเทศไทยควรเตรยมความพรอม

ดานอปทาน เชน รานอาหาร เปนตน ในการรองรบตลาดมสลมกอนทจะสงเสรมตลาดกลมนในประเทศ

มาเลเซยและอนโดนเซย

สรปและขอเสนอแนะ

บทความนมวตถประสงคเพอประมาณคาความยดหยนของอปสงคการทองเทยวไทยใน

ระยะยาวของประเทศอาเซยนรวม 9 ประเทศ โดยประยกตใชแนวทางการพฒนาแบบจ�าลองอปสงค

การทองเทยวรวม (aggregate demand model) และวธเศรษฐมตทเหมาะสมประมาณคาความ

ยดหยนบนพนฐานของขอจ�ากดและคณลกษณะของขอมลทใชพฒนาแบบจ�าลอง คาความยดหยน

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

97

ทไดเปนขอมลส�าคญส�าหรบวางนโยบายสงเสรมตลาดนกทองเทยวอาเซยนทมการตอบสนองตอการ

เปลยนแปลงของรายไดและราคาการทองเทยวทแตกตางกน รวมทงนโยบายส�าหรบสงเสรมความ

สามารถในการแขงขนดานการทองเทยวของไทยในตลาดนกทองเทยวอาเซยน

ผลการศกษา พบวา การขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศอาเซยนในชวง 2-3 ทศวรรษท

ผานมา เปนปจจยส�าคญทกระตนใหเกดการขยายตวของตลาดนกทองเทยวอาเซยนในประเทศไทย

โดยจ�านวนนกทองเทยวมการขยายตวมากกวาการขยายตวของเศรษฐกจ (ยกเวน มาเลเซย สงคโปร

และเวยดนาม) ดงนนจากประมาณการของ IMF (2014) ทวา ประเทศในอาเซยนจะมการขยายตว

ทางเศรษฐกจในอตราประมาณรอยละ 3.7-7.7 ตอป ในชวงป พ.ศ. 2558-2563 (ค.ศ. 2015-2020)

จะท�าใหตลาดนกทองเทยวอาเซยนขยายตวเพมขนอยางตอเนองอก 5 ปขางหนา

ตลาดนกทองเทยวอาเซยนสวนใหญตอบสนองตอราคาการทองเทยวไทยมาก ( )

ยกเวน ตลาดฟลปปนสทมความยดหยนตอราคานอย และเปนทนาสงเกตวา ประเทศทมพรมแดน

ตดกบประเทศไทยอยาง สปป. ลาว มาเลเซย สหภาพเมยนมาร ยกเวน กมพชา มความยดหยนตอ

ราคาการทองเทยวไทยสงกวาประเทศอนๆ ในอาเซยนอยางเหนไดชด ประเทศเหลานมกเดนทาง

เขามาทองเทยวไทยในชวงวนหยดสดสปดาห เพอมาจบจายซอของ (shopping) พกผอน และเทยว

บนเทงราตร เนองจากการทองเทยวและชอปปงในประเทศไทยคมคากบเงนทจาย (value for money)

ผลการประมาณคาความยดหยนไขว แสดงใหเหนวา ตลาดอาเซยนของไทยโดยสวนใหญ

ตอบสนองตอการเปลยนแปลงของราคาคแขงนอย และนอยกวาราคาการทองเทยวไทย ผลลพธ

ดงกลาวแสดงใหเหนวา ในตลาดประเทศอาเซยน สงคโปรและมาเลเซยไมใชสนคาทดแทนของไทย

ยกเวนใน สปป. ลาว สหภาพเมยนมาร และฟลปปนส โดยใน สปป. ลาว มกมพชาเปนคแขงส�าคญ

ของไทย ขณะทตลาดสหภาพเมยนมาร และฟลปปนส มมาเลเซยและสงคโปรเปนคแขงส�าคญของไทย

จากผลการศกษามขอเสนอแนะเชงนโยบายทส�าคญดงน

1. แมวาเศรษฐกจของอาเซยนจะกระตนใหคนอาเซยนมาทองเทยวประเทศไทยเพมขน

แตจากการวเคราะหแนวโนมการขยายตวของตลาดนกทองเทยวอาเซยนในแตละตลาด พบขอสงเกต

ทนาสนใจวา ตลาดอาเซยนคอนขางออนไหวตอวกฤตการเมองภายในประเทศไทย และการจดเทศกาล

(event) ตางๆ ดงนนเสถยรภาพทางดานการเมอง และการจดเทศกาลขนาดใหญ เชน งานพชสวน

โลก เปนตน เปนหนงในปจจยทชวยกระตนใหคนอาเซยนเดนทางมาทองเทยวไทยเพมขน

2. ควรใชนโยบายทแตกตางกนในการกระตนตลาดอาเซยน กลาวคอ ควรใชนโยบายราคา

เชน เทยวไทยคมเงนสบายกระเปา, Mid-Year Sale เปนตน สงเสรมตลาดทตอบสนองตอการ

เปลยนแปลงราคาการทองเทยวไทยมาก เชน สปป. ลาว สหภาพเมยนมาร และมาเลเซย เปนตน

Akarapong Untong

98

การสงเสรมตลาดโดยน�าเสนอภาพความหลากหลายและนาสนใจของแหลงและกจกรรมการทองเทยว

ส�าหรบตลาดทตอบสนองตอราคานอย เชน ฟลปปนส เปนตน หรอน�าเสนอภาพของการพกผอน บนเทง

ราตร เทยวไทยไดทกเวลาทคณตองการ ส�าหรบตลาดทตอบสนองตอราคานอยอยางเชน สงคโปร

เวยดนาม เปนตน ส�าหรบตลาดมสลมอยางบรไน และอนโดนเซย ควรเนนนโยบายการพฒนาหวงโซ

อปทานภายในประเทศใหสามารถตอบสนองความตองการของตลาดมสลมในดานอาหาร การจดพนท

ใหละมาด ฯลฯ กอนทจะด�าเนนการนโยบายสงเสรมตลาดดงกลาว

3. ประเทศไทยควรใชโอกาสจากการขยายตวของตลาดอาเซยนอนเนองมาจากการขยายตว

ทางเศรษฐกจ และการเปดเสรอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ในการคดกรองและท�าตลาดคณภาพสงใน

ตลาดอาเซยน โดยการน�าเสนอสนคาและกจกรรมการทองเทยวตามความตองการของตลาดคณภาพ

สงของอาเซยน รวมทงควรมนโยบายสงเสรมตลาดทองเทยวอาเซยนใหมากขน ภายใตการผสมผสาน

สนคาทองเทยวทสอดคลองกบความตองการของตลาดอาเซยน ทงนการสงเสรมตลาดดงกลาว

ควรอยบนพนฐานของการจดการหวงโซอปทานของการทองเทยวทพรอมและเพยงพอจะรองรบการ

ขยายตวของตลาดอาเซยน อยางเชน รานอาหารส�าหรบตลาดนกทองเทยวกลมมสลม โรงแรมส�าหรบ

รองรบตลาดกลมนกเดนทางเพอธรกจ (business) และประชม (meeting) ทมแนวโนมเพมขนหลง

จากการเปดเสรอาเซยน เปนตน

นอกจากน จากวกฤตเศรษฐกจในสหรฐฯ และยโรป สงผลใหตลาดนกทองเทยวยโรปและสหรฐฯ

ของไทยชะลอตว ขณะทตลาดนกทองเทยวเอเชยมบทบาทความส�าคญมากขน รวมทงตลาดอาเซยน

ทจะมส�าคญเพมขนหลงจากการเปดเสรในป พ.ศ. 2558 อยางไรกตาม สงทเกดขนในปจจบนส�าหรบ

การทองเทยวของประเทศไทย คอ เกดการเปลยนแปลงโครงสรางทางการตลาดจากนกทองเทยวกลม

ตะวนตกทนยมทองเทยวธรรมชาตและวฒนธรรมมาสตลาดนกทองเทยวเอเชยทมลกษณะการทอง

เทยวทสนกสนาน และชอบชอปปง ความแตกตางดงกลาวท�าใหความตองการสนคาและกจกรรมการ

ทองเทยวรวมทงสงสนบสนนแตกตางกน ส�าหรบนกทองเทยวอาเซยนทเดนทางมาประเทศไทยม

พฤตกรรมทนยมชอปปง และใชบรการสนคาหรอกจกรรมทองเทยวในลกษณะทองกบสงปลกสราง

ใหมทมนษยสรางขน (man-made) มากกวาวฒนธรรมทมลกษณะใกลเคยงกนทงภมภาค ดงนนการ

สงเสรมตลาดอาเซยนในอนาคตควรมการผสมผสานสนคาทองเทยวใหมในลกษณะทแสดงใหเหนถง

ความทนสมย การชอปปง และการทองเทยวลกษณะของบนเทงทสนกสนานมากกวาการน�าเสนอขาย

ในเรองของวฒนธรรมหรอธรรมชาต

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

99

เอกสารอางอง

Araña, J. E., & León, C. J. (2008). The impact of terrorism on tourism demand. Annals of

Tourism Research, 35(2), 299-315.

Banerjee, A., Dolado, J. J., Galbraith, J. W., & Hendry, D. F. (1993). Co-integration, Error

Correction, and the Econometric Analysis of Non-Stationary Data. New York: Oxford

University Press.

Banerjee, A., Dolado, J. J., Hendry, D. F., & Smith, G. (1986). Exploring equilibrium

relationships in econometrics through static models: some Monte Carlo evidence.

Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 48(3), 253-277.

Crouch, G. I. (1994). The study of international tourism demand: A review of findings.

Journal of Travel Research, 33(1), 41-54.

Department of Tourism (2014). Thailand Tourism Statistics 2013. Bangkok: Department of

Tourism. (in Thai)

Enders, W. (2004). Applied Econometric Time Series. 2nd ed. New York: John Wiley & Sons.

Engle R. F., & Granger, C. W. J. (1987). Co-integration and error correction:

Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.

Faulkner, B. (2001). Towards a framework for tourism disaster management. Tourism

Management, 22(2), 135-147.

Granger, C. W. J., & Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of

Econometrics, 2(2), 111-120.

Gregory, A. W., & Hansen B. E. (1996). Residual based tests for cointegration in models

with regime shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.

Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., & Black, W. (1998). Multivariate Data Analysis.

5th ed. London: Prentice-Hall International.

Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegrating vectors. Journal of Economic

Dynamics and Control, 12(2/3), 231-254.

Johansen, S. (1995). Likelihood-Based Inference in Cointegrated Vector Autoregressive

Models. Oxford: Oxford University Press.

Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on

cointegration –with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of

Economics and Statistics, 52(2), 169-210.

Kaosa-ard, M., & Untong, A. (2014). A Literature Survey of the Tourism Economy of Thailand.

Chiang Mai: Public Policy Studies Institute. (in Thai)

Akarapong Untong

100

Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., & Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis

of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54(1-3),

159-178.

Li, G., Song, H., & Witt, S. F. (2006a). Time varying parameter and fixed parameter linear

AIDS: and application to tourism demand forecasting. International Journal of

forecasting, 22(1), 57-71.

Li, G., Wong, K. K. F., Song, H., & Witt, S. F. (2006b). Tourism demand forecasting: a time

varying parameter error correction model. Journal of Travel Research, 45(2), 175-185.

Lütkepohl, H., & Krätzing, M. (2004). Applied Time Series Econometrics. Cambridge:

Cambridge University Press.

Maddala, G. S. (2001). Introduction to Econometrics. Chichester: John Wiley & Sons.

Narayan, P. K. (2004). Fiji’s tourism demand: The ARDL approach to cointegration. Tourism

Economics, 10(2), 193-206.

Panopoulou, E., & Pittis, N. (2004). A comparison of autoregressive distributed lag and

dynamic OLS cointegration estimators in the case of a serially correlated cointegration.

The Econometrics Journal, 7(2), 585-617.

Park, J. Y. (1992). Canonical cointegrating regressions. Econommetrica, 60(1), 119-143.

Perron, P. (1997). Further evidence on breaking trend functions in macroeconomic variables.

Journal of Econometrics, 80(2), 355-385.

Pesaran M. H., & Shin, Y. (1995). Autoregressive distributed lag modelling approach to

cointegration analysis. DAE Working Paper Series No 9514, Department of Economics,

University of Cambridge.

Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis

of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.

Phillips, P. C. B, & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression.

Biometrika, 75(2), 335-346.

Phillips, P. C. B., & Hansen, B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variable

regression with I(1) processes. Review of Economic Studies, 57(1), 99-125.

Ritchie, B. W. (2004). Chaos, crises and disasters: a strategic approach to crisis

management in the tourism industry. Tourism Management, 25(6), 669-683.

Said, E., & Dickey, D. A. (1984). Testing for unit roots in autoregressive moving average

models of unknown order. Biometrika, 71(3), 599-607.

Song, H., & Li, G. (2008). Tourism demand modelling and forecasting–A review of recent

research. Tourism Management, 29(2), 203-220.

ASEAN Long-Run Tourism Elasticity Demand in Thailand

101

Song, H., & Turner, L. (2006). Tourism demand forecasting. In L. Dwyer and P. Forsyth (eds.).

International Handbook on the Economic of Tourism. Massachusetts: Edward Elgar,

89-114.

Song, H., Kim, J. H., & Yang, S. (2010). Confidence intervals for tourism demand elasticity.

Annals of Tourism Research, 37(2), 377-396.

Song, H., Witt, S. F., & Li, G. (2003). Modelling and forecasting the demand for Thai tourism.

Tourism Economics, 9(4), 363–387.

Song, H., Witt, S. F., & Li, G. (2009). The Advanced Econometrics of Tourism Demand.

New York: Routledge.

Stock, J. H., & Watson, M. W. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher

order integrated systems. Econometrica, 61(4), 783-820.

Tourism Authority of Thailand. (2014a). Profile of International Tourist Arrivals to Thailand

2013: ASEAN. Bangkok: Marketing Database Group, Tourism Authority of Thailand.

(in Thai)

Tourism Authority of Thailand. (2014b). Study ASEAN Tourism Market 2013 Project:

Executive Summary. Bangkok: In-Touch Research & Consultancy. (in Thai)

Untong, A. (2012a). Econometrics of Tourism. Chiang Mai: Public Policy Studies Institute.

(in Thai)

Untong, A. (2012b). The Destination Management in Tourism and Tourism Competitiveness

in Thailand. Doctor of Philosophy Thesis in Tourism and Environmental Economics,

University of the Balearic Islands, Spain.

Untong, A., Ramos, V., Ray-Maquieira, J., & Kaosa-ard, M. (2011). Impact of crisis events

on international tourism demand in Thailand. Applied Economics Journal, 18(2), 45-64.

(in Thai)

Untong, A., Kaosa-ard, M., Ramos, V., & Rey-Maquieira, J. (2014). Thailand’s long-run

tourism demand elasticities. Tourism Economics, 20(3), 595-610.

UNWTO. (2014). UNWTO World Tourism Barometer. Volume 12, June 2014.

VanVoorshis, C. W., & Morgan, L. B. (2007). Understanding power and rules of thumb for

determining sample sizes. Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 3(2), 43-50.

WTTC. (2014). Travel & Tourism Economic Impact 2014: Thailand. London: World Travel

& Tourism Council.

Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price

shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business and Economic Statistics,

10(3), 251-270.

Akarapong Untong