ASANSÖRRÜ OLUġTURAN

PARÇALARIN TANITIMI VE

ĠġLEVLERĠ

Makine Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Asansör Kontrol

Koordinatörlüğü

ASANSÖRRÜ OLUġTURAN

PARÇALAR VE ĠġLEVLERĠ

Asansörler yüzlerce elemandan oluĢmaktadır, bu sunumda asansörü oluĢturan elemanlar ve o elamanların görevlerini inceleyeceğiz,

Bu elemanların bazıları seri güvenlik elemanlarıdır, bu elemanlar asansörlerde olmazsa olmaz kuraldır bunlardan bir tanesinin bile eksik olması durumunda asansörü kullananların kaza riski çok artırmaktadır.

Bazı elemanlar da bakım ekibinin güvenliğini sağlamaktadır

ASANSÖRRÜ OLUġTURAN

PARÇALAR VE ĠġLEVLERĠ

Asansör ana hatlarıyla ray, kapı, makine motor

grubu, kabin, kuvvet ve kumanda panosu ve karĢı

ağırlıktan oluĢan bir makinadır,

Bu malzemelerin seçimi, montajı, imalatı ve

kullanılması belli standart ve yönetmeliklere göre

düzenlenmiĢtir,

Montajı yapılacak olan bir asansörün öncelikle

trafik hesabı yapılarak binaya uygun sayıda ve

kapasitede bir asansör olması gerekmektedir,

ASANSÖRRÜ OLUġTURAN

PARÇALAR VE ĠġLEVLERĠ

Kapasite ve sayısı belli olan asansör yönetmelikte belirtildiği gibi temel sağlık ve güvenlik gereklerini karĢılamalıdır,

Gerekli mukavemet hesapları yapılarak uygun malzemeler seçilmelidir,

Montaj standartlar göz önüne alınarak yapılmalıdır,

CE belgesine sahip olması gereken ürünlerin mutlaka CE belgeleri olmalı ve asansör kapasitesine uygun olarak seçilmelidir.

ġimdi bu malzemeleri tek tek inceleyelim.

TAMPONLAR

Tamponlar asansörün anma hızına göre belirlenmelidir,

Hızı 1,6 dan daha küçük olan asansörlerde enerji depolayan tamponlar kullanılır,

Hızı 1,6 dan daha büyük olan asansörlerde enerji harcayan (yağlı tip) tamponlar kullanılır

Tamponlar mutlaka CE belgesine sahip olmalıdır, tampon seçilirken asansörün kapasitesine uygu ebatta tamponlar seçilmelidir,

TAMPONLAR

Tamponlar yere sağlam bir Ģekilde sabitlenmelidir, tamponların altında 50*60*100 cm. güvenlik hacmini oluĢturacak alan olmalıdır

Enerji harcayan tamponların üzerinde mutlaka güvenlik kontağı olmalıdır,

TAMPONLARIN GÖREVĠ: kabinin veya karĢı ağırlığın kuyu zeminine doğru kayması durumunda kabinin yere sert bir Ģekilde vurmasını engellemektir,

RAYLAR

Ray seçilirken gerekli kuvvet hesapları yapılmalı ve uygun ölçüde ray kullanılmalıdır, konsol mesafeleri yine hesaplama sonucu asansörün kapasite ve hızına uygun olarak seçilmelidir, montajlar cıvata bağlantılı olmalıdır,ray tabanları kuyu zeminine oturmalı veya tavandan asma yapılmalıdır,

RAYLAR

Ray birleĢme noktaları hassas bir Ģekilde flaĢlarla bağlanmalı oluĢacak çıkıntılar raspalanmalıdır, kılavuz raylar çekme çelikten yapılmalı veya sürtünme yüzeyleri iĢlenmelidir

RAYLARIN GÖREVĠ: Kabin ve karĢı ağırlıkta kullanılan raylar kabinin ve karĢı ağırlığın aynı eksende çalıĢması için kılavuzluk yapmaktır

KARġI AĞIRLIK

KarĢı ağırlık yapısı tij

veya karkas olarak

üretilebilir iki adet rayla

klavuzlanır, karkas ve tij

bağlantıları TS’

standardına göre

yapılmalıdır.

GÖREVĠ: Kabinin aĢağı

ve yukarı yöndeki

hareketinin dengelemektir.

KARġI AĞIRLIK

SEPERATÖRÜ

KarĢı ağırlık seperatörü nün görevi, asansör kuyusunda bakım veya çalıĢma yaparken firma elemanlarının, güveliğini sağlamak, ağırlık rayları arasına geçmelerini engellemektir. Kuyu zemininden 30 cm. yukardan baĢlayıp 2,5 m. Yüksekliğinde olmalıdır, geniĢliği ray kenarlarının en az 2 cm. dıĢında olmalıdır, sert ve dayanıklı sacdan yapılmalıdır

KABĠN

KABĠNĠN GÖREVĠ:

Asansörde bulunan kiĢileri yukarı veya aĢağı yönde taĢımaktır

Asansörü oluĢturan en önemli elemandır, kabin üzerinde birçok güvenlik ekipmanları ve aksesuarlar bulunmaktadır, önce kabinin yapısını niceleyelim,

KABĠN

Kabin, alt ve üst süspansiyon, yan dikmeler, yan duvarlar, kabin üstü güvenlik kuĢağı, etek sacı, kabin kapısı, kabin altı çarpma plakası, patenler, alt veya üst süspansiyona bağlı olan paraĢüt fren sistemi, iç kumanda but onları, havalandırma fanı, kabin üstü bakım kumandası, aĢırı yük kontağı gibi elemanlardan oluĢan komplike bir parçadır.

Bu elemanları teker teker inceleyelim.

KABĠN

ALT VE ÜST SÜSPANSĠYONLAR Yandaki resimde gördüğünüz gibi alt ve üst süspansiyonlar kabinin karkas yapısını oluĢturmaktadır, kabini getirip bu karkasın içerisine monte ediyoruz, süspansiyonlara kabin patenleri monte edilerek kabinin kılavuzlanması sağlanır,

KABĠN

Alt veya üst süspansiyona bağlı olan bir paraĢüt fren sistemi bağlantı kolları ve kontağı mevcuttur, halat kopması veya farklı nedenlerden dolayı asansörün anma hızını % 1,35 geçtiği zaman devreye girerek asansörü aĢağı veya yukarı yönde rayların üzerine sabitler. ParaĢüt blokları mutlaka CE belgeli olmalıdır.

KABĠN

Üst süspansiyonda yine kabin üstü askı halat bağlantılar ve halat ĢiĢeleri bulunmaktadır,

Kabin üstüde bakım kumandamız bulunmaktadır, asansörün bakım esnasında kumanda edilebilmesi için, bakım kumandasının üzerinde revizyona alma Ģalteri, aĢağı ve yukarı yön butonları, dur butonu, priz, alarm ve aydınlatma armatürü bulunmalıdır.

KABĠN

Kabin üstü güvenlik

kuĢağı, bakım yapan

elemanların kuyu içerisine

düĢmesini engellemek için

yapılır, yüksekliği en az

70 cm. den baĢlar kabin

duvar arası mesafe arttıkça

yükseklikte orantılı olarak

artmalıdır.

KABĠN

Etek sacı asansörde mahsur kalan kiĢilerin kurtarılması esnasında kuyuya düĢmelerini engellemek için takılan önemli bir parçadır, etek boyu en az 75 cm olmalıdır, geniĢliği karĢısındaki durak kapısının geniĢliğinde olmalıdır, düĢey bölümün ucu 60 derecelik bir açı yapacak Ģekilde eğik bir kısımla uzatılmalıdır

KABĠN

KABĠN ALTI ÇARPMA PLAKASI:

Kabin altı çarpma plakası kabinin kayması durumunda kabine zarar vermemesi için yapılan parçadır, bu parça kalınlığı 7mm. Den az olmamalı, asansör kapasitesi arttıkça kalınlaĢmalı ve cıvata ile alt süspansiyona takılmalıdır.

KABĠN

Patenler kabin ve karĢı

ağırlığın raylar üzerinde

rahat hareket etmesi için

kullanılmaktadır, değiĢik

paten çeĢitleri mevcuttur,

asansör hızı yüksek olması

durumunda tekerlekli tip

paten kullanılmalıdır.

KABĠN

AĢırı yük kontağı asansöre

kapasitesinin üzerinde yük

geldiği zaman güvenlik

için asansörü bloke eden

bir parçadır, genellikle

taban kontağı olarak

kabinin altına takılır,

elektronik olarak

çalıĢanları da mevcuttur.

KABĠN

Ġç kumanda butonları asansöre kabin içinden kumanda etmek için kullanılır, kumanda sisteminde kat butonları, imdat butonu aĢırı yük ikazı, havalandırma butonu, acil aydınlatma, kabin haberleĢmesi otomatik kapı açma butonu, kat göstergesi olacak Ģekilde olmalıdır.

KABĠN

Kabin kapısı seyir halinde yolcuların hareketli yüzeye karĢı korunması için takılan bir güvenlik elemanıdır, kabin kapısı standartların gerektirdiği donanımlara sahip olmalıdır sıkıĢma kontağı, fotosel, belli bir darbeye dayanıklı olması, elektriksel bağlantı kesildiği zaman kapının elle açılması gibi.

KABĠN

Kabin duvarları tavanı ve tabanı, kabin tamamen deliksiz duvarlar, taban ve tavan ile çevrelenmiĢ olmalıdır. Yalnız Ģu açıklıklara izin verilebilir a) normal kabin giriĢleri, b) imdat kapıları ve kapakları, c) havalandırma menfezleri

Duvar taban ve tavan yeterli bir mekanik dayanıma sahip olmalıdır

Camdan yapılan duvarlarda lamine cam kullanılmalı cam üzerinde kalınlık ve sarkaç deneylerine ait ibareler bulunmalıdır

KAT KAPILARI Kat kapıları yolcuların

katlardan kabine giriĢlerini sağlar. Durak kapıları yüzeyleri deliksiz, kapı aralıkları 6 mm. den daha büyük olmamalıdır, kilitleri olan kapılar, kilitli durumda iken yeterli mekanik dayanıma sahip olmalıdır, Ģöyle ki, kilitli konumda iken bir veya diğer yüzünün herhangi bir noktasında dik olarak, 5 cm2 lik yuvarlak veya kare Ģeklindeki bir alana eĢit olarak dağılacak 300 N’ luk kuvvet uygulandığında kalıcı bir Ģekilde biçim değiĢtirmemeli, 15 mm. den çok esnememeli ve deney sırasında ve deneyden sonra güvenli bir Ģekilde çalıĢmalıdır.

KAT KAPILARI

Durak kapılarının yüksekliği en az 2 m. Olmalıdır, durak kapılarının serbest geniĢlikleri kabin kapısı geniĢliğini her iki yanda ayrı ayrı olmak üzere 50 mm. den fazla aĢmamalıdır, camdan yapılan kapı panelleri bu standarda uygun olarak uygulanacak kuvvetlerin etkisi ile tahrip olmayacak Ģekilde tespit edilmelidir, daha büyük boyutlu camlara sahip olan kapılarda lamine cam kullanılmalı ve ayrıca kapılar standarda belirtilen sarkaç çarpma deneylerine dayanabilmelidir ve camlar iĢaretlenmelidir. Kapılar CE belgeli kilitlerle donatılmalıdır.

KĠLĠTLER

Kilitler kat kapılarının

emniyetli bir Ģekilde

kilitlenmesini, kapı

açıksa dahi asansörün

hareket etmemesini

sağlarlar, otomatik

kapılarda fiĢ kontaklar

aynı zamanda kilit

görevi görürüler.

KAPI AMORTĠSÖRLERĠ

Kapı amortisörleri, çarpma ve yarı otomatik kapılarda kapının yumuĢak bir Ģekilde kapanmasını sağlar, hidrolik olarak çalıĢırlar, yağın mevsime göre incelmesi veya kalınlaĢmasından dolayı zaman zaman ayar vidasından ayarlanması gerekir.

KAPI YAYLARI

Kapı yayları kapı

açıldıktan sonra

kapının kendiliğinden

kapanmasını sağlar,

değiĢik Ģekillerde kapı

yayları mevcuttur.

LĠRPOMP

Lirpomp, asansör kata

geldiğinde kilit koluna

çarparak kapının

açılmasını sağlar,

kabin üzerinde

bulunur ve

elektromanyetik olarak

çalıĢır.

HALATLAR

Halatlar kabin ile karĢı ağırlığı birbirine bağlar, makine tahrik kasnağı üzerinden geçerek asansörlerin hareketini sağlar, halat seçimi yapılırken asansörlere uygun kendir özlü halatlar seçilmelidir, halatlar makine grubunun kanalına uygun olmalıdır daha küçük çapta veya büyük çapta halatlar kullanılmamalıdır, halatlar halat güvenlik katsayısının hesaplanmasıyla belirlenir, halat bağlantı noktaları halat ĢiĢeleri vasıtasıyla kabin ve karĢı ağırlığa bağlanır ĢiĢelerden geçen halatlara en az iki adet klemens bağlanmalıdır

HALATLAR

Asansörlerde

Ġnşaatlarda

Vinçlerde

Tarımda

Balıkçılıkta

Denizcilikte

Ormancılıkta

Madencilikte

Mermercilikte

Muhtelif mühendislik alanlarında

MAKĠNA MOTOR

Makine motor grubunun görevi motorun dönme hareketini halat ve kasnaklar vasıtası ile kabine ulaĢtırarak kabinin hareketini sağlamaktadır, makine motor redüktörlü veya redüktörsüz olabilir, motor üzerinde çift bobinli elektromanyetik fren bobini bulunmalıdır ve mutlaka CE’ belgesine sahip olmalıdır

MAKĠNA MOTOR

Makine motor grubunun

altında bir Ģase olmalı,

Ģase yüksekliği saptırma

açısına göre

hesaplanmalıdır, Ģase

altlarına ses izolasyonu

yapılmalıdır, Ģase

bağlantıları cıvatalı veya

sertifikalı kaynak

olmalıdır,

REGÜLATÖRLER

Regülatörün görevi kabin anma hızını 1,35 geçtiğinde paraĢüt fren sistemini devreye sokmaktır, mekanik olarak çalıĢır, makine dairesinde ve kuyu dibinde olmak üzere iki adet makarası vardır, regülatörler laboratuar ortamında ayarlanarak kurĢun mühür ile mühürlenir,

REGÜLATÖRLER

Üst regülatörün üzerinde bir tane güvenlik kontağı bulunur, makara üzerinde muhafaza bulunmalıdır, alt regülatörde halat kopması ve uzamasına karĢı güvenlik kontağı bulunur, makarayı germek için altında bir ağırlığı bulunmalıdır, regülatör üzerinde üretici firma ismi, tip kontrolü ile ilgili iĢaret ve referanslar ve ayarlandığı çalıĢma hızı, regülatör mutlaka CE’ belgesine sahip olmalıdır

KUMANDA PANOSU

a) MUHAFAZA DURUMU

b) BESLEME KABLOSU

c) KABLO BAĞLANTILARI

d) FAZ SIRALI KORUMA RÖLESĠ

e) TERMĠK RÖLE

f) ARK DURUMU

g) SĠGORTALAR

h) MONTAJ

i) KONT AKTÖRLER

j) ELEKTRONĠK KART

KUMANDA PANOSU

Kumanda panosu asansör kumanda butonlarından aldığı komutları uygulayarak asansöre istediğimiz gibi kumanda etmemizi sağlar, kumanda panosu içerisinde bulunan kumanda kartı, sigortalar, kont aktörler mutlaka CE’ belgesine sahip olmalıdır, kumanda panosunun muhafaza kapağı bulunmalıdır, topraklama bağlantıları paralel olmalıdır.

KUVVET PANOSU

Kuvvet panosu Ģebekeden

gelen elektriği kumanda

panosuna ileterek sistemin

çalıĢmasını sağlar, kuvvet

panosu içerisinde kilitli

pako Ģalter, sigortalar,

kaçak akım rölesi, trifaze

priz, ana topraklama hattı

ve muhafaza kapağı

bulunmalıdır

NĠHAĠ KESĠCĠ ġALTER

Nihai kesici Ģalter

kabinin aĢağı yönde

veya yukarı yönde

kayması durumunda

elektriği keserek

güveliği sağlar, nihai

kesiciler değiĢik

Ģekillerde olabilir

kuyu içerisinde

makaralı Ģalter gibi,

a) Alt sınır kesici b) Üst sınır kesici

Regülatör

Üst sınır

kesici

Kesici bıçağı

Kabin

Regülatör

ağırlığı

Alt sınır

kesici

FÜZE

GENELDE KULLANILAN

KESİCİLER

nafi.baran@mmo.org.tr

MAKĠNA PLATFORMU

Makine platformu

makine motor grubunu

taĢıyan kuyu üstündeki

bölümdür, üç çeĢit

platform kullanılabilir

a)beton platform,

b)beton + çelik

konstrüksiyon

c)çelik konsrüsiyon

KUYU AYDINLATMASI

Kuyu aydınlatması kuyu

içerisini aydınlatmak için

kullanılır, kuyu dibinden

ve tavandan 50 cm.

mesafede olmak üzere en

fazla 7 m. Mesafede bir

armatür olmak üzere tesis

edilmelidir, en az 50 lüks

Ģiddetinde olmalıdır,

tesisat kanal içerisinden

geçirilmelidir.

MAKĠNA DAĠRESĠ

AYDINLATMASI

Makine dairesi

aydınlatması 200 lüks

Ģiddetinde olmalıdır,

normal ampuller

kullanılmalıdır,

UYARI YÖNERGELERĠ

Uyarı yönergeleri bakım

kurtarma ve kullanma

talimatlarıdır, kullanma

talimatı giriĢ katına ve

kabin içerisine mutlaka

asılmalıdır, bakım ve

kurtarma talimatlarıma

makine dairsinde gözle

görülecek uygun bir yere

asılmalıdır

HAZIRLAYANLAR

Sadrettin UZUNGET

Metin ÇÖKELEKOĞLU

23/01/2011