ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z MATURITĄ - chemmaks.plchemmaks.pl/arkusze/nf/maturita/MATURITA-pr-2017-a.pdf · 3 Próbna Matura z Maturitą – Chemia – Poziom rozszerzony – kwiecień

Kwiecień

2017

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY

Z MATURITĄ

CHEMIA

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy: 180 minut

Instrukcja dla zdającego:

Arkusz zawiera 36 zadań.

Odpowiedzi i rozwiązania zapisz w miejscu na to przeznaczonym.

Czas przeznaczony na rozwiązywanie arkusza to 180 minut.

Do uzyskania masz 70 punktów.

W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania

prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.

Możesz korzystać z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych

na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki, linijki oraz kalkulatora

prostego.

Powodzenia! :)

www.maturita.pl

2 Próbna Matura z Maturitą – Chemia – Poziom rozszerzony – kwiecień 2017

Zadanie 1. (0-1)

Zweryfikuj słuszność odpowiedzi, podanych w tabeli. Wpisz do tabeli literę P, jeżeli wskazana

odpowiedź jest prawidłowa, lub literę F, jeśli odpowiedź jest nieprawidłowa.

Zdanie P/F

1 Elektrony walencyjne atomu cyny znajdują się na dwóch powłokach

elektronowych.

2 Liczba stanów kwantowych, a zarazem maksymalna liczna elektronów

w powłoce, wynosi 2n2, gdzie n oznacza główną liczbę kwantową.

3 Promień jonu Cl- jest większy od promienia jonu Br-.

Zadanie 2. (0-1)

Uwzględniając kształt cząstki (kąty pomiędzy wiązaniami) narysuj wzór elektronowy kreskowy

anionu węglanowego.

Zadanie 3. (0-2)

Spośród następujących cząstek:

CH3+, ClO

-, HClO3, Cl•, (CH3)2NH2

+

wybierz i wpisz do tabeli wzory wszystkich cząstek, które spełniają poniższe warunki.

Jeżeli uważasz, że któryś z warunków nie jest spełniony przez żadną z cząstek – wpisz „-„.

Warunek Wzory cząstek

Cząstki obdarzone ładunkiem ujemnym to:

Cząstki mogące pełnić rolę zasady w teorii

kwasowo-zasadowej Brønsteda–Lowry'ego to:

Cząstki nie posiadające wolnej pary elektronowej

na żadnym atomie to:

www.maturita.pl


Zadanie 4.

W 100 g wody destylowanej rozpuszczono: 1,0 g jodku potasu oraz 1,0 g bromku wapnia,

otrzymując roztwór A o gęstości 1021 g/dm3.

Zadanie 4.1. (0-1)

Oblicz stężenie molowe jonów bromkowych w roztworze A.

Obliczenia:

Odpowiedź: .................................................................................................................................................

Zadanie 4.2. (0-1)

Pobrano 1 ml roztworu A, dodano do niego 1 ml chloroformu. Zaobserwowano, że chloroform zbiera

się na dnie probówki. Do tak przygotowanej próbki dodawano kroplami, za każdym razem intensywnie

wstrząsając, wodę chlorową do pierwszej zmiany barwy warstwy chloroformowej.

Podaj, jakie zabarwienie przyjęła warstwa chloroformowa i napisz równanie reakcji

(zapis jonowy skrócony), odpowiedzialnej za pojawienie się zabarwienia.

Zabarwienie warstwy chloroformowej: .....................................................................

Równanie reakcji: ......................................................................................................

Zadanie 5. (0-1)

Woda chlorowa to nasycony roztwór chloru w wodzie. W wodzie chlorowej chlor ulega reakcji

dysproporcjonowania, w wyniku której odczyn wody chlorowej staje się kwasowy (reakcja 1.).

Powstały w wyniku tej reakcji tlenowy kwas chlorowy rozkłada się na świetle z wydzieleniem tlenu,

chlor natomiast redukuje się na najniższy stopień utlenienia (reakcja 2.).

Napisz równania reakcji (zapis cząsteczkowy), o których mowa:

Reakcja 1.: ............................................................................................................................................

Reakcja 2.: ............................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 6.

Układy dyspersyjne to układy złożone z fazy rozpraszającej i z fazy rozproszonej, które mogą

występować w różnych stanach skupienia. Przykładami układów dyspersyjnych są np. emulsje

lub zawiesiny. Są one układami termodynamicznie niestabilnymi.

Aby ułatwić tworzenie emulsji oraz zwiększyć ich trwałość stosuje się emulgatory - związki

powierzchniowo-czynne. O praktycznym zastosowaniu emulgatorów decyduje stosunek pomiędzy

częścią hydrofilową i hydrofobową cząsteczki emulgatora, określany jako HLB, czyli równowaga

hydrofilowo-lipofilowa (Hydrophilic Lipophilic Balance). Jego wartość określa procentową zawartość

grup hydrofilowych w stosunku do części hydrofobowej cząsteczki emulgatora. Im wyższa wartość

HLB, tym większe powinowactwo do fazy wodnej wykazuje związek powierzchniowo czynny.

Przykłady emulgatorów: Tween 40 (HLB = 15,0), Span 60 (HLB = 4,7).

Gęstość fazy rozproszonej w zawiesinach jest na ogół większa niż gęstość fazy rozpraszającej

i z tego powodu rozproszone cząstki fazy stałej mają tendencję do sedymentacji (opadania).

Czynniki mające wpływ na szybkość sedymentacji opisuje równanie Stokesa:

V =

2r2 ∙ (d1-d2) ∙ g

gdzie:

9ŋ

v – szybkość sedymentacji

r – promień cząstki rozproszonej

d1 – gęstość fazy rozproszonej

d2 – gęstość fazy rozpraszającej

g – przyspieszenie ziemskie

ŋ – lepkość fazy rozpraszającej

Zadanie 6.1. (0-1)

W oparciu o prawo Stokesa oraz wiedzę zdobytą w szkole odpowiedz:

Czy w lekach, stanowiących postać zawiesiny substancji leczniczej w roztworze wodnym,

zastosowanie jako dodatku do fazy zewnętrznej glikolu etylenowego (gęstość i lepkość glikolu

są większe od wody) zwolni proces sedymentacji oraz polepszy jakość leku?

Odpowiedź: ...............................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Zadanie 6.2. (0-1)

W celu otrzymania emulsji złożonej z oleju słonecznikowego oraz wodnego roztworu chlorku sodu –

w fazie mającej stanowić fazę zewnętrzną rozpuszczono emulgator, następnie, intensywnie mieszając,

dodawano ciecz, stanowiącą fazę wewnętrzną emulsji. Do otrzymanej emulsji dodano kilka kropli

wodnego roztworu chlorku miedzi (II). Po delikatnym zmieszaniu zaobserowano równomierne

zabarwienie całego układu.

Uzupełnij poniższe zdania, podkreślając właściwe określenie w każdym nawiasie.

Podczas sporządzania powyższej emulsji jako emulgator został użyty (Tween 40 / Span 60).

Przewodność otrzymanej emulsji przed dodaniem roztworu chlorku miedzi (była równa zero / była

różna od zera). Po dodaniu roztworu chlorku miedzi przewodność emulsji (była równa zero / była różna

od zera).

www.maturita.pl


Zadanie 6.3. (0-2)

Zwiększenie trwałości układów zawiesinowych można uzyskać przez zwiększenie lepkości fazy

zewnętrznej. W tym celu stosuje się substancje, których roztwory wodne charakteryzują się znaczną

lepkością, np. poliwinylopirolidon. Poliwinylopirolidon jest polimerem otrzymywanym przez

polimeryzację winylopirolidonu:

winylopirolidon

a. Narysuj fragment łańcucha poliwinylopirolidonu, złożonego z dwóch merów.

b. Winylopirolidon jest winylową pochodną (ugrupowanie winylowe to CH2=CH-) pirolidonu -

laktamu pewnego aminokwasu.

Wiedząc, że laktamy to cykliczne, wewnątrzcząsteczkowe amidy, narysuj wzór

półstrukturalny aminokwasu, którego cyklizacja prowadzi do powstania pirolidonu.

www.maturita.pl


Zadanie 7.

W dymie papierosowym znajduje się wiele toksycznych substancji, m.in. benzopiren, tlenek węgla (II)

czy nikotyna.

Benzopiren Nikotyna

Zadanie 7.1. (0-1)

Podaj wzór sumaryczny benzopirenu: ....................................

Zadanie 7.2. (0-1)

Zweryfikuj słuszność odpowiedzi, podanych w tabeli. Wpisz do tabeli literę P, jeżeli wskazana

odpowiedź jest prawidłowa, lub literę F, jeśli odpowiedź jest nieprawidłowa.

Zdanie P/F

1 Cząsteczka nikotyny zawiera III-rzędowe ugrupowanie aminowe.

2 Cząsteczka nikotyny wykazuje czynność optyczną.

3 Nikotyna jest związkiem heterocyklicznym.

Zadanie 7.3. (0-1)

Oblicz, ile mg tlenku węgla (II) znajduje się w 20 ml dymu tytoniowego (warunki normalne),

wiedząc, że ułamek molowy tego składnika wynosi 0,036. W obliczeniach przyjmij, że zawartość

składników dymu nie będących gazami jest nieistotna.

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 8. (0-1)

Tłuszcze w reakcji z silnymi zasadami tworzą glicerynę i odpowiednie sole. Proces ten nazywamy

zmydlaniem tłuszczu. Analizując skład tłuszczu określa się tzw. liczbę zmydlania, która oznacza

ilość mg KOH potrzebną do zobojętnienia kwasów tłuszczowych powstających w wyniku całkowitej

hydrolizy 1,0 g tłuszczu.

Największą liczbę zmydlania będzie miał (zaznacz prawidłową odpowiedź):

I. trójoleinian gliceryny

II. trójstearynian gliceryny

III. trójpalmitynian gliceryny

Zadanie 9.

Woda wapienna to nasycony roztwór wodorotlenku wapnia. Rozpuszczalność wodorotlenku wapnia

w wodzie (25oC) wynosi 0,159 g na 100 g wody.

Zadanie 9.1. (0-1)

Oblicz pH wody wapiennej. Przyjmij gęstość roztworu równą gęstości wody.

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

Zadanie 9.2. (0-1)

Wodę wapienną należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, w przeciwnym

przypadku na jej powierzchni pojawia się biały nalot.

Napisz równanie reakcji odpowiedzialnej za to zjawisko (zapis cząsteczkowy).

Równanie reakcji:

......................................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 10.

Przygotowano następujące wodne roztwory:

Roztwór A: 0,1-molowy roztwór kwasu chlorowodorowego

Roztwór B: 0,1-molowy roztwór kwasu octowego

Roztwór C: 0,1-molowy roztwór metyloaminy

Roztwór D: 0,1-molowy roztwór wodorotlenku baru

Zadanie 10.1. (0-2)

Pobrano po 1 ml roztworu A i B, przeniesiono do dwóch kolb miarowych pojemności 10 ml i zawartość

każdej kolby uzupełniono wodą do kreski (do objętości 10 ml). Zmierzono pH. Zaobserwowano,

że po rozcieńczeniu pH roztworu A wzrosło o jednostkę, podczas gdy pH roztworu B wzrosło

tylko o pół jednostki.

a. Zaznacz, który rysunek przedstawia prawidłowo uzupełnioną objętość roztworu wodnego

w kolbie (zaznacz X w kratce przy wybranej odpowiedzi):

b. Podaj przyczynę różnej zmiany pH roztworów A i B przy takim samym rozcieńczeniu

ich roztworów o jednakowych stężeniach.

Odpowiedź: ................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Zadanie 10.2. (0-1)

Pobrano po 1 ml roztworu B i C i zmieszano. Po chwili zbadano odczyn otrzymanego roztworu.

Odczyn otrzymanego roztworu był (zaznacz prawidłową odpowiedź):

I. słabo zasadowy

II. słabo kwasowy

III. obojętny

IV. aby określić odczyn roztworu potrzebne są dodatkowe dane, niedostępne w karcie wzorów

www.maturita.pl


Zadanie 10.3. (0-1)

Zmieszano roztwory A i D w stosunku objętościowym 2:1. Zaznacz poprawną odpowiedź

i dokończ zdanie:

Otrzymany roztwór (ma / nie ma) właścwości buforowe/ych, ponieważ ..................................................

....................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (0-1)

Przy oznaczaniu śladowych ilości substancji przyjęte jest określanie stężenia w częściach na milion:

ppm (parts per million), co dpowiada 1 μg substancji na 1 g (lub ml) roztworu. W przypadku bardzo

rozcieńczonych roztworów wodnych przyjmuje się, że 1ml = 1g roztworu.

W wodzie pitnej znajduje się 24,3 mg/l magnezu. Jakie jest stężenie magnezu wyrażone w ppm?

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

Zadanie 12. (0-1)

Dla rekacji chemicznej, przebiegającej w fazie gazowej według równania: 3A + B 2C + D,

przeprowadzono doświadczenie, mające na celu wyznaczenie rzędowości reakcji. Wyniki

doświadczenia przedstawiono w poniższej tabeli.

Stężenie reagenta A

[mol/dm3]

Stężenie reagenta B

[mol/dm3]

Szybkość reakcji

[mol/dm3∙s]

0,1 0,1 x

0,2 0,1 x

0,2 0,2 4x

Napisz równanie kinetyczne powyższej reakcji.

Równanie kinetyczne: ......................................................

Zadanie 13. (0-1)

Wiedząc, że reakcja 2A + B ↔ C + D jest reakcją egzotermiczną, odpowiedz na pytanie:

Jak podwyższenie temperatury wpłynie na wartość stałej równowagi tej reakcji?

Zaznacz właściwą odpowiedź:

I. Stała równowagi wzrośnie.

II. Stała równowagi zmaleje.

III. Stała równowagi nie zmieni się.

IV. Nie można odpowiedzieć na powyższe pytanie, ponieważ nie podano wartości entalpii reakcji.

www.maturita.pl


Zadanie 14.

Proces rozpuszczania trudno rozpuszczalnej substancji jonowej można przedstawić jako równowagę

pomiędzy substancją w postaci ciała stałego a jonami tej substancji obecnymi w roztworze nasyconym:

AnBm (osad) ↔ nAm+

(aq) + mBn-

(aq)

Stałą równowagi tego procesu można opisać równaniem:

K = [A

m+(aq)]

n ∙ [B

n-(aq)]

m

[AnBm] (osad)

Ponieważ roztwór zawsze pozostaje w równowadze z osadem o stałej koncentracji substancji, możemy

przekształcić równanie, grupując wartości stałe po lewej stronie równania:

K ∙ [AnBm] (osad) = [Am+

(aq)]n ∙ [B

n-(aq)]

m

Otrzymane wyrażenie (K ∙ [AnBm] (osad)) jest to iloczyn rozpuszczalności (IR). Jest to iloczyn stężeń

jonów w nasyconym roztworze elektrolitu i jest wartością stałą i charakterystyczną dla danej substancji

(elektrolitu) w określonej temperaturze.

Zadanie 14.1. (0-2)

Iloczyn rozpuszczalności fluorku ołowiu (II) w temperaturze 25oC wynosi 3,2∙10

-8. Oblicz stężenie

jonów fluorkowych w roztworze nasyconym tej soli. Wynik podaj w µg/ml.

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

Zadanie 14.2. (0-1)

Poniżej podano wartości iloczynów rozpuszczalności wybranych węglanów w temperaturze 25oC:

Ir BaCO3 = 8,1∙10-9 Ir CdCO3 = 1,0∙10-12 Ir CaCO3 = 4,8∙10-9 Ir MgCO3 = 2,6∙10-5

Podaj wzór węglanu, który najłatwiej ulega strąceniu.

Wzór węglanu: ...................................................

www.maturita.pl


Zadanie 15. (0-2)

W reaktorze o objętości 1 dm3 w danej temperaturze w stanie równowagi znajdowało się 0,4 mola

COCl2, 0,1 mola CO i 0,5 mola Cl2.

Oblicz, jakie będą stężenia reagentów, jeżeli w tej samej temperaturze dodano do układu 0,3 mola

CO i układ ponownie wrócił do stanu równowagi.

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

Zadanie 16. (0-1)

Stała równownowagi reakcji przebiegającej zgodnie z równaniem: 2A + B ↔ 3C + D wynosi 48.

Oblicz stałą równowagi reakcji 3C + D ↔ 2A + B.

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 17.

Mechanizm reakcji addycji bromowodoru do but-1-enu przebiega w dwóch etapach:

Pierwszy etap polega na utworzeniu przez elektrony wiązania π but-1-enu nowego wiązania

z kationem wodoru, pochodzącym od cząsteczki bromowodoru. W efekcie powstaje karbokation.

W drugim etapie następuje przyłączenie jonu Br- do karbokationu.

Zadanie 17.1. (0-2)

Narysuj wzory półstrukturalne dwóch izomerycznych karbokationów, które powstają

w pierwszym etapie reakcji addycji bromowodoru do but-1-enu. Określ, który z nich

charakteryzuje się większą trwałością.

Wzór karbokationu o większej trwałości: Wzór karbokationu o mniejszej trwałości:

Zadanie 17.2. (0-1)

Reakcja addycji bromowodoru do but-1-enu jest reakcją egzotermiczną, jednak jej pierwszy etap jest

endotermiczny. Energia aktywacji pierwszego etapu jest większa od energii aktywacji etapu drugiego.

Wskaż wykres, uwględniający podane cechy profilu tej reakcji:

Wybrany wykres: ..............

www.maturita.pl


Zadanie 17.3. (0-1)

Na podstawie informacji wstępnej do zadania 17. wyjaśnij, dlaczego reakcję addycji wody

do alkenów prowadzi się w środowisku kwasowym.

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

Zadanie 18.

Poniżej przedstawiono cztery półogniwa (w zapisie reakcji połówkowej) z odpowiadającymi

im potencjałami redoks:

Cd2+ + 2ē → Cd Eo = - 0,40 V

Cu2+ + 2ē → Cu Eo = + 0,34 V

Cl2 + 2ē → 2Cl- Eo = + 1,36 V

Fe3+ + ē → Fe2+ Eo = + 0,77 V

Zadanie 18.1. (0-1)

Spośród wszystkich reagentów powyższych równań połowkowych wybierz jony (zapisz ich

wzory), które mogą zredukować chlor.

Wybrane jony: .................................................................

Zadanie 18.2. (0-1)

W naczyniu zawierającym 200 cm3 0,1-molowego roztworu siarczanu (VI) miedzi (II) zanurzono

płytkę kadmu o masie 3,0 g. Po pewnym czasie płytkę wyjęto, osuszono i zważono: płytka ważyła

2,8 g. Oblicz, ile gram kadmu przeszło do roztworu.

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 19.

Elektroliza to proces, w którym pod wpływem napięcia, przyłożonego do elektrod zanurzonych

w roztworze elektrolitu, następuje przepływ prądu przez ten elektrolit i wymuszenie reakcji

elektrodowych, będących reakcjami redukcji/utlenienia.

Podczas elektrolizy wodnych roztworów soli kwasów karboksylowych na anodzie (jedna z elektrod)

zachodzi proces, który można opisać schematem:

2 RCOO- → 2 CO2 + R-R + 2 ē

Zadanie 19.1. (0-1)

Ustal, czy anoda jest elektrodą dodatnią czy ujemną i jaki proces zachodzi na anodzie podczas

elektrolizy – proces utleniania czy redukcji? Podkreśl prawidłowe odpowiedzi:

Anoda jest elektrodą (dodatnią / ujemną).

Na anodzie zachodzi proces (utleniania / redukcji).

Zadanie 19.2. (0-1)

Sól sodową jakiego kwasu należy poddać procesowi elektrolizy, aby organicznym produktem

procesu był etan? Podaj systematyczną nazwę tej soli.

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

Zadanie 20. (0-2)

pKa pewnego jednoprotonowego kwasu HA wynosi: pKa = 3,13. Do roztworu kwasu HA dodano

równomolowy roztwór pewnej zasady w stosunku objętościowym 1:1. Po chwili zmierzono pH

otrzymanego roztworu. pH było równe 7.

Na podstawie wartości stałych dysocjacji zasad, podanych w karcie wzorów, wybierz spośród nich

tę zasadę, która spełnia powyższe założenie. Podaj jej nazwę.

Obliczenia:

Nazwa zasady: ..................................................

www.maturita.pl


Zadanie 21. (0-1)

Podczas analizy spektrofotometrycznej pewnego związku otrzymano widmo UV-Vis, przedstawiające

zależność absorbancji próbki od długości fali.

Na podstawie przedstawionego powyżej widma oraz wiedzy zdobytej w szkole odpowiedz

na pytania (podkreśl właściwą odpowiedź):

1. Czy badana próbka jest barwna? (TAK / NIE)

2. Czy badana próbka absorbuje ultrafiolet? (TAK / NIE)

3. Czy kuweta (naczynko), w której podczas analizy znajdowała się próbka, mogło być wykonane

ze szkła kwarcowego? (TAK / NIE)

Zadanie 22. (0-1)

Jedną z bardziej widowiskowych reakcji chemicznych, zwaną „chemicznym wulkanem”, jest proces

rozkładu dichromianu (VI) amonu. Podczas reakcji powstaje azot, para wodna oraz szarozielony pył –

tlenek chromu (III).

Napisz równanie reakcji rozkładu dichromianu (VI) amonu.

Równanie reakcji:

...................................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 23.

W celu potwierdzenia obecności jonów Cr3+ w roztworze chlorku chromu (III) przeprowadzono

następujące doświadczenia:

Doświadczenie 1.

Do roztworu chlorku chromu (III) dodano roztwór wody amoniakalnej. Zaobserwowano strącenie

osadu, który rozpuścił się w nadmiarze odczynnika z utworzeniem związku koordynacyjnego o liczbie

koordynacyjnej 6, w którym rolę ligandów pełnią cząsteczki amoniaku.

Doświadczenie 2.

W doświadczeniu wykorzystano fakt, że nadtlenek wodoru utlenia w środowisku zasadowym jony

chromu (III) do chromianów (VI). Do roztworu chlorku chromu (III) dodano roztwór zasady potasowej.

Zaobserwowano strącenie osadu, który rozpuścił się w nadmiarze odczynnika z utworzeniem związku

koordynacyjnego o liczbie koordynacyjnej 4. Następnie dodano wody utlenionej do zmiany

zabarwienia.

Zadanie 23.1. (0-2)

Zadania do doświadczenia 1.:

a. Napisz wzór związku, który strącił się po dodaniu amoniaku. Podaj barwę powstałego osadu.

Wzór związku: ..................................... Barwa osadu: .........................................

b. Napisz wzór jonu, w postaci którego obecny jest chrom w roztworze po zakończeniu

doświadczenia.

Wzór jonu: ...............................................................................................

Zadanie 23.2. (0-3)

Zadanie do doświadczenia 2.:

Napisz w formie jonowej, z uwzględnieniem liczby pobieranych lub oddawanych elektronów

(zapis elektronowo-jonowy) równania reakcji utleniania i redukcji, które zaszły w doświadczeniu

nr 2. Napisz zbilansowane równanie reakcji z doświadczenia 2. (zapis cząsteczkowy).

Równanie reakcji utleniania:

......................................................................................................................................................................

Równanie reakcji redukcji:

......................................................................................................................................................................

Równanie reakcji (zapis cząsteczkowy):

......................................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 24. (0-2)

W wyniku rozkładu termicznego 10 g bromku amonu powstał amoniak, który całkowicie

zaabsorbowano w 500 cm3 wody. Otrzymany roztwór rozcieńczono do objętości 1 dm

3. Oblicz pH

otrzymanego roztworu amoniaku.

Obliczenia:

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................

Zadanie 25.

Do probówki wlano 4 cm3 stężonego kwasu azotowego (V) oraz 2 cm3 stężonego kwasu siarkowego

(VI). Następnie dodano kilka kropli metylobenzenu. Probówkę zamknięto korkiem i pozostawiono na

10 minut, co jakiś czas wstrząsając jej zawartość.

Zadanie 25.1. (0-1)

Uzupełnij poniższe zdania, podkreślając właściwe określenie w każdym nawiasie:

Po zakończeniu reakcji zawartość probówki (zabarwiła się na kolor fioletowy / zabarwiła się na kolor

żółty / odbarwiła się / nie zmieniła zabarwienia). Katalizatorem reakcji był (kwas azotowy / kwas

siarkowy / opiłki żelaza).

Zadanie 25.2. (0-2)

W zależności od rodzaju „czynnika atakującego” wyróżniamy trzy mechanizmy reakcji organicznych:

wolnorodnikowy, elektrofilowy, nukleofilowy.

Określ typ (substytucja/addycja/eliminacja) powyższej reakcji oraz jej mechanizm.

Podaj wzór cząstki, będącej „czynnikiem atakującym” w opisanej reakcji.

Typ reakcji: ....................................................... Mechanizm reakcji: .......................................................

Wzór „czynnika atakującego”: ....................................

www.maturita.pl


Zadanie 26. (0-1)

Podaj nazwy procesów, stosowanych w obróbce ropy naftowej:

1. Proces, mający na celu izomeryzację łańcuchów prostych węglowodorów do rozgałęzionych

oraz, na skutek odwodornienia, cyklizację i tworzenie węglowodorów aromatycznych.

Nazwa procesu: ..............................................................

2. Proces, prowadzący do rozpadu węglowodorów długołańcuchowych na węglowodory

o 5-10 atomach węgla.

Nazwa procesu: ..............................................................

Zadanie 27. (0-1)

Podaj nazwę systematyczną związku o wzorze:

Nazwa systematyczna: ...........................................................................................

Zadanie 28. (0-2)

Próba Lucasa to reakcja alkoholi z kwasem solnym w obecności chlorku cynku, której szybkość

pozwala na określenie rzędowości badanego alkoholu. W próbie tej wykorzystuje się różnice

w szybkości reakcji substytucj nukleofilowej alkoholi I, II i III rzędowych oraz brak rozpuszczalności

w wodzie powstających chlorków alkilowych. Alkohole III-rzędowe reagują najszybciej (objawy

reakcji widoczne są natychmiast), dla alkoholi II-rzędowych objawy reakcji pojawiają się po kilku

minutach, natomiast alkohole I-rzędowe w temperaturze pokojowej nie reagują z roztworem Lucasa

w sposób zauważalny, reakcja zachodzi dopiero po podgrzaniu mieszaniny reakcyjnej.

Przeprowadzono próbę Lucasa dla 2-etylocyklopentanolu. Podaj obserwacje (uwzględniając czas

pojawienia się zmian) i zapisz równanie zachodzącej reakcji, uwzględniając konieczne warunki

reakcji (katalizator/temperatura).

Obserwacje: .................................................................................................................................................

Równanie reakcji:

......................................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 29. (0-2)

Uzupełnij schemat, wpisując wzory półstrukturalne lub uproszczone organicznych produktów

podanych poniżej przemian lub napisz, że reakcja nie zachodzi.

Zadanie 30. (0-1)

Narysuj wzory półstrukturalne lub uproszczone wszystkich węglowodorów o pięciu atomach

węgla w cząsteczce, które mogą występować w postaci dwóch izomerów geometrycznych.

www.maturita.pl


Zadanie 31.

Wskaźniki kwasowo-zasadowe to słabe kwasy lub słabe zasady organiczne, które w roztworach

wodnych tworzą układy sprzężone kwas-zasada. Kwasowa i zasadowa postać wskaźnika mają

albo różne zabarwienia, albo tylko jedna z nich jest zabarwiona. Poniżej przedstawiono trzy

przykładowe wskaźniki kwasowo-zasadowe oraz ich barwy w zależności od pH.

Zakres zmian barw wybranych wskaźników kwasowo-zasadowych

wskaźnik zmiana barwy

w zakresie pH:

barwa w roztworze

poniżej

dolnego zakresu pH

barwa w roztworze

powyżej

górnego zakresu pH

oranż metylowy 3,1 – 4,4 czerwona żółta

czerwień fenolowa 6,8 – 8,4 żółta czerwona

fenoloftaleina 8,3 – 10,0 bezbarwna malinowa

Zadanie 31.1. (0-1)

Napisz, jaką barwę przyjmą naturalne wskaźniki (herbata, sok z czerwonej kapusty) w roztworze,

w którym fenoloftaleina byłaby obecna wyłącznie w swojej formie zasadowej.

Zabarwienie herbaty: ...............................................................................................

Zabarwienie soku z czerwonej kapusty: ..................................................................

Zadanie 31.2. (0-1)

Czerwień fenolowa jest słabym kwasem organicznym. Jej forma kwasowa (HA) i sprzężona z kwasem

zasada (A-) mają inne zabarwienia (patrz tabela). Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji,

której ulega czerwień fenolowa podczas dodawania do jej roztworu wodnego mocnej zasady. Jako

wzory sprzężonej pary kwas-zasada zastosuj zapis: HA dla formy kwasowej i A- dla sprzężonej zasady.

Wytłumacz na podstawie przedstawionego równania, dlaczego wskaźniki kwasowo-zasadowe muszą

być słabymi elektrolitami.

Równanie reakcji: ...........................................................................................................

Wyjaśnienie: .................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................

www.maturita.pl


Zadanie 32.

W celu oznaczenia stężenia kwasu octowego przeprowadzono analizę miareczkową, używając

jako titranta roztworu zasady sodowej o stężeniu 1,0 mol/dm3. Poniższy wykres obrazuje zmiany pH

w miareczkowanym roztworze.

Zadanie 32.1. (0-1)

Zaznacz (wpisz „X”) wskaźniki, które mogą być zastosowane w powyższym miareczkowaniu.

Potrzebne dane pobierz z tabeli do zadania 31.

wskaźnik możliwość zastosowania

wskaźnika

oranż metylowy

czerwień fenolowa

fenoloftaleina

Zadanie 32.2. (0-1)

Podkreśl wzory drobin, obecnych w miareczkowanym roztworze w pH = 5. Pomiń jony, których

jedynym źródłem jest autodysocjacja wody.

CH3COOH CH3COONa CH3COO- NaOH Na

+ OH

- H

+

www.maturita.pl


Zadanie 33. (0-1)

Kwas hialuronowy to polisacharyd z grupy glikozoaminoglikanów. Jest biopolimerem, w którego

cząsteczce występują naprzemiennie mery kwasu D-glukuronowego i N-acetylo-D-glukozaminy

połączone wiązaniami β(1→4) i β(1→3) glikozydowymi:

Zaznacz w powyższym wzorze kwasu hialuronowego (zakreśl i podpisz) jedno wiązanie

β(1→3) glikozydowe oraz jedno wiązanie β(1→4) glikozydowe.

Zadanie 34. (0-2)

Związki cynkoorganiczne otrzymuje się w reakcji halogenków alkilowych z cynkiem. Jedną z reakcji

związków cynkoorganicznych jest reakcja Reformatskiego. Polega na przeprowadzeniu estrów

α-halogenokwasów w cynkowe pochodne, które przyłączają się do grupy karbonylowej aldehydów

lub ketonów. Na skutek hydrolizy utworzonego kompleksu powstaje ester β-hydroksykwasu:

Napisz wzór półstrukturalny końcowego produktu reakcji Reformatskiego, jeżeli organicznymi

substratami reakcji są: 2-chloropropanian metylu oraz butanal.

www.maturita.pl


Zadanie 35.

Poniżej przedstawiono wzory trzech różnych aminokwasów białkowych.

hydroksyprolina (Hyp) tyrozyna (Tyr) lizyna (Lys)

Zadanie 35.1 (0-1)

Napisz równanie reakcji (zapis jonowy), której ulega hydroksyprolina po wprowadzeniu

do jej roztworu wodnego kwasu chlorowodorowego. Użyj jako substratu wzoru jonu obojnaczego

aminokwasu.

Zadanie 35.2 (0-1)

Narysuj wzór półstrukturalny cząsteczki tyrozynylo-hydroksyproliny.

www.maturita.pl


Zadanie 35.3 (0-1)

Wartość pH roztworu aminokwasu, przy którym aminokwas obecny jest w roztworze w postaci

jonu obojnaczego i ładunek sumaryczny cząsteczki aminokwasu jest równy zeru, to punkt

izoelektryczny (pI).

Wytłumacz, w nawiązaniu do reguły przekory, dlaczego pI lizyny wynosi pI=9,74, podczas gdy

większość aminokwasów białkowych charakteryzuje się wartością pI około 6.

Wytłumaczenie: ...........................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

Zadanie 36.

Poniżej przedstawiono wzór kwasu L(+)-mlekowego w projekcji Fischera.

Zadanie 36.1. (0-1)

Wpisz w puste pola odpowiednie podstawniki, aby otrzymać wzór stereochemiczny kwasu

D-mlekowego.

Zadanie 36.2. (0-1)

Kwas L(+)-mlekowy to α-hydroksykwas. Podaj, jaką cechę charakterystyczną, dotyczącą

właściwości lub budowy cząsteczki, oznaczają poszczególne symbole w nazwie tego związku/grupy

związków.

symbol cecha (budowa/właściwości)

α

L

(+)

Documents

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z MATURITĄ - chemmaks.plchemmaks.pl/arkusze/nf/maturita/MATURITA-pr-2017-a.pdf · 3 Próbna Matura z Maturitą – Chemia – Poziom rozszerzony – kwiecień