Slayt 1

ARHAVL AL AVUYazan: Can zouzYK

1969, Borka Karagl

Derin yeil bir sessizlie gmlm Karaglde zaman sanki durmutu. Etrafta yaprak kmldamyor, t kmyordu. Gln evresinde birbirine uzak ahap kulbeden baka hibir yap yoktu. Suya en yakn olannn nnde st kuru yapraklarla rtl bir ardak, altnda khne bir masayla birka sandalye vard.

htiyar adam ardan altnda bacak bacak stne atm, mermer bir heykel donukluuyla, sanki asrlardr orada oturuyordu. Bastonunu dayad masada duran ince belli bardaktaki ayn buhar bile havada donmu kalm gibiydi. Baklar gln kar tarafnda, ufukta bir noktaya kilitlenmiti. Aarm salar, kr kr yz, ellerinin zerinde prtlemi damaryla hayli yal grnse de kartal bakl, palabykl, atk kal ehresi; iri kemerli burnu ve yay gibi gerili dudaklaryla olaanst heybetliydi.

Arhavili Ali avu, kprtsz oturduu sandalyede hafife yana kayklm, dirseini masaya, elini enesine dayamt. Ayanda siyah krkl izmeleri, kara ayak zpkas, belinde gm kstekli kua, srtnda beyaz yakasz mintan, kara zbn yelei, kara abas ve sa gsnde gneten parldayan krmz eritli stiklal madalyas vard.

Yal asker epeydir anlar ve imdiki zaman birlikte yaar olmutu. Gzlerindeki parltlarn derinliklerinde; tepeden trnaa silahl, banda kukula balk, omzunda mavzer, apraz fieklik, belinde tabanca, kuanda uzun bak, yaz atlara binmi; Gazi Mustafa Kemal Paann kara aba zpkal muhafz birliindeki silah arkadalaryla birlikte tren geii yapyorlard. Birazdan tabur komutannn nnde durup atlarndan indiler. Komutan esas duruta bekleyen askerlerin nne geldiinde onlar srayla tekmil veriyor ve gslerine istiklal madalyas taklp madalya berat verildike yksek sesle tekrarlanan Sa ol nidas Tahan Meydann nlatyordu. Komutan nne geldiinde, Arhavili sol eliyle dizgininden tuttuu atnn ba, sol omuz banda, kendisi esas duruta dimdik, gs nde, selam durup haykrd: Muhafz Taburu Kdemli Svari avu, Haydar olu Ali, Arhavi; atmn ad Poyraz, trnak numaras 1518, donu yaz; huyu suyu yoktur komutanm!

Ali avu! Kurtulu Savanda gsterdiin vatanperverlik ve kahramanlk nedeniyle, TBMM tarafndan istiklal madalyasyla onurlandrldn. Seni alnndan pyor ve madalyan vatann iin siper etmekten ekinmediin gsne takyorum. Bu istiklal madalyas berat ise sava boyunca muhafz birliinde grev yaptn Gazi Mustafa Kemal Paa tarafndan imzaland. Kutlu olsun.

Arhavilinin kartal baklarnda istiklal madalyasnn gsne takld o gn alevlenen gurur, bir daha hi snmedi. imdi Kurtulu Sava gnlerinden kalma gz gibi bakt silahlar, manevi deeri yksek birka para eyas, zihninde anlar ve hayat paylat beik kertmesi karsyla; herkesten uzak, Karagl kysndaki kulbelerinde yllardr tek balarna yayorlard.

Karagle, bir taraf uurum dier taraf sarp yama olan dar yollardan geilip, Kakar Dalarnn dumanl doruklarnda yolun bittii yerden orman iindeki patika yol yrnerek eriilirdi. Gln etraf yeilin bin bir tonunun yansd orman ve Kakar Dalarnn yksek doruklaryla evriliydi. O doruklardan kan berrak pnarlar kprerek yaz k akar, Karagl beslerdi. Havann berrak, gln kt gibi dmdz, etrafn sessiz, sakin, huzur dolu olduu bir gn; Arhavili epeydir tra grmemi yzn parmaklarnn ucuyla hafife svazlarken gz ucuyla patikadan iki kiinin gelmekte olduunu grd. Gelenlerden biri yaklarken sesleniyordu:

Ali Emice! Ankaradan eski bir arkadaum geldi. ki gnden beri bizum memleketun yaylalarn, ormanlarn gezdireyrum; senin sakl cenneti bu gne brakmituk. Karagln havasini solumadan buralardan ayrlan misafir Karadenize gelmi saylmaz yle deil mi?

Gldeki benekli alabalklar ve evre ormandaki hayvanlardan baka hibir canl varla rastlamadan haftalar, aylar geiyordu bazen Yaknlarnda zaman zaman kullanlan iki avc kulbesi ve gle uzanan ksa ahap iskeleden baka insan eliyle yaplm hibir ey yoktu.

Arhavili kln bile kprdatmadan gln kar tarafna bakmaya devam etti. Kulbesinin civarna gelip sessizlii bozanlardan, hele yeni yetme genlerden pek haz etmezdi. Neden sonra yan gzle, gelenlerden birinin yeeni Kemal olduunu grnce bayla zoraki bir selam verdi. Kemalle misafiri yaklatlar, izin isteyip Arhavilinin masasndaki tahta iskemlelere saygyla oturdular. Kemal arkada Gveni tantrken Arhavili yine istifini bozmad. O ise sohbet amak iin arkadan gezdirdii yerlerden bahsedip duruyordu.

lk gn Trabzonda Atatrk kkn, Ayasofya mzesini, Smela Manastrn gezdik, len Akaabat kftesi, akam hamsi kuu yedik. kinci gn Uzun Gl, Ayder Yaylasinu, Gelin Duva elalesinu grdk. Muhlama, Laz brei, kaygananin tadna baktk. Karagl ise son gne braktk. Bize ikram edecek bir demli ayn vardr deil mi Ali Emice?Arhavili iinden fesuphanallah ekerken bayla demlii iaret etti. Buyurun uaum ay taze, temiz bardaklar da hazr orada. Sonra kulbeye doru seslendi: Hanum, misafirlerimize kahvaltlk getiriver. Uzun yoldan gelmiler Gvenin gz Arhavilinin gsndeki stiklal madalyasna taklmt. Ali Amca gsnzdeki stiklal madalyas deil mi? Evet, ne olacak? Krmz eritli olduuna gre askerdiniz Kurtulu Savanda sanrm. Ha sen ne anlarsun askerlikten, savatan de hele baa! Anlamaz olur muyum Ali Amca? Benim babam da asker! Siz yenu yetmeler her bir haltu biltiunuzu sanrsinuz yle mi?

Kemal, Arhavilinin ters huyunu bildii iin ks ks glyordu. Gven ise afallayp kalmt. Arhavili Gvene tepeden trnaa yle bir gz attktan sonra devam etti konumaya. Bir tek tevelld eski askerler pilur ate altnda geen uzun sava cnlerini Savamayi, vatan kurtarmayu senin baban asker de olsa bilemez!

Olur mu Ali Amca? Bizim ailede anakkale Sava kahraman bir komutan da var. Sana onun hikyesini anlataym msaade edersen. Rahmetli byk daym Tophaneli ehit Yzba smail Hakk, Nusrat Mayn Gemisinin kaptanym. Trk ordusunu anakkalede zafere tayan en nemli grevlerden birini o stlenmi. Dman sava gemilerinin ikmal iin geri dndklerinde manevra yaptklar Akyarlar mevkiindeki Karanlk Limana ordumuzun elinde kalan son yirmi alt adet mayn, rahmetli byk daym ve mrettebat dkm. anakkale boazn enine kesen mayn hatlar dman tarafndan belirlendiinden ok ince hesaplar yaplarak savan en kanl gnleri srerken Nusrat Mayn Gemisine nemli bir grev verilmi. 7 Mart 1915 gece yars Nusrat anakkaleden demir alp byk bir gizlilik iinde, karartlm klaryla sessizce yola koyulmu. Kahraman denizcilerimiz zifiri karanlkta ilerlerken projektrleriyle denizin yzeyini tarayp devriye gezen dman destroyerlerine hi aldrmadan hedefe ynelmiler. Karanlk Limana vardklarnda; kyya paralel, dman gemilerinin manevra yaptklar yne dik bir hat oluturacak ekilde maynlar byk bir dikkat ve sessizlik iinde denize dkmler. Suya braklan maynlar istenen derinlikte kendisini tutan arlklara bal gergi tellerinin ucunda planlanan hatta yerletirilmi. te bu maynlara 18 Martta Trk tabyalarna saldrya getikten sonra yara alp geri ekilen dmann uzun menzilli toplarla donatlm yzen kale gibi gemilerinden Irresistible, Ocean ve Bouvet arparak batm.

Dier dman gemisi daha yine bu maynlara arparak ar hasar alp kullanlamaz hale gelmi ve savan kaderi deimi. Bu ok nemli grevden iki gn nce kalp krizi geirmesine ramen vatan akyla sefere kendi sraryla kan Yzba smail Hakknn kalbi, ne yazk ki dn yolunda ar heyecana daha fazla dayanamam. Grevi tamamlayp dnerlerken bir dman devriye gemisinin projektr aniden yaknlarnda denizi taramaya balam.

Nusratn aa kaca an meselesiyken Trk tabyalarndan projektr klar yaklarak dman projektr nn stne tutulmu. Gz gze gelen karlkl projektrlerin k sava srerken Nusrat tam yol ilerleyip anakkale Boaznda izini kaybettirmi. Fakat bu heyecan kasrgasna smail Hakk Beyin yorgun kalbi dayanamam ve ne yazk ki byk daym dn yolunda ehit dm. te byle Ali Amca, bizim aile doutan asker desem yeridir sanrm.Bak imdu yiite konumaya baladn. Biz de Atatrkn muhafz birliinde askerdik evlat! Hey gidi gnler hey! Neler yaadk, imdi tarih oldu hepsi. Fakat o gnlerin her an gzmn nnde; Gazi Paann anlaryla yayorum hl... Atatrk sevgisi bizim de her daim yreimizde be Ali Amca!Siz benum kadar bilemezsunuz o aslan yreklu akr gzl yiidi; ben onin her an yanindaydum Kurtulu Sava boyunca.Olur mu Ali Amca? Biz de hem tarih okuduk, hem de benliimize iledi Atatrk sevgisi kck yamzda.

Tarih mi? Siz bilmezsinuz! Tarih ha u arkamdaki kulbede! uradan birer bardak ay dkp yudumlayn hele, tarihi ben ieriden getireyum size de grn bari...

Arhavili Ali avu evik bir hareketle oturduu yerden kalkt, bastonunu almadan kulbesine yneldi. O srada hanm kahvalt sofrasn kurmutu. Gvenle Kemal scack msr ekmei zerine tereya srp bal, kaar, zeytin ve ayla ky kahvaltsna baladklar srada Arhavili ar admlarla gelip yerine oturdu. Kutsal bir emaneti tarcasna kulbesinden getirdii eski psk bir defteri zenle masann zerine koydu. Yerine oturunca genlerin gzlerinin iine bakarak defterin sayfalarn ar ar evirmeye balad. Eski zamanlardan kalma mor izgili okul defterinin sayfa aralarna konulmu kartpostal byklndeki fotoraflara Kemalle Gven bakarken, Arhavili her kare hakknda bir iki ksa cmleyle bilgi veriyordu. Kurtulu Sava cephelerinde Ali avuun silah arkadalaryla ekilmi fotoraflard bunlar. lk sayfalarn arasndaki fotoraflarda askerlerin dzensiz, pejmrde klk kyafetleri o gnlerin imknszlklarn, yokluunu yanstyordu. ounun aya arkl, ellerinde birer mavzer, bellerinde kasatura, matara ve yiyecek torbalar vard. Sonraki sayfalarda daha dzenli, Karadeniz blgesinin milli giysilerini giymi milis gruplarn fotoraf kareleri balad. Hepsi, gzlerinden alev fkrrcasna bakan, tepeden trnaa silahl, siyah aba, zpka ve kukula balkl milis gruplaryd bunlar. Bunlar dedi Arhavili, boaz dmlenir gibi oldu; bir an iin sustu. Sonra szlerine devamla, Bunlar Kuvayi Milliye Komutan Topal Osman Aann Giresunlu Gnllleri, 47. Alaydan silah arkadalarum. ou Sakarya Savanda ve Byk Taarruzda ehit dt. Yiit olan iin erlik zaman geldi arisinu aldiimuzda bizim oralardan ok katilan oldu bu gnll birliklere deyip sustu.

Bir sayfay daha evirdiinde birden Atatrk ve smet Paal bir fotoraf grnd. Arhavili bir ey sylemeden sonraki sayfaya geiverdi. Gven:Ali Amca! Ne yapyorsun, getin o fotoraf, Atatrk grdm, diye atld.Arhavili sayfalar evirmeye devam etmedi. Ar ar o sayfay geri evirdi. ok net ekilmi fakat biraz sararm fotorafta Atatrk, smet Paa ve nc bir asker ayakta konuuyorlard. Balar kalpakl, askeri giysiler iindeydiler.

Fotorafta Atatrkn kendinden emin, baz nemli talimatlar verdii; smet Paa ve dier askerin byk bir ballk ve gven dolu baklarla onu dinledii grlyordu. Belli ki fotoraf sava srerken cepheye yakn bir yerde ekilmiti. Ali Amca, ltfen anlatn nerede ekildi bu fotoraf? Nasl geti sizin elinize? Hi yle bilinen bir fotorafa benzemiyor; Atatrk, smet Paayla yan yana, tarih varm bu kulbede gerekten. Arhavili cevap vermedi. O imdi dman mitralyzlerinden zerine boalan kurun yamuru altnda Dua Tepeyi geri alma emriyle taarruza geen alayn bir askeri olarak namlusuna mermi srlm tfei elinde, gzleri karanlkta yuvalarndan frlamasna sonuna kadar ak, her an sng savana hazr bekleyen yekpare vcudunun kaskat kesilmi adaleleriyle karanl yararak ilerliyordu. Tepenin hkim noktalarndaki dman mevzilerinden alan yaylm ateinden korunmak iin kh yere yatp siper alyor kh taarruza geiyordu Trk askerleri. Sonra birden ellerinde scak bir slaklk hissetti. Kanlar iinde inleyerek yerde yatan Hopal Turgutun yarasna eliyle tampon yapmaya alrken kprdayan dudaklarna kulan yaklatrm onun son szlerini yreinde derin bir acyla dinlemeye alyordu. Neden sonra ban misafirlerine evirdi.

Evlat ben Gazi Paa Ankaraya geldikten sonra hepsi Karadeniz uaklarndan oluturulan muhafz taburunun svari birliinde vazife aldum. O gnlerden itibaren savan sona ermesine kadar hep Atatrkn yakininda bulundum. Laz askerinin gz karadr, canmz tehlikeye atmak iin bir an dahi tereddt etmeduk Gazi Paamz korurken... Fakat o aslan asl bu byk milletin sevgisi, inanc korudu.

Yoksa hibir muhafz birlii, suikast gze alm hainleri sava zamannn kargaasnda durduramayabilirdu. Gazi Paamz sadece bu topraklarn deil dnyadaki btn mazlum milletlerin gzbebeiydi. Trk ordusunun kazand her zafer bu mazlum milletlere de byk bir umut kayna ve zgrlklerine kavuma yolunda yol gsterici oldu.

Peki, bu fotoraf nerede ekildi? Bu gne kadar kimse grd m bunu?

Gazi, Trk askerinin en umutsuz olduu gnlerde dahi cephede grnmesiyle bir gne gibi karanl yrtar atard. te bu fotoraf yle bir gnde Alagz Bakomutanlk Kararghnn nnde ekildi. Sakarya Savann en kritik gnlerinde cephede orduyu bizzat ynetmeye balayan Atatrk, bir mola annda smet Paayla konuurken bizim Hopal Turgut Onba ekti bu fotoraf Fotoraftaki nc kiiyse 47. Alay komutan Giresunlu Topal Osman Aadr. Hopal Turgut Onba, bu fotoraf karesini ektikten bir gn sonra cephede katldmz bir sng taarruzunda ar yaralanp kollarmda ehit olmadan nce, ekmek torbasnda tad fotoraf makinesini ve iindeki tarihi kareleri saklayp korumam ve savatan sonra memlekete gtrmem iin bana vasiyette bulundu. te bunlar o fotoraflardr.

Bunlar syledikten sonra Arhavilinin gzleri yine Karagln kar kysnda, ufuktaki bir noktaya takld kald. Hayalinde o ateten gnleri yeniden yaamaya balamt. Turgut Onbayla beraber Ankaradan Kayseriye g eden mebus ailesinin g kervanna muhafz olarak elik grevlerinin ardndan hzla Ankaraya dnmlerdi. Akabinde aldklar yeni bir emirle kara trene binerek derhal Malkye gelmiler ve oradan sratle Bakomutanlk Kararghna ulaarak cephenin hemen gerisinde yedek bekleyen 47. Alaya katlma emri almlard. Sakarya Savann en kanl muharebeleri devam etmekteydi.

Geldikleri gn dmann durakladn ve ele geirebildikleri mevzilerde savunma dzenine getiini renmi ve o gece yzlerinde rahat bir tebessmle uyuklamlard. Ertesi gn afak vakti Hopal Turgut Onba, Lazistan mebusu Esat Beyin kendisine hediye ettii fotoraf makinesiyle silah arkadalarnn fotoraflarn ekerken bir frsatn bulup Atatrk, smet Paa ve Topal Osman Aann ayakta konuurlarkenki an lmszletirmiti. Arhavili Ali avu anlatmaya devam etti:Cepheye geldiimizun ertesi gn Trk Ordu mevzilerinde nemli bir gedik almitu. Bu mevzilerin dman eline gemesi zerine Mustafa Kemal Paa yedek kuvvetlerle derhal sng taarruzu yaplarak dmann eski mevzilerine tard edilmesini emretmi. Kurmay heyeti, elimizdeki tek yedek kuvvet 47. Giresunlu Gnlller Alay, onlarn da sngs yok cevabn vermi. Bunun zerine Bellerindeki uzun Karadeniz baklarini sng yerine kullansnlar emrini vermi Gazi Paa. Biz Hopal Turgut Onbayla taarruz ncesi helalletik. Yaylm ate altnda balayan taarruz boyunca yata kalka hareket ederek dman mevzilerine yaklayorduk fakat hayli zayiat veriyorduk ilerlerken. Yerde mevzii alm yatarken Turguta Yanmdan ayrlma aslanum, birimize bir ey olursa knyemizi, gs cebimizde tadmz ailelerimize yazlm veda mektuplarimizu yerine ulatrmak iin can yolda olalum birbirimize, diye seslendum. Henz szm bitirmitim ki dman mitralyzleri trmandmz bayr tepeden aaya taramaya baladu.

Blk Komutanmzn emriyle kh siper yatp ate ederek, kh taarruz ederek hava kararmasna ramen dman zerine gitmeye devam ettik. Yan yamatan tepeye trmanan dier blmzle birlikte dman kskaca alp sng sava yaparak oradan skp atmak ve imha etmek zere emir almituk.

Bln ncleri dman mevzilerine ulatklarnda ou sngs olmayan Giresunlu gnlller bellerindeki uzun baklar ellerinde, kedi evikliiyle, aba zpkal kara bulutlar gibi dmann stne ktler. ldrdkleri dmann silahlarn ve fiekliklerini de kuanarak korkusuzca savaa devam ettiler. Tepedeki mitralyzler el bombalaryla susturulmadan az nce Hopal Turgutun Yandm anam! nidasyla yere dtn grnce zerine atladum. Balini zp yarasna tampon yapmaya alrken o can pazarnda bitap sesini duymaya alyordum. Bouna urama Ali avu, ben atalarmn yanna gidiyorum. Sen emanetimi iyi sakla, deyip omzunda asl duran ekmek torbasn gsterdi. Tkenmek zereydi. Ksk sesini duyabilmek iin kulam Turgut Onbann dudaklarnn ucuna yaklatirdum. Gazi Paann fotoraf makinede, sana emanet bundan sonra, hakkn helal et, emanetimi sava bitince memlekete gtr, diye vasiyette bulunup son nefesini kollarmda verdi orackta. Turgut Onbaya yeni fotoraf makinesiyle bir tek bu defterin iinde grdnz kareleri ekmek nasip oldu ehit dmeden evvel. te fotoraflarn hikyesi budur evlat! Fotoraf makinesi de hl kulbemde durur. Tylerim diken diken oldu Ali Amca! Sen yaayan tarihsin, ver elini peyim,Estafurullah! Bizler vazifemizi yaptuk. imdi sra siz genlerde, ok alp Trkiye Cumhuriyetini ykseltme, yceltme grevi sizlerde.

Fakat Ali Amca anladm kadaryla bu tarihi belgeleri sizden baka gren, bilen olmad.Evet, bu belgeler benim ahsi hazinem, bunlardan ve anlarmdan baka hibir eyim yok ldmde miras brakmak zere.O zaman izin ver bu fotoraflar oaltalm, Trk Milletinin de grmeye bilmeye hakk var btn bunlar; bana gvenebilirsin, eer izin verirsen en ksa srede bunlarn kopyalarn yaptrr asllarn sana geri getiririm.

Olmaz! Bunlar benim en deerli hazinem, onlar kimseye gvenip veremem.Arhavili Ali avu, Gvenin bin dereden su getiren dillerine kanmad, btn srarna karlk bir trl yumuamad. Laz inad tutmutu bir kere, konuyu kapatmak iin sonunda fotoraf defterini aniden kapatp kulbesine yneldi. Umudu, heyecan kursanda kalan Gven ise ardndan baka kald. Gven Ankaraya dnd ama kimsede olmayan o Atatrkl fotoraf unutamad. Karagl ziyaretinin zerinden bir ay gemeden bir i bahanesi yaratp Karadeniz Blgesine tekrar gitti. Aklndaki tek ey o fotoraft. Hi vakit kaybetmeden Karagln yolunu tuttu. Bu defa yalnzd. ansna hava gnlk gnelikti. Patikadan yryp ardaa doru yaklarken Arhaviliyi bir ay nce ilk grd pozda put gibi oturur buldu. Karaglde zaman sanki o gnden beri durmu gibiydi. Saygyla yanna yaklat.Yine ben geldim Ali Amca, dedi. Arhavili sert bir tonda: Ho geldin, diye cevaplad. Gven mahcup bir edayla: O Atatrkl fotoraf bir trl aklmdan karamadm da

Arhavili bu defa yumuak, sevecen bir sesle: ok mu seviyorsun Gazi Paay?Evet, srf bu fotoraf iin Ankaradan kalkp geldim bunca yolu, belki biraz yumuarsn, belki bu defa beni eli bo gndermezsin umuduylaO fotoraf bu kadar ok mu istiyorsun?

Evet, eer bana msaade ederseniz en ge on be gn iinde size fotorafnz ve bir de duvarnza asmanz iin bytlm kopyasn geri getiririm. Karar verdim; eer izin verirseniz yalnz kendime ve size birer kopya yaptracam ve gzm gibi koruyacam o fotoraf.Asker evlad sz m?Gven heyecanla esas durua geip asker selam verirken: Asker evlad sz komutanm! diye haykrd. Arhavili Ali avu aniden sandalyesinden kalkt, Gvene asker selam verip hibir ey sylemeden yznde gurur dolu bir ifadeyle dimdik, ba bulutlara deecekmi gibi kulbesine doru yrd. Birazdan geri geldi, sandalyesine oturdu. Elindeki defteri masaya koydu, sayfalarn ar ar evirdike duruyor, fotoraftakilere bakarken kartal baklar yumuuyor, onlara sevecen gzlerle okar gibi bakyordu. Atatrkl fotorafa gelince derin bir nefes ald. Tarihi belgeyi elleriyle okad bir sre sonra ban kaldrmadan konumaya balad. u akr gzlerden kan gce bak! Byle bir bakomutann ordusu yenilebilir mi? u smet Paann Atatrke bakan inanl gzlerine bak. Sava lm kalm aamasna gelmi, ikisinin de gzlerinde en ufak bir kuku yok. Belki al Dan alp nnde Haymana Ovas ve Ankara yolunu aan dman ordusunu durdurabilmek iin Gazi Paa Hatt mdafaa yoktur, sath mdafaa vardr. O sath btn vatandr. Vatann her kar topra Trk askerinin kan ile sulanmadka terk olunamaz... emrini vereli bir hafta olmu. Ve u Topal Osman Aann duruuna bak! l dese, Mustafa Kemal iin o an lmeye hazr dedi ve gzleri yine kar kyda bir noktaya takl, sustu kald ylece.

imdi sava sonras Giresun limannda Topal Osman Aann cenazesini stanbuldan vapurla gelmesini bekleyen maheri kalabaln iindeydi. Birok ihtilal ya da byk deiim sonras devrimin kendi evlatlarn yemesi kural bozulmam, Topal Osman Aa Anadolu Devriminin kurban olmutu. Cenazeyi getiren vapuru karlamak iin toplanan Giresunlular iskeleyi ve Taban silme doldurmutu. Vapurdan silah arkadalarnn omzunda indirilen cenaze, bir insan seli eliinde omuzlarda bir gece misafir edilmek zere evine gtrlyordu. Arhavili ve dier silah arkadalar sabaha kadar nbet tutuyor, ertesi gn cenaze len namazn takiben narlar Caminden kaldrlp Giresun Kalesinde topraa veriliyordu

Ban Gvene evirdiinde gzleri nemliydi Arhavilinin. Yzne evladn topraa vermi bir babann ac ifadesi yerlemiti. Tok bir sesle:Bana bak asker evladisun diye gvenip sana vereceum! Bu fotorafa en ufak bir zarar gelmeyecek. Bir hafta ierisinde geri getireceksun yoksa dnya ahret iki elim yakanda olur. Sakn ola ki beni silahlarm kuanp arkandan getirtme derken fotoraf Gvene uzatyordu * * *

Tam bir hafta sonra patikadan gelmekte olan Gveni grnce Arhavilinin yz aydnland. Fotoraf verdiinden beri her geen gn i sknts artm, pimanlk duymu, Gvenin ardna dmek zere silahlarnn bakmn dahi yapmt. Fakat imdi btn bunlarn vesvese olduunu gryordu. Gveni ok scak karlad, yanna oturttu. Tarihi fotoraf zenle geri ald, okayp sevdi, bir zarar grp grmediini kontrol etti. Sonra Gvenin getirdii paketi at. Fotorafn bytlp erevelenmi halini ok beendi. Gzlerinin ii gld. Gazi Mustafa Kemal Paa, smet Paa ve 47. Alay Komutan Yarbay Topal Osman Aa btn heybetleriyle karsndayd. Sana gvenmekle hata etmemium, sznn eriymisun, adam gibi adammisun, imdi demli bir ayi hak ettun uaum.Saolasn Ali Amca, ben de emanetini koruyabildiim ve zamannda geri getirebildiim iin mutluyum. Btn bir gn fotorafnn banda durarak iki byk kopyasn yaptrdm ve oaltmay yapmak iin fotorafnn ektii negatifi de elinden aldm. imdiyse evimin duvarnda asl o fotoraftaki nc kiiyi, yani Topal Osmann yaam yksn merak etmeye baladm. ok az ey biliyorum hakknda, onu anlatr msn bana?Arhavilinin yznde bir hzn dalgaland. Ta uzaklara bakt, sustu kald bir sre. Neden sonra derin derin i geirip sze balad:

O benim komutanimdi. Duygularm, dncelerim hep ondan yanadur, her ne kadar hakknda ekiya diyenler olsa da Topal Osman Aa, topraklarmz igal etmek isteyen dmanlar ve ierde ayaklanan aznlk eteleriyle savamaya hayatn adam gz kara bir Karadeniz uayd. Gen yanda Balkan harbine gnll katlp dizunden yaralandnda aksak kalmu ve ismine topal lakab eklenmiti. Benim onunla ilk karlamam 1916da Borkada kurulan Rus cephesinde oldu. Topal Osman, Kara Zpkallar diye nam salan Giresunlu Gnlller Mfrezesiyle Trk cephesine yardma kotuunda orada onunla omuz omuza savamituk. Onunla birlikte Ruslarla, Yunanllarla grtlak grtlaa boutuktan sonra hakknda kt bir ey dnmemi kimse benden beklemesun. Yiitti, korkusuzdu, yllarca koruduu meclis onu istiklal madalyasyla onurlandrmitu. Fakat sonra Arhavilinin boaz dmlendi ve konuamad bir sre, sonra yine devam etti anlatmaya:

Bu blgede ne ok dil konuulur bilir misin evlat? Trke, Lazca, Grcce, Ermenice, Rumca, Hemince imdiki snrlarmz iinde de bu dillerin yaad yerleimler hl var. Birinci byk savatan sonra tarihten Trk adn silmek isteyen, illerimizi Ermenistan ya da Pontus Rum ili yapmak isteyen eteler treyip Trk kylerinde kyma baladnda elbet buna dur diyecek vatanseverler kacakt memlekette. Karadenizde ortaya kan bu aznlk etelerine onlarn yntemleriyle cevap veren en byk g Topal Osmann kurduu milis gcyd. O nedenledir ki milli mcadele baladnda Atatrk Topal Osman Karadeniz Blgesindeki Kuvay Milliye kuvvetlerinin bana komutan atamitu.

Sonra Atatrkn muhafz birlii komutan olmu deil mi?Evet evlat, Osman Aa ile ikinci karlamamz da bu vesileyle oldu. Gazi Paa meclisin kurulduu gnlerde muhafz birliinin kurulmas iin Topal Osman Aay Ankaraya ard. Osman Aa on kiilik bir mfrezeyle Giresundan Ankaraya geldi. O akam konaklamak zere Tahan Oteline yerletiler.

Ertesi gn ankayaya Atatrkle grmeye geldiklerinde ben Hopal Turgutla kapda nbetteydim. Osman Aa, Gazi Paayla bir mddet kkte grtler. Sonra Paa milli giysili, tepeden trnaa silahl bahede dolaan Giresunlu milisleri tefti etmek zere Topal Osmanla birlikte dar kt. Kara aba zpkal on kiilik mfreze hemen sraya dizildi. Gazi onlarla tek tek tanrken Osman Aaya milislerin zerindeki deiik aksesuarlarla ilgili sorular sormaya balad. O da milislerin bellerindeki uzun baklar, kukula balklar, boyunlarnda sallanan gm muskalar, kuaklarndaki deri ve gm aksesuarlar hakknda bilgi vermeye balad. Kseolu Hamitin nnde durduklarnda Paa kartal bakl bu gencin kolunun altndaki kemeneyi grnce aknlkla sordu;

Osman Aa bu nedir?

Paa Hazretleri bizim uaklar cephede savarken bile bulduklar her bo zamanda horon oynarlar.

O zaman grelim bakalm, oynasnlar, deyince Kseolu Hamit hemen kvrak bir horon almaya balad. Uaklar bir anda omuzlarn titreterek horona baladlar. Bir ara alaa yaplrken pat diye bir ses duyuldu fakat oral olan olmad. Neden sonra Krlak Hseyinin kara zpkasnn kandan kzla boyandn gren Paa horonu durdurdu. Yaraly arabasyla hastaneye gndermek istediyse de Biz byle yaralara alz Paam, burada tedavisini hallederiz, merak buyurmaynz, cevabn ald. Bunun zerine Gazi Paa Bu yiitleri bana yakn koruma muhafz olarak brakacaksn Osman Aa, senden Ankaraya daha ok milis gndermeni ve meclisi koruyacak bir tabur oluturman istiyorum, dedi. Mfrezesini o gn orada grev iin brakp Giresuna yola kmadan nce Topal Osmann verdii talimat kulaklarmla duydum; Bundan sonra Gazi Paamzn selametinden sizler sorumlusunuz, glge gibi yaknnda olacak, onu korumak iin gerekirse cannz feda edeceksiniz. Eer Paamzn klna zarar gelecek olursa hem kendinizi hem de geride braktklarnz yok bilin.dedi. Bu gn dinlerken anlamas belki zor fakat gerekler yleydi o ateten gnlerde

Peki, sonra ne oldu? Topal Osman sava boyunca ve sonrasnda neler yapt?

Meclis ve Mustafa Kemal Paa sava srasnda birok tehditler alyor, yurdun deiik yerlerinde ayaklanmalar oluyor, ekya dalarda kol geziyordu. erkez Etem densizi Ankaraya gelip milletvekillerini meclisin nnde sallandraca yollu tehditler savuruyordu. Bu kark ortamda Topal Osman ksa zamanda Karadeniz uaklarndan oluan muhafz taburunu kurarak meclisin ve Gazi Paann korunmas grevini stlendi. 1921 Austos aynn sonuna doru Yunan ordusu Ankaray hedef alan taarruza balad. Trk Ordusu dman yirmi iki gn yirmi iki gece grtlak grtlaa sren kanl Sakarya muharebelerinde durdurup geri pskrtt. Osman Aa o dnem Giresunlu milislerden kurduu 47. Alay komutan olarak Sakarya Savana katlmt. Ben Hopal Turgutla birlikte 10 Eyll gn 47. Alayda grev aldm. Btn Karadeniz uaklar hep birlikte dman mevzilerinden skp atmak iin horon oynar gibi omuz omuza lme kotuk. 47. Alayn yarsndan ou o muhaberelerde ehit dt.Byk Taarruza da katldnz m Ali avu? 47. Alaya ne oldu sonra?47. Alay Byk Taarruz ncesi yeniden takviye edildi ve Osman Aa komutasnda taarruza katld. Ben Byk Taarruza svari birliinde grev alarak katldm. Dman nmze katp kovalamaya baladmzda girdiimiz her kyde, her kasabada sevin gzyalaryla karlandk o zafere uzanan byk yryte. Ne yazk ki 47. Alayn yiitlerinden ve bizim svari birliimizden yine kahramanca ehit denler oldu. Fakat anl bayramz igalden kurtarlan her ehirde, her kasaba ve kyde yeniden dalgalanmaya balad.

Peki, sonra Ali avu; sava bitince ne yaptnz?nce Ankaraya dndk, zafer kutlamalarna, resmigeitlere katldk, istiklal madalyasyla onurlandrldk her birimiz ve terhis olup memlekete dndk byk bir gurur ve cokuyla Ardmzdan: A benim aslan yrim, Dillere destan yrim, Dalar dman tutmu, Mavzere yaslan yrimdiye trkler yakan yavuklularmza kavutuk. Ben sava boyunca beni bekleyen nianlmla evlenip sakin bir yaam srmeye baladm memlekette. Ekmeimi nceleri denizden sonralar topraktan karttm. ki evlat sahibi oldum, onlar yetitirip okuttum, evlendirdim. imdi bu sakin kede hanmm Binnaz ve anlarmla birlikte yayorum. Evlatlarm, torunlarm sevdirmek iin urarlar ara sra Ya Topal Osman, ona ne oldu? Osman Aa Giresuna gelilerinde bir milli kahraman olarak karland. Zafer sonras ilk geliinde ve en son cenazesinin tabut iinde geliinde iki kez Giresunda yer yerinden oynad. Topal Osman Aann, Mustafa Kemal Paaya mecliste ok sert muhalefet yapan Trabzon milletvekili Ali kr Beyi yakn adamlaryla birlikte ldrdnn ortaya kmas zerine meclis yakalanmasna karar vermi. Gece Papazn Ba mevkiindeki evinin etraf ordu birliklerince sarlm. Evden silahla karlk verilince uzun sren bir atma balam. Her zaman silahyla var olan Topal Osman, o geceki silahl atmada ldrlm. Onun milli mcadele kahraman m yoksa ekya m olduu hakknda karar vermek artk Trk Milletine kalyor

Bu szleri syledikten sonra Arhavili derin bir sessizlie brnd. Il l parldayan gzleri Karagln kar kysnda bir noktaya kilitlendi. Yznde gurur dolu bir ifade belirdi. Gzlerindeki parltlarn derinliklerinde; tepeden trnaa silahl, banda kukula balk, omzunda mavzer, apraz fieklik, belinde tabanca, kuanda uzun bak, yaz atlara binmi; Gazi Mustafa Kemal Paann kara aba zpkal muhafz birliindeki silah arkadalaryla birlikte tren geii yapyorlard. Birazdan tabur komutannn nnde durup atlarndan indiler. Komutan esas duruta bekleyen askerlerin nne geldiinde onlar srayla tekmil veriyor ve gslerine istiklal madalyas taklp madalya berat verildike yksek sesle tekrarlanan Sa ol nidas Tahan Meydann nlatyordu. Komutan nne geldiinde, Arhavili sol eliyle dizgininden tuttuu atnn ba, sol omuz banda, kendisi esas duruta dimdik, gs nde, selam durup haykrd: Muhafz Taburu Kdemli Svari avu, Haydar olu Ali, Arhavi; atmn ad Poyraz, trnak numaras 1518, donu yaz; huyu suyu yoktur komutanm!

stanbul, ubat 2013.

yk ve Karagl fotoraflar: Can zouzMzik: Lazuri Nani evval Sam/KarmateMzik: Hey Gidi Karadeniz evval SamMzik: Sakarya MarMzik: Asiye Karmate

www.oykucu.net Balantl dier yk: Vasiyet