Upload
ngodiep
View
222
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Archetypy i mity we współczesnej zbiorowej nieświadomości
Na przykładzie filmu Kill Bill
Jacek Wasilewski [email protected]
Elementy
• Bohater i jego funkcja
• Konflikt – cele i przeszkody
• Akcja- reakcja; motywacja
• Skaza; niedokończone sprawy, konflikt wewnętrzny (potrzeba a pragnienie)
• Łuk przemiany – świat zmienia postać
• Postać katalityczna – zmienia świat
This photograph by Louis C. Faron nicely illustrates at least four
Dickinsonian shamanic motifs: the ascent, the World Tree, drumming, and
out of body or supernatural experience. Joan Halifax writes of this picture:
"A female machi (shaman) has ascended her rewe or notched pole. The
pole has steps, and the machi climbs to the seventh level to complete her skyward journey. She plays a frame drum that assists her in her climb up
the World Tree. In the Mapuche region of Chile, the hallucinogens
Anadenathera, Datura, and Brugmancia were used during shamanic
seances"
Yggdrasil
tarot
Axis Mundi = Tree of Life = Tree of Knowledg
Axis mundi
A Lapland shaman's drum shows the Axis Mundi uniting the 3 worlds. Another drum painting shows the axis pointing to the circumpolar stars.
Według relacji biblijnej Księgi Rodzaju (Rdz 2,9),
Bóg zasadziwszy rajski ogród - Eden, sprawił, że w
jego środku wyrosło drzewo życia i (nie wiadomo
gdzie) drzewo poznania dobra i zła. Pierwsi ludzie
mogli jeść owoce wszystkich drzew ogrodu (łącznie
z owocami z drzewa życia) z wyjątkiem owoców z
drzewa poznania. Kiedy Ewa i Adam zwiedzeni
przez węża (który obiecał im, że gdy przekrocząBoży zakaz, staną się tacy jak Bóg: poznają dobro i
zło), zjedli zakazany owoc, poznali tym samym
grzech. Za nieposłuszeństwo Bóg wygnał
pierwszych ludzi z Edenu, którego strzegły od tej
pory cheruby i połyskujące ostrze miecza.
Większość teologów jest zgodnych, że drzewo
poznania dobra i zła reprezentuje (lub symbolizuje)
Boży porządek. Grzech Adama i Ewy polegać miał
właśnie na zakwestionowaniu tego ładu.
Konsekwencje upadku pierwszych ludzi to nie tylko
skażenie stworzonego świata złem, ale i
skrzywienie całego rodzaju ludzkiego – każdy
człowiek ma naturę skłonną do słabości i zła,
"dziedzicząc" konsekwencje tamtego upadku
(grzech pierworodny).
Drzewo świata – symbol porządku
PRZEKAZ
�konflikt postacie
fabuła
Komunikacja przez narrację: 4 elementy
przesłanie konflikt postacie fabuła
przesłanie konflikt postacie fabuła
Kto zdobywa księcia? Jakim trzeba być?
Darczyńca
Bohater
Adwersarz
Wsparcie
Cel
Beneficjent
Formuła 3 aktów
1. Ekspozycja� Początkowa równowaga� Wydarzenie kluczowe� Zakłócenie� Koniec ekspozycji – punkt bez powrotu
2. Konfrontacja� Konflikty, kryzysy, przeszkody komplikacje� Narastające napięcie� Chwila zwątpienia
3. Zakończenie� Olśnienie� Punkt kulminacyjny� Katharsis
Wprowadzenie
bohatera
Wprowadzenie
celu
Pomoc i wsparcie
dla bohatera
Benefaktor daje
nagrodę
Bohater zmienia
status, światu
przywrócony zostaje porządek
Walka bohatera z
adwersarzem
Język snu a język mitu
FILM A MIT
KOD WYOBRAŻENIOWY
pewne rzeczy abstrakcyjne
muszą być uobecnione,
mieć jakąś reprezentację,
żeby mówić o stosunku do
nich lub żeby się z nimi
rozprawiać
Schemat opowieści mitycznejMit jest historią uniwersalną, która nie zmienia znaczenia, mimo
różnych jej realizacji. W komiksach, których akcja skoncentrowana jest na postaci bohatera, fundamentalnym wątkiem jest jego przemiana.
• KRYZYS – sytuacja kryzysowa w świecie przedstawionym, kryzys osobowości i wiedzy, tragedia rodzinna
• MOMENT PRZEJŚCIA – zejście do podziemi, symboliczna śmierć, zejście do nieświadomości
• POUCZENIE – o swojej naturze, o naturze świata, o swojej misji
• ODRODZENIE – w nowej postaci, z nowym imieniem, wzmocniony psychicznie, świadomy swojej roli
• PRÓBY – przygody bohatera, wytrwanie przy swoich zadaniach
• ZWYCIĘSTWO lub ŚMIERĆ – ostateczne poświęcenie
Amerykańskie komiksy o superbohaterachzdaje się opowiadają ciągle tę samą historię.
• Superbohater stawia czoło superłotrom. Początkowo wrogowie zdobywają przewagę.
• Bohater pokonuje ich dzięki swoimsupermocom. Superwrogowie w kolejnych odcinkach powracają i historia zaczyna się od nowa.
• W każdym cyklu przypomina się, na czym polegają supermoce i skąd pochodzą. Seria jest oparta na niezmiennej sytuacji i ściśle ograniczonej liczbie stałych kluczowych postaci, wokół których obracają się postaci drugoplanowe i epizodyczne. Postaci drugoplanowe muszą stwarzać wrażenie, że opowieść różni się od poprzednich, gdy w rzeczywistości schemat narracji nie zmienia się
Imię czyli kiedy Czarna Mamba staje się Beatrix?
Całkowite znaczenie imienia własnego w jego skrajnej abstrakcji sprowadza się do mitu. Imię mitologiczne jest imieniem własnym. Może być nadawane ze względu na właściwości obiektu, ale nie jest jednoznaczne z określeniem jego cech. Imię własne oznacza obiekt, który jest jeden i niepowtarzalny. Właściwością obiektu jest posiadanie przez niego imienia, określającego jego tożsamość
Jurij Lotman i BorysUspienski Mit - imię -
kultura
Łuki przemiany w komiksach
o Batmanie
Joseph Campbell• Zwyczajny świat• Zew przygody• Opór bohatera• Mądry Starzec• W drodze do Nowego Świata• Próba, sprzymierzeńcy i wrogowie• Jaskinia mroku• Cierpienie• Przejęcie miecza – nowa siła• Droga z powrotem• Odrodzenie• Powrót z eliksirem
Istotą heroicznego mitu nie jest wcale bycie bohaterem, ale stawanie się nim.
Fryderyk Nietzsche
Kto jest kim?
• Bill a Czarna Mamba(dwa aspekty tej samej osoby?)
• Relacje Billa i Mamby–klucz: scena pierwsza i ostatnia
• Ciąża - zawieszenie reguł – nie ma powrotu z wyprawy
• Kto budzi bohaterkę?
Symbole
• Symbole falliczne
• Symbole waginalne
• Działanie jako symbol
• Rytuał przejścia: otrzymanie imienia
• Postacie jako symbole: ojciec, starzec, śmierć i wydostanie się z grobu, nadanie
imienia
• Przemiana bohatera
Po co śmierć?
• Roger Caillois przyznaje, że sacrum „jest tym czego człowiek nie może
oglądać i pozostać przy życiu”.
• Wobec tego wyrok na bohatera
zostaje wydany w chwili naruszenia
nietykalności sacrum.
• Prometeusz dobrze wie, co go
spotka za wykradnięcie bogom ognia, Lancelot zna konsekwencje
uczucia, jakim obdarzył wybrankę swego króla i suwerenna.
• Czarna Mamba wie, że musi zabićBilla
Lwica wróciła do lwiątka
• Odrodzony bohater
• Przywrócony ład
• Nowe wartości
• Nowy świat