گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات]ساڵی 2[ ]ژمارەی 17[ ]2012/4/20[ ]گواڵن 27012 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

مانگرانی هەولێر سەرۆكی هەرێم و حكومەت

هوشیار دەكەنەوە؟!

اوەكر

نەگیر

شەگۆ

الن جە

ئۆەی

ند هێ

ێالاند

م

د. فایەق: حكومەتی هەرێمی

كوردستان تاوانبارانی ئەنفالی

لە ژێر دەسەاڵتی خۆیدا پاراستووە

هەڵسوڕاوێكی گوڕان: ئێمەی كورد قەرزداری سەركردەكانی باكوری كوردستانین

شوكریە سەعید:

ئەوەی قانون نایكات لە دەرەوە شەرع دەیكات

ژنێك چەندە ئازاد بێت، ئەوا ئەو چین و رەگەز و گەل و نەتەوەیە هێندە

ئازادە

~ساڵی 2 | ژماره17

2012/4/20

خاوەنی ئیمتیاز

PÇDK کۆمیتەی ڕاگەیاندنی

سەرنووسەر

ئەکبەر شەمسۆڵاڵ جهانگیر

بەڕێوەبەری نووسین

ئارام کەریم بابان

دەستەی نووسەران

فەهمی محەمەدسۆران حسینئامینه محەمەدچنوور غەریب

دیزاین

كاردۆ عەلیالی

ژمارەی متامنه

446

بۆ پەیوەندی گرتنwww.PCDK.org

Roji_Wilat@yahoo.comناو نیشان

کەرکوک، بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک

2 ........كابینەی 7ی حكومەتی هەرێم و حوكمڕانی لە هەرێمدا

3 .......بەالغی كۆبوونەوەی ئەنجوومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی كورستان 13.......هەڵسوكەوتی دەزگا ئەمنیەكانی شاری هەولێر تەنها خزمەتبوو بە داگیركەران

5......هەڵوێست و پێشنیاری pcdk سەبارەت بە كۆنفرانسی نەتەوەیی

7......لە باشووری كوردستانیش بە درۆشمی" ئازادی بۆ رێبەر ئاپۆ" لەدایكبوونی پیرۆز كرا9......ماندێالش هێندەی ئۆجەالن گۆشەگیر نەكراوە

11......مانگرانی هەولێر سەرۆكی هەرێم و حكومەت هۆشیار دەكەنەوە

15......بۆ چی دەوڵەتی كوردی17......كارەساتی ئەنفال و نەناسینی وەك جینوساید و ئەركی هەنۆكەیمان!!!

19......كاریگەریەكانی ئەنفال لەسەر سیاسەت و ستراتیژی نەتەوەیی كورد21......سیاسەتی تورك و پرسی كورد لە باكوری كوردستان

23......بۆچی، چۆن، كەی، چ گردبوونەوەیەكی نەتەوەیی و نیشتمانی رێكبخرێت؟26......قەرزاوی و دەروێشەكانی سەبارەت بە ئەم مێژووە چی دەڵێن؟!!

28......قەندیل وێستگەی ژیانی شار و شاخ29......موژدە بێ لێتان تارێق ناوەكان لە كوردستان داڵدە دەدەن

33......لەساڵیادی رۆژنامەگەری كوردیدا؛ راگەیاندنی نابەرپرسیار تەواوكەری دەسەاڵتی داپڵۆسێنەر35......بژی ئەشقی خودایی

36......بیركردنەوە و وشیاری زهنی كۆڵەكەی هاتنە كایەوەی ئازادین38......كێشەكانی رێبەرایەتی لە كوردستان و رێبەر ئاپۆ وەك بووژێنەری كوردی نوێ

31......ئێمەی كورد قەرزداری سەركردەكانی باكوری كوردستانین40......بەرپرس دەناسم دوو ژن و چوار ژنی هەیە و لەسەر ئیشەكەشی النەبراوە

43......جواڵنەوەی ژنان، جواڵنەوەی ئاشتی و دیموكراسیە

ئەنجامنامە

راپۆرت

سەروتار

وتار

چاوپێكەوتن

ژنان

هەڵوێست

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

2] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

سەروتار

مانگێكمان ن��زی��ك��ەی بیستەمین ب���ۆ م����اوە س���اڵ���ی���ادی ی��ەك��ەم��ی��ن كە هەڵبژاردن پرۆسەی لە)1992/5/19(دا ئەنجام درا. لەو سەردەمەوە هەتا پرۆسەی جار ئێستا سێ هەڵبژاردنی گشتی بەرێوە لەرێككەوتی كە چ��ووە، و )2005/1/30(بەرێوە )2011/7/25(دا ماوەیەدا لەم هەر براوە. حكومەت كابینەی شەش دروس��ت ك��راوە، كابینەی كە دووەم و ی���ەك���ەم فواد د. بەسەرۆكایەتی ك��ۆس��رەت و م��ەع��س��وم یەكگرتوو ب��وو رەس���ول لە بەرێككەوتن واتە بوو، دیموكراتی پارتی نێوان یەكێتی و ك��وردس��ت��ان نیشتمانی كوردستانەوە دروستكرا. كابینەكانی واتە ب��وو، ئیدارەیی دوو چ��وارەم و سێیەم هەرێمی زەرد حكومەتی خۆی هەبوو، هەرێمی كابینەی هەبوو. خۆی حكومەتی سەوزیش بەرێككەوتن تر جارێكی شەشەم و پێنجەم ب��ەدوو كۆتایی بەفەرمی و ب��وون دروس���ت بەكرداری بەاڵم هێنرا، ئیدارەیی و حكومەت نەهات. پێ كۆتایی ئیدارەیی دوو بابەتی لەچوارچێوەی راب��ردووەوە ساڵی پاییزی لە لەالیەك یەكێتیدا و پارتی نێوان رێككەوتنی ج��ەم��اوەرەوە الیەنی لە فشارانەی ئ��ەو و خ��رای��ە س���ەر دەس����ەاڵت و ل��ەالی��ەك��ی تر قسە ل��ەس��ەر ئ��ال��ۆگ��ۆڕی دەس���ەاڵت دەك��را.زۆرێك لە چاودێران چاوەڕوانی ئەوە بوون كە پارتی هاوشێوەی یەكێتی رازی بێت بەوەی كە پارتی داوای گۆڕینی كابینە نەكات و رێگە بدات هەتا كۆتایی ئەم خولەی هەڵبژاردن د. بەرهەم شەشەم كابینەی و بێت حكومەت سەرۆكی بۆ ئەمەشیان بكاتەوە. پڕ خۆی چوارساڵی ئەوە دەگەڕاندەوە كە كێشەكان لەم قۆناخەدا روداوەك��ان��ی بەتایبەتی ب��وون��ەوە، قوڵتر حكومەتی ب��اری پار شوباتی دوای)17(ی

زۆر قورس كرد و پارتی رەنگە ئامادە نەبێت خۆی بخاتە بن ئەم بارە. لە هەمانكاتدا وەكو وەاڵمدانەوەیەكی ئەرێنی بۆ تاڵەبانی و یەكێتی نێچیرڤان بوون رازی )2007(دا لەساڵی كە بەردەوام حكومەتدا سەرۆكایەتی لە بارزانی كە وابوو پێیان لەچاودێرانیش بەشێك بێت. و بكات بەمڕەنگە كاری نییە ئامادە پارتی هۆكاری وەردەگرێتەوە، یەكێتی لە حكومەت پارتی كە ئ��ەوەی بۆ دەگێڕایەوە ئەمەشیان دەرفەتێك بكاتە بارودۆخە ئەم دەخوازێت لەم و یەكبخاتەوە حكومەت كە ئ��ەوەی بۆ بدات و نیشان توانای خۆی رێگەیەوە هێز و هەر ئەمەش هۆكار بوو بۆ ئەوەی كە نێچیرڤان رایدەگەیاند و لێدوانیدا جار چەندین بارزانی ئەگەر وەربگرێتەوە نییە حكومەت ئامادە كە جیا لەیەكتری حزب و حكومەت كاروباری نەكرێتەوە. یاخود دەیگوت بەمەرجێك ئامادەیە حكومەت وەربگرێت كە دەزگاكانی ئاسایش و هەواڵگریی بكەونە ژێر كۆنترۆڵی حكومەتەوە.ئەم هەبوونی و مانگ شەش لە زیاتر دوای تر، رووداوی و شرۆڤە زۆر و دەنگۆیانە دهۆك پارێزگای رووداوەك��ان��ی بەتایبەتی واتە حكومەت، نوێی كابینەی پاییزدا، لە نێچیرڤان بەسەرۆكایەتی حەوتەم كابینەی سەرنجە جێگەی ئەوەی دروستكرا. بارزانی بڕیاریدا كۆبوونەوەیدا لەیەكەم كابینەیە ئەم لەماوەی كەمتر لە )45( رۆژدا ئەو وەزارەتانەی دەخ��ات��ەوە، یەكیان یەكنەخراونەتەوە كە مانگی)5( كۆتایهاتنی پێش پێویستە بەواتا دیارە بێت. پێك پرۆسەیە ئەم ئەمساڵ ی مەرجیش بوێرانەیە، بڕیارێكی بڕیارە، ئەم ئەوەیە كە حكومەت بڕیارەكەی خۆی جێبەجێ بكات، ئەمەش چاوەڕوانی گەلە. هاوكاتی ئەم كابینەیە لەم جەماوەر چاوەڕوانی پرۆسەیە، دەزگا و ئاسایش بە سەبارەت كە ئەوەیە هەواڵگرییەكانیش خاوەن هەمان هەڵوێست بێت كە رێكبخاتەوە بەشێوەیەك دەزگایانە ئەو و مۆركی حزبایەتی و دەسەاڵتی حزبی لێ بكاتەوە.لەمانەش زیاتر چاوەڕوانی جەماوەر لەحكومەت بتوانێت كۆتایی بەهەژموونی حزبی ئەوەیە ە بەسەر حكومەتدا بهێنێت و ئیتر لەهەموو یەكە ئیدارییەكاندا حكومەت حوكمرانی بكات، نەك مەڵبەند و لق، لیژنە و كۆمیتە یا خود كەرت و

رێكخراوەكانی پارتی و یەكێتی. دیارە تەمەنی ئەم كابینەیە" ئەگەر هەڵبژاردن لەكاتی خۆیدا سێ و ساڵێك و نییە درێژ بدرێت" ئەنجام مانگە، بەاڵم ئەم ماوەیەش كەم نییە بۆ ئەوەی بنرێت. باش ك��رداری هەنگاوی هەندێك كە بوارانەدا لەم كابینەیە ئەم ئەگەر بێگۆمان هەنگاوی جددی بهاوێژێت و پرۆژەی ستراتیژی گەاڵڵە بكات بۆ بوژاندنەوەی ژێرخانی ئابووری

و گوندەكان ئاوەدانكردنەوەی و كوردستان رێگرتن بۆ هەوڵدان و گەندەڵی بنەبڕكردنی بەرجەستەكردنی و ك��اری بێ دی���اردەی لە لەسەر نەتەوەیی و دیموكراتی سیاسەتێكی پێویستە ئ��ەوا دەرەوەدا، و ناوخۆ ئاستی پشتیوانی لێ بكرێت و ئەم هەنگاوانە بۆ ئەم لەمێژوودا و س��ەروەری دەبێتە كابینەیەش بەم ئەگەر پێچەوانەوە بە دەنوسرێت. بۆیان ئاراستەیەدا هەنگاو نەنێن، ئەوا مافی جەماوەرە ئایندەدا هەڵبژاردنی لە ئەوەیە ئەركیشی و بڕیارێكی مێژوویی سەبارەت بە حكومەت بدات پارت، دوو هەر نەداتە خۆی دەنگی ئیتر و یەكێتی و كوردستان دیموكراتی پارتی واتا نیشتمانی كوردستان و لە ئەڵتەرناتیڤ بگەڕێت.

كابینەی 7ي حكومەتی هەرێم و

حوكمڕانی لە هەرێمدا

سیسیا

ی ڤه

رۆش

ئەم كابینەیە لەیەكەم كۆبوونەوەیدا بڕیاریدا لەماوەی كەمتر لە )45(

رۆژدا ئەو وەزارەتانەی كە یەكنەخراونەتەوە یەكیان

دەخاتەوە، بەواتا پێویستە پێش كۆتایهاتنی مانگی)5(ی

ئەمساڵ ئەم پرۆسەیە پێك بێت. دیارە ئەم بڕیارە، بڕیارێكی بوێرانەیە، مەرجیش ئەوەیە

كە حكومەت بڕیارەكەی خۆی جێبەجێ بكات، ئەمەش

چاوەڕوانی گەلە

“

“

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

3] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

ئەنجامنامە

ئەنجوومەنی ك��ۆب��وون��ەوەی ب��ەالغ��ی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان

ئ��ەن��ج��ووم��ەن��ی پ���ارت���ی چ���ارەس���ەری بەسەرپەرشتی كوردستان دیموكراتی ه��ەڤ��اڵ"دی��ار پارتیمان ه��اوس��ەرۆك��ی لە خۆی ئاسایی كۆبوونەوەی غەریب" ئەنجامدا. ب��������ەرواری)2012/3/31(دا بەخۆلەكێك كۆبوونەوەكە س��ەرەت��ای و شەهیدان پاكی گیانی بۆ رێزگرتن شەهید" شەهیدبوونی بەبیرهێناوەی پێكرد. دەستی محمد" ق��ازی پێشەوا ل��ە ك��ۆب��وون��ەوەك��ەدا ب���ارودۆخ���ی ئ��ەم��ڕۆی و كوردستان و ناوین رۆژه��ەاڵت��ی جیهان، پارتی هەڵوێستی و هەڵسەنگێندرا ئێراق چارەسەریش سەبارەت بە رووداوەكان نرخێندرا و پێداویستیەكانی ئەم قۆناخەش دیاری كران. چاالكییەكانی و كار كۆبوونەوەدا لە هاوكات راب���ردوودا و م��اوەی لە پارتی چ��ارەس��ەری و هەڵسەنگێندرا گۆڕەپانەكە سەر لە رۆڵی كرا. دی��اری ئایندە چاالكی و كار بەرنامەی ئەنجوومەنی سیاسی بارودۆخی بە سەبارەت كوردستان دیموكراتی چ��ارەس��ەری پارتی ج��ەخ��ت��ی ل��ەس��ەر ئ���ەم خ��ااڵن��ە ك����ردەوە:چارەسەری پارتی هەڵوێستی راگەیاندنی �1دیموكراتی كوردستان سەبارەت بە كۆنفرانسی پرۆژەیەك مەبەستەش ئەم بۆ نەتەوەیی، كرایەوە. باڵو گشتی رای بۆ كە كرا گەاڵڵە لەسەر تێكۆشان و خەبات كردنەوەی چڕ �2ئاستی جەماوەر، راگەیاندن و پەیوەندی بۆ ئەوەی پێداویستیەكانی و ئامادەكاری زووە هەرچی كۆنفرانسی نەتەوەیی تەواو بكرێن و كۆنفرانسی ن��ەت��ەوەی��ی ب��ە ب��ەش��داری ه��ەم��وو الی���ەك و بدرێت. ئەنجام تێروتەسەلەوە ئەجیندایەكی 3� دواكەوتنی بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی بە زیانێكی گەورە پێناسە كرا و ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی كە ئ��ەوەی س��ەرەڕای كوردستان نیشتمانی ئامادەكاریان نیشانداوە بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی، بەاڵم لەم پێناوەدا هەنگاوی عەمەلی و جددی نانێن و ئەمەش كاریگەریی نەرێنی هەیە و یەكێكە دەكەوێت. دوا كۆنفرانس كە هۆكارانەی لەو

كە كرد پارت دوو لەهەر بانگوازی بۆیە هەر هەنگاوی بەپەلە و ئەرێنی لەم بوارەدا بهاوێژن.پێویستی نەتەوەیی كۆنفرانسی بەستنی �4بەهەوڵی هەموو الیەكە، بۆ ئەمە ئەنجوومەنی كوردستان دیموكراتی چ��ارەس��ەری پارتی كوردستانیەكانی الیەنە لەسەرجەم بانگی دەرەوە و ك��وردس��ت��ان ل��ەه��ەرچ��وارالی ت��ر بكەن كۆنفرانس بەستنی بۆ ك��ار كە ك��رد لە هەرسێ بانگی تایبەتی بە ب��وارەدا لەم و هەرێم پەرلەمانی ناو ئۆپۆزیسیۆنی الیەنی كۆمەڵی و یەكگرتوو گۆڕان، كرد"بزوتنەوەی ئیسالمی" كە لەم بوارەدا رۆڵی خۆیان ببینن.دیموكراتی پارتی چارەسەری ئەنجوومەنی �5دووەمی كۆنفرانسی ئەنجامدانی كوردستان گەنجانی كوردی لەهەولێر بەرز نرخاند و ئاماژەی دەتوانێت كۆنفرانسە ئەو كە كرد ئ��ەوە بۆ گشتی. كۆنفرانسی بۆ نموونەیەك ببێتە 6� ئەنجوومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی ئامادەكاری بۆ خۆی پشتیوانی كوردستان كە دەرب���ڕی ژن��ان ن��ەت��ەوەی��ی كۆنفرانسی بدرێت. ئەنجام نزیكدا ئایندەیەكی لە بڕیارە 7� ئەنجوومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان، سەبارەت بەو دەنگۆیانەی كە باس

لە راگەیاندنی دەوڵەتی كوردی دەكەن؛ رایگەیاند كە پێویستە ئێمە وشیارانە لەگەڵ بارودۆخەدا لەدوو هەڵسوكەوت بكەین. ئەو دەنگۆیانەشی ڕوانگەەوە نرخاند؛ یەكەم:" ئەگەر وەكو باس بكرێت دروست كورد بۆ دەوڵەتێك دەكرێت كە ناوچەكانی و كەركوك حیسابی لەسەر ناكۆكیان لەسەرە لەالیەك و لەالیەكی تریشەوە بێت ك��ورد پەراوێزخستنی لەسەرحیسابی بۆ خۆی ئەمە كوردستان، تری لەپارچەكانی زیانێكی گەورەیە بەگەلەكەمان و دۆزە رەواكەی دەگەیەنێت و پێویستە بەهیچ رەنگێك پەسندی نەكەین. دووەم:" ئەگەر كەركوك و ناوچەكانی لەسەر حیسابی كوردی و بكەوێتە سەر تری بەشەكانی تری كوردستان نەبێت، ئەوا دەكرێت پەسند بكرێت، بەاڵم لەم حاڵەتەشدا پێویستمان بەوەیە كە خۆمانی بۆ ئامادە بكەین و ئیرادەیەكی بكەین، دروس��ت مەبەستە ئەم بۆ ناوخۆیی ئەویش بەدوو پرۆژە دەبێت، یەكەم:"ئەنجامدانی باشووری ئاستی لەسەر گشتی كۆنفرانسێكی كوردستان و گەاڵڵەكردنی كۆدەنگی و داڕشتنی دەستورێكی دیموكراتی بۆ باشووری كوردستان. و نەتەوەیی كۆنفرانسی ئەنجامدانی دووەم:" نەتەوەیی، هاوبەشی پ��رۆژەی گەاڵڵەكردنی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

4] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[ ئەنجامنامە

ببێتە لەباشووری كوردی دەوڵەتی ئەوەی بۆ پشت و پەنا بۆ كورد لەبەشەكانی تر و كورد و تەڤگەری كوردیش لە بەشەكانی تری كوردستان كراو. بۆ شیمانە دەوڵەتی بۆ پشتیوان ببنە دیموكراتی چارەسەری پارتی ئەنجوومەنی كوردستان ئاماژەی بۆ ئەوەشی كرد كە رەنگە بۆ تەنیا جیهانیەكان ن��اوەن��دە بابەتە ئ��ەم بیهورێژێنن كورد خەریكردنی)سەرقاڵكردن( ب��ارودۆخ��ە ل��ەم س��وود نەتوانێت ك��ورد ت��ا لەبەرامبەر پێویستە بۆیە هەر وەربگرێت. بین. وش��ی��ار بەمڕەنگەشدا شیمانەیەكی پارتی چارەسەری دیموكراتی ئەنجوومەنی �8كوردستان سەبارەت بە كۆنفرانسی نیشتمانی ئێراق، ملمالنێیەكانی و ناكۆكی و ئێراقی نوێنەرانی پێویستە كە كردەوە لەوە جەختی پرۆژەیەكی كوردستانیەكان لیستە لە كورد هاوبەش ئامادە بكەن، بۆ ئەو كۆنفرانسە، ئەگەر نا ئەو كۆنفرانسە رەنگە ئەنجام نەدرێت، خۆ كە زۆرە شیمانە ئەوا درا، ئەنجامیش ئەگەر هێندەی كۆبوونەوەی هەولێر رۆڵ نەبینێ. هەر لەم بوارەدا جەخت لەوە كرایەوە كە پێویستە كورد لەبابەتی كێشەی نێوان مالیكی و هاشمیدا خۆی نەكاتە الیەن و هەروەها سەرنج راكێشرایە سەر ئەوەی كە لێدوانە دژ بەیەكەكانی مالیكی و سەرۆكی هەرێم ناكەوێتە خزمەتی چارەسەركردنی دیموكراتیانەی دۆزی كورد و پرسەكانی ئێراقەوە.9� رێككەوتنی لیستی برایەتی نەینەوا و حەدبای بەهەنگاوێكی باش هەڵسەنگاند، بەاڵم داوای كرد كە ئەم رێككەوتنە لەسەر حیسابی ناكۆكی شیعە و سووننە یاخود الیەنێكی تری كوردی نەبێت.بۆ پارتەكە پ���رۆژەی"13" گەاڵڵەكردنی �10لەمانگی كە كەركوك كێشەی چ��ارەس��ەری و گونجاو پرۆژەیەكی بە ئامادەكرا راب��ردوودا نەتەوەیی و دیموكراتی دەبینین و پێمان وایە بڕگەكانیدا. لەجێبەجێكردنی بكرێت پەلە كە هەرێمی ناوخۆی بارودۆخی بە سەبارەت �11چارەسەری پارتی ئەنجوومەنی كوردستان، كە بینی پێویستی بە كوردستان دیموكراتی هەرچی زووە لیژنەیەكی پسپۆڕ دروست بكرێت بۆ پێداچوونەوەی پرۆژەی دەستووری هەرێمی كوردستان و ئامادەكاری بۆ ریفراندۆم، بۆ ئەو لەچوارچێوەی چارەسەری پارتی مەبەستەش دەكات. ئاشكرا خۆی تێڕوانینی پرۆژەیەكدا 12� ئەنجوومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی ب��ۆ چاكسازی پ��رۆژەی��ەی ئ��ەو ك��وردس��ت��ان بە راگەیەندرا هەرێمەوە سەرۆكی لەالیەنی پرۆژەیەكی باشی نرخاند، بەاڵم جەختی لەوە پرۆژەكانی و بڕیار زۆری بەشی كە ك��ردەوە پێویستە و ن��ەب��وون جێبەجێ راب�����ردوو

سەرۆكایەتی هەرێم و پەرلەمانی كوردستان و لەسەر هەڵوەستە بەجددی هەرێم حكومەتی جێبەجێكردنی پرۆژەكان بكەن، ئەگەر نا ئەوا نامێنێ. پرۆژەكان بە باوەڕی جەماوەر ئیتر پارتی چارەسەری دیموكراتی ئەنجومەنی �13لە بكرێت پەلە كە ك��رد داوای كوردستان حكومەتی حەوتەمی كابینەی دروستكردنی هەرێمدا و رۆڵی خۆیان ببینن لە بەدواداچوونی بەدامەزراوەكردنی حكومەتدا و دابڕینی لە حزب.14� ئەنجوومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی زووە هەرچی كە ك��رد داوای ك��وردس��ت��ان، بڕیاری دەركردنی بنكە سەربازییەكانی توركیا بڕیاری هەم ئەمە چونكە بكەن؛ جێبەجێ هاودەم گۆڤاری بەپێشەنگی هەم پەرلەمانە، لەهەرێمی كۆكرایەوە واژۆ )470000( لە زیاتر بڕیارە ئەم كردنی جێبەجێ بۆ كوردستاندا بوو. ریفراندۆمێك وەكو خۆی بۆ ئەمەش و 15� بەشداری جەماوەری بەشێوەیەكی بەرفراوان لە ئاهەنگەكانی یادی راپەڕین، رۆژی جیهانی ژنان و نەورۆزدا بەرز نرخاند و داوای كرد كە سااڵنی داهاتوو بەشێوەیەكی بەرفراوانتر یاد بكرێتەوە.چ���ارەس���ەری پ��ارت��ی ئ��ەن��ج��ووم��ەن��ی �16دیموكراتی كوردستان، داوای لە پارت و الیەنە كوردستانیەكان كرد لە رۆژئاوای كوردستان كە بگەیەنە هاوبەشدا لەبەرەیەكی زووە هەرچی یەكتر و بەرنامە و پرۆژەیەكی هاوبەش گەاڵڵە داخوازییە بۆ پشتیوانی ه��ەروەه��ا و بكەن كوردستان رۆژئ��اوای لە گەلەكەمان رەواكانی ئۆپۆزیسیۆنی هەڵوێستی و ك��ردەوە دووپ��ات گەلی بە سەبارەت كرد شەرمەزار سوریای

نادیموكراتیانەكانیان. هەڵوێستە و ك��ورد كوردستانیەكانی الیەنە و لەپارت داوای �17بەو كۆتایی زووە هەرچی كە كرد رۆژه��ەاڵت بەرەیەكدا لەناو و بهێنن پارچەپارچەییە چاالك رۆڵ��ی بتوانن ئ��ەوەی بۆ كۆببنەوە، گەلەكەمان مافەكانی لەدەستبەركردنی ببینن ئێراندا. دیموكراتیزەبوونی و ل��ەرۆژه��ەاڵت 18� پشتیوانی لە مانگرانی كورد لە زیندانەكانی داوای و كرا ستراسبۆرگ مانگرانی و توركیا مانگرانە لەو خ��اوەن��داری الی��ەك هەموو كرد و لەمەترسیدایە ژیانیان چونكە بكەین؛ كرد لەداواكانیان پشتیوانی لەهەمانكاتدا رێبەر سەر گۆشەگیری بە كۆتایهێنانە كە تێپەڕ مانگی هەشت كە ئۆجەالنە عەبدوڵاڵ كردووە، لەهەمانكاتدا كۆتایهێنان بەسیاسەتی ك��ورد. گ��ەل��ی س��ڕی��ن��ەوەی و نكۆڵیكردن 19� ئەنجوومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی دەوڵەتی و حكومەت لە داوای كوردستان توركیا كرد كە كۆتایی بەو سیاسەتەی بهێنێ عەبدوڵاڵ رێبەر و كورد گەلی لەبەرامبەر كە پەیڕەوی كورددا سیاسەتمەدارانی و ئۆجەالن كۆتایی ك��ە ك��رد داوای ه��ەروەه��ا دەك���ات. بدات رێگە و بهێنێ لەسوریا بەدەستوەردان خۆی ئ��ی��رادەی ب��ە س��وری��ا ئۆپۆزیسیۆنی گۆڕانكاری ئەنجام بدات، نەك بە رێنمایی توركیا.

ئەنجوومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان

2012/3/31

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

5] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

هەڵوێست

ئەنجامدانی پێویستی لە باس درێژە ماوەیەكی وەكو ئێمەش دەكرێت، نەتەوەیی كۆنفرانسی لە كوردستان دیموكراتی چ��ارەس��ەری پارتی پێنجەم كۆنگرەی هەتا كۆنگرەمانەوە یەكەمین كە لە پایزی ساڵی رابردوودا ئەنجامماندا هەمیشە ئەنجامدانی بۆ ك��ارك��ردن لەسەر جەختمان كۆنفرانس كردۆتەوە و لەهەر كۆنگرەیەكدا بڕیاری تایبەتمان هەبووە بەم بابەتە. ئێستاش جێگەی دڵخۆشی ئێمەیە كە زۆربەی الیەنە كوردستانیەكان گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە كاتی ئەنجامدانی بۆ زەمینەسازی پێناوی لە هاتووە. كۆنفرانس ئەم كۆنفرانسە و سەرخستنی بە پێویستمانزانی كە تێڕوانینی خۆمان بۆ ڕای گشتی رابگەیەنین. وەكو دەكرێت ئێمە تێڕوانینانەی ئەم بێگومان گەڵ لە و بكرێت گەڵدا لە مامەڵەی پێشنیار پرۆژە و هەڵوێستی الیەنەكانی تردا كۆ بكرێتەوە و پرۆژەیەكی هاوبەشی لێ گەاڵڵە بكرێت و ئامادە

بكرێت بۆ كۆنفرانس.وەكو پێویستە نەتەوەیی كۆنفرانسی یەكەم: نەكرێت. لەگەڵدا هەڵسوكەوتی ئامانجێك گەیشتن بۆ ئامرازێك وەكو كۆنفرانس بەڵكو بە ئامانجەكانمان هەڵسوكەوتی لەگەڵدا بكرێت. واتە تەنیا ئەنجامدانی كۆنفرانس نەكەینە ئامانج، بەڵكو لە گەل گرنگیدان بەئەنجامدانی كۆنفرانسدا پێویستە گرنگی بدەینە ئەوەی كە ئەم كۆنفرانسە ئامانجی چییە؟ پرۆژە و ئەجینداكانی چییە؟ كێ بەشداری دەكات؟ یاخود كۆنفرانس میكانیزمەی كاری دەبێت یان نا؟ ئەگەر میكانیزمەی دەبێت لەسەر كۆنفرانسە ئەم هەروەها دەبێت؟ چۆن پشت بەستن بە ئیرادەی گەلی كورد دەبەسترێت ئەگەر بێگومان دەرەوە؟ بەدەستێوەردانی یان ئەم خااڵنە یەكالیی نەبنەوە، ئەوا ڕەنگە بەستنی كۆنفرانس نەك نەتوانێت هیواو ئاواتەكانی گەل بێ گەل پێچەوانەوە بە بەڵكو بهێنێت، بەدی بەسەرماندا. بشكێتەوە زیان بە و بكات هیوا ئەمەش بابەتێكە پێویستە هەموو الیەك بەهەندی

وەربگرن.

سازدانی بۆ ئێستا وای��ە پێمان ئێمە دووەم: پێویستە و درەنگە كات نەتەوەیی كۆنفرانسی لەوە زیاتر درەنگی نەخەین و هەموو الیەك قۆڵی لێ هەڵماڵین و كاری بۆ بكەین و هیچ بیانوویەك نەكەین. پەسند كۆنفرانس نەدانی ئەنجام بۆ بۆچوونانە بیرو و تێڕوانین ئەو لەهەمانكاتدا بەراست نازانین كە هەتا ئێستا بیانووی جۆراوجۆر

دێننەوە بۆ ئەنجام نەدانی كۆنفرانس.كۆنفرانسی دەبێت وای��ە پێمان ئێمە سێیەم: گەلی پێویستی و ئ��ی��رادە زادەی نەتەوەیی

كوردستان بێت و نەكەوێتە ژێر سێبەری هیچ هێز و الیەنێكی دەرەكییەوە.

هێز هیچ دەبێت ئێمە بەتیڕوانینی چ��وارەم: كردنی بەشداری بۆ مەرج كوردی الیەنێكی و خۆیان یاخود هێزی تر لە كۆنفرانسدا دانەنێن. بۆ نمونە هەندێك جار هەندێك الیەن و كەسایەتی شەڕ هەتا دەڵێن ناڕاستەوخۆ یان راستەوخۆ بۆ نابێت ساز زەمینە هەبێت كوردستاندا لە كۆنفرانسی نەتەوەیی و داواش لە پەكەكە و پژاك دەكەن كە كۆتایی بەشەڕ بهێنن و چەك دابنێن. نامەنتقیشن، مەرجی و مەرجن ئەمانە دی��ارە

پەكەكە كە ئەوەیە هاوشێوەی تێڕوانینانە ئەم یان هەر الیەنێكی تر بە یەكێتی و پارتی بڵێن دەبێت پێشمەرگە ببێتە بەشێك لە سوپای ئێراق هەبێت ئێستا شێوەی بەم پێشمەرگە هەتا و ئەوا زەمینەسازی بۆ كۆنفرانس نابێت. بێگومان ئەمەش ئەگەر بگوترێت راست و مەنتقی نییە. هەر بۆیە پێویستە كەس ئەو مافە بەخۆی نەدات مەرجی بەمڕەنگە لەسەر هیچ الیەنێكیتر دابنێت.

پەیامێكی دەبێت وای��ە پێمان ئێمە پێنجەم: باش بدەینە دەرەوە و ئاماژە بۆ ئەوە بكەین كە

سازدانی كۆنفرانسی نەتەوەیی بۆ دژایەتی كردنی هیچ دەوڵەت و نەتەوە و هێزێك نییە و ئامانج لەم كۆنفرانسە ئەوەیە كە گەلی كورد ببێتە خاوەنی ناسنامە بتوانێت هەتا هاوبەش، ئیرادەیەكی ئەمەش و بكات گەرەنتی خۆی مافەكانی و كە نایەت دەوڵەتانە ئەو پارچەكردنی بەواتای

كوردستانیان بەسەردا دابەشكراوە.سانسۆر پێویستە ئێمە بەتێڕوانینی شەشەم: لەسەر هیچ الیەنێكی سیاسی دانەنرێت و هەموو الیەنە سیاسیەكانی كوردستان لەهەر چوار الی ئەگەر پێچەوانەوە بە بن. بەشدار كوردستان

pcdk هەڵوێست و پێشنیاریسەبارەت بە كۆنفرانسی نەتەوەیی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

6] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

هەڵوێست

س��ان��س��ۆر ب��خ��رێ��ت��ە س����ەر ه����ەر الی��ەن��ێ��ك ئ���ەوا ك��ۆن��ف��ران��س ڕەوای����ی خ���ۆی ل��ەدەس��ت ن��اك��ات. ن��ەت��ەوە ن��وێ��ن��ەرای��ەت��ی و دەدات كۆنفرانسی كە باشترە الم��ان ئێمە حەوتەم: نەتەوەیی هاوشانی پارت و الیەنە سیاسیەكان، ئەكادیمی، كەسی وەكو كەسایەتی ژمارەیەك و مەدەنی كۆمەڵگای رێكخراوەكانی نوێنەری راگەیاندنەكان، نوێنەری زانایانی ئایینی )ئیسالمی شەبەك( - كاكەیی – ئێزیدی – مەسیحی –لەكۆنفرانسدا بكەن. تر بەشداری و پێكاتەكانی هەرچی كە دەبینین بەگرنگی ئێمە هەشتەم: لە كۆنفرانس ئامادەكاری كۆمیسیۆنی زووە بەئەزموون و دیموكرات و نەتەوەیی كەسانی پێكبێت. بن الیەك هەموو باوەڕی جێگەی كە بەمەرجێك كۆمیسیۆن مۆركی حزبی پێوە نەبێت.نۆیەم: بە پێویستی دەبینین كە كۆمیسیۆن هەرچی كۆنفرانس بۆ تەسەل تێرو بەرنامەیەكی زووە ئامادە بكات كە ئەم تەوەرەكان لە خۆ بگرێت:1� ئامادەكردنی پەیمانێك كە دەكرێت بە پەیمانی هەر ی��ان كوردستان پەیمانی ی��ان نەتەوەیی ناوێكی تری گونجاو بەناو بكرێت. لەم پەیمانەدا دیموكراتی رێكەوتنی و دیموكراتی پێوەرەكانی بەبنەما دیموكرات نەتەوەیەكی بونیادنانی و پێوانی و رێوشوێن پەیمانەدا لەم وەربگیرێت. پەیوەندی نێوان الیەنە سیاسیەكانی كوردستان و ئەو الیەنانە و كۆمەڵگای كوردستان و پەیوەندی لەگەل دەوڵەتان و دەرەوە دیاری بكرێت. شەڕی

یەكتر حسابی لە بەستن پەیوەندی و ناوخۆ خیانەتی ناو بخرێتە دەرەكیدا الیەنێكی لەگەل هەروەها س��وور. هێڵی بكرێتە و نەتەوەییەوە بكرێت. دیاری نەتەوەیی ئاسایشی پێوانەكانی لەم پەیمانەدا شانبەشانی هەوڵدان بۆ چەسپاندنی ئاشتی و چارەسەری دیموكراتیانە بۆ دۆزی كورد، لە بەرامبەر سیاسەتی نكۆڵیكردن و پاكتاوكردن ڕەوا پاراستنی مافی مافەكانی و ناسنامە لە بكرێت پێ ئاماژەی ڕوون��ی بە كورد گەلی بۆ میكانیزمەی ئەمە هاوكاتی ببینێت. ڕەوای بە لێپرسینەوە و هەڵوێست وەرگرتن روون و ئاشكرا پەیمانەكە. لە كردن سەرپێچی كاتی لە بێت لە باس تێیدا كە بكرێت ئامادە پرۆژەیەك �2بەگشتی كورد دۆزی كردنی چارەسەر چۆنێتی و لەهەر بەشێك بەتایبەتی بكات. لەم پرۆژەیەدا بەپێی و بكرێت ڕەچاو بەشێك هەر بارودۆخی چارەسەركردنی بۆ پ��رۆژە خۆی تایبەتمەندی پرسی كورد گەاڵڵە بكرێت و ئەم پرۆژانە لە الیەنی هەموو الیەنە سیاسیەكانەوە رێزی لێ بگیردرێت. لەم بوارەشدا ئێمە پێمانە وایە باشترین شێوەی بەشێكی لەهەر ك��ورد كە ئەوەیە چارەسەری تایبەت ستاتۆیەكی خاوەنی ببێتە كوردستاندا بەخۆی كە خۆسەری دیموكراتی بۆ گەلی كورد و سیستەمی كۆنفیدراڵی دیموكراتیانە بۆ گەالنی ئێران، توركیا و سوریا دەستەبەر بكات ئێراق، ئیداری و كەلتوری و سیاسی مافی تێیدا كە بچەسپێنێت. ت��ر گ��ەالن��ی و ك��ورد گەلی ب��ۆ

3� پرۆژەی میكانیزمەیەكی هاوبەش گەاڵڵە بكرێت، و ئەزموون لە ئەم مەبەستە دەكرێت سوود بۆ وەربگیردرێت. كوردستانی بەرەی میكانیزمەی دی��اری گشتی ئەنجومەنێكی دەكرێت لێرەدا سیاسیەكانی الیەنە هەموو نوێنەری كە بكرێت تێدا بێت و رێژەیەك بۆ ژنان و گەنجان دیاری بكرێت و سااڵنە كۆ ببێتەوە و سەبارەت بە بابەتە گشتیەكان گفتوگۆ بكات و بڕیار بدات، دەكرێت بڕیاردان ئۆرگانی بەرزترین بە ئەنجومەنە ئەم نەتەوەییەكان پرسە بە سەبارەت و بنرێت ناو بەناو كوردستان نەتەوەیی ئەنجومەنی وەكو و بكرێت. ئەم ئەنجومەنە لەكاتی پێویستدا بتوانێت بدات. ئەنجام ئاوارتە)نائاسایی( كۆبوونەوەی ئەنجومەنێكی دەكرێت ئەنجومەنە ئەم هاوشانی چاودێری كاری كە بكرێت دروست بەڕێوەبردن مانگانە و بێت هاوبەش و رۆژانەیی سیاسەتی لەكاتی و ب��دات ئەنجام خ��ۆی ك��ۆب��وون��ەوەی پێویستدا كۆبوونەوەی نائاسایی پێكبێنێت. ئەم تایبەتەوە كۆمیسیۆنی رێگەی لە ئەنجومەنەش دەرەوە، ك��اروب��اری كۆمیسیۆنی شێوەی لە ئاسایشی كۆمیسیۆنی راگەیاندن، كۆمیسییۆنی هاوشێوەی و گەنجان و ژن���ان ن��ەت��ەوەی��ی، ببات. بەڕێوە كارەكانی كۆمیسیۆنانەوە ئەم

ئەنجوومەنیپارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان

2012/4/14

لە ئاپۆ" رێبەر بۆ بەدرۆشمی"ئازادی ئەمساڵ زۆربەی شارو شارۆچكەكانی هەرێمی كوردستان ساڵڕۆژی )63(هەمین جۆر جۆراو چاالكی بە ئاهەنگ و نەمام چاندنی بە لەدایكبوونی

تێكرای چاالكییەكاندا جەخت لە و كرا پیرۆز و ئازادیخوازی تێكۆشانی بە بەرەودان لەسەر سیاسەتەكانی و كرایەوە ئۆجەالن رێز ئازادی حكومەتی و توركیا فاشیستی دەوڵ��ەت��ی

زیهنیتەتی و ك����وردان ل���ەدژی ئ��اك��ەپ��ە كرا. شەرمەزار و ریسوا جیهانی دەسەاڵتداری

كەركوك و پردێ

ئا/ رۆژی واڵت

لە باشووری كوردستانیش بە درۆشمی " ئازادی

بۆ رێبەر ئاپۆ" لەدایكبوونی

پیرۆز كرا

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

7] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

راپۆرت

یەك لەو جێگایانەی كەوا ساڵڕۆژی لەدایكبوونی رێبەر ئۆجەالنی لێ پیرۆزكرا شاری كەكوك بوو. نەمام چێندرا و لە پردێ رۆژی )2012/4/3( پاشنیوەڕۆ )3(ی كاتژمێر رۆژی)2012/4/4( هەردوو رێكخراوی ژنانی ئازادیخوازی كوردستان چارەسەری پارتی كەركوكی رێكخستنی و پیرۆزباییان ئاهەنگێكی كوردستان دیموكراتی

بەبۆنەی لەدایكبوونی رێبەر ئۆجەالن رێكخست.رۆژی نەمام چاندنی بە پردێ شارۆچكەی لە ئەو بۆ و كرا پیرۆز ئۆجەالن لەدایكبوونی )63(نەمام بریتان باخچەی لە مەبەستەش چێندرا و داوای ئازادی بۆ رێبەر ئۆجەالن كرا.ژمارەیەكی )4/4(یشدا رۆژی ئاهەنگەكەی لە بەرچاو لە الیەنگر و دۆستانی پارتی چارەسەری و جەماوەری كەركوك ئامادەی بوون. ئاهەنگەكە و كورد شەهیدانی بۆ رێزگرتن خولەكێك بە كوردستان دەستی پێكرد و دواتر )63( مۆم ئۆجەالن رێبەر درێ��ژی تەمەنی نیشانەی بە ساڵرۆژی )63(هەمین لە گ��وزارەی��ەك وەك دایكانەوە لەالیەن ئاپۆ رێبەر دایكبوونی لە داگیرسێنرا. پاشان پەیامی هاوبەشی رێكخرا وی ئەنجومەنی و كوردستان ئازادیخوازی ژنانی ژنانی ئازاد لە الیەن بەڕێز شكۆفە رەشید"ەوە ساڵرۆژی سەرەتا پەیامەكەدا لە خوێندرایەوە رێبەر ئۆجەالن وەكو هەڵهاتنی خۆری كورد و دوبارە لە دایكبونەوەی كورد بە ناو دەكرا. " لە دایكبونی رێبەر ئاپۆ ها وكاتە لەگەل لەدایك بونی بەهار كە بە واتای سەر لەنوێ ژیانە وەی سر وشت و ژیان دێت بە و واتایەی لە و وەرزەدا جارێكی تر سر وشت و گەرد و ون لەدایك دەبنە وە بەهاری دایكبو ونی لە بێگومان دەژینە وە. و زستانی پاییز و تێپەڕبو ونی بە ژی��ان��ە وەش لە ه��ەر وەك بو ونە وە، دێتە سۆڵە و سەرما

گەرد و ون و سر وشت ئەمە یاسایەكە ها وكات لە دایكبو ونی رێبەریش بۆ مرۆڤایەتی و گەلی كورد بەتایبەتی دێتە هەمان واتا، چونكە ئە و كاتەی بە قۆناخێكی بو و گەلی كورد دایك لە رێبەر رووب��ەرووی و دەب��رد بەسەریان دژ واردا زۆر وتوانانەوە لەناوچوون سیاسەتی سەخترین كورد گەلی بۆ ئاپۆ رێبەر بۆیە ب��وون��ەوە. هەمان واتای بەهاری ژیانە وەیە بۆ گەرد و ون".

رەشید شكۆفە پەیامەكەیدا تری بەشێكی لە ئاماژە بە گۆشەگیری گرانی سەر رێبەر ئۆجەالن ی��ادی )63( ساڵەی كە ئەمڕۆ ووت��ی" ك��ردو لەدایكبو ونی دەكەینە وە، رێبەر لە زیندانی ئیمرالی پیالنگێڕی ل��ەدژی وێنە بێ بەبەرخۆدانێكی نێودە ولەتی خۆراگری دەكات و لە گۆشەگیریەك دایە كەبە درێژایی مێژ و وی مرۆڤایەتی ر و وینەدا وە و بێ وێنەیە، بۆیە ئەوە زیاتر لە هەشت مانگە زانیاریەك هیچ دەچێت و بەرێوە گۆشەگیری لەبارەی ژیانیە وە نازانرێت. ئەم رە وشە توڕەیی

بڵند و هەرە ئاستی گەیاندۆتە كوردی گەلی لە بەرامبەریدا گەلی كورد لەهەرچوار پارچەی كوردستان و هەر شوێنێكی كە لێ دەژیت لەنا و كۆتایشدا لە مەزندایە". بەرخودانی چاالكی و بانگی لە تەواوی ژنانی كورد و تەواوی گەلی كەمپینی"با چوارچێوەی لە كەوا كرد كورد رێبەر ئاپۆ ئازاد بكەین كۆتایی بە كۆمەڵكوژی بەشداری ب��ن و هەڵوێست خ��ا وەن " بێنین كەمپین و چاالكیەكیەكانی لەم پێنا وەدا بكەن و هێرشانەی ئە و بەرامبەر لە نەمێنن دەنگ بێ كورد. گەلی ئ��ازادی ئیرادەی سەر دەكرێنە كەركوكی رێكخستنی ن��اوی سەر لە پاشان پارتی چارەسەریش بەڕێز"نەوزاد بەكر" ئاخفی و ساڵرۆژی لەدایكبونی رێبەر ئۆجەالنی لە تەواوی گەلی كورد و جەماوەری شاری كەركوكی پیرۆز كرد. بەكر ووتی:" ڕێبەر ئاپۆ بە تێكۆشان و كورد گەلی توانی ساڵە دەیان بەرخۆدانێكی لە لەناوچونێكی یەكجارەكی بپارێزێ، پێویستە گەورەی رێپێوانی رۆژی بكەینە نیسان )4(ی برایەتی گەالن ئازادی و ئازادكردنی سمیبۆڵی بۆیە ئێمە لێرەوە داوا لە سەرجەم ئازادیخوازانی بۆ كەوا دەكەین كورد گەلی تەواوی و دونیا كۆتایهێنان بەو تەجریدە گرانەی لە سەر رێبەر و نەمێنن بێدەنگ دەكرێت پەیڕەو ئۆجەالن هەموو هەوڵدانەكان یەكبخەین بۆ ئازادی رێبەر لە زیندانیانەی كەوا ئەو ئۆجەالن و سەرجەم كەوتونەتە كورددا گەلی رەوای دۆزی پێناوی خوێندنەوەی بە ئاهەنگەكە كۆتایی زیندان" بەرهەمێكی چ و هۆنەرمەندان پەخشانی بە و دیجلە هۆنەری كۆمەڵەی هۆنەری تیپی گوڤەند و شایی كۆتایی بە ئاهەنگەكە هێنرا.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

8] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

راپۆرت

سانسۆر بخرێتە سەر هەر الیەنێك ئەوا كۆنفرانس نوێنەرایەتی و دەدات لەدەست خۆی ڕەوای��ی

نەتەوە ناكات.كۆنفرانسی كە باشترە الم��ان ئێمە حەوتەم: نەتەوەیی هاوشانی پارت و الیەنە سیاسیەكان، ئەكادیمی، كەسی وەكو كەسایەتی ژمارەیەك مەدەنی كۆمەڵگای رێكخراوەكانی نوێنەری ئایینی زانایانی نوێنەری راگەیاندنەكان، و )ئیسالمی – مەسیحی – ئێزیدی – كاكەیی - شەبەك( و پێكاتەكانی تر بەشداری لەكۆنفرانسدا

بكەن.هەشتەم: ئێمە بەگرنگی دەبینین كە هەرچی زووە كەسانی لە كۆنفرانس ئامادەكاری كۆمیسیۆنی نەتەوەیی و دیموكرات و بەئەزموون كە جێگەی بەمەرجێك پێكبێت. بن الیەك هەموو باوەڕی

كۆمیسیۆن مۆركی حزبی پێوە نەبێت.كۆمیسیۆن كە دەبینین پێویستی بە نۆیەم: بۆ تەسەل تێرو بەرنامەیەكی زووە هەرچی لە تەوەرەكان ئەم كە بكات ئامادە كۆنفرانس

خۆ بگرێت:بە دەك��رێ��ت كە پەیمانێك ئامادەكردنی �1پەیمانی نەتەوەیی یان پەیمانی كوردستان یان لەم بكرێت. بەناو گونجاو تری ناوێكی هەر رێكەوتنی و دیموكراتی پێوەرەكانی پەیمانەدا نەتەوەیەكی دیموكرات بونیادنانی دیموكراتی و رێوشوێن پەیمانەدا لەم وەربگیرێت. بەبنەما سیاسیەكانی الیەنە نێوان پەیوەندی پێوانی و كوردستان و ئەو الیەنانە و كۆمەڵگای كوردستان دیاری دەرەوە و دەوڵەتان لەگەل پەیوەندی و

لە بەستن پەیوەندی و ناوخۆ شەڕی بكرێت. حسابی یەكتر لەگەل الیەنێكی دەرەكیدا بخرێتە ناو خیانەتی نەتەوەییەوە و بكرێتە هێڵی سوور. هەروەها پێوانەكانی ئاسایشی نەتەوەیی دیاری بۆ هەوڵدان شانبەشانی پەیمانەدا لەم بكرێت. چەسپاندنی ئاشتی و چارەسەری دیموكراتیانە بۆ دۆزی كورد، لە بەرامبەر سیاسەتی نكۆڵیكردن مافی مافەكانی و ناسنامە لە پاكتاوكردن و پاراستنی ڕەوا بۆ گەلی كورد بە ڕوونی ئاماژەی ئەمە هاوكاتی ببینێت. ڕەوای بە بكرێت پێ وەرگرتن هەڵوێست و لێپرسینەوە میكانیزمەی كاتی سەرپێچی كردن لە بێت ئاشكرا و روون

لە پەیمانەكە.لە باس تێیدا كە بكرێت ئامادە پرۆژەیەك �2بەگشتی كورد دۆزی كردنی چۆنێتی چارەسەر و لەهەر بەشێك بەتایبەتی بكات. لەم پرۆژەیەدا بەپێی بكرێت و بارودۆخی هەر بەشێك ڕەچاو چارەسەركردنی بۆ پ��رۆژە خۆی تایبەتمەندی پرسی كورد گەاڵڵە بكرێت و ئەم پرۆژانە لە الیەنی هەموو الیەنە سیاسیەكانەوە رێزی لێ بگیردرێت. لەم بوارەشدا ئێمە پێمانە وایە باشترین شێوەی بەشێكی لەهەر كورد كە ئەوەیە چارەسەری تایبەت ستاتۆیەكی خاوەنی ببێتە كوردستاندا بەخۆی كە خۆسەری دیموكراتی بۆ گەلی كورد و سیستەمی كۆنفیدراڵی دیموكراتیانە بۆ گەالنی ئێراق، ئێران، توركیا و سوریا دەستەبەر بكات كە تێیدا مافی سیاسی و كەلتوری و ئیداری بۆ

گەلی كورد و گەالنی تر بچەسپێنێت.گەاڵڵە هاوبەش میكانیزمەیەكی پ��رۆژەی �3

لە س��وود دەكرێت مەبەستە ئەم بۆ بكرێت، كوردستانی ب��ەرەی میكانیزمەی و ئەزموون ئەنجومەنێكی دەكرێت لێرەدا وەربگیردرێت. گشتی دیاری بكرێت كە نوێنەری هەموو الیەنە و ژنان بۆ رێژەیەك و بێت تێدا سیاسیەكانی و ببێتەوە كۆ سااڵنە و بكرێت دیاری گەنجان سەبارەت بە بابەتە گشتیەكان گفتوگۆ بكات و بڕیار بدات، دەكرێت ئەم ئەنجومەنە بە بەرزترین ئۆرگانی بڕیاردان ناو بنرێت و سەبارەت بە پرسە نەتەوەیی ئەنجومەنی وەكو و نەتەوەییەكان كوردستان بەناو بكرێت. ئەم ئەنجومەنە لەكاتی پێویستدا بتوانێت كۆبوونەوەی ئاوارتە)نائاسایی( ئەنجام بدات. هاوشانی ئەم ئەنجومەنە دەكرێت ئەنجومەنێكی بەڕێوەبردن دروست بكرێت كە كاری چاودێری سیاسەتی رۆژانەیی و هاوبەش بێت و مانگانە كۆبوونەوەی خۆی ئەنجام بدات و لەكاتی پێویستدا كۆبوونەوەی نائاسایی پێكبێنێت. ئەم تایبەتەوە كۆمیسیۆنی رێگەی لە ئەنجومەنەش دەرەوە، ك��اروب��اری كۆمیسیۆنی شێوەی لە ئاسایشی كۆمیسیۆنی راگەیاندن، كۆمیسییۆنی ئەم هاوشێوەی و گەنجان و ژنان نەتەوەیی،

كۆمیسیۆنانەوە كارەكانی بەڕێوە ببات.

ئەنجوومەنیپارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان

2012/4/14

سلێمانیب��ە دروش��م��ی "ب��ۆ س���ەرۆك ئ��اپ��ۆ ئ���ازادی" و چ���ارەس���ەری پ��ارت��ی رێكخستنەكانی و یەكسان و ئ���ازاد ه��اواڵت��ی ب��زوت��ن��ەوەی سلێمانی شاری ئازادیخوازی ژنانی رێكخراوی زەیتونیان نەمامی ب��ازی��ان رێگای س��ەر لە كرد. پیرۆز نیسانیان )4(ی رۆژی و چاند پەیامی چ��ان��دن��ەك��ەدا ن��ەم��ام هەڵمەتی ل��ە و كوردستان ئازادیخوازی ژنانی رێكخراوی كوردستان دیموكراتی چ��ارەس��ەری پارتی بەرپرسی عەبدولاڵ محەمەد خوێندرایەوە. رێكخستنەكانی سلێمانی ) PCDK(باسی لە گرنگی رۆژی لە دایكبوونی رێبەر ئاپۆ كرد و و بوونەوە هۆشیار واتای رۆژەی ئەم ووتی:" رۆژە ئەم هیوادارم كوردستانە، گەلی ئازادی ببێتە رۆژی ئازادی رێبەر ئاپۆ و ئازادی گەلی پیرۆزە رۆژە ئەم بۆنەوە بەم كوردستانیش، لە خۆدی رێبەر ئۆجەالن و گەلەكەمان لەهەر دەك���ەم". پیرۆز بن جیهان ئ��ەم كوێیەكی د. بەكر مەجید ئەندامی ئەنجوومەنی هاواڵتی ئازاد و یەكسانی سلێمانی بەم وێرای پیرۆزبایی ئەم رۆژە پیرۆزە ووتی:" پێویستە لەم رۆژەدا گۆشەگیری سەر رێبەر ئاپۆ كۆتایی پێ بێت. وەك ن��اوی ل��ەس��ەر ئیبراهیمیش درخ��ش��ان ئەم چارەسەری پارتی شەهیدانی كۆمیتەی ئازادی و رۆژەی لەسەرجەم شەهیدانی رێگای دایكبوونی ووتی:" و كرد بیرۆز كوردی گەلی

كوردێكی لەدایكبوونی واتا ئۆجەالن، رێبەر ئازاد و بە ئیرادە". لە هەڵمەتەكەدا، ئەوانەی بۆ خۆیانیان پشتیوانی كردبوو، بەشداریان توركیا زیندانەكانی مانگرتوانی داخوازییەكانی ستراسبۆرگی شاری و كوردستان باكووری و فەرەنسا دەربڕی و بە شیعر و شایی و گۆڕانی هێنا. هەڵمەتەكەیان بە كۆتایی گوڤەند و

مەندەلی

بۆجاری یەكەم ساڵرۆژی لە دایكبونی رێبەر ئۆجەالنیان پیرۆز كرد

دیموكراتی چارەسەری پارتی رێكخستنەكانی بە سەر مەندەلی شارۆچكەی لە كوردستان لە سالرۆژی )63(هەمین بۆنەی بە خانەقین دایكبوونی رێبەری گەلی كورد عەبدولاڵ ئۆجەالن بە بەشداری جەماوەرێكی بەرچاوی ناوچەكە و ئەندام و دۆست و الیەنگرانی پارتی چارەسەری و رێكخراوی گەنجانی واڵتپارێز و بە بەشداری شارەكە توركمانی و ع��ەرەب هاواڵتی دەی��ان هەڵمەتێكی مەندەلی شارەوانی بەهاوكاری و نەمام چاندنیان بەرێوە برد كە زیاتر لە هەزار هەڵمەتەكەدا، لە دەگ��رێ��ت. لەخۆ نەمامی دروشمەكانی" بژی رێبەر ئۆجەالن، بێ سەرۆك وێنەی و الفیتەی بەهەڵگرتنی و نابێ" ژیان كرد. پیرۆز لەدایكبوونەكەیان ئ��ۆج��ەالن،

رانییە و بناری قەندیل

پارتی شەهیدانی كۆمیتەی رۆژی)2012/4/3( بنەماڵەی شەهیدانی بەهاوكاری و چارەسەری لەسەر و رانییە قەبرستانی لە ئازادی رێگای رۆژە لەم و چێندرا نەمام شەهیدان گلكۆی پیرۆزەدا، یادی شەهیدانیان بەرز راگرت و رۆژی قەندیلی بناری رێكخستنەكانی )2012/4/4(پارتی چارەسەری ساڵڕۆژی لە دایكبوونی رێبەر ئۆجەالنیان بە ئاهەنگێكی جەماوەری پیرۆز كرد.ئاهەنگی پیرۆزبایەكە كە بەسەدان كوردستانی لە گوندەكانی بناری قەندیل و شار و شارۆچكەكانە لە گرتن رێز خولەكێك بە و بوون بەشداری ئازادی دەستیپێكرد دواتر تێكۆشەرانی رێگای بە بۆنەی رۆژی لەدایكبوونی رێبەری گەلی كورد عەبدولاڵ ئۆجەالن كێك لەالیەن دایكانەوە بڕدرا پارتی سەرناوی لە ئورفا عەبدولاڵ پاشان و چارەسەری وتەیەكی پێشكەش كرد و ووتی:" ئەمڕۆ رۆژی لەدایكبوونی رێبەری گەلی كوردە و ئەم رۆژە لەو كەسانە كە ئێمەیان گەیاندۆتە ئەمڕۆ و رێبەر ئاپۆ و هەموو گەلی كورد پیرۆز دەكەین". هاوكات باسی لە گۆشەگیری گرانی ئەمڕۆ رایگەیاند:" رێبەر ئۆجەالن كرد و سەر زۆر گۆشەگیرییەكی رێبەرەكەمان بەرامبەر لە لەهەر ك��ورد گەلی دەچێت. بەرێوە سەخت شۆێنێكدا لە دژی ئەم گۆشەگیرییە تێكۆشان دەبێت. ب���ەردەوام ب��ەدواش لەمەو و دەك��ات گەلی كورد بۆ ئازادی رێبەرەكەی چی بكەوێتە سەرشانی پێكی دێنێت. ئورفا سەرنجیراكێشایە سەر بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردانیش و دابەشبوونی نابێ ئیدی كورد گەلی ووتی:" خۆی قەبووڵ بكات، هێرشەكانی دوژمنان كە لەسەر بنەمای نكۆلی و لەناو بردنە، دەبێت پوچەڵكردنەوەشی بۆ و بكرێتەوە پوچەل یەكێتی كوردان پێویستە. هەر لەبەر ئەمەش كۆنگرەیی نەتەوەیی ئەركی لە پێشینەی هەموو الیەنێكە و یەكێتی نێوان خۆیان ساز بكەن.بەرێز ئێراق كۆماری س��ەرۆك نامەی دوات��ر )جەالل تاڵەبانی( كە بەبۆنەی )4(ی نیسان بەرێكردبوو خۆێندرایەوە. پیرۆزباییەكە شێعر و گۆرانی هونەرمەندان، حەمید، كەریم سورچی، كۆترانی ئاشتی و هیمەت هەولێری بەردەوامیكرد.پیرۆزبایی پەیامی پیرۆزباییەكەدا، ل��ە ن��اوەن��دی ق����ەاڵدزی، گەنجانی ن��اوەن��دی گەنجانی سۆران، ناوەندی گەنجانی ژیلەمۆی و شارەوانی سۆرانیش خۆێندرایەوە. قەندیل

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

9] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

راپۆرت

ئۆجەالن عەبدوڵاڵ گەل لە دیدار مانگە )9(بااڵی ئاسایشی "F" بەندی زیندانی لە كە )63( لە دەكرێت. ئاستەنگ دای��ە، ئیمرالی لە ئۆجەالندا دایكبوونی لە ساڵیادی هەمین یەكەم ئەوە زینداندا لە ساڵی )13( ماوەی ئاستەنگ دەكرێن. بەمرێژەیە جارە دیدارەكان )15( لە ئۆجەالن عەبدولاڵ ئەوەی دوای لە لە و كرا توركیا رادەستی )1999( شوباتی یەكەم بۆ ئ��ەوە ك��را، بەند ئیمرالی زیندانی لە گەل پ��ارێ��زەران دی��داری ج��ارە )9(مانگە ئۆجەالن ئاستەنگ دەكرێت. پارێزەران زۆر جار و دەكرێت پێشێل مافیان ئەوەی هۆكاری بە گۆشەگیری پێڕەو دەكرێت، سەردانی كۆمیتەی )CPT(ی���ان ئەشكەنجە ك��ردن��ی ب��ەرگ��ری بە دەستیان جار چوار كۆمیتەكە و ك��ردووە لێكۆڵینەوە كردووە و راپۆرتیان ئامادە كردووە.سێ و ش��وب��ات )27( ل��ە )CPT( لێكۆڵینەوەی )1999( س��اڵ��ی ئ����اداری دەریخست لێكۆڵینەوەكە ئەنجامی و ك��رد ك���ە "گ���ۆش���ەگ���ی���ری" پ���ێ���ڕەو ك�����راوە. لە لێكۆلینەوی )16 � 17( شوباتی )2003( ئاستەنگكردنی بۆ سەر راكێشرابوو سەرەنجی باش كەشوهەوار "گ��ەر پ��ارێ��زەران: دی��داری بێت." پێك دی���دار رۆژێ��ك��ی��ت��ر ب��ا نەبێت لە )CPT( سێیەمینی لێكۆڵینەوەی ئەنجام )2007( گواڵنی )22 � 19( نێوان لێكۆڵینەوەكە ئەنجامی شێوەیە بەم و درا )1999( ساڵی لە ئیمرالی "لە راگەیەندرا: ن���ەگ���ۆڕاوە." شتێك ه��ی��چ ئێستا ت��ا وە )2010( ساڵی لە ج��ار دوایین )CPT( شەرت "دەبێ وتی: و كرد ئیمرالی سەردانی بكرێنەوە". راس��ت ئیمرالی مەرجەكانی و

ماندێالش

هێندەی ئۆجەالن گۆشەگیر نەكراوە

د. پڕۆفیسۆر )2005(دا چلەی )23(ی لە ئەفریقای سەرۆكی پارێزەری و پەیچ نۆرمان دەچنە موسا( )ئەسا ماندیال نیلسۆن باشور

دیدار ئۆجەالن لەگەڵ دەیانەوێت و توركیا دەستوری داد وەزارەت��ی بەاڵم بدەن، ئەنجام ئیمرالی سەردانی نەیتوانی وەفدەكە و نەدا بكات. ئەسا موسا لە وەاڵمی ئەو ئاستەنگییانەی ژوورێكدا لە "ماندێال وتی: توركیادا دەوڵەتی زیندانی كراوە و لە گەل ئەو بەندیتر)زیندانی هێندەی ماندێال نیلسۆن بەاڵم هەبوون، تر( نەكرابوو. گۆشەگیر ئۆجەالن عەبدوڵاڵ بەرێز

دیداری ئاسایی لە هەفتەی دوو جارەوە كردیانە هەفتەی جارێك

پارێزەرانی دی��داری ئۆجەالن سزادانی دوای )1999(وە شوباتی )25(ی ل��ە ئ��ۆج��ەالن دەستی پێكرد، لە ساڵەكانی سەرەتادا هەفتەی ئۆجەالن گەل لە دیداریان پارێزەرانی دووجار ئەنجام دەدا و لە )12( چلەی ساڵی )2000(رۆژێك. كردە هەفتەدا لە دیدارەكانیان دا، پارێزەران جار )46( )1999(دا، ساڵی لە داوە. ئەنجام ئ��ۆج��ەالن ل��ەگ��ەڵ دی��داری��ان لە پ��ارێ��زەران دی���داری )2000( ساڵی ل��ە پێكهاتووە. ج���ار )32( ئ��ۆج��ەالن گ���ەل )33(ج��������ار. ،)2001( س���اڵ���ی ل����ە

)46(ج��������ار. ،)2002( س���اڵ���ی ل����ە )12( و م��ژدار )27( لە )2003( ساڵی لە ی ئ��اداردا، دی��دارەك��ان ئاستەنگ ك��ران و لە رەتكرانەوە. س��ەردان )13( س��ەردان )25(س��ەردان ج��ار )25( )2004(دا، ساڵی لە رەتكراونەوە. هەفتانە دیداری و شەش كراوە س���ەردان )46(ج����ار )2005(دا س��اڵ��ی ل��ە رەت���ك���راون���ەوە. دی����دار )15( و ك����راوە )59( ل����ە )2006(دا س���اڵ���ی ل����ە ك���راون���ەوە. رەت دی����دار )38( س����ەردان س��ەردان ج��ار )55( )2007(دا ساڵی ل��ە رەت����ك����راون����ەوە. ج����ار )25( ك������راوە، لە ساڵی )2008(دا )21( دیدار ئاستەنگ كراون و بە گشتی )147( رۆژ دیدارەكان قەدەغە كران.لە ساڵی )2009(دا )11( دیدار رەتكرانەوە و بە گشتی )77( رۆژ دیدارەكان قەدەغە كران.س���ەردان، )50( ل��ە )2010(دا س��اڵ��ی ل��ە رۆژ )119( و رەت��ك��ران��ەوە دی���دار )17(دی���دار ل��ە گ��ەل ئ��ۆج��ەالن ق��ەدەغ��ە ك���راوە.

ئاستەنگكردنی

دیدارەكان لە ئاستێكی بااڵداسەردانەكانی هەموو )2011(دا ساڵی لە

دیدارەكانی ئۆجەالن لە نێوان )1999 � 2012(؛

"ماندێالش هێندەی ئۆجەالن گۆشەگیر نەكراوە"ئا/ رۆژی واڵت

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

10] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

راپۆرت

رەتكراونەوە. دی��دار مەبەستی بە پارێزەران )27(تیرمانگی لە پ��ارێ��زەران دی��داری دوای ئەم كراونەوە. رەت )42(س��ەردان ،)2011(دەستی تیرمانگەوە )27( لە قەدەغەكردنە پێكردووە و لە ساڵی )2012( ئەوە بەردەوامە داواكانی هەموو نیسان )4(ی ئەمڕۆ تا و بەمەبەستی دیدار رەت كراونەتەوە. پارێزەران لە )13(هەمین گۆشەگیری عەبدوڵاڵ ئۆجەالن گۆشەگیری )9(مانگی ماوەی لە دایە، ساڵ جار )65( )2011(وە، تیرمانگی )27(ی لە پارێزەران بەمەبەستی دیدار سەردانی دۆزگەریان بێت. پێك دی��دار ن���ەدراوە رێگە و ك��ردووە

دیداری ئۆسلۆ

و قەدەغەكردنی دیدارەكان

لە ساڵی 2008دا سزای گۆشەگیركردن لەسەر ئۆجەالن پێڕەو كرا و )120( رۆژ نەیانهێشت لەگەڵ بنەماڵەكەشی دیدار ئەنجام بدات، ئەمەش هاوكات بووە لەگەڵ بەرجەستەبوونەوەی كێشەی كورد.دەرەوەی ئۆپەراسیۆنی 2008 ساڵی ل��ە هەرێمی هەڵبژادنی 2009 ساڵی لە و سنور كورد سیاسەتمەدارانی دژی ئۆپەراسیۆنی و لەسەر قسەكردن 2010 ساڵی لە پێكهاتووە. 2011 ساڵی لە و كردبوو زی��ادی ئاگربەست ئەوەی دوای و هات پێك ئۆسلۆ لە دی��دار دیدارەكانی ئەوە هات، كۆتاییان دیدارەكان ك��ران. ق��ەدەغ��ە ئیمرالی لەگەڵ پ��ارێ��زەران

لەگەڵ بنەماڵەكەی ئۆجەالنیش

دیدار پێك نایەت

دیدارەكانی قەدەغەكردنی لەگەل هاوكات ئۆجەالنیش بنەماڵەی دی��داری پ��ارێ��زەران، )19( ل��ە ج��ار دوای��ی��ن ب��ۆ و ئاستەنگكرا ئۆجەالن محەمەد داواك���اری )2011( چلەی ب���رای ع��ەب��دوڵ��اڵ ئ��ۆج��ەالن پ��ەس��ەن��د ك��را، هەستیارە، پ��ێ��واژۆ وت��ی:" ئ��ۆج��ەالن ب��ەاڵم نییە." راس��ت و گونجاو چاوپێكەوتنمان

لە دژی پارێزەرانی ئۆجەالن

)300( دۆز كراوەتەوەتوركیا سیاسەتەكانە لەم ئۆجەالن پارێزانی نووسینگەی پ��ارێ��زەران��ی ن��ەب��وون. بێبەش دەكەن ئۆجەالن لە پارێزوانی كە "ئەسرین" بە هۆكاری دیدارەكانیان لە سااڵنی )1999( و )2005( زۆر دۆزیان لە دژ كراوەتەوە و سزا دران بە تایبەت لە ساڵی )2005( كە یاساكان گۆڕان، لەو كردەوە. زیندان سزای توشی پارێزەرانی دۆز )300( پارێزەران بەرانبەر چوارچێوەیەدا كرایەوە و تا ئێستا )43( ساڵ و مانگێك سزا ئەوەشیان بیانۆی براوەتەوە، پارێزەران دژی ئەوەیە كە گوایا لەگەل پەكەكە نەبوون، بەاڵم ساڵی لە ك���ردووە." رێكخستنیان ه��اوك��اری ئۆجەالن پارێزەری بەرانبەر لە )2004(ی��ش عیرفان شاكار، محەمەد توغلوك، ئەیسەل موزەفەر كایا، بەكر ئەرباش، دۆغان دوندەر، كایا، ئایدن فڕات یەلدیز، ئۆكان ئاتا، ئاكات مەحمود باران، باریش دەوریم ئۆروچ، ئایدن و كوركوت خەجیجە ئاڤشار، ئەحمەد وەفا، توركان ئەسالن دۆز كرایەوە و )16( پارێزەر لەگەل مانگ شەش و ساڵێك كە دران سزا

لە سزایە ئەم نەدەن. ئەنجام دیدار ئۆجەالن )2004(ەوە دەستی پێكرد و تا ساڵی )2005( بەردەوام بوو، هەروەها دیدار لە )12( پارێزەری دیكە قەدەغە كرا. لە ساڵی )2007( پارێزەرانی ئۆجەالن ئیبراهیم بیلمەز، عوسمان ئاكتاش و لێ ئیمڕالیان دیداری تا سالێك كایە سلێمان قەدەغە كرا و )10(یەمین دادگای تاوانە بااڵكانی ئەستەمبول، دیسان ئەیسەل تۆغلۆكی سالێك هەمان لە نەكات، ئیمڕالی تا سەردانی سزادا ساڵدا دووەمین دۆز لە دژی عیرفان دۆندەر و فڕات ئایدن كایا كرایەوە و هەمان سزای ئەیسەل تۆغلۆكیان بەسەردا سەپایەوە. هەمان سزا لە ساڵی )2008(یش بە سەر پارێزەرانی ئۆجەالن ئەبرۆ گۆنەی، باران بامۆك و خەجیجە كوركوت" )2010( ساڵی لە پ��ارێ��زەران سەپا. یشدا بەرەوڕووی هەمان سزا و دۆز بوونەوە و بەرانبەر بە پارێزەرانی ئۆجەالن چەنگیز چیچەك، عومەر گونەش، موحەرەم شاهین، فوئاد جوشاجاك، س��ەروەت ئولكەر، ئاسیە بیلمەز، ئیبراهیم ك��رای��ەوە. دۆز ئ��ۆزت��وزون مەهدی و دەمیر كران. دەستبەسەر )36(پارێزەر ئێستا هەتا هەرە دوایی لە ساڵی )2011(دا سەرۆكوەزیرانی لێدوانێكدا لە ئەردۆغان تەیب رەجەب توركیا رایگەیاند: "نوسینگەی حقوقی ئەسرنە هەیە" و دوای ئەوە لە )20( مژداردا لە سەرتاسەری كرا ئۆپەراسیۆن پارێزەران دژی لە توركیا )36( و كران دەستبەسەر پارێزەر )42( و پارێزەریش سزای زیندانیان بۆ بڕایەوە، هۆكاری و سەرۆكایەتی"ن "كۆمیتەی ئەندامی ئەوەش ئەنجامی دیدارەكانیان وەك فەرمان راگەیاندووە.

DIHA سەرچاوە: ئاژانسی وەرگێڕان: سەالح مەحمود

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

11] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

راپۆرت

لە )2012/4/11( بەیانی ب��ەرە )1( كاتژمێر بەردەم نوێنەرایەتی نەتەوە یەكگرتوەكان لە شاری لە كەوا مانگرتوانێك سەر كرایە هێرش هەولێر 5 رۆژ لەمەوبةر بۆ پشتیوانی زیندانیان سیاسی و توركیا و كوردستان باكووری لە مانیانگرتوو ستراسبۆرگی ئەوروپا دەستیاندا بوو بە مانگرتن ئاكەپە حكومەتی پێشلەكاریانەی ئەو لەئاستی لە گەلەكەمان بە لەبەرامبەر توركیا دەوڵەتی و ئەندامانی گرتنی هاوكات و كوردستان باكووری شارەوانی و نوێنەرانی جەماوەر و سیاسەتمەداران و پەرلەمانتاران و ئاستەنگكردنی دیدارە ئاساییەكانی نێوان پارێزەران و رێبەر ئۆجەالن لە زیندانەكانی توركیا و باكووری كوردستان، زیندانیان دەستیان و دەوروەگ��ەر بێ لە خواردنی مانگرتن داوەت��ە بەهەمانشێوەش لە واڵتانی ئەوروپا و بەتایبەتی لە فەرەنسا"ستراسبۆرگ" كۆمەڵێك لە چاالكڤانان و سیاسەتمەداران بۆ پشتیوانی لە داواكارییەكانی داواكارییانە، لەو پاڵپشتی هاوكات و زیندانیان مانیان لەخواردن گرتووە، لەباشووری كوردستانیش داخوازییەكانی داكۆكیكردنی و هاوپشتیوانی بۆ تری لەبەشەكانی نوێنەرەكانی و گەلەكەمان كوردستان و بەتایبەتی لە باكووری كوردستان و مانگرتنانی ستراسبۆرگ، لە شاری هەولێر كەمپینی پشتیوانی لەو مانگرانە كە لە چەندین رێكخراوەی مەدەنی، كەسایەتی نەتەوەیی و رۆشنبیر و پارتی سیاسی پێكهات. رێكخەرانی كەمپینەكە بڕیاریان دابوو لە شاری هەولێر پاش ئەوەی كە مۆڵەتی پەیوەندیدارەكانی حكومەتی دەزگا لە فەرەمیان شەش ماوەی بۆ وەرگ��رت، كوردستان هەرێمی بدەن ئەنجام دەوروەگەر)بەنۆبە( مانگرتنی رۆژ و لەكۆتایی مانگرتنەكەشیان واتە لە"2012/4/12" چاالكییەكەیان لە ئامانج لەمەر یاداشتنامەیە نەتەوە بارگای ئاراستەی داواكارییەكانیان و و پۆلیس بەداخەوە بەاڵم بكەن، یەكگرتووەكان دەزگا سەركۆتكەرەكانی هەرێم ئەم یەكەیان پێ هەرس ناكرێت و لە شەوی پێنجەمیندا پەالماری مانگرتوانی بەردەم بارگای نەتەوە یەكگرتووەكان لەهەولێر دەدەن و پاش سۆكایەتی و بێ رێزیەكی بەراكێش و بەكەلەبچەكراوەیی و لێدان و زۆر راكێشان رەوانەی پۆلیسی عەنكاوەیان دەكەن و لەدوای ئەوەی كە ناسنامە و وێنەی مانگرتوانی

وەردەگرن، بە شێوەیەكی نامرۆڤانە، نادیموكراتیانە و نانەتەوەییانە ئەو مانگرانە دەبنە دەرەوەی شار و لە پشت بازگەی قوشتەپە لە ژێر سەرما و سۆڵە و باران باریاندا بە پێ خاوسی بەرەاڵیان دەكەن. ئەو مانگرانەی كەوتنە بەر پەالماری هێرشی هێزەكانی دەدوێ��ن. واڵت( )رۆژی بۆ هەولێر پۆلیسی

هێرشی هێزەكانی پۆلیسی هەولێر كردەوەیەكی نامرۆڤانە

و نالوژیكیانە بوو

هاوواڵتیەكی بەرێز )شێخ محەمەد بەستێ( بناری قەندیل بە هۆی لێدانی دەڕندانەی ئەو هێزە ئەبورێتەوە و ماویەك بێهۆش دەبێت، ئەو هێزانە بە شێوەیەكی نامەنتەقانە بەربوونە لێدانم. " ئەو هێزە جل رەشانە منیان راكێشاند و ویستم خۆمیان ئەوان بەاڵم بناسێنم كە كێم و كوڕی كێم، پێ بە شێوەیەكی نامەنتقیانە بەر بوونە لێدانم. من خۆم باوەڕ ناكەم كە ئەوە هەڵوێستی پارتی بێت، كردەوەیەكی ئەوە بێت، وا ئەوە ئەگەر چونكە نالوژیكیانە و نامرۆڤانەیە و نانەتەوەییانەیە و داوا لە سەرۆكی هەرێم دەكەم چاوێ بەم وەزعە ناخۆشە بخشێنێت." شێخ محەمەد هەروەها دەڵێت:" من خۆم بۆ ئەوەی لە بناری قەندیلەوە هاتمە هەولێر، داواك��اری بزانێت، كەس هەر كە بوو ئەوە بۆ باكووری و توركیا لەزیندانەكانی گەلەكەمان داواك��اری ستراسبۆرگ، مانگرانی و كوردستان كە بەداخەوە بەاڵم قەندیلیشە، بناری خەڵكی دەسەاڵتەوە و بەرێوەبەران لەالیەن لەهەولێردا ئەو چەمكە بوونی نەبوو". شێخ محمەد ئەوەشی ووت:" بناری قەندیل النكەی شۆڕشەكانی كوردە و ئەمڕۆش هەر ئەو گەرم و گۆڕیە بەردەوامە و نەیاران دەیانەوێت كۆتایی بەو گەرم و گۆڕییەی شۆڕشی سەردەمیانەی گەلەكەمان بێنن، من بە نۆبەی خۆم داوا لە سەرۆكایەتی هەرێم و سەرۆكایەتی پەرلەمان روویەكی دەیانەوێت ئەگەر دەكەم، حكومەت و نەتەوەكەمان نیشانی جۆانی هەرێمی كوردستان پێویستە وا بدەن، كوردستان تری لەبەشەكانی داكۆكیكەری خواستەكانیان بن، نەك لەدژیان بن".

ئەگەر حكومەتەكەمان كوردی بێت، ئەوا ناسنامە و شەرعییەتی

دەكەوێتە بن پرسیارەوە

بەرێز )سەالح كاكەی( خەڵكی شاری كەالر بۆ هاتووم گەرمیان دەڤ��ەری لە من دەڵێت:" شاری هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان بۆ بەشداری لەم مانگرتنە و بۆ پشتیوانی چاالكوانانی باكوور و ئەوروپا. كاكەیی دەڵێت:" هەڵسوكەوتی نموونەی هەولێر، ش��اری پۆلیسی هێزەكانی لە بونەوەرێك هیچ چونكە بوون؛ مار و گوڕگ بەرامبەرەكەی پەالماری ئاوەها خەودا شیرینە و بەلێدان رێ��زان بێ زۆر شێوەیەك بە ن��ادات. كردن، لەگەڵماندا مامەلەیان پێكردن سۆكایەتی ئەمە رووڕەشیەكی مێژوویی لە ئاستی دەسەاڵتی ئەگەر ووت:" ئەوەشی كاكەیی سەالح كوردیدا. و ئاسایش هێزەكانی هەڵسوكەوتی ئ��ەم��ە بەرێوەبەرایەتی و دەسەاڵتی كوردی لە پایتەختدا بێت، قۆڕ بەسەر ئەو كاتە كەركوك و ناوچە جێ داخۆ دەسەاڵتیان، ژێر بكەوێتە ناكۆكەكانیش ئەو كاتە مامەڵەیان لەگەڵ خەڵكیدا چۆن بێت. نادیموكراتی هەڵسوكەوتە ئەم كاتێك م��رۆڤ كە گۆمانەوە دەگەوێتە دەبێت، نامرۆڤانەییە و بۆیە كوردییە، چەندە حكومەتەكەمان ئاخۆ ئەوە بێت، كوردی دەسەاڵت و ئەگەر حكومەت ژێر دەكەوێتە ناسنامەكەی و شەرعییەت كاتە هەرێمی حكومەتی ئەو بەجێگەی پرسیارەوە. واڵتانی و توركیا لە داوای خ��ۆی كوردستان ئەوروپای بەناو مافی مرۆڤ بكردایە كە لەئاستی گەلەكەمان بە لەبەرامبەر پێشلەكاریانەی ئەو چی كە نەمێنن، بێدەنگ دەكرێت، توركیا لە خۆشی ئاوەها رەفتارێك لەبەرامبەر بە كۆمەڵێك دەنوێنێت. نەتەوەیی كەسایەتی و ئازادیخواز

هەولێر؛ هێزێك تەحەموڵی دیموكراتیان نەكرد و

هێرشیان كردە سەر مانگرتوان

ه��اوس��ەرۆك��ی ع��وم��ەر( نەجیبە ( ب��ەرێ��ز كوردستان، دیموكراتی چارەسەری پارتی هەولێر دەس��ەاڵت��ی و ب��ەرێ��وەب��ەرای��ەت��ی تەحەمولی دیموكراتیەتیان نییە. نەجیبە چاالكییەكی سەد سەدا چاالكییەكە دەڵێت:" سەركەوتوو بوو، بۆیە هێزێك تەحەمولی دیموكراتی نەكرد، بەو شێوە هێرشی سەر چاالكوانانی كرد، ئەو مەیدانەی چاالكیەكەی لێكرا، بووە مەیدانێك

رۆژەی بۆ چاالكی دیموكراتیانە. چ��ەن��د ل��ەم كەسانێك جێگای چاالكییەكەدا دەه��ات��ن��ە

مانگرانی هەولێر سەرۆكی هەرێم و حكومەت هوشیار دەكەنەوە

ئا/ ئازاد گەرمیانی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

12] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

راپۆرت

بچوكترین نەیانتوانیوە سااڵنە كەوا چاالكیەكە چاالكی دیموكراتی ئەنجام بدەن، بەاڵم ئەو چاالكییە جەسارەتێكی گەورەی هەم بە دیموكراتیخوازان، هەم بە جەماوەری شاری هەولێریشدا و زۆر الیەن بەشداری چاالكییەكە بوون و پشتگیریان كرد، ئەو الیەنەی بەشدار نەبوو و هەڵوێستی نەبوو پێویستە لە چوارچێوەی بێ هەڵوێستی و نەبوونی چەمكی هاوسەرۆكی بكرێن". موحاسبە دیموكراسیانەوە پارتی چارەسەری دەڵێت:" هێرش كردن لە شەودا یەكەمیان جاری ئاسایشیەوە هێزەكانی لەالیەن زیندوویان قەڵغانانی هێرشی پێشتریش نییە، جیاوازە، ئەمەیان ب��ەاڵم ك��رد، سەنگەسەر لە سەر كردنە هێرش دونیادا هەموو لە چونكە مرۆڤێك كە لە مانگرتن و برسیەتیدایە نەبینراوە".ئەوەی چاالكییە ئەو ووت:" ئەوەشی عومەر نیشاندا كەوا لە باشوری كوردستاندا گەل بەتەواوی پشتگیری دۆزی نەتەوەیی كوردە و ئامادەیە لەو لەم چەند بیكات، بخوازرێت پێناوەدا هەرچیەك بوو گرنگ پەیامێكی ئەمە چاالكیەكەدا رۆژەی بە ك��وردێ هەموو ئازارەكانی و ئێش گەل كە خۆشحاڵی جێگای ئەمەش دەبینێت، خۆی هی م��ەزن��ەدا". ئاستە ل��ەم گەلەكەمان بۆ رێ��زە و

لەمێژووی خەباتی سیاسی لەئاستی جیهانیدا هێرش نەكراوەتە سەر كەسێك

مەگەر لە هەرێمی كوردستاندا

بەندكراوی باوكی )ئێقباڵ مورادی( بەرێز ب��ە س��ێ��دارە ح��وك��م��دراوی ك��ورد)زان��ی��ار مورادی( لە رۆژهەاڵتی كوردستان و یەك لەو مانگرانەی هەولێر دەڵێت:"منیش وەك بۆ بووم كەمپینە ئەم بەشداری كورد تاكێكی و زانیار ناوی لەسەر من مانگرتوان. پشتگیری وەكو باوكێكی غەدر لێكرا و زیندانیەكی سیاسی لە زیندانەكانی رژێمی بەناو ئیسالمی ئێراندا بەشداریم كە بڵێم بەشداربوونەم بەم دەمەویست ك��رد". زانیار و منیش داواكانمان هەمان داوای مانگرتوانی ستراسبورگە". مانگرانی و كوردستان باكووری بە شەو یەكی لەكاتژمێر دەڵێت:" زانیار باوكی دەتوت پەالمارمانیاندا، دەڕن��دان��ە شێوەیەكی نیشتمانەكەمان دوژم��ن��ی ل��ەدژی دەی��ان��ەوێ��ت

دەدەن، ئەنجام پاراستنی چاالكیەكییەكی نامرۆڤانە شێوەیەكی ب��ە ب��ەداخ��ەوە ب���ەاڵم ئەم موردای ئێقباڵ دا". مانگرتوانیان پەالماری ووت��ی:" و نرخاند وەه��ا هەڵسوكەوتەی شێوە سیاسی خەباتی م��ێ��ژووی ل��ە شێوەیە ب��ەم سەر نەكراوەتە هێرش ئێستا تا جیهاندا لە خ��واردن��دان، لە مانگرتنی لە ك��ەوا كەسانێك بینی." كوردستاندا هەرێمی لە ئ��ەوەم ب��ەاڵم

لەكاتێكدا لە هەرێمی كوردستان الفی بەدەوڵەتبوون

لێ دەدرێت كە چی چاالكییەكی دیموكراتیانە هەرس ناكرێت

بەرێز )زەینەب كەالری( ئەندامی ئەنجومەنی پارتی چارەسەری و مانگرتوویەكی بەردەم لەهەولێر یەكگرتووەكان نەتەوە بارگای هەر چارەسەری پارتی وەك��و ئێمە دەڵیت:" بە و بووین بەشدار چاالكییە لەم لە سەرەتاوە و مانگرتوان لە پشتگیری بۆ گ��ەورە هێواێكی چاالكانی سیاسی لە باكووری كوردستان و ئەروپا یەكەمینی رۆژی لە هەر بەاڵم بوین، تێدا شدار چاالكییەكەمانەوە هێزەكانی ئاسایش بە شێوازێكی دڕندانەوە بە دوور لە پێوانەكانی مەدەنی و مرۆیی بە و كرد هەڵسوكەوتیان چاالكوانان گەل لە دەستگرتن بە سەر چادر و كەل و پەلی چاالكوانان هەڵویستی نادیموكراتی خۆیان نواند و ئەمشەویش بەو هێرشە دڕندانە بە تەواوی سەلماندیان كە لە هەرێمی كوردستان لەم بارودۆخە چ كەشێك بە كە كاتێكدایە لە ئەمە سەرماندا دەسەپێندرێت. دەسەاڵت هەرێم داواكاری بە دەوڵەتبوون دەخاتە هەر كە نیشانیدا هەڵسوكەوتە بەم و رۆژەڤەوە وەك داگیركارێك لە گەل خەڵكانی نیشتمانپەوەر ئەو چاالكییەمان ب��ەم ئێمە دەك���ات. رەف��ت��ار ئاشكرا الیەنێك و كەس هەموو بۆ راستیەمان دەسەاڵتەمان ئەم راستی و سەركەوتین و كرد دواییەشمان ئەم بانگەشەكانی و دەرخستین بۆ ژێر پرسیارەوە كە دەسەاڵت فیزی پێوە خستە دەكات." كەالری رەخنەش لە دەزگا راگەیاندنیەكان دەگرێت و دەڵێت:" راگەیاندنیە حیزبیەكان وەك خۆیان الیەنی و حزب بەرژەوەندی لە نەریتێك

ئەم ئاستی لە بێدەنگی و دەكەن هەڵسوكەوت ئەوانەشی و هەڵبژاردووە نامرۆڤانەیان كردەوە لەگواستنەوەی دەكەن بوون سەربەخۆ ئیدعای راستیەكان بێ خەم بوون و كەم وكوڕییان هەیە، دەزانین الیەك هەموو كە لەكاتێكدا نازانم من هەرێم رایەدارانی بوونی بەدەوڵەت بانگەشەكانی ئەوەندە بۆ ناكات، تێپەڕ راگەیاندنیدا لەئاستی گەورە دەكرێنەوە، بەاڵم لەبەرامبەر بە چاالكییەكی ئەوەندە مرۆییانە و نەتەوەییانە و دیموكراتیانە خۆی الیەك هەموو پێویستە بۆیە خەمی، بێ چییە؟ هۆكار ئاخۆ كە پرسیارەوە، ژێر بخاتە

رێگرتن لە چاالكیەكی ئاوا مەدەنی بۆ داخوازی گەلێكی ستەملێكراو تەنها دوژمنان نارەحەت دەكا و پێیان ناخۆشە

پارتی هاوسەرۆكی غەریب( )دی��ار بەرێز بەردەم لەمانگرانی یەكێك و چارەسەری هەولێر یەكگرتووەكانی نەتەوە بارگای سەبارەت بە ئامانجی چاالكییەكە ووتی:" ئەو چاالكییە كە چەند رۆژ بوو بۆ پشتگیری لە لە كە ئەوروپا و توركیا و كوردستان مانگرانی رەوشێكی مەترسیداری تەندروستیدان چاالكیەكی بە واتا و شكۆدار بوو. مانگرانی ستراسبۆرگ لە بەردەم گەورەترین دەزگای مافی مرۆڤی ئەوروپا بێ وەاڵم��ی ئ��ەوان دەردەخ��ات كە چۆن نزیكی مافی كوردان دەبن. سی پی تی بۆ خۆی دەڵێت ئاگامان لە رەوشی بەڕێز ئۆجەالن و مانگران هەیە، بەاڵم ئامادە نییە بە شێوەیەكی رەسمی لە گەڵ دووروویەكی بۆ خۆی ئەمەش دانیشێ مانگراندا حەقارەتە گەورەترین بێدەنگیشیان گەورەیە، نیشانیدا هەڵوێستە ئەو مرۆڤ. مافی بەرامبەر لە كردن بەرگری بۆ تەنها دەزگایانە ئەو كەوا بووە. و دەسەاڵتداران دروست مافی سەردەست مانگرتنەكەی هەولێریش بۆ بەدەنگ هێنانی ئەو سیستەمانە ئەو دەستی لەسەر كە ناحەقیەیە سیستەمانە ئەو تەمسیلی رێكخراوانەی ئەو و پێكهات". " ئەم چاالكییە لە هەمانكاتدا پەیامێك هەرێم سەرۆكایەتی و هەرێم حكومەتی بۆ بوو بەرامبەر هەبێت هەڵوێستیان پێویستە ك��ەوا ئەو هێرش و ناحەقیانەی كەوا بەرامبەر كوردان

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

13] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

ئەنجامنامە

ئەم تری ئامانجێكی دەكرێت. رێبەرەكەیان و كە تەجریدەی بەو بوو هێنان كۆتای چاالكییە ماوەی )9( مانگە لە سەر رێبەر ئۆجەالن پەیڕەو دەكرێت، ئەم كەمپینە بۆ گەیاندنی ئەم ئامانجانە دروست بوو و ئەمانەش داخوازی چاالكوانان بوو". دیار غەریب دەڵێت:"ئێمە هیوامان هەبوو كەوا ئەم چاالكییە نەگاتە ئەو ئەنجامە، چونكە مۆڵەتی ئێمەش ب��وو، وەرگیرا چاالكییەكە بۆ رەسمی كەیف خۆشبوین لەوەی كەوا حكومەتی هەریم ئەو دەیەوێت مۆڵەتدانیش بە و دەبینێت ناحەقیانە بڵێت هێزانە بەو لەبەرامبەر هەڵوێستێك وەكو كۆتایی بەو سیاسەتە بێنن، بەاڵم هەر لەیەكەم دروست ئاستەنگییەی ئەو چاالكیەكەدا رۆژی هیوامان ئێمە نەبوو باش هەڵوێستێكی ب��وو، كارێكی بێت كە كرد بەوە دەخواست هەستیان چاالكییە نەكەنەوە، دوبارەی و كردوە هەڵەیان هەر رۆژ بەر ف��راوان دەب��وو و رۆژان��ە لە الیەن پەرلەمانتار و سیاسەتمەدار و كەسایەتیەكانەوە بەسەر دەكرایەوە هەڵوێستی گەل شكۆدار بوو، نەتەوە رۆژ چ��وار دوای وایكرد چاالكییە ئەم

گەل لە بەرەسمی بێت ئامادە یەكگرتوەكان داواكاریەكانیان لە دابنیشێ و گۆێ چاالكواناندا "سی وەك��و ئەوانیش رۆژە چەند ك��ەوا بگرێت مانگرتنەكە كاریگەری بەاڵم تی"بێدەنگن، پی لێبگرن. گۆێیان كە كرد ئەوە ناچاری ئەوانی سەبارەت بە هەڵوێستی نادیموكراتیانەی ئاسایش پارتی هاوسەرۆكی مانگران سەر هەڵكوتانە و چارەسەری دیموكراتی كوردستان ووتی:"جێگای داخە كەوا ئەمشەو پۆلیسی چاالكییە مەدەنیەكان هەڵیان كین نەدەزانرا كە تر كەسی چەندان و خرانە چاالكوانان و چاالكییەكە سەر كوتایە خەتاكاری مرۆڤی تەنها كەوا ئۆتۆمبیلێك نێو تێدەكرێت. هەڵكوتانە سەر چاالكوانان شرۆڤەی زۆر هەڵدەگرێت، چونكە رێگرتن لە چاالكیەكی ئاوا تەنها ستەملێكراو گەلێكی داخوازی بۆ مەدەنی دوژمنان نارەحەت دەكا و پێیان ناخۆشە، بەاڵم ئەو پۆلیسانە وایان كرد؟ جێگای پرسە؟ كارێكی بلێین بین ناچار كە لێدەكات وامان رەنگە بەم ئەوان ئەم جۆرە چاالكیانەیان پێناخۆشە، پێیان ناخۆشە دەنگی ئەم میللەتە بگاتە گوێی دونیا."

سەر كردنە ووت:"ه��ێ��رش ئ��ەوەش��ی غەریب چاالكوانان بابەتێك نییە قبوڵبكرێت، قسەیەكی پێشینان هەیە دەڵێت )گورگ حەزی بە شەوی كارێكی بوو ئاسا گورگ هێرشەش ئەم مژاویە( بەڵكو نەبوو، ش��ەرەف بوو، نادیموكراتی زۆر شەرمەزاری بوو. بەرامبەر ئەو هێرشە حكومەتی ئاسایشیەكانی و ئەمنی دەزگا و دام و هەریم لێی مەدەنیەكان چاالكییە پۆلیسی و هەوڵێر پاراستنی ئ��ەوان ئەركی چونكە بەرپرسیارە، مافیان". زەوتكردنی نەك هاواڵتیانە، ئاسایشی جێگای ئاماژە پێكردنە ئەو مانگرانەی لە زیندانەكانی توركیا و باكووری كوردستان و هاوكات مانگرانی ستراسبۆرگ دەستیان داوەتە مانگرتن لە خواردنی زۆرێكیان تەندروستیان باری كۆتا" بێ بێوادە" رووی لەخراپی كردووە و هەر ئان گۆمان دەكرێت چاالكییەكەی بكەوێتەوە. مرۆیی كارەساتی بوو مانگران داوایەی ئەم پشتیوانی بۆ هەولێر كرا. بەرامبەری ئاوەها مامەڵەیەكی چی كە

بۆ رای گشتیئەنجامنامەی چاالكی كەمپینی پشتیوانی لە مانگرانی باكوور

لە مانگرتوان لە كردن پشتگیری پێناو لە زیندانەكانی توركیا كە ئەوە بۆ ماوەی )58( رۆژە لە مانگرتندان و لە هەمانكاتدا پشتگیری كە فەرەنسا ستراستبۆرگی شاری مانگرانی و وادە بێ مانگرتنی لە رۆژە )42( م��اوەی لێرە كۆمەڵێك رێكخراو ئێمەش نورەدان. بێ سیاسی چاالكوانی و روشنبیر كەسایەتی و و ن��ەت��ەوەی ئەركێكی وەك م��ەدەن��ی، و دیموكراتی و ئەخالقی بڕیارماندا بە كەمپینێك كە چاالكی مانگرتنی بە نورە بوو بۆ ماوەی نوێنەرایەتی ب��ارەگ��ای پێش لە رۆژ )6(نەتەوە یەكگرتووەكان لە هەولێر ئەنجامبدەین. رۆژی شەممە كە دەكاتە رێكەوتی )7(ی نیسان )2012( لە بەردەم پاركی شانەدەر بە لێدوانێكی

رۆژنامەوانی دەستمان پێكرد و بریار بوو بچینە بەردەم نوێنەرایەتی )UN( لە هەولێر مان لە خواردن بگرین و تاكو )12(ی نیسان )2012( كۆبوونەوەیەكی بە دوات��ر بین، ب���ەردەوام جەماوەری كۆتایی بە چاالكیەكەمان بێنین. بۆ ئەم مەبەستە الیەنی پەیوەندیدار بۆ مەبەستی هەردوو ئەوانیش كراونەتەوە، ئاگادار فەرمی الیەنی پولیسی گشتی و ئاسایشی هەولێر. دوای مانگرتن، ئەنجامدانی بۆ رۆژنامەوانی لێدوانی لە بەاڵم ،)UN( ب��ەردەم چووینە مانگران وێ رووبەرووی رەوشێكی نەخوازراو بووینەوە، ئەویش پولیسی چاالكییە مەدەنیەكان هاتن و بردیان. و داوە مانگرانیان چادری پەالماری بە سەعاتی ی��ەك كێشمەكێشێكی پ��اش كرا. چاالكی بە دەست ئاسایی شێوەیەكی چاالكوانانی كە چاالكییە یەكەمی رۆژی دوو هەولێر و كەركووك دەستیان بە مانگرتن كرد و رۆژی سیهەم چاالكوانانی سلێمانی، دهۆك و

شەنگاڵ وەریان گرت رۆژی چوارەم چاالكوانانی چاالكیەكەیان قەندیل بناری و گەرمیان وەرگرت، بەاڵم لەناو چاالكواناندا )6( چاالكوان بوون. ب��ەردەوام دوای تا رۆژەوە یەكەم لە لە توانرا مانگرتندا چاالكی رۆژی چوار لە تر مۆدێلێكی دیموكراتیدا و مەدەنی خەباتی پەرەی پێبدرێت و جددیەتی چاالكی مەدەنی دەركەوتە پێش. لەم ماوەیەدا زۆربەی چاالكوانی مەدەنی و پارتی سیاسی و رێكخراو و كۆمەڵێك لە پەرلەمانتاران لەناویاندا لیژنەی مافی مرۆڤ كات ه��ەروەه��ا ك��رد. مانگرانیان س��ەردان��ی وەرگیردرا تاكو دوای نیوەرۆی رۆژی چوارشەم بدەنە خۆیان یاداشتی مانگران لە شاندێك چاالكی یەكگرتووەكان. نەتەوە نوێنەرایەتی ماوەی لە پێكرد بە )27( چاالكوان دەستی ئەو پێنج رۆژەدا گەیشتە )60( چاالكوان. كە ژمارەیەكی بەرچاو لە چاالكوانان ژنان بوون كە هەندێك دایك منداڵی شیرەخۆرەیان پێ بوو.

كەمپینی پشتیوانی لە مانگرانی باكوور:

هەڵسوكەوتی دەزگا ئەمنیەكانی شاری هەولێر

تەنها خزمەتبوو بە داگیركەران

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

14] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

ئەنجامنامە

مانگران چاالكی بەرامبەر لە پێشێلكاری رۆژی شەممە، دەكا كە چاالكی رۆژی یەكەم كردە هێرشی مەدەنیەكان چاالكییە پۆلیسی سەر كەلوپەلی مانگران و چادری مانگرانی بردوو نەیانهێشت ماوەی چوار رۆژ چادر هەڵبدەین، واتا بە شەو و رۆژ چاالكوانان لە بەردەم سەرما و گەرمای رۆژدا بوون. رۆژی سێشەممە دیسان چاالكیان شوێنی سەردانی پۆلیسێك چەند كرد و داوایان كرد كۆتایی بە چاالكی بهێنین، بەاڵم ئێمە پێمان راگەیاندن كە چاالكیەكەمان و دەكات ب��ەردەوام پێنچ شەممە رۆژی تاكو شەممەیە. پێنچ رۆژی تا مۆڵەتەكەمان ئێمە بۆ شەو سەعات )12.30( هێزێك كە ژمارەیان لە )200( پۆلیسی زیاتر دەبوو بەناوی پۆلیسی چاالكیە مەدەنیەكان هاتن و بێ هیچ پرسێك هێرشیان كردە سەر چاالكوانان و هەموومانیان دەستبەسەر كرد. لە گەڵ ئەوەی بێڕێزی و دوور لە هەموو پرەنسیپ بو پێوانەیەكی مرۆیانە، بە بێ و قۆلبەستكردن لێدان شێوەیەكی هەموو پۆلیسی بنكەی بۆ چاالكوانان بردنی پێالو مانەوە سەعات لە سێ زیاتر دوای عینكاوە، دواتر كەلەبچەكراوای بە دەستبەسەری لە هەموومان پێكەوە، دەریان خستینە دەرەوەی لە هێشتین. بەجێیان باران لەبەر و هەولێر هەموو بەگشتی هێرشانەدا ئ��ەو ئەنجامی لە ب��وون��ەوە هێرش رووب���ەرووی چاالكوانان زۆرەوە لێدانی بەهۆی چاالكوان )3( ناویاندا نییە. باش تەندروستیان رەوشی و بریندارە بەتایبەتی شێخ محەمەدی بەستێ كە كەسێكی

بەتەمەنە و بەدرێژای تەمەنی لە تێكۆشاندا بووە لێدانی بەهۆی بەاڵم نەتەوەییە، كەسێكی و زۆرەوە ئێستا رەوشی تەندروستی باش نییە.بۆ مانگرتن كەمپینی لە كاتێكدا لە ئێمە پشتیوانی لە مانگرانی باكوور، دەستخۆشی لە مانگران ئەكەین و ئەو هەڵوێستەی پیشانیاندا لە ماوەی ئەو چوار رۆژەدا جێگای رێزە بەتایبەتی ژمارەیەك لە دایكان بەخۆیان و منداڵەكانیانەوە ئەڵێین ئێمە و كرد بەرخودانیان جوانترین سەرەرای برینداربوونی ژمارەیەك لە چاالكوانان چاالكی مانگرتن بە سەركەوتوویی تەواو بوو. بە كەمپینەكەمان ن��اوی بە ئێمە ه��ەروەه��ا ئەمنی دەزگ��ای هەڵسوكەوتەی ئەو توندی هەولێر شەرمەزار ئەكەین و بە هیچ شێوەیەك هەرێم حكومەتی ئێمە نییە. پەسند مایەی بەرپرسیار دەبینین لەم رووداوە. بۆیە داواكارین بەتایبەتی كوردستان هەرێمی پەرلەمانی لە كوردستان پەرلەمانی لە مرۆڤ مافی لیژنەی ئێمە چاالكیەكەی بۆ خۆیان پشگیری كە دەزگای و دام لەگەڵ لێكۆڵینەوە پیشاندا، الیەنی و پۆلیس و هەولێر ش��اری ئەمنی پەیوەندیداردا بكەن، چونكە هەڵسوكەوتەكەیان ناخەزانی و داگیركەران بە خزمەتبوو تەنها بەمەبەستی رەفتارانە جۆرە ئەم واڵتەكەمان. شكاندنی ئیرادەی نەتەوەیی و دیموكراتیانەی گەلە و دروستكردنی كۆمەڵگایەكی بێ ئیرادەیە.

دەگرینە یاسایی رێوشوێنێكی هەموو ئێمە پەیوەندیدار الیەنی لەبەرامبەر دۆز و ب��ەر بە خەڵك تەواوی بە و دەخوازین دەكەینەوە كاتێك هیچ بڵێین الیەنەكان بەهەموو و لەپێناوی و ناناسین ئاستەنگیەكان سنوری بەردەوام دیموكراتیانەماندا و نەتەوەیی مافی دیموكراتیانەدا. و مەدەنی چاالكی لە دەبین لە گەڵ رێز و پێزانینمان بۆ هەموو چاالكوانان و خ��ەب��ات��ك��اران��ی م��ەدەن��ی و راگ��ەی��ان��دن.

كەمپینی پشتیوانی لە مانگرانی باكوور12�� نیسانی �� 2012

هەولێر. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

خاڵ: رۆژی واڵت بەهۆی گرنگی بابەتەكەوە بەرپرسیاریەتیەكی وەك��و ه��اوك��ات و و دیموكراتی و نەتەوەیی ئەخالقی، راگەیاندنی بە ئەركی خۆی زانیووە ئەم چاالكی ئەنجامی لە كە ئەنجامنامەیە كەمپینی پشتیوانی لەمانگرانی باكووری كوردستان رۆژی )2012/4/12( لەبەردەم پەرلەمانی هەرێمی كوردستاندا لەالیەن رێكخرانی كەمپینەكەوە خوێندراوەتەوە و رادەستی لیژنەی مافی مرۆڤی پەرلەمان

كراوە باڵو دەكاتەوە.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

15] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

مافی مێژوو خاوەن گەلێكی وەكو كورد گەلی خۆیەتی خاوەنی ناسنامە و قەوارەی خۆی بێت. ئەم مافە لە جاڕنامەی جیهانی مافی مرۆڤدا بۆ هەمانكاتدا لە بینراوە، بەرەوا گەالن سەرجەم مافێكی سروشتی هەر گەل و كۆمەڵگایەكە كە خاوەنی و بكات لە خۆی گوزارە بە سروشتی ئیرادەی خۆی بێت، هەر وەكو چۆن بەسروشتی مافە پێویستە هەمان شێوە بە بووە، دروست سروشتیەكانی لێ زەوت نەكرێت، بەاڵم لەسەدەی تر گەلی زۆر و كورد بۆ مافە ئەم بیستەمدا لێ ناسنامەیان تەنیا نەك نەبینراوە، ب��ەڕەوا كە هەوڵدرا شێوەیەك هەموو بە كرا، زەوت سیاسەتە ل��ەم بسڕدرێتەوە. ناسنامەكەیان بەشی كورد ئێمەی نادیموكراتیەدا و نامرۆیی شێرمان بەركەوت و رووبەرووی زۆرترین كۆكوژی و چەوسانەوە بوینەوە. ئەوەی لێرەدا دەخوازم باسی بكەم، بەسەرهات و ئەو سیاسەتانە نییە بەڵكو ك��راون، پەیڕەو ك��ورد بە بەرامبەر كە گرنگیدانە بە ئەو هۆكارانەی كە لە پشتی ئەو

سیاسەتانەوە بوون.وەكو دەزانرێت هەتا كۆتایەكانی سەدەی نۆزدەهەم جیهاندا لە بوو دەست بااڵ كە مۆدێلەی ئەو مۆدێلی دەوڵەتی ئایینی یا خود ئیمپراتۆری بوو، گەورەدا ئیمپراتۆریەتی چەند بەسەر جیهانیش رووی لە ئیمپراتۆریەتانە ئەم ببوو. داب��ەش

كردبوو، دابەش ئیداریەوە جیهانیان و سیاسی سیاسی، كاروباری دەرەوە ئاستی لەسەر واتە ئاستی لەسەر ڕێكدەخست، ئابووریان ئیداری ناوخۆیش ئەم ئیمپراتۆریەتانە یەكڕەنگ نەبوون ئەوەی گەل لە ب��وون، فرەرەنگ زۆربەیان و جیاجیاكاندا پێكهاتە نێوان لە هاوسەنگیان دروست نەكردبوو، بەاڵم نكۆڵی لە فرە پێكهاتەی و ئایین نەتەوە، چەوسانەوەی واتە نەدەكرا.

ئایینزا نەدەگەیشتە ئاستی سڕینەوەی یەكتر.هۆشیاری ئ��اب��ووری، زان��س��ت، پێشكەوتنی نێوان لە ناهاوسەنگییەی ئ��ەو و الی��ەك لە ئەوەی بۆ هاندا گەالنی هەبوو، پێكهاتەكاندا ئەم هاوكات و ب��دەن ئەنجام گۆڕانكاری كە ناچاركرد دەسەاڵتەكانیشی پێشكەوتنانە لە و بكەن سیستەمەكاندا لە گۆڕانكاری كە

ئەنجامدا سیستەمی جیهانی لە سەدەی بیستەمدا دەوڵەتی ناوی لەبن و بەسەرداهات گۆڕانكاری دروستكرا. دەوڵەت زۆر ژمارەیەكی نەتەوەییدا دروستكردنی ژمارەیەكی زۆری دەوڵەت لە الیەنی ناوەندە بااڵدەستەكانی جیهانەوە هەولێك بوو بۆ دروستكردنی و ئیمپراتۆریەتەكان پارچەكردنی بن بااڵدەست هەتا خۆیان بۆ زیاتر دەرفەتی بەسەر جیهاندا، كە ئەمە بەسیاسەتی )پەرتكە و زاڵبە( بەناو دەكرا، بەاڵم بەرگێكی تریان كرد بەبەری ئەم سیاسەتەدا و لەبن ناوی مافی گەالن دروستكردنی بە گ��ەالن مافی بەستنەوەی و بن رادەیەك سەركەوتوو تا توانیان دەوڵەتەوە سەرنجی سیاسەتەش ئەم سیاسەتەدا، لەم گەالنی راكێشاو ئیتر هەر گەلێك وای لێهات ماف و ناسنامەی خۆی ببەستێت بە بوونی دەوڵەتەوە، لێرەوە شەڕی نەتەوە و ئایین و ئایینزاكان زیاتر كڵپەی سەند و سەدەی رابردوو گەواهی دەدات كە خوێناویترین سەدەی مێژووە. ئەم سیستەمە لە گەل خۆیدا گەورەترین الدانی سیاسی و كەلتوری هێنا، چونكە ئیتر بەتەواوی سیستەمی ئیداری و پێكهاتەی كەلتوری كۆمەڵگاكان تێكەڵكران و پێكەوە بەسترانەوە كە ئەمەش نە لە رابردوو و داهاتوشدا كارێكی شیاو لە نە ئێستا و لە نە نییە، چونكە ناكرێت بەرگی نەتەوەیەك بە بەری دەوڵەتێكدا ببڕدرێت یاخود بەپێچەوانەوە، چونكە دەوڵەت پێهاتەیەكی كۆمەاڵیەتی نییە و ناكرێت بەم نمونەی چونكە بكرێن، یەكتر بە تێكەڵ رەنگەمان كەمە كە یەك جوگرافیا یەك پێكهاتەی

ئەوەی كە باس دەكرێت ئەوەیە كە لە هەرسێ

پارێزگاكانی دهۆك، هەولێر و سلێمانیدا دەوڵەتۆكەیەك بۆ كورد دروست بكرێت.

كاریش دەكرێت بۆ ئەوەی توركیا، ئۆپۆزسیۆنی سوریا و

سوننەی ئێراق رازی بكەن

“

“

دیار غەریب

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

16] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

وتار

تیادا بژی. ئەمەش وای كرد ئەو میللەتانەی كە بوون ئەوەدا هەوڵی لە دەوڵەت خاوەنی بونە دەوڵەتەكەیاندا بەسەر بسەپێنن تاكرەنگی كە بە دەهێنا. خۆیدا گەل لە ستەمی ئەمەش و پێچەوانەوە ئەو میللەتانەشی كە نەبوونە خاوەنی دەوڵەت لە هەوڵی گەیشتن بە دەوڵەتدا بوون و لەو پێناوەدا تێكۆشانیان دەكرد. گەلی كورد لەم گۆڕانكاریانەدا نەبوو بەخاوەنی دەوڵەت. ئەمەش ناخی لە ئێستا هەتا دەوڵەت كە كردووە وای زۆربەی هاوواڵتیانی كوردا ببێتە ئەو فریادڕەسەی چارەسەری وایە پێی و دەكات چاوەڕوانی كە بەستراوەتەوە. پێوە كوردی پرسەكانی هەموو بەسەر سەدەیەك نزیكەی تێپەڕبوونی دوای ئەو سیستەمە جیهانیەدا، پێشكەوتنە زانستی، هاوشانی تەكنەلۆژیاكان ئابووری، هۆشیاری، كە سەلماندیان ساڵە س��ەد ئ��ەم ئەزموونی دەوڵەت نەتەوە نەك ناتوانێت پرسەكانی گەالن چارەسەر بكات، بەڵكو بەپێچەوانەوە خۆی بووە بەقەیران و ئیتر دەبێت بخرێتە ژێر نەشتەرگەری

و توێكارییەوە. ل��ەم س��ەروب��ەن��دەدا داخ���وازی گ��ەالن ب��ەرەو دەسەاڵتداری سیستەمی و دەچێت هەڵكشان ق��ەی��ران��ەوە، ك��ەوت��ۆت��ە دەوڵ����ەت و جیهانی كە ئ��ەوەدان هەوڵی لە جیهانیەكان ناوەندە بەدروستكردنی چەند دەوڵەتی تر تەمەنی خۆیان رۆژهەاڵتی س��ودان، باشووری بكەنەوە، درێژ

كە نمونانەن ئەو كوردستان هەرێمی و لیبیا كاریان لەسەر دەكرێت. بێگومان ئەركی هەموو كوردێكی دڵسۆزە كە بپرسێت، بۆ چی دەوڵەتی كوردی؟! ئایا ئەگەر دەوڵەت بۆ كورد دروست بكرێت سنورەكەی كوێ دەبێت؟ یاخود دەوڵەت

دەتوانێت پرسی كورد چارەسەر بكات؟ وەكو لەسەرەتا باسمان كرد، ناسنامەی دەوڵەت نەكرێن، بەیەكتر تێكەڵ پێویستە كۆمەڵگا و چونكە دەوڵەت سیستەمێكی ئیداریە و كۆمەڵگا و پێكهاتەكانی دیاردەی سروشتین، هەر ئەمەش دەوڵەت ئێستاشدا و لەرابردو كە كردووە وای نەیتوانیوە كێشەی گەالن چارەسەر بكات، لەوە زیاتر وەكو باسمان كرد تێكەڵكردنی دەوڵەت و نەتەوە كۆمەڵگاكانی ڕووبەرووی زۆرترین قەیران كردۆتەوە. ئەمە ئەو بابەتەیە دەبێت هەوڵبدەین پێوە خۆمانی زیاتر نەك بكەین، چارەسەری ببەستین. واتە وەكو چەمك دەوڵەت نە دەبێتە تر. گەالنی بۆ نە كورد پرسی بۆ چارەسەری ئەوەیە دەكرێت باس كە ئەوەی زیاتر لەوەش و هەولێر دهۆك، پارێزگاكانی هەرسێ لە كە دروست ك��ورد بۆ دەوڵەتۆكەیەك سلێمانیدا توركیا، ئ��ەوەی بۆ دەكرێت كاریش بكرێت. رازی ئێراق سوننەی و سوریا ئۆپۆزسیۆنی ب��ك��ەن. ئ��ەم��ەش گ��وم��ان دروس���ت دەك���ات كە هۆكاری تر لە پشتی ئەم هەوڵەوە بێت. دیارە توركیا لە دوو حاڵەتدا بە پرۆژەیەكی وەها رازی

دەبێت. یەكەم: كاتێك بۆ خۆی راستی كورد لە واڵتەكەیدا پەسەند بكات، كە ئەمەیان لە ئێستا كورد دەسەاڵتی دووەم: نییە. ئامادەی توركیا لە هەرێم و ئەوانەی لە پشتی ئەم پرۆژەیەوەن هاوكاری توركیا بكەن بۆ بێ دەنگ كردنی كورد كاتێك )1992( ساڵی هاوشێوەی باكوور، لە توركیا ئامادەیی خۆی نیشاندا بۆ پەسندكردنی هەڵبژاردن و دروستكردنی حكومەت لە هەرێمی كوردستاندا، بەو مەرجەی كە تەڤگەڕی كورد لە سوریاش ئۆپۆزسیۆنی بكەن. كۆنترۆڵ باكوور كاتێك بەم پرۆژەیە رازی دەبێت كە لە ئایندەی لە ئەمەش نەبێتەوە، جێگەی كورد سووریادا نیشتمانی ئەنجومەنی پرۆژەكانی و هەڵوێست سوریادا ئاشكرایە و دەخوازن بیسەپێنن بەسەر الیەنەكانی تری ئۆپۆزیسیۆندا. سوننەی ئێراقیش كاتێك ئەمە پەسەند دەكەن كە كورد دەست لە كەركوك و موسڵ و ناوچەكانی تر بەر بدات، بۆ رۆژهەاڵتی كوردستان و ئێرانیش هێشتا یەكالیی دەوڵەتی پ��رۆژەی تر بەواتایەكی نەبۆتەوە. كوردی بۆ ئەوەیە كە كۆنترۆلی كورد لە دەستی دروست الواز دەوڵەتێكی و بهێڵنەوە خۆیاندا بكەن كە هەمیشە پێویستی بە دەرەوە بێت و تەڤگەڕی كوردی و دۆزی كورد بەگشتی بكەنە قوربانی ئەم دەوڵەتە. ئاشكرایە كە بابەتێكی بەم رەنگە ناكەوێتە خزمەتی گەلی كورد و پێویستە سەرۆكایەتی هەرێم و الیەنە سیاسیەكان لە وەها

پرۆژەیەك خۆیان بپارێزن. ئ��اش��ك��رای��ە ئ���ەوان���ەی ك��ە وەه��ا لە و دەخ���ەن پێش پ��رۆژەی��ەك ببێتە ك��ورد ناخوازن پشتیەوەن نەتەوەیەكی پێشەنگ لە ناوچەكەدا، بۆ زەمینە كە ئ��اگ��ادارن چونكە و بووە ساز نەتەوەیی كۆنفراسی باشەوە بەپرۆژەیەكی كورد ئەگەر دەتوانێت بدات ئەنجام كۆنفراس بەهێز ئیرادەیەكی بكاتە خ��ۆی نوێ مۆدێلێكی پێشەنگایەتی و نەتەوەكان پرسی چارەسەری بۆ كورد ئەستێرەی بەمەش بكات، دەگەشێتەوە هەر بۆیە گرنگە زۆر پرۆژانە ئەو سەیری بەوریاییەوە بكەین كە لەم سەردەمانەدا باسی لێوە دەكرێت و ڕێگە نەدەین بەرەو

دواوە ڕامانكێشن.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

17] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

و رووداو ب��ە س��ەب��ارەت نوسین دی���ارە كارەساتێكی)جینوساید( وەك ئەنفال كارێكی هەروا ئاسان نییە، چونكە كارەساتێكی وەها هەر یان لەسەركردنی قسە هەژێن، ویژدان هەستیاریەكی لەوبارەیەوە جموجۆڵێك هەوڵەدەم خۆمەوە لەالی دەوێ��ت، زۆری هێشتا چونكە نیشانبدەم، هەستیارە ئەو لەسەر دەك��ات پێویست الیەنەوە ل��ەزۆر لە هێشتا ئەوەی لەبەر بوەستین، ئەنفال ئاستی جیهانی وەك جینۆساید نەناسراوە، لەناوخۆ هێشتا ئەنفال لە پرۆگرامی خوێندندا

پێویستیش وەك هەمانكات جێناگرێت، راناگیرێت، بەزیندویی مەعنەویەكەی الیەنە

بۆ ئەمەش بوو دوو سااڵ بوو سەرۆك وەزیرانی رابردوو "بەرهەم ساڵح" رۆژی ئەنفالی كردبووە رۆژی ئاهەنگی بووك و زاوا، وەك ئەوەی خەڵكی دەڤەری ئەنفال تەنها ئەوەیان كەم بێت!! بۆیە باجەكەمان بتوانین شێوەیەك چ بە و چۆن سەبارەت بەم كارەساتە نەتەوەیە بدەین پێویستە

جارێكیتر بیری لێ بكەینەوە؟؟هەڵبەت تا ئێستا زۆر لەسەر ئەنفال نوسراوە و لەزۆر الیەنیشەوە شیكاری بۆ كراوە، بەاڵم چەندی لەسەری بنوسین هێشتا ناكا بە بلوزی منداڵێك یان باوكێك یان جامانەی یان كراسی دایكێك پێاڵوی كوڕە گەنجێكی ئەنفال. ئەو كات لەسەر ئێمە ئەركە كە ئەو الیەنانەی كەم ماون تەواویان

بكەین، یان بەرەوپێشەوەیان ببین.)24(ساڵمان تێپەڕاند و دەربازی )25(ساڵ ئەبین كۆمەڵكوژی لەدوای جەرگبڕە، كارەساتە لەو

لە كۆمەڵكوژیە گەورەترین ئەرمەنیەكان، لەدوای هەمانكات ناوین، رۆژهەاڵتی

هەڵەبجە و زی��الن كۆمەڵكوژی بەئازارترین و گەورەترین

كورد كە كارەساتە رووب������������ەڕووی

بووبێتەوە.ه�����ۆك�����اری س���ەرەك���ی

ئەركی و جینۆساید وەك نەناسینی و ئەنفال كارەساتی هەنوكەیمان!!!

ئا/ سەردار ستار

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

18] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

وتار

ناكرێ هەڵەی سیاسەتی خۆمان لەو كاتە یان لە رووداوە

كارەسات ئامێزەكانی ساڵی )1988( نەبینین. كاتێك باسی ئەمە ئەكەین مانای ئەوە

نییە ماندوبون و سەختی سااڵنی هەشتا و تێكۆشانی پێشمەرگە

و خەڵكی دەڤەری گەرمیان نەبینین

“

“

ئەنفالكراو خەڵكی لەناوبردنی و كۆمەڵكوژی دیارە. بێگومان لە ئەستۆی رژێمی بەعسدایە بەبێ هیچ پاساوێك، لەژێر هیچ بیانوێكیشدا ناتوانرێت ئەو رەوایەتیەی پێ بدرێت كە لەبەر ئەو هۆكارانە ئەو كردەوە دژە مرۆڤایەتیەی ئەنجامداوە، بەاڵم پێویستە هەڵەی سیاسی الیەنی جوالنەوەی كوردی

تێكاڵوكردنیان دەست بۆ ببینین ئەوكاتیش دەست بیانودانە و دەرەوە هێزەكانی لەگەاڵ هۆڤانەیە بەوشێوەیە هێرشێكی تاكو دوژم��ن جوالنەوەی ستەمدیدەكەمان. گەلە سەر بكاتە جار چەندین كوردستان لەباشوری سیاسی گەلەكەی كردۆتە قوربانی سیاسەتە هەڵەكانی، ئەوا چ لە ساڵی )1961( دەستپێكردنی شەڕی لە دژی عەبدولكەریم قاسم، هەروەها چەكداری لە ساڵی )1975( كۆتای هێنان بە جوالنەوە، )1982( سااڵنی پەیوەندیەی ئ��ەو ه��ەروەه��ا ئەنفالی بۆ بیانو بووە كە ئێران رژێمی لەگەاڵ دیسان )1988( ساڵی هەمانكات بارزانیەكان، لەگەاڵ رژێمی ئێران ئەو ئەنجامانەی لە كیمیاباران پێویستە بۆیە جارێك كەوتەوە. لێ ئەنفالی و جوالنەوەی ئەوكاتی سیاسیەكانی بەرپرسە سیاسی كورد كە ئەمڕۆكەش دەسەاڵتی واڵتن، پێویستە رەخنەدانێك لەبەرامبەر ئەو سیاسەتە هەاڵنەیان بدەن، تاكو چیتر گەلەكەیان رادەستی نەدەن، بڕیار ئەوان بەقسەی و نەكەن بێگانە لەو خۆمان سیاسەتی هەڵەی ناكرێ چونكە كاتە یان لە رووداوە كارەسات ئامێزەكانی ساڵی ئەكەین ئەمە باسی كاتێك نەبینین. )1988(سااڵنی سەختی و ماندوبون نییە ئەوە مانای هەشتا و تێكۆشانی پێشمەرگە و خەڵكی دەڤەری

گەرمیان نەبینین.

لەماوەی ئەو )22( ساڵەی رابردوو كە بەشێكی كورد دەسەاڵتی لەژێر ئەنفال دەڤەری لە زۆر دایە، بەاڵم ئەو خزمەتەی كە بۆ دەڤەری ئەنفال بۆیە قوربانی. لە دەریایە لەو دڵۆپێكە كراوە پێویستە دەسەاڵت وەك یەكەم، پاشان تەواوی رێكخراو و رۆشنبیران و الیەنە سیاسیەكان بزانن كە كەمتەرخەمبووینە بەرامبەر ئەو كۆمەڵكوژیە پاشماوەی هاواڵتیانی بزانین دەبێ زیندووە. ئەنفالیش وەك تەواوی خەڵكی كوردستان لە ناو بێ خزمەتی، یان لەناو هەندێك خزمەتی تەقلیدا

ئەتوێنەوە.دروستبوو بۆ دەرفەتم راب��ردوو ساڵەی لەو چەند ج��ارێ��ك س��ەردان��ی زۆری��ن��ەی دەڤ��ەری گەرمیان بكەم و لەنزیكەوە گوێم لە ئازارەكانی بێت. راب��ردووی��ان چیرۆكەكانی و ئێستایان خەیاڵی منداڵەكانیشم بینی، هێشتا تابلۆكانیان لەناوبردنی و دوژمن هێرشی چۆنیەتی وێنەی كەسوكاریانە. لەگەاڵ ئەوەی لە كاتی ئەنجامدانی دەڤەری یەكسانی و ئازاد هاواڵتی كۆنفرانسی هۆكارەشەوە ب��ەو ئ��ام��ادەب��ووم، گەرمیانیش زۆرب��ەی دووزخورماتوو تاكو مەندەلیەوە لە شوێنەكان گەڕام، ئەوەی لە هەموویان بەئازارتربوو هەرجارێك كە بە ناوچەی رزگاری"سمود" دەهاتم بووە. ئەنفال پرۆسەی ناوەندی كە دەچووم و بۆیە پێویستە هەموومان نزیكایەتی و هەڵوێستی كەمتەرخەمی خۆمان بەرچاو دەرباز بكەین، تاكو بە شایستە خزمەتێكی بەهەموومان بتوانین ئەنفال و پاشماوەی ئەنفال و خەڵكی دەڤەری

ئەنفال بكەین.لە كوردستان هێشتا ئەنفال بەردەوامە، بەتایبەت هەردوو رژێمی توركیا و ئێران رۆژانە خەڵكی ئێمە ئەنفال ئەكەن، راستە )182( هەزار مرۆڤ نین ئەوانەی ئەكەونە بەر پەالمارە نامرۆڤانەكانیان، بەاڵم دەبێ ئەوە بزانین لە سەردەمی ئێستا كە تا ئەو رادەیە تەكنیك و تەكنەلۆژیا و راگەیاندن پێشكەوتووە و بزووتنەوەی كوردی لە ئاستێكی وا بەرز دایە، كوشتنی یەك مرۆڤی كورد وەك بەڵكو مرۆڤێك، تەنها نە بەاڵم وای��ە، ئەنفال دەوڵەتی ه���ەردوو ئەبینین خۆمان ب��ەچ��اوی داگیركەر رۆژ نییە رۆڵەی ئێمە شەهید نەخەن. سێدارەكان و هێرشەكانی هاوینی پاری ئێرانمان ئەنفالەكانی نزكترین هەروەها نەچووە، لەبیر توركیاشمان لە ربۆسكی و گەلیێ تیارێ و ئەوەی هەرە دوایش شەهید كردنی )20( كچە گەریالی سەلمێنەری رۆژدا دوو یەكی، ماوەی لە كورد

قسەكانمانە.شایستەترین هەڵوێست بۆ دەڤەری ئەنفال باوەڕ ئەكەم پێویستە خەڵكی ئەو دەڤەرە بۆ خۆیان بڕیاری لێ بدەن، بۆ ئەمەش پێشنیار ئەكەم هەر سااڵ كۆنگرەێك لە دەڤەرەكە ساز بكرێت لە سەر

كەموكوڕەكان و ئەركەكانی قۆناخ، ئەم كۆنگرەیە خزمەتكردنی بۆ بكات ئەركدار الیەك هەموو كوردستانیەكان الیەنە هەروەها دەڤ��ەرەك��ە. بەزوترین كات كۆنفرانسی نەتەوەیی ئەنجامبدەن بە بكرێن سەبارەت دیاری ئەركەكان لەوێش و كۆمەڵكوژی و جینۆسایدەكانی سەر گەلەكەمان. ئەو هەموو لە بكرێت رێگری ئ��ەوەش لەگەاڵ دەكەنە ئەنفال كارەساتی سیاسیانەی الیەنە ماتریاڵی سیاسەت لەسەر كردن، لەگەاڵ هەموو ئەنفالی كاروباری كۆمسیۆنی پێشنیارانەی ئەو

دەڤەری یەكسانی و ئازاد هاواڵتی جوالنەوەی گەرمیان، لەگەاڵ پێشنیارەكانی رێكخراوی چاك بە تایبەت كۆمەڵەكانی و رێكخراو ت��ەواوی و پرسی ئەنفال. ئەو هەواڵنە وا ئەكەن بتوانین لە ئاستی جیهانیدا ئەنفال بە جینۆساید بناسێنین، ئەنفال بە كۆتایی كوردستانیش لە هەمانكات ئاسودە كەمێك ویژدانمان ئەوكات بهێنین،

ئەبێت.

هەر ساڵ كۆنگرەێك لە

دەڤەرەكە ساز بكرێت لە سەر

كەموكوڕەكان و ئەركەكانی قۆناخ،

ئەم كۆنگرەیە هەموو الیەك

ئەركدار بكات بۆ خزمەتكردنی

دەڤەرەكە. هەروەها الیەنە

كوردستانیەكان بەزوترین كات

كۆنفرانسی نەتەوەیی ئەنجامبدەن و لەوێش ئەركەكان دیاری بكرێن سەبارەت

بە كۆمەڵكوژی و جینۆسایدەكانی سەر

گەلەكەمان

“

“

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

19] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

بەعسی رژێمی لەمەوبەر سال چوار و بیست ئەنفالەوە، پرۆسەكانی رێ��گ��ەی ل��ە ئ��ێ��راق هەلمەتێكی كۆمەڵكۆژی گەلی كوری دەستپێكرد و لەو پرۆسانەدا كە نزیكەی )8( هەشت مانگی خایاند و بە )8( هەشت قۆناخ تەواو بوو بە چەكی كالسیكی و بە چەكی كیمیاوی هێرشی كردە سەرناوچە گۆندنشینەكانی ژێر دەسەاڵتی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە سنوری هەر هێرشانەدا لەو كوردستان. پارێزگای چ��وار چەكدار و بێ چەك، گەورە و بچوك، مرۆڤ و ئاژەڵ بونە قوربانی پەالمارەكانی سوپای رژێمی بەعس. كورد لە شەڕەكەدا دەكوژرا یان ئاوارە دەبوو یان دەستگیر دەكرا و ئەنفال دەكرا و لە

گۆڕی بە كۆمەلدا دەنێژرا.و سیاسی تیكۆشانی ئ��ەن��ف��ال دوای ل��ە پێشمەرگانەی گەلی كورد بۆ ماوەی )2( ساڵ سالی بەهاری راپەڕینی پاش بوو. خامۆش )1991(، جارێكی تر هێزە سیاسیەكانی باشوری بە بەاڵم مەیدانی خەبات، هاتنەوە كوردستان بێ ئەوەی ستراتیژێكی روون و یەكگرتویان بۆ دۆزی ئەنفال و كیمیابارانی كوردستان هەبێت پێوەندیەكانیان و ب��ەرژەوەن��دی گوێرەی بە دۆزی لە راپەرین، دوای ئێراقی رژێمی لەگەل پێوەندی كاتێك هەر دەبونەوە، نزیك ئەنفال دیبلۆماسیان لەگەل حكومەتی ئێراقی ناوەندیدا باش بوایە بە زەحمەت یادی ئەنفالیان دەكردەوە هەر كاتێكیش پێوەندیەكانیان لەگەل دژەكانی حكومەتی ئێراقدا باش بوایە لە بۆنەكانی ئەنفال بەعس رژێمی ریسواكردنی بۆ كیمیابارانیان و

بەكار دەهێنا. پاش روخانی رژێمی سەددام لە بەهاری سالی )2003(دا بەرپرسانی ئەمریكا و حكومەتی دوای رژێمی سەدام دادگای بااڵی تاوانەكانی ئێراقیان سەددام رژێمی سەرانی ئەوەی بۆ دامەزراند لەسەر ئەو تاوانانە دادگایی بكەن كە دەرهەق دوو داوە. ئەنجامیان ئێراق پێكهاتەكانی بە

و ئەنفال بەعس، رژێمی گەورانەی تاوانە لەو كیمیابارانی هەلەبجە بوون كە لە كۆتاییدا دادگا كۆمەلكۆژی تاوانی هەلەبجە و ئەنفال بریاڕیدا )جینۆساید( گەلی كورد بوون. ساڵی )2011( پەرلەمانی ئێراق بریاری دادگای بااڵی تاوانەكانی قبول هەلەبجە و ئەنفال بە دەره��ەق ئێراقی كرد، بەاڵم تا ئێستا حكومەتی ئێراقی ناوەندی بڕیاری دادگا و بڕیاری پەرلەمانی لەسەر ئەنفال و هەلەبجە قبول نەكردوە. لە الیەن حكۆمەوتی هەرێمی كوردستان و نوێنەرانی كورد لە ئێراق، هەولێكی جددی نییە بۆ ئەوەی حكومەتی ئێراق و كۆمەلگای نێودەوڵەتی ئەنفال بە جینۆساید

بناسێنێ.یەك لە كێشە بە گرفتەكانی تری دۆزی ئەنفال ژمارەیەك كە ئەوەیە كوردستاندا هەرێمی لە بەرپرسی رژێمی بەعسی ئێراق لە پرۆسەكانی ب��ااڵی دادگ���ای و ه��ات��ووە ن��اوی��ان ئەنفالدا تاوانەكانی ئێراق داوای كردوون بۆ لێكۆلینەوە و دادگایی كردن، دەسەاڵتی هەرێمی كوردستان نەك هەر ئاسانكاری ناكات بۆ دەستگیركردن و رادەستكردنی ئەو تاوانبارانە، بەڵكو ژمارەیەك خۆیدا دەس��ەاڵت��ی ژێ��ر لە تاوانبارانەی ل��ەو لێدەكات، داكۆكیان ئاشكرا بە و پاراستووە زیندانەكانی لە تاوانباری ت��ری ژمارەیەكی كردون بۆ ئاسانكاری و ك��ردووە ئازاد هەرێم بۆ ئەوەی ئێراق بەجیبهێلن و لە واڵتانی تر تاوانبارانەش لەو هەندێك بشارنەوە، خۆیان رژێمی سەددامدا رووخانی دوای لە حكومەتی پۆستیان هەبوو، ئەوانیش لە الیەن نوینەرانی كورد لە حكومەتی ئێراقدا ئاسانكاریان بۆ كرا تا لە ئێراق دەرچون و خۆیان لە لێكۆلینەوەی

دادگا دزیەوە.هەرێمی حوكمڕانی س��اڵ )21( م��اوەی لە بەرنامەی لە هەرێم دەسەاڵتی كوردستاندا، و ماف بۆ حسابیان كەمترین خۆیدا ك��اری بەر ناوچانە كردووە كە ئەو داواكاری خەڵكی ئەو كەوتوون، كیمیاباران و ئەنفال هێرشی كەمە خزمەتگوزاریانە كە لە ریگەی حكومەتی دابینكراوە، ئەنفالكراو خەڵكی بۆ هەرێمەوە لەگەل ئەوەشدا كە النی كەمی پێویستی دابین

ناكات، بەاڵم ئەوەش كراوە لە ژێر فشاری شەقام و خۆپێساندانەكانی خەڵكی نارازی كوردستاندا ئێستا تا هەرێم حكومەتی ئەگینا ب��ووە، بەرنامەیەكی تایبەتی بۆ ئاوەدانكردنەوەی ناوچە ئەنفالكراوەكانی كوردستان پێ نییە. حكومەتی هەرێم چاوەروانی ئەوە دەكات حكومەتی ئێراقی جینۆسایدی وەك ئەنفال فەرمی بە ناوەندی گەلی كورد بناسێت و تەعویزی خەڵك بكات و

ناوچەكە ئاوەدان بكاتەوە.بە بەرامبەر ك��وردی دەس��ەاڵت��ی هەلوێستی راپ��ەری��ن، دوای ئەنفال كۆمەلكۆژی دۆزی دادگ��ای كەیسی ل��ە دەس���ەاڵت هەڵوێستی ئەنفال و كیمیاباراندا، هەڵوێستی دەسەاڵت لە بەرامبەر ماف و داخوازی بنەماڵەی ئەنفالەكان و خەڵكی ناوچە ئەنفالكروەكاندا لە هەڵوێستی ئامانجی كە ناچێت كوردی سیاسی هێزێكی كوردستان خەڵكی كێشەكانی چارسەركردنی دەسەاڵتخواز هێزێكی هەڵوێستی لە بێت. دەچێت كە سەرتاپای دۆزی كورد بكاتە قوربانی

مانەوە و بەهێزكردنی دەسەاڵتی خۆی.كوردی دەسەاڵتی كە ناكۆكەی هاوكێشە ئەو لە ئێراق و لە هەرێمی كوردستاندا لە بەرامبەر دۆزی ئەنفالدا دروستی كردووە لە الیەكەوە خۆی بە خاوەنی كێشەی كورد دەزانێت و رێگە نادات هێز و الیەنی سیاسی تر وەك نوێنەری كورد ئاستێكدا لە هەموو لەو الشەوە بكەن خەبات و بە تایبەت لە ئاست كۆمەلكۆژی ئەنفالدا هیچ نیشانەیەكی دڵسۆزی لە بەرنامە و كارەكانیدا بۆ ناجێگیری هاوكێشەیەكی ناكریت، بەدی كورد سیاسی ناوخۆیی دروستكردووە و گەلی كوردی بەرامبەر دەسەاڵت رەشبینكردووە و خستویەتە دوای بە گەران بۆ سیاسیەوە جولەیەكی ناو هیزی سیاسی دڵسۆزی ئەنفال و كیمایاباران و گشتی دۆزی كوردا. خۆپیشاندانەكانی شوباتی )2011( هەولێكی سەرەتایی خەڵكی كوردستان بۆ و دەسەاڵت لە ناڕەزایی دەربڕینی بۆ بوو

گەڕان بە شوێن بەدیلی سیاسیدا.

بۆ ئەوەی ئەنفال دوبارە نەبێتەوە با كار بۆ سەربەخۆیی كوردستان بكەین

وتار

كاریگەریەكانی ئەنفال لەسەر سیاسەت و ستراتیژ ی نەتەوەی كورد

فایەق محەمەد گوڵپی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

20] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

لە دوای جەنگی جیهانی یەكەم و دروستكردنی نەتەوەیی پێكهاتەی دوو لە ئێراق دەوڵەتی سەرەكی كورد و عەرەب و هەندێك پێكهاتەی سەرو واڵتیكی بە بوو ئێراق نەتەوەیی، تری نەتەوەیی یان فرە نەتەوەیی. سەردەمی دوای جەنگی جیهانی یەكەمیش سەردەمی بونیاتنانی ئەو ئەمڕۆش تا و بووە نەتەوەیی دەوڵەتی دیاردەیە بەردەوامە. لەو كاتەوە لەبەر پێكهاتەی تیكەڵی نەتەوەیی ئێراق، عەرەبی ئێراق نەیتوانی یەكگرتو و نەتەوەیی ئێراقەدا دەوڵەتیكی لەم لە نەیتوانی ك��وردی��ش دامەزرێنێت، بەهیز نەتەوەیەكانی مافە ئێراقەدا ئەم چوارچێوەی و 1963( سااڵنی لە بەدەستبێنیت، خۆی 1968( كاتێك حزبی بەعسی عەرەبی نەتەوەیی بوو ئەوە ئامانجی ئێراق، دەسەاڵتداری بووە لە ئێراقەوە كار بۆ یەكێتی نەتەوەیی و ئازادی بینی كاتێك بەاڵم بكات، عەرەب یەكسانی و ماف داوای ئێراقدا، لە تر نەتەوەیەكی وا بۆ جددی ئاستەنگیەكی و دەك��ات ئ��ازادی و پرۆژەكانی و بەعس حزبی نەتەوەیی پەیامی

دروستكردوە.كورد لە ئێراقدا پێكهاتەیەكی نەتەوەیی تایبەتە. لەگەل پرۆژە نەتەوەییەكەی بەعسدا نییە و دژی بە عەرەبكردنی ئێراقە و ئەگەر دەسەاڵتدارانی كوردا لەگەل دیمۆكراتیانە ئێراقیش بەعسی نەجولێنەوە كورد دەتوانێ گەورەترین كێشە بۆ پرۆژەكەشی و دروستبكات بەعس دەسەاڵتی تێكبدات. بۆیە دەسەاڵتی بەعس لە ئێراقدا بە كورد دۆزی بەرامبەر سەرە دوو ستراتیژیەكی یەكەمی سەری كرد، هەڵسوكەوتی ئێراقدا لە ستراتیژیەكەی ئەوە بوو بە دەستكەوتی الیەنی كەمی مافی نەتەوەیی و سیاسی و بەرێوەبردن وەك حوكمی زاتی ناوچەی كوردستان و بەشداری الوەكی لە حكومەتی ناوەندی ئێراقدا، كورد بكاتە هاوپەیمانی پرۆژە نەتەوەییەكەی خۆی. ئەگەر ئەم سیاسەتە بەشی نەكرد و كورد بەو مافانەی النی كەم رازی نەبوو رژێمی بەعسی سەرقاڵ كرد بۆ ئەوەی نەیپەرژێتە سەر پرۆژە نەتەوەییەكەی و زیانی بە ئاسایشی نەتەوەیی ئێراق و عەرەب پەیرەو دووەمی ستراتیژیەكەی گەیاند، سەری دەكات، كە بریتیە لە پرۆژەی بە عەرەبكردنی كوردی هێزی ئ��ەوەی بۆ كوردستان باشوری ئێراق بە شێوەیەك بچوك و الواز بكرێت تا زیان سیاسەتی نەگەیەنێت. بەعس پرۆژەكانی بە راگواستنی خەڵكی كورد لە بەعس حكومەتی و كوردستان باشوری سنوریەكانی ناوچە لە عەرەبستان لە خانەقین و كەركوك و موسلەوە نیشتەجێكردنی خەڵكی عەرەب لە شوێنی كوردە

سنوریەكانی گوندە راگواستنی راگوێزراوەكان. هەرێمی كوردستان بە قواڵیی )20-30( كیلۆمەتر بۆ كاركردن و توركیا و ئێران لەگەل سنوری هەوڵێكی ك��ورد، خەڵكی بەعسیكردنی بە كورد مەترسی دورخستنەوەی بۆ بوو كاتی هەولێكی و عەرەب و ئێراق ئاسایشی لەسەر لە كورد كەمكردنەوەی بە بوو درێژخایەنێش

ئێراقدا و بۆ بەزاندن و ملكەچپێكردنی كورد لە ئاست پرۆژە نەتەوەییەكانی بەعسدا.

كاتێك )1988(دا، ئەنفالی هەڵمەتەكانی لە رژێمی بەعس بینی كورد بۆتە هێزێكی وا كە ئاسایشی سەر بۆ راستەوخۆی مەترسیەكی لە تایبەت بە دروستكردووە عەرەب و ئێراق كاتێك ئێراندا - ئێراق كۆتایی شەڕی سااڵنی كورد سیاسیەكانی الیەنە پیشمەرگەی هێزی هاوپەیمانی ئێراندا پاسدارانی هێزی گەل لە قواڵیی لە جار چەندان و پێكهێنا سەربازیان سوپای پەالماری پێكەوە كوردستاندا، خاكی دەسەاڵتی الوازكردنی سیاسەتی ئێراقیاندا،

الیەن لە كورد گەلی بچوككردنەوەی و كورد تر هەنگاوێكی ئێراقەوە بەعسی دەسەاڵتی پێشكەوت و چووە قۆناخی قەاڵچۆكردنی بە كۆمەلی گەلی كوردەوە، ئیتر رژێمی بەعس بە بەكارهێنانی چەكی كیمیاوی و چەكی كالسیكی بە خستنەگەری هەموو دام و دەزگاكانی حكومەت هەڵمەتەكانی دۆستەكانی، پشتیوانی بە و

كۆمەلكۆژی ئەنفالی ئەنجامدا.لەو باوەرەدام تا كورد لە چوارچێوەی ئێراقێكی كورد تا بژیت عەرەبدا نەتەوەیی نادیموكراتی لەو ئێراقە نادیموكراتەدا داوای ماف و ئازادی نەتەوەیی خۆی بكات مەترسی لەسەر ئاسایشی ئەگەری و دەك��ات دروس��ت ئێراق ن��ەت��ەوەی دووبارەبونەوەی ئەنفال هەیە. لە دوای رووخانی باڵیان سیاسی ستراتیژی دوو بەعس رژێمی بەسەر پەیامی سیاسی و بەرنامەی كاری سیاسی ئێراقدا كێشاوە. یەكەمیان؛ پرۆژە نەتەوەییەكەی بەعسە كە لە یەككاتدا بە دوو شێوە، شێوەی ئاشكرای سیاسی و پەرلەمانتاری عەرەبی یان بە شێوەی رێكخراوی نهێنی ئاینی و تیرۆریستی خۆی دەنوینێت و هەر كاتێك ئەم ه ێزە بێیەوێ بۆ سەر مەترسی موە كورد و دەسەاڵتدار بە پرۆژەی ئەم هێزە ئەگەری زۆر ئەوەیە جارێكی تر كورد لە الیەن ئەم هێزەوە روبەروی ئەنفال نوێی ستراتیژی پ��رۆژەی دوەمیان ببێتەوە. شیعەگەریە كە ئێران لە ناوچەكەدا سەرپەرشتی سەدامەوە رژێمی رووخانی دوای لە و دەكات دەسەاڵتی ئێراقی بە دەستەوەیە، ئامانجی ئەم هیزە سیاسیەش دیەوێت ئێراق بكاتە ناوەندێكی لە شیعەگەری ستراتیژی بالوەپێكردنی تری ناوچەكە و جیهاندا، هەر ماف و داویەكی رەوای بۆ نادیموكراتدا گێچەل ئێراقی لە گەلی كورد ئێراق شیعەكانی هێزە مەزهەبیەكانی پ��رۆژە دروستدەكات و ئەگەری ئەوە هەیە جاریكی تر كورد لە ژێر دەسەاڵت حوكمی شیعەدا دوچاری راگواستن و بە عەرەبكردن و بە شیعەكردن و ئەنفال ببێتەوە، شیمانەی راست ئەوەیە لە ئێراقی ئایندەدا نەتەوەییەكان یان شیعەكان دەسەاڵتدار بن هەر كە كورد داوای مافی خۆی كرد زیان دەگەیەنێت ئێراق دەسەاڵتدارانی پ��رۆژەی بە مەترسیەوە دەخاتە نەتەوەییان ئاسایشی و دروست ئەنفال دووبارەبونەوەی دەرفەتی و ئەوەی بۆ چارسەر باشترین بۆیە دەبێتەوە، جارێكی تر گەلی كورد لە باشوری كوردستان روبەروی ئەنفال نەبێتەوە ئەوەیە كورد لە ئێراق جیا ببێتەوە و دەوڵەتی سەربەخۆی رابگەنێت، بۆیە باشترین كارێك لە الیەن كوردەوە بكرێت بۆ رێگری لە دووبارە بونەوەی ئەنفال كاركردنە

بۆ دەوڵەتی سەربەخۆی كوردی.

وتار

ساڵی )٢٠11( پەرلەمانی ئێراق بریاری دادگای

بااڵی تاوانەكانی ئێراقی دەرهەق بە

ئەنفال و هەلەبجە قبول كرد، بەاڵم تا ئێستا حكومەتی ئێراقی

ناوەندی بڕیاری دادگا و بڕیاری پەرلەمانی لەسەر ئەنفال و هەلەبجە قبول

نەكردوە. لە الیەن حكۆمەوتی هەرێمی

كوردستان و نوێنەرانی كورد لە ئێراق،

هەولێكی جددی نییە بۆ ئەوەی حكومەتی ئێراق و كۆمەلگای نێودەوڵەتی ئەنفال بە

جینۆساید بناسێنێ

““

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

21] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

ڕەخنە و دەربڕینی ڕاوب�ۆچوون دەربارەی هەر و پتەوكردنی و بنیاتنان مەبەستی بە پرسێك هەست كەسێكە هەر ئەركی پێشبردنی ب��ەرەو گەلەكەی. بە بەرامبەر بكات بەرپرسیارەتی بە هەستیاردا بەبارودۆخێكی ناوین ڕۆژه��ەاڵت��ی تێدەپەڕێ و ڕووەو گۆڕانكاری هەنگاو دەنێ. گەالنی ناوچەكە بەهۆی سەركوتكردن و زوڵم و زۆرداری و نەبوونی سادەترین لە مافەكانی مرۆڤ و ژیانیان، و سیاسی خەباتی گۆڕەپانی هاتنە و ڕاپەڕین دەگاتە تا ئەفریقیا باكووری لە هەر و مەدەنی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست دژ بە ڕژێمە دیكتاتۆرییەكان و كۆنەپەرستەكان كە دەیان چەوسێننەوە و مافیان

پێشێل دەكەن ناڕەزایەتیان نیشاندا.كورد گەلی بۆ گرنگە ئ��ەوەی ب��ارودۆخ��ەدا لەو بزوتنەوە و كوردستان باكووری بۆ بەتایبەتی كە هەڵەیە ئ��ەو ق��ۆس��ت��ن��ەوەی ئ��ازادی��خ��وازی ل��ەن��اوچ��ەك��ەدا ڕەخ��س��اوە و ه��ەڵ��ك��ەوت��ووە كە پەرەپێدانی بۆ زرووفە لەبارترین و گونجاوترین و شەڕ گۆڕەپانەكانی لە گەریال چااڵكییەكانی ڕووبەڕوونەوەدا. لە هەمانكاتدا برەودان بە خەباتی جەماوەر پشتگیریكردنی و مەدەنی و سیاسی دەوڵەتی دژی هەڵسان و ڕاپەڕین بۆ ناوەوە لە

توركیای فاشیست.ئەو هاوكاری و هەماهەنگییەی نێوان توركیا، ئێران و سوریاوە كە هەندێ جار عێراقیش لە خۆدەگری و دەبیتە هاوبەشیان لە دژی بزاڤی ئازادی گەلی كورد لە كوردستانی باكوور بەتایبەتی و نەتەوەی كورد بەگشتی وا خەریكە بەرەو پچڕان و الوازی تووشی وا سوریا ئەسەدی ڕژێمی ئەوە دەچێ.

هاتییە خۆی دەردی ق���ەی���ران���ی و س���ی���اس���ی،

ئابوری و كۆمەاڵیەتی بەرۆكی گرتییە لە ئەنجامی ڕابوونی گەالنی سوریا، گەلی كوردیش لەم واڵتە ڕاپەڕیوە و لەسەر پێیانە و خەریكی خۆ ئامادەكردن پێشبینی كە گۆڕانكاریانەی ئەو بۆ سازدانە و بارودۆخی ئێران بدات. ڕوو ئایندەدا لە دەكرێت ئەو هاوپەیمانی، لە سوریای نییە باشتر گەلێك قەیرانەی تێیكەوتییە لە ئەنجامی بەردەوام بوونی هەڵوێستی و ئەتۆمیەكەی پڕۆگرامە لەسەر و دەبی تووندتر ڕۆژ دوای لە ڕۆژ نێودەوڵەتی فشارە سیاسی و ئابوریەكان لە زیاد بووندایە دژی زیاتری ناڕەزایی بەرزبوونەوەی هۆی دەبیتە كە

گەالنی ئێران لە ناوەوەی واڵتدا.چاوە لەبەر ئەوە بكەین عێراقیش باسی ئەگەر سیاسی و ئابوری ناهەمواری بارێكی چ لە كە سێ ئ��ەم دەژی. ئاسایشدا و كۆمەاڵیەتی و دەوڵەتە كە هەریەكەكیان بەشێك لە گەلی كورد و پارچەیەك لە خاكی كوردستانی لەژێر دەستە، خەریكە كۆنتڕۆڵ لە دەست دەدەن، ئەوەی دونێ

پێیان دەكرا ئەوڕۆ پێیان ناكرێ.بەهەموو كە گۆڕەپانەكەدایە لە توركیا لێرەدا توانای و بەپاڵپشتی ئەوڕوپا و ڕۆژئاوا بەتایبەتی ئەمریكا كە جلەوی بۆ شۆڕكردییە لەگەل هەڵكردنی تیشكی سەوز بۆی كە ڕۆڵ لەناو واڵتانی عەرەبی و ئیسالمی بگێڕی بەمەبەستی پیادەكردنی ڕێبازە دامەزراندنی لە پشتگیریكردنی و سیاسییەكەی شێوەی ڕژێمە سیاسییە ئیسالمییەكەی كە گوایە دیموكراسی ئەردۆغان سیاسییەی ئیسالمە ئەم و مامناوەندی و میانڕەوی ئیسالمە و دەسازێ و لە ئەمریكادا بەرژەوەندییەكانی لەگەل دەگونجێ

ناوچەكەدا.ئەم بارودۆخە زۆر لەبار و مێژووییە بۆ نەتەوەی ڕژێمە ئەو و بچێت بەسەر و بێت ئەگەر كورد، داگیركەرانەی كوردستان لەو قەیرانانە دەربازییان بگرنەوە، خۆیان و تێنەچی س��ەری��ان و ببێ و سەختتر ئاڵۆزتر كورد بە ڕەوشەكە سەبارەت

دەبێ بەتایبەتی دەربارەی بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كورد لە باكوری كوردستان. جا لێرەدا ئەوەی )عەبدڵاڵ كە ئەوەیە پێبكەم ئاماژەی پێویستە ئۆجەالن( و هەڤااڵنی هەر لەسەرەتای دامەزراندنی و )1978(دا لە كوردستان كرێكارانی پارتی تەباخی )15(ی لە چەكداری خەباتی بڕیاردانی لە گەریالكان پ��ەروەردەك��ردن��ی و )1984(دا بواری سیاسی، فكری و سەربازی ئامادە دەكران شەهید ئەكادیمیای لە تێكۆشان و خەبات بۆ لوبنان لە بیقاع لە دەشتی )مەعسوم كۆركماز( كە دەگەڕانەوە بۆ كوردستان دەستیان بە چااڵكی و خەباتی دژوار و شەڕی پارتیزانی دەكرد. لێرەدا ئەو پرسیارە دێتە گۆڕێ كە ئایا دەیانتوانی بگەنە ئەو ئاستەی كە دەنگ و ناوبانگیان لەهەر چوار ببیسترێ؟ و باڵوبیتەوە كوردستان پارچەی بچینن تۆقاندن و ل��ەرز و ترس هەمانكاتدا لە كوردی و تورك ئەرتەشی دروون��ی و دڵ لەناو خۆفرۆش و جاش و بیژی و شیر حەرام؟ ئەگەر سیاسەت و تاكتیكی هێرش بردن و پەالماردان و دەستوەشاندن نەبوایە لە دوژمن لە كات و شوێنی گونجاو و سوود وەرگرتن لە خاڵە الوازەكانی كە بووە هۆی هەرەسان و پەرێشانی لە نێو سەربازان ئەوانەی و ڕژێم سەركوتكەرەكانی دامودەزگا و لە دەكردن بۆ چاوساغیان و دەكردن هاوكاریان ورەو هەمانكاتدا لە داردەس��ت. و ناپاك كوردی گوند لە كورد گەلی ڕۆڵەكانی دەبەخشیە هێزی و بۆ خۆڕاگری و شارۆچكەكان و شار دێهات و پێشێل و داپڵۆسین و گرتن دژی لە بەرخودان كردنی سادەترین مافەكانیان. لێرەدا پێویستە ئەوە بگوترێ كە هیچ داگیركەرێك لە مێژووی كۆن و نوێی مرۆڤایەتیدا لە خۆڕا و لە ڕوانگەی پرەنسیپە لە گەالن مافی بە هینان بڕوا و ئەخالقیەكان خۆنووسیندا چ��ارەی مافی دیاریكردنی ئ��ازادی داوە، لەسەر بڕیاری یەكگرتووەكان نەتەوە كە بێ چەند و چوون و هینان و بردن دانبنێن بەو مافە سروشتییە دوور لە خوێنڕشتن و كاوڵكاری، گورزی كاتەی ئەو تا پێچەوانەوە، بە بەڵكو چەكدار هێزەكانی ئاڕاستەی كوشندە و كاریگەر و دامودەزگا و بەرژەوەندییەكانی نەكرێت و ئێش و ئازار نەگاتە بڕبڕەی پشتی و تووشی قەیران و ئیفلیجی و پەككەوتن نەبی، دان نانێت بە مافە كەچ مل و بار بەر ناێتە و گەلە ئەو ڕەواكانی ناكات بۆ داخوازییەكانی ئازادی و سەربەخۆییدا. ئەوەی بەدی دەكرێت لەم یەك دوو ساڵەی دواییدا سەبارەت بە بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كورد لە هێرش ڕادەی بەرزبوونەوەی كوردستاندا باكوری

سیاسەتی تورك��� و پرسی ك����ورد لە باك���وری ك���وردست��ان

كەریم عەلی سابير

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

22] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

و ئۆپەڕاسیونەكانی سوپای داگیركەری توركە لە دەرەوەی سنووری باكوری كوردستان و ناوەوەیدا كە شەهید بوونی دەیان گەریالی قارەمان و دلێر و نازداری لێكەوتیتەوە، تەنانەت لە كاتی بڕیاردانی ئاگربەستنەكانیشدا هێرشەكانی تورك ڕانەوەستایە و هەر بەردەوام بووە. لە ناوەوەش، گرتن و دەست بەسەر كردنی هەزاران سیاسەتمەدار، بەڕێوەبەری و ڕۆشنبیر پارێزەر، پەرلەمانتار، شارەدارەكان، ڕۆژنامەنووس بە تۆمەتی پەیوەندی بە كەجەكەوە زیندانی كران بە بەر چاوی جیهانی دیموكراسی و پارێزەر لە مافەكانی مرۆڤ. و نەبی خۆیان هەر كەڕ واڵڵ كردبی لە ئاستی ئەم تاوانانە و بن پێنانی مافەكانی مرۆڤ، بەڵكو بەردەوامن لە هەمەهانگی و ڕەگەزپەرستی سیاسەتی لە پاڵپشتیكردن و گەلی دژی تورك فاشیستی دەوڵەتی دڕندانەی تۆڵكردنی و تووند لەمانەش، بێجگە و ك��ورد گۆشەگیری و فشاری زیاتر دەرهەق بە )عەبدوڵاڵ دەچی بەسەر وا مانگ هەشت كە ئ��ۆج��ەالن( كاربەدەستانی تورك ڕێگایان بە پارێزەرەكانی و كەس و كاری نەدایە سەردانی بكەن بە بیانووی بە جاریش هەندێ و كشتییەكە تێكچوونی هەنجەتی نالەباری كەش و ئاو و هەوادا. تا ئێستا هیچ زانیارییەك لەمەڕ تەندروستی و زروفی ژیانی دواییانە، ئەم كارەساتانەی لەو جگە نەزانراوە. هەر لە شەهید بوونی ئەو )35( گەریالیە بە چەكی كیمیایی و سووتانیان كە تەنانەت تەرمەكانیشیان نەدەناسرانەوە، هەروەها ئەو ژمارە هاوواڵتییە بێ تاوانانەی گوندی ڕۆبۆسكی كە لە ئەنجامی هێرشی

فڕۆكە جەنگییەكانی تورك شەهید بوون.قڕكردن نكۆڵیكردن، سیاسەتەی بەم بەرامبەر كوردستان كرێكارانی پارتی پاكتاوكردندا، و و دەكات پەیڕەو ڕەوا بەرگریكردنی سیاسەتی چاوەڕێی هێرشەكانی ئەرتەشی توركە كە بەهەموو تەكنۆلۆژیای و چەك تازەترین بە و شێوەیەك دەدات. ئەنجامیان ئەمریكی و ناتۆ سەربازی بێ ئازاد و كراوە تورك دەستی وایكردیە ئەمە لە كات و شوێنی لە وەشاندنی گورزی كاریگەر دیاری كراو و هەستیاردا لە گەریالكان و خەڵكی سیڤیلدا. هەموو ئەو الیانانەی هاوكاری و پاڵپشتی كە دەزان��ن باش دەك��ەن، ت��ورك لە سیاسەتی لە ئەنجامی نییە و پەكەكە هێزێكی تێرۆریستی سیاسەتی تواندنەوە و كۆمەڵكوژی و وێرانكردنی كوردستان لە دایك بووە و پارێزگاری مافەكان و بەرژەوەندییەكانیان بەاڵم دەكات، گەلێك بوونی لە بواری ئابوری و سیاسی لە سەرووی مافەكانی نەتەوەی كوردە. ئەمانە بەرژەوەندییەكانیانە بڕیار دەدات لەسەر دانانی ئەم الیەن یان ئەو الیەن لە ناو لیستی تێرۆریستیدا و دەرهینان و البردنیان لە ناویدا. ئەوە كە گوایە ئەمریكا شەڕی تیرۆریزم دەكات و بەو ئامانجە چوویتە ئەفغانستان، كە چی لە ئەنجامی ئەو زەرەر و زیانانەی كە بە بەردەوامی لێی دەكەوێت لە شەڕی دژ بە تالیبان، بە ناچاری و بە نهێنی و بە ناوبژیكردنی ئەم و ئەو لە هەوڵ و تەقەاڵدایە لە گەل سەركردەكانی تالیبان گفتوگۆ

ئاشتەوایی ن��اوی بە ب��دات ئەنجام دانیشتن و نیشتیمانی و بەشداری كردنیان لە حكومەتەكەی چەندین ن��اوی مەبەستە بەو ك��ارزای��دا، حامید دەرهینا تێرۆر لیستی لە تالیبانی لێپرسراوی كە كردنەوە. بۆ قەتەر لە نووسینگەیەكیشی و چی تالیبان دوای كوژرانی ئەو شازدە هاوواڵتییە ئەفغانییە كە سەربازێكی ئەمریكی ئەنجامیدا، دوای ئەم كارەساتە یەكسەر گفتوگۆیەكەیان هەڵپەسارد. نموونەیەكی دی، سوپای كۆماری ئێرلەندا كە دژی بەریتانیا دەجەنگا و بە تێرۆریزم ناوی دەهێنرا، كە چی لە ئەنجامی چااڵكییەكانی و هێرشە یەك و زەرەر و كاریگەر گ��ورزی یەكەكانی دوای لە دەكەوت لێی بەریتانیا كە ڕادەب��ەدەر لە زیانی لە دۆزەخ بووە ئێرلەندا خاكی بستێكی هەر و ڕاگرتنی بڕیاری كرا ناچار بەریتانیا پێیاندا. بن شەڕ بدات و پەنا بۆ وتووێژ و دانوسان ببات بۆ ئاشتیانە. جا بەرێبازی پرسەكە چارەسەركردنی پەكەكە سەركردایەتی پێش لە ئ��ەوەی لێرەدا لە بەرامبەر سیاسەتی تورك كە نیازی نییە مل كەچ بكات بۆ مافە ڕەواكانی گەلی كورد لە بەشە داگیركراوەی كوردستاندا و بە تایبەتی كە دوای بە ئاگربەست ڕاگەیاندنی جار هەشت لە زیاتر كورد پرسی چارەسەری بۆ ئامادەیی مەبەستی بە ئاشتی و دیموكراسی، بەاڵم الیەنی داگیركەری وەاڵمێكی هەرگیز كورد بەخوێنی تێنی توركی ئەرێنی بەرامبەری نەداوە. لەم بارودۆخەدا تەنیا لە بەگژدا چوونە و تاكتیكی شەڕ گۆڕینی ڕێگا بەرگری ڕەوا بۆ هێرش بردن و پەالماردانی ڕەوا لە هەموو ئاستێك و لە كات و شوێنی پێویست و لەبار و گونجاودا دژ بە ئەرتەشی تورك و دامودەزگاكانی و بكەوێتەوە لێ گ��ەورەی زیانی و زەرەر كە تووشی هەرەسان و دڵەڕاوكێ و تۆقانی بكات و لە دۆزەخ ببێتە كوردستان خاكی بستێكی هەر و ترس لەناو شارەكانیشدا چاندنی پێیاندا. ژێر نێو لە نائارامی و دڵەڕاوكێ و تۆقاندن و لەرز بە دوژمن دەوڵەتی كاربەدەستانی و لێپرسراوان كورد. جگە لەمانە دروستكردنی هەڕەشە و فشاری كاریگەر و كوشندە دژ بە بەرژەوەندییەكانی ئابوری بەتایبەتی بواری گەشتوگوزار كە تەنیا ساڵی پار) 2011( داهاتەكەی خۆی لە )23( ملیار دۆالر دایە، ملیار )30( بگاتە ئەم ساڵ دەكرێ مەزەندە وا دۆالر كە دەبیتە هۆی ناڕەزایی و بێزاری خەڵك لە سیاسەتەكانی ڕژێم، لە الیەكی دی ڕاستەوخۆ كار دەكاتە سەر پالن و نەخشەكانی دەوڵەت لە بواری

سەربازی و شەڕدا.لە هەمانكاتدا پەرەپێدان و جۆش و خرۆشی زیاتر و بەگوڕتر بە ڕاپەڕینی گەلی كوردستان لە هەموو ئاستێك و گشت شار و شارۆچكەكانی كوردستانی و كورد بەهاری دەستپێكردنی بەناوی باكوردا بەردەوام بوونی تا سەر شۆڕكردن و چۆك پێدانی داگیركەری تورك و داننان بە ناسنامە و بوون و

مافە ڕەوەكانی كورد.پێیدا ناوچەكە كە قۆناغەدا لەو هەنگاوانە ئەم تێدەپەڕێ وەاڵمی دروست و ڕاستەوخۆیە بۆ سەرانی

تورك كە سوورن و جەخت لەسەر سیاسەتی شەڕ و ئاگر و ئاسن بۆ چارەسەری پرسە ڕەواكەی گەلی كورد دەكەن. پەندێكی التینی دەڵێ )ئاسن هەتا گەرمە بیكوتە( یانی ئەگەر زروف و بارودۆخت بۆ ڕەخسا لە دەستی مەدە، چونكە دووبارە نابیتەوە و دەوێ ئاشتیت ئەگەر دەگوترێ هەروەها ،

مەبەستە خۆت بۆ شەڕ ئامادە بكە.و كار هەر بەرامبەر ئۆجەالن( )عەبدوڵاڵ بۆیە تورك نوێی تاكتیكەكی و دڕندانە كردەوەیەكی و هەنگاو و دادەهینا ت��ازەی تاكتیكی و ڕێباز بۆ نیشان دەكرد دیار و دەست دواتری قۆناغی خەبات و بەرخودان و ڕەتدانەوە و تۆڵەسەندنەوە كە چەندین كەڕەت جەرگبڕتر و بە ئازارتر لەوەی تورك ئەنجامی دەدا، هەر ئەوە بوو وای لە تورگوت ئۆزال كرد لە داننان بە پرسی كورد نزیك بێتەوە لەناو هۆی بووە كە بكات، ئاگربەست داوای و چوونی. نەتەوەی كورد چاو لە دەست و بازووی و ئومێد تەنیا كە دلێرەكانە و نەبەرد گەریال تروسكاییە بەدی دەكرێ لە ئاسۆی كوردستاندا و چاویان تێبڕیوە بەو هیوایەی گەشتر و پرشنگدارتر بی و بگات بە بەرهەم كە چاوەڕوانی لێدەكرێت. و چەقبەستو ب��ارودۆخ��ە ئەم بوونی ب���ەردەوام كە نەكرێ تێدا ڕیشەیی گۆڕانكاری گەر مەییوە ڕژێمی ڕەگەزپەرستی تورك خوازیارە بەردەوام بی،

پێشبینی هەندێ خاڵی نەرێنی لێدەكرێت وەك:1� دروست بوون و پەیدا بوونی بێزاری و كە گەریالدا ڕێزەكانی لەنێو بوون وەڕس مەترسیدارە و ترسناك خاڵێكی ئەمەش تورك و كوردانی داگیركەری كە دەوڵەتی

ناپاك و زۆڵ گرەوی لەسەر دەكەن.بوونی ل��ەق و خەڵك ورەی دابەزینی �2ب���اوەڕی���ان ب��ە چ���ارەن���ووس و ئ��ای��ن��دەی ب��زوت��ن��ەوەی ئ��ازادی��خ��وازی گ��ەل��ی ك��ورد، ئەمەش ئەو قۆناغەیە كە دوژمن چاوەڕێی

دەكات.3� س��ەردەری��ن��ان��ی ك���وردی خ��ۆف��رۆش و خزمەتكاری تورك لێرەولەوێ و دەستكردن بە پ��ێ��داه��ەڵ��دان و ك���ردن ستایش ب��ە لە ك��وردان قڕكردنی و ئینكار سیاسەتی باكوری كوردستان و ناولێنانی بە كرانەوەی چارەسەری و كورد ڕووی لە دیموكراسی بە ئاشتی و دیموكراسی كە پرسەكەیان هەوڵدانە بۆ ئارایشكردن و ماكیاجی ڕووە

ڕەشەكەی ئەردۆغان و پارتەكەی.پێداگرتنی سەرانی و بوون ب��ەردەوام �4سەربازی چارەسەری و شەڕ لەسەر تورك زۆرت���ری هەماهەنگی و پشتگیری ب��ە ئەوڕوپا و ڕۆژئاوا لە پێناو كۆتایی پێهینان و هەرەسهێنان بە بزوتنەوەی ئازادیخوازی داگیركراوەدا، بەشە لەو كوردستان گەلی بەاڵم دەبی ئەو خەون و خەیاڵە لە گەل چاوەڕێیان كە جێیەی ئەو ببەنە خۆیان و زب��ڵ��دان ك��ە چارەنووسیانە و دەك���ات

گوفەكی مێژووە.

وتار

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

23] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

لەو ب��اس خاڵێك بەچەند بەشەدا دوا ل��ەم مژارانە دەكەم كە دەبنە رۆژەڤ و باسوخواسی گردبوونەوەكە، هەروەها ئەو گردبوونەوەیە كەی بكرێت؟ لەكوێ بخایەنێت؟ چەندە بیكەین؟ چۆن گفتوگۆی تێدا بكرێت؟ كێ خەرجی ئەو رێنمایی، راسپاردە، چ بكات؟ گردبوونەوەیە چ دەربچێت؟ تێیدا پەیماننامەیەك و بڕیار دەزگا و رێكخستن و میكانیزمێك بۆ بەردەوامی ئەو گردبوونەوەیە هەبێت؟ چۆن هەموو ئەوەی دەگووترێت بۆ ناو كۆمەڵگا بگوازرێتەوە و رای

گشتی لێی ئاگادار و بەشدار ببێت؟پێنجەم: ئەو مژارانە چیین كە پێویستە ببنە

رۆژەڤ؟ دەكرێ ببنە رۆژەڤ؟ئەو مژارانەی كە لەوانەیە ببنە رۆژەڤ تا گردبوونەوەكە باسوخواسی جێی و

ڕادەیەكی زۆر پەیوەستن بە؛بەشداری الیەنانەی كەوا و ئەو هێز �1لە ئامانجانەی كە ئەو و دەك��ەن تێدا

پشت بەشداریكردنیاندا هەیە.2� ئەو ب��ارودۆخ و رووداوان��ەی كەوا لە گ��ردب��وون��ەوەك��ەدا ئەنجامدانی كاتی

هەیە.3� ئەو كێشە و ناكۆكی و ملمالنێیانەی كەوا لەنێوان هێز و الیەنەكاندا هەبووە

و هەیە.و ن��ەت��ەوەی��ی ئامانجە و كێشە �4نزیك و دوورم�������ەودا نیشتمانییە

مەودا كانی كۆمەڵگای كوردستان.خودی بە پەیوەندی مژارانەی ئەو �5

گردبوونەوەكە هەیە.مژارەكانی زۆر ت��اڕادەی��ەك��ی هۆكارانە ئ��ەو گردبوونەوەكە دەستنیشان دەكەن و كاریگەری گردبوونەوەكەدا كەشوهەوای لەسەر خۆیان بە پلەی یەكەم هەیە، بەاڵم ئەوەی پێویستە ببێتە رۆژەڤی بنچینەیی تەنیا كێشە و ئامانجە نەتەوەیی و نیشتمانییەكانی كوردستانە كە لە دۆخی ئێستادا پێویستییان بە گردبوونەوەیەكی بێنەدی، و ببن چارەسەر تاكو هەیە، وەها ناو دەكەونە كە كێشانەی ئەو كامانەن بەاڵم

چوارچێوەی كێشە نەتەوەیی و نیشتمانییەكان؟ كامانەن ئەو ئامانجانەی كە دەكەونە ناو بازنەی

ئامانجە نەتەوەیی و نیشتمانییەكان؟ گوێرەی بە گردبوونەوەكە مژارەكانی ئەگەر پێداویستییە نەتەوەیی و نیشتمانییەكان نەبێت، بەئامانجەكانی گردبوونەوەكە خ��ودی ئ��ەوا ناكۆكی و ناگات و كێشە و گرفتەكان، خۆی ملمالنێیەكان نەك هەر چارەسەر نابن، بەڵكو هێز هەر دەك��رێ ببنەوە. دژوارت��ر و قووڵتر و هەبێت خۆی ئەجندای و م��ژار الیەنێك و بسەپێنێت، گردبوونەوەكەیدا بەسەر بخوازێت بەاڵم ئەگەر ئامانج سەرخستنی گردبوونەوەكە بێت ئەوا دەبێت مژارە سەرەكی و بنچینەییەكان ناكرێ بۆیە ب��اس��وخ��واس. و رۆژەڤ ببنە خۆی ئەجیندای و مژار الیەنێك و هێز هیچ وەهاش خۆسەپاندنێكی ئەگەر بسەپێنێت. بێئاكامكردنی لێی نیاز مسۆگەر ئەوا هەبێت

گردبوونەوەكەیە.بۆ گردبوونەوەیە ئەو ئەوەی لەبەر هەروەها یەكەمجار و لە ئاستێكی وەها گشتگیر و فراوان مژاری لە جگە ناكرێ ئەوا ئەنجامدەدرێت، هیچ كاریگەری ژێر بكەوێتە خۆی، بنچینەیی مژارێكی دیكەوە. كە واتە مژارە بنچینەییەكانی

ئەو گردبوونەوەیە چیین؟خاك بە كوردستان شتێك هەموو لە ب��ەر ل��ە الی��ەن هێز و دەوڵ��ەت��ە و گ��ەل��ەك��ەی��ەوە بااڵدەستەكانی جیهانەوە كراوە بە چوار پارچە، هەر پارچەیەك لەناو خۆیدا بۆ چەندین پارچەی و دژوار دۆخێكی ئەمەش بووە. پارچە دیكە دروستكردووە. نەخوازراوی و مەرگەساتاوی هێڵی دوو وەك تەسلیمییەت و ب��ەرخ��ۆدان قواڵیی لە دۆخەدا ئەو بەرامبەر لە هاوتەریب كەسێتی تاك و كۆمەڵگادا تا هاتووە رۆچووە. هەمیشەیی پارچەبوونە دۆخی ئەو ئەوەی بۆ بە كوردستان داگیركارەكانی رژێمە بێت بە و رۆژئ��اوا بااڵدەستەكانی هێزە پشتیوانی نۆكەرایەتی ئەوانەی لەسەر هێڵی تەسلیمییەت و خیانەتن، لەمیانەی ستراتیژی سێكوچكەیی هەرچییەكیان توانەوە" و قڕكردن "نكۆڵی، تا دۆخ��ە ئەم كردوویانە. هاتبێت لەدەست لە كوردستان گەلی ه��ات��ووە؛ ئەمڕۆ رۆژی بەرخۆدان بەردەوامە، داگیركاران و پشتیوانان و نۆكەرانیش لەسەر ستراتیژی خۆیان بەردەوامن. دەبێت ئەو گردبوونەوەیە ئەو دۆخە لەبەرچاو

بۆ چی، چۆن، كەی، چ گردبوونەوەیەكی نەتەوەیی و نیشتمانی رێكبخرێت؟

كێن ئەوانەی رێكیدەخەن؟ئەو گردبوونەوەیە

خۆی لە شێوەی؛ ئەنجوومەنێكی

فراوانی پێكهاتوو لە نوێنەرانی هەموو ئەوانەی بەشداریان تێدا كردووە

دابمەزرێنێت، كە دەكرێ ناوی ئەنجوومەنی

بااڵی كوردستان، یان كۆنگرەی

بااڵی كوردستان، یان كۆنفیدراسیۆنی كوردستان، یان هەر ناوێكی دیكە بێت

و لەناوخۆیدا ئەو ئەنجوومەن )كۆنگرە، كۆنفیدراسیۆن(ە لەسەر

شێوازی كۆمسیۆنەكانی؛ سیاسی و بەڕێوەبەرایەتی، زمان و چاند و پەرەوەردە، بەرگری رەوا و ئاسایش، ئابووری و كۆمەاڵیەتی، حقوق و یاسا، دیپلۆماسی، نەتەوە و ئەتنیكەكان،

ئایین و ئایینزاكان خۆی ئاوا بكات و ببێتە مەرجەعی بااڵ و گشتی

كوردستان

“

“

حه سه ن جودی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

24] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

وتار

بگرێت و بە ئامانجی ئازادی و سەربەخۆیی گەل و واڵت هەوڵی پێشخستنی یەكڕیزی و یەكێتی

نەتەوەیی بدات.ب����ۆ ئ����ەم����ەش پ��ێ��وی��س��ت دەك�����ات

گردبوونەوەكە؛جیهان، ب��ارودۆخ��ی قووڵی و ب��ەوردی �1ن���اوی���ن و ك���وردس���ت���ان خ���ۆره���ەاڵت���ی و گ��رف��ت ت��ێ��ی��دا؛ و هەڵبسەنگێنێت ئاستەنگییەكان، و دەرفەت كێشەكان، رێگاكانی پێداویستییەكان، و ئ��ەرك چ����ارەس����ەری پ��رس��ی ك����ورد ل��ەئ��اس��ت��ی پارچەیەكی هەر و بەگشتی كوردستان و ب��خ��ات��ەڕوو بەتایبەت كوردستانیش چوارچێوەی لە بنەمایەش ئەم لەسەر بەرژەوەندی بااڵی نەتەوەیی و نیشتمانی و چارەسەركردنی پرسی كورد ئەركەكانی

قۆناخ دەستنیشان بكات.ف��راوان بكات بۆ تاوتوێی 2� گفتوگۆ و پێشخستنی چەندین پرۆژەی هەمەالیەنە ل��ەپ��ێ��ن��او چ���ارەس���ەری پ��رس��ی ك����ورد و كوردستان بەگشتی و لەهەر پارچەیەكدا ئەو مۆدێلەی كە بۆ چارەسەر دەگونجێت. ه��ەروەه��ا س��ەب��ارەت ب��ە پرسی ش��ەڕ و دیبلۆماسی پەیوەندی پرسی ئاشتی، بەڕووی دەرەوە و لە گەل گەالندا، پرسی زمان و چاند و هونەر، پرسی ئابووری و سەرمایە، پرسی بەرگریكردن و ئاسایشی و پاراستنی نەتەوەیی و چەندین بابەتی كوردستان گەلی بە پەیوەست دیكەی كە دەكرێ لە چوارچێوەی چەندین پرۆژەدا

پێشبخرێن.3� ه���ەروەه���ا س���ەب���ارەت ب��ە خ��ودی گفتوگۆی پێویستە گردبوونەوەكەش هەمەالیەنەی لەسەر بكرێت، كە دەكرێ بكرێ؛ لەسەر قسەیان تەوەرانەدا لەم كۆنگرەیە، چییە؟ گردبوونەوەیە ئ��ەم دەبێت ك��ۆب��وون��ەوەی��ە؟ كۆنفرانسە، یەكالییبكرێتەوە. گردبوونەوەیەدا لەو بەڕێوە یەكجار هەر گردبوونەوەیە ئەم یان نابێت؟ ب��ەردەوام ئیدی و دەچێت كاتی ل��ە و رێكوپێك ب��ەش��ێ��وەی��ەك��ی سااڵنە گونجاودا لەشوێنی و دیاریكراو یان چەند ساڵی جارێك بەڕێوە دەچێت. ئەگەر بەردەوام ببێت و وەك دەزگایەكی خ��ۆی ب���ااڵ نیشتمانی و ن��ەت��ەوەی��ی رێكخستە دەكات، چۆن و بە چ میكانیزم و چۆن و دەچێت بەڕێوە شێوەیەك و ئاستی دەگەیەنێتە خۆی بەشێوەیەك ئیرادە و هێزی بڕیاردان و جێبەجێكردن؟ و پەیڕەو ئاستی بگەیەنێتە خۆی چۆن بەڕێوە و ك��ار تۆكمەی بەرنامەیەكی

بردن؟

ئەگەر گردبوونەوەیە ئەو كە باوەڕییەدام لەو ئاستی بگەیەنێتە خ��ۆی و بچێت ب��ەڕێ��وە بااڵی نیشتمانی و نەتەوەیی دامەزراوەیەكی خاوەن ئیرادە و هێزی بڕیار و جێبەجێكردن، ئەوا پەیماننامەیەكی بنەمایە ئەو لەسەر دەتوانێت ببێتە و بكرێت واژۆ نیشتمانی و نەتەوەیی دەربڕی ئامانج و ستراتیژی گشتی گەل و واڵت. لە خۆی گردبوونەوەیە ئەو دەك��رێ هەروەها لە پێكهاتوو فراوانی ئەنجوومەنێكی شێوەی؛ نوێنەرانی هەموو ئەوانەی بەشداریان تێدا كردووە دابمەزرێنێت، كە دەكرێ ناوی ئەنجوومەنی بااڵی كوردستان، بااڵی كۆنگرەی یان كوردستان، هەر ی��ان ك��وردس��ت��ان، كۆنفیدراسیۆنی ی��ان ناوێكی دیكە بێت و لەناوخۆیدا ئەو ئەنجوومەن شێوازی لەسەر كۆنفیدراسیۆن(ە )كۆنگرە، بەڕێوەبەرایەتی، و سیاسی كۆمسیۆنەكانی؛ و رەوا بەرگری پ���ەرەوەردە، و چاند و زمان و حقوق كۆمەاڵیەتی، و ئابووری ئاسایش، یاسا، دیپلۆماسی، نەتەوە و ئەتنیكەكان، ئایین و ئایینزاكان خۆی ئاوا بكات و ببێتە مەرجەعی یان ئەنجوومەنە ئەو بااڵ و گشتی كوردستان. چەترێك وەك هەبێت، دیكەی ناوێكی هەر و دەبینێت پەرلەمانی هەموو كوردستان رۆڵی دەتوانێت ببێتە خاوەن پەیڕەو و بەرنامەی كاری

خۆی.پارچەیەكی ه��ەر دەك��ات پێویست ه��ەروەه��ا ئەنجوومەنی یان كۆمسیۆن خاوەن كوردستان كۆمسیۆن وەك دەك����رێ ك��ە ب��ن خ��ۆی��ان

باكوور، ئەنجوومەنی باشوور، )ئەنجوومەن(ی رۆژئاوای ئەنجوومەنی رۆژهەاڵت، ئەنجوومەنی تایبەت قەوارەیەكی خ��اوەن ببنە كوردستان بە زیاتر كە ئەنجوومەنەكە لەناو خۆیان بە پەیوەندیدار كوردستانەوە بەشەی ئەو پرسی دەبن. هەروەها كوردستانیانی دەرەوەی واڵتیش ئەنجوومەن خ��اوەن ببنە دەك��ات پێویست لە ئەوانەی چ ئیدی خۆیان، )كۆمسیۆن(ی ئێراق، شارەكانی لە و كوردستانن دەرەوەی ئێران، توركیا و سوریادا دەژین و نیشتەجێن، دیكەی واڵتانی لە تاراوگەن لە ئەوانەش چ جیهاندا، پێویست دەكات نوێنەرایەتی خۆیان لە

ئەنجوومەنی بااڵی كوردستاندا هەبێت.بێگومان هەموو ئەو بڕیار و پرۆژە و رێنماییانەی ئەنجوومەنەكەش و دایاندەڕێژن كۆمسیۆنەكان كۆنسەیەكی رێ��گ��ەی ل��ە دەك���ات پەسندی بااڵی ئەنجوومەنێكی یان بەڕێوەبردن بااڵی جێبەجێكردنەوە. بواری دەخرێنە بەڕێوەبردندا وەك دەك��رێ بەڕێوەبردن ئەنجوومەنەی ئەو رۆڵی حكومەتێكی گشتی نیشتمانی و نەتەوەیی ببێتە و جێبەجێكار الیەنی ببێتە و ببینێت خاوەن پەیڕەوی تایبەتی خۆی و خۆی لەسەر بنەمای كۆمەڵێك ئەنجوومەنی وەك ئەنجوومەنی سیاسی و بەڕێوەبەرایەتی، ئەنجوومەنی زمان و چاند و پەرەوەردە، ئەنجوومەنی بەرگری رەوا و و كۆمەاڵیەتی، ئابووری ئەنجوومەنی ئاسایش، ئەنجوومەنی یاسا، و حقوق ئەنجوومەنی دیپلۆماسی، ئەنجوومەنی نەتەوە و ئەتنیكەكان، و رێكبخات ئایینزاكان و ئایین ئەنجوومەنی

كارەكانی بەڕێوە ببات.شێوەیەكی ه��ەر ی��ان بەمشێوەیە مسۆگەر ئەو دەك��ات پێویست رێكبخات، خۆی دیكە و قسە و دروشمهەڵدان تەنیا گردبوونەوەیە ببێتە دەبێت بەڵكو نەبێت، مشتومڕكردن و نەتەوەیی پەیماننامەیەكی دارشتنی هەوێنی نیشتمانی، میكانیزمێك بۆ پەیوەندی و كار و

پرۆژە و خیتابێكی هاوبەش بەرهەمبێنێت.بەڕێوە ك��ەی گردبوونەوەكە شەشەم:

بچێت؟ چەندە بخایەنێت؟ بەمشێوەیەی گردبوونەوەیەكی راستیدا لە كوردستان پێكهاتەكانی و الیەن و هێز نێوان لە سەرەتای سەدەی بیستمەوە تا ئێستا وەك پێداویستییەكی ژیانی و چارەنوسساز هەمیشە لە رۆژەڤدا ماوەتەوە. تەنانەت ئەحمەدی خانی ئەو پێداویستی باسی لەمەوبەر س��ەدە سێ یەكەمی مەرجی بە و كردووە گردبوونەوەیەی سەركەوتن و ئازادی و ئەشق و هەموو شتێكی بۆ ئاسۆیەك هێشتا مخابن ب��ەاڵم بینیوە، چەندە بەدیناكرێت. كۆنگرەیە ئەو سازدانی درەنگیش دەخرێت ئەوەندە ئەنجامدانی سەختتر سبەینێش و درەن��گ��ە ئەمڕۆ بۆیە دەب��ێ��ت. بەبێ مسۆگەر ب��ەاڵم سەختتر، و درەنگتر ئامادەكارییەكی تۆكمە و هەمەالیەنەی سازدانی

ئەوەی زۆر پێویستە لەو گردبوونەوەیەدا

بەرهەم بێت دوو شتی زۆر بنچینەیین؛ یەك، ئەو ئەنجوومەن )كۆنگرە،

كۆنفیدراسیۆن(ی بااڵی كوردستانە. دوو، پەیماننامەی نەتەوەیی و نیشتمانی كوردستانە.

بەبێ دانانی ئەم دوو ستونە گرنگەی

یەكێتی نەتەوەیی و نیشتمانی كوردستان گردبوونەوەكە بێ

ئاكام دەمێنێتەوە

“

“

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

25] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

ئەو گردبوونەوەیە، چەندە درەنگیش بێت ناكرێ پەلە لەسازدانی بكرێت، ناكرێ گردبوونەوەیەكی ئەم چونكە بێت، رووكەشیانە و كرچوكاڵ لەسەر كاریگەری راستەوخۆ گردبوونەوەیە و بەرخۆدان و تێكۆشان ئاستی و چارەنووس گەیشتن بە ئازادی و سەركەوتن دەكات . دەكرێ كۆمسیۆنێكی كوردستاندا گشتی ئاستی لە هەموو نوێنەرانی لە ئامادەكار سەرتاسەری الیەك پێك بێت و سەرپەرشتی ئامادەكارییەكانی سازدانی تا و بكات گردبوونەوەكە سازدانی گردبوونەوەكە ئەركی راپەڕاندنی گردبوونەوەكە دەتوانێت كۆمسیۆنە ئەو بگرێت. ئەستۆ لە بۆ پارچەیەكی كوردستاندا كۆمسیۆنێك لەهەر راپەڕاندنی ئامادەكاری گردبوونەوەكە بكات و كار پارچەكان كۆمسیۆنەكانی ئامادەكارییەكانی و لە كۆمسیۆنی گشتی ئامادەكاردا كۆ بكرێتەوە لە ب��ەر دەك��رێ ه��ەروەه��ا بكرێت. تاوتوێ و سازدانی ئەم گردبوونەوەیە، لەهەر پارچەیەكی یان كۆنفڕانس یان گردبوونەوە، كوردستاندا كۆنگرەیەكی هێز و الیەنەكان بكرێت و پاشان كۆی ئەنجامنامەكانی گردبوونەوەكانی پارچەكانی

گردبوونەوە لە كوردستان س��ەرت��اپ��ای گشتییەكەی بكرێتەوە ك��ۆ ك��وردس��ت��ان یەك و بكرێت ت��اوت��وێ و بەرهەم لێ ئەنجامنامەیان بەپێچەوانەوە؛ یاخود بێت.

گشتییەكەی گ��ردب��وون��ەوە س��ەرەت��ا دەك��رێ��ت گردبوونەوەیەدا لەو و رێكبخرێت كوردستان كوردستان پارچەیەكی ه��ەر بۆ كۆمسیۆن ئەنجامنامەی كۆمسیۆنێك هەر و رێكبخرێت گردبووەنەوەی دووەمین بۆ خۆی كارەكانی گردبوونەوەی كاتە ئەو و بكات ئامادە گشتی گشتی سەرتاپای كوردستان رێكبخرێت. ئەوەی گرنگە خاڵی دەستپێكردن هەبێت و ئیرادەیەك دەربكەوێتە ئامادەكارییەكان پێشخستنی بۆ ڕوو، چونكە نیوەی سەركەوتنی گردبوونەوەكە سازدانی ئامادەكارییەكانی سەركەوتنی لە بەبێ مسۆگەر بۆیە دای���ە. گ��ردب��وون��ەوەك��ە ناكرێت سەركەوتوو، و تەواو ئامادەكارییەكی

گردبوونەوەكە دەستیپێبكات و سەركەوتوو بێت.تۆكمە ئامادەكارییەكان چەندە راستیدا لە ماوەی ئەوەندەش ئەوا بێت سەركەوتووانە و دوای بۆیە دەخایەنێت. كەمتر گردبوونەوەكە دوو تا هەفتەیەك ئامادەكارییەكان هەموو تەواوكردنی بۆ بەسە یەكەوە بەسەر هەفتە هەروەها گردبوونەوەكە. كارەكانی سەرجەم یەكەم كۆبوونەوەی گردبوونەوەكەدا لە دەكرێ یان بااڵ كۆنگرەی یان بااڵ ئەنجوومەنی تەنیا و دابمەزرێت كوردستان بااڵی كۆنفیدراسیۆنی پاشان و لە كۆبوونەوەیەكی دیكەدا ئەنجوومەنی ئەوەی دابمەزرێت. راپەڕاندنەكە و بەڕێوەبردن بەرهەم گردبوونەوەیەدا ل��ەو پێویستە زۆر ئەو ی��ەك، بنچینەیین؛ زۆر شتی دوو بێت بااڵی كۆنفیدراسیۆن(ی )كۆنگرە، ئەنجوومەن و نەتەوەیی پەیماننامەی دوو، كوردستانە. دوو ئەم دانانی بەبێ كوردستانە. نیشتمانی ستونە گرنگەی یەكێتی نەتەوەیی و نیشتمانی كوردستان گردبوونەوەكە بێ ئاكام دەمێنێتەوە. و ب��ەڕێ��وەب��ردن و راپ��ەڕان��دن ئەنجوومەنی كۆمسیۆنەكانی دیكە دەچنە پلە دووەوە. ئەوەی

دامەزراوەیەك گردبوونەوەیە ئەو دوای گرنگە؛ بە میكانیزم و پەیكەر )هەیكەل( و ئیرادە و هێزی بڕیاردان و جێبەجێكردنی هەبێت. چۆن و چی پێویست بێت پێویست دەكات زەمینەسازی

بۆ بكرێت و بێتە دی.پێویستە ئامادەكارییەكاندا چوارچێوەی لە تاوتوێ گردبوونەوەكەش س��ازدان��ی شوێنی بكرێت و دەستنیشان بكرێت. مسۆگەر شوێنی گردبوونەوەكە بەڕادەی كاتەكەی گرنگە. ئەگەر لە كوردستان بێت گرنگترە لە وەی لە دەرەوەی كوردستان بێت. ئەوەی گرنگە لە هەر كوێیەك ئەو بااڵدەستانی ژێركاریگەری نەكەوێتە بێت، شوێنەوە، بەڵكو بەرژەوەندی بااڵی نیشتمانی و نەتەوەیی لە چیدا بێت ئەوە بەبنەما وەربگرێت.هەشتەم: كێ خەرجی ئەو گردبوونەوەیە بكات؟ئابووری لۆژیكی بەگوێرەی ئەگەر بێگومان ئەوا بڕوانرێت، گردبوونەوەكە خەرجی لە وەرب��گ��رێ��ت ئەستۆ ل��ە خەرجییەكەی ك��ێ

كاریگەری ژێ��ر دەك��ەوێ��ت��ە گ��ردب��وون��ەوەك��ە ئەویشەوە و زیاتر لە بەرژەوەندی ئەودا دەبێت، بەاڵم ئەگەر گردبوونەوەكە لە بەرژەوەندی بااڵی ئەوا كوردستانە، گەلی بۆ و كوردستان گەلی پێویستە ئەو كاریگەرییە روونەدات. واتا نابێت الیەنەی و كەس ئەو كاریگەری ژێر بكەوێتە خەرجییەكانی گردبوونەوەكەی لە ئەستۆی خۆی داناوە. بۆ ئەوەی خەرجییەكانی گردبوونەوەكە گردبوونەوەكە بەسەر فشار كارتی نەبێتە دابینكردنی بۆ شێواز چەندین دەكرێت ئەوا سەرچاوەكانی خەرجییەكان ببینرێتەوە. دەكرێ بەشێوەیەكی بەشدار الیەنێكی و هێز ه��ەر بڕێكی توانست، بەگوێرەی ی��ان یەكسان، وەربگرێت. ئەستۆ لە خەرجییە لەو دیاریكراو دەكرێت ئەو كۆمسیۆنەی كەوا ئامادەسازی بۆ ڕێگەی لە دەكات گردبوونەوەكە بەڕێوەبردنی هەڵمەت )كەمپین(ێكی جەماوەری بەرفراوانەوە، بەگوێرەی و كەسە هەر بكرێت گەل لە داوا ماددی هاوكاری بڕێك خۆی توانستی و توانا لەو ببەخشێت. گردبوونەوەكە سازدانی بۆ لەو ب��ەش��داری گ��ەل سەرجەم كە ب���اوەڕەدام حكومەتی دەك��رێ ی��ان دەك��ات. هەڵمەتەدا هەرێم بەتەنیا خەرجییەكان لە ئەستۆ بگرێت. بەمەرجێك هیچ دەستێوەردان و كاریگەرییەكی حكومەتی هەرێم بەسەر گردبوونەوەكە نەبێت. واتا دەكرێ خەرجییەكانی گردبوونەوەكە چ لە كاتی ئامادەسازی و چ لە كاتی سازدانی و چیش لە كاتی بەدامەزراوەییبوونیدا فرە سەرچاوە بێت ئەوەی نەكرێت. دابین سەرچاوەوە یەك لە و گرنگە؛ خەرجییەكانی گردبوونەوەكە هی گەلی راستەوخۆ خۆی گەل چ جا بێت، كوردستان بەشداربووەكانی الیەنە و هێز چ بیبەخشێت، گردبوونەوەكە خۆیان بڕێكی دیاریكراو و یەكسان ببەخشن. مسۆگەر دابینكردنی دارایی پێویست بەشێوەیەكی راست بۆ خەرجییەكان مەرجێكی

بنچینەیی سەركەوتنی گردبوونەوەكەیە.تێڕوانینانەی و سەرنج ئەو هەموو بەگشتی؛ لە هەردوو بەشی ئەم نووسینەمدا خستمەڕوو، ببێتە دەكرێت كە پێشنیارن كۆمەڵێك وەك هەوێنی ئامادەكردنی پرۆژەیەك بۆ ئامادەكردن و نەتەوەیی گردبوونەوەیەكی س��ازدان��ی و نیشتمانی دیموكراتی كوردستان. لەو باوەڕەدام كە قەڵەمی دیكەش هەن كە دەتوانن لەو جۆرە سەرنج و تێڕوانینانە زیاتر پێشبخەن و فراوانتر، وردتر، روونتر و باشتر بخەنەڕوو. ئەوەی گرنگە ئەو سەرنج و تێڕوانینانە لە الیەن هێز و الیەنە بەهەند گردبوونەوەكە نێو بەشداربووەكانی وەربگیرێت و بۆ یەكەمجار گەلی كوردستان هیوا یەكگرتوویی كە دێرینەكەی و حەسرەتە هەرە نێوان هێز و الیەنەكان و یەكێتی نەتەوەییە بێتە لە و سەركەوتن ئازادی هەبوون، دی، چونكە یەكگرتوویی و یەكڕیزی گەلی كوردستان دایە،

بەهەموو پێكهاتە جیاوازەكانییەوە.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

26] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

وتار

قەرزاوی و دەروێشەكانی سەبارەت بە ئەم مێژووە چی دەڵێن؟!!

مرۆڤایەتی ت��ەواوی بۆ ئەگەر راب���ردوو س��ەدەی سەدەیەكی پڕ لە كێشمەكێشی ئاڵۆز و پڕ كارەساتی گەلی بۆ زێدەتر لەوە بوو، خوێناوی و جەرگبڕ پاچەبوون و ماڵوێرانی و نەهامەتی مایەی كورد رژێمە ل��ەو هەریەك الی��ەن لە ب��وو لەناوبردن و دابەشكرابوو، بەسەردا كوردستانیان داگیركەرانەی هەمیشە هاوكاری یەكتربوون بۆ داڕشتنی هەرجۆرە ئازادیخوازی دەنگی كپكردنەوەی لەپێناو پیالنێك گەلی كورد بەهیچ شێوازێ درێخییان نەكردووە لە بەاڵم مرۆڤایەتی، ئاكاری و كردار لە دوور تاوانی گەلە ئەم قوربانیدانی و بەرخودان و خۆڕاگری بەپیالنە شكستی ه��ەر سەرئەنجام تێكۆشەرە شومەكانیان هێناوە و ناسنامە و فەرهەنگی خۆی بەسەربەرزی ئەمڕۆ ڕۆژگ���اری تا و پاراستووە ماوەتەوە، یەكێك لەو رژێمە داگیركەرانەی كوردستان كە هەمیشە دووژمنی سەرسەختی كورد بووە و زۆر بەڕاشكاوی دووژمنایەتی خۆی بۆ تەواوی گەلی كورد لەهەر جێگەیەكی دنیا بێت راگەیاندووە، هەمانكات توركیای ك���ردووە بۆ ك��اری ك���رداری بەشێوەی فاشیستە. هەر لە دوای رووخانی خەالفەتی عوسمانی مستەفاكەماڵ ئەتاتورك هەستی بەو مەترسیە كرد ئیدی بەهاری تورك بەرەوخەزان دەڕواو دەسەاڵتی لە دەست دەرهێنراوە بەرەو هەڵدێر ملی ڕێگای گرتووە، بۆیە هەر زوو كەوتە خۆ و وەك كەسێكی سیكوالر و ناساند خۆی رۆژئاواییەكان دۆستی و نزیك و لە دانا. بەشێك توركیای بناخەی كۆماری بەردی كوردان هاوكاربون لە بنیادنانی ئەو كۆمارەدا لەسەر ئەو بنەمایەی كە ماف و ئازادیەكانی گەلی كوردی نیازێكی پاك و بە بە تێدا دەستەبەر بێت، كورد هەستێكی برایانە ڕۆڵی مێژوویی خۆیان بینی، بەاڵم پەیمانەكەیان شكاندو زوو هەر تورك شۆڤێنیزمی نەك هەر مافە ڕەواكانی كوردیان دەستەبەر نەكرد، بەڵكو بە شێوازێكی دڕندانە كەوتنە وێزەی كوردان و بە ئاگر و ئاسن وەاڵمی داواكانیاندایەوە، هەر لەو توركیا كۆماری كە لەساڵی )1925( و ڕۆژگارەوە سیاسەتی"نكوڵی ئیدی راگرت پێی لەسەر خۆی كردن و قڕكردن - پەرتكە و زاڵ بە"ی بەسەر گەلی

كورددا سەپاند.ژم��ارەی ل��ەڕووی كوردستان باكووری ئاشكرایە گەورەترین بە خاكەكەیەوە رووبەری و دانیشتوان بەپێی دادەنرێت، كوردستان دابەشكراوی پارچەی هەندێ سەرچاوە پێوانەی رووبەری خاكی كوردستان بە تێكڕای دەگاتە نزیكەی )409650(كیلۆ مەترچوار گۆشە بە تەنیا باكووری كوردستان ژێر دەسەاڵتی دانیشتوانی ژمارەی كیلۆمەترە، )194400( تورك لە بەاڵم مرۆڤە، میلوێن پێنج و بیست لە زیادتر هەرچەندە ك��راون بێبەش ماف ترین سەرەتایی سەعیدی شێخ وەك شۆرشەكانی و سەرهەڵدان پیران )1925( شۆرشی ئاگری )1927( سەید رەزای بە هیچیان بەاڵم ك��ران، بەرپا )1937( دەرسیم ئامانج نەگەیشتن و سەركوت كران و رابەرەكانیان لە ساڵ چل نزیكەی كەمالیستەكان س��ێ��دارەدران، لە هێشتەوە، بەخامۆشی شۆڕشیان ئاگردانی كوردستاندا بەهەموو توانایەك هەوڵی لەناو بردن و سڕینەوەی ناسنامەی كوردیاندا، نكوڵییان لە بوونی ناوزەد بەتوركی شاخی كوردیان كرد، نەتەوەیەك كرد و ناو و زمان و جلوبەرگ و داب و نەریتیان تروسكەی نەیانتوانی هەرگیز بەاڵم كرد، یاساخ كوردایەتی لەناخی ئەو گەلەدا بسڕنەوە، هەر بۆیە لە كاتێكدا كە كورد بوون بە گەورەترین تاوان دادەنرا هەر شتێك بۆنی كوردی لێ بهاتایە یاساخ دەكرا، گروپێكی دەستی لەسەر حەفتاكاندا لەسەرەتای خوێندكار لەناوەندی قەلەمڕەوی شۆڤێنیەكان و لە ئەنقەرەی پایتەختدا بەردی بناخەی شۆرشێك دانراو ئەو داگیرسێنرا. نەتەوەیەك هیوای مەشخەڵێ و ئاپۆچی گروپی بە كە زانكۆ خوێندكارەی گروپە ناسرابوون فكر و بەرنامەكەیان كاریگەری نەك تەنیا لەسەر خوێندكارانی كورد دەكرد، بەڵكو خوێندكاری گروپی ب��وون، خەباتەكەیان ئاوێتەی توركیش ئاپۆچی دوور لە خاك و واڵت گۆشەگیر نەبوو بۆیە بڕیاریاندا كار و خەبات لەسەر زێدی خۆیان پەرە پێبدەن، لە دەرئەنجامی ئەو خەبات و تێكۆشانەدا كوردستان كرێكارانی پارتی )1978( لەساڵی پارتیە ئ��ەو دام��ەزران��دن��ی ك��را. ئ��اوا )پەكەكە( قۆناخێكی گرنگ بوو لە مێژووی خەباتی ڕزگاریخوازی سیاسەتی وەاڵمدانەوەی بۆ دواتر ك��ورددا، گەلی )پەكەكە( )1984(دا ساڵی لە قڕكردن و نكوڵی بڕیاری شۆڕشی چەكداری ڕاگەیاند كە بەقەڵەمبازی )15(ی تەباخ دەناسرێت، خەباتی چەكداری لەماوەی

28 ساڵی رابردودا سەرەڕای بەخشینی قوربانیەكی لەباكوری كورد گەلی بۆ گرنگی دەسكەوتی زۆر، نەزۆكی خەونی هێناوە، بەدەست كوردستاندا دووژمنانی كوردی لە گۆڕنا و سیاسەتی قەاڵچۆكردنی بێ واتا كرد و پەیامێكی بەگوێی تەواوی مرۆڤایەتی و كەس هیچ كورد گەلی رەوای دۆزی كە گەیاند بیشارێتەوە، و بكات لێ نكوڵی ناتوانێت الیەنێك كوردستانی گوندی ه��ەزاران ئەوەی پاش توركیا خاپور كرد و سەدان هەزار كوردی ئاوارەی هەندەران

كرد توركیا گەورەكانی شارە )مەترەپۆلەكان( و دەیان هەزار هاواڵتی كوردی شەهید كرد گەیشتە ئەو باوەڕەی چیتر ناتوانێ بە تەنها رووبەڕووی خەباتی رەوای گەل و شۆڕشەكەی بووەستێت، ناچار پەنای بۆ هێزی نێو دەوڵەتی بردو داوای هاوكاری ئاشكرای )1999(دا )15(شوباتی لە سەرئەنجام لێكردن، لەپێناو واڵت چەندین كە نێودەوڵەتی بەپیالنێكی بەرژەوەندیەكانی خویاندا بەشداریان تێدا كرد بەڕێز

ئەوەی بەالی منەوە كارەساتە ئەوەیە هەندێ

كەس لە كوردستان خۆیان وەك دروێشی )شێخ قەرزاوی( نمایش دەكەن

و دەچنە سەنگەری بەرگری كردن لەو

زاتە ناموباركەی سەدام حوسێن بە شەهید ناو دەبات

و شۆڕشگێڕانی كورد بەتیرۆریست دەزانێت؟! تۆ بڵێی چارەنوسی ئەو

دەروێشە كوردانە بەگەلی كوردەوە

پەیوەست بێت یان بە قەرزاوییەوە؟!

“

“كوردۆشوانی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

27] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

)11( دوو واڵت��دا باشووری تێكۆشانی لە خاوەن ئاستێك تا خەباتیدا لە ئ��ادار ی دەسكەوتە و هەندێك ئەنجامی باشی هەیە. ئەمەی پێویستە لە سەری بووەستین؛ لە گەل ئەوەی وەكو دەسكەوتێكی مێژوویی پێویستە باسی بكەین، هەمانكات ئەو وانانەی پێویستە زیاتر بتوانین ئەویش هەیە، وەربگرین لێی پەرە بەدەسكەوتەكان بدەین و ئەو گەندەڵی و دووبەرەكیەی بەرۆكیشی گرتووە بتوانین لێی رزگار بكەین، هەمانكات ئەوەش دیاری بكەین هۆكاری چی بوو گەندەڵی وەك مۆرانە بەربۆتە

گیانی ئەو ئەنجامانەی بەدەسكەوتوون؟ئەیلولی )11( ج��والن��ەوەی ه��ەرچ��ەن��دە كە نەبوو مێژووی پێویستیەكی )1961(دەرفەتی هێشتا چونكە پێكرد، دەستی ئەوكاتی حكومەتی گ��ەل لە هەبوو ئ��ەوە تریش الیەكی لە بكرێت، سیاسەت ئێراق ئەو دەسكەوتانەی كورد لە شۆڕشی )14(ی تەمووزی ئێراقی بەسەرۆكایەتی عەبدولكەریم كورد ئێستاش تا بەدەستیخستبوون، قاسم یەكەمبوو جاری ئەخوات، لەبەرهەمەكەی دان ل��ۆزان شوومەكەی رێكەوتنە ل��ەدوای بەبوونی كورد بنرێت و وەكو هاوبەشی واڵت بەناو بكرێت، بۆیە شەڕكردن لە گەل رژێمێكی بەو شێوەیە بەپێویست نازانرێت، واتا دەكرا سیاسەت بكرێت و ئەو دەسكەوتانەی كەماون دەكرا بەڕێگای سیاسی بەدەستبخرێن، هەڵبەت قاسم رژێمەكەی نییە ئەوە مەبەستم لێرە بێتاوان دەرخەم، چونكە ئەوەش بە پاك و دەبێ بگوترێ پێویست نەبوو قاسم ئەو كات بەرامبەر كورد شەڕێك هەڵگیرسێنێت، چونكە لە بەپێوان بوو رێكەوتنی باشترین كورد گەل نەتەوەپەرستە عەرەبیەكان و بەعسی و ناسری و سۆڤیەتیەكان. بۆیە هەردوو الیەن چ سەركردایەتی ئەوكاتی كورد و چ دەسەاڵتی بۆنی كە ئێراقی س��اوای كۆماری ئێراق، دیموكراتیەت و ئازادی لێ دەهات، دەكرا بە رێبازی سیاسی و دیالۆگ كێشەكانی نێوانیان چارەسەر بكەن. ئەنجام لە )11(ی ئەیلولی )1961( شەڕ دەستیپێكرد. دوای دوو ساڵیش نەتەوەپەرست رووخاو قاسم دەسەاڵتەكەی گرتە دەسەاڵتیان جەڵەوی بەعسیەكان و دەست، ئیتر رۆژ دوای رۆژ ئازادیەكان بەرەو

كزی دەچوون. هەرچەندە تاكو ساڵی )1970( چەندین جاریتریش گفتوگۆ و دیالۆگ لە گەل ئێراق یەكەكانی دوای لە یەك حكومەتە ئەنجامگیر زیاتر ئەوەی بەاڵم بوو، دروست لە كە ب��وو مفاوازاتە ئ��ەو بەئەنجامبوو و دوای هاتنی بەعسیەكان لە ساڵی )1968( بەسەرۆكایەتی ئەحمەد حەسەن بەكر، توانرا رێكەوتنێك بگاتە لە گفتوگۆ ئالۆگۆڕیە ئەو و ئەو رێكەوتنەش لە )11( ئاداری )1970( خاڵیش گرنگترین راگەێنرا، بەبەیاننامەێك راگەیاندنی ئۆتۆنۆمی بوو. هەرچەندە بەیانی )11( ئادار كێشەی كوردی پێ چارەسەر نەبوو، بەاڵم لە سەدەی بیست تاكە رێكەوتنە كە لە نێوان دەسەاڵتی ناوەندی و جوالنەوەی كوردی ئەنجامدرا بێت، بەاڵم دوای ئەوەی گفتوگۆ و مفاوەزات ئەنجامگیربوون، جوالنەوەی كوردی لەسەر دەسكەوتەكانی )11( ئادار دانیشتن، جەزائیری شوومی رێكەوتنی سەرئەنجام و كەوتەوە لێ )1975( ئ��اداری )6(ی لە كورد رووبەڕووی گەورەترین شكانی سەدەی ئیرادەی نەیتوانی چونكە بوویەوە، بیستەم نیشانبدات، پیالنگێڕیەكە رووبەڕووبوونەوەی بۆ ئەمەش سەركردایەتی ئەوكاتی جوالنەوەی

كورد بڕیاری كۆتایهێنانی شۆڕشیدا. )11(ی ئاداری دووەمیش؛ رزگاربوونی شاری هەولێرە لە ساڵی )1991(. ئەبێ ئەو مێژووە زۆر بۆیە بووین، شایەدی زۆربەمان نوێیە بەڵكو رۆژانەیەكان، گێڕانەوە ناو ناكەومە راپەڕین خۆمەوە پەنجەرەی لە هەوڵدەم و راپ��ەڕی��ن ئ��ەوەی گ��ەل لە هەڵسەنگێنم. ئازادبوون لە دەست رژێمی بەعس نرخەكەی گەورەترین چونكە ناكرێتەوە، پڕ بەهیچ جەور و ستەم لەسەر دەستی رژێمی بەعس و پێویستی لە باس نامەوێت بۆیە بینرا. مەزنایەتی رووداوی راپەڕین بكەم، راستە لە ناكرێ بەاڵم ئازادبوو، هەولێر ئادار )11(ی فەرقی ئ��اداری )6(ی رووب��ەڕووب��وون��ەوەی گورزێكی چونكە بكەین، بیر لە ف��ارووق ئیرادەێك وایكرد بەعسداو لە بڕی گورچك لە ناو هەولێریەكان دروست بكات تاكو رۆژی بۆ یەكجارەكی ئ��ازادی رۆژی ببێتە )11(

هەولێرو تەواوی باشوری واڵت.راپەڕین راستە بەرهەمی ماندوبوون و خوێنی بەاڵم ب��وو، كوردستان شەهیدی ه��ەزاران

نەكەین بیر ل��ە ئ���ەوەش دەب���ێ سیاسیەكانی هاوسەنگییە ئەگەر

لەگەل هەرێمەكە و زڵهێزەكان رژێمی بەعس نەگۆڕدرابوایە،

پارت بە ب��وو زەح��م��ەت سیاسیە الی���ەن���ە و ئەوكات چەكدارەكانی

هەموومان چونكە رزگارببوایە، كوردستان ئەوە دەزانین پارت و الیەنە سیاسیەكان لە واشیان تێكۆشانێكی چ و ئەژیان ئاوارەیی بۆ رزگاربێت. پێ كوردستانی تاكو نەبوو ماوەی لە بینیمان قسەشم ئەو سەلماندنی لە بەاڵم ئازادبوو، تاكو كەركوك رۆژ )15()15( سەعاتدا زۆربەی كەوتەوە ژێر دەسەاڵتی بەعس، دوای ئەوەی گلۆپی سەوزی بۆ هەڵكرا

لە الیەن زڵهێزەكانەوە.بێگومان دەتوانین بڵێین كۆمەڵێك ئەنجامی باش لە هەر دوو )11(ی ئادار بوونەوەتەوە، و حكومەت دروس��ت��ب��وون��ی بەتایبەتیش بەاڵم دەزگ��ا، و دام كۆمەڵێك و پەرلەمان و الوازی كە نەكەین بیر لە ئ��ەوەش دەبێ دەسكەوتەكانی بەقەد كوریەكانیشی و كەم و ناوخۆ شەڕی بەتایبەتیش گەورەبوونە، كوردستان، تری پارچەكانی ل��ەدژی شەڕ هەمانكات بەتااڵن بردنی سەروەت و سامانی هەژموونگەرایی دروستكردنی و هاواڵتیان حیزبی بەسەر دەسكەوتەكانی راپەڕین. دوو )11(ی دوو هەر نێوان لە هاوبەش خاڵی ئاداردا هەیە، ئەویش دوای كەمێك ئەنجامی بچوك، بڕیاری پاڵدانەوە و لەسەر دانیشتنی دەدرێت، بەزمانێكیتر بەسەركەوتنێكی بچوك تێكۆشان لە وازهێنان و سەرخۆشبوون ب��اوەڕی دووەم��ی��ش خاڵی خزمەتكردن. و زڵهێزەكان، بەگوێرەی و سیاسەت سەرەكی ئەوان دڵی بەئارەزووی كات زۆرب��ەی بۆیە جموجۆاڵ كرا، كاتێك لە )1975( زڵهێزەكان خیانەتیان لە سەركردایەتی ئەو كات كرد و پشتی خۆیان تێكرد، سەركردایەتیش چۆكی لە بەرامبەر دادا و تەسلیم بوو. بەهەمانشێوە ساڵی لە كوردستان بوونی ئ��ازاد دوای لە )1991( تاكو كەركوك چوون، بەاڵم كاتێك زانرا زڵهێزەكان پشتیان تێكردوین، بێ سێ

و دوو لێكردن چۆكدادان

و

وتار

)عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن(یان دەستگیركردو و رادەستی توركیایان كردەوە. بێگومان كاری هەرە لە پێشی توركیا و نەخشەی هاوكارەكانی ئەوە بوو لەماوەیەكی كەمدا هەربەهەمان نەریتی رابردوو ئەو سەرۆكەش لە سێدارە بدەن و كۆتایی بە شۆڕشەكەی بهێنن، بێ ئاگا لەوەی ئافراندنی شۆڕشێكی بەمڕەنگە كارێكی هەروا سانا نییە لەبەین ببرێ و گەلێك لێی بەخاوەن دەرنەكەوێت، پاش ئەوەی لە دادگایەكی سەربازی مرۆڤ مافی پێوانەكانی و دادپ���ەروەری لە دوور حوكمی لە سێدارەدان سەپێنرا بەسەر بەڕێز )ئۆج چوار و بەگشتی جیهان ت��ەواوی لە ئەجەالن(دا، ئەو لێكردوو گەل خاوەنداری كوردستاندا پارچەی بڕیارەیان شەرمەزار كرد، لەژێر فشاری گەلی كورددا واڵتەیە كگرتووەكانی ئەمریكا و یەكێتی ئەوروپا لە كرد وایان كارێكی خۆیان بەرژەوەندیەكانی ترسی دەسەاڵتدارانی ئەوكاتەی توركیا حوكمەكە جێبەجێ نەكەن و بیگۆڕن بەزیندانی هەتاهەتایی، لەو كاتەوە دەریای ئیمرالی دورگەی لە لەساڵی )1999( واتا مەڕەمەڕەدا لە زیندانێكی تاكەكەسیدا ماوەی سیانزە ئەو سەرەڕای ئەالن(بەندكراوە، )ئۆج بەڕێز ساڵە هەمیشە دەگوزەرێنێ تێدا ژیانی ناهەموارەی بارە لەهەوڵی ئەوەدا بووە ئاشتی و برایەتی پێشبخات، بێ وچان لە خەباتدا بووە بۆ تێكشكاندنی پیالنەكانی دوژمن، لەتەك ئەوەشدا زیاتر لە دە پەرتوكی بەنرخ بەناوی پارێزەرەكانیەوە لەڕێگای بایەخی پڕ و گەالنی و ك��ورد گەلی ئ��اراس��ت��ەی بەرگرینامە ناهەمواری و گۆشەگیری سەرەڕای جیهانكردووە، كەشوهەوای دورگەكەش زیاتر لە هەشت مانگە رێگە بە پارێزەرەكانی نەدراوە سەردانی بكەن، تەنانەت سی و شەش پارێزەری دەستگیر و زیندانی كراوەن!! لە گەل ئەوەشدا هەزاران چاالكی مەدەنی و سیاسی كورد لە زیندانەكانی رژێمی توركیادایە، تا ئێستاش بەردەوامە، رۆژانە كورد ئازادیخوازانی پەالماردانی جگە لەو كوشت و بڕ و جینۆسایدەی لەسەرەتای دوای لە یەك رژێمە شۆڕشەكەوە سەرهەڵدانی یەكەكانی تورك لە بەرامبەر گەلی كورد ئەنجامیان داوە تاوانە قێزەوەنەكانی دەسەاڵتدارانی ئاكەپە كە خۆی بەپارتێكی ئیسالمی دەزانێت بەسە بۆ ئەوەی روو ڕەشی دەسەاڵتدارانی ئەو واڵتە ببینرێت، تەنها تاوانێكی چەند راب���ردوودا ساڵی دوو م��اوەی لە دڕندانەی قێزەوەنی ئەنجامداوە دەكرا ئەوانەی خۆیان ژیان بانگەشەی ئەوانەی و دەزان��ن مسوڵمان بە دۆستی و مافی مرۆڤ دەكەن بێدەنگ نەبونایە و لە پ��ێ��ن��اوی ب��ەرژەوەن��دی��ەك��ان��ی خ��ۆی��ان��دا چ��اوی��ان دانەخستایە، دەستگیر كردنی هەشت هەزار چاالكی و پەرلەمان هەڵبژێردراوی و مەدەنی و سیاسی شارەوانی و رۆژنامەوان و هاواڵتی كورد، بەكارهێنانی چەكی كیمیایی لە دژی گەریالكان و كومەڵكوژكردنی دوا و رۆبۆسكی گوندی لە هاوواڵتی پێنچ و سی

تاوانیشیان شەهید كردنی پانزدە كچە گەریالی كورد و ت��اوان ئەو هەموو ئایا قەدەغەكراوە، بەچەكی ستەمانە مرۆڤدۆستێك ئاین پەروەرێك نییە قسەی كورد مسوڵمانانی خۆیەتی جێی بكات؟! لەسەر بە سەبارەت هەبوایە كوردانەیان هەڵوێستێكی قسەكانی یوسف قەرزاوی سەرۆكی یەكێتی جیهانی بە ك��ورد شۆڕشگێڕانی كە مسوڵمان زانایانی تیرۆریست ناو دەبات!! ئەوانەی بەرامبەر ستەم و داگیركاری خەبات ئەكەن قەرزاوی بەناو موسڵمان فتوای لەناو بردنیان دەدات؟! بەگوێرەی هەواڵێكی سایتی هاواڵتی قەرزاوی بەو شێوە ناڕەوایە ئەدوێ )د.یوسف قەزاوی سەرۆكی یەكێتی جیهانی زانایانی مسوڵمان لە بەیاننامەیەكدا كە لەشاری ئەستەمبوڵەوە باڵوی كردەوە، هێرشی كردە سەر پارتی كرێكارانی كوردستان )پەكەكە( لەبەیاننامەیەكدا كە وێنەیەكی لە داوا قەرزاوی كەوتووە، هاواڵتی سایتی دەست دەكات چەپەكان و لیبراڵەكان و عەلمانیەكان ئیدانەی حزبەكانیانەوە، بخەنە سەروی گەلەكەیان ئەو كردەوە تیرۆریستیانە بكەن كە پارتی كرێكارانی كوردستان ئەنجامی دەدەن و خەڵكی بێ تاوان و ژن و منداڵ دەكەنە ئامانج، قەرزاوی بۆ ئەو مەبەستەش قورئان كە دەڵێت دەهێنێتەوە قورئان ئایەتێكی ئاگادارمان دەكاتەوە لەكوشتنی خەڵكی بێ تاوان؟!( ئەوە ناوەڕۆكی بەیاننامەكەی قەرزاوی بوو بەپێویستی نازانم هیچ سەرنجێك لەسەر وتە ناڕەواكانی قەرزاوی بخەمە روو ئەوە باخوێنەری بەرێز خۆی بڕیار بدات، ئەوەی بەالی منەوە كارەساتە ئەوەیە هەندێ كەس لە كوردستان خۆیان وەك دروێشی )شێخ قەرزاوی( نمایش دەكەن و دەچنە سەنگەری بەرگری كردن لەو زاتە ناموباركەی سەدام حوسێن بە شەهید ناو دەبات تۆ دەزانێت؟! بەتیرۆریست كورد شۆڕشگێڕانی و بەگەلی كوردانە دەروێشە ئەو چارەنوسی بڵێی كوردەوە پەیوەست بێت یان بە قەرزاوییەوە؟! ئەگەر قەرزاوی بۆ بەرژەوەندی سیاسی خۆی و هاوبیرەكانی و وجەوهەر دەپۆشێت تورك تاوانەكانی لە چاو لە كورد دەك��ات، فەرامۆش ئاینەكەی ناوەرۆكی پێناوی چیدا دەچێتە بەرەی قەرزاوییەوە؟! ئێمەی كورد تاكەی ئەو ڕاستییە نابینین خەڵكی كەركوك و چوارستونی وەك دیاربەكر و كوبانی و كرماشان كەپرێك پێكەوە وەستاون، هەر یەك لەو ستونانە پێدەگات، گەورەی زیانی كەپرەكە هەرەسبێنێت بەاڵم ئەگەر هەموو كوردستان خاپور بێت و الفاوی

و ق����ەرزاوی هەستێ ك���ورد خوێنی نایات لێوە دەنگیان هاوشێوەكانی

لە نەهات لێوە دەنگیان ه��ەروەك تاوانانەی ئ��ەو هەموو كاتی

دەره�������ەق ب���ە ك�����ورد و تاكەی ك��را. كوردستان بەروكمان نەگبەتییە ئەم

بەرنادات خۆمان و خاكمان و واڵتمان و مێژوومان ناناسین؟ تاكەی لەئاستی ڕاستییەكانی خۆمان چاو دادەخەین و بۆ درۆكانی خەڵكی تر چەپڵە لێدەدەین؟ حكومەت و دەوڵەتی توركیایە كە ئێستا كەوتۆتە و بنەڕەتی چارەسەریەكی یان ڕێیانێك دوو سەر و كێشە قوڵكردنەوەی خ��ود ی��ان ئاقڵمەندانە زۆر دەرئەنجامی كە شێوەیەك بە ئاڵۆزیەكان لەوەدا گومان دەكرێت، چ��اوەڕوان لێ خەتەرناكی نییە ب���ەه���ەزاران ف��ت��وای ن����اڕەوای ق����ەرزاوی و بەرخۆدان و خەبات لە كورد گەلی فەتحواڵگولەن سارد ناكاتەوە و دەست هەڵناگرێت و كۆڵ نادات، ئەو دوو رێگایەی لە پێش دەسەاڵتدارانی توركدایە گۆڕپانی لە تۆپ ئێستا ئاشتییە، و شەڕ رێگای پەیوەستە واڵت��ە ئەو چارەنوسی و توركیادایە لە كوردی الیەنی چونكە ژیرانەوە، بەگەمەیەكی ماوەی سااڵنی ڕابردوودا هەنگاوی زۆر كاریگەری ناوە بۆ ئاشتی و چارەسەری دیموكراتی و پێكەوە ژیان، و زانستی ك��رداری و بریار چ��اوەڕوان��ی ئێستاش سەردەمیانە دەكەن نەك بەئەقڵ و لۆژیكی سەدەی رابردوو هەڵسوكەوت بكرێ، بێگومان چارەسەركردنی ئەو دۆزە چەندە لە قازانجی كورددایە ئەوەندەش لە بەرژەوەندی تورك دایە، توركیا زۆر لە مێژە گیرۆدەی داخ��راودا بازنەیەكی نێو لە ب��ووە دۆگما ئەقڵی ئەو دەسەاڵتدرانی جار یەك ئەگەر ئەخولێتەوە، واڵتە لە دەرگای دیموكراسیان بدایە و كورد بە مافە توركیا دەوڵەتی خودی بگەیشتایە سەرەتایەكانی لەو رەوشە ئاڵۆزەی كە تێیكەوتووە دەربازی دەبوو، و تێڕوانین راب���ردوو لۆژیكی بەهەمان ئ��ەگ��ەر خوێندنەوەی بۆ ئەو مژارە هەبێ و هەمیشە چاوی لە سواڵكردنی تەنها وشەیەكیش بێت كە لە دژی كورد بێت، بێگومان چاڵێك بۆ خۆی هەڵدەكەنێت دەرچون لەناویدا زۆر مەحاڵە، ئەو كاتەش تەنها روو ڕەشی بۆ ئەوانە دەمێنێتەوە كە ڕەش بە سپی دادەنێن و سپی بە ڕەش؟! گورگ بە ئاشتیخواز پێناسە دەكەن و

سپی كۆتری بەدڕندە!!

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

28] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

وتار

قەندیل و ێستگەی ژیانی شاخ و شار

قەندیل ئەو ناوەی دوژمن سەرسام دەكات و دۆستان دڵخۆش

كامەران گوڵپی

لهجیهاندا هەر واڵتە و شانازی بە شوێنێك یا خۆ شوێنەوارێك یان پێگەی بڕیاری خۆی دەكات، بۆ نمونە كاتێك دەوترێت"كۆشكی سپی" راستەوخۆ دێتەوە، بەبیر ئەمریكیمان بڕیاری پێگەی هەروەها كاتێك دەوترێت "كرملن" پێگەی بڕیاری رووسیامان دێتە پێش چاو بەهەمان شێوە بۆ

واڵتانی تری خاوەن بڕیار لە جیهاندا.لە كوردستانی ئازیز و بێنازی دونیای دیموكراسی ئەمڕۆ"قەندیل" ئەو ناوەیە كە دوژمنانی سەرسام كردووە و دۆستانیش دڵخۆش كردووە. قەندیل ئەگەر ئاماژە بێت بە شتێك ئەوە تەنها ئاماژەیە بە زیندویەتی نەتەوەی كورد و ژیانی بەرخۆدان

و هەستانەوە!!ئەم ساڵ لەیادی نەورۆزی كورداندا قەندیل هەموو كوردانی لەئامێز گرتبوو بەجیاوازی بیروبۆچون و دید و ئایدیا، كوردانی هەرچوارپارچە!! ئەم دڵخۆشی شێوەیە بەم بەراستی كەرنەڤاڵەش نەتەوەی كە بووەوە نوێ لەال ئەوەم و كردم كورد هێشتا لەتافی گەنجی و الویدایە و ئۆمێدی بۆ هەمووان گێڕایەوە كە گەشبین بین بەئایندەی

نەتەوەكەمان.بەرخودان بەهێمای كە ناوەی ئەو "قەندیل" نەتەوەی خودی لەالی ئەژمار دێتە مانەوە و بۆیە لەهەمانكاتدا ك��ورد دوژمنانی و ك��ورد خۆشەویستی بۆ قەندیل خۆشەویستیە بۆ گەلی

كورد و بەرخودانی كورد. "قەندیل" بزوێنەری ئەقڵیەتی شۆڕشگێڕی كوردە

بۆ دورخستنەوەی لەچەق بەستویی.تەنها قەندیل بۆ خوێندنەوەمان ئێستا هەتا بەاڵم ب��ووە، بەرخوداندا و ش��ۆڕش لەبواری بەندە قەندیل لە ئەمساڵ نەتەوەیی لەجەژنی جگە ب��وو دروس��ت ال ج��ی��اوازم خوێندنەوەی لەبەرخودان و بەرەنگاربوونەوەی دوژمن، قەندیل شارە، و شاخ ژیانی ئاوێتەبوونی وێستگەی

كاتدا لەیەك كە زانكۆیەیە ئەو واتا"قەندیل"، كەسانی شۆڕشگێڕ و بەرخودان پێ دەگەێنێت، هەر وەك لەهەمانكاتدا كادر و كەسانی ئەكادێمی بەژیانی شاریش پێدەگەێنێت. دیمەنە جوانەكانی ئەوە لەقەندیل ئەمساڵ ن��ەورۆزی كەرنەڤاڵی دەخەنە روو كە خەباتی گەریال تەنها لەچەكدا قەتیس نەكراوە، بەڵكو لە یادێكی ئاوادا دیمەنی رێكخستنی بوارەكانی ژیانی مەدەنی زۆر بەجوانی و بان رێگاو رێكخستنی لە هەر دەكرا، بەدی بەدەمەوە هاتنی میوانان و بەرێوەبردنی یادەكە

بەرێك و پێكی و دەرچون لێی بەبێ زیان.لەروانگەی راگەیاندنەوە بەراستی تەنها لەقەندیلدا خوێندنەوەی وتاری سیاسی بەزیندوویی حزوری وتارانە جۆرە ئەم لەباشووردا چونكە هەبوو، بونیان نییە، ئەمەش داهێنانێكی نوێیە لەیادی

نەورۆزدا.گەریال ب��ان��دا و رێگا رێكخستنی ل��ەب��واری پۆلیسی و ئاسایش رۆڵ��ی ماندونەناسەكان بەسەركەوتوانە زۆر دەبینی هاتووچۆیان لەكاتێكدا كە ئەوان بێبەشن لە هەموو خولێكی

ئەكادیمی شارەكان!!قەندیل، ئەمساڵ خۆی نمایش كرد بەنمایشێكی یادەدا لەم هەبوو جوانی بەهای چی بەهاری بەدی دەكران هەروەك بەهار تەنها گوڵ و گوڵزار

و سەوزی و جوانی پێیە بۆ مرۆڤەكان.شتێك ت��ەن��ه��ا

هاواڵتیانی ب��ەش��داری ب��ۆ ب��وو پاڵنەر ك��ە ئەمساڵدا ل���ەن���ەورۆزی ه��ەرچ��وارپ��ارچ��ە قەندیل" جێنیشینانی و خۆشەویستی"قەندیل كە خۆشەویستیەیە ئەو تەنها چونكە ب��وو، و نشێوی و ه��ەوراز و هیالكی و ماندویەتی دوری رێگاكە بەكەم بزانرێت لەبەردەم بەشداری تری دێمەنێكی نەتەوەییەدا. یادە لەو كردن ناوازەی"قەندیل" ئەو هەڵس و كەوتە میهربانانە بە بەرامبەر گەریالوە و بەرپرس لەالیەن بوو دڵخۆش هەمووان بۆیە یادەكە بەشداربوانی بووین كە ئەمان بە پێچەوانەی بەرپرسانی ئەمڕۆ دەیانەوێت خزمەتكار بن، نەك خزمەت بكرێن!!!هەڵدەگرێت، زۆر لەقەندیل ژیان دیمەنەكانی بەاڵم بەداخەوە پێنوسەكان لەئاستی گەورەیی

قەندیلدا دەستەوستان و كەمتەرخەمن.گەورەیی قەندیل لەوەدایە كە ژیانێكی" مەدەنی" هێناوە ئەفرین شاخاویدا سەختی لەئامێزی بەجۆرێك كە هەموو دەنگ و رەنگەجیاوازەكانی

لەخۆگرتووە.ئێمە پرسیارێك لەچاودێرانی سیاسی و یاساناسان و مافپەروەران دەكەین بۆ دەبێت"قەندیل" تاكە شوێن بێت كە بەردەوام بەرشااڵوی هێرشەكانی

دوژمنان بكەوێت؟؟ئەوەی لەبەر ئاسانە و سانا زۆر وەاڵمەكە بێ بەرخودانی و زیندویەتی هێمای قەندیل، سازشی نەتەوەیی كوردە!!

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

29] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

لە دوای روخانی رژێمی سەدان سااڵنە دۆسیەی چەندین تاوانبار دەكەوێتەڕوو كە تاوانی گەورەی نیشتمانیان لەسەر دەسەڵمێندرێت، ئیتر ئەویش هەوڵی جودا جودا دەكات كە ئەو تاوانانە لەسەر بەاڵم دەدرێ ، بۆ هەوڵی خود یا الدات خۆی بەداخەوە هەرێم و سەرانی هەرێم ئەبنە پارێزەری ئەو تاوانبارانە یان بە نامە پاكانەیان بۆ ئەكەن یان بانگهێشتیان دەكەن بۆ هەرێم و داڵدەیان بەدەست رەزامەندی سەروی خۆیان تا دەدەن

بێنن وەك ئێران یان توركیا و یان سەروتر.ئەكەنە خ��ۆی��ان ه��ەرێ��م هەمیشە س��ەی��رە و ساڵە چەندین بێگانەی و بەرلەشكر سوڕی ك��ردووە، كوردیان دژایەتی هەمیشە ئەوانەی بكرێت هەر دژن، سنگی بۆیان ئێستاش هەتا ئەكەنەوە، بۆ كوردستانیان سوتماكی خاكی سەربەرزانە ئارایشتیان بۆ دەكەن بە بەرچاوی دایكی جگەرسوتاوی ئەنفالكراوەكان و شەهیدان خنكێندراو. كیمیایی بە هەڵەبجە قوربانیان و ئەوەندەی لە خەمی بێگانەن رۆژێك لە خەمی كورد و كوردستان نین. رۆژ بە رۆژ پێگەی كورد لە عێراقی لەرزۆكی نائارامدا كەم كەم دەبێتەوە، عێراقن حكومەتی سەرانی ئێستاش ئەوانەی هەموویان لەسەر خاكی كوردستان داڵدە دراون و بەخێو ئەكران و كۆنگرەیان بۆ ئەگیرا بەناوی پارتە كاتانەدا لەو ئا عێراقەوە. ئۆپۆزسیۆنی كوردییەكانی تری پارچەكانی تری كوردستان و پارتە ناوخۆییەكان دژایەتی دەكران و شەڕ لە دروستبوونی سەرەتای لە دەكرا. بەرپا دژیان ح��ك��وم��ەت��ی ه��ەرێ��م ی��ەك��ەم��ی��ن ب��ەره��ەم��ی��ان راگەیاندنی شەڕ بووە بەرانبەر پارتی كرێكارانی دژی ناوخۆ، شەڕ پاشان شەڕی و كوردستان پارتەكانی رۆژهەاڵت بەچەندین شێواز، هەر لە رادەستكردنەوەی ئەندامانی ئەو حیزبانە و هەر لە تیرۆركردنی كەسانی دیاری ئەو حیزبانە و بە بەرپرسانی ژێر پێی لە كۆچی قوربانیكردنیان هێنانی یان )م��ەت��ەڕی(، ئاغای وەك ئێرانی ئیتر و دیموكراتەكان سەر بۆ ئێران سوپای نمونەكان زۆرن لەوەی كە دژایەتی ناوخۆ ئەكرێت

و سازشی دەرەوە و بێگانەپەرەستی.دەستی كە كرا بۆ پاكانەی خەزرەجی ن��زار تازە بە تازە و نییە ئەنفالدا تاوانەكانی لەناو دەڵێن ئەو كات زانیاری تەوامان لەسەر نەبوو، كرایە و كوردستان هێنرایە سامەڕایی وەفیق بەناو سوپای لە گ��ەورە سەرفەرماندارێكی ئەو پێكرد سەدامی رژێمی شەڕی و كوردیدا كاتە، یانی ئەو كاتەش بە شێوازێكیتر كوردی

بە كوشت ئەدا.ئەوانەی لە دادگادا لەم دوادوایە لەبەردەم یاسادا كەسێكی چی كە سەپێندرا بەسەردا تاوانیان پەردەپۆشی بەنیازبوون هاشم سوڵتان وەكو چەندانیتر و عەزیز تارێق هەروەها بكەن. بۆ

سزاكانیان بۆ واژو نەكرا بۆ جێبەجێ كردن لەژێر گەورە رەم��ەزان تارێق مرۆڤدا. مافی پاساوی تاوانباری هەڵەبجە بە سوتماك كردن لە ئاسایش دەستگیر گوایە ئەوەی بەناوی دراب��وو داڵدە بە كورد گەورەی سەرانی هەر پاشان كراوە، لەسەر خۆیان ئاگایی بێ و دا دەربازكردنی

مەنتقێك و ئەقڵ چ ئاخر دەربڕی، مژارە ئەو ئێستا باوەڕ دەكات. چەندین موستەشار ئەوە لەسەریان بەڵگە ئەڵێن و كراوە بۆ پاكانەیان

الوازە و پلە و پایەی بەرزیان دیسان دراوەتێ .ماوەیەكە كێشەی تارێق هاشمی هاتۆتە ئاراوە، لەسەر بەڵگە زۆری دیارە ناوەندی حكومەتی وەك ك��راوە داوا و تاوانباركردنی بۆ هەیە نامەردی نەیكردە ئەویش تیرۆڕ، تاوانبارێكی ئەزانێ كورد هێندە سەخی تەبیعەتی دڵ فراوانە درا داڵ��دەی و هەرێم كردە رووی ئاسانی بە سەربەرزانە تەڕاتێنێكی، بە كۆمەڵێ پاسەوانی كوردەوە. ئەگەر خۆی بەبێ تاوان دەزانێ، زۆر بوێرانە بچێتە بەر دەم دادگا و بێتاوانی خۆی بسەلمێنێ ، بەاڵم خۆی بارەكەی خۆی پێواوە، ئەزانێ چی لە هەگبەی خۆی دایە، بۆیە مەترسی هەیە لە دادگای حكومەتی ناوەند. ئیتر نازانرێ بەردەبازی و قوربان ئەكاتە خۆی بۆ هێندە

بێگانەی دوژمنانی خۆی.ئەم كێشەیە كار گەیشتۆتە ئەوەی ناكۆكییەكان لە ئاستێكی بڵنددا بمێنێت، هەڕەشەی جۆراوجۆر لە یەكتر ئەكرێت و هەمووشی بە زیانی خەڵكی ئەكرێت بودجە هەڕەشەی دەگەڕێتەوە، هەرێم نێوانەوە كەوتۆتە نەوت هەڕەشەی بڕینی، بە و هەر یەك بە جۆرێك ئەویتر تاوانبار دەكات و هەمووشیان هەر راستن، تازەترین هەڕەشەكان تا كاتی نووسینی ئەم بابەتە ئەوەن كە سوپای ئەو ئەبێ یان ئەكەن شەڕ هەڕەشەی )بەدر( هەن عەرەبییەكاندا ناوچە لە كە كوردانەی چۆڵی بكەن تایبەت بەغدا و ناوچە دابڕاوەكان بەپەلەی بانگهێشتكردنی گەل لە هاوكاتە كە نێچیرڤان بارزانی بۆ ئێران دیارە هەر سەبارەت بەو مژارە بۆ ئێران بانگهێشت كراوە و لەگەل بۆ ئەگینا ك��رد، گفتوگۆی س��ەدر موقتەدا الیەنی شیعە هەڕەشە ئەكات، ئەی بۆ بە ناوی حكومەتی ناوەندی ئەو هەڕەشەیە ئەكرا، دیارە هەڕەشەی ئەگینا هاشمی رادەستكردنەوەی ئ��ەوەی ئەزانن بەباشی ئەوەیە لەبەر ش��ەڕ رژێمی لەسەردەمی تاوانبارە و هێناوە تارێقی با مالیكیدا لەسەردەمی ئێستاش و بەعسدا بێتە كوردستان داڵدە دەرێت و بێ خەم ژیان ئەكات. من بۆچوونم وایە كە ئەو كێشەیە هێندە زەق كراوەتەوە و الیەنی كوردی هێندە پێداگری

موژدە بێ لێتان تارێق ناوەكان لە كوردستان داڵدە دەدەن چەندە تاوانباریش بن خەمتان نەبێت

لە بڕی ئەوەی ماڵی خەڵك رێكبخەنەوە و كۆنگرەی

نیشتمانی لە عێراقدا ئەنجام بدەین و پارتە

عەرەبیەكان و پارتە ئاینی و ئایینزاكان لەیەك نزیك بكەینەوە با ماڵی كوردی خۆمان ئاوەدان بكەینەوە

و پارتە كوردییەكان لەیەك نزیك بكەینەوە و لە ژێر چەترێكی نیشتمانی و نەتەوەییدا كۆ ببینەوە و كۆنفڕانس و كۆنگرەی

نەتەوەیی گرێ بدەین

“

“ ئازاد مەحمود قادر

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

30] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

وتار

زلهێز واڵتانی بەرنامەی وەكو تا كرد لەسەر وردە وردە جێبەجێ بكرێت كە بابەتی دەوڵەتی كوردییە لە باشوردا، بە دیوێكیتردا دەوڵەتۆكەی توركیا و پازێزگایەكەدا سێ لە تەنها كوردی پەراوێزخستنی و ك��وردان ب��راگ��ەورەی بكەنە هەڵبەتە گشتی. بە ك��ورد كێشەی بابەتی گەورەكردنی ئەو كێشەیەی هاشمی بۆ ئەوەیە كە بابەتی بیانوو بێ بۆ راگەیاندنی )دەوڵەتی

كوردی(دەوڵەتۆكەكە.كام دەخەڵەتێنن، ئێمە خەڵكی چ��ۆن ئ��ای دەوڵەتی كوردی؟! كە تا ئێستاش نەیانتوانیووە كام بكەن، دابین بوون بەدەوڵەت بنەماكانی و ن��اوچ��ەداب��ڕاوەك��ان دەرەوەی لە دەوڵ���ەت كارگیركراوی كوردستان )لە باشور( كە لەسەر ه��ەر خۆیان ك���راون، ئ��ەژم��ار م��ادەی )140( ئەنجام، بگەیەننە )140( تا نادەن بۆ هەوڵی خۆ )20( ساڵە شێوەیەك لە حوكمڕانی بەڕێوە ئەبەن كە هەمان شێوەیەك لە دەوڵەتە، چییان گەیاندە ئەنجام بێجگە لە كاولكردنی سروشت، كۆمەڵگا، پیشەسازی و كشتوكاڵی كوردستان. بڕی لە كوردستان ژێرخانی ه��ەدەردان��ی بە پتەوكردنی، ئەبێ ئەگەر دەوڵەت رابگەیەنن، چۆن كاولتری بكەن؟ هیچ ماوە لە دەستی نەدەن؟ هەر لەسەر مژاری دەوڵەتۆكە دروستكردنە ئێستا هەردوو لە بارزانی و ئەردۆغان بانگهێشت كراون بۆ ئەمریكا و لە گەل ئۆباما گفتوگۆیان لە گەل

نییە، ئەو جۆرە گفتوگۆیانە مەرج كراوە. خۆ میدیاكان گوێبیستی بن، هاوكات لەو كێشانەش بابەتیتر بردنەوەی لەبیر بۆ دەكرێت دروست كە مەبەستیتر هەندێ بۆ خۆشكردنە رێگە و نیشتماندا و گ��ەل ل��ەب��ەرژەوەن��دی بێگومان زلهێزەكان و حیزبی بەرژەوەندی تەنها نییە، سەرەكی بابەتی گوتم وەك هیچیتر. نەبێ تارێق هاشمی و گەورەكردنی بۆ بیانۆی گوایە دروستكرنی دەوڵەتی كوردی بۆ لە بیر بردنەوەی ئەو هەواڵنەیە كە بۆ چارەسەری كێشەی كورد هاتۆتە پێشەوە كە یەكێكیان بەستنی كۆنفڕانسی نەتەوەییە و چەندین جارە هەوڵی دواخستنی بۆ دەدرێت، ساڵ نەبێت قەیران دروست نەكرێ و خەڵكی پێ سەرقاڵ نەكرێ. خۆ هەموو ئەمانە تاڵە موویەك لە دەسەاڵت و بەرژەوەندییەكانی و یەكەم زەرەرم��ەن��دی ناكاتەوە كەم خۆیان

كۆتایی هەر كوردە بەگشتی.لە و دەكرێت هەرێم سەرانی لە پرسیارێك هەڕەشەیەی ئەم دایە خەڵكی هەموو بیری ئەكەن؟! پینە چۆن )س��ەدر( سوپای دوای��ی بێ ناوچەكانیتر و بەغدا لە كە ئ��ەوەی وەك پشت و پەنا هەڕەشەی ناردنەوەیان لێدەكرێت برا ناردنەوەی هەڕەشەی دەتوانن ئێوەش خۆ بكەن وتەنی خۆیان وتەی بە عەرەبەكانتان كە بە ناوی دەستورە سەقەتەكەی كە خۆتان هاتنە ئەوانە دەكرد، بۆ چاكەتان بانگەشەی

و دەژین ئاسودەیی بە ئێستاش و كوردستان دورن لە دەستی كوشتار و تیرۆر لە ناوچەكانی تەعریب كوردستان هەموو ئێستا خۆ خوارو. بووە و ئێوە بێ خەمن، سبەی چۆن ئێرە چۆڵ ئەكەن كە نەوەكانیان فێری زمان بوون. ئاو و هەوای كوردستانیان پێكەوێت، ژیان و گوزەران و كاسبیان دابینە و خەڵكی خۆشمان نەبو و

نەدار!!!ناوی لەژێر دەیاننێرنەوە، چ��ۆن كاتە ئ��ەو هەر بە خۆیان؟ ناوچەكانی ب��ڕۆن��ەوە چیدا حاڵ هەندێك تێفكرین پێویستە و با بەس بێ بەهەدەردانی ژیان و گوزەران و دوارۆژی كورد، ئیتر با بگەڕێینەوە بۆ بابەتە نەتەوەییەكان و ئەوەی بڕی لە نیشتمانییەكان، بەرژەوەندییە ماڵی خەڵك رێكبخەنەوە و كۆنگرەی نیشتمانی لە عێراقدا ئەنجام بدەین و پارتە عەرەبیەكان و پارتە ئاینی و ئایینزاكان لەیەك نزیك بكەینەوە و بكەینەوە ئ��اوەدان خۆمان كوردی ماڵی با پارتە كوردییەكان لەیەك نزیك بكەینەوە و لە ژێر چەترێكی نیشتمانی و نەتەوەییدا كۆ ببینەوە و كۆنفڕانس و كۆنگرەی نەتەوەیی گرێ بدەین، ستراتیژی تۆكمە بۆ پتەوكردنی رێزەكانی كورد دابڕێژین و ئایندە كوردستانی گەورە و گەشەدار بكەین و نەوەكانی دوارۆژ بەباشی لە الپەڕەكانی

مێژودا باستان بكەن.

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

31] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

چاوپێكەوتن

سەبارەت واڵت��دا رۆژی دیمانەیەكی لە نەتەوەییەكانی پرسە و ك��ەرك��وك بە بزوتنەوەی ه��ەڵ��س��وڕاوی گەلەكەمان گوڕان لە كەركوك پێ وایە؛ سەركردایەتی ك���ورد س��ەب��ارەت ب��ە م����اددەی )140( بەرپرسن و ك��ردووە گ��ەورەی��ان هەڵەی م��اددەی��ە، ئ��ەم ن��ەك��ردن��ی ل��ە جێبەجێ پێویستە وەكو ماددەیەكی ئێمە بەاڵم جێبەجێ ل��ەس��ەر پێداگری دەس��ت��ووری بە سەبارەت هاوكات بكەین. كردنی و گەلەكەمان نەتەوەییەكان پرسە بەتایبەتی بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی بەستنی ئاگاداری من دەڵێت:" كوردان بزوتنەوەی وەكو نیم. كۆنفرانسە ئەم گۆڕانیش لەدژی مانەوەی بنكە و بارەگای بێانین توركیا و واڵتانی سیخۆرییەكانی

لە سەر خاكی باشووری كوردستان.رەوش���ی ئ��ێ��س��ت��ادا ل���ە واڵت/ رۆژی ناكۆكەكان چۆن ناوچە جێ و كەركوك

هەڵدەسەنگێنی؟وەاڵم/ كەركوك و ناوچە دابڕاوەكان پارچەیەكن لە كوردستان. ئەم ناوچەیە زۆرینەی كوردنشینە. ئەو ماددە دەستوریانەی بۆ چارەسەری سیاسی دانران لە بناغەدا زولمێكە لە كورد كراوە. بۆیە دەبێت كورد لە گەڵ حكومەتی ئێراقی ئەو بابەتە ببڕێنێتەوە. كەركوك ناوچەیەكی كوردستانییە و كاتێك بۆ ماددەی )140( بۆ ئەم ناوچانە دانرا و جیبەجێ نەكراوە، بۆیە لە ئێستادا هەندێ كەس دەڵێن ئەو ماددەیە پیر بووە و خەڵكیش ئەوەندە باوەری پێ نەماوە، بەاڵم وەك مادەیەكی جێبەجێ لەسەر پێداگری پێویستە دەستوری ئاڵوزبوون بەرەو رەوشەكەش بكەین، كردنی

لەروی ئەمنی و بەتایبەیی دەچیت سیاسیەوە.

واڵت/ رۆژی نی د جێبەجێنەكرمادەی )140( لە

ئەستۆی كێیە؟وەاڵم/ بە پلەی یەكەم خاوەن ماڵ بەرپرسە لە جێبەجێ نەكردنی ماددەكە كەمتەرخەمیەكە لە ئەستۆی سەركردایەتی كورد دایە. بۆ نمونە ئەو كێشانەی لە نێوان هەرێم و بەغدا هاتونەتە نەوتە، كێشەی لەسەر یەكەم پلەی بە ئاراوە نەك كەركوك و زەوی كوردستان و سەركردایەتی ناوبراو م��اددەی بە سەبارەت ك��ورد سیاسی هەڵەی گەورەیان كردوەوە. حكومەتی ئێراقیش بە پلەی دووەم بەرپرسە لە جێبەجێ نەكردنی

ماددەكە.گ��ۆران ب��زوت��ن��ەوەی وەك واڵت/ رۆژی پرۆژەتان چییە بۆ ناوچە جێ ناكۆكەكان؟ناوچەیەكی ناوچەیە ئێمە دەڵین ئەم وەاڵم/ هەرێمی ن��او كەركوكی ل��ە كوردستانییە. كوردستان ماف و ئەركی هەموو پێكهاتەكان لە

دەستوری هەرێم دیاری با بكرێت.راب�����ردوودا م����اوەی ل��ە واڵت/ رۆژی هەڵمەتی كۆكردنەوەی واژوو دەستیپێكرد بۆ دەركردنی سوپای توركیا لە باشووری كوردستان، بەاڵم زۆرێك لە هەڵسوڕاوانی ب��زووت��ن��ەوەی گ���ۆران ت��ەن��ان��ەت خ��ودی شەخسی خۆت ئامادە نەبووی بەشداری

ئەم هەڵمەتە بكەیت! بۆچی؟!سوپای دەرب��ارەی گ��ۆران سیاسەتی وەاڵم/ ئێمە ئەوەیە كە تر یان هەر وواڵتێكی توركیا

لە دژین كە بێنە ناو خاكمانەوە. بزووتنەوەی گۆران دژی هاتنە ناوەی سوپای توركیا

كە دەستدریژیەكە ه��ەر و ئێران و كوردستان. هەرێمی سەر بكرێتە

دەكەیت باسی جەنابت ئ��ەوەی ب��ەالم��ەوە س��ەی��رە، ب��ەاڵم

پێویستە پەرلەمانی

كوردستان چاالك بكرێت تا ئەوان بتوانن بریاری لەسەر بدەن و پێویستە كاربەدەستانی كورد لە

بەغدا كار بۆ ئەم بابەتە بكەن.رۆژی واڵت/ بریارە لەم ساڵدا كۆنگرەی نەتەوەیی كورد ببەسترێت ئێوە تا چەند پاڵپشتی بەستنی ئەم كۆنگرەیە دەكەن؟ئەو كۆنگرەیە كەی نیم ئاگاداری وەاڵم/ من لەم كۆنگرەیەكی بەستنی بەاڵم دەبەستریت، شێوەیە ئەگەر ڕای گشتی لەسەر بێت زۆربەی

كێشە ناوخۆییەكانی كورد چارەسەر دەكات.كێشەی دەرب��ارەی ئێوە بۆچونی واڵت/ رۆژی

كورد لە بەشەكانی تری كوردستان چۆنە؟پارچە كوردستان وای��ە پێمان ئێمە وەاڵم/

و ك��راوە پارچە و داگیركراوە شوێنە ئەو داگیركراوانە یستە پێورزگ�����������ار

ئێمە بكرێت. ل����������ەم

فرمان محمد بۆ رۆژی واڵت؛

ئێمەی كورد قەرزداری سەركردەكانی باكوری كوردستانین

دیمانە/ سۆران محمد

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

32] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

چاوپێكەوتن

دیبلۆماسی و سیاسی شێوەیەكی بە قۆناغەدا تری بەشەكانی كوردانی بۆ خۆمان پاڵپشتی هیوادارین و دەكەینەوە دووپ��ات كوردستان بەدەست خۆیان مافی سەردەمیانە خەباتی بە دەنرخینم، بەرز باكوور كوردانی رۆڵی بێنن. هیوای یەكریزی و سەركەوتن بۆ كوردانی سوریا

دەخوازم.لە زۆریك زۆرە، ماوەیەكی واڵت/ رۆژی ئەندام و سیاسەتمەدار و چاالكڤانان پ��ەرل��ەم��ان��ان��ی ب��اك��ووری ك��وردس��ت��ان و گرتووە خ��واردن لە مانیان ستراسبۆرگ كە ماوەی )50( رۆژی تێپەركردوە بۆچونی

بەرێزتان دەربارەی ئەم مانگرتنە چییە؟كاری باكور لە كورد وەاڵم/ سیاسەتمەدارانی باش دەكەن و چاالكن دەستخۆشیان لێ دەكەم. زۆر ئەركێكی و دەك��ەن ك��ار مۆدیرنانە زۆر قورسیان گرتۆتە ئەستۆ. بەراستی كورد قەرزاری سەركردەكانی باكووری كوردستانە و من خۆشم

زیرەكانە كار زۆر ئ��ەوان دەزان��م ق��ەرزداری بە

بهەژێنێن. توركیا توانیویانە شەقامی و دەكەن

سیاسیەكانی الیەنە ئەگەر ئێستا نمونە بۆ یەك بكەن، خۆپیشاندان كوردستان باشووری بێننە ئافرەتێك ناتوانن ئەوان پەنجای لەسەر سەر شەقام، بەاڵم سەركردانی باكوور داهێنانێكی رۆلێكی باكوور لە ژن داوە ئەنجام مەزنیان

كاریگەریان هەیە لە سیاسەتدا.ق����ەرزداری ك���ورد وای���ە پێت واڵت/ رۆژی مەبەستت چی، بۆ باكورن، سیاسەتمەدارانی

چییە؟وەاڵم/ بەر لە دروستبونی پەكەكە و بزوتنەوەی كەس س��ەردەم��ە، ئەو توركیای لە چەكداری

نیدەتوانی بڵێ من كوردم.رۆژی واڵت/ سەبارەت بە دەوڵەتی كوردی ڕاتان

چییە؟وەاڵم/ دەوڵەتی كوردی پێویستی بە دروستكردنی بناغە و پایەیە، كەی ئەم بناغەیە بە شێوەیكی تۆكمە دروست كرا ئەو كات دەوڵەتی كوردی بۆ

خۆی دادەمەزرێت.

س��ەرك��ردەك��ان��ی ب��اك��ووری كوردستانە و من خۆشم بە قەرزداری كار زیرەكانە زۆر دەزانم ئەوان شەقامی توانیویانە و دەك��ەن بۆ نمونە ئێستا توركیا بهەژێنێن. سیاسیەكانی الی��ەن��ە ئ��ەگ��ەر خۆپیشاندان كوردستان باشووری بكەن، یەك لەسەر پەنجای ئەوان ناتوانن ئافرەتێك بێننە سەر شەقام

“

“

راگەیاندن لە دونیای ئەمڕودا وەك هێزی چوارەم بە ناو دەكرێت، بەاڵم ئەوەی لە ساڵی رابردوو و ئەم ساڵیشی لەناودا لە ئاستی دەستێوەردانی هێزی ڕۆڵی دەیبینین ئێستای سوریا و لیبی هێزە ئەم ئەمڕۆ بۆیە كردووە. قۆرخ یەكەمی پێدەكرێت هەست سەركی پێویستیەكی وەك نوسراو راگەیاندنی كوردستاندا ئاستی لە و كوردستانەوە كوردی رۆژنامەی یەكەمین لە لە الیەن نیسانی ساڵی )1898( لە)22( كە واڵت دەرەوەی لە بەدرخانی مدحەت میقداد واڵتی میسر چاپكراوە دەستی قاهیرەی لە و پێكردووە و بەم بۆنەوە ئەم رۆژە وەك رۆژی ئیستاش ك��راوە. ن��اوزەد كوردی رۆژنامەوانی رۆژن��ام��ە، ش��ێ��وازی بە ك���وردی راگەیاندنی واتە ئەنتەرنێت و رادیۆ تەلەفزیۆن، گوڤار، بەاڵم بەردەوامە، هتد و... ئەلەكترۆنی هێلی هۆكاری دەركەوتنی ئەم رۆژنامەیە لە میسردا كە )1840( ساڵی بارودۆخی بۆ دەگەرێتەوە لە پاشا عەلی محەممەد خەباتی ئاكامی لە ئیمپراتۆریی عوسمانی جیابۆوە و سەربەخۆیی وەرگرت. لە دەیەی )30( سەدەی )19(دا چەند شەڕی خوێناوی لەگەل ئیمپراتۆریەتی عوسمانی لە نێوانیاندا روویدا كە سێبەری خستبووە سەر پێوەندییەكانی ئەم دوو واڵتە و بەدرخانییەكان بە كەڵكوەرگرتن لەو هەلومەرجە توانیان یەكەم

ژمارەی )كوردستان( لە قاهیرە چاپ بكەن.گرنگ سەرەتایەكی كوردی روژنامەی یەكەم

بوو لە ئاستی راگەیاندنی كوردیدا تا ئەو كاتە نەتەوەیی، سیاسی، مەسەلەی باڵوكردنەوەی كۆمەاڵیەتی و ... هتد لە ئەستۆی شێعر بوو لە كەسایەتی شاعیرانێك وەك ئەحمەدی خانی رۆژنامەی و...ه��ت��د. كۆیی ق��ادری حاجی و ناو ب��ە برایەكی میقداد پ��اش ك��وردس��ت��ان عەبدولرەحمان بەدرخانی لە سویسرا و بەریتانیا بەردەوامی بە چاپ و باڵوكردنەوەی رۆژنامەی كوردستان دەدا. ئەم رۆژنامە تا ساڵی )1902( ئەمەش دەبێت. بەردەوام )31( ژمارەی واتە هەر كە سەپێندراویە بارودۆخە ئەو هۆی بە لە مێژەوە وەك كۆسپ و تەگەرە رێگر بوو لە

پێشكەوتنی كوردان.رۆژن��ام��ەی ك��وردس��ت��ان س��ەرت��اێ��ك ب��وو بۆ بۆ و ك��وردی رۆژن��ام��ەوان��ی ئاراستەكردنی دەربرینی كۆمەڵێك كەلێن و برینی سەپێندراو ئازارە و ئێش ئەو بەاڵم گەلە، ئەم سەر بە سەپاندنی بە )1923/7/24( رێكەوتی لە ئینگلیز و لە الیەن دەوڵەتانی لۆزان پەیمانی فەرەنسا و ئیتالیا و روسیاوە لە شاری "لۆزانی كە ناسور برینیەكی بە بوو " واڵتی سویسرا و سیاسی ق��ەوارەی سەرلەنوێ داڕشتنی بە بریارێكی وەك ناوەراست رۆژهەاڵتی جوگرافی نامرۆڤانە و دوور لە هەموو یاسا و پرەنسیپێك وخاكی سەپێندرا ك���ورددا گەلی س��ەر ب��ە نێوان لە دانیشتوانەكەی تێكرا و كوردستان توركیا و ئێراق و ئێران دەوڵەتی چوار هەر و سوریا دابەشكرا و ئەو بەشەیتریشی كە بە

لە ساڵیادی رۆژنامەگەری

كوردیدا؛ راگەیاندنی نابەرپرسیار تەواوكەری دەسەاڵتی داپڵۆسێنەر

ئا/ هێمن دیاكۆ

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

33] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

كوردستانی سوور ناو دەبرا، كەوتە ژێر دەستی یەكێتی سۆڤێتەوە.

لە تەنگەژەكە و كۆسپ لەمەوبەدواوە ئیتر دەولەت دەسەاڵتی ژێر لە دژوارت��ر ئاستێكی - ن��ەت��ەوەك��ان��ی ت���ورك و ع���ەرەب و ف��ارس ب����ەردەوام ب��وو. ه��ەم��وو چەشنە ش��ۆرش و سەرهڵدانی مافخوازانەی كوردان سەركوتكران.

سەعیدی شێخ )1925( سەرهڵدانی بۆیە ،)1927( ئاگری)ئارارات( سەرهلدانی پیران، تەنانەت و دێرسیم س��ەی��درەزای سەرهڵدانی و باشور وەكوو كوردستان بەشەكانیتری لە رۆژهەاڵتی كوردستان بە سەرهڵدانەكانی شێخ شكاك خانی ئیسمایل بەرزنجی، مەحمودی ب��ەردەوام مەهاباد لە كوردستان كۆماری و كورد گەلی رەواكانی مافە پێداگری بۆ بوون و هەمویان بە شێوازی تراژیك سەركوتكران و بە هۆی نەبوونی رۆژنامەوانی خۆماڵی تا ئەمڕۆ

بێدەنگدانەوە ماون.بەرامبەر بەم بارودۆخی سەپێندراوە خەڵكانێك ئەركە ئەم ئاستی لە قەڵغان بە خۆیانكرد رێگای لە و نیشتمانپەروەریە و رۆشنبیری جیاجیاوە دەستیاندا بە تێكۆشان. یەكێك لەو بوارانە خەباتی راگەیاندن و رۆژنامەگەریە و لەم پێناوەدا و گەلێك مەینەتیان توش بوو. بۆیە لە باكووری كوردستان كەسانێك وەكوو )موسا عەنتەر( كە توانی لە ساڵی )1949( رۆژنامەیەك بە ناوی سەرچاوەی دیجلە)دیجلە قایناغی( بە )1950( ساڵی لە و چاپكات توركی زمانی دەسەاڵتێكی كاتی لە كە رۆژه��ەاڵت گوڤاری ئازارەكانی و برین توانی توركی فاشیستی

گەلەكەی بخاتە بەر چاوان.دوابەدوای ئەم پێشەنگایەتیە لە باكوور گەلێك دەنگێ نمونە بۆ چاپكران گوڤار و رۆژنامە پێشكەوتوو(، یۆرد)واڵتی ئیلەری رۆژه��ەاڵت، سەدان بە و فرات - دیجلە فارقین، دەنگی گوڤار و رۆژنامە لە سەر كۆمەڵگای كوردەواری كەوتە جیاجیاكان بوارە لە پێداویستەكانی و

گۆڕەپانی راگەیاندنییەوە. )1950( سالەكانی لە كوردستان باشووری لە ك��وردی رۆژن��ام��ەوان��ی هێدی هێدی ب��ەم��الوە سەری هەڵدا. وەكو ناو رۆرژنامەی خەبات وەك لە كوردستان دیموكراتی پارتی رۆژنامەیەكی باشوور چاپ دەكرێت. لە هەمانكاتدا رۆژنامەێكیتر بە ناوی ئازادی لە شارالی كەركوك، هەروەها و پەیام سلێمانی، داس، دەنگی رۆژنامەكانی هەروەها گۆڤارەكانی وەكو گۆڤارەكانی ئافرەت، كشتوكال، دەنگی قوتابیان و توتن و بەیان و

واڵت...هتد، بەردەوام بوونە.گوێرەی بە كوردستان رۆژهەاڵتی ئاستی لە سەپێندرا سەریدا بە كەوا سیستەمانەی ئەو و راگەیاندن هەوڵی بەشەش لەم خەڵكانێك پێناوە لەم و داوە نیشتمانیان رۆژنامەوانی هەفتەنامەی)خۆرنشین( كە لە سااڵنی )1951( و )1952(دا لە شاری تارانی پێتەختی ئێرانی ئەو كاتە )15( ژمارەی بە زمانی كوردی و فارسی رۆژنامەی هەروەها دەكرێتەوە. باڵو و چاپ بەدیعولزەمانی عەبدولحەمید كە )كوردستان( بەڕێوەبەر و خاوەن ئیمتیازی بووە، لە ساڵی )1959(وە هەتا)1964( لە تاران چاپ كراوە و لە دەرەوەی ئێران باڵوبوەتەوە. جیا لەمانەش لە ئاستی دەنگ و دیمەن واتە رادیو و تەلەفزیۆندا بۆ یەكەم جار یەكەم رادیوی كوردی بە ناوی لە )1939/1/21( ب��ەرواری لە بەغداد رادی��ۆ بواری ئەدەبی، مێژوویی، كەلتوری و سیاسی بە زمانی كوردی دەستی بە باڵوكردنی بەرنامەكانی

كردووە.لە ساڵی )15( كوردی تەلەفەزیونی یەكەمین گواڵنی )1995( بە زمانی كوردی و عەرەبی و توركی و ئاشوری رۆژانە )6( ساعەت لە شاری لەندەنی بەریتانیا دەستی بە وەشانی خۆی كرد و دواتر زیاتر لە )5( ساڵ بە هۆی بەرژەوەندییە لە ئەوروپایی واڵتانی سیاسیەكانی و ئابوری

گەل توركیا لە نیسانی )1999( دادەخرێت.گەلێك تەلەفزیۆنانە و رادیو ئەم دوای دوابە ئەمڕۆ و هەڵدا سەریان تر راگەیاندنی كاناڵی بە دەیان رادیۆ و تەلەفزیۆن كوردی لە ئاستی

كوردستاندا ئیش دەكەن.بارودۆخی و درێژە و دوور مێژووە ئەم دوای

ئێستای )4( الی كوردستان و بە تایبەت باشووری كوردستان هەست بە بەرپرسیاریەتیەكی گران خەیاڵی و خ��ەون دێهێنەری بە كە دەكرێت هەزاران ساڵەی گەلی زوڵم لێكراوی كورد بێت و ئەمڕۆش بە هەبوونی دەیان دەزگای راگەیاندنی لە ئاستی هەرێمی كوردستان ئەو بەرپرسیارەتیە

بەرچاوترە.وەك خەباتی راگەیاندنی ئەوەی ئەركە لە سەر راستیەكانە گواستنەوەی كوردی رۆژنامەگەری لە الیەك و لەالیەكی ترەوە گرنگیدانە بە بابەتە نەتەوەیی و نیشتمانیەكان بە تایبەت لە ئاستی كۆمەاڵیەتی، سیاسی، كەلتوری وەك ئەركێكی رۆشنبیری، بەاڵم بە هۆی هەڵسوكەوتی تەسكی حزبی و خێڵەكی راگەیاندنی باشوری كوردستان الواز ماوەتەوە و نەیتوانیوە لە گەل پێشخستنی هەنگاو كوردی كۆمەڵگای رۆشنبیری ئاستی ئازادی و رزگ��اری تامەزرۆی خەڵكی و بنێت )1991(یەكی شكۆدارەكە راپەڕینە دوای لە و ئەخالقی ئەركی پێشخستنی بە باشوور نیشتمانپەروەری سارێژكەری برینەكانی ئەنفال و هەڵەبجە و كۆرەوی ئەم گەلە بێت و )17( شوباتی )2011( و خڵتانی خوێن كردنی دەیان كەس بەڵگەیەكە بۆ قەیرانی دەسەاڵتی كوردی كە ن��اودا لە ك��وردی راگەیاندنی تەنانەت و

بخاتە سیستەمە ئەو راستیەكانی نەیتوانیوە ڕۆشنبیری مێكانیزمێكی وەك ئەوەی بۆ ڕوو، تێپەراندنی بۆ بێت ئاڵترناتیڤێك بەدیهێنەری ئەم قەیرانە. بۆیە راگەیاندنی ئەمڕۆ لە ئاستی گوێرەی بە و الیەنگرە كوردستاندا باشووری بەرژەوەندی تەسك"حزبی، ناوچەیی، زاراوەیی، هەڵسوكەوت قەیراناوی" ئایدیای و بنەماڵەیی دەكات. راگەیاندنێك كە هەموو خەڵك خەتاب بكات بە دەگمەن دەبینرێت. بۆ نمونە لە ئاستی

ئەم بێدەنگی راگەیاندنییە و ئەم

ئاراستە ناشیاوە خەون و خەیاڵەی خۆ بەڕێوەبردنمان

مایە پوچ دەكات و سیمای دەسەاڵت و راگەیاندنی

نابەرپرسیار لە بەرچاوی خەڵك رەش

دەكات

“

“

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

34] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[ وتار

كەس هەر شوبات )17(ی دوای كێشەكانی ئاراستەی خۆیانكرد و دوای كۆتایهاتن بە كابینەی و بارزانی نچیرڤان دەستنیشانكردنی و )6(دانیشتنیان لە گەل ئۆپۆزسیۆنی ناو پەرلەمان، هیچ لێدوانێك سەبارەت بە بابەتی دانیشتنەكان لە الیەن راگەیاندنەكانی هەردووالوە روونكردنەوە و ئاراستەی خەڵك نەكرا و چی پێویستە بكرێت نەبوو، چونكە خەتاب، خەباتێكی یەكالیەنە و

بەرژەوەندی پەرەستانە و دەسەاڵتخوازانەیە؟الوازبوونی كۆمەاڵیەتیەكان كێشە ئاستی لە كۆمەڵگا بە میكانیزمە ئەخالقیەكەویە و بوو بە

رۆژانە هەواڵی كۆمەڵێك سەرهەڵدانی هۆكاری تاڵ و جەرگ بر كە تا ئێستا راگەیاندن بەدەر لە گواستنەوەی وێنە و دیمەنی ئەو كاراساتانە هیچ ئەلتەرناتیڤێكی پێشكەش بە كۆمەڵگا نەكردووە لە بارەوەیەوە و بە دەیان نمونە لە بەر چاوە كە تەنانەت وەزعی تەندروستی نفسی و دەرونی سادەی بابەتێكی بوەتە و تێكداوە خەڵكی كوردی ئەمڕۆی راگەیاندنی تەنانەت، و رۆژانە هەژەموونی لەبن خۆی ناتوانێت ئ��ەوەی بۆ هەرێمی و لەهەمانكاتدا، هەژەموونی راگەیاندنی جیهانی بەدەرخات، بۆتە ئامرازێك بۆ بێ باوەری راگەیاندنی هەتاكو تۆیە، ئەم باڵوكردنەوە و

كوردی خۆی لەژێر ئەم كاریگەرییە رزگار نەكات، ئاراستەی كۆمەڵگە بكات و تەنیا لە ناتوانێت شێوەیەكی تەقلیدی و رۆژانەیی بەوالوە شتێكی پێ نابێت بیداتە كۆمەڵگە، رێبازی راگەیاندنی كوردی زۆرتر لەوەی كە خۆی بە سەربەخۆبوون و بێ الیەن بوون دانێت یان زۆرتر لەوەی كە خۆی بە راگەیاندنێكی حزبێكەوە سەرقاڵ بكات، پێویستە بە پلەی یەكەم خۆی لەسەر بنەمای ئیكۆلۆژیك و ئەخالقی و ئازاد كۆمەڵگایەكی و ئازادی ژن بۆنیاد بنێتەوە، ئەگەر ئەم یەكە كۆمەاڵیەتی گێژاوەكانی تەنیا و تەنیا نەكات، قوڵتر و ئاوە زیاتر لێڵ دەكات و نەك شتێكی

تر!!راگەیاندنی نەتەوەییەكانیش، كێشە ئاستی لە باشووری كوردستان زۆر الواز ماوەتەوە و وەكو پێویست ئەو دەرفەتەی وا لە هەرێمدا هەیە بە مافە پێشلكردنی ئاستی لە و كارنەهێندراوە سەرەتاییەكانی گەلی كورد لە ئاستی باشووردا خەباتێكی چڕوپڕی بەرێوە نەبردووە و ئەمڕۆ لەو ئاستەی كە خەڵك بەرپرسیارانە لە چاالكیدانە، راگەیاندنی نە و دەس���ەاڵت راگەیاندنی نە دەرەوەی دەسەاڵت لە گواستنەوەی راستیەكان كارێكی ئەوتۆیان نەكردووە و تەنانەت بگرە بە خۆیان رۆژەڤ��ی لە الوەكی بابەتی و سانسۆر عامی و قەتل نمونە، بۆ خستووە. دەری��ان )7( هاواڵتی سڤیلی بناری قەندیل لە بەرواری شەڕكەرەكانی فڕۆكە الیەن لە )2011-8-23(توركیاوە و ئینكاركردنی ئەم كردەوە چەپەڵەی لە كەچی ئاكەپەوە حكومەتەكەی و دەوڵەت الیەن دەسەاڵتدارانی دەولەتی توركیاوە ئەمەیان رد كردەوە، بەاڵم ئاخۆ هەتا چەند ئەم كردەوە هۆكارێك بۆوە تورك دەوڵەتی نامرۆڤانەیەیە بە راگەیاندن و كوردی دەسەاڵتی ئەوەی بۆ ئەخالقی و نیشتمانی ئەركێكی وەك گشتی بخەنە زەخ��ت رۆشنبیری و سیاسی پاشان دەوڵەتی ئەوەی بۆ نەتەوەیەكگرتوەكان سەر بەاڵم بنێت، دەستدرێژیەیدا بەم دان توركیا تورك سەربازێكی كوژرانی بۆ پێچەوانەوە بە راگەیاندن و سیاسەتمەدارانی توركیا وا دەكەن لە ئاستی هەرێم ئەو مافە پاراستنە رەوای گەلی كوردیش راگەیاندنی و بكرێت شەرمەزار كورد دەكەنە دەمڕاستی خۆیان، ئەمە چەندە ئەخالقی

راگەیاندنی كوردییە ئیدی با بمێنێت.پ��ەالم��ار و ه��ێ��رش ئ��ەو ن��ەچ��ی��ن، دوور ب��ا پێوانە دژە و نامرۆڤانە هەڵسوكەوتە و )1( ل��ە ن��ان��ەت��ەوەی��ی��ەی و دیموكراسیانە چاالكڤانانی بە )2012-4-11( بەرەبەیانی ی هەولێردا شاری مانگرتوانی كەمپینی مانگری

رووی دا و زیاتر لە )60( چاالكڤان كەوتنە بەر دەمامكدارەكانی هێزە دڕندانە بێریزی و لێدان دەسەاڵت و حكومەتی هەرێم. راگەیاندنی ئێمە نەك لەئاستی كردەوەكەدا بێدەنگ ماوەن، بەڵكو هۆڤیەتی و مرۆڤ مافی پێشلكردنی لەئاستی كردەوەكەش بێدەنگیان هەڵبژارد، ئەمە چەندە كە دێتەوە راگەیاندنیدا بانگەشەكانی گەل لە و كۆمەڵگە گوێ و دەم و چاو راگەیاندن،

تاكەكانییەتی. تاچەند لۆژیكی سەربازیی دەبێتە تاقە لۆژیكێكی كردەی سیاسی لە كوردستاندا. ئەو مەترسیەی هەمان شەڕی دەبینەوە رووبەڕوی ئێمە ئەمڕۆ ناوخۆییە بە شێوە و متۆدێكی تر و راگەیاندنی كوردیش لە باشووری كوردستاندا هەمان رۆڵی

لەئەستۆ دایە و بەس. وەك شەڕی دەسەاڵتە لە گەل كۆمەڵگا كە لە ناو خۆیدا بە میكانیزمی ئەخالقی خۆی بەڕیوە بەرێوەبردنی هۆنەری دەسەاڵت ئێستا دەبات.

ڵگە مە كە سیاسەتە بە چەك و هێز كۆستی ە د لەكۆمەڵگەی

دەگ��رێ��ت و ندنیش یا گە ا ر

ب����ێ����دەن����گ و ت���ەم���اش���اك���ەر ئ��������ەم��������ەش روون و ئاشكرایە. ل���ەك���ات���ێ���ك���دا

نابینێت، خ��ۆی رۆڵ��ی راگەیاندن چەك و هێز و دەسەاڵتداریەتی رەها جێ ئەم بۆشاییە پڕ دەكاتەوە، بۆ چاالكییەكی مەدەنی هەزار چەكداری هەزاران دەتوانن دیموكراتی و گیانی بەریانبدەنە و بكەنەوە كۆ دەمامكدار كۆمەڵگا و پەالماری خەڵك بدەن و هەڵسوكەوتی داگیركاری كوردستان بنوێن و راگەیاندنیش بە كەسانەی ئەو یان خۆی بەرژەوەندی گوێرەی و بن بێدەنگ گرتووە سەریدا بە دەستیان

جەسارەت و رەوایەتی بەو بێرێزیە بدەن.ئ���ەم ب���ارودۆخ���ەی ك��ە ئ��اراس��ت��ەی گەلە نیشتمانپەروەرەكەمان لە باشووری كوردستاندا دەكرێت دوور لە هەر چەشنە پێوانیەك و نابێتە واڵمدەری بەها مرۆیی و نیشتمانیەكانیان. بۆیە ئەم بێدەنگی راگەیاندنییە و ئەم ئاراستە ناشیاوە مایە بەڕێوەبردنمان خۆ خەیاڵەی و خ��ەون راگەیاندنی و دەسەاڵت و سیمای دەكات پوچ نابەرپرسیار لە بەر چاوی خەڵك رەش دەكات.

رێبازی راگەیاندنی كوردی زۆرتر لەوەی كە خۆی بە سەربەخۆبوون و بێ الیەن بوون دانێت یان زۆرتر لەوەی كە خۆی بە

راگەیاندنێكی حزبێكەوە سەرقاڵ بكات، پێویستە بە پلەی یەكەم خۆی لەسەر بنەمای كۆمەڵگایەكی

ئازاد و ئەخالقی و ئیكۆلۆژیك و ئازادی ژن

بۆنیاد بنێتەوە، ئەگەر ئەم یەكە نەكات، تەنیا و تەنیا گێژاوەكانی كۆمەاڵیەتی

قوڵتر و ئاوەكة زیاتر لێڵ دەكات و نەك شتێكی تر!!

““

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

35] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

بەختیار مام حەمیدئەوەیە تكام ج��ارێ خۆشەویست، خوێنەری نووسرا شوێنێك لە كاتێك شتێك هەر پێش )ئەشق( یان لە جێگایەك باسی )ئەشق( كرا یان هەر چۆن و بە هەر شێوەیەك پەیڤی)ئەشق - ئەشك( بەر گوێت كەوت، یەكسەر خەیاڵت بۆ الی ئەشقی الوەكی نێوان كوڕ و كچ )دڵداریی( كچ و كوڕ نێوان ئەگەر چەندە هەر نەچێت. لە ژێر ئێنوانی )دڵداریی(دا وەك ئەشق پەیڕەو بكرێت هیچ نەنگییەكی تێدا نییە و بگرە هەر ئەشقی بەرەو مرۆڤ دەكات وا ئەشقەش ئەم ڕاستەقینەی خودایی ملی ڕێ بگرێت، بەاڵم من گەرەكمە ئەوە بێژم با كاتێك پەیڤی )ئەشق( بەر گوێمانكەوت ئیتر بزانین كە ئەمە واتایەكە بۆ خوداناسی، نەتەوەپەروەریی، ڕیزی دایك و باوك، و ئەخالقپەروەریی مرۆڤایەتی، خۆشەویستیی ... هتد. دەبێت لەوە دڵنیا بین تا بە تەواوی ئەشقی ڕاستەقینەی خوای مەزن لە دڵی خۆماندا جێگیر نەكەین ناتوانین وتەكانی خوا تێبگەین، خۆشەویست پەیامبەرانی وتەی لە ناتوانین تێبگەین، ناتوانین تەنانەت لە خۆمان و قسەمان و هەڵسوكەوتمان تێبگەین، خوای مەزن ئەشقی پاكی خۆی بەخشیوەتە پەیامبەران و ئەوانیش ڕینمایی ئێمە دەكەن بۆ ئەوەی بگەینە ئەو ئەشقە پاكە، كاتێك مرۆڤ بەڕاستی ئاشقی خوای مەزن دەبێت ئیتر ڕیِگرێك نامێنێت لە نێوان ئەو و خوادا بۆ پەرستن، بۆیە ئیتر ئەم لە پێناوی پێشكەشی ڕۆحی ئاشتیانە ڕەنگی بە خودادا – ئاهورامەزدا – اللە – خ��ودا ڕێبازەكەی ئیشوەرا - گەد، دەكات. ئیتر ئەم مرۆڤە هەموو دنیا بۆ ئەو دەبێتە پەرستگا و لە هەموو شوێن و لە هەموو كات و بە هەموو جۆرێك پەیوەندییەكی لە شێوەی )شای كار- شای پەیوەندی( لەتەك خوای مەزندا هەیە و دەبێت. ئیتر ئەم مرۆڤە كە تەواو گەشتوەتە پلەی ئاشقی خودایی بە هیچ جۆرێك ئاخر، ئینجا، بۆ، چۆن، هۆكار چییە؟ لە فەرمان و داواكارییەكانی خوای تاكدا ناكات و

جێبەجێی دەكات و نوكتە...مرۆڤی ئاشقی خوای كار بەجێ كاتێك دەڵێت )ال الە اال اللە( ئیتر شوێنێك لە ڕۆح و دڵ و مێشك و جەستەیدا بۆ شك و گومان نامێنێتەوە و زۆر دڵنیایە لەوەی كە ئیژێت )ال( )الە( )اال( )اللە(، یان كاتێك ڕوو دەكاتە خوای خۆی و دەڵیت )ئەی خوای مەزن، من تۆم خۆشدەوێت(

ئیتر ئەمە هەموو شتێكە و هەزاران لێكۆڵینەوە )خۆشدەوێت( )م( )خوا( )من( هەڵدەگرێت تەماشاكردنی ئەو دێڕە بە چاوی ئاشقانەوە وەك لێزمەی باران ئەشك لە دیدەدەكان دەردەكات و هەموو چاوە خواناسە بە هەقەكان دەبنە )ئەشك + خانە( وردتر ڕوانین بۆ ئاشقەكان لە پەیڤێكی دەردەك��ەوێ��ت دەوێ���ت( ئاشتییم )م��ن وەك هەریەك لە پەیڤەكانی )من( و )ئاشتی( و )م( هەقیقەتی لە دنیایەكن بۆ خۆیان و )دەوێت(

ئیالهی.با ئێستاش كەمێك لەسەر واژەی )ئەشق( قسان ئەشكە مندا بۆچوونی لە كە ئەشق بكەین.

پێكهاتوە، لە پیتەكانی ا.ش.ك،وات��ای ك��وردی��ی��دا زوان���ی جێگەی زۆر ل��ە ا، دڵنیاكردنەوە یان سەڵماندنی ئەوەی دوای خۆی یان پێش خۆی دێت، لەم پەیڤەدا ڕەنگە وەك هێمایەك بۆ ئارەزوی بااڵش بێت، هەروەها وەك ئاشكراش دەتوانین كەڵكی لێوەرگرین، چونكە دەتوانین بڵێین )بە دڵنیاییەوە كرماشان و ئامەد

كوردستان( ل��ە بەشێكن بڵێین دەتوانین هەروەها )ئاشكرایە كرماشان و ئامەد كوردستان( ل��ە بەشێكن كە ڕوون��ە الم��ان بەمجۆرە دڵنیایی، پەیڤەكانی كە سەلماوە، ئاشكرا، هاوكاری جێی لە دەتوانین و یەكن

یەكتر كاریان پێبكەین.ش، وات���ای ش��ا ی��ان هەر دەدات. گ���ەورە و م���ەزن وەك شاكار، شاباز، شابیر، شالیار، شاجەم، شاكیسرا، دەبینین شانامە. شاپەڕ، شا لەم نێوەندەدا هەم وەك مەزن و هەمیش وەك پادشا

دێت.ك، وات��ای ك��ار ی��ان ئیش باش، كاری وەك دەدات. كار، و ئیش ئێمە، ك��اری

كارمەند، كار و رێوەبەر.تەواوی دەبینین بەمجۆرە واتاكانی )اشك( لێك بدەین دەستدەكەوێت، ئەمەمان دڵ��ن��ی��ای��ی، ش���ا، ك���ار كە دەك��ات��ە )دڵ��ن��ی��اب��ە ئ��ەو

هەر و شاكارە ی��ان ك��ارە ش��ای پەیوەندییە وشەی )ئەشك( كوردییشدا زووانی لە مەزنە( مان لەبەرامبەر فرمێسكدا هەیە كە بێگومان و بە دڵنیاییەوە فرمێسك لە دڵەوە سەرچاوە دەگرێت و لە چاوەوە دەردەچێت و بۆ كارێكی زۆر گەورە )شاكارێك( ئەمە ڕوودەدات و پێی ئیژن ئەشك بۆ پەڕە بمكە بۆ ئەشك چاوت، كانی )بمكە ڕوون بۆمان لێرەوە كەواتە ن��اوت( پاراستن كوردییە پەیڤێكی ئەشك وشەی كە دەبێتەوە و لە بری ئەوەی لە )ع، عالقە - ش، شدید - ق، فلبیە(ی عارەبییەوە هاتبێت، لە )ئا، هێمای دڵنیایی و سەلماندن و ئاشكرایی - ش، شا - ك، ئەشك، وشەكانی و هاتووە كوردییەوە كار(ی ڕادەیەك تا ئاش ئەشوو، ئاشكرا، ئەشكەوت، نیشان ئەوەشمان و دەكەنەوە ڕوونتر ڕێگەكە وشەی زۆر وەك ئەشكیش وشەی كە دەدەن دیكەی كوردی لە جێگەی دەنگی كوردی )ك( بەمڕەنگە وشەی دانراوەو عارەبی )ق( دەنگی

ئەشك بووەتە ئەشق.

بژی ئەشق��ی خ��ودایی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

36] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

وتار

دەتوانم بەشێوەی ڕەها ئەوە بڵێم جگە لە )سەرۆك

ئاپۆ( و )پەكەكە( وەكو قوتابخانەیەكی

بیركردنەوە، وشیاری، ئازادی و..هتد، هیچ سەركردە و حیزب و كەسایەتیەكی

كوردی نەیتوانیوە بە شێوەیەكی تەندورست و

پرەنسیپە فیكری و نەتەوەیی و فەلسەفی و ئایدیۆلۆژی و ئازادی و نەتەوەییەكان

كۆمەڵگای كوردی بەگشتی لە چوار پارچەی

كوردستان وا لێ بكات لە ڕێگای بیر كردنەوە

و وشیاری بێتەمەیدانی تێكۆشان و داوای ئازادی

بكات

“

“

لە بێبەشبوونە بەواتای ئازادی لە بێبەشبوون مافی مرۆڤبوون. ئەوەی بێبەشیشكراوە لە مافی تەنانەت كە ك��وردە گەلی ئ��ەوە مرۆڤبوون ئازادی. لە بێبەشكراوە بوون كورد بەگوناهی لەالیان ئازادی لە كوردیش گەلی بێبەشكردنی كوردبوون بەتاوانی موسڵمانەكان دراوس��ێ زمانی كە خودا دەسەاڵتەی لەو ڕەخنەگرتنە و گرنگی بەفاكتەری بوون. هێناوەتە كوردی مرۆڤایەتی ژیانی قۆناغەكانی كۆی پێویستی فرەماناو فرەڕەهەند و فرەفۆڕم و فرەدەركەوتەیە(. چەمكی بەواتای ئ��ازادی زاراوەی نموونە بۆ سەرچاوە و لیبێرتە)LIBERTE(فەڕەنسیە التینیەكەی )LIBETS(یە، كە بەواتای كۆت و بەندی زۆرە. ئازادی ڕەوش و هەڵومەرجێكە كە مرۆڤ لەو ڕەوشەدا هەست بەقوڕسایی دەسەالت ناكات و هیچ دەسەاڵتێك ناتوانێ بەربەست بێ لە بەردەم جموجۆلی زاتی و سروشتی مرۆڤەكان. وشەی لە فارسیدا زمانی لە ئ��ازادی چەمكی پەهلەوی )ئازات( بەمانای سەربەست، ڕەسەن و كۆمەاڵیەتیەوە ب��واری لە وەرگ��ی��راوە. جوامێر ئ��ازادی وەك��و هەیە ج��ۆری چەندین ئ���ازادی كەلتووری و ئازادی ئابووری، ئازادی سیاسی، هەیە. ج��ۆراوج��ۆری الیەنی هەروەها ...هتد، ئازادی ڕادەربڕین، ئازادی نوسین، ئازادی كار و كردەوە...هتد. ئازادی هزری، ئازادی بیروباوەڕ و نەترسان لە دەربڕینی ئەم ئازادیانە لە كۆمەڵگادا بنەماكانی ل��ە بەیەكێك دەگ��رێ��ت و لەخۆ بەواتای ئ���ازادی دەژم��ێ��ردرێ��ت. دیموكراسی بەبێ ئ���ازادی نییە. ب��ەرەالی��ی ئەنارشیزم و لە جۆرێك دەرەك��ی، ناوخۆیی و دەسپلینی ئەنارشیزمە كە لەگەل زات و ئامانجەكانی ئازادیدا لەو بریتین تاكەكەسیەكان ئازادیە ناگونجێت. بەتاكەكان دەوڵەتەكانەوە لەالیەن كە مافانەی دراون و مسۆگەر كراون، وەك ئازادی چاپەمەنی، ئەنجومەنەكان، بازرگانی، ئاین، نیشتەجێ بوون مرۆڤ ئ��ەوەی بەفاكتەری كاروكاسبی.)*( و بەئازادی لەدایك دەبێت ئازادی بۆ كۆی مرۆڤەكان مافێكی سروشتیە. بۆ هیچ هێزو و الیەنێك ڕەوا نییە كەوا ئەم ئازادیانەی مرۆڤ پێشێل بكات، مرۆڤەكان بەسەر بەخشین ئازادی الفی یاخود چونكە نابەخشرێت، ئ��ازادی بكات. پڕاكتیزە م��رۆڤ��ەك��ان��ە. دەس��ەاڵت��ە ئ���ازادی مافی ك��ۆی

نەتەوەیەك یاخود ماتریالیزمەكان میلیتاریزم و مافی ئەوەی نییە ئازادی بەتەنها بەمڵكی خۆی و نەتەوە بە بیدات موزایەدە وەكو بزانێت و لە بەشێوەیەك هەمیشە ئ��ازادی تر. كەسانی شێوەكان لەالیەن چەند تاقم و دەسەاڵتە تۆلیتار و ژرنتۆكراسیەكان زەوت كراوە. لە بەرامبەریشدا ئەو نەتەوە بەشێوەی چ ت��اك بەشێوەی چ لە ك���راوە زەوت ئ��ازادی��ان مافی م��رۆڤ��ان��ەی

تێكۆشاندا بوینە بۆ ئەوەی ئەو مافە سروشتیە و كۆی نێو لە بێننەوە. بەدەست زەوتكراوەیان مافی زۆرت��ری��ن گەلەی ئ��ەو جیهاندا گەالنی زەوتكراوە و بێبەشكراوە لە مافە سروشتیەكانی ئازادی ئەوە گەلی كورد بووە. لە وەتەی گەلی ئازادی پرەنسیپەكانی بە دەركی و هەیە كورد

تیۆری و بەشێوەی هەمیشە ئ��ەوە ك���ردووە پڕاكتیكی ئازادی بە بنەما گرتووە و بۆ ئازادی تێكۆشاوە. ئازادی لەپاڵ چوار توخمەكەی تری وەكو ئاو، هەوا، ئاگر، خاك هەمیشە پێویستیەكی ئ��ازادی پرەنسیپەكانی بەبێ ب���ووە. ژی��ان��ی ناتوانرێت ژیان بەبنەما ببینرێت و بتوانین لە مانا ئالوەدە بگەین. ژیان پراكتیزەكردنی بەهای و بوون بە ئازادی كاری كۆی ئەو مرۆڤانەیە كە بەو مانەیە لە مرۆڤبوون گەیشتوون. دەڵێن ئەوەندە بژە كە ئازادی ئەواهیش لە ئازادی بگە كە بە بێ ئازادی كە مانایەی بەو ئازادی نەژی. ئازادی زمان و كردار و گفتار و ئایدیۆلۆژی و بیركردنەوەو بڕیاردان و ئاڕاستەكردنی ڕەخەنەی بونیاتنەر و پێشێل نەكردنی ماف و بیر و ڕاو ئایدیۆلۆژیا و كەلتووری بەرامبەر و بەبناما بگرێت. ئازادیبوون ئازاد بیئەیەكی بەبێ نەتوانی كە مانایەی بەو ژیان بكەی. ئازادی بەو دیدەی كە ئامادەی كۆی بیت شەڕەفمەندانە تێكۆشانێكی قوربانی و بمانەوێت گەر ئازادی. كایەوەی هاتنە لەپێناو ئازاد بین ئەوە پیویستە وشیار بین و شیاربوون بەبێ ناكرێت سەربەستیە. و ئ��ازادی بنەمای پرەنسیپەكانی وشیاری بیر لە گەیشتن بە فەزا و دونیای ئازادی بكەینەوە. ئەگەر ژیان پەیامێكی وشیاری بۆ ئازادی پێنەبێت ئەوە ئازادی ئەگەر و پ��رس��ی��ار ژێ��ر دەك��ەوێ��ت��ە ئ���ەوە هەشبێت لەسەر مرۆڤەكان بەختەوەری بۆ هەڕەشەوە. پەیامی ئاڕاستەكردن جواترین شانۆدا تەختی ئازادیە، داری ئازادیش لە وشیاریەوە بەرهەمدار دەتوانێت وشیار كۆمەڵگای هەمیشە دەبێت. بێنێت بەرهەم وشیار و تۆكمە ئازادییەكی دایكبوونی لە فاكتەری وشیاریش ئازادیەكی كاتێك تەندورستە. سیستمێكی دەس��ەاڵت و دیكارت دەڵێت:" بیردەكەمەوە كە واتا من هەم". ئەم وتەی دیكارت ئەوەمان پێدەڵێت و بیرمان دێنیتەوە كەوا تەنها تا ئەو كاتە ئێمە هەین كە بیر دەكەینەوە، هەركاتێك مرۆڤ لە بیركردنەوە بوونەوە دەر دەچێت و بازنەی لە ئەوە وەستا هیچ مانایەك لەسەر شانۆی ژیان بۆ مرۆڤبوون بەدیناكرێت، ئەگەر هەشبێت ئەوە لە سێبەرێكی بەبێ ناكرێت لێرەدا نییە. زیاتر كۆیلەداری دەتوانین بكەین وشیاری لە باس بیركردنەوە بڵێین چۆن ناكرێت بە بێ فاكتەری وشیاری باس لە ئازادی بكەین بەهەمان شێوەش ناكرێت بەبێ فاكتەر و بە بنەماگرتنی بیركردنەوەش باس لە

بیركردنەوەو وشیاری زهنی كۆڵەكەی هاتنە كایەوەی ئازادین

موسلیح هەروتي

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

37] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

كە دەكرێت لەوە باس كاتێك بكەین. وشیاری بەرهەم كۆمەڵگای مێگەل حكومەتی گورگەكان كەوا دونیابینییەی ئەم دەگەینە ئەوە دێنێت. نا كۆمەڵگا ئەوە مرۆڤایەتی مێژووی بەدرێژایی گورگەكانیان دەسەاڵتی سیستم و وشیارەكانن بەرهەم هێناوە. ناكرێت لێردا ئەو وتە بەنرخەی نیتچە نادیدە بگرین كە دەڵێت:" ڕۆحی مێگەلە كە لەناو خودی مێگەلدا فەرمانڕەوایی دەكات". سەلماندنی بوون لە ڕێگای بیركردنەوە ئازادیەكی تیۆری و ناوەكی ڕەهایە، مرۆڤبوون و بیركردنەوە تەواوكەر و هاوتەریبی یەكترن. مرۆڤ لە ڕێگای وشیاری و و خۆی بوونی دەتوانێ بیركردنەوە ئازادی بسەلمێنێت و ئامانجەكانی دیاری بكات. مرۆڤ بە فاكتەری بیركردنەوە و پڕاكتیزەكردنی ئازادی لە كۆی بوونەوەرەكانی تر جیا دەكرێتەوە. وەكو بیركردنەوەیەك هیچ مرۆڤەكانیش بۆ كاریگەرتر و بەهاتر بە ئازادی لە بیركردنەوە بۆ تێكۆشان بەقد تێكۆشانێكیش هیچ و نییە ئازادی پیرۆز و پێویست نییە. كاتێك مرۆڤێك خاوەن و نەكاتەوە بیر خۆی میللەتێك یاخود بەوەی بدەن ڕێگا نەبن و هەلوێست و بڕیار كەسانی تر و گەالنی تر لەبڕی ئەوان بیربكەنەوە، بیركردنەوەكانیان ت��وان��راوە دواج���ار ئ��ەوە و نەتەوەیی بەرژەوەندییە و بەپێچەوانەی ماف بیر خۆیان ئەوانەی ببینرێت. مرۆڤایەتیەكان تر كەسانی نایانەوێت وشیارن و و دەكەنەوە لەبری ئەوان بیر بكەنەوەو وشیار بن. لەسەر ئەو بنەمایە كە بتوانن جگە لە بەرژەوەندی و مەرامە ب��ەرژەوەن��دی ل��ە بیر خ��ۆی��ان هۆڤیانەكەی تەندورست و ماف و داخوازیەكانی بەرامبەریان مێژوودا ئەرشیفی لە ئەوەی وەك نەكەنەوە. و زەردەش���ت ح��ەزرەت��ی تەنانەت باسكراوە ئائینە بەپێشەوای كە ئیبڕاهیمیش حەزرەتی تاكخوداییەكان ئەبینرێن. تا ئەم چركە ساتەش و داینەمۆ لەسەر هەیە بەرچاویان كاریگەری لە ڕێگای ئ��ەو دوو ح��ەزرەت��ە ژی��ان، ڕێ��ڕەوی بیركردنەوە گەیشتۆنەتە ئەو ئامانجە گەورەیەی وەكو نەبێت و خۆی ئازاد مرۆڤ ناكرێت كەوا لێرەدا ببێنێت. گیانەكان بێ خ��ودا كۆیلەی وەكو ئەكرێت ح��ەزرەت��ە دوو ئ��ەم چیڕۆكی قوتابخانەش ببینرێت، كە چۆن توانیان لەڕێگای لە بپێكن. ئ��ام��ان��ج��ەك��ان��ی��ان ب��ی��رك��ردن��ەوە هەمانكاتیشدا پێمان دەڵێن كەوا هیچ جیاوازیەك لە نێوان شێوەی كۆیلەداریدا بەدیناكرێت. ئەگەر مرۆڤەكان لە كۆندا ئازاد نەبوون و كۆیلەی خودا مرۆڤەكان لەمڕۆدا ئ��ەوە ب��وون گیانەكان بێ سیستمە ك��ۆی��ل��ەی ج���ۆراوج���ۆر ب��ەش��ێ��وەی نەئازادی سیستەمەی ئ��ەو سەردەستەكانن، نە دەزانێ ئەو سیستمەی نە مۆڕاڵ، دەناسێت ویژدان چییە نە ماف. ئەوسیستمەی دەمامكدارەی ب��ەن��اوی دەك���ات پێشەنگایەتی ئ��ەم��ەری��ك��ا مۆدێرنییەت و مرۆڤ و مافی پرەنسیپەكانی بە قازانج دیموكراسی و عەلمانیەت سەرمایە و

بنەما دەگرێت و دوورە لە كۆی پێوەرە مرۆیی و مرۆڤە بینەقاقای بڕیوەتە دەستی ئاینیەكان. هەژار و ژێر دەستەكان. لە هەركون و كەلەبەرێكی و قینە ڕق و تۆی چاندنی سەرقاڵی جیهان جیهانی كوشتاركارین. گرتن و دووبەرەكی و سیستمی پاشكۆیەتی ل��ە جگە ئیسالمیش سەرمایەداری هیچ دەورێك نابێنێت. ئەمەش بۆ كۆمەڵگاكانی ك��ۆی ك��ەوا دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ئ��ەوە خایەن درێ��ژ وشیاریەكی غیابی لە ئیسالمی دەژین خۆیان ناتوانن ئازاد بن و بیربكەنەوە و تەنانەت ب��دەن. خۆیان چارەنووسی لە بڕیار موعادەلەی لەم نییە ب��ەدەر كوردیش گەلی بەشێوەیەكی و ب��ی��رك��ردن��ەوە و ن��اوش��ی��اری ماف و ئ��ازادی و لەسەر بڕیاردان یەكگرتوانە ئێستا، هەر وەك نە نەتەوەیی. داخوازیەكانی سەدەیە چەندین بەدرێژای كورد گەلی بەڵكو كەوتۆتە ئەم هەڵە ستراتیجیە، جا چ بە فاكتەر و ناو و سۆزی ئاین و تەریقەت و مەزهەبەكان بێت چ بە فاكتەری بەرژەوەندی هێزە سەرمایەدار و سەردەستەكان. ئەوە گەلی كورد بەشێوەیەك لەشێوەكان بەربەستی بۆ هاتۆتە كایەوە بۆئەوەی وەكو نەبێت بەرجەستە بۆ وای فەزایەكی پێویست خۆی بیربكاتەوە و وشیار بێت و بڕیار لەماف و داخوایەكانی بدات. بۆ ڕزگاربوون لەم گێژاوەی گەلی كورد بەدریژایی چەندین سەدەیە كەسایەتی و حیزب چەندین تێیكەوتووە دەتوانم مەیدان. هاتونەتە لۆكاڵی جۆراوجۆری )سەرۆك لە جگە بڵێم ئەوە ڕەها بەشێوەی قوتابخانەیەكی وەك��و )پ��ەك��ەك��ە( و ئ��اپ��ۆ( هیچ ئ��ازادی و..هتد، وشیاری، بیركردنەوە، ك��وردی كەسایەتیەكی حیزب و و س��ەرك��ردە نەیتوانیوە بە شێوەیەكی تەندورست و پرەنسیپە فیكری و نەتەوەیی و فەلسەفی و ئایدیۆلۆژی و ك��وردی كۆمەڵگای نەتەوەییەكان و ئ��ازادی بەگشتی لە چوار پارچەی كوردستان وا لێ بكات بێتەمەیدانی وشیاری و كردنەوە بیر ڕێگای لە تێكۆشان و داوای ئازادی بكات. ئەگەر بۆ ئەو چوبنە یاخود بێت كرد كاریشیان مەبەستە بازنەی هەوڵدان بۆ وشیاری ئەوە هەوڵەكانیان لە بازنەی لۆكاڵی و حیزبی و بەرژەوەندییە شەخسی یان تێپەڕینەكردووە خێلەكیەكان حیزبی و و نە خود وشیاریەكە وشیاریەكی قەتیسكراوبووە بۆ فاكتەر تاكە بۆتە ئ��ەوەش گشتگیر. وەك ئەوەی دوژمنانی كورد زۆر بەئاسانی دەرز بخەنە الیەنەكان یاخود كورد، گەلی ڕیزەكانی نێوان خۆیان بەرژەوەندیەكانی بۆ دەسكەاڵ وەك��و بەكاریان بێنن. دەتوانم بڵێم تا ئەم چركەساتەش كوردستانیەكان حیزبە كۆی پەكەكە لە جگە بەشێوەیەك لە شێوەكان لە وشیاری كۆمەڵگای كوردی ڕیسكیان هەیە. یاخود نایانەوێت وشیار بن، بەاڵم ناكرێت پرۆسەی وشیاری نەتەوەیی و ئازادی ڕەوڕەوەی لە تەندورست بیركردنەوەی گەلی كورد لە بەرخاتری بەرژەوەندی ئەم جۆرە

مامەڵە ئەو وەكو بوەستێت حیزبانە و كەس ئااڵی پەرچەم و ژێر لە هەولێر لە قێزەونەی بۆ ئازادی مانگرتوانی بەرامبەر لە كوردستان ئەو لەگەڵ كرا. پڕاكتیزە كوردستان و كورد هەموو فاكتەرانەی كاركردن بۆ بەمێگەل كردنی كۆمەڵگای كوردی و چاو بەستنی تا ئەو ئاستەی تێنەگەیشتن لە بنەماكانی ئازادی و یەكپارچەیی برا بە باشور كوردستانی لە كە كوردستان. كوردەكانی كوردستانی ڕۆژهەاڵت دەڵێن ئیرانی، توركەلی، دەڵێن باكوریش كوردەكانی برا بە دەبینین ئەمڕۆ دڵخۆشیە جێگای ئەوەی بەاڵم سەرۆك ئایدیۆلۆژیەكانی فەلسەفەو بەفاكتەری ئاپۆ و تێكۆشانی پەكەكە و خۆڕاگری ڕێبەر لە ئیمڕالی و زیندانی نالەباری هەلومەرجی ژێر نوسینی چەندین پەرتووكی گشتگیر تا ئاستێكی باش كۆمەڵگای كوردی وشیار بۆتەوە و دەركی چارەنوسازەكانی مەسەلە و دوژمنان بەپیالنی و ك��ردووە ئ��ازادی ستیەكانی ڕا نەتەوەیی و حیزبە كۆی ئەركی بۆیە وەستاوە. پێ لەسەر

كوردستانیەكانی ترە كەوا بەهاوتایی پەكەكە لە وشیارتر بەڕۆحێكی كوردستان پارچەی چوار و وشیاری و ئازادی پڕاكتیكی مەیدانی بێنە ماف و داخوازی و ئازادیە نەتەوەییەكانی گەلی كورد بخەنە سەروویی كۆی بەرژەوەندیە شەخسی ئەو و هەستیارەدا قۆناغە لەم حیزبیەكان. گۆڕانكاریانەی ڕووی لە ناوچەكە كردووە هەست دەكرێت وا دەرگا بەڕووی ئازادیدا وااڵ دەكرێت. ئەوەی بۆ زێڕینە هەلێكی كوردیش گەلی بۆ دابەشكراوی ئازادی سەرتاسەری و ماڵی بگاتە گەورەترین مەبەستەش ئەو بۆ بكاتەوە. كۆ چەك و هێزی گەلی كورد بۆ گەیشتن بە ئازادی و مافە گەردوونیەكان، یەگرتن و یەكهەڵوێستیە. بۆ ئەوەش ئەمە بچێتە بواری پڕاكتیكی پێویستە بەرژەوەندییەكانی بە گ��وێ جۆرێك بەهیچ كۆنگرەی زووش��ە تا نەدرێت ك��ورد دوژمنای

نەتەوەیی ببەسترێت.و ئ��ارەش. سیاسی فەرهەنگی )*(.س،

زاهیر موحەمەد.ل، 38.س،2006.

وتار

بۆ مرۆڤەكانیش هیچ بیركردنەوەیەك وەكو بیركردنەوە لە ئازادی بە

بەهاتر و كاریگەرتر نییە و هیچ تێكۆشانێكیش

بەقد تێكۆشان بۆ ئازادی پیرۆز و پێویست نییە

““

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

38] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[ وتار

مژاری رێبەرایەتی وەك تاك یان دەزگایەك یان وەك چەمكێكی فیكری و ئایدیۆلۆژیك و رۆڵ و كاریگەرێك كە لە روداوەكان و پێشكەوتنەكانی دەبێتە زۆرجار كە بابەتێكە دەیبێت كۆمەڵگا رۆژەڤی زانایان و لێكۆلەوەرانی سۆسیۆلۆژیك و پۆلیتیكەوە. رێبەرایەتی لەبەرپابوونی شۆڕشێكی جەماوەریی یان بزاڤێكی رزگاریخوازی و ئیدارە یان پێكهاتەیەكدا خاوەن بەرێوەبردنی واڵت و بەرێوەبەرایەتی یان رێبەرایەتی بوونی رۆڵە. لەبواری سیاسەت وەك پێویستیەك نەك هەر كۆمەڵگادا ژیانی تری الیەنەكانی هەموو كە نموونە كۆمپانیایەك كە بۆ بەرچاو دەكەوێت. دەكات پیشەسازی خۆد یان بازرگانی ئیشی مۆحتاجی سیستەمێكی ئیدارەیی و بەرێوەبەرە. شێوە بەهەمان كەلتوریش و هۆنەری كارێكی ئامانجەكانی دەستەبەر بتوانێت ئەوەی كە بۆ بەرێوەبەری شێوازێكی بە پەیوێستی بكات پەیوەندی سیاسەت كە ئ��ەوەی لەبەر هەیە. كۆمەاڵیەتیەوە ژیانی الیەنەكانی هەموو بە بەردەوامی هەر كۆمەڵگایەك و هەیە، هەبوون بەسیاسەتەوە گرێدراوە بۆیە دەكرێت سیاسەت وەك پێشكەوتوترین و پێوستترین ئاستی ژیان پێناسە بكرێت و پێشەنگی سیاسی لەسەروی هەموو جۆرەكانی تری پێشەنگایەتی ببینرێت. لە كۆمەڵگایەكدا كە رێبەرایەتی سیاسی كارامەی كەلتوری، ئ��اب��ووری، بوارەكانی لە هەبێت كۆمەڵگایەدا ئەو و... هۆنەری و پیشەسازی پێشكەوتن و گەشەكردن دێتە ئاراوە. لە ئەگەری الوازبوونی رێبەرایەتی سیاسی لەهەر جڤاكێكدا كۆمەڵگایەدا لەو شێواوی لێ سەر و شڵەژان سیاسی رێبەرایەتی بۆیە ه��ەڵ��دەدات. س��ەر كاریگەری دەبێت لەسەر هەموو بوارێكی ژیانی لەكۆمەڵگادا و مان و نەمانی ئەو كۆمەڵگایەش بڵێین دەتوانین بەگشتی دەكات. پەیوەندیدار رێبەر دەرفەت و ئیمكانێكە بۆ بەرەوپێش چوون لەدەسپێكی كۆمەڵگایەك. هەر گەشەكردنی و مێژووەوە واتە لە كۆمینە سەرەتاییەكانەوە تا بە رێبەر ئەمڕومان مۆدیرینی جڤاكی دەگاتە

رێنوێنی و ئامۆژگاریەكانی یان خود بەو پالن و نەخشانەی كە دایدەرێژێت سەرچاوەی هێزە بۆ تاك و كۆمەڵگا و گۆڕانكاری دەخۆڵقێنێت و قەیرانەكان و ناهەمواریەكان دەرباز دەكات و پێشڤەچوون دەئافرێنێ. مێشك و سەر لەهەر زیندەوەرێكدا چەندە گرنگ و پێویستە، رێبەریش بۆ كۆمەڵگە هەمان شتە. دەكرێ بڵێین كە تاك و كۆمەڵگایەكی بە بێ سەر و سەرۆك ناتوانێت بوونی هەبێت. وەك تایبەتمەندیەكی دیالیكتیكی لە كالن نموونە بۆ هەڵكشانە. لە كۆمەڵگە پرۆسەیەكی تەكامۆلیدا بەرەو بوون بەعەشیرە هەنگاو دەنێت، عەشیرەش لەماوەیەكی زەمەنیدا لەخۆ كۆمەاڵیەتی نوێ فۆرمێكی تا دەچێت بگرێت. دیارە كە ئەركی رێبەر ئەوە دەبێت كە وەاڵمدەرەوەی ئەو پۆتانسیلە"ماتەوزە" هەڵكشانە و پێشڤەچوونە بێت. كەسێك كە بە وشیاری و تێكۆشان هەڵكشانەدا ئەم پێناو لە زانستەوە بكات بۆ وەها كەسێك دەكرێت پێناسەی رێبەر بەكار بهێنرێت. رێبەرانی دەورانی پاشڤەچوون كۆمەڵگاكانیش نوقمبوونی و بەدواوەچوون و ئەوانەی رێبەرایەتی. جۆرەكانی لە جۆرێكن و گۆرانكاری پێش لە كۆسپێك بە دەبن كە پێشكەوتنەكانی كۆمەڵگە یان خۆد هۆكارێكن بۆ پاشڤەروتی كۆمەڵگای مرۆڤایەتی. وەك نموونە دەتوانین ئاماژە بكەین بە نرۆن كە لە داڕمانی روكادادا رۆڵی گێراوە یان سۆڵتانەكانی عوسمانی كە سیستەمی فیودالیان دەپاراست یان رێبەرانی فاشیستی وەك هیتلر و مۆسۆلینی و ...هتد كە بەهۆی قەیرانی سەرمایەدارییەوە سەریان هەڵداو بوون بەهۆی شەڕە ئالۆزەكانی نەژادپەرەستی و

پاشڤەڕۆتی لەناو گەالندا.دەستەیەكی تر لە رێبەران، رێبەرانی دیموكراتن. رێبەری دیموكرات هەلقۆاڵوی گەلە و چارەنووسی ئیرادەی و دەدا گرێ گەلەكەیەوە بە خۆی و نابینێت گەلەوە ئیرادەی لەسەروی خۆی قائیل خ��ۆی بۆ داوەن���دی خۆ تایبەتمەندی سەپاندنی جۆربەجۆری ئامێرەكانی و نابێت دەسەاڵتداریەتی و حوكم پێناو لە دەس��ەاڵت خۆی ناخاتە گەڕ. ئەمە و بەپێوانكی تر دەكرێ رێبەرایەتی ج��ۆری یان شێواز دوو لە باس

واتە ستراتیژیك. رێبەرایەتی یەكەم؛ بكەین. و فیكر خ��اوەن كە رێبەرایەتیەی شێوە ئەو فەلسەفە و ئایدیۆلۆژیایە و گۆڕانكاری بنچینەیی ئەم باندۆری دەخوڵقێنێ. كۆمەڵگادا لەناو رێبەرایەتییە بۆ ماوەیەكی درێژ بەسەركۆمەڵگاوە و دیار هەرە نموونەی پێغەمبەران دەمێنێ.

بەرچاوی رێبەرایەتی ستراتیژیكن.ئەم تاكتیكی. یان كاتی رێبەرایەتی دووەم؛ شێوە رێبەرایەتیە رێچكەی تایبەتی نییە و لەسەر رێبازی رێبەرایەتی ستراتیژیك دەڕوات و لەپێناو هەمان فیكرە و رێبازدا بۆ ماوەیەكی كاتی ئەركە

پێ سپێردراوەكانی جێبەجێ دەكات.ئەم مژارە لە كوردستاندا بەهۆی ئەو كێشە و گرفتانەی كە بەرۆكی گرتووە تا ئەندازەیەك لە واڵتانی تر جیاوازە و پەیویستی بە وردەكاری و شیكردنەوەی بابەتیانەتر هەیە. ئەگەر چاوێك بە مێژووی كوردستاندا بخشێنین و رەوتی روداو و گۆڕانكاری و پێشكەوتنەكان لێكبدەینەوە زۆر بەروونی دەیبین كە خاڵی هەرە الواز لەم واڵتەدا كە دەرگای لە پێش نەهامەتی و بێبەخیتەكانی س��ەرگ��ەل ك���ردۆت���ەوە ب��ێ ب��ەش ب��وون��ە لە فیكری دەزگ��ای یان تاك وەك چ رێبەرایەتی پێگەیەكی یان كاتی رێبەرانی ئایدیۆلۆژی. و عەشیرەیی و خێاڵیەتیان هەیە یان ئەوەی كە الیەنی ئایین و تەریقەت تیایاندا زاڵە. ئەمەش وایكردووە كە لە ناوچە و جوگرافیایەكی بچووك جێ نەبنە و بن بەباندۆر)كاریگەر( تەنگدا و تر بڕواكانی بیرو و و خێڵ متمانەی عەشیرە و كۆمەڵگا تووشی پارچەبوون دەكەن"ناكۆكی گەلدا جیاوازەكانی تۆێژە و چین لەنێِوان ئەو جاریش زۆر مەخابن كە دەكرێت دروست ناكۆكیانە شەڕی لێ كەوتووتەوە. ئەم هۆكارە ناوەكیە زەمینەی بۆ دەستێوەردان و داگیركاری رەخساند. دەرەك���ی هەڵپەرستەكانی هێزە ببێتە كە كاریزماتیك رێبەرایەتیەكی نەبوونی گەل توێژەكانی و چین هەموو متمانەی جێ فاكتەرێكی ئەساسییە بۆ ئەوەی كە كوردستان و كۆمەڵگەی كورد نە وەك واڵت و نەتەوەیەكی یەك پارچە و یەكانگیر كە وەك پارچەگەلێكی بەردەوامی بێت. باڵو و پ��ەرش و لێكدابڕاو

ئا/ واحید هەورامی

كێشەكانی رێبەرایەتی لە كوردستان و

رێبەر ئاپۆ وەك بووژێنەری كوردی نوێ

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

39] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

وتار

ئەم بارودۆخە كاریگەری هەبوو لە دەركەوتنی خۆی خ��ۆدی كە ك��ورددا لەناو كەسایەتێك بووە بەخالێكی پاڵپشت و یاریدەری دۆخەكە. نەبوونی رێبەرایەتیەكی خاوەن هزری نەتەوەیی كەسایەتیەوە و فیكری رووی لە بتوانێت كە ببێتە پاڵپشتی رێبەرە ناوچەیی و هەرێمیەكان ئەمڕۆكە دۆخی راكێشی كوردی كۆمەڵگای و ئەقڵیەتی زاڵبوونی بەهۆی بەداخەوە كردووە. قۆناخی و چیتییەوە خێڵ و عەشیرەتگەرا هاوشێوەی رێكخراوەی و ح��زب ئاوابوونی نوێدا بەرگێكی لە ئەقڵیەت رۆژئاواشدا هەمان

دووبارە دەبێتەوە.لە مێژووی كورداندا كەم نین ئەو رێبەرانەی كە بەهۆی بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان یان لە رووی تەئسیر"كاریگەری" ژێر دەكەونە نائاگاییەوە سیستەمی دوژمنەوە و رۆڵی كاتالیزۆر دەبینن بۆ داگیركەر و تەسلیم گرتنی گەل. دیارە كە هێزی وەك جۆربەجۆری فاكتەری چەندین هێزی بێ و پەرتەوازەیی و بەرامبەر الیەنی كوردان، جۆگرافیا و.. لەداگیربوونی كوردستاندا كە گرنگ هەر خاڵی ب��ەاڵم هەبووە، رۆڵیان پێویستی بەرونكردنەوەی زیاتر هەیە جیاوازێكە رێبەرایەتی و كوردەكان رێبەرە كەسایەتی لە كە ساڵە سەدان دەكەوێت. بەرچاو دۆژمندا نەیویستووە یان نەیتوانیووە رێبەرایەتی كورد رووب��ەروی گرفتەكانی و كێشە بۆ لێكدانەوە گەلی كورد و كوردستان دەبێتەوە بكات. هیچ حسابێك بۆ گەل ناكات و بەئەقڵییەتی شوان - مێگەڵەوە مامەلەی لەگەڵ، گەل دەكات. ئەم بێ باوەری و بێ متمانەییەی كە لەنێوان گەل و رێبەرایەتییەكەیدا دروست بووە وای كردووە كە كورد لەبەرامبەر دوژمندا خۆی بە كەمبینی و باوەری بەهێزی خۆی نەبێت، ئەو رێبەرایەتیەی كە بەردەوام لە هەوڵدایە كە دەسەاڵتی بەسەر گەلدا بسەپێنێ و پەرەی پێ بدات و پێ وایە ئ��ەوەی كە بە بێ كە خزمەت بەگەل دەك��ات هەستی پێ بكات دەكەوێتە خزمەت دۆژمنەوە دەكات. گەل بوونی تەسلیم بۆ ئاسانكاری و و جیهانی دووەم��ی شەڕی دوای قۆناخی لە پەیماننامەی لۆزان و پارچەبوونی كورستانیشدا خۆی نەیتوانی هەر نەك ك��ورد رێبەرایەتی پاشڤەرۆیی ئەقڵیەتی ك��اری��گ��ەری ژێ��ر ل��ە شۆڕشی تەنانەت بكات رزگ��ار دەس��ەاڵت��ەدار رزگاریخوازی كورد بەرەو هێڵی میللیەت چیتی لەبەر ئەو ئاراستە دەكات. و نەتەوەپەرەستی رێبازەی كە چەندین سەدەیە رێبەرایەتی كورد ئاسیمیالسیۆنی سیاسەتی و گرتووە پێشی هەمەالیەنی داگیركەران لەبەرامبەر گەلی كورد پەیڕەوی دەكەن، گەلی كورد رۆژ لە دوای رۆژ زیاتر لەحەقیقەت و راستینەی نەتەوایەتی خۆی دور دەكەوێتەوە لە ناسنامەی خۆی نامۆ دەبێت

لەبەرامبەر دەبێت. رادەست و دادەبڕدرێت و دۆژمندا وەها سەر شۆڕ و ملی خوار بوەتەوە كە نموونەی لەناو هیچ گەلێكدا و لە هیچ دەڤەرێكی چ بە و چۆن كێ نەبینراوە. جیهانەدا ئەم و دۆژمن سیستەمی لەناو بتوانێت شێوەیەك ببێتە یەك لەگەلیدا داگیركەردا جێ بگرێت و دەدرێ. پێ رەوایەتی زیاتر گەلدا لەناو ئەوا ئەمە بەواتای بێ نامووسی هەرە گەورە دێت، هەمووان ئاگاداری پەرەسەندنی ئەو دیارەیەین ئەم دۆخە جگە لە كەڕوكوێر و الڵكردنی كۆمەڵگە هیچی تر نییە. كەسایەتیەك كە تا ئەو ئاستە خۆی لە گەمارۆدا دەبینی پەنا بۆ دۆژمن دەبات. دۆژمنیش كەسایەتی ئەو مرۆڤانە تێكدەشكێنێت و ویژدان و ئەخالقیان لێ دەگرێت و دەیانخاتە گیانی كۆمەڵگە. رێك لە وەها دۆخێكدا كە گەلی كورد لە لێوارەكانی مردن نزیك ببووەوە رێبەر ئاپۆ و رێبەرایەتیەكەی دەردەكەوێتە میدان بۆ شۆڕشێكی بە دەكات دەست چارەسەركردنی سەرەتا چارەسەری دۆزینەوەی بۆ بەرفراوان.

دەبوو سەرچاوەی كێشەكە دەستنیشان بكرێت، خۆشكەر رێ مەبەستە ئەو بۆ لێگەرینەكان و واڵت ب��ەن��اوی راستیەك پێش لە دەبێت كە گەلەی ئەو كە رەنگە بەو شیمانەیەكی لەسەر ئەم ئەرزە و لەم واڵتەدا دەژین پێدەچێت لەگەالنی كە هەبێت تایبەتمەندییان كۆمەلێك پێیە بەو دەكاتەوە. لەوان جیایان و نییە تر سەرچاوەی كێشەكان دەستنیشان دەكرێت. بۆ رێبەرایەتی شێوازی لە باشتر تێگەیشتنێكی

كە هزریەی رابوونە ئەو دەبێت ئاپۆ رێبەر مرۆڤەكاندا هەناوی و رۆح و هەست و لەناخ قۆناخ بەقۆناخ بەرپای دەكات لێك بدەینەوە. لە راستیدا رێبەر ئاپۆ روداوەكان، پەیوەندیەكان و پەدیدەكان"دیاردەكان" و تەواوی كۆمەڵگە دەداتە بەرچاو. ئەمەش دیالەكتیكی رێبەرایەتیە سەرەتا بەم شێوەیە دەست پێ دەكات و پێشی دەخات و لێكدانەوەی هەنگاو بەهەنگاو بۆ تەنگەژەكان دەكات و ناراستیەكان سەرراست دەكاتەوە و لەو سۆنگەیەوە پەنا بردنە بەر دۆژمن و لەخۆ نامۆ بوون و ناوشیاری رادەوەستێنێت و هۆكارەكانی دروستبوونی ئەو دۆخە دەردەخات و لەئەنجامی ئەو لێگەرینانەدا ئەگەرێكی نوێ دێتە كایەوە، ئەگەر ئەم واڵتە واڵتی من بێت و ئەم گەلە گەلی من ئەمەش بۆ بنیاتنانی هزر و رێبازێك وەك پەكەكە رێبەرایەتی دەركەوتنی سەرەتایەكە. روویەكەوە لەهەموو مێژووەكەیەوە بەهۆی چانسی و بوون نوێ جیاوازە. دەركەوتنێكی پێشكەوتنەكەشی لەو جیاوازبوونەوە سەرچاوە دەگرێت، چونكە لەهەمبەر راستیەك كە دەستلێ و دەخوڵقێنێ ژیان بۆ دەرفەتێك بەرنەدراوە واڵت و نەتەوەیەك كە لەنەخشە سڕیندراوەتەوە و ئینكار كراوە دووبارە دەژینێتەوە و دەیخاتە ناو بیر و مێشكی مرۆڤەكانەوە و ئەم شۆڕشە زیهنییە دەكاتە زەمینە بۆ تێكۆشان و لەبەرامبەر زیهنییەتی داگیركەر و دەسەاڵتدار و ئینكاركەر سەرهەڵدەدات. ئەمە ئەو رێبەرایەتیەیە كە گەلی كورد سەدان ساڵە لێ بێ بەش بووە و بەهۆی جۆرە هەموو تووشی بوونەش بەش بێ ئەم نەهامەتیەك بووە. بێگومان ئەو شۆڕشەی كە رێبەر ئاپۆ دەستی پێكرد كۆمەلێك دەسكەوتی جڤاكی و و سیاسی عەسكەری و رێكخستنی و...هتد، بەدەست هێناوە و دۆژمنی تەنگەتاو رێبەر مەزنی هەرە دەسكەوتی بەاڵم كردووە، ئاپۆ و پەكەكە، هەمان ئەو شۆڕش و ئینقالبەیە كە لە ئەقڵیەتی كورداندا پێكی هێناوە. تاك و كۆمەڵگایەك كەسەدان ساڵە بن دەستە ئێستاكە لەئاكامی ئەو شۆڕشەدا لەروی زیهنییەوە خۆی لەژێر باری ئەم كوێالیەتیە و بندەستییە رزگار كردووە و ئازادبووە و بەهیچ شێوەیەك بەرەو دواوەو هەنگاو نانێت و بوێری و قارەمانیتییەك و مەیدانەكان لە پیاوان و گەنجان ژنان، كە لەبەرامبەر زیندانەكان لەسووچی و چیاكان دۆژمن دەنوێنن لەو رۆحەوە هێز و ورە دەگرێت. لە بارودۆخی ئاڵۆز و قەیراناوی كوردستاندا و لەگەل ئەوەی كە كۆمەڵگەی كوردی زەمینەیەكی ئەوتۆی تێدا نەبووە دەركەوتنی رێبەرایەتیەكی تەواو، دەستكەوتی گەورەترین شێوەیە بەم مێژوی كوردستان بوو. لە ئەگەری پێچەوانەدا دور نەبوو كە كۆمەڵگە و واڵتێك كەسەرچاوەی

شارستانی و كانگای ژیانە لەناو بچێت.

دەسكەوتی هەرە مەزنی رێبەر ئاپۆ و پەكەكە،

هەمان ئەو شۆڕش و ئینقالبەیە كە لە ئەقڵیەتی

كورداندا پێكی هێناوە. تاك و كۆمەڵگایەك

كەسەدان ساڵە بن دەستە ئێستاكە لەئاكامی ئەو شۆڕشەدا لەروی زیهنییەوە

خۆی لەژێر باری ئەم كوێالیەتیە و بندەستییە رزگار كردووە و ئازادبووە و بەهیچ شێوەیەك بەرەو

دواوەو هەنگاو نانێت

“

“

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

40] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[ چاوپێكەوتن

بەرێز )شوكریە سەعید( چاالكوان لە بواری كار و باری ژنان پرسیارەكانی رۆژی واڵتی لەمەڕ تێكەاڵوی ژنان و سیاسەت و ئاستی سیاسی ب��ڕی��ارە لە ژن��ان بەشداربوونی و كۆمەڵگەدا چ��ارەن��ووس��س��ازەك��ان��ی و هاوكات چۆنییەتی بەهێزبوونی ژنان لەم رووبەرووی ئاستەنگیانەی ئەو و بوارەدا

ژنان دەبێتەوە هەڵدەسەنگێنێت.هیچیان ژن��ان پێوایە، سەعید شوكریە كەمتر نییە لە پیاوان و پێویستە پێش و دەستەیی ژێر لە خۆیان شتێك هەر دەسەاڵتی حزبەكان دەرخەن و سەربەخۆانە ئیش خۆیان ئ��ازادان��ەی ئ��ی��رادەی بە و بكەن. هەروەها سەعید ئەوەشی ووت:" كار كەركوك لە دەزگایانەی و دام ئەو بۆ ژنان دەكەن هەموویان لە ژێر دەستی حزبەكاندان، یان ئەوەتا لە ناوەندێكەوە

بەرێوە دەبڕدرێن".

رۆژی واڵت/ رۆڵی ژنان لە سیاسەتدا چۆن دەبینن؟

هەیە توانامان بە زۆر ئافرەتی ئێمە وەاڵم/ بواری لە گەورەن زۆر ئەزموونێكی خاوەن كە هیچ لێرە ب��ەداخ��ەوە زۆر ب��ەاڵم سیاسەتدا، دەرفەتێك نییە بۆ ئەو ژنانە و هیچ رێگە پێدانێك نییە بۆ ئەوەی ئەو ژنانە كاری سیاسی خۆیان ئەنجام بدەن. چاوەڕوانیمان لە كابینەی حەوت بوو كە كاتی پۆستەكەی وەربگرێت، ژنان زیاتر لە كابینەكەیدا بەجێ ببن، بەاڵم بەداخەوە هیچ رۆڵێك نەدرا بە ژنان و ژن هیچ بوارێكی پێنەدرا ئەوەش جێی داخە و هەروەها جێی رەخنەیە بۆ

كابینەی نوێ.هەرێمی لە ژن��ان��ەی ئ��ەو واڵت/ رۆژی ك��وردس��ت��ان��دا ك��ە ب���ەش���دارن ل��ە كایە سیاسیەكاندا، چەندە دەتوانن نوێنەرایەتی

راستەقینەی ژنان بن؟وەاڵم/ من لە پێشووتریش گوتم كە ئێمە زۆر لە چاالكن و ئەزموون بە زۆر كە هەیە ژنمان بواری سیاسیدا و زۆریش بە توانان لە سیاسەت كردندا. بە داخەوە ژنان تا ئێستا نەیانتوانیووە خۆیان لە ژێر دەسەالتی حیزبەكاندا دەرخەن و بە یا خود ئازادانە كاری خۆیان بكەن ناتوانن

هەر دەبێ بكەن ئیش خۆیان فراوانی مێشكی كۆنترۆلەكە لەو حیزبەوە بێت كە گرێدراوێتی بۆی هەیە هەر ئافرەتێك كە دەرفەتی سیاسی وەرگرت بە دڵنیاییەوە حیزبێك پشتیوانی كردووە یا خود لە رێگای حیزبێكەوە ئەو پۆستەی وەرگرتووە كە مەجبور دەمێنێ لە ژێر دەسەاڵتی ئەو حیزبانە و بە سیاسەتی ئەو حیزبانە ئیش بكات، بەاڵم ئەگەر ئافرەتی ئێمە دەرفەتی ئەوەی پێبدرێ كە لە ژێر دەسەاڵتی حیزب و سیستەمی پیاوساالری ئەم كۆمەڵگایە رزگاری بێت ئەوە من لەو باوەڕییە دام كە كاری سیاسی و سیاسەت لە واڵتی ئێمە زۆر زۆر پێش دەكەوێ ، چونكە هەر وەكو ئاماژەم و ترە دیپلۆماسی پیاو لە زۆر ئافرەت پێكرد دەتوانێ كاری سیاسی زۆر لە پیاو ڕێك و پێكتر

ئەنجام بدات.چەندە سیاسەت و ژن واڵت/ رۆژی لە لەحاڵێكدا دەگ��ۆن��ج��ێ��ن ب��ەی��ەك��ەوە كۆمەڵگاكەی خۆماندا هەر دەبیستین كە سیاسەت كاری ژنان نییە؟ رای بەرێزتان

چییە لەم بارەیەوە؟وەاڵم/ ئەگەر لەبواری سایكۆلۆژی و تەكوینی تەماشای ژنان و پیاوانیش بكەین، ئافرەت هیچ باری لە نییە لە گەڵ پیاو. هەروەها فەرقێكی تەكوینی مێشكەوە ژن و پیاو هیچ جیاوازییان ژنیش دەیبینێ پیاو رۆڵەی كە ئەو یانی نییە بە هەمان ئەندازە و بگرە زیاتریش و باشتریش دەتوانێ . چونكە بە راستی ژیان خۆی بریتیە لە پەروەردەكردنی ئێستا دیپلۆماسیەت كۆمەڵێك بە كردن. سیاسەت لە جۆرێكە خۆی مندااڵن پێچەوانەی ئەوەیە كە خەڵكی بیری لێدەكەنەوە، تەنانەت بەهۆی ئەو چاودێرییەی ژنان لە ژیاندا، زۆرتر بە سیاسەت و تێكاڵوی سیاسەتەوە نزیكترن و دەتوانن زیرەكانەتر كار بكەن و گرێداروتریشە.بۆ تایبەت بە خۆراگرن و سەبر بە زۆر ژنان سیاسەتدا كاری لە ئ��ەوەش بەرامبەرەكەیان. گرینگە. زیاتر گوێی لێئەگیرێ و بواری پێدەدرێ . لەكۆلدا سیاسەت مێشك و سەبر و دیپلۆماسیەتی بە گرنگی هیچ ئێمەدا لەكۆمەڵگەی دەوێ . پێ بە بەرهەمەكانی و نەدراوە ژنان تواناكانی تێروانینی خۆدی ژن هەڵنەسەنگێنراوە، تەنیا بەو پێیەی كە سەر بە كام الیەن و حزبێكە تەماشای كراوە و هەڵسوكەوتی بەرامبەر كراوە. ژنان هەتا سیاسەت و بن سەربەخۆ نەیانتوانیووە ئێستا

بەرێوە ببەن. هەمیشە لەمپەرێكیان لەبەرامبەریان كاری سیاسەت دەڵێن كە ئەمەی هەر داناوە،

ژنان نییە، گەورەترین لەمپەرە. رێكخراوەكانی ش��اری لە واڵت/ رۆژی ت��ای��ب��ەت ب��ە ك���اروب���اری ژن���ان چ��ەن��دە بكەنەوە كاڵ لەمپەر ئەم توانیوویانە یان خۆد ببنە پردێكی پەڕینەوە بۆ ژنان لە

كایە سیاسیەكاندا؟رێكخراوەی چەند كەركوكدا شاری لە وەاڵم/ ژنانمان هەیە كە هەر هەمویان لە ژێر دەسەاڵتی كەسانێكی دەسەاڵتی ژێر لە یان حیزبەكاندان نەتوانراوە ئێستا هەتا دەس��ەاڵت��دان. بە سەر رێكخراوەیەكی ژنان ئاوا بكرێت كە بە ئازادی و

بكات. هێندێك رێكخراوە هەیە سەربەخۆ ئیش كە دەڵێن ئێمە سەربەخۆین، بەاڵم لە راستیدا وا نییە، بەگشتی لە ئاستی باشووری كوردستاندا رێكخراوەی سەربەخۆی ژنانمان نییە كە تایبەت كێشەی چارەسەری و ژنان پرسەكانی بۆ كار ژنان بكات. هەر ئەوەش بۆتە هۆكار كە من ئەو ماوەیەی دوایی لە رێكخراوەكان دوور بم، چونكە من بە راستی هەستی پێدەكەم و دەبینم كە هەر رێكخراوەیەك لە ژێر فشاری حیزبەكەی دایە و ناتوانێ تەنانەت لە ناو كۆبوونەوەی رێكخراوەكاندا بیر و ڕای خۆی دەرببڕێت یان بڕیارێكی سەربەخۆ

ئەگەر ئافرەتی ئێمە دەرفەتی ئەوەی پێبدرێ كە

لە ژێر دەسەاڵتی حیزب و سیستەمی پیاوساالری ئەم

كۆمەڵگایە رزگاری بێت ئەوە من لەو باوەڕییە دام

كە كاری سیاسی و سیاسەت لە واڵتی ئێمە زۆر زۆر پێش

دەكەوێ

“

“

یاساكان چارەسەری پرسی ژنان ناكەن؛ بەرپرس دەناسم

دوو ژن و چوار ژنی هەیە و لە سەر ئیشەكەشی النەبراوە

ئا/ تەوار كەركوكی

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

41] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

بدات هەتا نەچێت و لە بەرپرسی حیزبەكەی خۆی پرس نەكات، تاكو بزانێ رێنمایەكانی چییە كە ئەو دەیداتێ ئەو كاتی ئەتوانێ قسە بكات و بریار بدات. جا ئەگەر لە ناو رێكخراوەكاندا بارودۆخی ژن ئاوا بێت ئیتر لە سیاسەتدا چۆن دەتوانێ بە بكات؟ داچوون بەدوا ئازادی و سەربەخۆییەوە لە كاتێكدا هیچ الیەنێك نەبێت كە باوەڕی بەوە هەبێت كە ئەو مرۆڤە هێز و توانای هەیە با ئاوا سەیر نەكرێت كە ئەوە ژنە یان پیاوە، با بزانین كە هەتا چ ڕادەی��ەك توانا و بەهرەی هەیە بۆ

ئەنجامی كارەكانی.دا ئێمە واڵتی لە دواكەوتوویی سەرەكی هۆی هەر ئەوەیە كە من سەیر ناكەم كە تۆ چەندە كە ئەوەی بكەی دەتوانی و چی هەیە توانات گرینگ دەبێت ئەوەیە كە تۆ سەر بە كام حیزب و الیەنی و الیەنگری كام حیزبی و هەتا چەندێك ئێوە ئیمكان و دەسەاڵتتان هەیە بۆ ئەنجام دانی قەت پێدەدرێ . گرینگی كە ئەوەیە شتەكان، پێی بە نەكراوە ئافرەت توانای سەیری لێرە ئەوەی كە سەر بە كام حیزبە سەیری ژن كراوە. و دەسەاڵتن كە ئەو حیزبانەی ئێستا وێنە بۆ حیزبی سەركردەن ئافرەتیان بە چاوێكی تر سەیر ژنانی لە گەڵ ب��ەراورد كاتی لە بەاڵم دەكرێ ، رێكخراوەكانی دیكە بە ڕوونی دەبینرێ كە ئەو رۆشنبیری و توانایەی كە لە ژنانی رێكخراوەكانی تردا هەیە قەت لەواندا نییە بەڵكو تەنیا لەبەر ئەوەی كە سەر بە حیزبێكی سەركردە و دەسەاڵتە زیاتر گوێی لێدەگیرێ و بواری پێدەدرێت بەاڵم ئەوەی كە لە حیزبێك دایە كە زۆر ئیمكانی نییە یان سەر بە حیزبە دەسەاڵتدارەكان نییە و زۆر تواناكان ئافرەتە سەیری ئەو ئەوە نییە ناودار و هێزی سیاسی ناكرێت و ئەوەی كە دەتوانێ سیاسەت و كۆمەڵگا و ژن بە خزمەت چەندە لە واڵتی بەداخەوە ناگیرێت. ژن بەرچاو بكات ئێمەدا رۆڵی خۆی نەبینیوە، لە بەر ئەوەی ئێمە بە بەردەوامی لە ژێرفشار و تەوژمی حیزبەكاندا ئیش دەكەین و هیچ كاممان سەربەخۆ نین ئەوە بە بێ جیاوازی بۆ هەموو رێكخراوەكانی ژنان

راستیەكە.رۆژی واڵت/ باشە ئەگەر وایە كە بەرێزتان دەتوانن ژنان چۆن ئەی دەك��ەن، باسی

ئیرادەی سیاسی خۆیان پێشبخەن؟وەاڵم/ یەكەم كار ئەوەیە كە لە ژێر دەسەاڵتی حیزبەكەیان دەركەون و بە ئازادانە و سەربەخۆ

ئیش بكەن.قانعن ژن��ان رێكخراوەكانی لە كام هیچ ئایا هەست خۆم من كردوویانە؟ كە ئیشانەی بەو ناكەم كە كارێكم بۆ ژن كرد بێت ئەوانەی كە چییە، ژنان بۆ كەركوك شاری لە كردوومانە رۆژانە ئەوەتا ئەم شارە ژنی گوڕیووە. چیمان

زیندانی لە دەكرێن كۆیلە رۆژان��ە دەكوژرێن، تاوانەكە پیاو دەیكات، بەاڵم ماڵدا دەمێننەوە. رووبەرووی هیچ ئاستەنگیەك نابێتەوە، تەنانەت نەمانتوانیوە ژن لە ئاستێكدا رۆشنبیر بكەین و بە مافەكانی خۆی وشیاری بكەینەوە. ژنان هەتا هەیە كە ئەوە مافیان چییە، كە نازانن ئێستا وەكو قەدەرێك بۆ خۆیان دەیبینن. كاتێك دەڵێن كە رێكخراوەكانی كاریان نەكردووە، ئەمەیە، نەك هیچ كارمان نەكردووە، یان ئەوەتا حەز ناكەین كار بۆ ژنان بكەین، كارەكانمان لە پێناو بەرژەوەندی

حزبەكانماندایە، بۆیە ناتوانین سەربەخۆ بین.دەڵێن كە یاسایانەی ئەو واڵت/ رۆژی بۆ ب��ەرژەوەن��دی ژن و بە ن��اوی خزمەت بە ژنان دانراون چەندە هاندەر بوون بۆ ژن��ان، س��ەرەڕای چ��ارەس��ەری كێشەكانی ئەوەی كە ژنان خۆیان لە ناوەندی بڕیاردا

نین؟وەاڵم/ لە ناوەندی بڕیار دانین و گومانم هەیە كە ڕۆژێك لە ناوەندی بڕیاریشدا هەبن. ئەو یاسایانەی كە دانراون هەر حیسابیان ناكەم كە خزمەتیان بە ژن كرد بێت هەر بچووكترین شت كە قەدەغە ئەگەر بەرپرسێك یانی بوو، فرەژنی كردنی بەرپرسیارەتی ئاستی لە هەبێت ژنی دوو هاوسەرگیری دەچێ ئ��ەوەش بۆ الدەب��رێ نهێنی دەكات. هیچ شتێكیش نییە كە رێگر بێت من بەرپرس دەناسم كە دوو ژن و چوار ژنی هەیە و لە سەر ئیشەكەشی النەبراوە ئەو مەرجەشی نییە كە ژنی یەكەم رازی بێت. ژنی یەكەمی هەر نازانێ كە ژنی كە بڵێ و بێ دەب��ێ ژن هەیە. تری من رازیم مێردەكەم ژنی دووەم بهێنێ !

یانی بەو جۆرە دەڵێن كە كێشەی كوردستان لە فرەژنیمان

چارەسەر كردووە.رێگای زۆر هەیە كە پیاو، ژنی د و وەم بێ بە بهێنێت. ئە وەی كە یاسا س���زای ب��دات ی����ان ه��ەت��ا پێشی ه��ەر ب���زان���ێ���ت. ك����ێ����ش����ە ك���ە ل��ێ��رە كە دای�����ە

لەشوێنی

شەرعی ها وسەرگیری یاسایی، هاوسەرگیری ها وسەرگیری مەالكان رێگای بە دەك��ات واتە منداڵ كۆمەڵێك رۆژیش دوا دەكەن. نایاسایی دێنێتە دونیا كە دەبن بە كۆسپێك بۆ كۆمەڵگە. لەبەر ئە وەی زە واجەكەیان بەرێگەی شەرعییە و نانێت كە نایاساییە. یاساش دان بە منداڵێكدا دایك و با وكیان لە رێگەی یاسا ها وسەرگیریان

نەكرد و وە.تەنانەت دەدرێن. تەاڵق ژن هەزاران بە رۆژانە لەم دواییانەدا موالیدی )2000( تەاڵق درا. ئەگەر بپرسین هۆكاری ئەمانە چین؟ بێگومان هۆكاری یەكەم ناهۆشیاری خێزانیە بۆ بەشودانی كچ و لەالیەكی تریشە وە ئە و ها وسەرگیریانەی ئێستا، لەسەر بنەمایەكی پتە و و تەندر وست نییە. ئیتر ئە و یاسا و دادگایەی كە دانرا وە چ خزمەتێكی قانو ون منداڵی، بە كچەكەم ك��رد و وە؟ بەمن بەشووی نادات، بەاڵم شەرع لە دەرە وە دەیدات پێویستە ب��ەش��و و لێرەدا كۆنترۆڵی م����ەالك����ان بكردرێت تا لەدەرەوە زە واج��ی شەرعی ق��ب��وڵ نەكەن ب����ۆ

چاوپێكەوتن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

42] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

چاوپێكەوتن

تەمەنی 12 و 13 ساڵ. بۆ ئە وەی كە لەدایكبو وانی )2000( لە دەرە وە تەاڵق نەدرێن. لە و تەمەنەدا چ دەزانێت لە ژیان، بەڵكو ئە و ئێستا منداڵە و تۆ كاتێكدا لە پ��ەر وەردە هەیە، بە پێویستی

دەیخەیتە ژێر باری بەرپرسیارێتیەكی گرانتر.ژنیان كێشەی دادگاكانمان یاسا و ئەگەر چارەسەر كردبێت لە دایكبو وانی )2000( چۆن مارە دەكرێن و چۆن تەاڵق دەدرێن؟ ئایا دادگا هیچ پرسیارێك لە خۆی ناكات. یان لە تەمەنی بچو وكدا زە واج، دادگا رەتی دەكاتە وە كە چی قبوڵی ماڵ( ئەمر)گەورەی ولی ئامادەیی بە چارەسەر ژن بۆ كێشەیەكی چ ئە وە دەكات. دەكات و چ خزمەتێك بە ژن دەكات. ژن هەیە تەاڵق دەدرێت و هیچ مافێك وەرناگرێت یان ژنی بەسەردا دێت و هیچ مافێكی نییە بۆ قسەكردن و موداخەلەكردن. واتە ئە و یاسایانە بەشێوەیەكی دەكەین، ژن بە خزمەت دەڵێن ر و وكەشیانە بەاڵم لە نا وەرۆكدا هیچ و بەتاڵن. بۆیەش دەڵێم ئە و یاسایانە هیچ خزمەتێكیان تا ئێستا بە ژن نەكرد و وە. لەبەر ئە وەش ئە وەی قانون نایكات لە دەرە وە شەرع دەیكات. بۆیە دەبێت حكومەت گر وپانە ئە و دەرە وە و كۆنترۆڵی دادگاكان و

بكەن كە كاری شەرع دەكەن. رۆژی واڵت/ وەك ژنێكی چاالك لە بواری لەم ژنان سەرەكی كێشەی سیاسیدا،

بوارەدا لە چیدا دەبینن؟حزبەكان دەس��ەاڵت��ی لەژێر یەكەم وەاڵم/ دەركە ون و دووهەمینیش دان پێدانانی كۆمەڵگا بە تواناكانی ژنان. ئە و ژنانەی كە كار دەكەن كێشەكانیان زۆرترە لە و ژنانەی كە لە ماڵە وەن، چونكە ئێمە ر و وب��ەڕ و وی زۆر شت بو وینەتە وە هیچ دەسەاڵتیش هەیە، زۆرم���ان داواك���اری ئا وڕێكمان لێ ناداتە وە بۆیە لێرە هیچ شتێكی

كە وەك نییە ژنان شەڵتەرێكی بچوك وەك ژنان كێشەكان لێقە ومانی لەكاتی پەناگەیەك لەسەر را وەس��ت��ەی چونكە ب��ەرن، بۆ پەنای و دەرف���ەت رێكخرا وێك من وەك ن��ەك��را وە. ئیمكانیەت و پەناگەیەكم نییە بیگرمە خۆم و بیپارێزم و یارمەتییەكی باشی بدەم. زۆربەری زۆری رێكخرا وەكانیش بەمشێوەیەن بۆیە دا وای پەناگەیەكمان بۆ ژنان كرد، بەاڵم لەگەڵ ئە وەی پارێزگاریش رەزامەندی نیشاندا لەسەری كە چی هەتا ئێستا شەش مانگ تێپەڕیوە و هیچی بۆ نەكرا وە. لێرەدا دەپرسم بۆچی شوێنێكی وا لە

شارەكەماندا نەبێت؟ وەكو رێكخرا وەكانی ژنان و وەكو كەمپینی نا كاتێك ژنان لەسەر دەستدرێژی كەلتوری بۆ پارێزگار ژنان بۆ كرد پەناگەیەكمان دا وای نەك یەك، بەڵكو بەڵێنی د و و پەناگەی پێداین كە چی تا ئێستا نە وەاڵم و نە ئەنجامێكمان كێشە لە یەكێكە ئەمە گەیشتووە. بەدەست بكەین سەیری ئەگەر ژنان. گە ورەكانی هەرە بۆمان دەردەكە وێت كە بۆ چی بنەماڵەكان هەر لە تەمەنی بچو وكدا كچەكەیان بەشو و دەدن بۆ ئە وەی كە لە ژێر ئە و بەرپرسیارێتیە دەركە وێت.تەاڵقداندا لەكاتی بێزارە و كچ لە بنەماڵە ژنان پەناگەیەكی لێرە بۆیەش وەریناگرێتە وە گرنگیەكی زۆری هەیە. ئەگەر دەسەاڵت دانمان ئە و بكات دابین بۆ دەرفەتمان بنێت و پێدا ئازادانە بە كار كە برەخسێنێت بۆ هەڵەمان

بكەین ئەوە باشە.كە ئاسایشە دابینكردنی ت��ر خ��اڵ��ەك��ەی كاتێك بكەیت. كاركردندا هەستی پێ لەكاتی كە نەكەیت هەست كارەكەت بۆ دەردەكە ویت یەكێك لە گەڵتە و چا ودێریت دەكات و دەیەوێت تیرۆرت بكات. ئە وانە تەنیا بەشێكی بچوكن لە و كێشانەی كە ر و وبەڕ و وی ژنان دەبنە وە لە كاتی

كاركردندا. دان دەس��ەاڵت كە ئەوەیە ترمان كێشەیەكی بە كارەكانی ئێمە دانانێت. ئێمە بە كاتژمێران لەبەر دەرگای پارێزگا را وەستا وین بە بێ ئە وەی كە كەسێك وەاڵممان بداتە وە، تەنانەت ئەندام بزانن دەرە وە نەهاتنە ژنەكانیش پەرلەمانە ئە و هەمو و ژنە هاتوون و خۆپیشاندان دەكەن هۆكارەكەی چییە و چیان دە وێت. كەس هەتا ئێستا نەهاتۆتە دەرە وە و پێمان بڵێت چیتان دە وێت لە پارێزگار كە وەاڵمتان بداتە وە و بۆتان جێبەجێ بكات، ئە وەش كێشەیەكی گە ورەیە كە

الیەنی پەیوەندیدار گوێت لێنەگرێت.رۆژی واڵت/ ما وەیەكە باس لە بەستنی دەك��رێ��ت، ك��ورد ن��ەت��ە وەی��ی كۆنگرەی پێتان وایە ژنان رۆڵیان چییە لە بەستنی

كۆنگرەی نەتە وەیی؟

زۆر نەتە وەییەكان كێشە بۆ ئێمە وەاڵم/ چاالكیمان كرد و وە، هەر لەشاری كەركوك ئێمە كرد و ومانە هەر بەاڵم كرا وە لێ هەڕەشەشمان ژن بێت. نەتە وەكەمان پێنا و لە كە ئ��ە وەی لە بگێرێت باش زۆر خۆی رۆڵی توانیویەتی نەتە وەیی كێشەی ب��ە خزمەتكردن پینا و هیوادارم بدرێت. دەرفەتی پێ كە بەمەرجێك باشیان بەشداریەكی لەم كۆنگرەیەدا ژنان كە هەبێت، ئەگەر ئە و حزبانەی كە نوێنەری خۆیان باشە. زۆر بێت ژن زۆریان رێژەیەكی دەنێرن ئە و كە دەك��ەم من واهەست بێت ئەگەر وا كۆنگرەیە سەركە وتنێكی باش بەدەستبهێنێت، چونكە لە سیاسەت و دیبلۆماسیدا توانای ژنان زۆر گە ورە و بەهێزە، ئەگەر رێژەی ژنان زۆر بێت لە و كۆنگرەیەدا ئە وا هەر كەسێك دەبینێت كە

ژنان رۆڵی خۆیان چۆن دەبینن. بە سەبارەت دوا وت��ەت رۆژی واڵت/

بەشداربوونی ژنان لە سیاسەتدا؟بدرێت زیاتر دەرفەتی كە هیوادارم وەاڵم/ بە ژنان بۆ كاركردن لە كۆمەڵگادا چ لە كاری بوارەكانی گشت لە و كۆمەاڵیەتی سیاسی و بۆ حزبەكان چیتر هەیە پێشنیارێكیشم تردا. دەست لە كاری ژنان وەرن��ەدەن و بهێڵن ئە و ژنانە بە ئازادانە كار بكەن بۆ ئە وی ئە و كاتە ببینن كە رۆڵی ژن چۆنە. واتە دەبێت ژن ئازاد بهێڵرێتەوە و لەژێر فشاری حزبەكان دەركەوێت. ئەگەر ئێمە ژنان هەموو بە یەكدەنگ و یەكدەست بین و لە ژێر دەسەاڵتی حیزبەكانی خۆمان و كاتەی ئەو دەرچین دەسەاڵت دەستی ژێر لە تواناكانی ئێمە دەردەكەوێت، بەاڵم تاكو ئێمە

لە ژێر دەستی پیاودا كار بكەین ئەوە بە هیچ شێوەیەك رزگاریمان نابێت و كەسیش هەست بە رۆڵ و كاریگەریەكانی ئێمە ناكات هەر چەندە

ژنان رۆشنبیر و بە تواناش هەبن.

لەبەر ئە وەش ئە وەی قانون نایكات لە دەرە وە شەرع دەیكات. بۆیە دەبێت

حكومەت و دادگاكان كۆنترۆڵی دەرە وە و ئە و

گر وپانە بكەن كە كاری شەرع دەكەن

“

“بە كاتژمێران لەبەر

دەرگای پارێزگا را وەستا وین بە بێ ئە وەی كە كەسێك وەاڵممان بداتە وە،

تەنانەت ئەندام پەرلەمانە ژنەكانیش نەهاتنە دەرە وە بزانن ئە و هەمو و ژنە هاتوون

و خۆپیشاندان دەكەن هۆكارەكەی چییە و چیان

دە وێت

“

“

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

43] ژماره 17[ ] 2012/3/20 [ ] ساڵی دووەم [

ژنان

جواڵنەوەی ژنان جواڵنەوەی ئاشتی و دیموكراسییە

و ئاشتی ج���واڵن���ەوەی ژن���ان ج���واڵن���ەوەی و دەرخ��س��ت��ن ج���واڵن���ەوەی دیموكراسییە؛ و حەرامی و واتایی بێ لە رزگاركردنی شەڕە لەهەمانكاتدا لە هەموو ئان و ساتێكدا جواڵنەوەی

بانگەوازیكردنی شەڕە.كێشەی ژنان كە ب��ەردەوام دواخ��راوە پێویست تاوتوێ دیكە كێشەكانی لەتەواوی بەر دەكات ئەنجام ئەمە رادەیەك تا هەوڵمدا من بكرێت، بەرەو رۆژانەش بەشێوەیەكی بێگومان و بدەم پێشەوەی دەبەم. لێرەدا دەخوازم ئەم مەسەلەیە سەرەتا دەك��ات پێویست واتە روونبكەمەوە، ژنان رزگار بكرێن. ئەگەر سەرەتا ژنان رزگاریان رازییە لەخۆی كە پیاوەی ئەو ناشێ نەبێت، لە دەدات لەقەڵەم بەپێشكەوتوو خ��ۆی و نەتەوەیی و بوارەكانی چینایەتی و سیاسی و هتد ئاستێكی رزگاری جڤاكی و كەلتووری و… پێگەیشتووم. ئەنجامێكە ئەمەش بەدیبێنێت، كاتێك شیكردنەوە و لێگەڕینم سەبارەت بەالیەنی سۆسیۆلۆژی كۆمەڵگای كورد كرد بەو ئەنجامە گەیشتم كە سەرەتای هەنگاونان و دەستپێكردن جێگای لە و وات��ادارت��رە ژن��ەوە مەسەلەی لە پەیوەندی نزیكەوە لە ئەمەش دەبێت. خۆیدا بەو شەڕە مەزنەوە هەیە كە من بەڕێوەی دەبەم، پێویستە ئەم تێكۆشانە وەكو بیرۆكە و تیۆریەك نەبینرێت. كاتێك خواستم وەاڵمێكی قووڵ بۆ ئەم پرسیارانە بدەمەوە كە بۆچی شەڕ بەشێوەیەكی بۆچی بەتایبەتیش پێشنەكەوت، هەمەالیەنی زەمینەی نێوخۆیی رێكخراوەكەمان پێشنەكەوت، تەنانەت كەسایەتی بەهێز ئاوا نابێت و كەسایەتی سیاسی و فەرماندەی سەربازی مەزن پێناگات؟ لە ئەنجامدا بۆم دەركەوت كە پێویستە سەرەتا ژنان رزگاریان ببێت. جواڵنەوەی رزگاری ژنانیش واتایە ئەو و بۆچوونەیە بیرو ئەم بەرهەمێكی ئێمەدا تێكۆشانەی ئەو لەنێو دەبەخشێت. زۆر بەباشی واتای دروشمی " سەرەتا لە ژنان بدەن" ئاشكرا بووە. كاتێك سەرەتا لە ژنانتدا كاتێكیش دەگریت. بەدیل كۆمەڵگا ت��ەواوی لە كاتە ئەو بكەن رزگار ژنان بڵێیت سەرەتا

كۆمەڵگا خاڵدا سەرەكیترین و هەستیارترین ڕاستیدا لە دەكەیت. راكێش رزگ��اری ب��ەرەو وەاڵمێكی ئێمە بەاڵم گرنگە، زۆر بیرۆكەیەكی پێویست و گرنگمان نەداوەتەوە. بەتایبەتی من ئەنجامی لە بەڵكو نەببوو، زاراوەیە لەم گوێم خەبات و تێكۆشاندا پێگەیشتم؛ سەرەتا رزگاری ژێر لە پێویستە بەتایبەتیش پێویستە، ژنان ئەمە دەش��ێ بێت. رزگاریان پیاوان دەستی خۆیدا گەل لە گرنگ و هێژا ئەنجامی گەلێك بێنێتە ئاراوە. ئێستاش ئەمە تێكۆشانێكە هەم لەچوارچێوەی شیكردنەوە و پراكتیزەكردنیشدا خەریكی رۆژانە بەشێوەیەكی دەچێت. بەڕێوە پیاوانیش و ژنان بە سەبارەت كارەین. ئەم و ئاماژەپێكردن جێگای هەن مەسەلە گەلێك

باسكردنن.لەو باوەڕەدام پێویست دەكات ئاماژە بەهەندێك هەیە؛ بەخۆمەوە پەیوەندییان كە بكەم خاڵ هەروەكو دیارە )CIA( و )MIT( سەبارەت گەلێك ژن و س��ەرۆك��ای��ەت��ی م��ەس��ەل��ەی ب��ە دیماگۆجی و نابەجێ و هەڵبەستراو شتی دەخ��وازن و دەكەنەوە باڵو كۆمەڵگادا لەناو مەسەلەكان چەواشە بكەن. منیش ئەم دەرفەتە بەباشی زۆر ه��ەوڵ��دەدەم و هەڵدەسەنگێنم لە ئەمە هێزی بكەمەوە، روون مەسەلەیە ئەو دەبینم. سوودمەندیشی زۆر و دەبینم خۆمدا سەرۆكایەتی ) لەوانەیە لێرەدا من نوێنەرایەتی هێز لەچوارچێوەی لێرەدا ڕاستیدا لە بكەم( گوزارشت ناتوانرێ كەسێكدا تاكە توانای و واتای لێرەدا بەڵكو بكرێت، سەرۆكایەتی لە بەدەزگابوون لەخۆیەوە دەگرێت و لەو باوەڕەدام كە پێویستە زۆر بەباشی بیری لێبكەینەوە و لێی بوارەدا لەم مەودایەكیش بێگومان �� تیبگەین بەدیهاتووە و پێویستی بەتێگەیشتن هەیە، بەاڵم نوێنەرایەتی كە كەسایەتییەك وەكو بێگومان پێشكەوتنی گەلێك دەك���ات، دەزگ��ای��ە ئ��ەم ژنان گەل لە ژیان چۆنێتی لەبواری گرنگمان لەناو ئاستە ئەم هەوڵدەدەین بەدیهێناوە. تەواوی گۆڕەپانەكانی تێكۆشان و لەبواری زاراوە و ئاستی رێكخستندا پێشبخەین. ئەنجامێك كە لەسەر ئەوەیە كە جەختی بەدەستمان هێناوە دەكەینەوە. واتە بەپێچەوانەی ئەم لێكدانەوانەی پێش دەكەوێتە ژن��ان رزگ��اری دەكرێت، كە ت��ەواوی الیەنەكانی دیكە و نەك هەر رزگ��اری تەنیا رزگاری؛ بەڵكو خولقاندن و بەدەستهێنانی دەگرێت. خۆوە لە مەزن گرنگییەكی ژیانەوە

ئەگەر كەمێك ئاوەڕ لە قواڵیی مێژوو بدەینەوە دەبینین كە مەسەلەی كەوتن و بچووككرنەوەی و كۆمەاڵیەتی مەسەلەیەكی بەتەواوی ژن��ان سیاسییە و یەكەمین چینە كە چەوسێنراوەتەوە و ستەمی لێكراوە و تەواوی ریزبەندی چینایەتی �� دەوڵەت، هونەر، یاسا، ئابو وریش لەسەرووی ئەمانە �� دژ بە بەرژەوەندیەكانی رەگەزی ژنان رێكخراوە و ئاواكراوە و لەهەر شوێنێك ئاستی چەوساندنەوەی ژنان ئاستی چەوساندنەوەی ئەم كۆمەڵگایە دیاری دەكات. هەمان شت بۆ مەسەلەی خۆیدایە. لەجێگای و راستە رزگاربوونیشی دەتوانین بڵێین ژنێك تا چ رادە و ئاستێك ئازاد بێت، ئەوا ئەو چین و رەگەز و گەل و نەتەوەیەی جێگای خۆی تێدا دەگرێت هێندە ئازادە. ئێمە هەوڵماندا بەشێوەیەكی قو واڵ و بەرفراوان وەاڵمی ئەم پرسە روون بكەینەوە و بێگومان تێكۆشانی نییە. رەگەزێك ئازادی تێكۆشانی تەنیا ژنان الیەنی تێكۆشانێكە كۆمەڵگا؛ لەسەربنەمای یەكسانی و ئازادی و كۆمەاڵیەتی و سیاسی و تەنانەت ئاستی سەربازی خۆی هەیە و مسۆگەر پێویستە وەك تێكۆشانێك دەركی پێبكرێت كە دەگرێت. لەخۆوە دیالێكتیكی الیەنی هەموو بەم دەرك راس��ت بەشێوەیەكی بێتو ئەگەر گەیشتن بەئەندازەی ئەوا بكرێت، تێكۆشانە بەگوێرەی راست سۆسیالیستی چەمكێكی بە زانستی سایكۆلۆژیش رێگا لە پێش رزگاربوون چەوسانەوە و فشار و نەخۆشی ل��ەت��ەواوی دەكاتەوە و پێشكەوتنێكی بەرفراوان لە بواری ئاستە ئەم تا كێشەكە بەدیدێت. ئازاد ژیانی گرنگە. وابزانم گەورەترین نەزانی و پاشكەوتوویی لەم بوارەدا لە ئارادایە، بەاڵم لەهەمانكاتدا لەو بێت تێدا پاشكەوتوویی و نەزانی شوێنەی بەكاربردنێكی مەزن لەئارادایە. لە ئایدیۆلۆگەكان و سیاسەتمەدار و پیاوە هەرە لە پێشینەكانی سەربازی هێزە و هونەرمەندان تاوەكو توركیا لەبن هەموویان هەر ئەخالقیەكان شارەزایە و مەسەلەیە بەم سەبارەت و چەواشەكاریەكدان بەشێوەیەكی فشار و كۆیالیەتی گەورەترین سیستەمكراو بەڕێوە دەچێت. هەربۆیە هەروەكو مەزەندە دەكرێت ئەم تێكۆشانە هێندە سانایی هەیە. م��ەزن مێشكێكی بە پێویستی نییە؛ بەهەنگاو پێویستی مەزن هزرێكی بەئەندازەی كەسایەتیەكی هەیە. دلێرانە زۆر هاوێشتنێكی بەمجۆرە ئاستەمە، بەڵكو ئێمە كەمێك تاقیمان هۆكاری پێكرد ئاماژەمان هەروەكو ك��ردەوە.

عه بدوڵاڵ ئۆجه الن

] ~ [Roji_Wilat@yahoo.com

44] ساڵی دووەم [ ] 2012/3/20 [ ] ژماره 17[

ژنان

تاقیكردنەوەی ئێمە پێشگرتنە لە جینۆساید و وەرچەرخانی ئەم ژیانەیە كە لەمردن خراپترە، بتوانێ مرۆڤ و هەبێت واتای كە ژیانێك بۆ تێیدا بژیت. هەربۆیە سەبارەت بەناسنامەی ژنان بەتێكۆشانێك دەستمان دلێرانە و بەئازایەتی كرد. ئێستا هەندێ ئەنجام بەدەست دەهێنرێت.

زۆر بەڕوونی و ئاشكرایی دەڵێم؛ بە بێ ئەوەی خۆم بەو گوتانە بخەڵتێنم و بڵێم شەرمە و دەبێ هەندێك دەشێ دەڵێم بێ، بەمجۆرە سەرۆك لەڕای بانگەوازی بكەنەوە. بیر باشتر كەس گشتی و رووناكبیران دەكەم زیاتر بیر بكەنەوە!! بناخەی بۆتە زاراوە هەندێ قۆناخە لەم ئیتر كۆمەڵگای بە سەبارەت بۆچوونمان و هزر ت��ەواوی جیهان، بۆ یا خود بێت ك��وردەواری دەكات پەیوەندیدار ئێمە زیاتر ئەوەی بەاڵم پێویست لەمانە؛ یەكێك ك��وردە. كۆمەڵگای لەڕاستینەی ریشەیی بەشێوەیەكی دەك��ات پیاو داببڕێت، ئەمەش نەك هەر تەنیا لەبواری رەگەزیدا، بەڵكو پێویست دەكات لە بوارەكانی فەلسەفە و ئەخالق و سیاسەت و.. هتد كۆمەڵگا لەژێر كاریگەری پیاودا دەربكەوێت. بۆ ئەوەی بێتە بنچینەیی و سەرەكی راستینەی هەندێ ریشەیی دابڕانە ئەم دەكات پێویست ئ��اراوە. بێت. هەروەكو لەئەزموونی خۆشماندا دەبینرێت خاوەنی دەبنە دابڕانە ئەم شانبەشانی ژنان تێگەیشتنێكی مەزن. زۆر بەباشی ئەم راستیە دەبینێ كە چۆن ئەو هێزەی لەدەستی پیاودایە لەدژی بەكاردەهێنرێ و تێدەگات. ئەوەی هێزی پێویست نابێت. ئازادیشی و یەكسانی نەبێت بیكات كە بدۆزینەوە رێچكەیە ئەم دەك��ات بەڕاستینەی خۆی پەیوەندی ئەمەش بەهێز. گەلی كوردەوە هەیە. بەگوێرەی من گەلی كورد رەوشی لەڕەوشی سیستەمی توركیا سەختترە �� بەتایبەتی ئەورپاییەكان، عوسمانیەكان وەكو دەتوانین �� هەڵدەسەنگێنن بەدەست قامچی رەوشەكەی لەو ژنە بچوێنین كە بەزۆر دراوەتە راستینەی پیاو. ستەمكارترین و خراپترین خودی گەلی كورد بەمجۆرەیە، ئەو سیاسەتەی پەیڕەو كراوە لەو سیاسەتە جیاوازتر نییە كە بەسەر ژنان پیادە دەكرێت. بێگومان یەكێك لەم هۆكارانەی ئێمەی بەرەو تێكۆشانێكی بەمجۆرە برد ئەمەیە. كاتێك لەم خاڵەدا مەسەلەی ژن تاوتوێ بكەین لەڕاستیدا دەبینین كە رێچكەی لەپێناو دەبێت. دەرباز بەدابڕاندا بەهێزبوون یەكسانی و یەكێتییەكی ئازادانە باس لەدابڕان و لەنزیكبوون ب��اس تەنیا ل��ێ��رەدا دەك���ەم. لەهەڵوێستێكی تەكتیكی ناكەین. ئیتر بۆ ئەوەی و سۆسیۆلۆژی ب��واری لە ه��ەم دابڕانە ئەم سیاسییەوە پێشكەوتنێك بەدی بێنێت پێویست دەكات ماوە و شێوازی ئەم دابڕانە بەشێوەیەكی

بەرجەستە دیاری بكەین و ناتوانین لە ئەنجامدانی ئێستا بنێین. بەالوە دابڕانێكی جددی خۆمان هەندێ كەس دەڵێن؛ ئایا خۆی چۆن لە گەل ژناندا دەژی؟ نەخێر! لە ژیان لەگەل ژنان زیاتر لەگەل ژیان بەچۆنیەتی دەرهەق تێكۆشانێكم ژنان هەیە. بەگوێرەی من ئەمە دەبێتە شەڕێكی شەڕە لەو یەكێك بەزەییانە. بێ و سەخت سەختانەیە كە پیادەی دەكەین. ئەگەر باس لە كەسایەتی خۆم بكەم دەڵێم ناتوانرێ لە گەل ئەو ژنەدا بژین كە لەئاستی ئەمڕۆماندایە، كاتێك وەكو تەنانەت و سیاسی كەسایەتیەكی وەكو بكەم، خۆم لە باس سەربازی كەسایەتیەكی لەكۆمەڵگادا هەروەكو كالسیكی ( بەمانای

دەبینرێ( هەوڵبدەم لەگەل ژنێكدا بژیم ناتوانم و بپرسن لەوانەیە بكەم، نەتەوە سەرۆكایەتی لەئاستێكی ژنێك ئەمە؛ لەبەر بۆچی؟ بڵێن بەرزدا پێشكەوتنی بەدی نەهێنابێ، ئەوا رۆژانە زۆر بەكاری ئەدات، دڵم و لە هزر بەچەكوش سەرۆكێكی ئەگەر دەكات. خەریكم بچووكەوە سۆسیالیستی سەرۆكێكی تەنانەت نەتەوەیی، ئ��ازادی جددیەكانی كێشە رووب���ەڕووی خۆی بەهێز ژنێكی ناچارە مسۆگەر ببینێتەوە، لەبەرامبەر خۆیدا ببینێ. لە ڕۆژگاری ئەمڕۆماندا خۆ و ژن��ان تایبەتی موڵكایەتی رەوش���ی سیستەم ك��ااڵی ناسكترین وەك��و نیشاندانی دەكاتەوە، دژواردا شەڕێكی لەبەردەم رێگا گوتەیەكی كۆمەڵگادا لەنێو هەروەكو یاخود

لەپشتی ژنێك دەڵێن كە هەیە بەناوبانگ چۆن؟ ژنێكی ب��ەاڵم هەیە، سەرۆكێكدا هەر پیاوەكەی دەداتە پێش و خۆیشی بەشاراوەیی لە تاریكیدا دەمێنێ. پیاو دەبێتە سەرۆك، بەاڵم خۆشی بەگرگنی دەمێنێتەوە. من ئەوە شایانی زاراوەی��ە دەكەم لەو نەفرەت نابینم. من خۆم بەرەو من یاخود بێت پشتمەوە لە ژنێك كە پێشەوە ببات. ئەگەر ژن پێشبكەوێت دەبێ شان بێت. پێشەوە لە دەبێت یاخود پیاو بەشانی چەمكێكی بەمجۆرە هەیە، لەمیانی ئەو رەوشەی لە ئارادایە ناشێ مرۆڤ نەترسێ، لێرەدا هزرێكی نیشانبدەم، بەخراپەكار ژن كە نییە بەمجۆرە بەاڵم ریاكاری ژن جێگای باسە. ئەو پێوانانەی نرخ و بەهای پێدەدات تا دواڕادە لە سیاسەت، سەربازی، ئازادی و بەهاكانی ژیان دوورە. هیچ دەتوانم ناهێنین. بەدەست لەمە ئەنجامێك بۆنمونە؛ بهێنمەوە. مێژوویی نموونەی گەلێك ستالین سەرۆكایەتیەكی بەكاریگەرە، بەاڵم ئەو بكوژێ، خۆی ناچاربوو دەژیا لەگەلیدا ژنەی واتە بەرگەی ئەم ژیانەی نەگرت. لە توركیاشدا سەربازەكانی توركیا و تەنانەت مستەفا كەمالیش مەسەلەی ژنهێنان و پێكەوەنانی خێزانیان بەبنەما گرتووە، هەندێ ژن لەچواردەوری مستەفا كەمال هەبوو، واتە سنوورداری ئاستی ئازادی ئەم ژنانە و هێزە مەزنەكەی مستەفا كەمال ئەم ژنانەی و بنگە بێ و بچووك بەبوونەوەرێكی كردووە السایی كەرەوە. خواستوویەتی خێزان پێكەوە بنێ، ژنێكی زۆر ترسناك هاتۆتە ئاراوە، بۆیە بژین. لەدەور و وبەریدا لەگەلیدا و نەیخواستوە تێپەڕنەكردووە ژنانەیان ئەو تەنانەت سنووری كە بۆ رابواردن بەكار دەهێنرێن. تاوەكو ئێستا توركیا كۆمەڵگای لەناو هێز خ��اوەن ژنێكی دەرنەكەوتووە. لە كۆمەڵگاكانی دیكەش كەم �� زۆر بەمجۆرەیە. ئەگەر بخوازین لەنێو كۆمەڵگای مەترسی هەمان دووچاری ناویندا خۆرهەاڵتی وەربگرین. تەگبیر هەندێ پێویستە نەبینەوە وەكو تەگبیرە ئەم بەرجەستە بەشێوەیەكی جواڵنەوەی رزگاری ژنان رووبەڕوومان دەبێتەوە. رەوشتی من بەمجۆرەیە، بەگوێرەی من كاتێك و بەڕاست ئەمە كەس هەندێ ژیان، دەڵێین دروستی تێناگەن. مەسەلەكە تەنیا ئەوە نییە لەڕاستیدا بێت، زایەندیدا لەبواری ژیانێك كە بینین و بەدەستەوەگرتنی ژنان وەكو رەگەزێك، نزیكبوون و هەڵوێستێكی بچوككەرەوەیە، باس هەمەالیەنە دابەشكردنێكی و هاوبەشێتی لە پێداویستییەكی ئ��ەم��ە بێگومان دەك���ەم، یەكسانییە، مسۆگەر سۆسیالیزم پێویستی بەمە

هەیە. لە ڕاپۆرتی سیاسی سەرۆكایەتی بۆ كۆنگرەی

دووەمی )PJKK( وەرگیراوە

تێكۆشانی ژنان تەنیا تێكۆشانی ئازادی رەگەزێك نییە.

لەسەربنەمای كۆمەڵگا؛ تێكۆشانێكە الیەنی

یەكسانی و ئازادی و كۆمەاڵیەتی و سیاسی و

تەنانەت ئاستی سەربازی خۆی هەیە و مسۆگەر پێویستە

وەك تێكۆشانێك دەركی پێبكرێت كە هەموو الیەنی دیالێكتیكی

لەخۆوە دەگرێت

““

چەند وێنەیەك لە مانگرانی بەردەم بارەگای نەتەوە یەكگرتووەكاني

هەولێر

Organî Rageyandnî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 17] [Salî: 2012]

شه هید رێبوار حسێن محەمەد"قانع سلێمانی"

Rojî Wilat