aoG;pGef;aomy,if;စစတပ၏ အရငးအျမစ သမးယမႈသည ကခငျပညနယ ဟးေကာငးခ င၀မးရ ဌာေနတငးရငးသား ျပညသမားအား ဖယရားပစလကသည။

rmwdumအကဥးခပ ............................................................................................................... ၁

မတဆက ............................................................................................................... ၂ေျမပ။ ၂၀၁၈ ခ ဧၿပလ၊ ကခငေဒသတြင အသစ အးအမမမႈမား

ေနာကခသမငးေၾကာငး................................................................................................. ၃ ကခငျပညနယႏင ဟးေကာငးခင၀မးပယငး

ပယငးေဒသ။ ဌာနတငးရငးသား အေျခခသတ႔၏ မရငးေဒသ................................................. ၇

ဟးေကာငးခင၀မးတြင ပယငးတးေဖာျခငး ..................................................................... ၁၃ အေသးစား တးေဖာမႈ သမငးေၾကာငး ပယငးရတတရက တးျမငလာျခငး ၂၀၁၀-၂၀၁၇

တရတႏငငသ႔တငပ႔ျခငး ............................................................................................. ၁၃

စစတပ တးခ႕မႈႏင ပယငး၀ငေငြ ................................................................................... ၁၄ေျမပမား။ ကခငျပညနယရ ျမနမာတပမေတာ တပရငးမား ၁၉၉၄-၂၀၀၆

ဟးေကာငးခင၀မး ထးစစ ......................................................................................... ၁၈ မးေကာငးကငမ သတေပးခက။ တကပြ စတငၿပ။တကခကမႈ စတငၿပ။ဟေကာငးခင၀မး ထးစစ-အခနဇယားပယငးေမာမားက ထနးခပရန အစးရ၏ ေျခလမးမား ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးက ႏႈတဆတေနချခငး တကပြမား ဆကျဖစၿပး တးျမငလာျခငး ထြကေျပးလြတေျမာကျခငး သ႔ အကအညရရျခငးမ အရပသားမား တားျမစခရျခငးေရႊ႕ေျပာငး ဒကၡသညမား တညရမႈက အစးရက ျငငးပယျခငး တငးၾကပလာသည ထနးခပမႈေျမပမား။ ဟးေကာငးခင၀မးတြင ျမနမာစစတပ တညရမႈ အစးရႏင စစတပ၏ ေနာကယကေစာကားမႈ တးေဖာမႈမား ျပနလညစတငျခငး

ထးစစအေပၚ ေဒသခမား၏ တန႔ျပနခကမား .................................................................. ၂၈ လသားခငးစာနာမႈ အေထာကအပ- ေဒသခမားမသာ အမျပနရန ေတာငးဆမႈ

သးသပခက ............................................................................................................ ၃၀ ကခင သယဇာတမားအား ျမနမာတပမေတာမ သမးယမႈ အၾကမၾကမျဖစသည ပစ မားယြငးသညေၾကြးေၾကာသ အမတ (၁) သဘာ၀ ပတ၀နးကင ကာကြယေစာငေရာကျခငး မားယြငးသညေၾကြးေၾကာသ အမတ (၂) သတတြငးမား တရား၀ငျပလပျခငးသည သယဇာတမားႏင ျပညသလထ အကးစးပြား က ကာကြယေပးသည။

သးသပခကႏင အေျဖမား .......................................................................................... ၃၄ေနာကဆကတြမား .................................................................................................. ၃၅

ေ၀ဟငမ သတေပးအေၾကာငးၾကားစာက ၂၀၁၇ ဇြနလ ၅ ရက ေန႔တြင ကခခထးစစအေပၚ ကခငႏငငေရးပါတမား၏ သေဘာထားထတျပနခကဟးေကာငးခင၀မး လႊတေတာကယစားလယမ သမၼတသ႔ အတဖြငေပးစာ ႏငငေတာသမၼတရးမ ရြာသားမားသ႔ ျပနစာကခငျပညနယ လႊတေတာရးမ ကခငျပညနယအစးရအဖြ႔ ၀နႀကးခပသ႔ ေပးစာပယငးတြငးထးစစမားေၾကာငေနရာေရႊ႕ေျပာငးရသညအရပသားမားကစၥအေပၚ လႊတေတာကယစားလယမား၏ေပးစာလႊတေတာ ကယစားလယမားမ သမၼတထသ႔ အဆျပလႊာ ဤအစရငခစာအတြကျပလပခေသာ အငတာဗးမား

tusOf;csKyf ၂၀၁၈ ခႏစတြင ျမနမာအစးရတပဖြ႔ မားသည ဌာနတငးရငးသား လဥးေရကထပမ ေမာငးထတရနႏင နယေျမ၏ ၾကြယ၀ေသာ သဘာ၀သယဇာတမားႏင မဟာဗဟာေျမာက ကနသြယေရးလမးေၾကာငးမား အေပၚ ထနးခပမႈက တးခ႕ရန ကခငျပညနယတြင သတ႔၏ စစပြက တစဆငျမင ခသည။ တရတ ႏငင၏ ခါးပတကြငးနင လမးပဏာမ ေျခလမး၏ အစတအပငးျဖစသည တရတႏင အႏၵယ ဆကထားေသာ သမငး၀င လဒလမး လၿခရနႏင အကးအျမတႀကးမားမားျပားလေသာ ပယငး တးေဖာမႈမားက သမးပကရန ေၾကာကမကဖြယ အေကာငးဆးေသာ ထးစစၾကးကကခငျပညနယ ၏ အေနာကေျမာကပငး ဟးေကာငးခင၀မးတြင ျပလပခ သည။ ကခငျပညနယ၏ပယငးသညကမၻာ႔ရတနာ ျဖစသည။ ယငးသည ဒငႏေဆာ ေခတအတြငး ျဖစေပၚသည တစခတညးေသာ အမးအစား ျဖစသည။ “ေသြး ပယငး” သည ဟးေကာငး ခင၀မးတြငသာ ေတြ႔ႏငသည အလြနအမငး ရားပါးေသာ အနရငေရာင တြငးထြကအမးမး၏ တရတအမညျဖစသည။ ယငးသည မၾကာေသး မက ထးစစမားအတြငး ေမာငးထတခရသည ေဒသချပညသမား၏ ျဖစရပမားကလညး ရကစကစြာ ထငဟပသည အမညျဖစသည။ ပယငးတးေဖာျခငးလပငနးရတတရကၾကးထြားလာမႈသည တရတေစးကြကမ ေတာငးဆ မႈေၾကာင ၂၀၁၀ ခႏစတြင စတငခၿပး ျမနမာ ႏငင တလႊားမ ေထာငေပါငးမားစြာေသာ ေရႊ႔ေျပာငး တးေဖာေရးလပသားမားေဒသတြငး သ႔ ၀ငေရာကလာျခငးက ျဖစေစသည။ ၂၀၁၅ ခႏစတြင ႏစသနးေပါငး ၉၉ သနး သကတမးရအေမႊးပါေသာ ဒငႏေဆာ၏အၿမးက ဟးေကာငးခင၀မးတြင ထြကရေသာပယငး

အတြငး ေတြ႔ရခၿပးေနာက ေနာကထပ ကနသြယမႈ ပအားေကာငးလာေစခသည။ ေ၀းလေခါငဖားေသာပယငးေမာဧရယာက ကခငလြတေျမာကေရးတပမေတာ (KIA) ထနးခပထားေသာလညး အဖးတန သယဇာတက ကခငျပညနယမတရတႏငင အတြငးသ႔တငပ႔ရာ ျမနမာတပမေတာက ပယငးသယပ႔သည လမးေၾကာငးမားအားလး တြင အခြနေကာကခသည။ ႏစစဥ ကနသြယမႈ တနဖးမာ တစႏစလင အေမရကနေဒၚလာ ၁ ဘလယ ရမညဟ ခန႔မနးသည။ ၂၀၁၇ခႏစ ဇြနလတြင ျမနမာတပမေတာ သည ပယငးကနသြယမႈက အရငးအျမစမ လြယရနၾကးပမးခသည။သတ႔က ေလယာဥသး၍ ပယငးေမာ ဧရယာအေပၚမလကကမးစာေစာင မားေထာငန႔ခ ကခခၿပး ေဒသချပညသမား အားလးက ဆယရကအတြငးေရႊ႕ေျပာငးၾကရန အမန႔ေပးထားၿပးမလကနာပါက KIA ေသာငးကနးသမား အျဖစသတမတမည ျဖစေၾကာငး ေျပာထားသည။ ေျပာငးေရႊ႔ရမည သမားမာ ေမာလပသားမားသာမက မးဆက ေပါငးမားစြာ ထေနရာတြငေနထငၿပး ေတာငယာ လပကင စားေသာကလာခေသာ ဌာေန တငးရငး သား ရြာသား ၅,၀၀၀ ခန႔လညး ပါ၀ငသည။

ထးစစမာ တစနစနးပါးၾကာျမငခသည။ ထအေတာအတြငးတြင အရပသားမားမာသတ႔ ၏ ေျမယာမားႏင ပငဆငမႈမားကသာသမးယ ခရသညမကေသးပ စစတပ၏ ေစာကားေႏာက ယကမႈႏင အၾကမးဖကမႈကပါခၾကရသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရ ၂၆ ရကတြင အသက ၃ ႏစအရြယကေလးတစဥးအပါအ၀င အရပသား သးေယာကမာ ေလေၾကာငးတကခကမႈေၾကာင ေသဆးခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရတြင အရပသား၃၀၀၀ ခန႔သည ပဋပကၡဧရယာအတြငးပတမေနခ

- ၁ -

သည။ ျမနမာ တပမေတာကသတ႔က ေဘးကငးရာသ႔ ထြကခြငမျပပ လေလာက ေသာအစားအစာ သ႔မဟတ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈမရပဆယတစရက ၾကာ ထနးထားခၿပး လသားခငးစာနာေထာက ထားေသာအကအညမား ေပးပ႔မႈကလညး တားျမစထားခသည။ ယေန႔ထတငေအာင ေထာငႏငခေသာ ပယငးေဒသ၏ ဌာေနတငးရငး သားေနထငသမားမာ ယာယတမားျဖင ၿမ႔ေပၚရ ဘရားေကာငးၿခ၀ငးမားတြင ေနထငေနရၿပး ဒကၡသညအျဖစ အသအမတ ျပမခရပ အမမျပန ႏငပ ရေနသည။ ထးစစဆငႏြရနအတြက “သဘာ၀ပတ၀နး ကငထနးသမးကာကြယ ေစာငေရာကေရး” ဟေသာအဆကအေၾကာငးျပခက အျဖစ အသးျပထားေသာလညး ထးစစစတငၿပးတစႏစ အၾကာမာပင ေဒသတြငး ပယငးတးေဖာ မႈမားက ထနးခပမႈမရပျပနလညစတငချခငး သည ျမနမာစစတပ၏ ေမာမားက သမးပက လေသာရညရြယခက အစစအမနက ေပၚလြငေစ သည။ ထးစစေနာကတြင လကပါလာေသာ အစဥအၿမ လပေဆာငေနၾက စစတပတးခ႕မႈ ပစႏင ကခငျပညနယရ တငးရငးသားျပညသမားအေပၚစစတပႏင ဗဟအစးရ၏ အကးစးပြားအတြက တးေဖာထတလပေရး စးပြားေရးလပငနးမားက ေတာငတငးခငမာ ေစေရးအတြက ေဒသခဌာေနတငးရငး သားမား၏ နစနာဆးရႈးမႈ အေပၚအေျခခ၍ လပေဆာငျခငးျဖစသည။ယခငKDNG ၏မတတမးတငမႈမားက ျပသထားၿပးျဖစ သညမာ သဘာ၀ပတ၀နးကငကထနးသမး ေစာငေရာကရနေ၀း၍ အစးရစစတပသည လြနခသည အနစ ၂၀ ေကာကာလအတြငး ဟးေကာငး ခင၀မးအတြငး ၾကးမား

ကယျပန႔ေသာ သဘာ၀ပတ၀နးကငပကစးမႈ အတြက တာ၀နရသျဖစသည။ စစတပသည ခင၀မးတေလာက အဖကစြမး အားႀကးမားေသာ ေရႊတးေဖာမႈမားကခြငျပခ သည၊ တရတေစးကြကအတြက တသးစား စကပးမႈ လပေဆာငရနအတြက သစေတာႏင စကပးေျမဧကရာေပါငး မားစြာက ယဇန ကမၺဏအား လပပငခြငေပးခသည။ အလားတပငအနးအနားရ ဖားကန႔ေကာကစမး ေမာသညလညး စစတပမေကာကစမး တးေဖာ မႈမား၏ ထနးခပမႈကသမးပက လကသညအ ခနမစ၍ ဆတးကယျပန႔ခၿပးေဒသချပညသမား၏ ေျမယာမားႏင ေနထငလပကင စားေသာကမႈမားက ဆးရႈးေစကာ အစးရႏင စစတပထပတနးအလႊာမားအတြက ဧရာမ အကးအျမတက ထတလပေပးေနခသည။ ဗဟအစးရသညဌာေနတငးရငးသားျပညသမား၏ သတ႔၏ေျမယာမားေပၚတြင ေနထင ႏငရနႏင သတ႔၏ ကယပငသယဇာတအရငး အျမစမားက စမခန႔ခြႏငရန အခြငအေရးက အသအမတျပၿပး ပယငးေဒသမအးအမမ ေရႊ႕ ေျပာငးေနရသမားကသတ႔ေနအမမားသ႔ ျပနႏငရနခြငျပေပးရန အေရးယေဆာငရြကမႈ မားက ခကခငးေဆာငရြကေပးရမည။ ျမနမာႏငငတြင ပဋပကၡေျပလညေရး အတြက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရးသည မရမျဖစလအပသည။ ကခငျပညနယရ ျပညသ မားသည သတ႔ေနထငလပကငေသာ ေျမေပၚရ သဘာ၀သယဇာတမားက ပငဆငရမည၊ စမခန႔ခြခြငရရမည၊ ၀ငေငြမားရရႏငရ မည။ ကခငျပညနယႏင အျခားျမနမာႏငငရ ပဋပကၡဇမားတြင အရပသားမားက ကာ ကြယရာ တြင ပပးႏငရနအတြက ႏငင တကာ ဖအားသည အေရးေပၚလအပသည။ ျမနမာစစတပက ကခငႏင အျခားေသာ တငးရငးသားလမးမား

- ၂ -

အေပၚ ထးစစမားက ရပဆငးသညအထ ႏငငျခားစးပြားေရး ရငးနးျမပႏမႈမားႏင ၿငမးခမး ေရး လပငနးစဥ ရပေငြထည၀ငမႈမားက ရပဆငး ထားသငသည။ တခနတညးမာပင ႏငငတကာ လသားခငးစာနာမႈအကအညမားက

မမတ႔ ေနအမမားႏင အလပအကငမားမ ဗဟ အစးရ၏ ရနလမႈေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငး ေနထင ေနရ သည လမႈအသငးအ၀ငး မားအား ကညရန ေပးပ႔သငသည။

- ၃ -သတတြငးမား၊ လဒလမးႏင ေရကာတာစမကနး ေနရာမားက KDNG မ ျဖညစြကသည။

rdwfquf ၂၀၁၈ ခႏစတြင ျမနမာအစးရတပဖြ႔မား သညနယေျမ၏ၾကြယ၀ေသာသဘာ၀သယဇာတ မားႏင မဟာဗဟာေျမာက ကနသြယေရး လမး ေၾကာငး မားအေပၚ ထနးခပမႈက တးခ႕ရန ကခငျပညနယတ၀မးတြင သတ႔၏စစပြက တစဆငျမင ခသည။ အငဂနးယန ၿမ႕နယအတြငး ထးစစသည စစဥထားေသာျမစဆ ေရကာတာ စမကနး၏ ေျမာကဖကမ ေထာငႏငခေသာ ကခင ရြာသားမားက ရငးလငး ပစခသည။ ဖားကန႔ေဒသမထးစစသည ထပမ၍ ေကာကစမး တြငးမား ပတ၀နးကငရ ေတာငတနး မားေပၚမ ရြာသားမားအား ရငးလငးပစခသည။ သ႔ရာတြင ေၾကာကမကဖြယအေကာငးဆးထးစစ ဟးေကာငးခင၀မးတြင ျဖစပြားခ သည။ ယငးသည အႏၵယႏင တရတ က ဆက သြယ ထားေသာ တရတ၏ ခါးပတကြငးႏင လမး ပဏာမ ေျခလမး ၏ အစတအပငး ျဖစ ေသာ သမငး၀င လဒလမးမႀကးက လၿခစြာ ထနးခပ ရနႏင ဧရယာ၏ အကးအျမတမားေသာ ပယငး ေမာမားက သမးပကရန ရညရြယသည။ ဤအစရငခစာသည ဟးေကာငးခင၀မး တြင ပယငးေမာမား၏ သမငးေၾကာငး၊ ထးစစက မညသ႔ လပေဆာငခသညနင နယေျမအတြငးရ ဌာေနတငးရငး သား ေနထငသမား၏ ဆးရႈးမႈမား

အေၾကာငးက အေသးစတ ေဖာျပ ထားသည။ ဤေဒသမ လ ႏစဆယ တစဥးနင အေသးစတ အငတာဗးမား အေပၚ အေျခခထားသည။ ဤအစရငခေရးသားျခငးသည ဟးေကာငး ခင၀မးေဒသရ ေဒသခဌာေနတငး ရငးသား မား၊ ေျမယာႏင ပယငးေမာမား၏ သမငးေၾကာငးက ေကာငးမြနစြာ နားလည သရ ေစဖ႔အတြက အေထာကအကျဖစေစရနျဖစသည။ သယဇာတ ဆငရာ ျပနာ အရငးအျမစမားႏင ေျဖရငး ခကအျဖမား ကသးသပ တငျပ ထားပါသည။ ဤအစရငခစာသညဟးေကာငးခင၀မး ေဒသရ ေဒသခဌာေန တငးရငးသားမားမသယဇာတ ဆငရာ ထတယသးစြမႈႏင အနာဂတ မးဆက သစ မား၏ ေရရည ဖြ႔ျဖးေရးဆငရာ လပငနး စဥမား တြင ပမပါ၀ငႏငရနႏင ဆးျဖတခက ခမတျခငးမားတြင ခြငျပပါ၀င ႏငရန အဆျပ တငျပထားေသာ အစရင ခစာ ျဖစပါသည။

စာဂးအေထြေထြအတြငးေရးမးKachin Development Networking Group

- ၄ -

aemufcHorkdif;aMumif; ကခငျပညနယသည စမးလနးစေျပေသာ ေျမျပန႔ခင၀မးမားက ရညလားေသာ ေတာငတနးမားက ဖးအပထားသည ေျမျဖစသည။ ျမစမားက ေျဖေလာထားေသာ ခညခငသဖြယ ေကာကေကြ႔ ေနၿပးဧရာ၀တ ျမစသည ဟမ၀ႏၵာ ေတာငတနးမ ရနကနႏင အနဒမနပငလယ အတြငးသ႔ စးဆငးလကရသည။ ေျမာကဖကတြင တဘကတညရၿပး တရတႏင အႏၵယ ႏစႏငင အၾကားတြင တညရသည ကခငျပညနယသည ကခင၊ နာဂႏင ဤေဒသတြင ႏစေပါငးရာစႏစ မားစြာ ေနထငခေသာ အျခားတငးရငးသား လမးမား၏ အမေျမျဖစသည။ ကခငျပညနယ သည ေရႊ၊ အပါအ၀င ဓါတသတ သယဇာတ ေပါၾကြယ၀သည၊ ကမၻာတြင ေကာကစမးအမားဆး ရရျဖစၿပး ပယငး ရပၾကြငးမားမာ ဒငႏေဆာေခတမ စတငခသည။

ဟးေကာငးခင၀မးသည ကခငျပညနယ၏ ၿမ႔ေတာ ျမစႀကးနား၏ အေနာကေျမာကဖက တႏငးၿမ႔နယတြင အဓကတညရသည။ တႏငးၿမ႔နယက ေကးရြာအပစ ၁၇ခ ခြထားၿပး စစေပါငးေကးရြာ ၆၀ ရသည။ ၿမ႔နယ၏ တရား၀ငလဥးေရမာ ၂၀၀၅ ခႏစတြင ၃၂,၉၈၁ ဥး ျဖစေသာလညး ၂၀၁၇ ခႏစသ႔ေရာကေသာ အခါ ေရႊႏငပယငးေမာမားသ႔ ျမနမာႏငင၏ အျခားေသာ ေဒသမားမ ေရႊ႔ေျပာငးအလပသမား ၁၀၀,၀၀၀ ခန႔ရလာသည။

အစဥအလာအားျဖငထေဒသကကခင မးႏြယစ ေခါငးေဆာင ၁၂ ဥးက အပခပ ခၿပး ၿဗတသ ကလန ကာလအတြငးတြငပင သတ႔၏ အပခပမႈက အသအမတျပခ သည။ အမေထာငစ အခြနေငြမားက ၿဗတသႏင

ကခငေခါငးေဆာငမား တ၀ကစ ခြေ၀ၿပး ေခါငးေဆာငမားက ေနာကထက တ၀ကခြ၍ ေဒသခ ရြာသႀကး မားက ေပး သည။ ထနညးျဖင ေဒသခႏင ႏငငအဆင အပခပသတ႔အၾကား အခြနေငြက ခြေ၀ခ ၾကသည။ဒတယ ကမၻာစစမတငမ ဟးေကာငး ခင၀မးက ေဒသဆငရာ ေခါငးေဆာင ၁၂ ဥးက အပခပ သည။ သတ႔သည ရးရာပြေတာ မား တြင ေတြ႔ဆၾကၿပး ေဒသက မညသ႔အပခပမညက တငပငၾကသည။ ၿဗတသတ႔ ေရာကလာေသာ အခါ အခြနေကာကျခငးက စတငကငသးသည။ တစအမလင တစကပ ေကာကခခၿပး ျပား ၅၀ မာ ၿဗတသ အစးရ အတြက ျဖစၿပး ကန ျပား၅၀ မာ ေဒသခ ေခါငးေဆာင (Mung Du) အတြက ျဖစသည။ ေဒသခေခါငးေဆာငသည သရ ရေသာ ေ၀စထမ ၂၅ ျပားက ရြာလႀကးမား အတြက ထပဆငေပးျပနသည။ ဤသ႔ျဖင သတ႔သည ေျမယာႏင လဥးေရက စမခန႔ခြခၾက သည။ (အငတာဗး အမတ ၆)

ခငးတြငးျမစ၏ အဓကျမစဖားျဖစေသာ တႏငးျမစကမးေပၚရ ေျမၾသဇာေကာငးေသာ ႏႈးတငေျမႏေၾကာင ဟးေကာငး ခင၀မးသည ကယျပနေသာ စကပးေျမျဖစသည။ ေဒသခ ျပညသမားသည ေျမနမေဒသမားတြင မးစပါး က စကပးၿပး ေတာငေပၚေဒသမားတြင ေရႊ႔ေျပာငး ေတာငယာစနစက ကငသးၾကကာ အမေမြး တရစၦာနမား ေမြးျမၾကသည။ထ႔အျပင သတ႔သညအမလကျခငး၊ ငါးမားျခငး သစသးႏင သစေတာထြက ပစၥညးမားျဖင ျဖညတငး ၾကသည။

ျမနမာပယငး သ႔မဟတ ဘားမကကတရတ မတတမးမားတြင အေစာဆး ေအဒ၁ရာစႏစ တြင မတတမးေတြ႔ရရသည။ ဘားမကက

- ၅ -

ကခငျပညနယ ဟးေကာငး ခင၀မးတြင တးေဖာရရၿပး ႏစ သနးေပါငး ၁၀၀သကတမး ရကာ ကမၻာေပၚရ အျခားေသာေဒသမားမ ပယငးထက အနညးဆး ၂ ဆသကတမးရသည။ အလြနၾကညလငၿပး အျခားေသာပယငး အမး အစား မားထက ပမမာသညဟ သထားၾကသည။ ပယငးသည သစပငမအေစးမား ေကာကျဖစ

ရပၾကြငး ျဖစလာျခငးျဖစၿပး တရတရးရာ ေဆးပညာအရ ကသမႈ စြမးရညရေသာ အဖးတန ေကာကမက ၅ ခမ တစချဖစသည။ ပယငးအစ အနမားသည တစခါတစရ အငးဆကမား၊ ငကမားႏင တြားသြားသတ၀ါမားက ငထားၿပး ယငးတ႔သည သစေစးထတြင ႏစေပါငးသနးႏင ခ၍ ပတမေနျခငး ျဖစသည။

ဘားမကက အနရငေရာငအျဖစ - တရတ ဘာသာျဖင ဆပ xuepoတနညးအားျဖင ဆေသာ တရတေစးကြကတြင အထးလႀကကမားေသာ “ေသြးပယငး”အျဖစ ေတြ႔ၾကရသည။ ေသြးပယငးသည တရတအမည ျဖစၿပး ကခငျပညနယတြငသာ ေတြ႔ရေသာ ရားပါး သည အနရငေရာငရေသာ ပယငး ျဖစသည။

ကခငျပညနယပယငးသည ဒငႏေဆာေခတ အတြငး ျဖစတညခသည ကမၻာတြငတစခထ ေသာ ပယငး ျဖစသည။ ဘားမကသည

ျမစႀကးနား ပယငးေစးမ ဘားမက အပငးအစအတြငး ပတမေနေသာ အငးဆကပးမား

ျမစႀကးနားေစးမ ေသြးပယငးအပငးအစ တစခ

- ၆ -

ဓါတပ - ခြနးလ

တ

ႏစသနး ေပါငး ၁၀၀ ခန႔ သကတမးရၿပး ကမၻာ အျခားေဒသမားမ ပယငးမားမာ ႏစသနးေပါငး ၃ မ ၄၀ ခန႔ သကတမးရၾကသည။ ဟးေကာငး ခင၀မး ပယငးတြင သပၺပညာရငမားသည မးတနး ေပာကကြယသြားၿပျဖစေသာ ငကမား၊ တြားသြားသတ၀ါမား၊ အငးဆကမား၏ မးစတ

မားႏင ဒငႏေဆာ၏ အစတအပငးမားကပင ေတြ႔ရခၾကသည။ ယငးတ႔ အထ တြင နာမညအေကာ ၾကား ဆးမာ ၂၀၁၅ ခႏစတြင သကတမး နစသနး ေပါငး ၉၉ ရၿပျဖစသည အေမႊးပါေသာ ဒငႏေဆာ အၿမးက ရာေဖြေတြ႔ရချခငး ျဖစသည။

ဟးေကာငးခင၀မး ပယငးေဒသတြင အဓက ေကးရြာ ငါးရြာ ရသည။ နမဗ နမခမး၊ နမေဂါင၊ ထနးဘရာ၊ အငဂါးဂါ ႏင ေ၀ေလာ တ႔ျဖစသည။ စစေပါငးလဥးေရ ခန႔မနးေျခ ၄,၇၂၅ ဥးရသည။ ဤရြာမား အားလးသည ၿဗတသကလန လကထက မတငမကတညးက တညရခၿပး ကခငလမးစမား ေနထငခၾကသည။ အေစာပငးတြင ေဖာျပသညအတငးဟးေကာငး ခင၀မးက ၿဗတသတ႔ မေရာကမက ကခင ေခါငးေဆာငမားက အပခပခသည။ နမဗနမခမးႏင အငဂါးဂါ ရြာမားက၀ါေလာဘြမ ဒ၀ါ၊ အႏငးဒ၀ါႏင လဖငဒ၀ါ

Xmaewkdif;&if;om; aexkdifolrsm;\ ae&yf

(ဒ၀ါဆသညမာ ကခငေခါငးေဆာငမားက ေခၚသည) တ႔က အပခပခသည။ ၿဗတသတ႔ေရာကလာ ေသာအခါ ႏင ပါလမာန စနစေအာကတ႔တြင ဒ၀ါမားက ဤနယေျမက ဆကလကအပခပခၾကသည။ ျမနမာဆရယလစ လမးစဥပါတေခတတြင ေကးရြာမားက ေကးရြာ ေကာငစစနစျဖင ဆကလက စမခန႔ခြခသည။ ၁၉၆၆ ခႏစ စစတပထးစစတကခကမႈမားအၿပးတြင ျပညေထာငစ အစးရသည ခါဆန၊ ေကာငဂာ၊ ကာအနဂရငးဂာ၊ ဂာေအာငယန၊ ဆမဆာ၊ ပါလန၊ ဒငခြန၊ နမခမးပါ၊ ေနာင၀မ ႏင ဇေကာငးရြာမားမရြာသားမားအား

ကခငလမးမား တႏငးတြင ရးရာ မေနာပြ ကငးပေနပ

- ၇ -

စစညးေကးရြာအျဖစ နမဗနမခမးတြင ေပါငးစညးထားခသည။ သ႔ျဖစရာ နမဗနမခမး သည ယေန႔တြင ထနယေျမအတြငး ရြာငါးရြာ အနက အႀကးဆးျဖစသည။ ျပညေထာငစ အစးရက ရြာမားအားအသအမတျပထားၿပး အမးသားမတပတင (ႏငငသားစစစေရးကဒျပား ထတေပးျခငး က ေထာကခသည။ ရြာသာမားသည အစးရစစတပအတြကအလပ လပေပးရၿပး လယသမားမားကအစးရကစပါး အခြနေပးေဆာငရသည။ ၁၉၈၈ေနာကပငး ႏငငေတာ ၿငမ၀ပပျပားမႈ တညေဆာကေရး အဖြ႔လကထကတြင နမဗနမခမးရြာတြင ရြာလႀကးအျဖစ ဥးလရေနာက ခန႔ထားခသည။ ကခငလြတေျမာကေရး တပမေတာ(KIA)ႏင ျမနမာအစးရတ႔ အၾကား ၁၉၉၄ခႏစ တြင အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈရၿပး ေနာကတြင နမဗနမခမးတြငအလယတနး ေကာငး၊ ရြာေဆးေပးခနးႏင အျခားအေျခခ အေဆာကအဥမားျဖင တးတကလာသည။ ၂၀၀၈ခနစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက လကခၿပး သညအခါ ရြာမားသညျပညေထာငစ၏စမ ခန႔ခြမႈ

စနစက ပပးမႈ ေပးၾကရသည။ နမဗနမခမးႏင အငဂါး ဂါရြာမားသည ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြတြင မဆႏၵနယ အမတ ၂ ၏ အစတအပငးမား ျဖစသည။ ဤအခက အလကမား အားလး သည အေရးပါသည အဘယေၾကာငဆေသာ ရြာမားသည ေရႊ႕ေျပာငးလာေသာကငးသမား မားေၾကာင ေပၚေပါကလာျခငး မဟတပကယပင အပခပေရးစနစမားျဖင ေနထငၾကသည ကခငရြာသားမား အဆကဆကက အေျခခ ေနထငခေၾကာငး သကေသျပသျခငးေၾကာင ျဖစသည။

ဓါတပ- နမဗ-နမခမ ေန၀ငခန။ ရြာသားမားသည ေတာငယာစပါးႏင ကြငးစပါး ႏစမးစလး စကပးသည၊ လေမၼာၿခမားလပၿပး ၀က၊ ၾကက၊ ႏြားႏင ကၽြမား ေမြးျမၾကသည။ မးဆကအဆက ဆကတြင သတ႔သည လယယာလပငနး ျဖင လလေလာကေလာက အသကေမြး ၀မးေကာငးႏငၾကသည။

- ၈ -- 8 -

ဓါတပ - ခြနးလ

တ

[l;aumif;&Sd y,if;arSmfrsm;ေဒသခမား၏အဆအရ ျမနမာဘရငမား ေခတ ကပင ဟးေကာငးခင၀မးသည “ပယငး နယန မတ” အျဖစ သရခၾက သည။ အဓကပယငး စစညးမႈမားက တႏငးၿမ႕မ အေနာကေတာင ဖက ကလမတာ ၂၀ အကြာရ ႏြငဂယဘြမ (“ေညာငပငေတာင”) ၏ ေတာငေစာငးမား တြင ေတြ႔ရခၾကသည။ ေဒသခ အသကအရြယႀကးရငသ၏အဆအရ ၿဗတသ လကထကကတညးက ပယငးက တးေဖာ ခသည။ ထစဥကေတာငေပၚမေခာငး မားက ပတဆ႔ထားခၾကၿပး ေရလႊတလကေသာ အခါတြင ပယငးမားက ေျမေပၚတြငေပၚလာ ေစသည။ ေႏြကာလတြင ေလးေပ ပတလည ကငးမားတးၿပး ပယငးက ရာေဖြခသည သ႔ေသာလညး ကငးမား မနကေပ။ ပထမတြင လမားသည ပယငးေကာက မားက ေတာငကေရမား တကစားရာမ ေတြ႔ရ ခၾကၿပး အမးသမးမားကဆလငဒါပ ေကာက ကေလးမားက နားကပအျဖစ ၀တဆငၾကသည။ ၿဗတသတ႔ ေရာကရ လာၿပးေနာကတြင ေဟာင ေကာငမတရတကနသညအခ႕ေရာကရလာ ၿပး အမသးပစၥညးမားေရာငးခခၾကသည။ တရတတ႔သည ဤေဒသတြငပယငးကေတြ႔ရခ ၾကၿပး ကနတ မ တရတမားႏငအတ ပယငးမားက စတငတးေဖာခၾက သည။ ထအခနတြင ကၽြႏပ၏ ဖခငမာ ေျမတငးဌာန အရာရျဖစၿပး သႏငအတ အလပလပရန ၿဗတသ ရသား ၆ ဥး ပါလာခသည။ ပယငးေဒသမ ကခငေခါငးေဆာင အႏငးတနသည ပယငးမ အခြနေကာကခ သည။ ကခငေခါငးေဆာငမားသည ပယငး လပငနးက အခြနမလပခြငရၾကသည။ ေဟာငေကာငႏင

ကနတမ တရတမားက ပယငးက အသးအေဆာင မားႏင လလယၾကသည။ ဒတယကမၻာစစ ေနာကပငးတြင ပယငးကနသြယေရးမာ ေမးမနလာခၿပး KIA အစပငးကာလမားတြင ပယငးသည လႀကကမမားခေသးေပ။ (အငတာဗး အမတ ၆)

ၿဗတသကလနအစးရေအာကတြင ဟးေကာငး ခင၀မးတြင ၁၈၃၀ ခႏစမား မစ၍ ပယငးက တးေဖာခၾကသည။ ၁၉၄၈ ၿဗတနထမ ျမနမာႏငငလြတလပေရးရၿပးေနာကတြင ၂၀၀၇ ခႏစ အေသးစားလပငနးအနညးငယ စတငခသည အခနအထ ဟးေကာငးခင၀မးတြင သသာ ထငရားေသာ ပယငးတးေဖာမႈ မရခေပ။ ၁၉၉၀ ေနာကပငးခနစမားတြင ေဒသခ ဒ၀ါမ ဆငးသကလာသတ႔သည (တရတႏငင) ထနခနးတြင ပယငးမားေရာငးရန ႀကးစား ခေသာလညး စတ၀ငစားမႈမရခေပ။ ယငးသည ၂၀၀၀ ခႏစမားတြင ေျပာငးလလာခသည။ ၂၀၀၇ ခႏစတြင ေဒသချပညသမားသည ရငေဂါငးခန႔နကေသာတြငးမားက စတငတးၿပး ပယငးက ရာေဖြခၾကသည။ ၂၀၀၉ ခႏစ ေရာကေသာအခါ တရတတြင ပယငး ေစးကြက စတငေပၚထြနးလာခၿပးေနာက ထပလမား တႏငးသ႔ပမေရာကရလာၾက ၿပး ပယငးတးျခငးျဖင ကစမးလာၾကသည။ ထအခနတြင မညသညအခြနမမေပးရပ ျပညသမားသည ပယငးက လြတလပစြာ တးခသည။ ယငးမာ ၂၀၁၀ ခႏစ တရတေစးကြကမ ပယငးေတာငးဆမႈ တးျမငလာေသာ အခါတြင ေျပာငးလသြားခသည။

- ၉ -

ရနကနဗလခပေစးတြင ျပသထားသည ဟးေကာငးခမ၀မးမ ပယငး

ဟးေကာငး ပယငး ေဒသ။ ၂၀၁၇ ခႏစတြင ကခငျပညနယႏင ျမနမာႏငင အျခားေဒသမားမ အလပသမား ၁၀၀,၀၀၀ အထသည အၾကမးအားျဖင ကငးေပါငး ၁၀၀ တြင အလပလပလကရသည။ တြငးပငရင အမားစမာ အေသးစား လပငနး ရငမား ျဖစၾကသည။

ဓါတပ - ခြနးလ

တ/NRGI

ဓါတပ - ခြနးလ

တ/NRGI

ကငးသမားမားက အဓက နညးလမး နစမးအသးျပသည။ ပထမတမးတြင ၄-ေပ ပတလည ကငးမားက ေျမျပငမ ေပ ၃၀ မ ၄၀ အနကထတးၾကသည။ ယငးမ ပယငးရႏင မညဘကမားသ႔ ေဘးတက လႈဏျပနတးသည။ ဒတယ နညးမာ ေခာငးေရက

စထားၿပး ေရပငေခါငးမားက အသးျပ၍ ပယငးမားက ေရျဖင ေမာထတျခငးျဖစသည။

အနးအနားေတာအပမားထမ ၀ါးႏင သစသားတငမားကခတယၿပး ေျမေအာကကငး လမးေၾကာငး တေလာက ေထာကတငမားအျဖစ ေထာကထားၾကသည။ ေျမႀကးႏင ေကာကတးမားက စကသးႏင ပးမားကသး၍ မငးလမးေၾကာငးမ

သယထတၾကသည။

ဓါတပ - ခြနးလ

တ/NRGI

ေျမေအာကတြင အလပလပရသညမာ အလြနအႏရာယမားသည။ လႈငေခါငးမားမာ အနညးငယ တနခါရျဖစပင ၿပကႏငေသာေၾကာင ျဖစသည။ ေနာကျပနာ တစခမာ ေအာကဆဂင နညးပါးျခငးျဖစသည။ ကငးသမားမားသည ေျမေပၚႏင ဆကထားေသာ ပလပစတစ ပကမားမ တဆင အသက႐ၾကရေသာလညး တစခါတရ ပကကြျခငး သ႔မဟတ ပကဆကျပတျခငး

မားရတတသည။ ၂၀၁၇ ခႏစ ႏ၀ငဘာ ေနာကဆးပတတြင ေအာကစဂင ျပတေသာေၾကာင ပယငးကငးတးသမား ၃ ဥး

ဓါတပ - ခြနးလ

တ/NRGI

ဓါတပ - ခြနးလ

တ/NRGI

w&kwfEkdifiHokdYwifykdYjcif; ပယငးအရငးကေတာလမးမတဆင ေမာ နယေျမမ သယယပ႔ေဆာငၿပး တႏငးၿမ႕သ႔ စကေလမားျဖင သယယၾကသည။ ထမတဆင ကားလမးျဖင ျမစႀကးနားသ႔ ပ႔ေဆာငသည။ ထမ ပယငးအမားစက ကမပငတနယစပမတဆင တရတျပညအေနာကေတာငပငး ထနခးသ႔ တကရကပ႔ေဆာငၾကၿပး ထမတဆင ယနနျပညနယ အျခားၿမ႕မားသ႔ ပ႔ေဆာငသည။ ပယငးပမာဏ အနညးအကဥးကသာ ျမနမာႏငင ၏ အျခားေဒသမားသ႔ ပ႔ေဆာငသည။ ဤသယယပ႔ေဆာငမႈ အဆငတငးတြင ျမနမာ စစတပနင အစးရဌာနေပါငးစက ပယငး ကနသြယမႈမာ အခြနမားေကာကယ ၾကသည။ ယငး၀ငေငြမား၏ စာရငးဇယား မားက တရား ၀ငထတျပနျခငး မရသကသ႔ ယငးတ႔က မညသ႔ သးစြသညကလညး ေၾကညာျခငးမရေပ။ တႏငး၊ ျမစႀကးနားႏင ၀ငးေမာတ႔တြင

ေကာကျဖတျခငးနင အေရာငတငျခငးလပငနး ငယအခ႕ရေသာလညး ေကာကေသြး ေကာကျဖတ အေခာကငလပငနးအမားစမာ လကားစနစျဖင တငပ႔ေသာ တရတႏငငတြင ျဖစသည။ ထနခနးယဥေကးမႈ လပငနးရးက တရတႏငငထနခနးတြငပယငးကနသြယမႈ အ၀ငအထြကတနဖးမာ ၂၀၁၅ခႏစ တစခ တညးတြငပင အေမရကနေဒၚလာ ၁ ဘလယ ရမညဟ ခန႔မနးသည။ ကခငျပညနယရ သဘာ၀သယဇာတမားမာ ဖကဆးခရျခင၊ ထတယခရျခငးနင တငပ႔ေရာငးချခငးတ႔ရ ေသာလညး ျပညနယအတြငးရ လအနညးစသာ ယငးသယဇာတမား၏ တနဖးေသးငယေသာ အစတအပငးမသာအကးအျမတရရသည။ တနဖး ျဖညစြကမႈ လပငနးမား၏ စးပြားေရး အကးေကးဇးမားမာလညး အားလးနးပါးက တရတႏငငသ႔ တငပ႔သည။

၀ငးေမာတြင အလပသမားအခက ပယငး အေခာကငျခငးျဖင ပယငး ကနသြယမႈမ အကးအျမတရရရန ၾကးပမးၾကသည။

- ၁၃ -

ppfwyf wkd;csJUrIESifh y,if;0ifaiG၁၉၆၃ ခႏစမတငမကတႏငးတြင ျမနမာ တပမေတာ၏ အၿမတမးတပတည မရခပ ထႏစတြငမ အသစဖြ႔စညးလကေသာ စစအစး ရက ေျခလငတပရငး (ခလရ) ၉၆က ဟးေကာငးခင၀မးသ႔ ေစလႊတခသည။ (၁၉၇၀ ခနစတြင ခလရ ၉၆ က ခလရ ၈၆ ျဖငလလယခသည)

၁၉၉၂ ခနစတြင တပရငး ႏစခ (ခမရ ၂၃၈ ႏင ခမရ ၃၁၈)၊ ေဒသဆငရာ စစဆငေရး ကြပကမႈ ဌာနခပႏင လကနကႀကးတပဖြ႔ တစခတ႔က ေဒသခမားထမ သမးယထားေသာ ေျမေပၚတြင တညေထာငခသည။ ၁၉၉၄ တြင KIA ႏင အပစအခတရပစေရး စာခပခပဆထား ေသာလညး ျမနမာတပမေတာကတႏငးၿမ႕ ေတာငဘက လဒလမးေဘးတြင အေျခစကစခနး ႏစခက တညေဆာကခသည။ ရဒးဇြပတြင ခမရ ၂၉၇ ႏင ဒဘနတြင ခမရ ၂၉၈ တ႔ျဖစသည။

ျမနမာတပမေတာက KIA ႏင အပစ အခတ ရပစေရးက ၂၀၁၁ ခႏစ ဇြနလတြင ဖက သမး လကေသာအခါ ကခငနင ရမးျပည နယေျမာကပငးက ထးစစမား ဆငႏြခၿပး လေပါငး ၁၀၀,၀၀၀ ေကာက အးမအမမ ျဖစေစခသည။ ထသအမားစမာ ယေန႔ အခနထ ဒကၡသည စခနးမားတြင ေနထင ေနရဆ ျဖစသည။ ပယငးတးေဖာမႈသည ၂၀၁၀ မ ၂၀၁၇ ခႏစ ဇြနလအတြငး အၾကးအကယတးျမင လာသည။ ကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႔ (KIO) က ၂၀၁၀ ခႏစတြင ေမာမားမ အခြနစတင ေကာကခ ခသည။ ၀ငေငြမားက သ၏အပခပ မႈ ေအာကရ ေဒသမား စမခန႔ခြရာတြငအသးျပ ခသည။ တခနတညးမာပင ျမနမာ

စစတပသည လညး ဟးေကာငးခင၀မးမ ထြကလာသည ပယငးသယယပ႔ေဆာင မႈ က အခြနစတငေကာကသညသာမကေမာ ေဒသမားသ႔သြား ေသာ အစားအစာ၊ေလာင စာဆနငစကပစၥညး မားကပါအခြနေကာက ခသည။ KDNG က ကနသညမားနင ကနပစၥညး သယပ႔သမားကယခ အစရငခစာအတြက အမညမေဖာလသမားကေမးျမနးၾကညခသည။ ထသတ႔ကအခြနအေကာကမ ရရေငြသည ၂၀၁၇ ခႏစသ႔ ေရာကေသာအခါ တစႏစလင အေမရကနေဒၚလာ သနး ၃၀၀ နးပါးရ မညဟ ခန႔မနးသည။ တႏငးမ တရားေဟာဆရာတစဥးကေျပာသည မာ- တပမေတာက ပယငးေဒသတြင ဆနႏငဆ ပတထားေသာလညး စစတပနငယငးကနပစၥညး မားကေရာငးေသာ ေစးသည မားနားလညမႈျဖင ေမာငခ ေစးကြကရ တယ။ ဓါတဆကမ ညဖက တြငစကေလ မားျဖင ပ႔ေဆာငၾကတယ။ ေမာငခသမားေတြက စစတပကဓါတဆ စညပငး တစလးအတြက ကပ ၃၀,၀၀၀ မ ကပ ၅၀,၀၀၀ ေပးၾကရတယ။ ေကာငရာမာဆရင တစစးက ဓါတဆစညပငး ၂၅ လးပါတ ကနကားေတြ တစညက ႏစဆယ လာတယ။ ရးရးစစသားတစေယာက ေတာငတစပတ အတြငးမာ ဆငကယအသစ တစစးစးႏငတယ။ ၂၀၁၇ ခမာ ဆန၊ ဓါတဆန႔ ၀ကေတြက လမနရြာ ဂတမာ သမးၿပးေနာကပငးမာ မငးထကသာ ဆဆငမာျပနေရာငးတယ။ (အငတာဗးအမတ၂)

ျမနမာတပမေတာသည ဖားကန႔ရ ေကာကစမး တြငးမားက တျဖညးျဖညးသမးပကသြားခ သျဖင ပယငးမ ၀ငေငြသည ၂၀၁၄-၂၀၁၆ ကာလအေတာအတြငး KIA အတြက ပမအေရးပါ

- ၁၄ -

- ၁၅ -

- ၁၆ -

ခသည။ (ေျမပၾကည)၂၀၁၆ ေမလတြင ျမနမာစစတပသည KIA အေျခစကစခနးမားက အနးနားရ ဖားကန႔ ၿမ႕ နယ ေကာကစမးတြငးေနရာမားမ ေမာငးထတ ခၿပး အဓကတကခကမႈမားက တႏငးတြငစတင ခသည။ ၂၀၁၆ ဇလငတြင ျမနမာတပမေတာ (ခလရ ၃၃၊ ခမရ ၃၈၃၊ ခမရ ၃၈၄) တ႔သည လဒလမး အေနာကဖက တႏငးၿမ႕၏ ေတာငဖက ေရႊေမာ မားရ KIA စခနးမားက စတင တကခကခသည။ တကခကမႈမားကေဒသ ဆငရာ စစဆငေရး ကြပကေရးမးကယတင ဟးေကာငး ခင၀မး ကား ထနးသမးေရး ၾကး၀ငးအတြငးရ

ယဇနကမၺဏ ၿခ၀ငး အတြငးမေန၍ တကရက ကြပကခသည။ ထတကခကမႈမားက လေပါငး ၁၀၀၀ ေကာက ေရႊ႕ေျပာငးေစခသည။ သတ႔၏ ထက၀ကမာ ေရႊ႕ေျပာငးေမာလပသား မားျဖစၿပး ကနသမားမာ ေဒသခေကးရြာ၄ခ ျဖစေသာေလာဒဂာ၊ ေအာငလန၊ ခါဒါဇြပႏင ေခၚဆနရြာမားမ ေဒသခရြာသားမား ျဖစၾက သည။

ယငးေနာကပငးတြင တႏငးတြင တပမား တေျဖး ေျဖးျဖညလာခသည။ ၂၀၁၇ဇြနလ ေရာကေသာ အခါ တႏငးနယေျမတြင တပမေတာတြငခလရ၊ ခမရ တပရငးမားအျဖစ ၈၆၊ ၂၃၈၊ ၃၁၈၊၂၉၇၊

၂၉ ၈၊ ၃၇၊ ၆၆၊ ၁၀၁၊ ခႏး အေျခစက တပရငး မားႏင တႏငး ဒကစ လကေအာကခတပမား သည လကနကႀကးတပမား ႏင အတ ရလာခ သည။

ဤအဆငတြင KIA ႏငဌာေန တငးရငးသား ကခငေဒသခမားက ပယငးေမာ ေဒသမ ေမာငးထတရန ထးစစႀကး တစခလးကျပငဆငျခငး ျဖစသည။ ထသ႔လပျခငးအားျဖင KIA က အခြနမ ၀ငေငြ မရေတာ ေစရနႏင ျမနမာစစတပ ႏင အစးရ ကသတ႔ ကယတင အတြက ပယငး ေမာမား က ထနးခပၿပး အကး အျမတမားရေစရနသာမက သတ႔၏ထနး ခပနယေျမကတးခ႕ ျခငးလညးျဖစသည။

- ၁၇ -

rkd;aumif;uifrS owday;csufတကပြ စတငၿပး၂၀၁၇ ခနစ ဇြနလ ၅ရက တြင စစရဟတယာဥ တစစးသည ပယငးေမာနယေျမ အေပၚတြင ပသနးလက ေထာငႏငခေသာ လကကမးစာေစာငမားက ကခခသည။ ယငးတ႔တြင ေျပာ ထား သညမာ-

“သ႔ပါ၍ ေမာမားအတြငးေနထင လကရေသာ ေဒသခ ျပညသမား၊ ေရႊ႔ေျပာငး အလပသမားမာ းအေနျဖင ၂၀၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလ ၁၅ရကေန႔ ေနာကဆးထားၿပး ထြကခြာရနႏင ထြကခြာျခငးမရပါက KIA (ကခင) အၾကမးဖက ေသာငးကနးသအဖြ႔ႏငပးေပါငးေနသည သမားအျဖစ သတမတမညျဖစသည။”

ဤစကားလးမားအားျဖင ဌာေနတငးရငးသား ရြာသားမားနင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား သည ဆယရကအတြငး သတ႔ ႏငသမ ပစၥညးမားကသယယၿပး “နယေျမရငးလငးမႈ စစဆငေရး” မတငမ ထြကေျပး ၾကရမညျဖစ သည။

မညသညေရႊ႕ေျပာငးမႈအစအစဥကမ ေၾကညာျခငးမရသကသ႔ အျခား အမယာစစဥ မႈမားလညး လပေဆာငထားျခငးမရေပ။ နမဗ နမခမး၊ အငဂါဂါ၊ နမေဂါင၊ ထနဘရာ ႏင ေ၀ေလာမ ရြာသားမားသည သတ႔၏ ေနအမမား၊ စာသငေကာငးႏင ဘရားရခးေကာငးမား၊ သတ႔၏ စကခငးမား၊ သတ႔၏တရစၦာနမားႏင သတ႔၏ လပကငစားေသာကမႈမားအားလးက ပစထားခရသည။

wkdufckdifrI pwifNyD၂၀၁၇ ခႏစ ဇြနလ ၁၅ ရကတြင နယေျမ ရငးလငးေရး စစဆငေရး စတငခသည။ ေနာကေျခာကလ အတြငးတြင ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ တပမေတာသညKIA တပရငး ၁၄ က ပယငးေမာဧရယာမေျမာကဖကသ႔ တြနးထတခသည။ တကပြမားမလြတေျမာက ရန ေသာငးႏငခေသာ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမား မားနင ေထာင ေပါငး မားစြာေသာ ေဒသခ ကခင ရြာသား မားသည ထေနရာမ ထြကေျပး ၾကရသည။

[l;aumif;csdKifhh0Srf; xkd;ppf?2017 ckESpfZGefv ,aeYtxd

ေကးရြာေနျပညသမား မမပငပစöညးတခ႕သယႏငတေလာကႏင တမးေရာငရန ျပငဆငေနစဥ

- ၁၈ -

ဓါတပ - ေဒသခ

- ၁၉ -

- ၂၀ -

လကရစြန႔ပစထားေသာ ေအာငေလာဒေကးရြာ

y,if;arSmfrsm;xdef;csKyf&ef tpkd;&\

ajcvSrf;rsm;ျမနမာႏငင ၂၀၁၅ခနစ ေရြးေကာကပြ မားနင အတ စစအာဏာရငစနစကအဆးသတသြားမညဟျပညတြငးႏငႏငငတာက ေမာလငခ ေသာလညး ေရြးခယတငေျမာကျခငးခရေသာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ(NLD) အစးရသည ဌာေနတငးရငးသား ကခငျပညသမား သတ႔၏ေျမမားမ အတငး အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးခရမႈအေပၚသ႔မဟတ ေနာက ပငးလမားတြငေပၚေပါကလာသည အၾကမးဖက စစဆငေရးနင အရပသားထခကေသဆးမႈမား အေပၚ မညသညဆန႔ကငမႈကမ ေဖာျပချခငး မရ ေပ။

စစတပထးစစစတငၿပး တစႏစၾကာသညအခန တြင NLD လႊတေတာကယစားလယ ဥးလငး လငးဥးက တႏငးႏင ဖားကန႔ရ တရားမ၀ငေရႊႏင ပယငးေမာမားကထနးခပရန လႊတေတာ သ႔ အဆျပလႊာတစခက တငျပျခငးျဖငဗဟ အစးရအတြက ပယငးလပငနးအေပၚတရား၀င အခြငအာဏာက ရရေစေအာငစတငလပေဆာင ခသည။(ေနာကဆကတြ ၅ တြငၾကည) ယငးမာ ပယငးေမာမားအေပၚ အစးရ၏တရား၀င အခြငအာဏာက တညေဆာက ျခငး၏ ပထမ အဆင ျဖစသည။

EkdifiHwum tokdif;t0kdif;u EIwfqdwf

aecJhonf/၂၀၁၇ ခႏစ ၾသဂတလတြင ထးစစဆကလက ရေနခၿပး ပယငးအတြငး ပတမေနေသာ ႏစသနးေပါငး ၁၀၀ သကတမးရသည ပစၪးက ၿဗတသလမး သဘာ၀ပညာရင ေဒးဗစ အတနေဘာရး (David Atten-borough) ၏ အမညျဖင မညေခၚခသည။ မညသညႏငငတကာ မဒယာကမ ေကာကျဖစရပၾကြငးအရငးအျမစမာ တကပြနယေျမျဖစၿပး ယငးတကပြမားေၾကာင ေထာငႏင ခေသာဒကၡ သညမား ျဖစေပၚခေၾကာငးေဖာျပချခငးမရေပ။

တကပြနယေျမမားသည ဟးေကာငးခင၀မး ကားထနးသမးေရး ေဘးမေတာအတြငးပါ၀င ေနခသည။ သ႔ေသာလညးဟးေကာငး ခင၀မး အတြငး လႈပရားေနသညသဘာ၀ ပတ၀နးကင ထနးသမးေရး အပစမားအထး သျဖငသားရငး တရစၦာန ထနးသမးကာကြယေရး လ႔အဖြ႔ အစညး (Wildlife Conservation Society (WCS) က ဌာေနတငးရငးသား ျပညသမား အတငးအဓမၼ ေမာငးထတေရႊ႕ေျပာငးျခငးခေနရ သညက ႏႈတဆတေနခသည။ ေဘးမၾကး၀ငးအတြငး တသးစား စကပးခငးမား တညေဆာကျခငးက ႏႈတဆတေနသကသ႔ပင

- ၂၁ -

ဓါတ

ပ - ေ

ဒသခ

WCSသည ႀကး၀ငးအတြငး ျဖစေပၚ ေနသည ပယငးတးေဖာမႈမားက ပမထနးခပ စမခန႔ခြရနႏင ေစာငၾကညရန ေတာငးဆချခငးမားမရေပ။

wkdufyGJrsm; qufjzpfNyD; wkd;jr§ifhvmonfတကပြသတတသြားသည အခါမားတြင ကခင ရြာသားမားသည ပယငးေမာနယေျမရ သတ႔ ရြာမားသ႔ ေတာငယာမား၊ တရစၦာနမား ၾကညရႈရန ျပနသြားခၾက သည။ သ႔ရာတြင ႏ၀ငဘာလအတြငး ထး စစအရနျမငလာခၿပး မကျမငသကေသ မား၏ အဆအရ ႏ၀ငဘာ ၁၈ မ ၂၁ ရက အတြငးတြင တပမေတာ သည ပယငးေမာ နယေျမက လကနကႀကး မားျဖငပစခတခသည။ ႏ၀ငဘာ ၂၂ ရက တြင “အရပသား တစဥး၏ အမေဘးတြင ေလယာဥမခေသာ ဗးတလးေပါကကြၿပး ကေလးငယ တေယာကနင လတစေယာက ေသဆး” ခၿပး တပမေတာ၏ ေျမျမပမငး မားေၾကာင ရြာသားႏစဥး ဒဏရာ ရခသည။ ဒဇငဘာလအတြငးတြင ျမနမာ တပမေတာ စစသားမားက ရြာသားမားက ေသနတျဖင ခန၍ပစချခငးေၾကာင တစဥးေသဆးခသည။ ဒဇငဘာ ၂၇ ရကတြင ဂကစစေလ ယာဥတစစးက အငဂါးဂါ အနးတြင ဗးမားကခခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရ ၂၆ ရကေန႔ ေန႔ခငး ၂ နာရ ၂၅ မနစတြင ျမနမာတပမေတာသည KIA တပမဟာ ၂ နယေျမ တပရငး ၁၄ ေဒသက တကခကမႈမား လပေဆာငေနစဥ အတြငး ဂကတကေလယာဥ ႏစစးျဖင ဗးမား ကခခသည။ ဗးကမႈေၾကာငး အရပသား သးဥးေသဆးၿပး ငါးဥးမာ ဒဏရာျပငးထန ေသာေၾကာင တႏငးေဆးရသ႔ ပ႔ေဆာင ခရသည။ တခနတညးမာပင အရပသားမား၏ ေနအမငါးလး မးေလာင ကၽြမးသြားခသည။ ကလသမဂၢ အခက အလက ရာေဖြေရး မစရငက ၂၀၁၇ ႏ၀င ဘာမ ၂၀၁၈ ေဖေဖာ၀ါရ အတြငး ျမနမာ စစတပ၏ အစတအပငး မားက အရပသား မားအား အၾကမးဖကမႈမားအေပၚ အေသးစတ ေတြ႔ရခကအမားအျပားကမတတမးတင ထားခသည။

လထကနးမာေရး လပသား အ သက ၃၀ ႏစအရြယ လဖင ဆငးရာ သည ၂၀၁၈ ခႏစ ဇႏၷ၀ါ ရ လ ၂၆ ရကေန႔ ေလ ေၾကာငး တကခကမႈအ တြငး တြင ေသဆး ခၿပး သမ၏ ၃ ႏစအရြယ သမး မာ မခငမ အျဖစ ကနရစသည။

- ၂၂ -

xGufajy;vGwfajrmufjcif; (okdY) tultnD

&&Sdjcif;rS t&yfom;rsm; wm;jrpfcH&onfဇႏၷ၀ါရ ၂၈ ရကေန႔တြင အၾကမးဖက တကခကမႈ မားမလြတေျမာကရနလ ေပါငး၃၀၀၀ခန႔ ထြကေျပး ခၾကသည။ ေရႊ႕ေျပာငးလာရေသာ ေဒသခရြာသားမားႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား မားသည ပယငး ေမာမေျမာကဘက ယခ အခါ တပမေတာ ထနးခပမႈေအာကသ႔ ေရာကရသြားၿပျဖစေသာ တႏငးျမစကမးရ KIA အခြနဂတေပါက၀ဘကသ႔ ထြကခြာလာ ၾကသည။ ထေနရာမ တႏငးၿမ႕ သ႔ ကးတ႔ စကေလ ျဖငလၿခရာသ႔သြား ႏငၾက မညဟ သတ႔ ေမာလင ထားၾကသည။ သ႔ရာတြင သတ႔ က ျမနမာတပမေတာ တပဖြ႔တစခက ပတဆ႔ ထားလကသည။ KIA ႏင တပမေတာ အၾကား ပတမေနျခငးေၾကာင သတ႔ မာ လသားဒငးမားအျဖစ ထေရာကစြာအတငး အၾကပ လပေဆာငခခၾကရသည။ ဆယတစရက ၾကာေအာင ထသတ႔မာစမတ ဂတႏင ေပါက၀ ေနရာၾကားတြငပတမေနခ သည။ ရာေဖြရနအတြက ေယာကားမားမာ အကၤ မား က အခနၾကာျမငစြာ ခၽြတထား ၾကရၿပး မနးမမားမာ ရာေဖြစဥအတြငး ကာအေျႏၵ ထပါးခၾကရသည။ ျမနမာစစတပက ေမာေတာဆငကယမား၊ လကကငဖနးမား၊ ပကဆမားႏင အျခား ပငဆငမႈမားက သမးယခၿပး အကအည ေပးေရးအဖြ႔မားမာ ျပညတြငး ဒကၡသညမား အတြကအေရးေပၚကယဆယေရး ပစၥညးမား ေပးပ႔ျခငးမျပေစရနတားျမစ ခၾကရ သည။ဇႏၷ၀ါရ ၂၉ ရကမာေတာလႊတေတာကယ စားလယ ဥးလငးလငးဥးႏင ဥးေနာငနာဂာ တနတ႔က ေနျပညေတာကျပညသ႔လႊတေတာ ဥကဌက အေျခအေနေတြအေၾကာငး ေရးထားတစာက တငျပခပါတယ။ ဒစာထမာ

ေတာ “ပယငးေမာမားတြင လပကင ေနၾက ေသာ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမား ၃၀၀၀ ေကာ သည တပမေတာ၏ ပတဆ႔ မႈကခရၿပး စစမး စစေဆးျခငးခရသည” ဟ ေဖာျပထားသည။ စာထတြင ေရႊ႕ေျပာငး ထြကေျပးေနရသ ၃,၀၀၀ ထတြင ေဒသခ ဌာေန တငးရငးသား ကခငရြာသားမား ပါ၀ငေနေၾကာငးေဖာျပမထားပ အမားဆငရာ မတတမးတြင ပါ၀ငမညကဖးကြယ ထားသည။

IDPs wnf&SdrIukdtpkd;&ujiif;y,fonfပတမေနေသာ အရပသားမားကေနာကဆးတြင ေဖေဖာ၀ါရ ၈ ရကေန႔တြငျပနလႊတလကသည အခါ ဗဟအစးရသည ပယငးထးစစမအငဒပ မား မရေၾကာငးက ဆကလကကငစြထားၿပး ဒကၡသညစခနးမား တညေဆာကခြငကျငငး ပယ ခသည။ တႏငးႏင ျမစႀကးနားတ႔ရေဆြမး မားႏင ေနႏငသမားႏင မညသညေနရာမသြား ေရာကႏငျခငး မရ ေသာ ေရႊ႕ေျပာငးရြာသားမား သည တႏငးဘရား ေကာငး၀ငးအတြငးစခနး သြားခခရၿပးယခ ထကတင ဒကၡသညမား သ႔မဟတအငဒပမားအျဖစ အသအမတ ျပမခရပ ဆကလကရေနၾကသည။ ဗဟအစးရက ထးစစအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးရသမားမာ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားမားသာျဖစၿပးဌာေန တငးရငးသား ေနထငသ ၄,၀၀၀ ေကာတညရ ေၾကာငးအစဥတစက ျငငးပယခၿပး သတ႔အား အမယာမရပတမ ေန ေစခသည။ သတ႔မာ ယာယခလႈရာေနရာမားတြင ေနထင ၾကရသည။ သတ႔က အမျပနခြငမျပေသာလညး သတ႔အား ျပညတြငးဒကၡသညသ႔မဟတ ျပညတြငး ေရႊ႕ ေျပာငး ေနထငရသမား (IDPမား အျဖစအကးခစားခြငမားရရမႈက ခြငျပမေပးပ ထားသည။ နမေဂါငမ ကခငအမးသမးတစဥးက တႏငးရ ဘရားေကာငး၀ငးတစခတြင ေနထငေနရသည

- ၂၃ -

သတ႔ မသားစ၏ လကရအေျခအေနက ေျပာျပ သညမာ- ရဟတယာဥမ သတေပးစာမားၾကခၿပးေနာက တြငကၽြနမတ႔ရြာကေန ေစာငပါးေလး တစထည ကလြၿပး ဘာမမပါပ ထြကခြာခရတယ။ အခ ေတာ အေျခအေနက စခနးေကာမတက စစဥ ေပးတ အခနးကဥးေလးထမာ ေနရတယ။ ကၽြနမတ႔ မသားစက လ ၇ ေယာကရ ေတာ ေတာေတာေလးက အဆငမေျပ ဘး။ ေရခးခနး၊ အမသာလညး လလ ေလာကေလာကမရဘး။ ဒမာ ေနရတာ ကၽြနမတ႔ရြာလ ေပာဖ႔ မေကာငး ဘး။ ေဒသက NGOတခ႕ လာၿပးေတာအက အည တခ႕ေပး ေပ မယ ကၽြနမတ႔ရြာမာေနတနး ကလ ေနလ႔မရဘး။ ဒါေပမယ လာ က ေပး တလေတြက တကယေကး ဇး တငပါ တယ။ အေဖ၊ အေမ၊န႔ အရြယေရာကတကေလး ေတြ စခနးက အခနးငယ ေလး ထမာ ေန ရ တယ။ ဒါေၾကာင ကၽြနမတ႔အတြက ေတာေတာေလး ခကတယ။ ကၽြနမက ကၽြနမတ႔ရြာ ကပ ျပနခင တယ။ ဒမာက ဘာမ လပလ႔မရဘး။ ကၽြနမမာ အစားအစာ စကစားဖ႔ ေျမမရဘး။ ဒါေပမယ ကၽြနမတ႔ ရြာမဆရင ကၽြနမတ႔ စကပးၿပး

ကယ ဘာသာစားေသာကလ႔ ရတယ။ ဒမာ ကၽြနမတ႔ ပကဆသးရတာပ ရတယ၊ ပကဆရာဖ႔ ဘာမမရဘး။ ကၽြနမ တ႔ရြာမာပ ပကဆရာဖ႔ အခြငအေရး ရတယ။ ေနာကၿပးဒမာက ကၽြနမတ႔ အတြက ေနဖ႔အရမးခကခတယ။

တႏငးရ ဘရားေကာငး၀ငးတစခတြငပင ေနထင လကရသညအငဂါးဂါေကးရြာမာ ေနာကထပအမးသမးတစဥးကမကရညမား ကလက ေျပာျပသညမာ-

ထးစစက ပယငးတးေဖာမႈန႔ ဆကစပေနတယ ဆတာကၽြနမမသဘး။ ျဖစခငလျဖစမာေပါ။ဘာလ႔လဆေတာပယငးေတြအလခတယ။ ကၽြနမတ႔ ေဒသခလေတြကေတာ ထြကေျပးရတယ၊ ဒကၡခရတယ။ ကၽြနမတ႔အမမာမေနရေတာ ကၽြနမက ကေလးေတြရ႕ အနာဂတအတြက သပ၀မးနညးတယ။ ကၽြနမတ႔ စစေရာငေတြအေနန႔ဘယေလာကၾကာၾကာ ဒလဆကေနရ မယဆတာမသဘး။ (ငလကသည။) ဒမာကၽြနမ တ႔ အေနန႔ စခနးေကာမတက စစဥေပးတ အတငး ေနရတယ။ စားရတယ။ ဒါေပမယ ကၽြနမ တ႔က ရြာမာပစကပးစားခင တယ။ ကၽြနမတ႔ ကကၽြနမတ႔မရငးရြာကပ ျပနခငတယ။

ပယငးေဒသမ ခန႔မနးေျခ ဌာေနတငးရငးသား ျပညသ ၇၀၀ ခန႔မာ လမား ျပညၾကပေနသည ဘရားေကာငး၀ငး ေလးခတြင ေနထငၾကရသည၊ အမျပနႏငျခငး မရပ လသားခငးစာနာမႈ အကအညမားလညး ျငငးပယခထားရသည။

- ၂၄ -

ဓါတ

ပ - ခ

ြနးလ

တ

- ၂၅ -

- ၂၆ -

wif;Muyfvmonfh xdef;csKyfrI၂၀၁၈ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလ ေရာကေသာအခါ ျမနမာတပမေတာသည ပယငးေဒသရယခင KIA စခနးမားက သမးပကၿပးျဖစၿပးပယငး ေမာမားအား ထနးခပႏငၿပး ေဒသတြငးအ၀င အထြက သယယပ႔ေဆာငေရး လမးေၾကာငး မားကလညး ထနးခပႏငခၿပ ျဖစသည။ ပယငးေဒသက ယခအခါတြင ပစသတမန႔ ရရထားေသာ ျမနမာတပမေတာစစသားမားက ကငးလညလကရသည။ယငးသ႔လပျခငး ေၾကာင နမဗ နမခမး၊ နမေဂါင၊ ထနဘရာ၊ ေ၀ေလာ ႏင အငဂါးဂါ မ ရြာသားမားမာ သတ႔တညေထာင ခေသာအမယာေျမမားသ႔ မသြားႏငပ ရေနသည။

tpkd;&ESifh ppfwyfrS aESmuf,Sufapmfum;jcif;၂၀၁၈ ခနစ ဧၿပတြင ပယငးေဒသထးစစမ ဟးေကာငးခင၀မး၏ အျခားနယေျမမားသ႔ တကပြမား ျပန႔န႔သြားခသည။ အမားစမာ အမးသမးမားႏင ကေလးမားပါ၀ငေသာခန႔မနး ေျခလေပါငး ၂၀၀၀ ခန႔မာ (တႏငး ၿမ႕နယ) ေအာငေလာဒႏင (ကာမငးၿမ႕နယ) လငေနာငခး တ႔တြင အစးရတပဖြ႔မား၏ ပတဆ႔မႈကခခၾကရ သည။ ေဒသခ အဖြ႔အစညးမား ဘရားေကာငး မားနင လထေခါငးေဆာငမားက ဒကၡသညမား က ကယတငရန တႏငးအေျခစက ျမနမာ တပမေတာ ဒကစ ၂ အား ခြငျပခက ေတာငးခ ခေသာလညး ေတာငးဆခကကခြငျပခကေပး ရန အခြငအာဏာမရေၾကာငး ျပနၾကားခသည။ အဖြ႔အစညးမားက ဧၿပ ၁၂ ရကတြင ဒကၡသည မား အား ကညရန အတြက သြားေရာကခြငျပရန ကခငျပည နယ ၀နႀကးခပထ ေတာငးဆခ ေသာလညး အေၾကာငးျပနၾကားခက မရရခ ေပ။ ေနာကဆး ဧၿပ ၃၀ ရကေန႔တြငလေပါငး ၅၀၀၀ ခန႔က ျမစႀကးနား ၿမ႕ေပၚတြငခတက

လမးေလာကၿပး အစးရအား ပတမ ေနေသာ အရပသားမားအား ေဘးကငးလၿခစြာေရႊ႕ေျပာငး ႏငေရးအတြက အာမခခကေပးရန ေတာငးဆ ခၾကသည။ ေမလ ၈ ရကတြင ျမနမာတပမေတာေျမာကပငး တငးစစဌာနခပမ ဒတယ ဗလမးႀကး မးမငးဥး က ဆႏၵျပသသးဥး ျဖစသည လြမေဇာငး၊ ေဇာဂတ ႏင နနးပ တ႔က ရာဇသတႀကးပဒမ ၅၀၀ ေအာကတြင အသေရဖကမႈျဖငတရားစြဆ ခသည။ ထသးဥးမာ ဒကၡသညမား၏အေျခအေန မားက ေဖာျပေသာ ဓါတပမားနင အေထာက အထားမားက သတငးစာရငးလငးပြတစခတြင ျဖန႔ေ၀ခသည။ ဒဇငဘာ ၇ရကေန႔တြငျမစႀကးနား ၿမ႕နယ တရားရးက စစတပက အသေရဖက သညအတြက တစဥးခငးစက ေထာငဒဏ ေျခာကလ နင ေငြဒဏ ကပငါးသနးစ ျပစဒဏ ခမတခသည။

y,if;xkwfvkyfrI jyefvnfpwifjcif;၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနႏင ဇလင လမားတြငပယငး နယေျမတြငတးေဖာမႈမားျပနလညစတငခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာ ၁၇ရကတြငအမးသား ဒမကေရစအဖြ႔ခပ အဖြ႕၀င တႏငးလႊတေတာ ကယစားလယ လငးလငးဥး ႏငဖားကန႔ကယစား လယ တငစးတ႔က သတ႔၏ ခရငမားတြင အေသး စားပယငးႏငေရႊတးေဖာမႈက ခြငျပခက ေပးရန အစးရက ေတာငးဆခရာ ရရခၾကသည။ ယငးသည ပယငးထတလပမႈက ဗဟအစးရက တရား၀င ဥပေဒေၾကာငးအရ ထနးခပချခငး ျဖစသည။ ျမနမာစစတပကမညသညအခနတြင ပယငးတးေဖာမႈမားက စးပြားျဖစအတငးအတာ ျဖငလပပငခြငကတခနခနတြငခေပးမည မေပးမညက ေစာငၾကည ရမညျဖစသည။

- ၂၇ -

xkd;ppftay: 'ocH rsm;\ wkefYjyefcsufrsm;

vlom;csif;pmemrI taxmuftyHh - a'ocH rsm; xHrSomတႏငးရ ေဒသခဘရားေကာငးေလးခကလတ တေလာတြင ပယငးေဒသမ ခန႔မနးေျခဒကၡသည ၇၀၀ ခန႔က ခလႈခြငေပးထားသည။ ရာႏငခေသာ အျခားသမားမာ ေဆြမးမားႏင ေနထငၾကသည။ ကခငအေျခစက အဖြ႔အစညးအမားအျပားက အေျခခလအပခကမား ျဖစသည ေနထငရန ပစၥညးမား၊ ဆန၊ ဆ၊ ဆား စသညတ႔က ေထာကပ လကရသည။ မညသည ဒကၡသညမ ႏငငတကာ အကအညက ရရျခငးမရေပ။

tdrfjyef&ef awmif;qkdjcif;၂၀၁၈ ခနစ ေအာကတဘာလ ၁၂ရကတြင ပယငးေဒသရ အမေထာငစ ၃၆၃ခမရြာသားမား သည ျမနမာႏငငေတာသမၼတထ အပဖြငေပးစာ တစေစာငက ထတျပန ေပးပ႔ခ သည။ စာတြင ၿဗတသ ကလနေခတမစတင၍ သတ႔ရြာမား၏သမငးေၾကာငးက ေဖာျပထားၿပး မသားစမားမာ မးရးစဥဆက ထေနရာတြင ေနထငခၾကေၾကာငး သကေသျပထားသည။ ယငးတြင ထးစစႏင သတ႔၏ ေျမယာမားႏင အဖးတနပစၥညးမားက ျမနမာတပမေတာက သမးပကသြားခပတ႔က ေဖာျပထားသည။ ထေနာက လကရသတ႔၏ ခႏငစြမး မရေတာသညအေျခအေနမားက ေဖာျပထားၿပး သတ႔အား အမျပနခြငျပရန အစးရက ေတာငးဆထားသည။

- ၂၈ -

ဤကသ႔ စစေဘးဒဏေၾကာင ထြကေျပးတမး ေရာငေနရေသာ မမတ႔၏ ေနရာေဒသမားတြင (၃.၉.၂၀၁၈) ေန႔စြျဖင “Weekly Headline News” သတငးဂာနယတြင“ကခငျပညနယလႊတေတာသဘာ၀ သယဇာတ ေကာမတအဖြ႔၀င၊ မးညငး ၿမ႕နယ အမတ (၂) ျပညနယလႊတေတာ ကယစားလယ ဥးေကာေကာ၀ငးမျမနမာ သတတြငး နညးဥေဒပဒမ-၉၇(က)အရ လကလပ လကစား လပကြကမားကေျမဧရယာ သတမတၿပး ကခငးျပညယနယ၊ တႏငးၿမ႕ နယတြင Amber (ေခၚ) ပယငးက လၿခေရး အႏရာယၾကားမ တရားမ၀င စြန႔စား တးေဖာလပ ကငသမား အခကအခ အမးမးျဖင ႀကေတြ႔ ရငဆငေနရသညျဖငရာ ယခကသ႔ တရား၀င တႏငတပင လကလပ လကစား လပကငခြင ျပျခငးျဖင အစးရအတြက ထကသင သည အခြန အခမားရလာၿပး ေဒသခ ျပညသလထ အလပအကင အခြင အလမးမား ပမရလာႏငမည ျဖစေၾကာငး အစရသျဖင..” ေျဖၾကားေျပာဆထားမႈမားက ေတြ႔ရရပါသည။ ထ႔ေၾကာင စစေဘးဒဏေၾကာင ကယလႊတရနး ၿပးေခတစြန႔ခြာထားရစခရေသာ မမတ႔ပင ေနအမ၊ လယယာေျမမားကသတ တးေဖာ လပကြက ခမတ စမေပးမႈ မား လပေဆာငလာပါက မမတ႔ ေဒသချပညသမား ၏ လမႈအကးစးပြား ဆးရႈးမႈမား ဆးရြားစြာ ျဖစေပၚလာၿပး မလလား အပသည ေနာကဆက တြ ပဋပကၡျပနာမား ျဖစပြားလာမညက စးရမစရာ ရေနပါသည။

သ႔ျဖစပါ၍ ကြနေတာတ႔ေဒသခဌာေနျပညသမား ေခတထားရစခေသာ “နမဗနမခမးႏင အငဂါးဂါ ေဒသမားရ ေျမယာမားေပၚ “ တြင သတတးေဖာ လပကြကခမတ ေပးျခငးမား လး၀ မျပလပေပးပါရနႏင ကြနေတာတ႔ဌာေန

ကြနေတာတ႔ နမဗနမခမးႏငအငဂါးဂါ ေကးရြာမားမ ျပညသထထမားသည စစေဘးဒဏ ေၾကာငေနရပစြန႔ခြာထြကေျပး တမးေရာငခရသျဖငလကရတြငကခငျပညနယ၊ တႏငးၿမ႕ေပၚရ ခရစယာန ဘရားေကာငး မားႏင နးစပရာေဆြမးသားခငးမား တ႔၏ ေနအမမားတြင ခလႈေနထငေနရသျဖငမမ တ႔၏ လမႈေရး၊ ပညာေရး၊ လမႈဘ၀စား၀တ ေနေရး၊ ကနးမာေရးေနရာထငခငး ကဥးကပမႈမားစြာႏင ခကခမႈမားစြာႀကေတြ႔ ေနရသည။ ထကသ႔ ဆငးရ ဒကၡခစား ေနရ ေသာ မသားစတငး၏ စတပငးဆငရာ၊ ရပပငးဆငရာ လၿခမႈကငးမေနျခငးေၾကာင ၀မးနညးသမငယမႈမား၊ စတဓါတကဆငးျခငး မားက တေန႔တျခား ခစား ေနရပါသည။ ထျပင မမတ႔သားသမးမား၏အနာဂတ ေရ႕ေရး ျဖစေသာပညာေရး၊ကနးမာေရး၊ ဖြ႔ၿဖး တးတကေရးအတြက ေမာလငခက ကငးမ ေနေသာ အေျခ အေန ျဖစေနရ ပါသည။ ထကသ႔ ေသာ ဆငးရဒကၡအမးမး ရငဆင ႀကေတြ႔ရေသာ မမတ႔ေဒသချပညသ မား၏ လမႈဘ၀အတြက အျမနဆး ျပနလည ကစား ႏငေရးအတြကလ႔အခြငအေရး ႏငအည လ႔ဂဏသကၡာရစြာ မမတ႔ေနရပဌာေနသ႔ လြတလပၿပး ေဘးကငး လၿခစြာျပနလည အေျခခေနထင လပကငႏင ေရးအတြက ႏငငေတာ အစးရမ အျမနဆး လမးညြန ေဆာကရြကေပးပါရန ေဒသခ ျပညသမားမ သကဆငရာ လႀကးမငးမားထ ရေသေလးစား စြာျဖင တငျပေတာငးဆး အပပါသည။

စာထတြင အကယ၍ ပယငးလပငနးက ဆကလက ခြငျပပါက သတ႔၏အမမားနင ေျမမားသည လး၀ အၿပးတင ပကဆး သြားႏင ေၾကာငးကလညး သတေပးထားသည။

- ၂၉ -

ေဒသခ ျပညသမား၏ အခြငအေရးကအျပည အ၀ကာ ကြယေပးႏငေရးအတြက သကဆငရာ မားအား ညြနၾကားေပးႏငပါရန ျပညေထာငစ ျမနမာႏငငေတာ သမၼတႀကး ထသ႔ ယၾကည အားကးစြာျဖင ေလးစားစြာ တငျပ ေတာငးဆ အပပါသည။

သမၼတရးက ႏ၀ငဘာ ၅ ရကေန႔တြငရြာသား မား၏ စာက အေၾကာငးျပနခၿပး ေတာငးဆ ခကက ရရေၾကာငး ႏင “လအပသလဆကလက လပေဆာင” သြားမညျဖစ ေၾကာငးအေၾကာငး ျပနၾကားခသည။ ႏ၀ငဘာ ၆ ရကေန႔တြင ရြာသားမားသည ကခငျပညနယ လႊတေတာရး မ ကခငျပညနယ၀နႀကးခပထ ေပးပ႔ေသာ စာ မတက ရရခသည။ ယငးတြင ေဖာျပထား သညမာ -

သ႔ျဖစပါ၍ ၂၀၁၃ ခႏစ ကခငျပညနယ လႊတ ေတာဆငရာနညးဥပေဒ၁၇၈အရ ဥးဂမဖနပါ (၃၆၃)ဥး၏ တငျပလာမႈႏင ပတသက၍ လအပသလ ေဆာငရြကေပးနင ပါရနႏင ေဆာငရြက ထားရမႈအေျခအေနအား ျပနၾကား ေပးႏငပါရန ညႏႈငး ေပးပ႔အပပါသည။

ထအခနမစ၍ မညသညအေရးယေဆာငရြကမႈမ မေတြ႔ရေတာပ နမဗနမခမး၊ နမေဂါင၊ အငဂါးဂါ၊ ထနဘရာႏင ေ၀ေလာရြာမ ျပညသမား မာ မေရ ရာမႈမားၾကားတြင ဆကလက ပတမ ေနခ သည။

oHk;oyfcsuf ကခငျပညနယရသယဇာတမားအားျမနမာ တပမေတာက သမးယမႈ ထပကာျဖစေနသညပစ ဟးေကာငးခင၀မး ပယငးေဒသထးစစသည ျမနမာတပမေတာက သ၏နယေျမက ကခငနယ ေျမအတြငး တးခ႕ရနနင ထေနရာမသယဇာတ

မားအေပၚ အကးအျမတရရရန အၾကမႀကမ အၾကမးဖကၾကးပမးမႈ၏ ေနာက ဆးၾကးပမးခက ျဖစသည။ ဆယစႏစ တစခ ေကာၾကာေအာင KDNGက ယငးပစက မတတမး တငခၿပး ယငး ေၾကာငလသားနင သဘာ၀ ပတ၀နးကငပကစး မႈမား ကနရစခသည။ (ဤအစရငခစာ ေနာကေကာမ ပႏပထတေ၀မႈ စာရငးတြင ၾကညပါ)

ဟးေကာငးနယေျမတြငပငလင အစးရ သည ၂၀၀၆ ခနစတြင ေျမဧကႏစသနး က ႏငငတကာ အသအမတျပ ကား ေဘးမ ေတာဧရယာ အတြငးတြငအပငတမးတညး စကခငး တညေထာင ရနအတြက ယဇန ကမၸဏက လပပငခြင ခေပးခသည။ ထစကခငး ေၾကာင ကားမား ကကစားရာ ကယျပန႔ လေသာ ဧရယာက အပငမားက ခတလခရ ျခငး၊ ႏစေပါငးမားစြာ လပကင ခေသာ ေဒသခ မား၏အေသးစားစကခငးမားက ဖကစးျခငး ႏင ေဒသတြငး ေရေၾကာငးမား အဆပသငျခငးတ႔ ျဖစေစခသည။ ဖားကန႔တြင အစးရသည စစတပအငအားမားက အသးျပကာ ကမၻာအၾကြယ၀ဆး ေကာကစမး တြငးမားကသမးယၿပး ခရနကမၸဏမားအား လပပငခြငခေပးျခငးျဖင စစတပႏင အစးရ အတြက ဧရာမအကးအျမတမားက ရရသည။ ဧရာမအတငးအတာပကစးေစေသာသတ တးေဖာမႈ အေလအထမားသည ေဂဟ စနစက ပကဆးေစၿပးေဒသချပည သ မား က အးအမမ ျဖစေစသည။ ကခငျပညနယသယဇာတမား စပရာေနရာ အမးမးတြင အာဏာပငမႈတည ေဆာကၿပးသညအခနတြင စစတပႏငဆကႏြယ မႈရေသာ ေကာပေရးရငးႀကးမားက အစးရက လပပငခြင ခေပးသည။ စးပြားျဖစ တးေဖာထတလပျခငးတြင ေတာငမားအား ျဖခ ျခငး၊ ေရႊတြငးမားမ ျပဒါးႏင ဆငယာႏကတ႔

- ၃၀ -

ေခာငးမား ျမစမားအတြငးသ႔ စး၀ငျခငးျဖင ေဒသခ ျပညသမားက အဆပသငေစျခငးတ႔ျဖင ေဂဟစနစႏငလ႔အသငးအ၀ငးမားက ပကစး ေစသည။

ကခငျပညနယ တေလာကတြငေဒသချပညသ မားအား တငပငျခငး သ႔မဟတသေဘာတညမႈ ရယျခငးမရပ အစးရသည ဧရာမစမကနးႀကး မားက အစအစဥေရးဆြ စစဥလက ရသည။ သေဘာတရားအရ “ရပဆငး” ထားသည ဧရာ၀တျမစဆ ေရကာတာ စမကနးေၾကာင ေထာငႏင ခေသာလမား အတငးအဓမၼေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးခခရၿပး ျဖစသည။ တႏငးမာ ကသ႔ ပင သတ႔သညလညး သတ႔အမမားသ႔မျပန ႏငပ မေရရာေသာဘ၀ တြင ပတမလက ရေန ၾကသည။

၁၉၉၄-၂၀၁၁ အတြငး ကငသးခသည ဤ “အပစရပ” ဖြ႔ၿဖးေရးပစသညျမနမာ တပမေတာ ၏ ကယျပန႔ေသာ တးခ႕မႈႏငအတ ဖကဆးမႈ အား ေကာငးေသာ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမား တြလက ပါလာသညက ေတြ႔ခရၿပးျဖစသည။ ေျမယာမား ႏင အခြငအာဏာက ဗဟအစးရထ ေရာကရ သြားၿပး သယဇာတမားမာျပညနယ အတြက မညသညအကးအျမတမ ျပနလည ရရျခငးမရပ ေနာငအနာဂတ မးဆကမားထမခးယခလကရသည။ ေဒသခလႀကးသမ တစဥးက ေျပာျပ သညမာ- ၁၉၉၄ခႏစအပစအခတရပစေရး သေဘာတည ခကဟာ စစအစးရအတြက ႀကးမားတ

ေအာငပြ တစချဖစခတယ။ ၁၉၉၄ မတငခငက ဟးေကာငး နယေျမမာ အစးရတပဖြ႔အနညးငယ သာရခတယ။ ေနာကပငးမာ ေနရာတကာ ဂတေတြ ျဖစလာၿပး အစးရ တပဖြ႔ေတြ အေရအတြကက တေျဖးေျဖး မားျပားလာခတယ။ လကရမာေတာ အစးရဟာ ကခငျပညနယထြက သဘာ၀သယဇာတေတြကရတ ပကဆန႔ လကနကေတြ ၀ယယၿပး ဒေနရာမာစစျပနလာတကေနတယဆတာ ထငရားတယ။ (အငတာဗး အမတ ၇)

၂၀၁၀ ခႏစတြင ပဋပကၡက စစမနေသာ ႏငငေရး ေျဖရငးမႈက မရာေဖြပ ဗဟအစးရက KIA က လကနကခရန သ႔မဟတ အမးသားနယျခား ေစာငတပဖြ႔အျဖစ အသြငေျပာငးရပတညရန ေတာငးဆခသည။ မညသညအခကကမ KIA က ေရြးခယျခငး မရေသာေၾကာင ၂၀၁၁ ခႏစတြင KIA တပတညမားက အသစျပနလည တကခကျခငးျဖင အပစအခတရပစေရးကခးေဖာကခသည။ အရပသား NLD အစးရ ေရြးခယတငေျမာကျခငးကလညး ဤအစးရ အၾကမးဖကမႈပစက ေျပာငးလႏငချခငးမရေပ။ စစတပက အာဏာဆကရေနၿပး ျပညနယအစးရ မားႏင တငးရငးသား ျပညသမားမာသတ႔၏ သယဇာတမား အသးျပမႈအေပၚသသာထငရား သည အာဏာပငဆငမႈ မရပ ထတေဖာေျပာဆ သမားမာလညး ေႏာကယက ေစာကားျခငးႏင ေထာငချခငးမားက ၾကေတြ႔ၾကရသည။

- ၃၁ -

rSm,Gif;onfh a<u;aMumfoH trSwf (1)

]obm0 ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;}၂၀၁၇ ဇြန ၅ ရကက ဟးေကာငးခင၀မးအေပၚ ကခခသညစာမားတြင ေရးထားသညစာသား ၁။ တႏငးၿမ႕နယအတြငးရ ထနးဘရားေမာ၊ ၀မးပလာေမာ၊ေအာငလြတေမာ၊ တမဏေမာ၊ ေခာငးဆေမာင၊ နနျဗေမာ၊ ဂာေအာငဘာေမာ၊ ဇးျဖကနးေမာ၊ေညာငပငကနးေမာ၊ ႏင နမကြမးေမာမားမာႏငင ေတာမ တရား ၀ငခြငျပထားသညေမာမား မဟတဘ ေရႊ၊ ပယငးတးေဖာျခငးမားေၾကာင သဘာ၀ပတ၀နးကင ထခကပကစးေစသည အျပင တႏငးေဒသ၏ ေဂဟစနစကပါ ပကစးဆးရႈး ျခငးမား ျဖစေပၚေနေသာေၾကာင တပမေတာ မ မၾကာမ နယေျမရငးလငးျခငး မားက ေဆာငရြကသြားမည ျဖစပါသည။

၂။ သ႔ပါ၍ ေမာမားအတြငးေနထငလကရေသာ ေဒသခ ျပညသမား၊ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမား မားအေနျဖင ၂၀၁၇ ခႏစ၊ဇြနလ၁၅ရက ေန႔ ေနာကဆး ထားၿပး ထြကခြာရနႏငထြကခြာ ျခငး မရပါက KIA (ကခင) အၾကမးဖကေသာငးကနး သအဖြ႔ႏင ပးေပါငးေနသညသမားအျဖစ သတမတ မညျဖစၿပး နယေျမရငးလငးသည အခါ ျပညသမား ေသဆး၊ ထခကဒဏရာရရမႈ မား ျဖစေပၚလာမညက မလလားသျဖင ယခ ကသ႔ ၾကတငအသေပး အေၾကာငးၾကားျခငး ျဖစပါသည။

စာမားက သဘာ၀ပတ၀နးကငက ကာကြယရန ဒဇငးလပထားေသာ နယေျမ ရငးလငးေရး စစဆင ေရးဟ ေဖာျပထားေသာလညးကခင ျပညနယႏင အျခားျမနမာႏငငအတြငးေဒသ

မားတြင ကငသးသည ဗဟအစးရ၏ မ၀ါဒမားႏင ဆန႔ကငဖက ျဖစေနသည။မၾကာ ေသးမႏစမားက အစးရ ခေပးေသာေကာကစမး တြငးလပပငခြငမားသည ေဂဟ စနစ တစခလး က ပကစးေစခသည၊ အစးရ သတမတေပးေသာ ေရႊေမာမားက ဆငယာႏကႏင ျပဒါးမားက ေဒသတြငး ေရအရငးျမစမားအတြငးသြနထတ လကရသည။ ေရကာတာ စမကနးမားသည ေဒသခလမားက ေထာငႏငခ၍အးမအမမ ျဖစေစသည။ ဧရယာအားျဖင ကမၻာတြင အႀကးမားဆးျဖစေသာ ဟးေကာငးခင၀မး ကား ေဘးမၾကး၀ငးတြင ေဒသခ လထမားက အးအမမျဖစေစၿပး သစေတာ လငးမား ခတလခ ခရသည စကမႈစကပးေရး လပကြကမားက အစးရသည ယဇန ကမၺဏက ခေပးခသည။

လကကမးစာေစာငမား၏ အခက ၂ တြင ေရး သား ေဖာျပခကသည။ “နယေျမရငးလငး ေရး” စစဆငေရးသည “တရားမ၀င ေရႊ႕ ေျပာငး ကငးအလပသမားမား”ကရညရြယ ျခငး မရပ KIA “ေသာငး ကနးသမား” ကရညရြယျခငး ျဖစေၾကာငး အထးသျဖင ၀နခထား သည။ ထးစစၿပးေနာက တစႏစတာကာလအတြငး တး ေဖာ မႈမားက ျပနလညစတငျခငးႏင ၂၀၁၈ စကတငဘာလတြင သဘာ၀သယဇာတႏင ပတ၀နးကငထနးသမးေရး၀နႀကးဌာနမ နယေျမ အတြငး သတတးေဖာေရးအတြက ၾကတငခြငျပခကခေပးျခငးတ႔က ယငးရညရြယခကက ရငးလငး ေပၚလြငေစသည။ ထသ႔အတညျပမႈသည လြနခသည တစနစ တာအခန က သဘာ၀ပတ၀နးကင ေပၚအေျခခ ၍ ရပတေအာင ထးစစဆငႏြခေသာ ပယငး တးေဖာမႈမားအေပၚ အစးရ၏အခြငအာဏာက အသက၀ငေစသည။ ေဒသခမား

- ၃၂ -

ႏငေရႊ႕ေျပာငး ကငးတးသမားမားက နယေျမမ ဖယရားၿပး တစႏစမျပညမ အခနအတြငး အစးရက ပယငးတးေဖာမႈမားက ျပနလည စတငရန ခြငျပခက ေပးလကျခငးသည ရညရြယခကမာသဘာ၀ပတ၀နးကင ထနးသမး ေရး မဟတမပ ေျမယာမား သမးယ ရနႏင ပယငး ေမာမား၏ ထနးခပမႈက ဗဟထနးခပ မႈရယရန ျဖစေၾကာငး ျပသေနေပသည။

အခြငအာဏာေပးျခငးသည အစးရက ခြငျပ ခက ခမတေပးေသာ အနးပတ၀နးကငရ ေကာကစမး တြငးႏငေရႊလပငနးမားတြငျဖစေပၚသည ပစမား ကသ႔ ဧရာမ စးပြားျဖစ တးေဖာမႈမား ေပၚေပါက ေစၿပး တရားမ၀င တးေဖာမႈမား တးမားေစရန အလားအလာမား ဖြငေပးလကျခငး ျဖစ သည။ အမနတကယအားျဖင ပယငးေဒသရ ေဒသခမားသညသတ႔အတြကအမျပနရန အမမား မညသညအခါမရေတာမညမဟတသညက စးရမ ပပန ေနၾကရသည။

rSm;,Gif;onfh a<u;aMumfoH trSwf(2)

]w&m;0if} wl;azmfrIonf vkyfief;ukd

xdef;csKyfEkdifNyD; jynfolrsm;ukd tusdK;tjrwf

&Sdaponf/ လႊတေတာကယစားလယ လငးလငးဥးနင တငစးတ႔ကသတ႔၏သမၼတထေပးစာတြင တႏငး နင ဖားကန႔တြင ပယငးတးေဖာမႈမားက တရား၀ငျဖစေစျခငးသည “ႏငင၏ သဘာ၀ သယဇာတမား ဆးရႈးမႈက ကာကြယႏငမည” ျဖစၿပး “ျပညေထာငစအတြက ၀ငေငြ ရရေစႏင မည” ဟ ေဖာျပထားသည။ သ႔ရာတြင ဖားကန႔ ရ ေကာကစမးလပငနးမားက တရား၀ငလပ ေဆာငထားေသာလညး ေကာကစမးအမားစမာ တရတႏငငသ႔လကားတငပ႔ေနၿပး ျပညေထာငစ အတြက ၀ငေငြအနညးငယကသာရရေစၿပး ကခငျပညနယရ ေဒသချပညသမားအတြက မညသည အကးအျမတကမ ရရေစျခငး မရေပ။ “တရား၀င” တးေဖာမႈ မားကလညး ၾကးၾကပမႈ မရပ ယငးအေျခအေနကေစာငၾကည ေလလာေသာ အရပဘကအဖြ႔အစညးမားမာသာ ေနာကယကေစာကား ခရသည။

- ၃၃ -

oHk;oyfcsufESifh tajzrsm;ဟးေကာငး ပယငး ေမာမားမာ ကခငေျမတြင ရေသာလညး ယေန႔အခါ ယငးတ႔က ေနျပညေတာ ဗဟအစးရက ထနးခပထားသည။ ေဒသချပညသမား ပယငးေမာေနရာရ သတ႔အမမားမ ေရႊ႕ေျပာငး ၾကရၿပး ဒကၡသညစခနးမားႏင ဘရားေကာငး၀ငးမားတြင ကနရေနဆျဖစၿပး ေဒၚလာ တစဘလယ တနဖးရသည ပယငးမားသည သတ႔ကျဖတ၍ တရတႏငငနယစပသ႔ သယေဆာငသြားၿပးထမ တဆင ႏငငတကာ အကးအျမတမားနင အျခားသမားအတြက နာမညေကာငးမားက ဖနတးေပး လက ရသည။

ကခငျပညနယရ ေျမမားႏင သယဇာတမားအေပၚ ဗဟအာဏာပငဆငမႈသည ဆယစႏစမားစြာ ပဋပကၡမားက ဖနတးခၿပး သယဇာတအားလးက ဗဟအစးရက ေပးထားသည ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခ ဥပေဒေအာကတြင မေျဖရငးႏငေပ။ ျမနမာႏငငရ ျပညသအားလးက သယဇာတ ဖကဒရယ စနစမတဆင ၿငမးခမးေရးရရေစရန ေျမယာပငဆငခြငနင သယဇာတ ပငဆငမႈ သတမတခကမားက ေျပာငးလပစရမည ျဖစသည။

ဟးေကာငး ပယငးေမာေဒသတြင အဓကကေသာ ေရတလပငနးလပေဆာငမႈမား၊ ျမနမာစစတပ၏ ရနလမႈက အစးရႏင ႏငငတကာ တန႔ျပနမႈမားနင ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒျပငဆငျခငးတ႔သည ျမနမာႏငငေရရညၿငမးခမးေရးအတြက သြားရာလမးျဖစသည။

a&wkdvkyfief;pOfjynfaxmifpkESifh ucsifjynfe,f tpkd;&rsm;• တႏငးႏင ဟးေကာငးခင၀မးတြငရေသာ စခနးမားႏင ဘရားေကာငး၀ငးမားတြင ေနထငေန

ေသာ ျပညတြငးဒကၡသညမားထ လသားခငးစာနာေသာ အကအညမား ေရာကရ ေစရန ခြငျပရန။

• ဟးေကာငးခင၀မးႏင ျမနမာႏငင အျခားတငးရငးသားေဒသမားရ စစတပတးခ႕ မႈမားနငထးစစ မားက အဆးသတရန

• ေရႊ႕ေျပာငးရြာသားမားက အၾကမးဖကမႈ ၿခမးေျခာကမႈမရေစပ သတ႔ေနအမမားသ႔ ျပနသြားခြင ျပရန။

EkdifiH&yfjcm;tpkd;&rsm;ESifh tzGJUtpnf;rsm;• ျမနမာစစတပ၏ တငးရငးသားျပညသမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈႏင သတ႔၏ ေျမယာမား

သမးဆညး မႈမားက လသရငၾကား ရႈတချခငး။• ျမနမာစစတပက ကခငႏင အျခားေသာ တငးရငးသား ျပညသမားအေပၚ လပေဆာငေနေသာ

ထးစစမားက ရပတန႔သညအထ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ အတြက ေငြေၾကးေထာကပမႈက

- ၃၄ -

ရပဆငးျခငးႏင စးပြားေရး ရငးႏးျမပႏမႈမား ရတသမးျခငး။ • စစတပကးေကာရနလမႈေၾကာင သတ႔၏ေနအမမားႏင ေနထငစားေသာကမႈ ဘ၀မားမ

ေရႊ႕ေျပာငးခရသည လထမားကကညရန လသားခငးစာနာေသာ အကအညမား ေပးပ႔ျခငး။

zGJUpnf;yHk tajccHOya' jyifqifrIကခငျပညနယတြင ပဋပကၡမား ေျဖရငးရနအတြက ေဒသခ ျပညသမားသည သတ႔ ေနထငလပကင ေသာ ေျမမားရ သဘာ၀သယဇာတမားက ပငဆငျခငး၊ စမခန႔ခြျခငးႏင ၀ငေငြရရျခငးမားရရမည။ ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒက ႏငငေရးႏင ဥပေဒေရးအရ လကေတြ႔ကငသးႏငေစရန ျပငဆငရ မည။

၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒသည ျမနမာႏငင၏ သယဇာတမားအားလးက ဗဟအစးရကပငၿပး သငေလာသညဟ ျမငပါက သဘာ၀သယဇာတမားက တးေဖာထတလပရန အခြငအာဏာရသည ဟေသာ ေၾကညာခကေၾကာင အႏႈတလကၡဏာေဆာငေသာ ဖြ႔ၿဖးမႈရ လဒမားက အာမခထားသည။ သ႔ျဖစရာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒက ေအာကပါအတငး ေျပာငးလ ရမည။

အခနး ၁။ အပဒ ၃၇(က)။ “ႏငငေတာ (ေနျပညေတာ) သည ႏငငေတာ၏ နယနမတ အတြငးရ ေျမယာအားလး၊ ေျမေပၚေျမေအာက၊ ေရေပၚေရေအာကႏင ေလထအတြငးရ သဘာ၀ သယဇာတ အားလး၏ ပငရငး ပငရငျဖစသည။” ဆသညက ေအာကပါအတငးျပငဆငရမည။

“ကခငျပညသမားသည ကခငျပညနယအတြငးရ ေျမယာအားလး၊ ေျမေပၚေျမေအာက၊ ေရေပၚ ေရေအာကႏင ေလထအတြငးရ သဘာ၀ သယဇာတ အားလး၏ ပငရငျဖစသည။”

ႏင

အခနး ၁။ ၃၇ (ခ)။ “ႏငငေတာသည ႏငငပင သဘာ၀ သယဇာတပစၥညးမားအား စးပြားေရး လပငနး မားက ထတယသးစြျခငးက ကြပကၾကးၾကပႏငရန လအပေသာ ဥပေဒမားက ျပဌာနးရမည။”က ေအာကပါအတငး ျပငဆငရမည။ “ကခငျပညနယ၏ ျပညသမားသည ျပညနယပင သဘာ၀သယဇာတပစၥညးမားအား စးပြားေရး လပငနးမားက ထတယသးစြျခငးက ကြပကႀကးၾကပႏငရန လအပေသာ ဥပေဒမားက ျပဌာနးရမည။”

- ၃၅ -

ေနာကဆကတြ ၁။ေ၀ဟငမ သတေပးအေၾကာငးၾကားစာက ၂၀၁၇ ဇြနလ ၅ ရက ေန႔တြငကခခ

- ၃၆ -

ေနာကဆကတြ ၂။ထးစစအေပၚ ကခငႏငငေရးပါတမား၏ သေဘာထားထတျပနခက

- ၃၇ -

ေနာကဆကတြ ၃။ဟးေကာငးေဒသစစေျပးဒကၡသညမားမ ႏငငေတာသမၼတထသ႔အတဖြငေပးစာပ႔ျခငး

- ၃၈ -

- ၃၉ -

- ၄၀ -

- ၄၁ -

ေနာကဆကတြ ၄။ႏငငေတာသမၼတရးမ ရြာသားမားဆသ႔ျပနစာပ႔

- ၄၂ -

ေနာကဆကတြ ၅။ကခငျပညနယလႊတေတာရးမ ကခငျပညနယအစးရအဖြ႕ ၀နႀကးခပသ႔ေပးစာ

- ၄၃ -

ေနာကဆကတြ၆။ျပညသ႕လႊတေတာသ႔ ပတမျပညသမားလြတေျမာကေရးအတြက လြတေတာ ကယစားလယမား ေပးစာ

- ၄၄ -

ေနာကဆကတြ ၇။ လြတေတာကယစားလယမားမ သမၼတထသ႔ အဆျပခကစာ

- ၄၅ -

- ၄၆ -

ေနာကဆကတြ ၈။ ဤအစရငခစာအတြက ျပလပခေသာ အငတာဗးမား

- ၄၇ -

Endnotes- The Bulletin of The Natural History Museum, Volume 56, Number 1, 29

June 2000.- “The Amber Road: Cross-Border Trade and the Regulation of the Bur-

mite Market in Tengchong, Yunnan,” Alessandro Rippa and Yi Yang, Trans –Re-gional and

–National Studies of Southeast Asia, Vol. 5, No. 2, July 2017, pp. 243-267. “The Amber Road: Cross-Border Trade and the Regulation of the Burmite Mar-ket in Tengchong, Yunnan,” Alessandro Rippa and Yi Yang, Trans –Regional and

–National Studies of Southeast Asia, Vol. 5, No. 2, July 2017, pp. 243-267. https://coconuts.co/yangon/news/conflict-threatens-myanmars-dwindling-tiger-population/

- https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/MyanmarFFM/Pages/Index.aspx

- https://www.irrawaddy.com/news/burma/ongoing-offensives-tanai-leave-idps-trapped-warring-sides.html

- https://kdng.org/2001/07/15/tyrants-tycoons-and-tigers/- http://www.kachinlandnews.com/?p=26817- See https://www.scribd.com/document/7632100/Blood-Jade and https://

www.globalwitness.org/en/campaigns/oil-gas-and-mining/myanmarjade/

- ၄၈ -

ကခငလမႈဖြ႔ၿဖးေရးကြနယကအဖြ႔၏ အနာဂတ၌ျမငခငေသာ ေမာမနးခကမားမာ ေအာကပါအတငး ျဖစသည။• ကခငျပညနယရလထအားလး ခႏၶာပငးအရ လၿခရမညႏင စစတပရ႕အၾကမးဖကမႈမကငးလြတ

ေစရမည။• လတငးသညသတ႔ရ႕ဘ၀ျမငတကလာမႈရေစရမည။ဆငးရခမးသာကြာဟေနမႈေလာနညးရ မည။• သဘာ၀သယဇာတထတယအသးျပမႈ၌ ေဒသခမားထခကႏစနာမႈနညးႏငသမနညးေစရမညႏင

မတေသာ ေလာေၾကးမားရရေစရမည။• လတငးသည ပညာေရးႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားရရေစဖ႔ရန အဆငအတနးရေသာ လမႈ

ဖလေရးရရေစရမည။• လတငးသည ကန႔သတခရျခငးမရပ ေဒသအပခပမႈအပငးႏင ဆးျဖတခကခသညအပငး၌

ပါ၀ငခြင ရေစရမည။• ကခငျပညနယရသယဇာတမားထတယအသးျပမႈ၌ ေရ႕အနာဂတေခတအဆကဆက၌ ေရရည

အႀကးအျမတရေနေအာငထတယအသးျပေစရမည။

ထေမာမနးခကမားအား ရရေစဖ႔ ကခငလမႈဖြ႔ၿဖးေရးကြနယကအဖြ႕ လပေဆာင ေနေသာလပငနးမားမာ • စစမနေသာဖကဒရယဒမကေရစေပၚထြကလာေစဖ႔ကညေဆာကရြကသြားရန၊• ေဒသခမားအားထခကလကရေသာလပငနးမား၌ အႀကညဏေပးသြားဖ႔ႏင ပါ၀ငလပရားသြားဖ႔

ရရာ ေအာကေျခမအထကသ႔သြားေသာဖြ႔ၿဖးမႈလပငနးစဥမားအေကာငအထညေဖာသြားရန၊• သယဇာတထတယအသးျပမႈ၌ ပြငလငးျမငသာမႈပရလာေစရနႏင ေဒသခမား၊ အစးရႏင ပးေပါငး

ေဆာငရြကသမားၾကားေဆာငရြကေသာဖြ႕ၿဖးမႈလပငနးမား ပြငလငးမႈပရလာေစရန၊• ကခငျပညနယရသယဇာတမားအား ပငဆငျခငးႏင သတ႔ရ႕သယဇာတမားအား ကယတင စမ

ခန႔ခြျခငးျဖင ေဒသခမားအႀကးအျမတရရလာေစရန၊• ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအား ျပငဆငပါက

o လထမတကရကေရြးခယလကေသာျပညနယအစးရမ သဘာ၀သယဇာတထတယအသးျပျခငးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမားအား တကရကစမပငခြငရေစရမညႏင ေဒသခမားအားဆးျဖတပငခြင အာဏာရေစရမည။

o ျပညနယအစးရသည အႀကးစားစမကနးမားန႔ပတသကၿပး ထခကႏစနာေသာလထမားမ ေဒသခမားသေဘာတညမႈရမရ သရေစဖ႔အလ႔ငာ လထဆႏၵခယပြျပလပပငခြငရေစရမည။

o သဘာ၀သယဇာတမားမ ျပညနယအစးရ ေကာကခရရသည အခြနေငြးမားႏင ဘ႑ာေငြမားအား ပမာဏအမားဆးအား ေဒသခမားအား ဥးစားေပးရမညေခါငးစဥျဖင ကခင ျပညနယ၌ ထားရေစရမည။

o ကခငျပညနယအပခပေရး သ႔မဟတ ေဒသအဆငအစးရမ ကခငျပညနယပညာေရး၊စးပြားေရး၊ ကနးမာေရး ႏငလမးတတားေဆာကလပေရးလပငနးမားအတြကလပေဆာငရာသဘာ၀သယဇာတမားမအခြနေငြမား ဘ႑ာေငြမားျဖင အေကာငအထညေဖာလပေဆာင ေစရမည။

- ၄၉ -

ucsifvlrIzGHUNzdK;a&; uGef&uftzGJU (Kachin Development Networking Group-KDNG)

ကခငလမႈဖြ႔ၿဖးေရးကြနရကအဖြ႔ KDNG က ၂၀၀၄ ခႏစတြငတညေထာငခၿပး ကခငျပညနယ အတြငး ေရရညတညတေသာ ဖြ ႕ၿဖးေရး၊ တနးတညတရေရးႏင တရားမတေရးကျမငတငေပးႏငရန အလ႔ငာ တညေထာငချခငးျဖစသည။

၂၀၁၉ ခႏစ ၾသဂတလတြင ပႏပထတေ၀သည။ သးသန႔ေဖာျပထားျခငးမရပါက ဓါတပမားအားလးသည KDNG ၏ ဓါတပမားျဖစသည။ KDNG အေနျဖင ဤအစရငခစာ ျဖစေျမာကေရးအတြက ပပးေပးေသာ လပဂၢလမား အားလးက ေကးဇးတငပါသည။

မကႏာဖး ဓါတပ။ ျမစႀကးနား ေစးအတြငးရေသြးပယငး၊ တႏငးရ ကခငျပညသမား၏ ရးရာမေနာပြ၊ စြန႔ပစထားသည နမဗ-နမခမး ေကးရြာ၊ အလျဖတစခသာ အကာအကြယပါၿပး ထးစစကေရာငေျပးၾကသမား။

- ၅၀ -