1ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

EDITORIALI

Nëse kjo shprehje i drejtohet një njeriu që s’ka njohuri rreth asaj që iflet apo flet gjuhë tjetër, nuk është fare e habitshme, edhe pse do të ishte më e mirënëse i themi “ta sqaroj edhe një herë” apo “nuk e di sa jam i qartë”. Mirëpo kur ato

i dëgjojmë nga bashkëbiseduesi, me të cilin e flasim të njëjtën gjuhë dhe bisedazhvillohet për gjëra shumë të zakonshme, atëherë kemi dy halle:

a. nëse duam të ruajmë mendimin e mirë për atë person, themi se ishte lapsus ngaai dhe nuk e ka thënë me qëllim të keq; ose modesti, ku dëshiron të na thotë se është idobët në shprehje dhe ka mundësi që nuk e ka artikuluar si duhet idenë që dëshiron tashfaqë.

b. por nëse nuk kemi pse ta ruajmë një mendim të atillë, atëherë themi se ai person– me ato fjalë – shpreh epërsinë e tij mbi tjetrin dhe dëshiron të thotë, se kapaciteti itjetrit është shumë i ulët për t’i kuptuar fjalët e tij dhe si pasojë e kësaj ngjallet pastajurrejtja, zilia po ashtu edhe armiqësia. Kurse ai, ndoshta nuk e ka pasur atë qëllim.

Nëse e zotërojmë të parën është një pasuri e vërtetë, sepse ashtu i ruan dashamirëtdhe përfiton të tjerë gjithashtu, por jo gjithsecili mund ta bëjë këtë. Prandaj nëse ekemi këtë ves duhet ta largojmë menjëherë, sepse nuk e dimë a duan të tjerët ta ruajnëmendimin e mirë për ne. Ndërsa mënyra më e lehtë për ta bërë këtë gjë është: kurflasim të flasim vetëm për gjëra që i kemi kuptuar vetë fillimisht dhe t’i shprehim atoqartazi dhe jo me terminologji personale, “me bishta” apo me atë më modernen,fjalorin e politikanëve, i cili tashmë është bërë demode.

Ne si muslimanë, jemi të porositur që të jemi sa më larg supozimeve të këqija, sepseAllahu në Kuran thotë: “Vërtetë, supozimet nuk kanë të bëjnë aspak me gjërat evërteta”, mirëpo veprimet (veprat) zakonisht janë të qarta dhe ne gjykojmë atë qëshohim, siç ka thënë Omeri, radijallahu anhu.

Javëve të fundit fatkeqësisht, pamë disa veprime nga njerëz që duan të tregojnëepërsi, jo vetëm ndaj ndonjë personi dhe jo veç me fjalë. Pa asnjë “më fal”, në Shqipërivajzat muslimane ende vazhdojnë të ndalohen nga ndjekja e mësimit në shkollë përshkak të shamisë dhe thonë se ju muslimanët nuk e kuptoni që kjo bie në kundërshtimme këto apo ato rregulla dhe ligje! Në Maqedoni, nga frika se njerëzit po i kthehen Zotitduke mësuar ca mësime njoftuese për fenë, gjyqi kushtetues shfuqizoi mësim-besiminfetar nëpër shkollat fillore. Ndoshta kanë nostalgji për rininë komuniste, prandaj nukduan të shohin një rini të natyrshme. Por si duket, dëshira për epërsi absolute ndajpopullatës i bënë të japin këso vendimesh. Shpresoj të mos ndodhë diçka e atillë edhekundër rindërtimit të xhamisë “Burmali” në sheshin e Shkupit.

Allahu është më i Larti dhe ai e lartëson atë që do. Ai thotë: “Mos u dobësoni dhemos u pikëlloni, sepse jeni më të lartit nëse jeni besimtarë”.

Në emër të redaksisë: Omer Berisha

“NUK E DI A MË KUPTON?!”

2

PËRMBAJTJA

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI, Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësor Halil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballina Sedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: albislam@gmail.com

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

Ky numër ndihmohet nga Ministria e Kulturës në RM

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: albislam.abonues@gmail.com

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – Skopje Numri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.revista-albislam.com

AKTUALEShamia dhe ligjet që abuzohen vazhdimisht3-5Frika nga Islamizimi i evropës! 5-6Lamtumirë “Vehabizëm” 7-9

KËNDI IMImprovizimi 9-1110 faktorë për të ndikuar tek zemrat 12-14

AKIDEAvokatia në gjykatat e shteteve laike 15-19

FIKHParaja elektronike 20-25

AVANCIMI PERSONALA është toka juaj e frytshme?.... 25-28

LIBRISafahatet – vepër me vlera kulturore-historike28-31

FAMILJAMatura e fëmijëve tanës 31-32Allahu është dëshmitari im, Allahu më shikonmua, Allahu është me mua 33-36Burrat nuk e nderojnë gruan, por Allahu i lartë-suar 36-40

TEFSIRZhvillimi i embrionit njerëzor 41-46

HADITHPROFETI, salalahu alejhi ue selem, NA FLET PËRUDHËTIMIN 47-49

BOTA ISLAMERepublika Arabe e Egjiptits 50-54

FETVA DHE KONSULTIMEKëshilla dhe udhëzime në lidhje me shoqërinëdhe udhëtimin 55-57

HISTORIHeronj nga periudha e Hilafetit 57-60

3ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AKTUALE

SHKRUAN: ROALD A. HYSA

Segmente shtetërore vazhdojnë meprovokimet e tyre duke mos respektuarndjesitë e një kategorie të ndjeshme

sociale atë të femrës muslimane. Ndërkaqnga deklaratat e Ministrit të Arsimit FatosBeja pasqyrohet mentaliteti komunist ipërjashtimit dhe na rikthehet edhe një herënë vëmendjen tonë viti i mbrapshtë 1967, kurçdo gjë fetare u ndalua me ligj. Tashti pokërkohet me urdhra abuzivë të ndalohenfemrat me veshje e detyrueshme muslimanetë shkollohen. Njëkohësisht muslimanëtndjehen të fyer edhe në ndjesitë e tyre sitaksapagues të rregullt të këtij shteti.Gjithashtu na duhet të kujtojmë këtu sepionierët e arsimit shqiptar dhe të shkruaritshqip kanë qenë një tufë hoxhallarësh tëshquar dhe rilindësish si: Daut Boriçi (autor injë alfabeti shqip), Hoxhë Voka (SaidNajdeni), Hafiz Ali Korça, Hafiz IbrahimDalliu (drejtor i parë i Shkollës Normale nëElbasan dhe mësues i shkollës së parë përfemra në Tiranë), si dhe shumë hoxhallarë tëtjerë që për efekt vendi nuk po i përmendimkëtu. Një shkollë në Tiranë mban emrin eServete Maçit, e cila e mbuluar si muslimanei mësonte vajzave shqip. Përjashtimi ngashkolla i dy vajzave të mbuluara në qytetin eBurrelit si dhe deklarata e ministrit të

Arsimit, Fatos Beja se: institucionet arsimorenuk janë vende të ushtrimit të fesë, kashkaktuar pakënaqësi tek i gjithë xhematimusliman. I pari që ka reaguar ndaj këtijvendimi arbitrar të drejtorisë së shkollës“Pjetër Budi” në Burrel ka qenë myftiu i kësajzone Fatmir Sulaj, i cili thotë në deklaratën etij: “Në kuadrin ligjor për arsimin e mesëmnë vendin tonë, çështjes në fjalë t’i jepetzgjidhje brenda kushtetutës, normave etikedhe rregullores së shkollës, të cilat nukpërmbajnë ndalesa të tilla, duke mos marrë

SHAMIA DHE LIGJET QËABUZOHEN VAZHDIMISHT(Drejtoresha e një shkolle të mesme abuzon me pozitën e saj ndaj një të reje muslimane, e cila ka vendosur tëmbulohet me dëshirën e vet. Amullia ligjore dhe deklaratat e papërgjegjshme të ministrit të arsimit që harronse pionierët e arsimit shqiptar janë hoxhallarët muslimanë.)

4

AKTUALE

masa ekstreme për t’i privuar nxënëset nga edrejta e shkollimit të tyre.”. Më pasKomuniteti Musliman Shqiptar ështëshprehur se qëndrimi ndaj shamive është njëhap mbrapa. Në deklaratën për shtyp ikujtohet edhe një herë kreut të MinistrisëArsimit Kushtetuta, e cila i garanton çdoshtetasi të drejtën për arsimin dhe lirinë ebesimit. “Komuniteti Musliman i Shqipërisëshpreh revoltë për pengimin në ditët e fundittë dy nxënësve në arsimin parauniversitar,për t’u futur në mësim, për shkak tëmbulesës”, shkruhet në njoftimin për shtyptë këtij komuniteti.

Mësohet gjithashtu se kreu i këtijkomuniteti, Selim Muça ka kërkuar një takimzyrtar me ministrin e Arsimit, Beja, por ainuk ka kthyer ende asnjë përgjigje. “Me këtërast, Komuniteti Musliman, si institucionmbrojtës i të drejtave të muslimanëve nëRepublikën e Shqipërisë, shpreh indinjatën etij dhe të gjithë myslimanëve që përfaqësonndaj fenomenit të përsëritur të privimitarbitrar të vajzave me shami nga e drejtakushtetuese për arsimim, duke deklaruaredhe një herë se veshja e vajzave muslimaneme mbulesë koke nuk është simbol dheindoktrinim fetar, por një obligim i besimitislam”, deklaron Komuniteti Musliman. Gjatëkëtij muaji dy nxënëse, përkatësisht FloridaKolën, në vitin e tretë të shkollës së mesme“Pjetër Budi” dhe Artenisa Neziri, nxënëse nëklasën e nëntë në shkollën 9-vjeçare “31Korriku”, të dyja nga qyteti i Burrelit janëpërjashtuar nga shkolla, për shkak seshkonin të veshura sipas mënyrësmuslimane. Po ashtu Myftinia e Fierit i kakërkuar MASH-it, nëpërmjet një deklaratepër shtyp, që të rishikojë vendimin dhe tërespektojë të drejtën e vajzave për tëpraktikuar lirisht fenë e tyre. Imami iMyftinisë së Fierit, Pëllumb Bajro, e kacilësuar zgjedhjen për të mbajtur shami nëshkollë, si një e drejtë që ua jep Kushtetuta e

vendit. “Nuk është e drejtë që një njeriu t‘ihiqen të drejtat e tij themeltare, që igarantohen nga Kushtetuta e vendit. Në tëthuhet se respektohet e drejta e besimit tëçdo shtetasi”, thuhet mes të tjerash nëdeklaratën e imamit. Tashmë pas disandërhyrjeve në rrugë jo-formale vajzat janëkthyer në mësim, por kjo nuk mbetetzgjidhja. Problemi i vajzave me shami utrajtua gjerësisht nga mediet e shkruarakryesisht, dhe gjatë emisionit “Opinion” tëBlendi Fevziut kryeministri i vendit SaliBerisha u shpreh se këto vajza nuk duhenlënë pa shkolluar për shkak se kanë vendosurshaminë. Një gjë nuk është shprehur deritashti dhe nuk po bëhet i ndjeshëm për tëgjithë publikun e gjerë kontributi i elementitmusliman jo vetëm në arsim, por në ngritjendhe strukturimin e shtetit shqiptar në vite, sidhe në shoqërinë shqiptare me ruajtjen eharmonisë dhe tolerancës fetare, meqëelementi musliman përbën shumicëndërrmuese. Ndërkaq Shteti Shqiptar dhe eashtuquajtura shoqëri civile duhet t’i japinfund shkeljes së të drejtave të muslimanëvedhe të sanksionojnë realisht të drejtën eushtrimit publik të fesë, ashtu siç esanksionon edhe Kushtetuta. Tashmë tëgjithë shqiptarët duhet të kuptojnë se ligjetnuk duhet vetëm të prodhohen nga KuvendiShqiptar, por duhen edhe zbatuar realisht,përndryshe nuk ka asnjë vlerë të prodhoshligje që nuk janë rentabël.

...Kryeministri i vendit SaliBerisha u shpreh se këtovajza nuk duhen lënë pashkolluar për shkak se kanëvendosur shaminë...

“ “

5ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AKTUALE

MAHMUD SULTAN

Në fillim të vitit 2008 partia djathtistebelge Vlaames Belang organizoi njëkonferencë në qytetin Antverp me titull

“Qytete kundër islamizimit të Evropës”!Në këtë konferencë u publikua aleanca e

parë perëndimore, e cila kundërshton tëashtuquajturin “islamizim të Evropës”,aleancë e cila përfshin disa parti politike eorganizata djathtiste dhe ekstremisteevropiane!

Konferenca e Antverpit ishtepërqendruar në një çështje e ajo ishtekundërshtimi i përhapjes së xhamive nëEvropën perëndimore, kurse në margjinat ekonferencës lideri i partisë djathtiste belgeFilip Devinter tha: “Kemi më shumë segjashtë mijë xhami në Evropë, e ato s’janëvetëm faltore, por edhe simbol iekstremizmit” ... me këtë aludonte nëxhaminë e madhe që po ndërtohet nëRoterdam, lartësia e minares të së cilësështë gjashtë kate, madje më e lartë se

shtyllat e ndriçimit të stadiumit të qytetit,pastaj tha: “Këto simbole duhet t’i ndalim”!

Para disa ditëve Devinteri publikoi njëlibër me titull “InshaAllah”, ku kritikonFenë Islame duke përdorur një gjuhë tëpakontrolluar dhe një grumbull akuzash tëgatshme dhe të ambalazhuara më herët,sikurse është edhe fjala e tij “Vetëm njëIslam ekziston, i cili thërret në racizëm,diskriminim dhe vrasje, sidomos vrasjen erenegatëve”, dhe se “gruaja është e shtypurnë Islam”,... dhe se “Islami është besim irrezikshëm”,... dhe se “Kurani jep deklarataose leje për vrasje”! duke shpallur se synimii librit të tij është t’u tërheqë vërejtjenperëndimorëve nga “Islamizimi i Evropës”!

Ajo që vërehet në krejt këtë është fakti seshumica e atyre që kanë shkruar mbi këtëçështje nuk kanë pasur frikë nga islamizimii Evropës në formën e besimit apo fetarisht,mirëpo nga islamizimi simbolik i Evropësme përhapjen e shamisë, ngritjen ekupolave dhe minareve të xhamive, si dhepërhapja e therjes sipas mënyrës islame!

Në konferencën e Antverpit në vitin 2008

Lideri i partisë djathtiste belge Filip Devinter tha: "Kemi më shumë se gjashtë mijë xhami në Evropë, e atos'janë vetëm faltore, por edhe simbol i ekstremizmit" ... me këtë aludonte në xhaminë e madhe që pondërtohet në Roterdam

FRIKA NGA ISLAMIZIMI I EVROPËS!

6

AKTUALE

Filip Devinteri tha: “Nuk mund të pranojmëmbulimin e kokës në shkollat tona, nukpranojmë martesën e detyrueshme dhetherjen (fetare) të kafshëve”!

Në prag të zgjedhjeve gjermane nëkorrik të vitit 2007 Angela Merkel, kancelaree Gjermanisë, në një konferencë të partisësë saj demokristiane tha: “Ne duhet tëkujdesemi që mos të lejojmë ndërtimin ekupolave të xhamive më të larta dhe tëduken qartë mbi kullat e kishave”!

Është e vërtetë se Merkeli është vajzë enjë prifti protestant, e cila ka jetuar nëGjermaninë Lindore në kohën ekomunizmit, mirëpo ajo e tha këtë nëkontekstin politik, për t’ju afruar opinionitpublik në shumë qytete gjermane, sikurseështë Berlini, Mynihu, Këlni, etj., në njëkohë kur planet e ndërtimit të xhamive uaprishën rehatinë banorëve lokalë, e mos tëflasim për kolegët konservatorë të Merkelitnë Bavari.

Politikanët flasin për “islamizimsimbolik”, sidomos meqë u ngjall bursa eshitjes së kishave, dhe vetëm në Angli arritishitja e 10% të kishave që gjenden atje,ndërsa u ndërprenë lutjet në 100 kisha nëGjermani, madje disa shkruan për koncertinmë të njohur të Madonës, që e mbajti në njëkishë historike të Vatikanit, e cila ishteshndërruar në kafene nate.

Të tjerët, sikurse është Vatikani, që vijnënga jashtë qarqeve politike mendojnë sedimensioni “demografik” mund të jetëvendimtar për përfundimin e “krishterimittë kontinentit plak”, ata tërhoqën vërejtjenedhe ndaj shtimit të emigrimit tëmuslimanëve në Evropë dhe se kjo do tëndikojë në identitetin e krishterë tëEvropës.

Kurse Daniel Pajps ka përcaktuar treshkaqe që po sjellin islamizimin e Evropës,prej tyre është edhe shkaku “demografik”,kurse “besimi” është në krye të këtyre

shkaqeve.Frika nga islamizimi i Evropës i ka shtyrë

disa intelektualë të mëdhenj të Perëndimittë paramendojnë skenarin më të keq për t’uballafaquar me zgjerimin islam në shtetetevropiane, prej këtyre skenarëve është edhepërcaktimi për etnocid dhe gjenocid ndajmuslimanëve!

Sidoqoftë ballafaqimet momentalerrotullohen rreth ballafaqimit me“zgjerimin simbolik” të Islamit, teori e cilapërputhet me natyrën e lidhjes së njeriutperëndimor me krishterimin si fe. Sepse fejatek ata është thjeshtë “ritual” dhe kulturë,afirmim i identitetit dhe superioritetcivilizues, prandaj edhe Fenë Islame eshohin vetëm tek sfera e simbolikës, e cilaballafaqohet me simbolikën e “krishterimitsimbolik”, që personifikohet në ekzistiminmaterial të kishave me një numër të vogël tëvizitorëve të tyre. Kjo gjendje pasqyronboshllëkun e madh informativ, drejt të cilitduhet të orientohen muslimanët, nësedëshirojnë t’i rezistojnë atmosferësarmiqësore ndaj tyre që mbretëron nëperëndim, në një mënyrë tolerante dhe tëqetë, larg pasioneve të vrullshme dhetensionit, ose përdorimit të ligjërimithidhërues, zhurmues apo trullosës.

Përktheu: Bekir HALIMI

...Vetëm në Angli arriti shitja e10% të kishave që gjenden atje,ndërsa u ndërprenë lutjet në100 kisha në Gjermani...

“ “

7ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AKTUALE

SHKRUAN: SEDAT SHABANI

Vendimi:Vërejtje gjyqësore kundër Jakup

Selimovskit, sepse në vitin 2007 nëpërmjettelevizionit maqedonas Kanal 5, në emisionin“Vo Centar” (në qendër) në dosjerin “Al Kaidadhe Vehabitët në Ballkan” redaktor dheudhëheqës i të cilit është gazetari VaskoEftov, i akuzuari Jakup Selimovski kadeklaruar fakte të pavërteta të dëmshme përnderin dhe autoritetin e Bekir Halimit, duke eparaqitur atë rrejshëm si lider i vehabitëve nëMaqedoni.

Në bazë të gjendjes faktike të vërtetuargjyqi konstatoi se në veprimet e të akuzuaritJakup Selimovski gjenden të gjitha elementet

kyçe të veprës penale SHPIFJE, nga neni 172alineja 1 nga KP. Sipas dispozitës së cituarligjore, veprën penale SHPIFJE e kryen ai qëshpreh ose paraqet për tjetrin diçka tëpavërtetë, e cila është e dëmshme për nderindhe autoritetin e tij. Nga faktet e nxjerra gjyqivërtetoi se i akuzuari Jakup Selimovski medeklaratën e inkriminuar ka pohuar fakte tërrejshme. I akuzuari nuk është siguruar ngaburime relevante për saktësinë e akuzës ndajtë dëmtuarit, se ai është lider i vehabitëve nëMaqedoni dhe i është përgjigjur pozitivishtpyetjes së gazetarit.

I akuzuari nuk ofroi prova që ta vërtetojnëakuzën ndaj të dëmtuarit si lider i vehabitëve,por përkundrazi sipas bindjes së tij qartësoi sebartja e mjekrës nga i dëmtuari ndoshtaaludon se ai është anëtar i kësaj lëvizjeje.Duke pasur parasysh faktin se termi

LAMTUMIRË “VEHABIZËM”Më 24 .11. 2008 gjykata themelore Shkup 1 në Shkup, doli mevendim nga ana e gjykatëses Gordana Spirevska, dukevepruar në bazë të akuzës private të Bekir Halimit nga Shkupindaj veprës penale shpifje nga neni 172 alineja 1 i ligjit penal.

8

AKTUALE

vehabizëm dhe ndërlidhja e tij meorganizatën e akuzuar për terrorizëm AlKaida në emisionin e cituar dhe kuptimiradikal i lëvizjes vehabite në shoqërinë tonë eqë gjenden në fjalët e të akuzuarit, ato janë tëdëmshme për nderin dhe autoritetin epaditësit privat, nga çka rrjedh se veprimet etij janë elemente kyçe për veprën penaleSHPIFJE sipas nenit: 172 alineja 1 e KoditPenal.

Në pajtim me nenin 102 të ligjit përprocedurë penale kërkesën përdëmshpërblim, i dëmtuari Bekir Halimi do tarealizojë me procedurë gjyqësore civile nëpajtim me nenet 89 dhe 92 të ligjit përprocedurë penale. I padituri JakupSelimovski detyrohet t’i paguajë harxhimet eprocedurës penale në shumë prej 11,660denarë (përafërsisht 200 euro) prej së cilës1300 denarë për përpilimin e padisë private,9360 den për përfaqësimin e të autorizuaritnga paditësi privat në 6 seanca (nga 1560 denpër çdo seancë), 1000 denarë pulla për paditjedhe 2000 den paushall gjyqësor, në një afat 15ditësh pas hyrjes në fuqi të vendimit gjyqësor.

Kush është Jakup Selimovski ?U lind në vitin 1946 në Kërçovë. Rrjedh

nga një familje sufito-dervishe e tarikatithalveti. Brez pas brezi familja e tij kujdesetpër teqenë e halvetive në xhaminë-teqeHajati Baba, në Kërçovë. Babai i tij ishte shehi tarikatit halveti. Medresenë e Gazi HusrevBeut e kreu në Sarajevë në vitin 1966, kursefakultetin dega “civilizimet dhe kulturat” nëUniversitetin e Az’harit në Kairo (1972). Paskthimit në Bashkësinë Islame të Maqedonisëushtroi detyrën e referentit fetaro-arsimor,më vonë sekretar i Kryesisë së BashkësisëIslame të Maqedonisë. Pas vdekjes se haxhiBedri ef. Hamidit (1980) kryetarit tëderiatëhershëm të Kryesisë së BashkësisëIslame të Maqedonisë, Selimovski ushtrondetyrën e përkohshme të Kryetarit e pastaj

me vendimin e Kuvendit Suprem tëBashkësisë Islame të Jugosllavisë në vitin 1981emërohet Kryetar i Kryesisë së BashkësisëIslame të Maqedonisë. Duhet përmendur seaktivitetet e tij për organizimin dhendërtimin e medresesë së Isa Beut në Shkup,janë nga më të rëndësishmet të asaj kohe përmuslimanët. Në fillim të vitit 1990 JakupSelimovski ushtron detyrën reisul ulema. Nëkëtë periudhë shpallen zgjedhjet në të gjithanivelet në Bashkësinë Islame. Gjithashtukryhen edhe ndryshimet e Kushtetutës sëBashkësisë Islame, kurse një vit më vonë, më9 mars 1991 me votime të fshehta u zgjodhreisul ulema në Sarajevë, ku fitoi kundërkatër kandidatëve. Fitorja e tij njihet sizgjedhja e parë demokratike dhe e lirë e reisululemasë, po ashtu njihet si reisul ulemaja iparë dhe i vetëm i Jugosllavisë, i cili nuk ishteboshnjak.

Kush është Bekir Halimi? Lindi në Shkup në vitin 1971, pasi kreu tre

vite të medresesë së Isa Beut në Shkup, nëvitin e katërt (1990) privohet nga diplomiminë këtë shkollë. Atëbotë Jakup Selimovskiishte reis i Bashkësisë Islame të Maqedonisë.Halimi vazhdon studimet në Jordani, kutakohet edhe me muhadithin e madhshqiptar Muhamed Nasirudin Albanin dhenga ai pasurohet me njohuri të shumta tëFesë e posaçërisht me Sunetin e pastër tëPejgamberit, salAllahu alejhi ue selem. Vlentë përmendim se ka pasur shumë takime edheme dijetarë tjerë të famshëm sikurse shejhAbdulkadër Arnautin në Damask, me të cilinka lexuar edhe një pjesë nga libri Zadul Mead(i përkthyer: Furnizimi për Ahiret). Paskthimit në vendlindje i përkushtohetpërkthimit të librave të shumta dheligjëratave të llojllojshme dhe shumë tënevojshme për shqiptarët e këtij nënqielli. Aitani drejton shtëpinë Botuese “NuN” dheshoqatën qytetare për afirmim “Bamirësia”.

9ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

KËNDI IM

Po ashtu punon si redaktor fetar pranëfaqes së internetit albislam.com. Ndërsa,këtë vit (2009) në Stamboll u zgjodhpërfaqësues i Ballkanit në Komisioninpër Organizim dhe Themelim të Ligës sëDijetarëve të Botës Islame.

Selimovski dhe rinia Islame?Viteve të ’90-ta, Jakup Selimovski

ishte kryetar i Bashkësisë Islame tëMaqedonisë, kur drejtori i medresesë sëbashku me këshillin e arsimtarëve tëatëhershëm përjashtuan Bekir Haliminnga bankat e medresesë Isa Beu, pasi eakuzuan si i rrezikshëm dhe destruktivpër medresenë. Me këtë e privuan ngadiplomimi pak muaj para kryerjes sematurës në vitin e katërt. Asokohe Bekiriu detyrua të vazhdojë dhe të shkollohetme skamje jashtë vendlindjes së tij nëJordani. Po ashtu vlen të përmendim seJakup Selimovski ishte i pari, i cili shpikutermin vehabi në Maqedoni duke quajturnjë grup te rinjsh muslimanë, të cilët pasrënies së komunizmit filluan të kenëaktivitete kulturore dhe fetare mepopullatën.

Me interes është të përmendim, se aipër një farë kohe pati formuarBashkësinë Muslimane, si organizatëparalele të Bashkësisë Islame, me çkapasoi edhe vendimi (dekreti) i Reisit tëatëhershëm Sulejman Rexhepit, se JakupSelimovski është renegat (murted, i dalënga feja).

Tani Jakup Selimovski sërish ushtrondetyrën e drejtorit të sektorit fetaro-arsimor pranë Bashkësisë Fetare Islamenë Maqedoni, ku sërish reis i BashkësisëFetare Islame është personi kontroversSulejman Rexhepi. Arabët kësaj do t’ikishin thënë: “Jeto me Rexhepin për tëparë çudira - Ish Rexheben teraaxheben”.

SHKRUAN: TALHA KURTISHI

Në kohën e sfidave, sprovave, shpifjeve dheindoktrinimit mediatik, që sot popërjetojmë e vërteta e thënë “troç”, me sa

duket është e papranueshme për një numër tëkonsiderueshëm njerëzish që thirren në Islam.Pasi jemi përcaktuar për Islamin si model jete,që zbaton urdhrat hyjnore nuk duhet që tëvërtetat e tij t’i klasifikojmë sipas formave në tëcilat ato kanë arritur tek ne. Për besimtarinIslami është diçka më e madhe se shpjegimiintelektual i kuptimit esencial të jetës, ajo ështëbosht rreth të cilit bashkohen dy dimensionet,ai teorik që nënkupton nënshtrim tëbrendshëm dhe praktik, nënshtrimin e jashtëm.Një mesazh, i cili sot në kohën e improvizimevedhe të veprimeve arbitrare duhet t’u dërgohetbesimtarëve është edhe t’i thuhet mjaftimprovizimeve. Sipas përkufizimeveimprovizimi është praktikë e ..., reagimit,

IMPROVIZIMINjë mesazh, i cili sot në kohën e improvizimeve dhe tëveprimeve arbitrare duhet t’u dërgohet besimtarëveështë edhe t’i thuhet mjaft improvizimeve

10

KËNDI IM

prodhimit dhe e krijimit në çast dhe sipërgjigje ndaj stimulit, që vjen nga rrethimomental dhe emocionet e brendshme.Improvizimi si i këtillë ofron një zgjidhje tëpërkohshme të problemit, në momentin kurzgjidhja e plotë është përkohësisht epamundshme. Në realitetin bashkëkohor tëshumicës së muslimanëve e përkohshmjaështë bërë metodë e përhershme, ndërsastudimi rrënjësor është mënjanuar nga skenadhe i është dhënë përparësi momentit,gjegjësisht kreativitetit dhe emocioneve tëçastit. Si duket ne, ata të cilëve i Dërguari iAllahut, paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbitë, u është drejtuar me fjalët: Allahu do që kurndonjëri prej jush e bën një vepër ta përkryejëatë, të përmbytur nga improvizimet përreth,nuk e vlerësojmë sa duhet veprimtarinë eplanifikuar. Besoj se pyetja në vijim do tënxjerrë në pah më mirë realitetin e asaj, qëderi tani mundemi ta quajmë pretendim.Kësaj pyetje do t’i paraprij një hyrje eshkurtër. S. M. A. R. T. goals (Objektivat emençura) është akronim që përdoret gjatëmenaxhimit të projekteve dhe po ky është mëi theksuari në fazën e vendosjes së synimevetë projektit. Nuk dihet se kush e përdori i parikëtë akronim, edhe pse një akronim tëngjashëm e ka përdorur Piter Druker (PeterDrucker) në punimin e tij “Praktika emenaxhimit” (1954). Akronimi në fjalë u

popullarizua më tepër nga Riçard dhe BekiDufor (Richard and Becky Dufour), të cilët epërhapën nëpër shkollat dhe rajonet endryshme të SH. B. A-së. Pas çdo shkronje tëkëtij akronimi fshihet një synim, që duhet tëarrijë projekti që planifikohet.

Tani i vjen radha pyetjes, se sa mbështetenprojektet e muslimanëve në studime seriozedhe planifikime, që i marrin parasysh të gjithëpërbërësit e suksesit në një veprimtari apoprojekt që synojnë ta realizojnë? Pyetjen do talë të hapur, pa përgjigje, në mënyrë që asaj t’ipërgjigjet çdokush individualisht. Pasi folëmpër aspektin formal të planifikimit pjesën edytë të këtij shkrimi do ta rezervoj për t’iqartësuar aspektet e një veprimtarie të pjekurfetare. Veprimtaria individuale dhe kolektiveështë momenti më i dukshëm i dimensionitpraktik të Islamit. Jo-konsistenca, qasjaselektive, jo-koherenca, ndeshja mes aspektitteorik dhe praktik në veprimtarinë tonë umundësojnë armiqve që ta vlerësojnë Islaminsi jopraktik dhe kundërthënës në vetvete.Aspektet që do të përmend në vijim e që në

Shkr

onja

Termi kryesor Termat dytësore (minore)

SSpecific

(specifik, i

veçantë)

Significant, Stretching, Simple

domethënës, fleksibël, i qartë

MMeasurable

(i matshëm)

Meaningful, Motivational,

Manageable

Kuptimplotë, Motivues, i

drejtueshëm

A Attainable

(i mundshëm)

Appropriate, Achievable, Agreed,

I përshtatshëm, i realizueshëm, i

miratuar,

Actionable, Ambitious

Që nënkupton veprim, ambicioz

R Realistic

(real)

Results-focused, Results-oriented,

I fokusuar në rezultatet, i orientuar

kah rezultatet,

Resourced, Rewarding

me resurse, shpërblyes

T

Time-bound

(i lidhur me

kohën)

Time framed, Traceable, Tangible

Kornizë kohore, i gjurmueshëm, i

prekshëm

...Jo-konsistenca, qasja selek-tive, jo-koherenca, ndeshja mesaspektit teorik dhe praktik nëveprimtarinë tonë u mundësojnëarmiqve që ta vlerësojnë Islaminsi jopraktik dhe kundërthënës nëvetvete...

“

“

11ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

KËNDI IM

thelb janë tipare, të cilat disa sociologë i kanëemërtuar si tipare të religjiozitetit të pjekur,sipas meje janë edhe tipare të veprimtarisë sëpjekur islame:

Veprimtaria Islame është e diferencuarqartë. Veprimet e ndryshme me prefiks islamndahen nga tiparet, vetitë, vlerat, funksionet.Dallohen dhe dihen qartë farzi, suneti, kushtete një vepre dhe koha e saj, vepra e pëlqyer nëkohën e duhur, prioritetet e kohës, dallohetqartë më prioritarja prej gjërave me prioritetdhe kështu me radhë. Një zhvendosje egjërave dhe përzierja mes tyre për shkak tëmos-diferencimit të duhur tregon mungesëqartësie dhe një veprimtari që nuk ka arriturshkallën e duhur të pjekurisë. Atë realitet nuke dëshiron e as që i bën dobi muslimanitbashkëkohor.

Veprimtaria Islame është dinamike. Ajoburon nga nxitësi i përhershëm për angazhimnë përmirësim të gjithanshëm- nga besimi icili nuk pranon amulli dhe ndalje. Veprimtariaislame nuk është jashtë kohës e as që lejon qëkoha të ndikojë dhe të ndryshojë parimet e sajthemelore. Stabiliteti i brendshëm iparimeve që janë shpallje e të Urtit dhe e tëGjithëdijshmit dhe dinamika e vazhdueshmenë anën praktike janë dy veçoritë kryesore tëIslamit. Një shembull i bukur e i mirë idinamikës Islame janë fjalët e të Dërguarit,paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të:“Mos e nënvlerëso asnjë vepër të mirë, madjeas buzëqeshjen në fytyrën e vëllait tënd kurtë takoheni.”

Konsistenca morale është e pandarë ngaveprimtaria islame. Një person nuk mundettë jetë bindës në pohimet e tij rreth Islamit,nëse ato nuk shihen në jetën e tij. EtikaIslame dhe morali duhet të shihen në çdosegment të veprimtarisë, sepse pranimi ishpjegimit Islam për esencën e jetës sjell sipasojë edhe sjelljen që i përkon atijshpjegimi. Sipas kësaj konsistenca në kodeksine sjelljes islame është provë e pranimit

autentik të Islamit, si shpjegim dheudhërrëfyes për lumturi në këtë botë dhe nëbotën e pastajme. Jo konsistenca moraletregon dobësi në bindje dhe në veprimtari që eanashkalon një moment të rëndësishëm dhe tëdobishëm gjatë promovimit të Islamit, sibotëkuptim i përkryer.

Veprimtaria Islame është gjithëpërfshirëse.Islami si shpjegim për thelbin e jetësnënkupton, se ai duhet t’i përfshijë të gjithasferat esenciale të jetës njerëzore (jetënindividuale, familjare, kombëtare, qytetare,të veprojë në lagjen, qytetin dhe shoqërinë etij, lokale dhe globale) dhe sferat e jetës qëdegëzohen prej tyre.

Veprimtaria Islame e ruan integritetin efesë. Integriteti dhe harmonia e Islamitshihen në konsistencën e besimeve, tipareve,parimeve, vlerave, veprimeve dhe shpresave.Allahu i Lartësuar nuk e lejon dyshimin,cenimin, vlerësimin dhe analizën epërbërësve të Islamit, që konsiderohen tëvërteta absolute fetare. Veprimtaria Islameduhet të jetë vazhdimisht mburojë, e cila dotë mbrojë integritetin e Fesë Islame. Kyelement aktualizohet sot, kur sulmet ndajIslamit zhvillohen në forma të ndryshme, porqë kanë një emërues: të gjithë synojnëzhvlerësimin dhe përgënjeshtrimin e tëvërtetave themelore të Islamit.

Veprimtaria Islame është heuristike(zbuluese). Besimtari nuk ndalet në fushat enjohura të veprimit. Ai vazhdimisht hapshtigje dhe horizonte të reja veprimi, dukekërkuar kohë dhe vend në të cilin angazhimii tij do të jetë më domethënës dhe mëkuptimplotë. Islami si sistem i përkryer ështëi përshtatshëm për çdo vend dhe kohë.Muslimani largpamës vazhdon të zbulojëfushëveprime të reja me të vetmin qëllim qëedhe ata që nuk e kanë shijuar ëmbëlsinë eimanit ta shijojnë atë.

Allahu është Dhuruesi i suksesit në dynjadhe ahiret.

12

KËNDI IM

IBRAHIM DUVEJSH

Për ty, vëlla i dashur, janë këto shigjeta, nëmënyrë që t’i kapësh zemrat, e qënënkuptojnë ato virtyte me të cilat

zbuten zemrat, mbulohen të metat, cilësi qëkanë një ndikim të shpejtë dhe të efektshëmnë zemrat e njerëzve. Kujdesu për to, që t’iaarrish qëllimit.

• Një: BuzëqeshjaKanë thënë se buzëqeshja është si kripa

në ushqim, shigjeta më efektive për t’i kapurzemrat, megjithatë ajo është adhurim dhelëmoshë: “Buzëqeshja në fytyrën e vëllaittuaj është lëmoshë.” Abdullah b. Harithi kathënë: “Nuk kam parë askënd me më shumëbuzëqeshje se sa të Dërguarin e Allahut,salallahu alejhi ue selem”.

• Dy: Përshëndetja me selamShigjetë që godet zemrën, e që gjahu do

të bie pre’ para duarve tuaja. Sa e mirë ështëkjo goditje kur është me fytyrë të çelur egazmore dhe me ngrohtësi gjatëpërshëndetjes me duar shtrënguar. Ky ështëshpërblim i madh. “Më i miri nga ju është aiqë fillon me selam”. Omer Nediu ka thënë:“Kam dalë të shëtis me Abdullah b. Omerindhe nuk ka takuar njeri e ai mos tapërshëndeste”.

Hasan Basriu ka thënë: “Përshëndetja përdore e shton dashurinë. Pejgamberi

salallahu alejhi ue selem thotë: “Mos enënvlerëso asnjë vepër të mirë, madje asbuzëqeshjen në fytyrën e vëllait tënd kur tëtakoheni.” Në Muvatanë e imam Malikutpërmendet, se Pejgamberi salallahu alejhi ueselem ka thënë: “Përshëndetuni mes vete, qët’iu largohet urrejtja, shkëmbeni dhurata,që të largohet nga ju armiqësia”.

• Tre: DhurataNdikimi i saj është mahnitës. Shkëmbimi

i dhuratave në raste të ndryshme ështëçështje e pëlqyer dhe e mirëpritur, por kjoduhet të bëhet brenda kornizave tëmundësisë e jo të teprohet.

• Katër : Të heshturit, të folurit e pakëtpërveç për ato gjëra që ka dobi

10 FAKTORË PËR TËNDIKUAR TEK ZEMRATÇudi se si njerëzit kanë mundësi t’i blejnë skllavetme paratë e tyre, e mos t’i blejnë të lirët mebamirësinë e tyre.

13ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

KËNDI IM

Ki kujdes, mos e ngre zërin lart dhe mosfol shumë në mexhlise, mos u përpiq t’imbizotërosh ato, fol me butësi: “Fjala e mirëështë lëmoshë.” (Buhariu dhe Muslimi.) Fjalae mirë ka ndikim të jashtëzakonshëm në tëfituarit e zemrave, madje edhe me armiqtë, esi mos të ketë ndikim me vëllezërit tuaj.Nëna Aishe radijallahu anha, njëherë u thahebrenjve: “Për ju qoftë mallkimi dhehelmi”, i Dërguari i Allahut, salallahu alejhiue selem i tha: “Mos u ngut oj Aishe, Allahue pëlqen butësinë në të gjitha gjërat.”(Mutefekun alejhi) Nga Enesi, radijallahuanhu, përcillet se i Dërguari i Allahut,salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Sillu memoral të mirë, hesht shumë, Pasha Atë që nëdorën e Tij është vetja ime nuk ka zbukurimmë të mirë për njerëzimin se këto dyja.”

• Pesë: Mos ua ndërprit fjalët të tjerëve,por dëgjoji ata

Mos t’ua ndërpremë bisedën të tjerëve. IDërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem,nuk ia ndërpriste folësit bisedën, derisa ai tambaronte. Ai që e praktikon këtë veprim dota duan njerëzit, përkundër atij që fletshumë dhe ua ndërpret bisedën të tjerëve.Dëgjo për këtë krijesë të çuditshme, Ataun,kur ai rrëfen për veten e na thotë: “Dikushvinte dhe më tregonte një hadith, e dëgjojaatë me vëmendje, sikur nuk e kisha dëgjuarkurrë, edhe pse atë hadithin e kisha dëgjuarpara se ai të kishte lindur”

• Gjashtë: Pamja e mirëPamja e bukur, veshja dhe aroma e

këndshme janë të kërkuara. Pejgamberisalallahu alejhi ue selem thotë: “Allahu ështëi bukur dhe e do bukurinë.” (Muslimi). Omerb. Hatabi radijallahu anhu thotë: “Më mahnitnjë djalosh me rroba të pastra dhe erë tëkëndshme. Abdullah b. Ahmed ka thënë:“Unë nuk kam parë askënd me rroba tëpastra e të bardha dhe aq të kujdesshëm ndajflokëve, mustaqeve dhe trupit në përgjithësi,se sa babai im Ahmed b. Hanbeli”.

• Shtatë: Sakrifica, solidaritetiShigjetë për t’i kapur zemrat me ndikim

mahnitës, siç e përshkruan edhe poeti: Bën mirë të tjerëve, në do t’i skllavërosh

zemrat e tyre... Çdo herë është skllavëruar njeriu nga

bamirësia. Me të e arrin dashurinë e Allahut

subhanehu ue teala, ashtu siç thotëPejgamberi, salallahu alejhi ue selem:“Njerëzit më të dashur tek Allahu janë më tëdobishmit ndaj të tjerëve”. Allahu aze uexhele thotë: “Bëni mirë se Allahu i dobamirësit”.

Çudi se si njerëzit kanë mundësi t’i blejnëskllavet me paratë e tyre, e mos t’i blejnë tëlirët me bamirësinë e tyre.

Thuhet: “Kush shpërndan bamirësi do tëpërfitojë miqësi”.

• Tetë : PasuriaÇdo zemër ka edhe çelësin e vet. Pasuria

është çelës për shumë zemra e sidomos nëkohën tonë.

Ta shohim këtë shigjetë të ndikimit nëkëtë rrëfim: Safuan b. Umeje, ditën e çlirimittë Mekës iku nga frika e muslimanëve, pasibëri të gjitha përpjekjet e tij për ta penguarIslamin, si dhe konspiroi për të vrarë tëDërguarin, salallahu alejhi ue selem.Pejgamberi salallahu alejhi ue selem i jep atijsigurinë për dy muaj (që nuk do ta lëndojëaskush), ai kthehet tek Pejgamberi salallahu

...Dikush vinte dhe më tre-gonte një hadith, e dëgjojaatë me vëmendje, sikur nuk ekisha dëgjuar kurrë, edhe pseatë hadithin e kisha dëgjuarpara se ai të kishte lindur...

“

“

14

KËNDI IM

alejhi ue selem dhe kërkon që t’ia zgjasëbesën e dhënë edhe për dy muaj të tjerë derisa të hyjë në Islam. Pejgamberi salallahualejhi ue selem i tha: Ty të takojnë katërmuaj. Kur ai udhëtoi me Pejgamberinsalallahu alejhi ue selem në Hunejn dhe Taifishte jobesimtar. Ky udhëtim u bë pasi ikishin vendosur embargon Taifit. NdërsaPejgamberi salallahu alejhi ue selem povështronte plaçkën e luftës e pa Safvanin qëshikonte në drejtim të luginës, që ishte embushur me begati. Pejgamberi salallahualejhi ue selem e la që ta vështrojë mirë atë epastaj i tha: “A të pëlqen, o Safuan?” Ai i tha:Po,- atëherë Pejgamberi salallahu alejhi ueselem i tha: “Ty të takon ajo dhe çka ka nëte.”

Safuani tha: Nuk ka mundësi ta bëjë këtëpos shpirti i këtij Pejgamberi salallahu alejhiue selem. E pastaj tha: Dëshmoj se nuk ka tëadhuruar tjetër pos Allahut dhe seMuhamedi është rob dhe i dërguari i Tij.

I Dashuri, salallahu alejhi ue selem, arritiqë me këtë sjellje të çuditshme të depërtojëte kjo zemër, pasi e gjeti çelësin e saj.

Pse kjo koprraci!? Pse disa nga njerëzitjanë aq dorështrënguar? Sikur varfëria po idel përpara syve, kur ai do të jetë bujar esolidar ndaj të tjerëve.

• Nëntë: Mendimi i mirë ndaj të tjerëvedhe të kërkuarit falje

Nuk kam gjetur një mënyrë më të lehtëdhe më të mirë për të depërtuar në zemrat enjerëzve, se sa kjo shigjetë. Paragjykoji mirëata që ke përreth teje, ki kujdes ngaparagjykimet e këqija që sytë e tu mos tëpërcjellin lëvizjet apo heshtjen e të tjerëve.

Ushtroje veten t’u kërkosh faljevëllezërve të tu, sepse Ibën Mubareku thotë:“Besimtari i kërkon falje vëllezërve të tij dhehipokriti kërkon rrëshqitjet e tyre”.

• Dhjetë: Shfaqe dashurinë që ke ndaj tëtjerëve:

Në qoftë se e do dikë apo ai ka zënë vend

të posaçëm në veten tuaj tregoji atij për këtë,se kjo është shigjetë që ndikon në zemër dhefut gëzim e hare tek këta persona. Për këtëgjë Pejgamberi salallahu alejhi ue selem kathënë: “Nëse dikush e do dikë le t’i shkojë nështëpi dhe ta lajmërojë se e do”, por mekusht që kjo dashuri të jetë për hir të Allahutdhe jo për ndonjë qëllim të kësaj bote, sipozita, pasuria, fama, pasioni i epsheve etj.Çdo lidhje vëllazërore, që nuk është për hirtë Allahut subhanehu ue teala, do të jetë ekotë, ajo në Ditën e Kiametit do të jetëarmiqësi. Allahu subhanehu ue teala thotë:“Vëllezërit atë ditë do të jenë armiq të njëri-tjetrit përveç të devotshmëve”.

Njeriu është me atë që do, d.m.th. nëbotën tjetër siç thotë Pejgamberi salallahualejhi ue selem. Për atë, të shfaqëshdashurinë që ke ndaj të tjerëve, kjo është ngafaktorët më të mirë për të ndikuar në zemra.Shoqëria ose do të jetë që ka dashuri,bashkim dhe harmoni, ose një shoqëri që kaurrejtje, konflikte e përçarje. Për atë orvatjae Pejgamberit salallahu alejhi ue selem ishteçdo herë që të formojë një shoqëri që duhejmes vetes, ai i vëllazëroi Muhaxhirët dheEnsarët, deri sa i dalloi se kush është shok ikujt. Kjo dashuri arriti deri në atë masë saqëtë varrosen edhe në një varr në njërën prejluftërave. Për këtë faktor Pejgamberisalallahu alejhi ue selem ka paralajmëruarkur na thotë: “Nuk do të hyni në xhenet derisa të besoni, e nuk do të besoni deri sa tëduheni, a doni t’iu tregoj për një gjë nëse eveproni do të duheni? Jepni selam mes vete.”(Muslimi).

Për fat të keq emocionet, ndjenjat enjerëzve sot kanë një kontradiktë të madhe,disa komunikojnë me vëllezërit e tyre si meqenë të ngrirë, të thatë, e dikush komunikonme një butësi të tepruar.

Përktheu dhe përshtati: Rashit ZYLFIU

15ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AKIDE

DR. SAD B. MATAR UTEJBI

Njëri ka pyetur: Eselamu alejkum, shejh inderuar! Unë jam një djalë nga (…) dhekam mbaruar fakultetin e drejtësisë dhe

dua t’ju njoftoj, se pjesa më e madhe e ligjevenë vendin tim janë laike, të cilat nuk kanëasnjë lidhje me atë që ka urdhëruar Allahu dhei Dërguari i Tij; me përjashtim të disa ligjeveqë kanë të bëjnë me trashëgiminë dhe disalloje kontratash. Ç’gjykim ka puna ime tek njëavokat, si ndihmës administrativ; pra nëmomentin që vijnë tek unë dosje të ndryshme,unë i çoj ato në gjykatë për t’i noterizuar.

Falënderimi i takon Allahut, paqja dhebekimi i Tij qofshin mbi Profetin Muhamed.Kjo është një çështje, e cila e ka pikënisjen esaj nga themelet e akides dhe gjykimin e sëcilës e japin bazat e fikhut. Kjo është një ekeqe, e cila ka pllakosur të gjithamarrëdhëniet (veprimtaritë) aktuale e që kashkaktuar probleme dhe pyetje të shumta. Kjoedhe për vetë faktin se kemi të bëjmë me njëçështje, e cila ka forma të shumta dhe sepyetësit e saj bartin kultura ligjore dhe fetare,ndaj është më e arsyeshme, që përgjigja jonëpër këtë pyetje të jetë duke përmendur bazatdhe situatat, të cilat është e nevojshme që tëmerren në konsideratë në këto situata, dukebërë kështu bashkimin e pjesëve të kësajçështjeje me të.

E para: Nga themelet bazë të akides islame

është se: ligji i cili duhet të gjykojë në vendetmuslimane dhe mes muslimanëve në vendetjomuslimane, është ligji i Allahut të Lartësuar,të cilës i kanë shërbyer, duke e shpjeguar,sqaruar dhe degëzuar dijetarë muslimanëedukatorë. Po ashtu, nuk lejohet gjykimi meligjet laike, të cilat bien në kundërshtim meligjin e Allahut; sepse nuk mund të ligjërojëpër krijesat, veçse Ai që i ka krijuar ato dhe kjoështë ajo që duhet të ndodhë: “Vetëm Atij ipërket Krijimi dhe Urdhërimi”.

1

Kjo është një çështje, e cila nuk është enevojshme të zgjatemi në të, për shkak seështë e qartë, dhe kjo pyetje nuk është veçse sidegë e asaj që njeh në këtë çështje dhe si shkaki besimit në të.

Kështu që ajo që ka pllakosur mbarë popujtnë botën Islame sot dhe të tjerët, duke idetyruar të gjykohen me ligje të fabrikuara elaike, të cilat nuk janë në atë që urdhëronAllahu, në realitet nuk është veçse: detyrimi iumetit që të gjykohet jo me ligjet e Allahut;edhe nëse ngelin disa çështje të caktuaraligjore si: kodi civil, për të cilat vutë theksin nëpyetjen tuaj, përsëri edhe ato nuk kanëshpëtuar nga ndërhyrja e ligjeve laike në to.

E dyta: Është më se e njohur në mesin e tëashtuquajturve njerëz të drejtësisë, se: fusha eavokatisë nuk është e kufizuar vetëm nëmbrojtjen e palës së paditur -duke ndihmuartë akuzuarin të përgatisë mbrojtjen e tij-,porse ajo përgjithësisht shtrihet në:Konsulencë juridike, këshilla për qytetarët,

AVOKATIA NË GJYKATAT E SHTETEVE LAIKENuk ka dyshim, se kur ka një ligj, i cili deri diku e ruan drejtësinë dhe u kthen njerëzve të drejtat e plota, apodiçka prej tyre është e keqe më e vogël për njerëzit, se ajo që të qëndronin në rrëmujë e pa ligj.

1 Sure Araf, 54.

16

AKIDE

pajtime mes palëve në konflikt, pengimi(largimi) i padrejtësive, që bëhen nga organete përgjithshme, modelim kontratash,pjesëmarrje në vendosjen e projekteve tënormave, drafteve dhe ribërjen e ligjeve,kontestimin e ligjeve të padrejta, duke isaktësuar kështu nga ana ligjore, e të tjera sikëto, të cilat janë të njohura për ata që iushtrojnë këto.

Edhe pse në origjinë duhet që ligjet laike t’ipengojmë e të mos i detyrojmë njerëzit me to,sikurse e sqaruam pak më sipër, përsëri themise ligjet laike, janë ligje të perceptueshme, tëcilat ose mund të jenë në përputhje mesheriatin, ose në kundërshtim me të dhe kjopërmbledh atë, baza e të cilit është sheriati nëorigjinë, si: ligji i kodit civil, ose atë për të cilënsheriati është si bazë, kur nuk ka nen të caktuar,ose edhe kur nuk e sheh atë në përpilimin eligjeve dhe zbatimin me to, por që një gjë e tillënuk bie ndesh me gjykimin e sheriatit, ose ështënë përputhje me ndonjë mendim të pranu es ëmtë medhhebeve, në bazë të të cilit njerëzit kanëvepruar në ndonjë prej vendeve islame; ose qëmund të jetë në përputhje me ndonjë nënpikë,që bën pjesë në ndonjë rregull të sheriatit: sishumë forma të kontratave në të cilat bazohenrregullat ligjore, nëse ato janë realizuar nëforma të sakta për nga koncepti i sheriatit.Kështu është edhe me sektorët e tjerë të ligjit,në të gjitha ato nuk mungon e vërteta, edhe psemund të ndryshojnë nga njëra-tjetra, ku mundtë jenë më të pakta, si në kodin penal, apo mundtë gjenden më shumë, si në kodin civil.

E treta: Çdo gjë që përputhet me ligjin(sheriatin) e Allahut është prej tij, madje dheçdo gjë, e cila nuk e kundërshton ligjin e Allahutështë prej tij. Ajo që është e përcaktuar metekst, apo që është në përputhje me formulimine saktë Islam, nuk lejohet që të mohojmëligjshmërinë e saj edhe nëse është e formuluarnë formën e kodit, apo ligjit laik. Kjo është njënga veçoritë e fesë Islame tek e cila buron:gjithëpërfshirja, madhështia, përputhshmëria

dhe përshtatshmëria për çdo kohë, vend, apogjendje.

Ka nga ligjet laike, të cilat hynë në atë qëquhet: “Politika e mentalitetit”; dhe kjo nëvetvete është një politikë në të cilën nukmungon e vërteta, qoftë kjo në formën ekodifikimit faktik, i cili nuk bie ndesh me ligjete drejtësisë islame, të cilat pasqyrohen nëSheriatin Islam; qoftë në formën e normave, tëcilat nuk i refuzojnë bazat e sheriatit dherregullat e saj; kështu që nëse ka të tilla, atëherëato hyjnë e janë pjesë e sheriatit, edhe nëse atoi ka formuluar, apo pohuar dikush, i cili nukështë njohës i saj. Sepse politika e drejtë ështëprej sheriatit, edhe nëse ajo formulohet ngajobesimtarët; ajo nga ana e legjitimitetit është epranuar, ndaj dhe ka vend për ta pranuar dhepër të përfituar prej saj në atë me të cilënrealizon Drejtësinë Islame.

Ibën Kajimi –Allahu e mëshiroftë-, ka thënë:Politika është dy llojesh; e padrejtë, të cilënIslami e ndalon dhe politikë e drejtë, e cila emerr hakun nga i padrejti dhe i prishuri; kjoështë nga sheriati, e mësoi kush e mësoi dhe s’ekuptoi kush s’e kuptoi.2 Po ashtu ai ka thënë:“Ne nuk themi se politika e drejtë nuk bie nëkundërshtim me sheriatin e përsosur;përkundrazi, ajo është pjesë e saj dhe kapitullprej kapitujve të saj. Emërtimi i saj si politikëështë thjesht një çështje idiomatike, sepse ajonëse është e drejtë, patjetër që është prejsheriatit”.3

...Nuk lejohet gjykimi me lig-jet laike, të cilat bien nëkundërshtim me ligjin eAllahut; sepse nuk mund tëligjërojë për krijesat, veçse Aiqë i ka krijuar ato...

“

“2 Turuk Hukmije: 5. 3 I’lam el Muaki-in: 4/373.

17ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AKIDE

Ndaj lidhur me këtë themi se: të gjitha atoligje laike, të cilat përputhen me sheriatin, apotë cilat nuk bien ndesh me ligjin e Allahut -qofshin këto tekste apo rregulla-, atëherë atojanë prej saj nëse do t’i analizonim. Nuk duhettë sillemi me to njësoj si sillemi me atë çka ekundërshton ligjin e Allahut të Lartësuar,edhe pse burimi tek ata që e kanë vendosurnuk është nga sheriati; prandaj avokatët dheasistentët e tyre lejohet që të punojnë siavokatë, jurist apo në fusha të tjera, të cilatnuk bien në kundërshtim me sheriatin -edhepse përmbajtja e mbrojtjes ligjore (avokatia)është e kodifikuar, duke mos marrë parasysh,se kjo është në përputhje me sheriatin apo jo-, përderisa përmbajtja e saj nuk bie ndesh mesheriatin.

E katërta: Zënka mes njerëzve është diçkareale e patjetërsueshme, nga e cila nuk kashpëtuar asnjë kohë apo vend e nëse atyre qëu janë marrë të drejtat do të hiqnin dorë ngatë drejtat e tyre për shkak të mos aftësisë se sit’i vërtetojnë e t’i kthejnë, atëherë njerëzit dotë gjendeshin në një kaos dhe vështirësi tëmadhe. Atëherë del detyrë që tu japimzgjidhje këtyre zënkave dhe problemeve,kështu që detyrimisht njerëzit do të kthehenpër tu gjykuar ke ligjet laike, nëse nuk kanëzgjidhje tjetër veç saj. Prandaj në këto situatanjerëzit do të ishin ose paditës, të cilëtkërkojnë, ose të paditur, të cilëve u kërkohetdhe nuk ka dyshim, se kur ka një ligj, i cili deridiku e ruan drejtësinë dhe u kthen njerëzve tëdrejtat e plota, apo diçka prej tyre është e keqemë e vogël për njerëzit, se ajo që të qëndroninnë rrëmujë e pa ligj.

Prandaj nisur nga kjo, nuk ka problem përnjë jurist (avokat) musliman, i cili i përmbahetfesë së tij, që të marrë përsipër mbrojtjen nënjë çështje, të cilës fillimisht nuk ia njehligjshmërinë (nga ana e sheriatit), madje nukka problem që atë ta ndihmojnë edhe të tjerënë këtë çështje, por me një kusht: që puna etyre në lidhje me atë të qëndrojë në rezultatet

e studimit të saj, kështu që nëse atyre u bëhete qartë realiteti i saj; nëse ajo është e ligjëruaratëherë kërkohet prej tij që ta vazhdojë dhe tandjekë këtë çështje nëse ajo është kundrejt njëpagese, por nëse është në kundërshtim meligjin (sheriatin), atëherë ai qëndron nërezultatet e studimit të saj. Është e ndaluar përtë dhe asistentët e tij, që ta vazhdojnë atë pasimësojnë se ajo është e revokueshme (nga anae sheriatit). Porse ai mundet që të marrë pjesësi jurist vetëm në studimin e çështjes, nëse njëgjë të tillë e kërkon zakoni apo ia kanëvendosur si kusht.

E pesta: çdokush që ushtron një profesionnë të cilin ka padrejtësi, me qëllimin që talargojë këtë padrejtësi apo që ta pakësojë atëpër njerëzit, nuk është i qortuar, edhe nëse kjokërkon që të mbetet diçka prej padrejtësisë,përderisa qëllimi i tij është largimi dhe ngritjae padrejtësisë së madhe, por që nuk ka rrugëdhe mënyrë tjetër për ta pakësuar apo për taulur përveç kësaj; sepse ai në këtë rast ështënë ndihmë të atij që i është bërë padrejtësi, qëta rimarrë të drejtën, apo t’ia lehtësojëpadrejtësinë dhe nuk është ndihmues i tëpadrejtit në padrejtësitë që bën.

Kjo është nga bazat më madhështore të“politikave të sheriatit”, të cilat i kanëformuluar hulumtuesit ndër dijetarët Islamë,prej të cilëve është Ebu Abas Ibën Tejmije kurvendos se: “Ndihmues për gjynahe dhearmiqësi është ai që e ndihmon dikë tapërmbushë padrejtësinë e tij, ndërsa kushndihmon atë që i është bërë padrejtësi që t’iapakësojë atë apo që të fitojë të drejtën e tij; aikonsiderohet përfaqësues (zëdhënës) i atij që iështë bërë padrejtësi, jo përfaqësues i tëpadrejtit.”

4

Ky është një rregull i sheriatit, madje ngapërfitimet e sakta, që janë nxjerrë ngarregullat e qëllimeve të sheriatit, në të njëjtënkohë ai është në përputhje me logjikën eshëndoshë, prandaj edhe ai të cilit i është bërëpadrejtësi është i kënaqur me këto veprime,

4 (Politika e sheriatit për rregullimin e drejtuesit dhe masës: 149)

18

AKIDE

madje ai tregon mirënjohje për atë që evepron këtë ndonjëherë duke toleruar diçkanë kërkesat e tij, dhe kjo sepse ai e ndihmoi nëkthimin e një pjese të të drejtave që aimeritonte.

Nga mëshira e Allahut për krijesat e Tijështë se ka vendosur, që atij që i është bërëpadrejtësi ta kërkojë (marrë) të drejtën e tij,madje edhe duke e bërë të triumfojë, sikurseështë e drejtë e tij që të marrë qoftë edhe njëpjesë të së drejtës së tij, nëse ai nuk mundet tamarrë atë të plotë dhe kjo mund të jetë ose njëe drejtë që ai e kërkon nga të tjerët, ose njëtjetër që do ta shkarkojë nga vetja e tij.

E gjashta: Gjykimi në lidhje me avokatinëdhe asistencën në të lidhet me dy çështjekryesore.

E para: Legjitimiteti i çështjes së avokatisëapo jo.

E dyta: Se gjykimi që pritet të arrihet ështëlegjitim, apo jo.

Këto dy çështje kërkojnë një njohje të mirëtë sheriatit në përputhje me realitetin. E nësegjendet kjo, atëherë nuk ka qortim nëushtrimin e avokatisë apo asistencës së saj,përderisa nuk ka diçka të ndaluar.

Nëse çështja e avokatisë është e lejuar, si:kërkimi i kthimit të një të drejte monetare qëtë takon, apo shkarkimi nga një akuzë epabazë, atëherë nuk ka qortim në ushtrimin eavokatisë në të, përkundrazi mundet që edhetë shpërblehesh për atë veprim, nëse personi isë drejtës është i dobët dhe nuk mundet tambrojë të drejtën e tij, apo që ta shfajësojëveten nga akuzat. Prej atyre që eargumentojnë këtë është edhe fjala e Allahut:“Në qoftë se borxhliu është mendjelehtë ose imitur, ose i tillë që nuk është në gjendje tëdiktojë, atëherë le të diktojë saktësishtkujdestari i tij…” 5 Po ashtu edhe kuptimi ifjalës së Allahut: “Dhe mos u bëj mbrojtës i

tradhtarëve!” 6 Nga kjo nënkuptohet, se tëqenit mbrojtës i jo-tradhtarëve, nuk është endaluar dhe ajo që nuk është e ndaluar,atëherë është e lejuar, sikurse edhe origjina nëSheriatin Islam është: bashkëpunimi në çdogjë, e cila është bamirësi, ashtu si pohohetedhe në fjalën e Allahut: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira dhe në të ruajturit ngatë këqijat…”

7Kthimi i të drejtës tek ai që e

meriton, dhe largimi i padrejtësive ndajnjerëzve është një nga fushat e bamirësisë dhepunëve të mira për atë, që është i sinqertë, qëmëson e punon.

Por nëse çështja e avokatisë është epaligjëruar (nga ana e sheriatit) si: kërkesa einteresave bankare, noterizimi i një prone tërrëmbyer

8, formulimi i një kontrate për

importin e mallrave që janë të ndaluara ngasheriati, apo në ato çështje provat dheargumentet e së cilës janë të pabaza, apo qëbazohet në dokumente, të cilat janë tëfalsifikuara; në të gjitha këto, nuk lejohet që tëvazhdojë t’i marrë përsipër, duke u bazuar nënjë sërë argumentesh prej tyre: “Dhe mos ubëj mbrojtës i tradhtarëve!”

Origjina në Sheriatin Islam është: mos-bashkëpunimi në atë që është gjynah, sikursethotë edhe Allahu: “Ndihmojeni njëri-tjetrinnë punë të mira dhe në të ruajturit nga tëkëqijat dhe jo në gjynahe dhe armiqësi!Frikësojuni Allahut, sepse Ai dënon ashpër”.9

E shtata: Legjitimiteti i vendosjes sëdrejtësisë në përgjithësi, nuk është ikushtëzuar me ekzistencën e ligjit Islam si nëpërmbajte ashtu dhe në zbatim, madje as metë jetuarit në hijen e tij; sepse drejtësia ështënjë e drejtë e meritueshme (domosdoshme),ndaj edhe ngritja e çështjeve në gjykatat, tëcilat gjykojnë me ligje laike në shoqëritëmuslimane apo të tjera për të rimarrë tëdrejtën, apo që të largosh padrejtësinë është

5 Sure Bekare, 282. 6 Sure Nisa, 105. 7 Sure Maide, 2. 8 E cila nuk është në juridiksjonin e tij real, por që e ka përfituar si shkak të tjetërsimit. 9 Sure Maide, 2.

19ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AKIDE

një çështje e paqortueshme, si për atë që iështë bërë padrejtësi, ashtu edhe përavokatin, i cili e mbron atë për të larguar këtëpadrejtësi. Kjo sepse nuk ka rrugë për tëarritur në të drejtën e tij përveçse me këtëformë, ndërsa gjynahu do të bjerë mbi ata, tëcilët kanë vendosur të gjykohen me ligje laikedhe që i kanë detyruar njerëzit të gjykohenme to, si dhe mbi ata, të cilët mbështeten nëkëto ligje për të ligjëruar padrejtësinë dhe përtë ndihmuar mashtruesit.

Sikurse duhet të pohojmë se sfera eavokatisë është shumë e gjerë dhe mënyrat errugët për rregullimin paqësor –që janë nëpërputhje me sheriatin- janë të avancuara;prej tyre ka që shkojnë edhe në gradën edomosdoshmërisë (vaxhibit), sidomos për atëqë bëhet detyrë të ndryshojë të keqen meformat dhe mjetet e mundshme.

Për shkak se avokatia është një formëshumë efikase për ndryshimin paqësor këtë evunë menjëherë në jetë armiqtë tanë prejçifutëve, madje duke e përcaktuar edhe në atëqë njihet: Protokollet sioniste. Dhe realiteti evërteton këtë.

Në çastin që avokati përpilon një kontratësipas sheriatit, të cilën e nxjerr nga rregullat eligjit për kontratat, ai sigurisht që ndihmonnjerëzit të ndreqin kontratat që bëjnë, si dhe iudhëzon ata për në kontratat e ligjëruara (ngasheriati), duke u tërhequr vërejtjen ngakontratat, që nuk i plotësojnë këto kritere.Kështu ai lidh vetëm kontrata të ligjëruaradhe formulon vetëm kontrata, që janë nëpërputhje me sheriatin dhe në rastemosmarrëveshjesh ai del në mbrojtje të kësajkontrate.

Po ashtu duhet të pranojmë edhe gjurmët eforta, që lënë avokatët e besueshëm nëndryshimin e disa ligjeve të padrejta, nëndihmën që ata u japin atyre që u është bërëpadrejtësi e që në të njëjtën kohë janë tënëpërkëmbur, apo në realizimin e kërkesavetë popullatës me rrugë paqësore, të cilat janëtë dobishme dhe të vazhdueshme.

Prandaj lënia e kësaj detyre nga njerëzit që

e njohin atë e që njëkohësisht janë tëdobishëm dhe të drejtë, kjo është lënie e njëfushe ku është bërë detyrim për ta që tërregullojnë në të dhe me të, individë qofshinkëta apo grupe, të cilët mund të punojnënëpërmjet sindikatave të avokatëve; sidomoskur dihet se largimi i padrejtësive nga njerëzitkërkon praninë e avokatëve të besueshëm dheqë kanë njohuri nga sheriati dhe që e njohinrealitetin.

Si përfundim: gjykimi për punën tënde tekavokatët si administrator, tek i cili çohendosjet e padive për t’i noterizuar aporegjistruar në gjykatë lidhet me gjykimin easaj që përmban ajo që t’i çon dhe do tënoterizosh, apo që do të faktosh, nëse ato janëtë lejuara në Sheriatin Islam, atëherë punajote është e lejuar. Por nëse ato që ti çon dhenoterizon, nuk janë të lejuara në SheriatinIslam, ndërkohë që angazhimi yt me to çon nëligjshmërinë e tyre, atëherë nuk lejohet që titë punosh në të, edhe nëse një gjë e tillë mundtë jetë konform rregullave ligjore.

Le të jetë motoja në punën tënde fjala eAllahut: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë tëmira dhe në të ruajturit nga të këqijat dhe jonë gjynahe dhe armiqësi! Frikësojuni Allahut,sepse Ai dënon ashpër”. Si dhe fjala e Profetitsalallahu alejhi ue selem: “Ndihmoje vëllanëtënd qoftë ai i padrejtë apo që i është bërëpadrejtësi”.

Ndoshta ajo që mund të ndihmojë në këtëpunë është që të bashkëpunosh me avokatëbesnikë dhe të drejtë, i cili ka njohuri ngasheriati dhe që tregon kujdes ndaj këtyredispozitave, nëse gjendet; ose me një personqë ka mundësi të hulumtojë për çështjet që kapaqartësi në to, se janë në përputhje mesheriatin apo jo; ose të lidhësh kontratë meatë që bashkëpunon për disa lloje të caktuaraçështjesh, të cilat nuk bien ndesh me SheriatinIslam.

Përktheu: Bledar HAXHIU

20

FIKH

SHKRUAN: ALAUDIN ABAZI

Qëndrimi sheriatik në lidhje me kartelat pa mbulesë Para se të flasim për dispozitën e kësaj

kartele duhet të përmendim se kartelat ekreditit (pa mbulesë) në përgjithësipërmbajnë kushtëzime kamatare. Këto kartelai japin mundësinë zotëruesit që të tërheqëshuma edhe nëse nuk ka në llogarinë e tij farepara. Për shumat e tërhequra pa mbulesë, disabanka i japin klientit një afat kohor për t’ikthyer, nëse pagesa ndodh brenda këtij afati,atëherë atij nuk i llogaritet kamata. Ky afatsillet prej 40 deri në 55 ditë, varësisht prejbankës. Nëse tejkalohet ky afat i paraparë,atëherë fillohet të llogaritet kamata për çdo

ditë që vonohet pagesa. Pra, nëse arrijmë ta bëjmë pagesën që kemi

marrë borxh brenda afatit të paraparë,atëherë nuk llogaritet kamata, por nësevonohemi nga ky afat, atëherë llogaritetkamata.

Ky kushtëzim, që të fillohet llogaritja ekamatës pas afatit të paraparë, ështëkushtëzim kamatar dhe është njësoj si“Kamata e Injorancës”

1, të cilën e aplikonin

arabët para kohës së Muhamedit, salallahualejhi ue selem.

Prandaj duke pasur parasysh këtë shkelje,nuk është e lejuar që të aplikojmë për të hyrënë zotërim të kartelave pa mbulesë dhe nuklejohet që t’i përdorim ato, edhe nëse jemi tëbindur dhe të vendosur se do ta bëjmë

(VIJON NGA NUMRI I SHKUAR)

PARAJA ELEKTRONIKE

Mirëpo nëse gjendemi në ndonjë vend ku nuk kemi Banka Islame, siç është realiteti i vendit tonë dhe ishumicës së vendeve të botës, atëherë si të veprojmë nëse nuk e gjejmë këtë lloj kartelash, që nuk ekushtëzojnë me kamatë, edhe nëse vonohet pagesa?

1 Kamata e injorancës (Riba El-Xhahilije) është kamata që fillon të llogaritet kur kryhet afati i paraparë përpagesën e borxhit. Kur përfundon ky afat i paraparë, huadhënësi i ofron personit që i ka dhënë hua që ta zgjasëafatin e pagesës së borxhit, nëse e shton shumën e borxhit. Pra ia shton shumën për shkak të shtyrjes së ditëssë pagesës së borxhit. Për këtë lloj të kamate ka zbritur ajeti ndalues: “O ju që besuat, mos e hani kamatën qëpo e shumëfishoni dhe kini frikë dënimin e Allahut që të gjeni shpëtim.” (Ali Imran, 130)

21ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

FIKH

gjithmonë pagesën para afatit në të cilin fillontë llogaritet kamata.

Shkaku se pse nuk lejohet është se personii cili e nxjerr këtë kartelë mund të bjeri nëkamatë, meqë nuk është e sigurt që mund tabëjë gjithmonë pagesën në kohë. Pastaj edhevetë nënshkrimi i kësaj kontrate ështëpranimi i marrëveshjes me kamatë, edhepërkundër qëllimit se ai nuk do të bjerë në të.Për këtë nuk lejohet një kontratë e tillë qëpërmban kamatë. Xhabiri, Allahu qoftë ikënaqur me të, thotë: “I Dërguari (lavdërimidhe paqja e Allahut qofshi mbi të) e kamallkuar atë që e ha kamatën, ai që e ushqenkamatën (e jep atë), ai që e evidencon atë, sidhe ata që janë në cilësinë e dëshmitarëve nëkontratën ku ekziston kamata”. 2 Ky hadithsikurse shihet i përfshin të gjitha palët nëmallkim, edhe atë që e jep, po edhe atë që emerr, edhe atë që e shkruan, edhe atë qëdëshmon për këtë kontratë.

Sqarim i nevojshëm në lidhje me dispozitën e kartelave pa mbulesë

Dispozita që përmendëm më lart ishteshumë e qartë dhe për këtë nuk ka ndonjëlëkundje, prandaj muslimani duhet t`ilargohet nxjerrjes së këtij lloji të KARTELAVEVISA, posaçërisht nëpër ato vende kuekzistojnë banka islame, meqë atje kaalternativa. Bankat Islame i lëshojnë këto llojkartelash (Visa dhe Maestro kredit kartela)dhe nuk i kushtëzojnë me kamatë, edhe nëqoftë se vonohet pagesa, prandaj ata qëdëshirojnë të shërbehen me këtë lloj kartelashduhet ose të aplikojë në këto banka që nuk ezbatojnë kamatën në rastin e vonesës sëpagesave, ose të mos aplikojë fare.

Në deklaratën e Asamblesë së Fikhut Islamthuhet: “Çështja e dytë: Lejohet nxjerrja ekartelave të Kreditit pa mbulesë, nëse kjo nuk

kushtëzohet me kamatë mbi borxhin etërhequr me anë të Kartelave të Kreditit.”3

Mirëpo nëse gjendemi në ndonjë vend kunuk kemi Banka Islame, siç është realiteti ivendit tonë dhe i shumicës së vendeve tëbotës, atëherë si të veprojmë nëse nuk egjejmë këtë lloj kartelash, që nuk ekushtëzojnë me kamatë, edhe nëse vonohetpagesa?

Fatkeqësisht në shumë shtete të botës,shumë tregti mbështeten me bërjen e pagesësme këtë lloj kartelash. Në disa shteterealizohen vetëm me këtë kartelë tregti tëcaktuara e biznese dhe nuk ka mundësi tjetërqë t’i bësh pagesat, por vetëm me këtë llojkartelash; kështu nuk mund të huazoshmakinë, të marrësh me qira ndonjë shitore përta vënë në punë, shitblerje në internet etj.

Nëse muslimanët e këtyre vendeve indalojmë nga përdorimi i këtij lloji kartelash,atëherë ua vështirësojmë gjendjen. Prandaj nënjë situatë të këtillë disa fukaha bashkëkohorëe kanë lejuar këtë lloj kartele, mirëpo atavendosin dy kushte4:

-Kushti i parë: Që në nxjerrjen e këtij llojikartele të ketë domosdoshmëri. Me fjalë tëtjera, personi i cili aplikon duhet ta bëjë këtëvetëm nëse nuk gjen ndonjë rrugëdalje tjetërpër ta zhvilluar biznesin e tij pa përdorimin ekëtij lloji kartele.

-Kushti i dytë: Që të jetë i sigurt se nuk dota tejkalojë afatin e paraparë, me të cilin nësee tejkalon fillon t’i llogaritet kamata5.

Në të kundërtën, muslimanët që kanëmundësi të gjejnë alternativa të tjera, sikurseata që jetojnë në vendet ku veprojnë bankatislame, të cilat lëshojnë Visa e Master kartela,pa kushtëzime me kamatë, ose mund tazhvillojnë biznesin e tyre pa u varur nga kylloj kartelash krediti, atëherë nuk lejohet tëaplikojmë për nxjerrjen e këtij lloji kartele.

2 Shënon Buhariu dhe Muslimi 3 Vendimi nr. 7/1/ 65. 4 Ndër dijetarët bashkëkohorë që kanë dhënë fetva për lejimin e përdorimit të kartelave të kreditit pa mbulesënë vendet në të cilat nuk ka alternativ tjetër është edhe shejh Muhamed Salih Uthejmin (Allahu e mëshiroftë),shih: “Fikhul Muamelatel Malijel Muasire”, dr. Saad el Hathlan, f. 160. 5 www.islamqa.com

22

FIKH

Çështje që lidhen me kartelat e kreditit pa mbulesë:

Pas përcjelljes së qëndrimit të saktë nëlidhje me kartelat pa mbulesë dhe paspërcjelljes së përjashtimeve që kanëpërmendur ulematë bashkëkohorë, është enevojshme që të sqarohen edhe disa çështje qëkanë të bëjnë me këtë lloj kartele.

Zakonisht ky lloj kartelash lëshohet gratis,por në disa banka bëhet pagesa mujore eshërbimeve administrative, qoftë edhe me njëshumë formale sikurse 0.50 euro në muaj. Sidoqë të jetë, klienti mund të paguajë një taksë sishpenzim administrativ në llogari të bankës,duke mos e bazuar atë shpenzim mepërqindje, por në shpenzimet reale që ka bërëbanka për ta lëshuar atë produkt, kjokonsiderohet si procedurë e lejuar në Islam.6

Çështja e parë: Ngarkimi i klientit me tarifa të shërbimeve:

Gjatë nxjerrjes së kartelave Visa pambulesë banka e ngarkon klientin me njëshumë parash që ai duhet të paguajë. A ështëe lejuar kjo?

Banka ka të drejtë të marrë një shumë tëpërcaktuar si tarifë e shërbimeve gjatënxjerrjes së kësaj kartele ose gjatëripërtëritjes. Prandaj kjo taksë është e lejuarpër faktin se i mbulon shpenzimet epërgatitjes së kartelës dhe shpenzimet e tjerabankare7.

Çështja e dytë: A lejohet që banka të marri përqindje nga shitësi në blerjet e klientit:

Për ta kuptuar se çfarë kemi si qëllim këtuduhet ta sqarojmë pak më shumë duke sjellëedhe shembuj. Fillimisht themi se nëse njeriublen mallra me kartelë krediti pa mbulesë,atëherë ai në fakt merr borxh nga banka dhe ipaguan shitësit të mallit (tregtarit). Shembullii këtij veprimi është që klienti të shkojë në njëshitore dhe të blejë mallra dhe të paguajë me

kartelë krediti pa mbulesë. Në këtë rast pra,

shitësi merr borxh prej bankës dhe ia paguanshitësit.

Pasi e kuptuam këtë tani meseleja është se:a i lejohet bankës që të marri përqindje ngaato gjëra, të cilat i ka blerë klienti i saj. P.sh.nëse klienti blen mall me vlerë 100 euro dhekëtë shumë klienti e paguan me kartelë pambulesë (pra, banka t’ia bëjë pagesën apo tamarrë përsipër pagesën në vend të blerësit).Mirëpo në këtë pagesë banka të mos i japi 100euro shitësit, por vetëm 95 euro dhe kështubanka të përfitojë nga kjo shitblerje erealizuar. A lejohet kjo?

Bankës i lejohet të marri nga shitësipërqindje për blerjet e klientit dhe kjollogaritet si komision8, për shkak se banka nëkëtë rast konsiderohet ndërmjetësues në mestë tregtarit dhe blerësit. Mirëpo kushtëzohetnë këtë rast që shitësi mos ta ngrejë çmimin emallrave, të cilat do t’i blejë klienti për shkakse ato mallra shiten me kartelë krediti pambulesë. Pra, për të pasur të drejtë fitimibanka kushtëzohet që çmimi i mallit të jetënjësoj siç shitet me para në dorë (kesh).

Nëse ndodh që shitësi ia shet klientitmallin më shtrenjtë, meqë ai blen me kartelëkrediti pa mbulesë, atëherë në këtë rastkomisionin e paguan klienti e jo shitësi dhekjo nuk lejohet. Dihet se raporti në mes tëklientit dhe bankës në rastin e blerjes mekartelë krediti pa mbulesë është huadhënie(banka është huadhënësi dhe klientihuamarrësi) dhe nëse e jep komisionin klientiatëherë kjo hua e dhënë nga banka është prejllojit “Borxh, i cili sjell përfitim“. Është parimsheriatik, që çdo borxh i cili sjell përfitimkonkret, ky është i ndaluar dhe konsiderohetborxh kamatarë.

Por nëse komisionin e paguan shitësi,atëherë raporti në mes bankës dhe tregtarit(shitësit) është një raport si ai në mes tëshitësit të mallit dhe agjentit tregtar. Me fjalëtë tjera banka kryen rolin e agjentit, meqë

6 “Fikhul Beji Vel Istithak vet-tatbikil Muasir”, dr. Ali Salus, fq. 826. 7 “Fikhul Muamelatel Malijel Muasire”, dr. Saad el Hathlan, fq. 161. 8 Komisioni quhet përqindja, të cilën e merr agjenti tregtar si ndërmjetësues në një shitblerje.

23ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

FIKH

merret vesh me tregtarin paraprakisht, që t`iadërgojë myshterinjtë të blejnë tek ai dhe sishpërblim për këtë ai merr përqindje përshkak të ndërmjetësimit.

Është e nevojshme të përmendet se në këtëçështje ka një mendim nga disa fukahabashkëkohorë, se nuk lejohet, pra nuk lejohetmarrja e komisionit edhe nga shitësi ashtu sinuk lejohet nga blerësi9. Por mendimi ishumicës10 dhe i Asamblesë së Fikhut është senëse përqindja merret nga shitësi lejohet.11

Në vendimin e Asamblesë së Fikhut Islamthuhet: “Lejohet që banka të marrë prejtregtarit pagesë për blerjet e klientit të saj, mekusht që blerja nga tregtari nëpërmjetKartelës së Kreditit (pa mbulesë) të jetë me tënjëjtin çmim si pagesa në dorë”12.

Çështja e tretë: A lejohet të tërheqim para me Visa Credit-Card (kartelë pa mbulesë)

Fillimisht duhet kuptuar se me këtë kartelëjo vetëm që mund të bëjmë pagesa gjatëblerjes, edhe pse nuk kemi depozituar para tëmjaftueshme në bankë ose nuk kemi fare, porme të kemi mundësi edhe të tërheqim paranga banka, pra, të na i huazojë banka. P.sh.,Nëse kemi në bankë 1000 euro ose nuk kemifare dhe ne kemi nevojë për 5000 euro, nëseneve kemi në zotërim Visa kartel krediti pambulesë, atëherë kemi mundësi që t`itërheqim ato para nga banka. Por nëse bëjmëtërheqje me Visa kredit kartelë, qoftë direktnga banka, qoftë me anë të bankomateve,atëherë paguhet një shumë e caktuar eveçantë për këtë tërheqje. Kjo shumë është elimituar (mund të jetë 15 euro, ose më shumëvarësisht prej bankave) dhe paguhet pa marrëparasysh, se sa para tërheqim.

A është e lejuar për bankën marrja e kësaj shume apo jo në mes të dijetarëve bashkëkohorë ka disa mendime.

Pa u zgjeruar në përcjelljen e mendimeveduhet të sqarojmë gjithashtu, se shuma qëmerr banka është e njëjtë pa marrë parasysh ai tërheq ato në sportele të bankave apo nëbankomate.

Prandaj nëse bëjmë tërheqje direkt nësportelet e bankës atëherë kjo nuk është elejuar te të gjithë. P.sh. të shkojmë nësportelet e bankës, t’i tregojmë kartelënnëpunësit të bankës dhe të kërkojmë shumëne nevojitur 5000 euro. Nëpunësi automatikishtdo të na i jep paratë e kërkuara (5000 euro),por ne i mbesim borxh bankës 5000 euro plusshuma tjetër që kemi thënë se mund të arrijë15 euro (pra 5000+15=5015 euro). Kjo formëtërheqje e parave konsiderohet kamatë eqartë dhe në këtë rast nuk ka asnjë mëdyshje,meqë shuma 15 euro, nuk mund të llogaritet sitarifë për shpenzimet e shërbimeve admini -strative, se këtu nuk ka shërbime shtesë qëshpen zohen. Prandaj në të gjitha bankatislame, të cilat i përmbahen dispozitave isla -me nuk lejojnë që klientët e tyre të tërheqinparatë direkt nga sportelet e bankave.

Por çështja është më ndryshe nësetërhiqen paratë nga bankomatet. Nuk kadyshim se shërbimet, të cilat bëhen mebankomate (ATM) janë shpenzuese sikurseblerja e bankomatit, marrja për qira e venditku vendoset bankomati, rryma, linja etelefonit ose e internetit, etj. prandaj fukahatëbashkëkohor në këtë kanë disa qëndrime13.

Sido që të jetë, neve nuk do t’i sjellim këtumendimet në lidhje me këtë çështje, por do tëpërmendim vetëm mendimin e përzgjedhurnga Asambleja dhe ky është se lejohet marrja

9 Shejh Bekër Ebu Zejd, dr. Ali Salusi dhe disa të tjerë i përmbahen këtij mendimi. 10 Ndër ta dr. Sad el Hathlan, dr. Vehbe Zuhejli, dr. Alaudin Zateri dhe shumë të tjerë. 11 Për më gjerë: “El Muamelat el Malije”, dr. Jusuf Shibejli, fq. 110-111; El Muamelatel Malijel Muasire”, dr. VehbeZuhejli, fq. 548; “Fikhul Muamelatel Malijel Mukarin”, Alaudin Zateri, fq. 255; “Fikhul Muamelatel MalijelMuasire”, dr. Saad el Hathlan, fq. 162. 12 Vendimi nr. 7/1/ 65. 13 Më gjerësisht: “Fikhul Muamelatel Malijel Mukarin”, Alaudin ez Zateri, f. 255; “Fikhul Muamelatel MalijelMuasire”, dr. Saad el Hathlan, f. 162

24

FIKH

e tarifës fikse nga banka gjatë tërheqjes sëparave me kartelë krediti pa mbulesë, por mekusht që të mos jetë shuma më e madhe seshpenzimet reale, që ndodhin gjatëpërdorimit të bankomateve.

Në vendimin e Akademisë thuhet:“Tërheqja e pareve nga banka nëpërmjetKartelës së Kreditit pa Mbulesë konsiderohetborxh (klienti merr borxh nga banka). Në këtërast nuk ka asnjë pengesë fetare, nëse për këtënuk kërkohet shtesë kamatare. Kurse tarifatfikse që merren për shërbim dhe që nuk kanëlidhje me shumën e borxhit, apo me kohën etij, nuk janë pjesë e borxhit. Çdo tarifë qëështë më e madhe se shërbimet reale ështëharam (pra nëse tarifa që merr banka ështëmë e madhe se kostoja e shërbimit), sepse bënpjesë në kamatën e ndaluar me Sheriat.”

Çështja e katërt: A lejohet blerja e arit dhe e argjendit me Kartel Krediti pa mbulesë?

Në vendimin e Akademisë gjithashtu ështëpërmendur se nuk lejohet blerja e arit dhe eargjendit me këtë lloj kartele. Kjo për faktin sekartelat e kreditit pa mbulesë sikurse Visa etj.,në të ka shtyrje të pagesës. Me fjalë të tjerakur dikush blen ar dhe argjend me këtëkartelë, atëherë shitësi nuk i pranon paratëmenjëherë, por për këtë nevojitet kohë dheme këtë rast nuk realizohet shitblerja dorë mëdorë, ashtu si kërkohet gjatë shitblerjes së aritdhe argjendit. Ndërsa me kartel debiti tëthjeshtë shitësi e pranon shumën me të cilën eshet arin dhe argjendin menjëherë dhe kryhetaty për aty transferimi i parave nga llogaria eblerësit në llogarinë e shitësit.

Disa bashkëkohorë e kanë lejuar edheshitblerjen e arit dhe argjendit me KartelKrediti pa mbulesë, meqë ata thonë se edhekjo formë transaksioni e arrin fuqinë sikursetë jetë dorë më dorë, aty për aty. Por kjo nukështë e drejtë meqë pritja është reale dhepërderisa ndodh një zgjatje deri sa t’i pranojëparatë shitësi, qoftë edhe për një orë, kjo nukllogaritet shitblerje aty për aty, apo dorë mëdorë.

Vendimi i Asamblesë Islamike Ndërkombtare në lidhje me Kartelat e Kreditit

Këshilli i Asamblesë IslamikeNdërkombëtare të Fikhut, i cili buron ngaOrganizata e Kongresit Islamik, mbledhja edymbëdhjetë e mbajtur në Riad të ArabisëSaudite, më 25 Xhumadel Ahire 1421 h deri nëfillim të muajit Rexheb 1421 h (23-28 Shtator2000).

Duke u mbështetur në vendimin e Këshillitnr. 7\1\6\5 rreth temës së “TregjeveMonetare”, në lidhje me Kartelat e Kreditit,pati vendosur të japë sqarimin e vet në lidhjeme këto kartela dhe dispozitën për to, nëmbledhjen ardhshme.

Pasi Këshilli i Asamblesë i dëgjoidiskutimet e bëra mes fukahave dheekonomistëve dhe pasi iu referua përkufizimittë Kartelave të Kreditit në vendimin me nr.7/1/63, nga e cila u përfitua se përkufizimi iKartelave të Kreditit pa mbulesë është:

“Dokument që e lëshon autoritetikompetent (banka) për një person fizik apojuridik, bazuar mbi një marrëveshje ndërmjettyre. Kjo (marrëveshje) i jep mundësizotëruesit të shit-blejë dhe të kryejë shërbimetë tjera me atë që e merr në konsideratë këtëdokument (tregtari), pa e paguar çmimin nëçast, për shkak se burimi (banka) e merrpërsipër pagesën. Fillimisht pagesa bëhet ngallogaria e burimit, pastaj shuma kompensohetmë vonë nga mbajtësi i kartelës brenda disaafateve të vazhdueshme. Një pjesë eautoriteteve kompetente (bankave) ngarkojnëkamatë mbi shumën e llogarisë së papaguarpas një kohe të caktuar nga koha e kërkesësdhe disa të tjera jo.”

Asambleja vendosi si më poshtë:1- Nuk lejohet nxjerrja e Kartelave të

kreditit (Visa, Mastercard, Maestro, AmericanExpress etj.) pa mbulesë dhe nuk lejohet aspërdorimi i tyre, nëse ajo kushtëzohet meshtesa kamatare, edhe nëse kërkuesi i Kartelëssë Kreditit është i vendosur që ta bëjë pagesëne borxhit gjatë periudhës që nuk kërkohetkamata.

25ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AVANCIMI PERSONAL

2- Lejohet nxjerrja eKartelave të Kreditit pa mbulesë,nëse kjo nuk kushtëzohet mekamatë mbi borxhin e tërhequrme anë të kësaj kartele.

Nga kjo rezulton si më poshtë:1- Lejohet që banka të marrë

tarifë fikse për nxjerrjenfillestare të Kartelave të Kredititapo për rinovimin e saj, nëse kjocilësohet si pagesë reale përmasën e shërbimeve të ofruarapër këtë qëllim.

2- Lejohet që banka të marrëprej tregtarit pagesë për blerjet eklientit të saj, me kusht që blerjanga tregtari nëpërmjet Kartelëssë Kreditit (pa mbulesë) të jetëme të njëjtin çmim si pagesa nëdorë.

3- “Tërheqja e pareve ngabanka nëpërmjet Kartelës sëKreditit pa Mbulesëkonsiderohet borxh (klienti merrborxh nga banka). Në këtëveprim nuk ka asnjë pengesëfetare, nëse për këtë nukkërkohet shtesë kamatare. Kursetarifat fikse që merren përshërbim dhe që nuk kanë lidhjeme shumën e borxhit, apo mekohën e tij nuk quhen pjesë eborxhit. Çdo tarifë që është më emadhe se shërbimet reale ështëharam (pra, nëse tarifa që merrbanka është më e madhe sekostoja e shërbimit), sepse bënpjesë në kamatën e ndaluar meSheriat

4- Nuk lejohet blerja e aritdhe e argjendit, po kështu edhevalutat monetare me KartelëKrediti pa Mbulesë.

Allahu e di më së miri.

SHKRUAN: AGRON TERZIQI

Toka këtu simbolizon ambientin që ju rrethon. A ështëky një ambient i mirë që ju ndihmon në atë që kenifilluar për të ndryshuar rrënjësisht për të mirë? Apo

ata që ju rrethojnë janë vetëm një grumbull dështakësh, tëcilët jetojnë në periferi, nuk kanë ndonjë synim, ikritikojnë vazhdimisht të tjerët, e shohin vetëm pjesën ezbrazët të gotës, fajësojnë gjithmonë fatin dhe i akuzojnënjerëzit për komplot kundër tyre.

I Dërguari, paqja dhe lavdërimi i Allahut qoftë për të,thotë: “Njeriu është në fenë e shokut të vet, prandaj le tëshikojë secili prej jush se kë po e merr për mik.” (Ahmedi).Sado që të përpiqeni të mbeteni neutral, nuk do të kenimundësi, sepse miku do të arrijë të ndikojë tek ju. Prandajduhet të jini gjithmonë në kërkim të një shoqërie më të

A ËSHTË TOKAJUAJ EFRYTSHME?....A janë miqtë dhe kolegët e tu pesimistë? A ndikojnë ata tek ju?A janë ata tipa negativë? Mbrojeni veten prej këtij ndikimi dhe

ndërmerrni masa për të përparuar, sepse ambienti i keq është ilidhur ngushtë me zakonet e këqija

26

AVANCIMI PERSONAL

mirë.A janë miqtë dhe kolegët e tu pesimistë? A

ndikojnë ata tek ju? A janë ata tipa negativë?Mbrojeni veten prej këtij ndikimi dhendërmerrni masa për të përparuar, sepseambienti i keq është i lidhur ngushtë mezakonet e këqija. Nuk paramendohet t’indryshoni shprehitë e këqija dhe të fitoni atotë mirat, nëse nuk kryeni njërin prej këtyre dyveprimeve: Ta braktisni atë ambient ose tandryshoni atë.

Ndryshojeni ambientinNëse nuk mund të zhvendoseni në një

ambient të mirë, atëherë mundohuni tandryshoni dalëngadalë ambientin tuaj. Nëbashkim prihet forca. Nëse dikush ka të njëjtatobjektiva me ju, atëherë bashkohuni me te dheformoni një bashkim të fuqishëm, përkrahninjëri-tjetrin me fjalë, inkurajim dhembështetje. Rrugëtoni së bashku me begatitë eZotit në drejtim të objektivave tuaja tëpërbashkëta.

Meditoni se çfarë ndikimi kishte tek EbuBekri miqësia e tij me të Dërguarin e Allahut,Muhamedin, lavdërimi dhe paqja e Allahutqoftë për të. Zoti Fuqiplotë në Kuranin eMadhërishëm për Ebu Bekrin zbriti ajetin, qëdo të lexohet deri në Ditën e Kiametit: “Nëse junuk e ndihmoni atë (Muhamedin), Allahutashmë e ka ndihmuar ditën kur atë e dëbuanmohuesit vetë të dytin, kur ishin në shpellë e aii thoshte shokut të vet (Ebu Bekrit): “Mos umërzit, se Allahu është vërtet me ne!” Atëherë,Allahu zbriti qetësinë e Vet mbi të, e ndihmoime një ushtri të padukshme (engjëjsh) dhebëri që fjala e mosbesimtarëve të jetë më eposhtëruara, kurse Fjala e Allahut të jetë më elartësuara. Vërtet, Allahu është i Plotfuqishëmdhe i Urtë.” (Teube, 40).

Ndryshojeni shoqërinë e vjetërNëse në të kaluarën jeni shoqëruar me tipa

negativë, ju duhet të kërkoni një shoqëri të reme njerëz pozitivë, të cilët e shohin jetën meoptimizëm, ashtu siç e shihni ju. Tërhiqni ngavetja ata që kanë synime dhe preokupime të

njëjta me ju.Këshillën e parë që një psikoterapeut i jep

një alkoolisti kronik apo një narkomani, i cilikërkon shërim është që të braktisi ambientin ekeq në të cilin qëndronte më parë, sepse edhepas shërimit mund t’i kthehet prapë veseve tëliga. Më pas i sugjeron t’i bashkohet shoqatëssë ish-alkoolistëve kronikë anonimë, ky ështënjë grup, i cili përbëhet prej disa kronikëve tëpenduar, të cilët kanë vendosur të ndihmojnëtë tjerët, dhe aty hyjnë vetëm ata që dëshirojnëtë pendohen sinqerisht, dhe të largohen prejkëtyre veseve të shëmtuara.

I Dërguari i Allahut e ngjasoi shoqëruesin emirë dhe atë të keq me shitësin e parfumevedhe farkëtarin. Shitësi i parfumit ose ju dhuronndonjë parfum të mirë ose prej tij nuhasniaromë të këndshme, ndërsa farkëtari nëse nukju djeg rrobat, prej tij ju vjen vetëm erë e keqe.

Në fund do ta mbyllim këtë pikë mehadithin e vërtetë, që e përcjell Ebu SeidHudriu, se i Dërguari i Allahut, paqja dhelavdërimi i Zotit qoftë mbi të, ka thënë: “Ngaata që ishin para jush ka qenë një njeri që ikishte vrarë 99 veta. Pastaj ai kërkoi njeriunmë të ditur në sipërfaqe të Tokës. Atë edrejtuan te një adhurues, të cilit i shkoi dhe epyeti: “Një njeri, që ka mbytur 99 veta, a kapendim për te?” Ai iu përgjigj: “Jo”, e ky embyti edhe këtë dhe i plotësoi njëqind.” Pastaj,prapë kërkoi njeriun më të ditur në sipërfaqetë tokës. Atë e drejtuan te një njeri i ditur dhee pyeti: “Një njeri, që i ka mbytur njëqind veta,

...Kurani ka gjithsej 6236 ajete,pjesëtojmë me 5 vite, kemi njërezultat prej 1286 ajeteve nëvit, nëse këtë e pjesëtojmë me365 ditë sa ka viti, rezulton seduhet mësuar përafërsisht triajete e gjysmë në ditë...

“

“

27ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AVANCIMI PERSONAL

a ka pendim për te? Ai iu përgjigj: “Po, e kushmund ta ndajë atë nga pendimi?!” Pastajvazhdoi dhe tha: “Shko në filan vend, ku aty kanjerëz që e adhurojnë Allahun dhe adhurojeAtë së bashku me ta, e mos u kthe në vendintënd, se ai është vend i shthurur. Ai morirrugën dhe pasi kaloi gjysmën e rrugës i erdhivdekja. Atëherë ranë në dilemë melekët emëshirës dhe të dënimit. Melekët e mëshirësthanë: “Ai u pendua dhe u drejtua me zemrëne tij tek Allahu.” Melekët e dënimit thanë: “Ainuk e ka bërë kurrë një punë të mirë.” Atëherëatyre ju erdhi një melek në formë njeriu dhe ebënë ndërmjetësues të tyre. Ai u tha: “Matenilargësinë mes dy vendeve dhe ku të jetë mëafër, atij i takon.” Kur e matën e panë se ështëmë afër vendit ku ka dëshiruar të shkojë dhe emorën atë melekët e mëshirës.” (Buhariu dheMuslimi).

Sa është intervali i realizimitNuk mjafton vetëm t’i përcaktoni

objektivat, për arsye se idetë nuk kanëkurrfarë vlere nëse ato nuk konvertohen nëveprim. Çdo objektivë duhet të ketë fillimindhe mbarimin e tij, duhet ta ketë intervalin ecaktuar kohor, ku me lejen e Zotit do tërealizohet. Koha është begati e Allahut, Profetinë një hadith, të cilin e përcjell Ibën Abasithotë: “Dy begative shumica e njerëzve nuk uadinë vlerën: ‘Shëndetit dhe Kohës së lirë.’”(Buhariu). Ndërsa Ebu Berzeh shënon hadithin,ku i Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahutqoftë mbi të, na mësoi se në Ditën e Gjykimitnjeriu do përgjigjet për katër gjëra: “Si e kashpenzuar ymrin, çfarë ka vepruar me diturinëe tij, pasurinë si e ka fituar dhe si e kaharxhuar, dhe për trupin se si e kashfrytëzuar.” (Tirmidhiu). Kalifi i drejtë Omerb. Abdulazizi thotë: “O njeri dita dhe nataveprojnë te ti, prandaj vepro edhe ti tek ato.”

Kësisoj llogaritni shpejtësinë dhe distancënNëse i keni përcaktuar deri më tani

objektivat, duhet të keni parasysh patjetëredhe intervalin e duhur kohor për t’i realizuar

ato. Të marrim si shembull se objektivi juajështë të mësoni Kuranin përmendësh gjatë njëintervali kohor prej pesë vitesh. Kurani kagjithsej 6236 ajete, pjesëtojmë me 5 vite, keminjë rezultat prej 1286 ajeteve në vit, nëse këtëe pjesëtojmë me 365 ditë sa ka viti, rezulton seduhet mësuar përafërsisht tri ajete e gjysmë nëditë. Nga kjo llogaritje kuptojmë se duhet tëecni me shpejtësinë 3.5 ajete në ditë, nësedëshironi të arrini deri te objektivi juaj, i cili nëkëtë rast është mësimi përmendësh i Kuranitnë një interval kohor, që ju e keni përcaktuardhe që është pesë vjet.

Mbani një bllok shënimesh në xhepSado e lartë të jetë aftësia juaj për të

mbajtur mend, prapë keni nevojë për diçka qët’ju kujtojë për detyrimet dhe synimet tuaja tëpërditshme. Ajo çfarë mund të kontribuojë nëkëtë aspekt janë edhe letrat e vogla me ngjyrëtë verdhë, të cilat ngjiten në tavolinën e punësapo në monitor, mirëpo mos e teproni me to,me qëllim që të mos e ngarkoni veten dhe tëviheni në siklet.

Më ka pëlqyer gjesti i një kolegut tim, i cilivazhdimisht mban me vete një bllok të vogëldhe e nxjerr shpesh atë nga xhepi për tëshkruar diçka. Një ditë e pyeta se çfarë bënkështu dhe ai më tregoi se këtu shkruan çdomendim të frytshëm që dëgjon dhe idetë që ivijnë herë pas here kur shtjellon dhe debatonpër ndonjë çështje. Pastaj i rregullon dhe isistemon ato për t’i shfrytëzuar në realizimin esynimeve të tij, duke u përpjekur që të gjejërrugën më të shkurtër dhe më efikase deri tekato. Këtu e kuptova sesa është i preokupuar aime objektivat e tij dhe se sa janë ato tëpranishme tek ai në çdo çast, prandaj atij nuk ishpëtonte asgjë që mund ta shfrytëzonte përrealizimin e synimeve të tij në mënyrë sa mëefikase. Pasi ia shpreha vlerësimin tim për këtëveprim ai më tha: “Filozofia ime në jetë ështëse duhet të ekzistojë patjetër rruga më e mirëpër t’i realizuar synimet, ndërsa roli im ështëta zbuloj atë rrugë.” Ai punon vazhdimisht përta ngritur vetveten.

28

AVANCIMI PERSONAL

Mateni distancën e mbeturKoha e realizimit të synimit është periudha

në mes të dy pikave, fillimit dhe mbarimit.Është jo-serioze të filloni rrugën duke mosditur sa keni përshkuar prej saj dhe sa ju kanëmbetur për të arritur deri te stacioni i fundit.Është e drejta juaj të mburreni me arritjettuaja, mirëpo ato nuk janë mënyra më e mirëpër të matur shpejtësinë dhe rezultatet tuaja.Kësaj radhe përpiquni ta matni veten në gjëratqë jeni të detyruar t’i bëni, duke i krahasuarme ato që mund të bëni, me qëllim që të mosharxhoni energji në gjëra që nuk ju sjellindobi.

Prandaj është shumë e rëndësishme, qërrugën e cila do t’ju shpjerë me lejen e Zotitgjer tek objektivi juaj madhor ta ndani nëstacione të vogla, ku secili përbën një synim tëpërkohshëm dhe kalimtar, pastaj shikoni sastacione keni kaluar dhe sa ju kanë mbetur.

Bëhuni praktik, mos i dhuroni asnjëçështjeje, as më shumë e as më pak kohë seç kanevojë realisht.

Ekzistojnë tri gabime të zakonshme që ikryejnë shumica prej nesh.

1. Vendosja e një plani ditor shumë tëngjeshur në të cilin nuk keni mundësi përpushim e as për gjumë. Ndoshta është emundur ta bëni atë ndonjëherë, por jo edhegjatë gjithë kohës. Ngase do të dalin patjetëredhe ca gjëra urgjente, të cilat nuk i kenillogaritur dhe ju shkatërron të gjitha stacionete asaj dite.

2. Caktimi i një kohe të ngushtë për tëkryer punë të mëdha. Mosrealizimi i tyremund të shkaktojë dëshpërim për ju dhe mundtë ndikojë negativisht në objektivat e tjerë, qëjanë shumë të rëndësishme.

3. Dhurimi i një kohe më të madhe që kanevojë realisht ndonjë synim, e që kjo mund tëndikojë të ndiheni të rehatshëm dhe tëplogësht, kjo do t’ua humbë entuziazmin,zellin dhe ngazëllimin, sepse kur do të afrohetafati i fundit, atëherë ju do të filloni tëshpejtoni dhe në fund nuk do t’i kryeni punëtme përpikëri dhe cilësi.

SAFAHATET - VEPËR ME VLERAKULTURORE-HISTORIKESHKRUAN: DR. MEHDI POLISI

Fillimisht më duhet të them se meritakryesore që kjo vepër me vlerakulturore-historike të bëhet pronë edhe

e literaturës shqiptare, e bibliotekavepublike e personale të shqiptarëve i takonpërkthyesit të saj z. Mithat Hoxha, i cili mepërkushtim dhe me dorën e një mjeshtri tëshkëlqyer të përkthimit, me një gjuhë tërrjedhshme shqipe, duke ruajtur origjinaline saj në masë të konsiderueshme, ndonëse jopa vështirësi ia doli të realizojë me suksesnjë punë kaq të rëndësishme dhe kjo vepërtë shohë dritën e saj edhe në gjuhën shqipepas gati një shekulli. Për këtë punë të madhee përgëzojmë z. Mithat Hoxha.

Për botimin e kësaj vepre në gjuhënshqipe, të përgatitur sipas standardeve tëlarta, ashtu siç e meriton libri i përket edheSh. B. “Logos-A” nga Shkupi. Shtëpia“Logos-A”, me në krye z. mr. Adnan Ismaili,një dashamirës i librit, ka botuar deri tashtime qindra e me mijëra tituj nga fushat endryshme të dijes, madje seri veprash tëautorëve të mirënjohur, si: Sami Frashëri (20vëllime, 2004), Hafiz Ali Ulqinaku (2005),Hafëz Ali Korça (12 vëllime, 2007) etj. Lidhurme këtë s’më mbetet tjetër veçse tapërgëzoj, me shpresë se do ta vazhdojë

PREZANTIM I LIBRIT:

29ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

veprimtarinë e saj botuese me këtë ritëmedhe më tutje.

Në paraqitjen e veprës “Safahatet”(Fletët), sado që lexuesit do t’i interesojë tëdijë shumë gjëra, në këtë rast do t’upërgjigjemi dy pyetjeve kryesore:

Kush është Mehmed Akif Ersoji? dheÇ’janë “Safahatet”?Meqenëse tani libri është në duart e

lexuesit shqi ptar, ku përfaqësohen epërfshihen të dhë na të konsiderueshme, sipër njërën si për tje tr ën pikë, do të përpiqemtë jem sa më i konciz.

Në të vërtetë emri i Mehmet Akif Ersojitnuk është fare i panjohur në literaturënshqipe, sepse për të dhe për veprën e tij janëbotuar shkrime herë pas here. Por tani mebotimin e veprës, njohuritë bëhen më tëplota dhe më të gjithanshme, si përpersonalitetin dhe figurën e Mehmet Akifit,ashtu dhe për veprën e tij “Safahatet”.

Mehmed Akifi lindi më 1873 në Stambolldhe vdiq po në Stamboll më 1936, në moshën63 vjeçare. Rrjedh nga një familje e arsimuar.I ati i tij, Tahiri, nga fshati Shushicë i Pejës,kishte shkuar në Stamboll në moshë të re përt’u shkolluar. Falë aftësive dhe përgatitjes sëtij intelektuale arriti të bëhej myderriz nëmedresenë e njohur Fatih të Stambollit. Dhekjo flet shumë për aftësitë e tij intelektuale.

Rrugën e të atit e ndoqi dhe i biri,Mehmed Akifi. Nga shënimet e studiuesitturk, z. Ertugrull Dyzdag për jetën dheveprën e Mehmed Akifit, shihet talenti i tij irrallë i nxënies së diturive që në moshë të re,sidomos në përvetësimin e gjuhëve dhedëshira për të lexuar e shkruar poezi. Aipërveç gjuhës turke zotëronte shkëlqyeshëmedhe arabishten (atë e mësoi nga i ati),persishten, frëngjishten, gjermanishten etj.Zotërimi i këtyre gjuhëve i mundësoiMehmed Akifit të lexonte vepra burimore

nga ato gjuhë dhe së këndejmi të njihej mekulturat e atyre popujve nga burime të dorëssë parë, sidomos me veprat poetike tëklasikëve persianë, arabë, turq etj.

Mehmed Akifi mbaroi shkollën e mesmetë veterinarisë. Edhe studimet i vazhdoi dhe imbaroi në këtë fushë. Studimet i mbaroi nëvitin 1893, në moshën 20 vjeç. Edhe nëshkollën fillore, edhe në shkollë të mesme,edhe në studimet e larta, sipas vlerësimeve tëmësimdhënësve ai dallohej nga të tjerët,gjithmonë dilte i pari, prandaj shpresohej përnjë të ardhme të ndritshme të tij. Kishtekulturë të përgjithshme, madje edhe kulturënga disiplinat e ndryshme të sportit.Megjithatë poezia për të ishte e veçantë. Që

Autor: Mehmet Akif ErsojPërkthyes: Mithat HoxhaBoton: Sh. B. “Logos-A”

...Frymëzimi në poezi ndodhshumë rrallë. Poezia bëhet mepunë e mund... Një dyvargëshdel në shesh duke derdhurdjersë njëqind herë...

“ “

30

LIBRI

nga viti 1893, si 20 vjeçar, kur botoi poezinë eparë e deri në vdekje më 1936, Mehmed Akifido të jetë i pranishëm vazhdimisht në botëne letrave, jo vetëm me poezi, por edhe meshkrime të tjera. Në shumë shkrime e artikujtë tij, Mehmed Akifi i kushtohet temaveletrare, mënyrës se si do të planifikohen e tëshkruhen shkrimet poetike dhe prozaike. Ainë një artikull të botuar shfaq mendimin, se“...frymëzimi në poezi ndodh shumë rrallë.Poezia bëhet me punë e mund... Njëdyvargësh del në shesh duke derdhur djersënjëqind herë. Unë, thotë ai, i sjell peizazhetnë dhomën time, atje e vras mendjen, derdhdjersë dhe e shkruaj poezinë time brendakatër mureve! Para se të shkruaj një vepër –vazhdon ai në atë artikull – përgatis të gjithapremisat: si do të hyj në vepër, nëç’përfundim do të arrij... Të gjitha këto i ngrenë imagjinatë, pastaj filloj të shkruaj dhe arrijnë përfundimin që dëshiroj, përfundon ai.Lidhur me këtë në një rast ka thënë edhekëto fjalë: “Ka ndodhur që për të shkruarvetëm një fjalë të mendohem një javë.”

Mbi artin e Mehmed Akifit, mbi poetikëne tij dhe mbi veprën e tij përgjithësisht kanëshkruar në të gjitha drejtimet personalitetetë shquara të letërsisë, si Omer Sejfetini,Xhenap Shehabetini, Sulejman Nazifi, IsmailHabib Sevuku etj. dhe të gjithë këta evlerësojnë me notën më të lartë veprën e tij.

Mehmed Akifi ka pasur edhe vlera të lartanjerëzore. Sipas atyre që e kanë njohur ngaafër atë, ai ka qenë trim, i guximshëm,besnik, i vendosur, serioz, modest, iqëndrueshëm, i drejt, armik ndaj fanatizmit,injorancës, luftëtar, atdhedashës, ka dashurgjithmonë të lexojë, të mësojë vetë dhe tëmësojë të tjerët. Ai ka qenë dhe musliman imirë, reformator.

Veprat e Mehmed Akif Ersojit mund tëklas ifikohen kryesisht në dy grupe: në vepratë shk ruara në vargje, ose shkurt poetike dhenë vepra të shkruara në prozë, ose shkurt

pro zaike. Në grupin e parë bëjnë pjesëSafahatet dhe poezitë e mbetura jashtë tyre,kurse në grupin e dytë bëjnë pjesë komentete Kuranit, predikimet fetare-islame, artikujte ndryshëm, sidomos nga letërsia,përkthimet etj. Vepra që po paraqesim mbantitullin, siç u tha edhe më lart “Safahate”(Fletët). Ajo shtr ihet në 642 faqe. Kapërmbajtjen (f. 7-11); fjalën e botuesit (13-15); fjalën e shqipëruesit (17-19), par a thëniene gjatë të studiuesit turk (të pë r kthyer nëshqip) (21-97); Safahatet (101-557); shtojcënprej 26 poezive jashtë Safahateve (565-638);hartë për lexuesin shqiptar dhe në faqet efundit të veprës janë disa fotografi nga ve -ndlindja e të atit të Akifit, fshatit Shushicë tëPejës.Në kuadër të pjesës qendrore të veprësjanë përfshirë shtatë libra me gjithsej 11,240vargje. Këta libra fillimisht janë botuar nëbotime të veçanta dhe në kohë të ndryshme.Gjashtë librat e parë janë botuar në Stamboll,kurse i shtati në Kajro. Janë tubuar në njëpërmbledhje të veçantë në gjallëri të autorittë tyre. Janë shkruar në gjuhën turke mealfabet arab. Dhe kjo është një nga arsyet pseSafahatet nuk janë të njohura sa duhet. Tanilexuesi shqiptar këtë vepër e ka në gjuhënshqipe.

Përmes vargjeve të përmbledhjes sëSafahateve, autori i saj Mehmed Akifi, trajtontema të ndryshme njerëzore e shoqërore:traj ton varfërinë, sëmundjen, dobësinë, pordhe mënyrën e ndihmës, bamirësisë dheshpresës për të dalë nga ato; trajton urrejtjenndaj injorancës, ndaj despotizmit dheshfrenimeve e veseve të ndryshme, dukeftuar masën për punë dhe vendosmëri;trajton punën e kua zii ntelektualëve,anarkinë, që është rezultat i moskuptimit tëlirisë së fjalës dhe mendimit. Pastaj trajtonfatkeqësitë që kanë sjellë Luftërat Ballkanike,pjesëmarrës i të cilave ishte edhe vetë ai. Sëkëndejmi, tërheq vëmendjen e masës dhekërkon prej saj të mendojë për to e të gjejë

31ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

FAMILJA

SHKRUAN: RAMADAN RAMADANI

Muslimanët e ditëve të sotme dhe sidomos ne nëkëto vendet tona hasim në shumë probleme qëkanë të bëjnë me edukimin e fëmijëve tanë.

Kryesisht shumica e problemeve që na vijnë në këtëaspekt janë nga i njëjti shkak e ai është, se ne nukkemi radhë në edukimin e fëmijëve tanë. Dhe meradhë nënkuptojmë rendin fetar, që duhet ndjekur; eajo është që puna e parë fetare në të cilën ne duhet t’iedukojmë fëmijët tanë të jetë namazi. Kjo gjëpërkufizohet me hadith nga Pejgamberi salallahualejhi ue selem, se duhet filluar me këtë edukim qyshnë moshën shtatë vjeçare. Nga ky shkak ne shohim seproblemet neve na ndodhin zakonisht, kur kërkojmënga fëmijët tanë, që të bëjnë diçka për fenë ose ngafeja dhe këtë e kërkojmë pas një kohe dhe pa këtë

MATURA EFËMIJËVE TANË

zgjidhje të meritueshme.Në librin e katërt të Safahateve një

pjesë ia kushton Shqipërisë dhe nëveçanti Kosovës, du ke përshkruar ejetuar me hallet dhe vuajtjet epopullit, sado që i lindur e i rriturjashtë ku fijve të saj. Të gjitha këto,nuk mund të kup to henfragmentarisht, por sigurisht pasi tëjetë lexuar e tërë vepra me kujdes.Jam i bindur se te mat e trajtuara nëkëtë vepër janë aktuale edhe sot përshumë aspekte, sidomos kur dihet sejanë shkruar nga dora e një mjeshtritë vërtetë.

Nuk mund ta përfundojmë këtëshkrim pa përmendur edhe faktin seteksti i dalë nga me ndja e ndritur eMehmed Akifit për Marshin e Pa -varësisë (Himnin turk), ku pati njëkonk ur re ncë të fortë në konkursin eshpallur nga Min i s tria e Kulturës sëTurqisë, dhe morën pjesë mbishtatëqind konkurrues, teksti i tij uzgjodh më i miri. Kjo vetvetiu flet përafinitetin dhe aftë sitë poetike eintelektuale të Mehmed Akifit.

Edhe diçka: poezinë për Marshin ePava rë sisë Mehmed Akifi nuk e futinë veprën e vet, pasi thoshte se ipërkiste jo atij, por popullit dhe përkëtë nuk deshi të merrte kompensimmat erial. Pas këmbënguljeve tëshumta nga ana e shtetit, paratë që imori ia dhuroi një inst it ucionimirëbërës i ngritur “për t’u mësuardhe dhënë punë grave dhe fëmijëvetë varfër me qëllim për t’i dhënë fundmjerimit të tyre”. Vërtet njerimodest! Tani është në dorën elexuesit shqiptar të mësojë e të dijëmë shumë për figurën dhe veprën edijetarit tonë të nderuar, MehmedAkif Ersojit.

32

FAMILJA

radhë. Kemi vërejtur, se një nënë ose baba qëkërkon nga fëmija i vet të sillet në mënyrë tëmirë me vetë ata, pra, me prindërit, të mosmashtrojë ose të vishet sipas normave tëparapara fetare, domethënë të kërkojë diçkafetare, ai këtë gjë do ta ketë të vështirë, nësenuk ka shkuar me rend në edukimin. E gjithakjo vjen nëse ai nuk e ka mësuar fëmijën e vetme namazin qysh në moshë të re.

Nëse dikush do të kërkonte një këshillë tëvetme gjithëpërfshirëse për edukimin efëmijëve, dhe do të kërkonte që kjo këshillëpërveç anës fetare do të jepej duke pasurparasysh dinamizmin e kohës sonë dhesistemin arsimor të fëmijëve, sigurisht nuk dotë mund të gjendej një më e mirë, se:përqendroje vëmendjen te fëmijët tu, në të trematurat!

Matura e parë është ajo kur një fëmijëpërshëndetet me fëmijërinë e tij të hershme,me familjen dhe me shokët e parë, dhematuron kur kjo gjendje i mbush shtatë vjet,dhe fillon shkollën. Tani ka edhe shokë të tjerë;jashtë rrethit familjar, jashtë shtëpisë dhemëhallës dhe tani fillon të ndikojë familja përedukimin e tij, shkolla dhe mësuesit. Kjomaturë përkon edhe me kohën kur nekëshillohemi, që t’i edukojmë fëmijët tanë përtek besimi dhe falja, duke i mësuar ata që tëfalen dhe duke i urdhëruar për në namaz. Ajoqë duhet të bëj një prind në maturën e parëështë që të ketë sytë tek fëmijët e vet dhe tëshikojë si t’ua mësojë atyre namazin, t’i marrëme vete në namaz kur falet dhe bile ta marrëatë fëmijë ndonjëherë edhe në xhami.

Matura e dytë; është ajo kur fëmija kryenshkollën fillore përafërsisht përkon me kohënkur fëmija nuk është më fëmijë; fetarisht. Pra,hyn në bylyk dhe është i urdhëruar meurdhëresat fetare njëlloj si një i rritur. Kjomaturë zakonisht është e shoqëruar metelashet, se ku duhet të regjistrohet ky fëmijënë ç’shkollë të mesme dhe se si të bëhetzgjedhja më e mirë për profesionin e tij të

ardhshëm. Por ky telash nuk duhet qëasnjëherë të sjellë, që një prind të harrojë t’iahedhë sytë mirë fëmijës së vet në fund tëfëmijërisë së tij, në këtë maturë kur është dukee përcjellë për në moshë të rritur. Dhevëmendja ku duhet pasur kujdes është që tëriut në maturën e dytë t’i tregohet, se taniështë i rritur, detyrohet me urdhëresat fetaredhe të dijë se Zoti ka krijuar xhenetin dhexhehenemin; shpërblimin dhe dënimin, dhe setani ai me ato që i bën vetë do të shpërblehetose do të dënohet.

Matura e tretë ose matura e fundit, që ka tëbëjë me prindërit; për fëmijët tanë është merëndësi të madhe. Nëse do të kujdeseshim që tëçojmë në vend porosinë pejgamberike përmartesë në kohë, atëherë pas kësaj matureshpesh ndodh që fëmijët tanë të na dalin prejshtëpie; qofshin ato djem ose vajza. Edhe ata tëngrijnë familje pra, ose të përcaktohenpërfundimisht për profesionin që do të bëjnënë jetë. Dhe pas kësaj mature ata tashmë janëedhe të dikujt tjetër. Pra, ata janë tëbashkëshortëve të tyre, të fëmijëve të tyre, tëpunës ose të shtetit dhe ne mund t’ivështrojmë prej karshi; nuk kemi pse t’ualëshojmë më sytë për edukim. Pastaj fillonvetëm këshilla, që një i moshërritur mund t’iajapë tjetrit. Prandaj çdokush që nuk dëshirontë pendohet për atë që nuk ia ka hedhur sytëfëmijëve të vet me kohë dhe nuk i ka edukuar,ky njeri duhet të dijë se dërgimi në vend iurdhrit për ruajtjen e vetes dhe familjes ngaZjarri i xhehenemit kalon nëpërmjet edukimittë fëmijëve tanë; gjatë gjithë kohës që janë mene; në të tre maturat.

...Kjo maturë zakonisht ështëe shoqëruar me telashet, se kuduhet të regjistrohet ky fëmijënë ç’shkollë të mesme ...

“ “

33ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

Islamtoday.net

Prej dhuntive më të mëdha që mund tëketë njeriu është trashëgimi i tij me fëmijë,të cilët do ta trashëgojnë atë pas vdekjes.Mirëpo kohëve të fundit po dëgjojmë se disanjerëz ankohen nga disa faktorë si revistat,filmat e ndryshëm, interneti etj., qëndikojnë në prishjen e moralit të të rinjve.Në këtë shkrim dua që t’i paraqes lexuesitdisa elemente të nxjerra nga trashëgimiaislame, të cilat do të shërbejnë si elementmbrojtës ndaj tyre.

Fillimisht duhet që atyre t’u bëhetshprehi, që të kapen pas disa simboleve tëfesë, të cilat njëkohësishtjanë edhe adhurim, siçjanë namazi dheagjërimi.

Allahu subhanehu ueteala thotë: “O ju qëbesuat, ruajeni veten dhefamiljen tuaj prej njëzjarrit, lëndë djegëse e tëcilit janë njerëzit dhegurët. Atë (zjarrin) embikëqyrin engjëjt erreptë e të ashpër, qënuk e kundërshtojnëAllahun për asgjë që Ai iurdhëron dhe punojnëatë që janë tëurdhëruar.” Tahrim 6.Në ajetin tjetër Allahu

subhanehu ue teala, duke e lavdëruarIsmailin alejhi selam thotë: “Ai e urdhërontefamiljen e vet me faljen e namazit dhe mezeqatë, dhe ishte shumë i pranishëm te Zotii tij.” Merjem 55. si dhe ajeti tjetër:“Urdhëro familjen tënde të falë namaz, eedhe ti vetë zbatoje atë.”. Ta Ha 132.

Ibën Mesudi radijallahu anhu thotë:Kujdesuni që fëmijëve mos t’u ikë koha enamazit. Pastaj bëjani atyre shprehi tëmirën, sepse e mira duhet të bëhet traditë.Arabët ua mësonin namazin kur fillonin tëkuptojnë. E kur ishin të gatshëm fizikishtpër të agjëruar i mësonin të agjërojnë. Pornuk ka edhe kurrfarë pengese, që fëmijëve

t’u jepet dhuratë përnamaz në shenjëfrymëzimi për ta kryernjë gjë të tillë. NgaAishja radijallahu anhana përcillet të ketëthënë: “Sahabët imerrnin fëmijët e tyrenë xhami, që të falenme ta. Njëkohësisht ujepnin ushqime tëshijshme vetëm evetëm që t’i inkurajojnëata të vijnë në xhami etë falen me ta.

Buhariu dheMuslimi përcjellin ngaRebia bint Meudh, e cilathotë: Në një mëngjes

ALLAHU ËSHTË DËSHMITARI IM,ALLAHU MË SHIKON MUA,ALLAHU ËSHTË ME MUA

FAMILJA

34

FAMILJA

të ditës së ashures Resulullahu salallahualejhi veselem shkoi në një fshat ensarëshdhe iu tha atyre: Kush është gdhirë dhe kangrënë le ta vazhdojë pjesën tjetër të ditësme agjërim. Por edhe kush është gdhirëagjërueshëm le ta vazhdojë atë ditë meagjërim. Pastaj vazhdon duke thënë: Ne inxitnim ata (fëmijët), që të agjërojnë dhe jubënim lojra atyre që të luajnë. E kur qantedikush i jepnim ushqim që ta kenë për iftar.Një herë Omerit radijallahu anhu i prunë nëramazan një pijanec dhe ai i tha: “Mjer përty, ti pi alkool, kurse fëmijët tanë agjërojnë,-pastaje e rrahu.

Për t’i dhënë dikujt edukatë duhesh tëjesh vetë shembëlltyrë e mirë. Në tëkundërtën nuk do të kesh kurrfarë ndikiminë sferën e edukatës.

Ibën Xhevzi Allahu e mëshiroftë thotë, seështë ndikuar më shumë nga të qarit emësuesve të tij, se sa nga dituria e tyre.Abdullah Testeriu qysh në fëmijëripërsëriste këto fjalë: Allahu ështëdëshmitari im, Allahu më shikon mua,Allahu është me mua. Kjo nënkupton se ai eka dëgjuar nga prindi i tij apo dikush tjetër.

Utbe b. Ebu Sufjani i thoshte edukatorittë fëmijëve të tij: E para gjë që do t’u mësoshatyre le të jetë përmirësimi yt, sepse sytë etyre janë të drejtuar nga ti. E mirë për ataështë ajo që vepron ti. E ligë për ata ështëajo që i largohesh ti. Mësoju atyre Kuranin emos ua bëj të urrejtur, sepse pastaj do ta

neglizhojnë atë. Mësoji nga poezia atë qëështë më burimore. Mësoji nga hadithi atëqë është më e mirë. Kur ta mësojnë diçkamos i kalo në një tjetër deri sa ta përforcojnëmirë atë, sepse nëse grumbullohen shumëgjëra e pengojnë të kuptuarit.

T’u mësohet atyre e miraKy është edhe zbatimi i amanetit që e

mban mbi supe prindi.Në një transmetim thuhet se: “Gjëja më e

mirë që ia lë fëmijës së tij prindi është sjelljae mirë.”. Ndërsa i Dërguari i Allahutsalallahu alejhi ue selem urdhëron që t’umësohen fëmijëve disa ajete nga KuraniFamëlartë, ku na thotë: “Allahu e kapërfunduar suren Bekare me dy ajete, tëcilat m’i ka dhënë nga depoja që gjendet nënArsh. Mësojini ata dhe mësojani grave dhefëmijëve tuaj. Ato janë: Namazi, Kurani dhelutjet. Ibën Ebi Shejbe na përcjell, seResulullahu salallahu alejhi ue selem njëfëmije nga fisi Beni Abdul Mutalib, i cili posakishte filluar të flasë i mësonte ajetinkuranor: “Dhe thuaj: “Falënderuar qoftëAllahu, i cili nuk ka fëmijë dhe nuk ka për Tëshok në sundim.” Isra 111.

Na përcillet se Ali b. Haseni u mësontefëmijëve të tij këto fjalë. “Unë besoj Allahundhe s’pranoj adhurim tjetër.” Ndërsa në disatransmetime thuhet se ata u mësonin mëshumë fjalën “La ilahe il-Allah- S’ka tëadhuruar tjetër pos Allahut”.

Muslimanët e hershëm jo vetëm që inxitnin fëmijët e tyre, që të bëhen të ditur,por ata gjënë më të shtrejtë e shpenzonintek fëmijët e tyre, që ata të marrin dituri.Këtë e themi duke u bazuar në fjalët e Nedërb. Shemilit, i cili na thotë: “E kam dëgjuarIbrahim b. Ed’hemin duke thënë: Mua mëthoshte babai im: O biri im, mëso hadithe. Saherë që ta dëgjosh dhe ta mësosh një hadithke shpërblim një dërhem. Kështu që në këtëformë mësoja hadithe...”

...Ata i merrnin me vete nëmexhliset e tyre edhe të vegjlit, me qëllim që ata tëmarrin mësim nga të mëdhen-jtë dhe qysh në fëmijëri tëpërfitojnë cilësi burrërie...

“

“

35ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

FAMILJA

Muslimanët e hershëm ishin edhe umet ixhihadit. Ata i edukonin fëmijët e tyre, që tëpërgatiten për këtë simbol në raste nevoje.

Ibën Kajimi Allahu e mëshiroftë thotë:“Kur ta kuptojë fëmija, se është i gatshëm qëta shalojë kalin, të gjuaj me shtizë dhe tapërdori shpatën; mësojeni sepse ajo ështënë dobi të tyre dhe të muslimanëve.”

Tek ata mund të vërejmë edhe njëdukuri, e cila ndoshta është anashkaluarshumë tek ne. Ata i merrnin me vete nëmexhliset e tyre edhe të vegjlit, me qëllimqë ata të marrin mësim nga të mëdhenjtëdhe qysh në fëmijëri të përfitojnë cilësiburrërie. Një herë Amër b. Asi po kalontepranë disa njerëzve nga kurejshitët, të cilëtishin tubuar dhe bisedonin. Kurse pranëtyre rrinin disa fëmijë. Amri ju tha: Bëjunivend edhe këtyre që të ulen me ju, sepseedhe ju keni qenë të vegjël, por sot jeniburra. Edhe pse këta djelmosha janë të rinjndoshta nesër do të jenë udhëheqësit tuaj, ele të mësojnë diçka nga ju. Ibën ShihabZuhriu u jepte kurajë të rinjve, duke juthënë: Atë që e dini mos ngurroni ta flitni.Ndërsa Omerit radijallahu anhu kur iparaqitej ndonjë sfidë, edhe pse ishte igatshëm ta zgjidhë vetë atë i tubonte tërinjtë dhe konsultohej me ta vetëm e vetëmqë t’u japë kurajë atyre.

Muslimanët e hershëm njëkohësisht umësonin fëmijëve tregtinë, punën,prodhimin etj., që ata të mbështeten nëpotencialin e tyre që ata zotërojnë, nëmënyrë që të mos varen nga dikush tjetër.Ebu Davudi radijallahu anhu përcjell se iDërguari salallahu alejhi ue selem pa njëdjalosh duke rrjepur një dele, i cili nuk dintetë rrjepë mirë dhe i tha: “Më lejo që të mësoj,se si duhet të rrjepësh”, dhe e futi dorën meslëkurës dhe mishit derisa ia nxori lëkurën.

Ruajtja e shëndetitMuslimanët e hershëm ishin të përpiktë

edhe në këtë sferë. Një herë Resulullahusalallahu alejhi ue selem shkoi tek bija e tijFatimeja radijallahu anha, që t’i shohë nipate tij. Kur vërejti se nuk janë në shtëpi e pyetiFatimen se ku janë ata. Ajo i tha se i ka marëAliu me vete. Resulullahu salallahu alejhi ueselem shkoi pas tyre dhe i gjeti duke luajturdhe menjëherë i tërhoqi vëmendjen Aliutradijallahu anhu, që fëmijët të mos rrinë nëdiell.

Aishja radijallahu anha, na përcjell se njëherë Usame b. Zejdi u dëmtua në fytyrë tekpragu i derës. Resulullahu salallahu alejhi ueselem tha: “Oj Aishe, pastroja vendin.” DheResulullahu salallahu alejhi ue selem filloi tapërkëdhelë dhe ia lante me pështymë vendinku u dëmtua.

Muslimanët e hershëm në këtë aspektpërpiqeshin, që fëmijëve t’u sigurojnë edhekushte jetese për ata prindër, të cilët nukkishin mundësi t’i furnizonin fëmijët e tyreme ushqim. Një hap të tillë e kishtendërmarrë edhe Salahudin Ejubi, i cili nëDamask kishte ndërtuar dy qypa. Në njërinkishte qumësht, kurse në tjetrin ujë mesheqer. Aty gratë që kishin fëmijë shkonindy herë në javë dhe merrnin qumësht apoujë me sheqer, aq sa kishin nevojë.

Një gjë duhet pasur parasysh, se fëmijëtnganjëherë ballafaqohen edhe me dëmtimete xhinëve dhe të djallit dhe për këtë shkakatyre duhet t’iu bëhet rukje më shpesh qëmos të bien në ndikimin e tyre.

Allahu subhanehu ue teala na rrëfen nëKuranin Famëlartë për gruan e Imranit kuthotë: “Dhe unë e emërtova atë Merjeme, eatë dhe pasardhësit e saj po t’i lë Ty nëmbrojtje prej djallit të mallkuar.” Ali Imran36.

Ndërsa Ibën Abasi radijallahu anhumapërcjell se Resulullahu salallahu alejhi ueselem për nipat e tij Hasanin dhe Husejnin ilutej Allahut, që t’i mbrojë prej djallit kuthoshte: “Babai juaj Ibrahimi kërkonte

36

FAMILJA

mbrojtje për djemt e tij Ismailindhe Is’hakun: Lus Allahun mefjalët e tija të plota të më ruajë ngaçdo shejtan, nga çdo helm dheprej çdo syri të keq.”

Gjithashtu kur të bjerë muzgufëmijët duhen të futen brenda.Pejgamberi salallahu alejhi ueselem urdhëron që kur të afrohetmbrëmja fëmijët duhet të mbyllenbrenda, se në atë kohë dalinxhinët dhe të mos dëmtohen prejtyre.

Puthja dhe përqafimiNjë herë Resulullahu salallahu

alejhi ue selem e puthi nipin e tijHasanin. Aty ishte i pranishëmEkre b. Habis Temimi, i cili iudrejtua duke thënë: Unë kamnjëmbëdhjetë fëmijë, porasnjëherë nuk i kam puthur.Resulullahu salallahu alejhi ueselem e shikoi dhe i tha: “Kushnuk mëshiron nuk mëshirohet.”.Burejde radijallahu anhu napërcjell, se Resulullahu salallahualejhi ue selem ishte duke mbajturhutbe. Në atë çast erdhën nipat etij Hasani dhe Husejni, të cilëtkishin veshur këmisha të kuqedhe filluan të lozin. Resulullahuzbriti dhe i mori të dy në krahëdhe tha: “Allahu e ka thënë tëvërtetën kur thotë: “S’ka dyshimse pasuria juaj dhe fëmijët tuajjanë vetëm sprovë.” Tegabun 15. Ishikova duke lozur dhe nukmunda të duroj pa i përqafuar derisa ta kryej fjalimin.

Zgjodhi dhe përktheu: Enver AZIZI

SHKRUAN: VALBONA KELMENDI

Në shumë botime librash, analizash apo artikujsh,në të cilat trajtohet çështja e gruas fillojnë:“…duhet të jemi objektiv ndaj tyre (grave)…’’, “

…të kemi trajtim të barabartë…” etj.Kjo të le përshtypjen sikur ato shprehin epërsi

absolute ndaj gruas, pastaj sikur është një problem ityre, që duhet ta trajtojnë se femra ka të drejtë, e qëkëtë mund ta zgjidhë vetëm gjinia mashkullore… etj.Mirëpo të mos harrojmë, se as nuk e kanë çështjen efemrës në duart e tyre për ta zgjidhur, sepse Zoti e kasjellë të zgjidhur, e as nuk kanë pse t’i qasen femrësnë mënyrë objektive. Ato të drejta janë tonat, të cilatna i ka dhuruar Krijuesi sikurse ua ka dhuruar gjinisëmashkullore, e nuk na i ka falur gjinia mashkulloreneve.

Ata që i ruajnë dhe i kultivojnë këto ide, të cilat u

Asgjë nuk arrihet pa përkushtim, edhe pse disa mund tëarrijnë diçka, me shumë ose me një përkushtim të vogël, pors'duhet harruar se njeriu me të cilin duhet të krahasohemiështë vetvetja jonë, e jo tjetri

BURRAT NUK E NDEROJNËGRUAN, PORALLAHU ILARTËSUAR

37ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

FAMILJA

përmendën më lart, në lidhje me të drejtat efemrës, në mënyrë të qartë dhe të prerë isfidon drejtësia hyjnore në ajetet në të cilatthonë: “Kush bën një vepër të mirë, qoftëmashkull ose femër, e duke qenë besimtar,Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtëbotë), e (në botën tjetër) do t’u japimshpërblimin më të mirë për veprat e tyre.”(Nahl: 97)

“Kush bën ndonjë vepër të keqe,ndëshkohet vetëm për aq sa është ajo, e kushbën ndonjë vepër të mirë, qoftë mashkull afemër, por duke qenë besimtar, të tillët hyjnënë Xhenet dhe aty shpërblehen pamasë.”(Gafir: 40)

“Kush bën ndonjë nga punët e mira, qoftëmashkull ose femër duke qenë besimtarë, tëtillët hyjnë në xhenet dhe nuk u bëhet farëpadrejtësie.” (Nisa: 123-124)

Të barabarta dhe të ngjashme (dy gjinitë)Jo vetëm njërën apo tjetrën gjini e ka

nderuar Zoti. I ka nderuar të dyja duke i bërë“qenie njerëzore” të barabarta dhe tëngjashme e të domosdoshme për njëra-

tjetrën. Në përgjithësi në secilin nga neekziston një etje në zemër. Disa shkojnë eshuhen pa u vënë re, e disa pa emër, kursedisa emrin e kanë më të theksuar. Në këtërast do të flasim për etjen e emërtimit “epërsiabsolute”, gjë e cila nuk i takon, as njërës e astjetrës gjini. Megjithatë nuk do të heqim dorënga kërkimi, por do të shkojmë atje kushuhet etja e zemrës, atje ku edhe ështëburimi i kënaqësisë.

Edhe pse shpeshherë përpiqemi të gjejmëpërmbushje e shuarje etjesh në gjëra tëndryshme, prapë mbesim të zbrazët, përveçse kur e bëjmë këtë nga burimi i Kuranit, i ciliedhe na thotë: “Zoti i tyre iu përgjigj lutjes sëtyre (e tha): Unë nuk ia humb mundinasnjërit prej jush, mashkull qoftë apo femër.”(Ali Imran; 195)

E guximshme dhe e përkushtuarPa dyshim se dëshmia sugjeron veprimet

e njeriut, kurse përkushtimi është ai qëpërcakton se çfarë do të arrijë njeriu. Madjedihet qartësisht se përkushtimi ndanvepruesit nga ëndërruesit.

38

FAMILJA

Në kohët e lashta toka punohej me kafshëdhe njeriu i cili ka mbajtur plugun ështëdashur të jetë i përkushtuar në lërim, përarsyen se as mos të lejojë që plugu të deljashtë e të gërvishti vetëm sipërfaqen etokës, por as të lejoj të shkojë në thellësi,sepse ka qenë e mundimshme për kafshën poedhe për njeriun.

Në të njëjtën mënyrë mungesa epërkushtimit në jetë do të prodhojë jetësipërfaqësore e të pa vlerë për të dyja gjinitë.Njerëz që vetëm e gërvishtin jetën e tyre kaplot, por ata që e kultivojnë janë më pak.

Është një realitet i padiskutueshëm, se pota ndjekë njeriu rehatinë e trupit në tëtashmen e tij, të nesërmen do ta ketë tëgërvishtur. Pastaj nëse nuk e mëson trupin etij që t’i bindet vullnetit të tij për të mirë dotë jetë krejtësisht shërbëtor i instinkteve tëtij. Një gjë e tillë nuk e dallon asnjërën gjiniqë ta plugojnë jetën e tyre, sepse që të dyjagjinitë e kanë të përcaktuar qëllimin “arritjediku në më të mirën”.

Asgjë nuk arrihet pa përkushtim, edhepse disa mund të arrijnë diçka, me shumë oseme një përkushtim të vogël, por s’duhetharruar se njeriu me të cilin duhet tëkrahasohemi është vetvetja jonë, e jo tjetri,aq më pak të bëhet krahasimi me gjininë ekundërt, siç është rasti në fjalë.

Në lidhje me këtë mund të themi se Zotina ka krijuar me talente të veçanta epersonale gjithsecilin prej nesh dhe për këtëthotë: “Allahu lartëson ata që besuan prejjush dhe lartëson në shkallë të lartë ata që uështë dhënë dije.”

Ndërsa cilësia e guximit, të cilën gjiniamashkullore e kanë pronësuar me pa tëdrejtë, mund të përmendim rastin e guximittë pathyeshëm të dëshmores së parë, e cilaqëndroi e paepur deri në çastin e fundit tëjetës së saj në këtë bote duke mbrojtur tëvërtetën se “Zoti është Një dhe se Muhamediështë i Dërguar i Tij”. E kjo guximtare ishe

Sumeja, nëna e Amar b. Jasirit dhe gruaja eJasirit (Allahu qoftë i kënaqur me të gjithë).

Për këtë guxim të përkushtuar a nuk naflet ajeti, i cili na thotë: “Zoti i tyre iu përgjigjlutjes së tyre (e tha): Unë nuk ia humbmundin asnjërit prej jush, mashkull qoftëapo femër. Ju jeni njëri nga tjetri, por ata qëu dëbuan prej shtëpive të tyre dhe emigruan,u munduan vetëm pse ishin në rrugën Time,luftuan dhe u vranë, atyre patjetër do t’uashlyej mëkatet e tyre dhe do t’i vejë nëxhenete në të cilët burojnë lumenj. Ai ështëshpërblim nga ana e Allahut, se më i miri ishpërblimeve është tek Allahu.” (AliImran:195).

Pastaj në këtë vazhdueshmëri të graveguximtare kemi edhe rastin e gruas, e cila esfidoi “superfuqinë” e asaj kohe- Faraoninpër të cilën flet kaptina Tahrim në vargun esaj të njëmbëdhjetë: “E atyre që besuanAllahu u solli shembull gruan e faraonit kurajo tha: “Zoti im, më bën një vend pranëmëshirës sate në Xhenet dhe më shpëto prejfaraonit e brutalitetit të tij dhe më shpëtoprej popullit mizor!” (Tahrim:11)

Nuk është aspak njerëzore të mohohetguximi i femrës, i cili është ipakrahasueshëm, ajo shkon nuse në shtëpi tëburrit të saj; një familje krejtësisht tjetër, njëfis tjetër e zakone krejt të tjera nga familja esaj. E vetme e në rreth të huaj, por eguximshme dhe vigjilente për të jetuar e

...Nuk është aspak njerëzoretë mohohet guximi i femrës, icili është i pakrahasueshëm,ajo shkon nuse në shtëpi tëburrit të saj; një familje krejtësisht tjetër...

“

“

39ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

FAMILJA

qëndruar aty dhe për të ndërtuar folenë efamiljes së saj. Madje me vetëdije, se e presinsfida nga më të ndryshmet.

Një guxim të tillë lëre që s’e ka tjetri, pora është njerëzore, që ky hap kaq dinjitoz tënëpërkëmbet, saqë ta shndërrojnë me pa tëdrejtë, prej princeshës në skllave aposhërbëtore?!

Përveç këtij guximi, femra është njëqenie, e cila i jep prioritet bukurive dhevlerave shpirtërore, saqë për to është egatshme të bëjë edhe hapa të mëdhenjvendimmarrës, shumë më të mëdhenj sesameshkujt, vetëm që të arrijë piedestalet tëcilat ajo i dallon me përkushtim, që të mosshkatërrojë tjetrin me pa të drejtë dhe që sëbashku të arrijnë në Kopshtet e Përjetësisë.

Gabimin që bën ana tjetër kundruall kësajështë se nuk e pranojnë realitetin femëror,dhe një e metë e tyre është se sytë e tyreshohin bukuritë dhe pamjen e jashtme, e qëmjerisht ato prishen e plaken herët, kurse eqëndrueshme e kolosale është bukuria dhepamja e brendshme -morali dhe personalitetipër të cilat femrat dhe vetëm femrat janë atoqë tregojnë guxim dhe vendimmarrje.

Për të larguar idenë se po bëhet padrejtësindaj meshkujve me sjelljen e këtyreshembujve, me ndërgjegje të kthjellur iukujtojmë atyre, se ligji është ligj, si përmeshkuj edhe për femra, dhe pa dyshim sepër këtë na flet më së miri hadithi, i cili thotë:“Çdo njëri prej jush është bari dhe çdo njërido të përgjigjet për tufën e tij, burri ështëbari për familjen e vet dhe është përgjegjëspër tufën e tij, gruaja është bareshë nështëpinë e burrit të saj dhe është përgjegjësepër tufën e saj.”

Ky hadith në mënyrë përmbledhur natërheq vëmendjen, se një ligj i tillë nuk ështëi përpiluar nga burrat e as nga gratë, përshkak se padrejtësia do të shpërthente, porkëtë ligj- për të dy gjinitë e urdhëron Zoti,dhe Ai urdhëron që të punohet e veprohet

vetëm sipas ligjit të Tij.Edhe pse në disa çështje Allahu ka bërë

dallime mes gjinive, Ai e ka bërë këtë sepsevetë drejtësia e Tij e kërkon atë, sepse Ai nuke ka krijuar të njësoj përbërjen fizike të burrite të gruas.

Sa për ilustrim në lidhje me përbërjenfizike, trupi i gruas është i përgatitur të jetënënë, gjë për të cilën edhe ajo nderohet menderimet më të larta nga Zoti dhe i Dërguarii Tij salallahu alejhi ue selem.

Për këtë ndarje nuk bën të keqkuptohet eas të keqinterpretohet se femra është ediferencuar, assesi ajo nderohet tre herë mëshumë në statusin prindëror.

Është e barabartë edhe në dëshmi Allahu, në ajetin që flet për borxhin,

thotë: “…Kërkoni të dëshmojnë dydëshmitarë burra nga mesi juaj, e në qoftë senuk janë dy burra, atëherë një burrë e dy gra,nga dëshmitarët që i pëlqeni. (Dy gra në vendtë një burri) Për atë se nëse njëra prej tyregabon, t’ia përkujtojë tjetra...” (Bekare: 282).

Natyrshëm lind pyetja; përse një burrëdhe dy gra?

Kurani Famëlartë nuk thotë se gruajaështë më pak e mençur se burri, por njëçështje të tillë e bazon duke argumentuar mefaktin e qartë dhe të logjikshëm: “për atë senëse njëra prej tyre harron, t’ia përkujtojëtjetra.”

Në lidhje me mundësinë e të gabuarit tësaj, sepse është në pyetje dëshmia që ka tëbëjë me borxhin dhe pasurinë, gjëra këto tëcilat nuk janë çështje të interesit të saj që tëmerret me to, të harxhojë energji dhe kohërreth tyre, ngaqë ajo (gruaja) është e krijuarnga Zoti që të jetë mbretëreshë, kursembretëreshës nuk i hyn në interesat e saj tëvrapojë e veprojë direkt, por për te e në vendtë saj vrapon e vepron përgjegjësi i familjessë saj (burri ose kujdestari legjitim).

Nëse duam të jemi shumë të rreptë, nëlidhje me barazinë për dëshmi kemi rastin

40

FAMILJA

kur vetëm gruaja mund të dëshmojë, saqëburri as që mund ta mohojë këtë. Ajo(dëshmia) është në lidhje me mëkimin efëmijës tjetër, përveç fëmijës së saj, nëse ajo ebën atë (mëkim). Mandej, nëse ndodhëndonjë krim në ndonjë vend ku ka vetëm gra,edhe për raste të tilla merret dëshmia egrave, të cilat dëshmojnë.

Vizioni i shëndoshë Allahu thotë: “Nuk ka dyshim se për

muslimanët e muslimanet, besimtarët ebesimtaret, adhuruesit e adhurueset, tësinqertit e të sinqertat, durimtarët edurimtaret, të përvuajturit e të përvuajturat,sadakadhënësit e sadakadhënëset, agjëruesite agjërueset, ruajtësit e nderit e ruajtëset enderit, shumëpërmendësit e Allahut eshumëpërmendëset e Allahut, Allahu kapërgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim tëmadh.” (Ahzab, 35)

Përderisa qenka kështu, gjinia femërorenuk bën aspak të ndjehet e turpëruar pse itakon gjinisë femërore, si dhe ajo duhet tëjetë e vetëdijshme plotësisht, se në jetën epërditshme ka rolin e saj të pakrahasueshëm.Kurse sa i përket të drejtave të cilat po iqëndrojnë ende të konfiskuara nga palatjetër gjinore, për këtë duhet të jetëvigjilente se si t’i kthejë përsëri dhe se si t’ijetojë, e jo t’i kthejë e t’i nëpërkëmbë me tëkërkuar vend e pa vend, mënyrë të qëlluar etë paqëlluar, siç edhe po ndodh kohët efundit me disa OJQ, e me disa takime eaktivitete, të cilat nuk sjellin asgjë përstatusin e saj. Por ajo duhet t’i arrijë me punëdhe me bindje përmes të praktikuarit tëlegjislacionit hyjnor për të dyja gjinitë, sepsekjo është rruga e vetme dhe e qëlluar e jorrugët tjera.

Në anën tjetër ka zëra të fuqishëm qëzhurmojnë, por aspak me argumentet, tëcilat thirren se janë islame, por që Islamiështë larg atyre. Ato janë zëra, të cilathallallin e bëjnë haram. Mirëpo ne po i

kthehemi teksteve fetare, që të shohim seçfarë na thuhet:

“E kur (Musai) arriti ujin e Medjenit, atygjeti një grumbull njerëzish që po i jepninbagëtisë ujë, e pak më larg prej tyre vërejti dygra që po i ndalnin (kafshët e tyre) e u tha: “Esi është puna e juve të dyjave?” Ato që të dyjai thanë: “Ne nuk u japim ujë deri sa tëlargohen barinjtë, kurse babai ynë ështëshumë i vjetër!” (Kasas:23)

“E njëra prej tyre erdhi tek ai, ecte meturp, e i tha: “Babai im të thërret që të paguajty shpërblimin për atë që na u dhe (bagëtisë)ujë!” (Kasas: 25)

“Njëra prej atyre të dyjave tha: “O babaiim, merre këtë në shërbim me pagë, pse më imiri i atyre që do të marrësh në shërbimështë ai i fuqishmi e besniku!” (Kasas: 26)

Përveç këtyre dëshmive argumentuesehyjnore kemi edhe thëniet profetike teMuhamedit salallahu alejhi ue selem, të cilatthonë: “Namazi i gruas në shtëpi është më ivlefshëm se namazi i saj në xhami.”

Me këtë Profeti salallahu alejhi ue selem,na thotë, se nuk është e ndaluar të shkojmënë xhami, por më e preferuar është tëqëndruarit në shtëpi. Afër mendjes është, senga etika e shëndoshë e një femre është që tëmos dalë pa ndonjë nevojë jashtë shtëpie,ngaqë humbja e kohës me kotësi është joedukative dhe mëkat për të cilin do tëllogaritet. Një gjë e tillë nuk është etike, aspër meshkuj që të dalin e të enden rrugëve paasnjë arsye, sepse edhe ata do të japin llogaripër kohën dhe ditët se ku e si i kanëharxhuar.

Pastaj hadithi tjetër thotë: “Mos i ndalonirobëreshat e Allahut nga xhamitë e Allahut”.Edhe ky hadith na thotë që nëse dëshirongruaja mund të dalë, por gjithnjë me sjelljedhe edukatë të lartë, e nëse nuk dëshiron letë qëndrojë në shtëpi të saj, gjë e vlefshmedhe më me leverdi.

41ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

SHKRUAN: ISMAIL BARDHOSHI

(vijon nga numri i shkuar)Me pak fjalë, dynjaja dhe çka gjendet në

të është sprovë, siç e përshkruan Zoti nëKuran, ndaj dhe njohuritë e dynjasë që sotquhen ‘shkencë’ janë sprovë për njerëzit ekohës. Zoti thotë: “Çdo gjë që gjendet nëTokë, Ne e kemi bërë bukuri për të dhe nëdobi të banorëve të saj, për t’i provuar ata sekush prej tyre punon mirë. Dhe Ne kemi përta bërë gjithçka që është mbi të dhé, tëshkretë, pa bimë.” (Kehf; 7-8). Ndofta kjoështë edhe arsyeja pse kanë arritur qafirët ekohës sonë të bëjnë më shumë zbulime, se sa

muslimanët, pasi Allahu ia jep dynjallëkunatij që e do dhe atij që nuk e do, kurseahiretin ia jep veçse atij që Ai e do. Dynjajaështë xheneti i qafirit dhe burgu imuslimanit, kjo shikuar në disa aspekte tëcilat s’mund t’i sqarojmë këtu. Kur njerëzitharrojnë Allahun, Allahu ndofta u jep të miranë këtë dynja për t’i tërhequr në mënyrëgraduale në ndëshkim, siç ndodhi mepopullin e Nuhut, me Adin dhe meThemudin, me popullin e Firaunit etj.Pejgamberi salallahu alejhi ue selem, në njëhadith që e shënon Ahmedi ka thënë: Nësevëren që Allahu po i jep dikujt atë që ai do,edhe pse e përdor për të bërë gjynahe, dije seështë duke e çuar gradualisht në dënim. Pas

ZHVILLIMI I EMBRIONIT NJERËZOR

Mohuesit e kohës tonë, sa herë që zbulojnë diçka, përpiqen ta paraqesin si argument kundër ekzistencës sëZotit, dhe si një mundësi për hyjnizimin e natyrës (dynjasë). Muslimani është i vetëdijshëm se kjo është enjëjta filozofi mashtrimi e trillimi, drejtuesi i së cilës është shejtani i mallkuar.

TEFSIR

42

TEFSIR

kësaj Pejgamberi salallahu alejhi ue selem,lexoi ajetin e Kuranit: “Kur ata i harruanparalajmërimet Tona, Ne ua hapëm dyert eçdo mirësie, aq sa kur po gëzoheshin me atëqë u dhamë, Ne i dënuam befasisht dheatëherë ata mbetën të zhgënjyer.”. (Enam;44). Të mos harrojmë se jemi në kohën efundit, një kohë kur shtohet kufri,idhujtaria, mosmirënjohja, zullumi,shthurja, degradimi dhe haramet, gjëra tëcilat Pejgamberi salallahu alejhi ue selem, ika përmendur në mjaft hadithe si shenja tëKiametit.

Një arsye tjetër përse Allahu ua kamundësuar qafirëve zbulimet e kohës ështëqë ato të jenë argument ndaj tyre në Ditën eGjykimit, pasi ligjësitë natyrore flasin përVënësin e tyre dhe pasqyrojnë emrat,cilësitë dhe veprat e Tij. Për më tepër qëbazat e parimet të këtyre ligjësive janëpërmendur në Kuran dhe ndonjëherë edhedisa detaje të këtyre ligjësive, gjë që duhet tëishte shtytës që ata t’i besonin Kuranit dhetë adhuronin Allahun.

Në një farë mënyre zbulimi i tyre nga anae qafirëve është një lloj ndëshkimi, që Allahuu ka bërë muslimanëve, për shkak se këta tëfundit lanë pas dore mësimet e fesë së tyre.Kur muslimanët ishin të kapur për feje, Zotii mëkëmbi në tokë dhe u bëri të mundur tëbënin shumë zbulime, të cilat pa mëdyshjejanë bazat e përparimeve shkencorebashkëkohore, gjë që e pohojnë edheperëndimorët, që e shohin me paanshmërikontributin e muslimanëve në lëminshkencore. Andaj muslimanët duhet t’ikthehen Islamit, në mënyrë që Allahu t’imëkëmbë dhe t’u përmirësojë gjendjen.Allahu e ka bërë ligj që shtetet të dalin dhe tëzhduken, qeverisja e pushteti të kalojnë nganjë popull te tjetri. Jetëgjatësia e një shtetivaret nga drejtësia që mban. Përhapja epadrejtësisë, shthurjes dhe e degjenerimitështë simptoma e kapitullimit të

perandorisë dhe zëvendësimit të saj nga njëperandori a shtet tjetër. Kjo ligjësi vlen si përmuslimanët edhe për jomuslimanët, pasi tëgjithë Allahu i ka lënë të shijojnë të mirat nëtokë. Allahu thotë: “Ne ata do t’i kënaqimpërkohësisht (në këtë botë) e pastaj do t’ihedhim në dënimin e ashpër (në botëntjetër).” (Lukman; 24). Po ashtu thotë: “Çdogjë që u është dhënë juve, ajo është kënaqësie kësaj jete dhe stoli e saj, ndërsa ajo që ështëtek Allahu, është më e mirë dhe më epërhershme. Vallë, a nuk e kuptoni?! Simund të jenë njësoj ai, që i kemi premtuarshpërblim të mirë, të cilin ai do ta arrijë dheai që i kemi dhënë kënaqësi në jetën e kësajbote, ndërkohë që në Ditën e Kiametit, do tëhidhet në zjarr?” (Kasas: 60- 61). Gjithashtuthotë: “Allahu iu përgjigj: “Sa për atë që nukbeson, Unë do ta le atë në një kënaqësi tëpërkohshme, pastaj ia bëj të pashmangshëmdënimin në zjarr.”. Eh, sa vendbanim i keqqë është ai!” (Bekare: 126). Ibën Haldun, njësociolog i njohur musliman shprehet se çdoperandori (shtet) ka fëmijërinë e vet, rininë,fuqinë, gjallërinë, pastaj pleqërinë dhekapitullimin. Ajo që e mban gjallë njëperandori është drejtësia; kështu që nësepërhapet padrejtësia, kjo perandori shumëshpejt do të kapitullojë. Zoti thotë nëKuranin Famëlartë: “Ne bëjmë që ditët efitores dhe të humbjes të qarkullojnëndërmjet njerëzve.” (Ali Imran: 140). Kështumuslimani e koncepton progresin material e

...Çdo perandori (shtet) kafëmijërinë e vet, rininë,fuqinë, gjallërinë, pastaj ple-qërinë dhe kapitullimin. Ajoqë e mban gjallë një perandoriështë drejtësia...

“

“

43ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

TEFSIR

shkencor, si dhe pasurinë e pushtetin sipjesë të dynjasë, që qarkullojnë sipas disaligjësive që i ka vënë Allahu. Ato nuk duhetta mashtrojnë muslimanin dhe aq më pak tarobërojnë, siç i kanë robëruar qafirët.Pejgamberi salallahu alejhi ue selem, na kanjoftuar se do të vijnë sprova edhe më tëmëdha se këto, sikurse është sprova eDexhalit, por besimtari duhet të qëndrojëpara tyre i palëkundur. Edhe zbulimetshkencore të kohës nga ana e qafirëveshoqërohen me shpifje, trillime e lajthitje, siato që do të shfaqi e pretendojë Dexhalli.Shejtanët e njerëzve e përdorin dynjallëkundhe zbulimet që lidhen me të për të larguarnjerëzit nga Allahu dhe bota e përtejme,ashtu sikurse bën pareshtur shejtani menjerëzit, duke i nxitur të shijojnë dynjanë mepretekstin se atë e kanë në dorë, kurseAhireti është diçka që s’e kanë parë. Në tënjëjtën mënyrë do t’i mashtrojë edheDexhalli njerëzit në kohën e fundit, dukepretenduar se është zoti, sepse lëshon shiun,nxjerr bimësinë, sjell bollëk etj. Mohuesit ekohës tonë, sa herë që zbulojnë diçka,përpiqen ta paraqesin si argument kundërekzistencës së Zotit, dhe si një mundësi përhyjnizimin e natyrës (dynjasë). Muslimaniështë i vetëdijshëm se kjo është e njëjtafilozofi mashtrimi e trillimi, drejtuesi i sëcilës është shejtani i mallkuar.

Nga sa u tha, nuk duhet të kuptohet, seIslami është kundër zbulimeve dhekërkimeve shkencore, përkundrazi Allahu eka krijuar tokën dhe krejt universin për nedhe që ta shfrytëzojmë ne. Ai na ka ftuar nëKuran për të menduar mbi krijesat. Bazuarnë mësimet Islame, për vëzhgim,eksperimentim, argumentim dhe perceptimtë saktë, muslimanët i hodhën poshtë teoritëe vjetra mbi universin dhe vendosën bazat enjohurive shkencore të kohës. Muslimanëtishin të parët që adaptuan metodologjinë evërtetimit, eksperimentimit dhe provimit,

fillimisht për parimet e ligjet fetare e më pasedhe për ligjësitë e krijimit, bazuar nëudhëzimet e Kuranit Fisnik për të mos upranuar asgjë pa arsyetim e pa argument.Atëherë i gjithë ky përparim shkencor ështëmeritë e kësaj metodologjie, e zbatuar mepërpikëri nga shkencëtarët muslimanë.Ndryshe nga të tjerët, muslimanët nuk ifrikësohen asnjë zbulimi shkencor, sepsejanë të bindur që ligjësitë natyrore janë nëpërputhje me ligjësitë fetare, pasi kanë tënjëjtin burim, dhe pasqyrojnë veprat e Zotittë Lartë. Veçse ajo që nuk e pranon FejaIslame është keqpërdorimi i këtyrenjohurive, duke nxitur kufrin, hyjnizimin enatyrës, denatyrimin e njeriut dhezhveshjen e tij nga vlerat njerëzore. Qafirët ikanë shfrytëzuar zbulimet shkencore sisfond për përhapjen e ideve socialedegraduese, si liria pa kriter, vëllazërianjerëzore, barazia gjinore etj.

Dijetarët tanë kanë thënë se përvetësimii njohurive shkencore është farz kifaje.Imam Shafiu ka shprehur habi se si njerëzitnë kohën e tij ia kishin lënë në dorëmjekësinë nënshtetasve jomuslimanë.Mirëpo studiuesit muslimanë duhet të kenëparasysh:

- Të kenë dije fetare dhe përgatitje eaftësi intelektuale për të dalluar të vërtetënnga e pavërteta, pasi ka shumë teori e ide tëpavërteta, të cilat bien ndesh me parimet efesë sonë, dhe që mund të shërbehen si tëdhëna të padiskutueshme. Në mënyrë tëveçantë duhet të bëjnë kujdes studiuesit eshkencave sociale, pasi ato u janëpështjelluar shumë muslimanëve, të cilëtkanë përqafuar e adaptuar ide që bien ndeshme Fenë Islame, ide këto të cilat edenatyrojnë njeriun. Ndërsa çështja eshkencave të natyrës është më e thjeshtë,pasi kemi të bëjmë me gjëra të sakta: nëse kashenja e argumente për to pranohen, në tëkundërt jo. Nëse të dhënat mbi natyrën janë

44

TEFSIR

të argumentuara, ato kurrsesi nuk bienndesh me Kuranin dhe Sunetin. E vërtetanuk do t’i errësohet një njeriu që e kërkonatë, duke iu lutur Zotit ta udhëzojë, sado tëpërpiqen qafirët për ta mashtruar.Argumentet që e çojnë njeriun drejt Allahutjanë të panumërta, aq më tepër përstudiuesit e shkencave natyrore, pasi atakanë mundësinë të njihen më hollësisht meligjet që ka vënë Allahu në natyrë. Allahu iLartësuar ka bërë që sa më të rëndësishme tëjenë çështjet, aq më të shumta e më të qartatë jenë argumentet që dëshmojnë për to.

- Të mos nxitojnë për të besuar gjithçkaqë thonë qafirët pa e njohur mirë, ose pa eeksperimentuar vetë, ose pa marrëinformacion prej ekspertëve muslimanë tëasaj fushe. Për të shpjeguar se si kanë ardhurgjërat dhe se si janë formuar, na mjafton ajoqë përmendet në Kuran dhe Sunet. Në këtëdrejtim njerëzit spekulojnë dhe flasin mehamendje, pasi kërkojnë që të kapin e tëshpjegojnë gjithçka me mendjet e tyre.

- Studiuesi musliman vë vlerat njerëzorembi vlerat materiale. Ai beson se materiaduhet të vihet në shërbim të njeriut dhe jonjeriu në shërbim të materies, pasi botamateriale është krijuar për njeriun dhe jonjeriu për botën materiale. Kështupërdorimet dhe shfrytëzimet materialeduhet të përcaktohen nga vlerat humane,njerëzore dhe jo vlerat humane ngaprodhimi dhe mjetet e prodhimit. Njeriu nukmund të përsoset si qenie humane pa qenë

adhurues i Allahut. Ne besojmë se botamateriale është krijuar për njeriun dhenjeriu është krijuar për Allahun. Pikërishtkëtë rregull kërkojnë ta prishin tëdjallëzuarit, me qëllim që njeriu të mosadhurojë Allahun, por të tjerë veç Tij. Kështumuslimani vë në plan të parë vleratnjerëzore.

- Mendja ka një kapacitet të kufizuar.Sado i ditur të bëhet njeriu, nuk mund tëshpjegojë gjithçka. Shpesh gjykimet dhemendimet e njerëzve rezultojnë gabim. Përtë qenë i suksesshëm në kërkime e studimedhe për të mos shkuar në humbje njeriuduhet të pranojë faktin se ka nevojë për njëskicë dhe disa kritere, që vijnë nga një burimi pagabueshëm, i cili është mbi mendjennjerëzore. Burimi i pagabueshëm ështëshpallja që Allahu i ka zbritur të Dërguaritsalallahu alejhi ue selem. Megjithëseshkencëtarët muslimanë kanë zbuluarshumë gjëra, ata nuk janë mashtruar dhenuk i kanë keqpërdorur ato. E kundërtandodh me shumicën e qafirëve. Ata janëmashtruar me zbulimet që kanë bërë dhepërpiqen të çojnë në humbje edhe të tjerët,duke shfrytëzuar pikërisht këto zbulime.Ibën Kajimi thotë: Raporti i asaj që mund tëkapin të gjithë njerëzit e mençur memendjet e tyre, në krahasim me atë që kanësjellë të dërguarit është si raporti i dritës sëdobët të fenerit me dritën e diellit.

- Ibën Kajimi thotë: Nuk do të gjeshkurrsesi sikur të jetosh sa Nuhu, qoftë edhenjë çështje të vetme, në të cilën të gjithënjerëzit e mençur janë njëzëri nëkundërshtim me atë që kanë sjellë tëDërguarit. Enbijatë në mënyrë kategorikenuk kanë sjellë diçka që bie ndesh meargumentin e padiskutueshëm logjik, por atakanë sjellë gjëra që nuk i kap dot mendja.Kështu ajo që kanë sjellë të dërguarit ndahetnë tri kategori:

a- Gjëra për të cilat dëshmon logjika dhe

...Ibën Kajimi pasi ka konfirmuar që toka është errumbullakët, na ka bërë medijeni se njeriu nga një kohënë tjetrën zbulon...

“ “

45ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

TEFSIR

fitra (natyrshmëria njerëzore). Këto gjëranjeriu mund t’i kapë me mendjen e tij, siçështë fuqia e Zotit, dija e Tij etj.

b- Gjëra që mendja mund t’i kapë nëpërgjithësi ose në mënyrë të përmbledhur,por jo në mënyrë të detajuar, siç ështëdrejtësia. Njeriu e kupton se drejtësia është emirë, por nuk mund të ketë kapacitet për tëvënë vetë ligje të drejta.

c- Gjëra që mendja njerëzore nuk kakapacitet t’i kapë, siç janë gjërat e gajbit (tëfshehtat). Këto gjëra mund ta hutojnëmendjen e njeriut, pasi janë gjëra që ajo nuki percepton dot. Të këtilla janë dënimi nëvarr ndaj shpirtit dhe trupit, zgjerimi dhengushtimi i varrit, fakti që shpirti ibesimtarit pas vdekjes është në xhenet dhemegjithatë ka lidhje edhe me trupin e tij nëvarr, fakti që Xhibrili vinte në formë njeriupara Pejgamberit salallahu alejhi ue selem,dhe në të njëjtën kohë mund të ishte në qiellnë krye të melaikeve, Israja dhe Miraxhi iPejgamberit, fakti që lumi Nil dhe lumiEufrat janë lumenj që burojnë nga xheneti,edhe pse dihet vendi ku burojnë etj.Përpjekja për të perceptuar çështjet e gajbitduke i krahasuar me gjërat e dukshme ështëgabim dhe mund ta çojë njeriun në humbje.

- Studiuesi i shkencave të natyrës do tëndeshet me dy ekstreme: Në njërin ekstremqëndrojnë klerikët e mesjetës, të cilët nukpranonin të vërtetat shkencore mepretekstin se janë në kundërshtim meShkrimet e Shenjta. Në ekstremin tjetër janëshkencëtarët ateistë, të cilët erdhën si pasojëe qëndrimit kokëfortë të klerikëve. Dukemarrë shkas nga qëndrimi joracional iklerikëve, ateistët hodhën ide e hipoteza përtë shpjeguar formimin e universit dhekrijimin e njeriut. Me mashtrime e trillimeata i shndërruan hipotezat e tyre në dogmadhe i mbrojnë në mënyrën më fanatike e mëekstreme, se sa i mbrojtën klerikët dogmat etyre. Muslimanët nuk kanë të bëjnë me

asnjërën palë. Muslimanët kanë pasurgjithmonë koncepte të qarta lidhur meligjësitë natyrore dhe kanë qenë kurdoherëtë hapur për t’i pranuar ato, në qoftë sevërtetohen si të sakta. Pikërisht për këtëarsye njohuritë shkencore morën njëzhvillim të mëtejshëm gjatë sundimit tëmuslimanëve. Kështu muslimanët sigjithmonë kanë pasur qëndrim të moderuar,mesatar. Ndofta, mund të gjenden në librat etefsirit, ose të shpjegimit të hadithitmendime që bien ndesh me të dhënatshkencore, por ato janë mendime njerëzishdhe nuk kanë lidhje me Kuranin dheSunetin. Muslimani nuk beson se gjithçka qëe kanë thënë komentuesit e Kuranit është esaktë, as edhe se gjithçka që e kanë thënëfukahatë dhe muhadithët është e saktë.Përkundrazi dijetarët e rrënjosur në dijejanë të mendimit se duhet të pastrohenlibrat nga thëniet dhe mendimet e pavërtetaqë gjenden në to, të cilat bien ndesh meKuranin dhe Sunetin. Sikurse ka në togabime në akide, gabime në fikh, hadithe tëdobëta, po ashtu ka edhe gjëra që bien ndeshme të dhënat shkencore. Mendimet dheinterpretimet në librat e sapopërmenduraqë bien ndesh me shkencën e kanë buriminose tek israilijatet, ose tek librat eskolastikëve (apologjetëve,mutekeliminëve), të cilët vetë i kanë marrënga filozofët e hershëm. P.sh., shumëdijetarë të mëvonshëm kanë thënë se tokaështë e sheshtë bazuar në israilijate ose nëskolastikë. Kurtubiu ka pretenduar se kyështë mendimi unanim i umetit. Pordijetarët e tjerë e kanë hedhur poshtë këtëpretendim, pasi për rrumbullakësinë e tokësdëshmon Kurani i Madhërishëm. Atëherëinterpretimet e disa dijetarëve nuk mund tëjenë argument, nëse bien ndesh me tëvërtetat shkencore, qoftë edhe nëse dikushprej tyre pretendon se ka ixhma’. Shpeshixhmaja është cituar gabim, vetëm me

46

TEFSIR

qëllimin e mposhtjes së kundërshtarit. Ibën Kajimi pasi ka konfirmuar që

toka është e rrumbullakët, na ka bërë medijeni se njeriu nga një kohë në tjetrënzbulon në ajetet (shenjat, krijesat) e Allahutgjëra që e bëjnë të besojë shpalljen, që iDërguari ka sjellë nga Allahu.

Sqarimi i tretë: Kuptimi i ajetit osehadithit, që thuhet se përmban një mrekullishkencore duhet të ketë qenë i njohur teksahabet dhe të parët e umetit. Nuk lejohet t’ijapim një ajeti a një hadithi një kuptim qënuk është përcjellë nga të parët dhe tëpretendojmë pastaj se është mrekullishkencore, pasi kjo do të ishtekeqinterpretim. Mjafton që të parët tanë tëkenë bërë të ditur kuptimin gjuhësor tëajetit ose të hadithit dhe nuk është kusht qëata të kenë përmendur detajet shkencore tënjë mrekullie, në mënyrë që ajo tëkonsiderohet si e tillë. P.sh., mjafton që tëparët kanë kuptuar nga ajetet e Kuranit, qëmalet stabilizojnë tokën dhe janë të ngulurnë të, ndërsa detajet, si p.sh. sa janë tëngulur në tokë e të tjera, nuk është kusht tëjenë përcjellë prej tyre, në mënyrë që kjo tëquhet mrekulli e Kuranit, pasi këto janëhollësira që nuk bien ndesh me ato qësahabet kanë kuptuar nga ajeti. Sahabet nukkanë pretenduar që dinë gjithçka, aq më pakgjërat që lidhen me dynjanë dhe ligjësitënatyrore, por pa diskutim ata e kanë diturkuptimin e ajeteve dhe haditheve dhe uakanë përcjellë brezave pasardhës. Duhet

bërë e qartë se Kurani nuk është libër fizike,biologjie apo kimie, por ai është dritë dheudhëzim për njerëzit, ndonëse përmbanbazat e këtyre njohurive dhe mjaft të vërtetaqë përputhen me to, në mënyrë që tëshërbejnë si shenja për vërtetësinë e asaj qëka sjellë i Dërguari i Allahut.

Ibën Kajimi thotë: Krijimi dhe ligjvënia ipërkasin vetëm Allahut të Lartësuar. Atobëhen sipas një rregulli dhe një urtësie qënuk prishet, nuk ndërpritet dhe nuk bieposhtë. Një person që e fokusonveprimtarinë e jetës për të njohur diçka prejligjësive të kësaj bote dhe i kushton asajforcën e tij intelektuale e arsyetuese, do tëarrijë të përvijojë e të njohë atë që nuk earrijnë të tjerët.

——Fakti që meleku thotë: “O Allah! A

mashkull apo femër”, nuk do të thotë seformësimi i gjinisë së fetusit fillon në atëçast, por që në atë çast i zbulohet melekutdhe ai shkruan. Sipas një hadithi që shënonMuslimi të përcjellë nga Theubani, njëproces i tillë fillon që kur bashkohetspermatozoidi i mashkullit me vezën efemrës.

Me pajtimin e të gjithë dijetarëve shpirtii fryhet fëmijës pas katër muajsh hënorë. Kjokuptohet edhe nga hadithi i Ibën Mesudit.Një variant i këtij hadithi në Sahihun eBuhariut është kështu: “Dhe dërgohetmeleku e urdhërohet të shkruaj katër gjëra,më pas meleku fryn në të shpirtin”.

Shpirti krijohet atëherë kur fryn melekudhe nuk ka qenë i krijuar më parë.

Fakti që risku, puna, exheli dhe lumturiaapo mjerimi i shkruhen njeriut që kur është foshnjë në barkun e nënës, nuk do tëthotë që nuk janë paracaktuar e shënuarmë parë. Ato janë shënuar më parë nëLeuhul Mahfudh, siç dëshmojnë shumëargumente.

...Duhet bërë e qartë seKurani nuk është libër fizike,biologjie apo kimie, por aiështë dritë dhe udhëzim përnjerëzit...

“ “

47ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Si shumë punë tjera të rëndësishme përnjeriun ashtu edhe udhëtimi është një ngapunët për të cilat çdokush ka nevojë dhe

askush nuk mund t’i ikë asaj. Nuk ka njeri nëbotë që të mos udhëtojë, pa marrë parasysh seudhëtimi i tij është i shkurtër apo i gjatë.

Patjetër dua të theksoj faktin se udhëtimin nëpërgjithësi mund ta ndajmë në dy lloje:

Udhëtim i lejuar, dheI ndaluar.Në shkrimin që po lexoni nuk kam si

qëllim që përmes tij të flas apo të shtjelloj

temën e udhëtimit dhe rregullat e tij, duke unisur nga këndvështrimi i shkencave tëcaktuara fetare, të cilat trajtojnë temën nëfjalë, siç është fikhu islam dhe të tjera. Nëshkrim do të ndalemi vetëm në përmendjen edisa udhëzimeve profetike, të cilat endihmojnë besimtarin gjatë udhëtimit të tij.

Do të flasim për disa udhëzime që vlejnëvetëm për udhëtimin e lejuar, duke mos undalur ta shtjellojmë atë të ndaluarin, sepse aiqë në fillim nuk konsiderohet legjitim dhe përtë cilin nuk do t’ia vlente të flitej rrethedukatës së tij.

Nuk ka dyshim se Mësuesi i Islamit,salallahu alejhi ue selem, ishte njeriu më isaktë që ka njohur dhe do ta njohë

PROFETI, salalahu alejhiue selem, NA FLET PËRUDHËTIMIN “Udhëtimi është pjesë e dënimit, ai e ndalon njeriun nga ngrënia, pirja dhe gjumi, prandaj njeriu në çastin kure kryen punën e tij në udhëtim le të kthehet menjëherë pranë familjes së vet.”

48

HADITH

ndonjëherë historia, prandaj edhe mësimet etij rreth udhëzimeve për udhëtimin janë tësakta dhe të hollësishme, por tema jonë nukka si qëllim të përmend çdo gjë që ështëpërcjellë nga Muhamedi, salallahu alejhi ueselem, rreth kësaj teme, por do të ndalemivetëm në disa nga pikat më kyçe dhe më tënevojshme.

Do të veçoja me përmendje këto mësime:Përveç mënyrës dhe shkakut të udhëtimit

që duhet të jetë i lejuar, patjetër edhe qëllimiduhet të jetë i mirë dhe qëllim i pranuar ngaAllahu. E thënë më ndryshe qëllimi iudhëtarit në atë udhëtim duhet të jetë për hirtë Zotit. Profeti, salallahu alejhi ue selem,thotë: “Punët shpërblehen sipas qëllimit...”(Buhariu nr. 1) dhe: “Nëse besimtari sëmuretapo udhëton (dhe detyrohet t’i lërë disaadhurime plotësuese) do t’i shkruhetshpërblimi i plotë, njësoj sikur ishte në shtëpidhe kur ishte i shëndoshë” (Buhariu nr. 2996)Kjo për shkak se gjatë udhëtimit të tij ka pasurqëllim të pastër, duke dëshiruar kënaqësinë eAllahut, ku edhe për këtë shkak e ka fituardiçka të tillë duke u ngritur vlera e tij tek Zotiaq sa ia jep shpërblimin e plotë, edhe pse aigjatë atij udhëtimi i lë mangët disa adhurimetë cilat në udhëtim lihen, por shpërblimi përshkak të qëllimit të tij të mirë, nuk i mungon.

Kthimi i amaneteve (borxheve, ndonjëpadrejtësie të mundshme...) të njerëzve, tëcilat janë nën përgjegjësinë e tij, ngase nuk idihet udhëtimit dhe gjatë tij rreziqet janë mëtë mundshme. Kjo jo se nënkupton që nëudhëtim mund të vijë vdekja para kohe, porajo nënkupton se amaneti i të tjerëve është ishenjtë dhe duhet pasur parasysh për mos taanashkaluar assesi. Allahu thotë: “Allahu juurdhëron që t’i ktheni amanetet tek pronarëte tyre.” Nisa, 58.

Mos udhëtimi i gruas pa një mashkull tëafërt të familjes së saj me të cilin i ndalohetmartesa. Profeti, salallahu alejhi ue selem,

thotë: “Gruaja që i beson Allahut dhe Ditës sëGjykimit nuk i lejohet të udhëtojë në largësiudhëtimi një ditë dhe një natë pa mahrem(shoqërues).” (Buhariu nr. 1088 dhe Muslimi,nr. 1339) Mahremët e një gruaje janë: prindi,vëllai, xhaxhai, daja, djali, vëllai dhe djali ngaqumështi.

Lënia e porosive të shkruara në shtëpi.Këtë udhëzim Profeti, salallahu alejhi ueselem, e përmend në hadithin e tij ku ai nathotë: “Është e drejtë e çdo besimtari, i cili kadiçka për të lënë porosi që porosia e tij duhettë jetë e shkruar.” (Buhariu nr. 2738 dheMuslimi, nr.1627). Kjo këshillë profetike ështëpërmendur për njeriun që nuk është udhëtar,por në shtëpinë e tij, prandaj ajo që kuptohetprej hadithit është fakti se udhëtari duhet taketë parasysh edhe më tepër këtë rregull dhetë mos e lërë anash në asnjë mënyrë.

Ai me çdo mënyrë duhet të mundohet tëmos udhëtojë vetëm, por me shoqërues. IDërguari i Zotit, salallahu alejhi ue selem,thotë: “Njerëzit sikur ta dinin atë që di unë, seçfarë (rreziku) mbart në vetvete udhëtimiasnjeri nuk do të udhëtonte natën i vetëm.”(Buhariu, nr. 2998). Gjithashtu ai thotë:“Ndaloj vetminë, ndaloj që njeriu të flejëvetëm në shtëpi, gjithashtu të udhëtojëvetëm.” (Ahmedi, 2/91, hadithi është sahih,shiko, Sahihul xhamië, nr. 6919). Kjo përshkak se njeriu me shokë e ka më të lehtëudhëtimin dhe mund ta ndihmojnë njeri-tjetrin në çdo rast.

Informimi i familjes dhe njoftimi i tëafërmve për udhëtimin dhe kohën e tij dukepasur kujdes të mos largohet nga shtëpia pa e

...Pas kthimit nga udhëtimisë pari duhet shkuar në xhamie pastaj në shtëpi. Kjo ështënjë traditë profetike...

“ “

49ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

HADITH

ditur familjarët dhe të afërmit e udhëtarit.Profeti, salallahu alejhi ue selem, kur shkontenë udhëtim i përshëndeste të afërmit e tij,gjithashtu edhe ata e përshëndesnin atë. Ai,salallahu alejhi ue selem, kur udhëtonte përata që e përcillnin bënte këtë lutje: “U lë nënkujdes të Allahut, Atij që nuk i humb porositëe Tij.” (Ahmedi, 2/403, Ibën Maxhe, nr. 2825,hadithi është i saktë, shiko Sahihul xhamië nr.958). Pra, besimtari duhet të dalë nga shtëpiae tij i përcjellë nga të tjerët e jo të largohetprej saj sikur të ishte ndonjë hajdut, i cilimundohet të ikë sa më fshehurazi nga shtëpiaku është futur për të vjedhur. Ndërsa lutjet qëduhet të bëjnë përcjellësit e udhëtarit kur epërcjellin atë, sipas udhëzimeve fetare ështëedhe kjo: “Në mbrojtjen e Allahut qofshin,feja jote, besa jote dhe përfundimi i punëve tëtua.” (Ahmedi 2/25, Ebu Davudi nr. 2600 etj.hadithi është i saktë, shiko Sahihul xhamië,nr. 957.

Është mirë dhe traditë e Profetit, salallahualejhi ue selem, që dita kur do ta nisëshudhëtimin, nëse ka mundësi të jetë dita eenjte. Kjo për arsye se të gjitha udhëtimet eMuhamedit, salallahu alejhi ue selem, që nukishin urgjente dhe të papritura i linte përditën e enjte, qofshin ato udhëtime për nëbeteja apo vizita dhe punët të tjera tëndryshme. Në hadithin e Kab b. Malikutpërcillet se: “Profeti, salallahu alejhi ue selem,kur udhëtonte; rrallë herë ndodhte qëudhëtimi i tij të ishte në ndonjë ditë tjetër posditës së enjte.” (Buhariu, nr. 2949).

Udhëtimi të jetë sa më herët në mëngjes.Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem, thotë:“O Zot, shtoja Umetit tim begatinë në kohën emëngjesit. Ai gjithmonë ushtritë e tij i nistepër në betejë në kohën e mëngjesit.”(Ahmedi, 2/250, Ebu Davudi, nr. 1308. Hadithiështë i saktë, shiko Sahihul Xhamië, nr. 3494).

Të mundohet që të kthehet sa më shpejtnë shtëpi, duke mos qëndruar larg familjes paqenë nevoja. I Dërguari, salallahu alejhi ue

selem, thotë: “Udhëtimi është pjesë edënimit, ai e ndalon njeriun nga ngrënia, pirjadhe gjumi, prandaj njeriu në çastin kur ekryen punën e tij në udhëtim le të kthehetmenjëherë pranë familjes së vet.” (Buhariu,nr. 1804 dhe Muslimi, nr. 3001)

Në çastin e kthimit le t’i përshëndesënjerëzit që i takon rrugës duke i përqafuarata, gjithashtu në mënyrë të tillë të veprojëedhe me familjen dhe të afërmit e vet. IDërguari, salallallahu alejhi ue selem, kurkthehej nga udhëtimi fillonte t’i përshëndestefëmijët e të afërmve të tij.” (Muslimi, nr. 2428)

Pas kthimit nga udhëtimi së pari duhetshkuar në xhami e pastaj në shtëpi. Kjo ështënjë traditë profetike, të cilën nuk e linteanash asnjëherë kur kthehej nga udhëtimi.Kjo për shkak se kthimi në shtëpi është njëmirësi e madhe e Zotit, të cilën njeriu duhet tandiejë dhe për këtë shkak duhet të shkojë nëxhami dhe t’i falë dy rekate si falënderim ndajZotit të tij. Na përcillet se: “I Dërguari,salallahu alejhi ue selem, sa herë që kthehejnga udhëtimi, së pari shkonte në xhami kufalte dy rekate namaz.” (Buhariu, nr. 4418 dheMuslimi, nr. 2769).

T’i ftosh njerëzit dhe t’i shtrosh atyreushqim, sidomos nëse udhëtimi ka qenë igjatë. Na përcillet se “Profeti, salallahu alejhiue selem, kur u kthye në Medine (pasudhëtimit) preu një dele ose një lopë (dhe iftoi të afërmit për të ngrënë).”(Buhariu, nr.3089). Kjo gosti quhet Nekiah, e cila duhetnxjerrë në praktikë, sidomos nga njerëzit mefamë dhe nga hoxhallarët.

Këto janë shkurtimisht disa mësimeprofetike, të cilat kanë të bëjnë me edukatëne besimtarit që ai duhet ta ketë parasysh kurudhëton. Në të përmendëm vetëm disaudhëzime që kanë të bëjnë zakonisht mefillimin e udhëtimit dhe përfundimin e tij, tëcilat shumica e njerëzve i kanë harruar dhe ilënë anash shpesh nga pakujdesia e disa herëtë tjera nga mosnjohja e tyre.

50

BOTA ISLAME

Ana Gjeografike

Republika Arabe e Egjiptit është evendosur në veri-lindje të kontinentitafrikan. Në veri përkufizohet nga pjesa jug-lindore e Detit Mesdhe, si dhe në lindjepërkufizohet nga pjesa veri-perëndimore eDetit të Kuq. Pjesa më e madhe e tokës sëEgjiptit bie në Afrikë, përveç një pjese të saj

e që është Gadishulli i Sinait, i cili bie nëkontinentin e Azisë. Egjipti ka kufij tëpërbashkët me Libinë në perëndim, meSudanin në Jug, në veri-lindje me Izraelindhe me Rripin e Gazës. Kanali i Suezit kalonnë tokën e Egjiptit dhe e ndan pjesënaziatike prej asaj afrikane. Nëpër të kalonlumi më i gjatë në botë – Nili. Përrethbrigjeve të tij1 sot jetojnë shumica e

REPUBLIKA ARABE E EGJIPTIT

Të dhëna të përgjithshmeEmri i plotë: Republika Arabe e Egjiptit.Kryeqyteti: Kajro.Sipërfaqja: 1.002,450 km2.Banorët deri më 2009: 75,800,000 Përqindja vjetore e rritjes së banorëve (2000 -

2005): 1.7 % Përqindja e myslimaneve: 86 %.Gjuha: Arabe.Monedha: Xhunejhu Egjiptian. (EGP)Pavarësia: 28 Shkurt 1922 (nga Britanikët)Anëtar i Kombeve të Bashkuara: 24 Tetor 1945Anëtar i Konferencës Islamike: 1969

SHKRUAN: DRITON LEKAJ

1 E paramendohet të jenë diku rreth 40.000 km2.

51ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

BOTA ISLAME

banorëve të Egjiptit, si dhe përrethbregdetit verior. Besohet se një e katërta etyre banon në Kajron e madhe. Ndërsa pjesatjetër e Egjiptit është shkretëtirë, e cilapërafërsisht përbën rreth 96% të hapësirësnë tërësi.

Në aspektin gjeografik Republika Arabe eEgjiptit ndahet në katër pjesë:

Lugina e Nilit dhe Delta: e cila përbënrreth 33 km2.

Shkretëtira perëndimore.Shkretëtira lindore.Gadishulli i Sinait.

Egjipti është shteti më i madh arab përnga numri i banorëve, si dhe radhitet e tretinë kontinentin afrikan pas Nigerisë dheEtiopisë, si dhe i gjashtëmbëdhjeti nëradhitjen botërore.

Ana Historike

Amër b. Asi e ka çliruar Egjiptin në kohëne halifit të drejtë Omer b. Hatabit në vitin641 (20 h.). Egjipti ishte pjesë e shtetit islamgjatë kohës së Emevitëve, si dhe në fillim tëhilafetit të Abasitëve, pastaj e sunduanTulunët 877 – 904. Pastaj u rikthye tekAbasitët, derisa e morën Fatimitët më 969.Pas tyre sunduan Ejubitët 1250. Pastaj esunduan Memalikët e prej tyre ishte Kutuzi,Bibersi dhe Kalevuni, tre komandantët dheudhëheqësit që fituan betejën ndajMongolëve në vendin e quajtur Ajn Xhalutnë vitin 1260 dhe ata kanë meritat përçlirimin e tokave të Shamit nga ekspeditat ekryqëzatave. Pas tyre Egjipti u vu nënsundimin e Perandorisë Osmane më 1517.Egjipti iu nënshtrua ekspeditës së Napolonit1798 – 1801 e më pas do ta sundonte që ngaviti 1805 Muhamed Ali Pasha dhe familja etij deri në revolucionin e vitit 1952.

Shqiptarët dhe Egjipti

Me marrjen e pushtetit nga ana eMuhamed Ali pashës - me origjinë shqiptare- filloi një epokë e re për Egjiptin në shumësfera. Sundimin nga ai e trashëguan familjae tij deri në shpalljen e revolucionit dhelargimin nga froni të mbretit Faruk më 1952.Muhamed Aliut dhe familjes së tij i takojnëmeritat kryesore për përparimin e Egjiptitdhe ai e ka bërë atë më të pavarur nga njëaspekt prej Perandorisë Osmane, saqë fuqiae tij u rrit në Lindjen e Mesme dhe rrezikoiedhe Portën e Lartë. Gjithsesi Egjipti mbetiadministrativisht nën sundimin osman.Mirëpo ajo që shumë historianë e vërejnëështë se pavarësia nga perandoria Osmane ebëri Muhamed Aliun nga ana tjetër më tëvarur nga fuqitë e mëdha evropiane të asajkohe, sidomos nga Britania e Madhe, si dheai kritikohet për mënyrën e trajtimit tëlëvizjeve islame brenda dhe jashtë Egjiptit.

Ana politike:

Në vitin 1952 ndërhyrja britanike nëçështjet shtetërore e arriti kulmin e saj,kështu që oficerët ngritën krye kundërmbretit Faruk dhe e detyruan atë të hiqtedorë nga udhëheqja e vendit në të mirë tëdjalit të tij Ahmed Fuad II, i cili ishte endefoshnje. Në vitin 1953 Egjipti shpalletrepublikë dhe më 1954 Xhemal Abdu Nasere merr pushtetin dhe u bë kryetar irepublikës. Në vitin 1956 Egjipti vendosishtetëzimin e kanalit të Suezit dhe më pas undoq nga sulmi trepalësh (britanik, francezdhe izraelit), por nën presioninndërkombëtar dhe rezistencën egjiptiane uarrit edhe marrëveshja e kthimit tëgadishullit të Sinait Egjiptit. Me këtëXhemal Abdu Naseri fitoi reputacion të

52

BOTA ISLAME

madh në botën Arabe dhe Islame, si dhe nëbotën e vendeve të treta, ku u njoh siflamurtar i çlirimit dhe i rezistencës ndajkolonializmit. Gjithashtu kjo epokë shënonedhe lulëzimin e idesë së nacionalizmit pan-arab e që për simbol kishte Naserin.

Në vitin 1958 Egjipti shpalli bashkiminme Sirinë në një shtet të vetëm e që u njohme emrin “Republika Arabe e Bashkuar”. Mekëtë synohej të themelohej një bërthamë, qëmë pas do t’i bashkëngjiteshin edhe shtetete tjera arabe, por ky bashkim u shkatërruame grushtin e shtetit në Siri të vitit 1961.

Luftërat e Egjiptit me Izraelin dhe marrëveshja e Paqes:

1956 – U krye sulmi trepalësh mbiEgjiptin me qëllimin e përvetësimit tëkanalit të Suezit. Si përfundim i kësaj u arritmarrëveshja për tërheqjen e ushtarëveegjiptianë nga gadishulli i Sinait dhendërrimi i tyre me ushtarë të një forcendërkombëtare.

1967 – Në këtë vit Izraeli pushton BregunPerëndimor, Rripin e Gazës, rrafshnaltat eGolanit dhe Gadishullin e Sinait. Fitorja eIzraelit ndaj forcave arabe asokohe u quajt si“Katastrofa e vitit 67”. Pas kësaj lufte vdiqAbdu Naseri.

1973 – Egjipti nën udhëheqjen e Sadatitndërmori një sulm befasues ndaj Izraelit.Kjo luftë nuk solli ndonjë ndryshimrrënjësor të peshores së forcave në rajon,por vetëm riktheu besimin te forcat earmatosura egjiptiane dhe arabe nëpërgjithësi.

Më pas Sadati ndërroi orientimin e tijpolitik duke iu drejtuar paqes me Izraelin

dhe për këtë nënshkroi marrëveshjen eKemp Dejvidit në vitin 1978. Sipas kësajmarrëveshjeje Egjiptit i riktheheshin tokat epushtuara në luftën e 1967. Por hidhërimi ishteteve islame dhe arabe ishte i madh, përkëtë arsye edhe disa nga ata i ndërprenëmarrëdhëniet me Egjiptin dhe e ngrinëpjesëmarrjen e tij në Ligën Arabe dhe kjogjendje vazhdoi deri më 1989. Kjo ishte edhenjë ndër arsyet kryesore të atentatit ndajSadatit më 1981.

Politika bashkëkohore egjiptiane:

Egjipti është republikë që nga 18Qershori 1953. Edhe pse shtetiparamendohet të jetë i organizuar me njësistem shumëpartiak, i përafërt me atëpresidencial, ku ndahen përgjegjësitë mespresidentit dhe kryeministrit dhe kuforcohet parimi i ndarjes së detyrimeve mestri pushteteve: atij legjislativ, ekzekutiv dhegjyqësor, megjithatë pushteti realisht ështëi përqendruar në dorën e kryetarit tëRepublikës.

Nëse i bëjmë një analizë të shkurtërrolit të Egjiptit në krizat me të cilat

2 Është me rëndësi të përmendet se me qëndrimin e Egjiptit kemi si qëllim qëndrimin zyrtar dhe ai jo doemospasqyron edhe qëndrimin e popullit egjiptian, përkundrazi ajo që do të përmendim rreth kthimit nga feja tëegjiptianëve tregon forcën dhe ndikimin në rritje të këtij populli në vendimmarrje.

...Koptët janë populli iEgjiptit, të cilët mbetën nëkrishterimin e tyre edhe pasçlirimit të Egjiptit nga ana emuslimanëve. Ata qëndruan nëEgjipt falë parimeve islame...

“

“

53ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

BOTA ISLAME

përballet Umeti vërehet qartë një pasivitetnë mos edhe mospërfillje dhe negativitet.Nëse fillojmë me problemin palestinezshohim se Egjipti që nga koha kur nënshkroimarrëveshjen e paqes me Izraelin i ështëpërmbajtur në një masë të madheprojekteve të dështuara, të cilat deri tashtinuk kanë dhënë rezultatet dhe frytet ereklamuara. Shembulli më i mirë për këtëështë qëndrimi i Egjiptit me rastin e sulmitizraelit mbi rripin e Gazës, si dhe forcimi iembargos dhe bojkotit, që po vazhdon endendaj Gazës. Nëse i shtrojmë edhe problemete tjera sikurse Irakun, Libanin apoAfganistanin etj., do të shohim se roli iEgjiptit nuk është me ndikim. Ky pasivitetdhe negativitet po vërehet tashti edhe merastin e Kosovës, ku ky shtet pa ndonjëarsye dëshiron të bëhet pengesë për njohjene Kosovës si shtet i pavarur.2

Jeta fetare në Egjipt:

Kur flasim për Egjiptin na duhet tëpërmendim disa nga elementet kryesore qëpërbëjnë mozaikun kulturor të tij dhe qëkanë qenë simbol i tij prej kohësh.

Koptët dhe toleranca fetare: Koptët janëpopulli i Egjiptit, të cilët mbetën nëkrishterimin e tyre edhe pas çlirimit tëEgjiptit nga ana e muslimanëve. Ataqëndruan në Egjipt falë parimeve islame, tëcilat u kanë dhënë Ithtarëve të Librit njëpozitë të veçantë. Kjo bashkëjetesë vazhdoiduke qenë shembull dhe duke mos paraqiturndonjë pengesë mes shumicës muslimanedhe pakicës kopte.

Az’hari: Pasi e morën fatimitëtudhëheqjen e Egjiptit dhe vendosën qëKajro të jetë kryeqytet i tyre ata ndërtuanAz’harin (361 h. – 972 m.), me qëllim qënëpërmjet tij të përhapin parimet e

drejtimit të tyre shiit. Kur Salahudin Ejubi ilargoi nga Egjipti e shndërroi Az’harin nënjë universitet, ku mësoheshin shkencatislame sipas parimeve sunite. Az’hari siinstitucion dhe dijetarët e tij kanë luajturnjë rol të veçantë në histori. Mu për këtë, kyrol ka qenë gjithmonë në shënjestër e përpasojë edhe sot ekzistojnë përpjekje për taminimizuar rolin e tij dhe për ta privuar atëprej autonomisë së tij.

Vlen të përmendet edhe se Egjipti ështëndër shtetet që kanë qenë vazhdimisht nëshënjestër nga shiitët në të kaluarën. Por aiqë përcjell ngjarjet e viteve të funditdëshmon se ky vend ende vazhdon të jetë nëshënjestër të tyre .

Lëvizjet fetare në Egjipt:

Egjipti si shteti më i madh arab kapërjetuar ngjarje të shumta nëpër historinëe tij të re. Pas një vale të perëndimizimit tëshoqërisë së tij, Egjipti u bë dëshmitar ilëvizjeve të shumta islame, të cilat mëtoninse i rezistonin ideologjive të ndryshme ndajtë cilave ekspozohej vendi, por jo çdo herëato u shoqëruan me pozitivitet. Nga lëvizjetmë të rëndësishme që u shfaqën do t’ipërmendnim lëvizjet në vazhdim duke mosharruar edhe rolin e Al Az’harit.

Vëllazëria muslimane (ihuanulmuslimin): Kjo është edhe lëvizja më emadhe dhe që vazhdon të jetë në Egjipt, silëvizje drejt përmirësimit të jetës islamebrenda vendit, por edhe jashtë në botënIslame. Themelues i saj është Hasen Bena, icili u nis nga realiteti i hidhur që filloi tapërfshinte Egjiptin ndaj rrezikut që ikanosej kulturës së tij. Kjo lëvizje ka qenë epranishme gjatë tërë kohës në historinëbashkëkohore të Egjiptit. Ndaj kësajlëvizjeje janë adresuar kritika të shumta, që

54

BOTA ISLAME

e tejkalojnë aktivitetin e saj politik. Kjolëvizje kritikohet për qëndrime jo të qartapër sa i përket disa fondamenteve të besimitislam, për disa parime jo të shëndosha për sai përket punës dhe bashkëpunimit për sa ipërket punës për rifillimin e një jete islame,si dhe për ekstremizmin e pasuesve të saj nëfigurat dhe veprimet e kësaj lëvizjeje.

El Xhema’a el Islamijje: Është një ndërlëvizjet islame, e cila u themelua nëuniversitetet egjiptiane e që fton në Xhihad,si një detyrim i lënë anash për të ngriturshtetin islam, si dhe për t’i kthyermuslimanët tek Islami e më pas fillimin erikthimit të Halifatit Islam. Në media ataquhen ndryshe edhe si: “Xhemati iXhihadit”. Vlen të përmendet seudhëheqësit e saj janë kthyer kohëve tëfundit nga mendimet e tyre pas një kohe tëgjatë aktiviteti dhe kanë shkruar libra në tëcilat përshkruajnë kthimin e tyre ngaekstremizmi, që i kanë përshkruar nëterminologjinë e Xhihadit dhe atë që lidhetme të.

Xhemaat Tekfir uel Hixhreh: “Xhematimusliman” sikurse e emërtojnë veten apo“Xhemati tekfir ve hixhre” siç i emërtojnëtë tjerët, përbën një lëvizje ekstreme. Ajoështë një lëvizje ekstreme, e cila ka ndjekurmetodologjinë e havarixhëve në tekfirin(shpalljen mosbesimtarë) e të tjerëve përshkak të mëkateve. Kjo lëvizje mbështetetnë tekfirin e përgjithshëm, qoftë tëmuslimanit që bën mëkate dhe nukpendohet, apo të udhëheqësve të shteteveislame, si dhe të atyre që pajtojnë meudhëheqjen e tyre dhe në tërësi këtë e bëjnëme një dispozitë dhe trajtim tëpërgjithshëm. Si dhe parimi tjetër është“hixhreti” e që kanë si qëllim izolimin ngashoqëria injorante (ku kanë si qëllimshoqëritë islame). Kjo lëvizje edhe pse është

zbehur përhapja e saj, megjithatë siideologji vazhdon të ekzistojë në Egjipt dhenë disa vende të tjera të botës islame.

Xhemaat Ensar es Sunneh elMuhammedije: Është lëvizje selefite nëparim. Ka filluar në Egjipt e më pas ështëpërhapur në botën islame. Për parim të sajka thirrjen në Islam, duke u mbështetur nëbesimin e pastër dhe Sunetin e vërtetë. Ajoe konsideron si kusht për kthimin e hilafetitislam dhe rilindjen e umetit pastrimin ebesimit dhe lënien e negacioneve të tij, sishirku, si dhe lënien e bidateve dhebesëtytnive. Kjo lëvizje është formuar nëvitin 1926 nga Hoxha i njohur MuhamedHamid Fekih.

Burimet:

Egjipti prodhon pambuk, misër, grurë,pemë të ndryshme, etj. Gjithashtu zotëronmbi nëntë milion kokë bagëti. Egjipti nxjerredhe naftë, gaz natyror, çelik dhe fosfat.Prej industrive Egjipti ka shumë të zhvilluarindustrinë e tekstilit, atë ushqimore, tëaluminit dhe të automobilave. “Penda eLartë” ka arritur t’i vërë nën kontrollvërshimet, si dhe të prodhojë energjielektrike deri në 10 miliard kilovat/orëpërgjatë vitit. Gjithashtu turizmi sjellpërfitime të mëdha.

Në përgjithësi ekonomia e Egjiptitkonsiderohet, si një ndër ekonomitë epakta në Lindjen e Mesme, që nukmbështeten në një burim, por burimet e sajjanë të shumta. Egjipti pas Arabisë Sauditedhe Emirateve konsiderohet si një ndërekonomitë më të fuqishme arabe dhe zëvendin e dytë në kontinentin afrikan pasAfrikës së Jugut.

55ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

FETVA DHE KONSULTIME

NGA: ALI SHABANI

Pyetje: Hoxhë i nderuar, shoqërohem menjë shok dhe e dua shumë atë, mirëpo mëmundon një gjë në moralin e tij, e ajo është seai pi duhan. A të vazhdoj shoqërinë me të apotë ndahem prej tij, apo çfarë më këshilloni,Allahu ju shpërbleftë?

Përgjigje: Në emër të AllahutMëshirëplotit Mëshiruesit. Pirja e duhanitështë e përhapur shumë dhe konsumohetnga shumë njerëz. Të gjithë dijetarët janë tëmendimit, se është vepër e ndaluar, haramdhe po ashtu në ditët e sotme meqë i ështëbërë e ditur dëmi, luftohet rreptë edhe ngaministritë e shëndetit në të gjitha shtetetshekullare. Ajo që na shqetëson neve sotështë meqë dihet për duhanin dispozita dhesa dëmprurës është, ai vazhdon tëkonsumohet edhe nga besimtarët, të cilëtfalin namaz. Më e keqja është se atë ekonsumojnë edhe disa hoxhallarë, të cilëtmbajnë ligjëratat e javës – hytbet dhe gjatëditëve të tjera të javës. Me gjithë këto ne sibesimtarë, kur kemi shokë, apobashkëpunëtorë me këtë ves, apo edhe vesetë tjera të liga, ne e kemi detyrim t’ikëshillojmë, se Allahu e ka porositur kështutë Dërguarin e Tij: “Vazhdo me këshillë,sepse këshilla besimtarëve u bën dobi.”Dharijat 55, pra nuk duhet t’i braktisim psekanë ndonjë ves të keq, se ndoshta shumëvese të tjera i kanë të mira.

Bisedë: në një rast duke i këshilluar disa

besimtarë, më thanë: ju a nuk dini gjë tjetër,përpos “haram, haram”. Deri kur do tëvazhdoni kështu?! U thashë: Po ju, a nuk dinitë bëni vepra të tjera, përveç haram, haram;kështu dhe ne do të vazhdojmë t’ukëshillojmë për të mirë deri sa të ndaloni.

Pyetje: Jam vajzë njëzetvjeçare dhe epërkushtuar në fe. I zbatoj detyrimet fetare,namaz, agjërim e kështu me radhë. Kohë pas

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në albislam@gmail.com

KËSHILLA DHE UDHËZIME NË LIDHJEME SHOQËRINË DHE UDHËTIMIN

56

FETVA DHE KONSULTIME

kohe vijnë shkues në shtëpi për të mëkërkuar. Kur më tregojnë mua unë i pyes, seai për të cilin më kërkojnë, a është ipërkushtuar në fe, a e fal namazin? Ata mëjapin përgjigje jo bindëse, thonë se e falkaxhumanë, apo ngjashëm. A më lejohet tëpranoj një martesë me njerëz të këtillë?

Përgjigje: Nuk lejohet që vajza muslimanee përkushtuar në fe, që zbaton dispozitat eFesë Islame, të martohet me një njeri që nukfal namazin, sepse nuk i dihet halli atij që nukfal namaz. Allahu i Madhëruar ka thënë:“…ndërsa të ndershmet janë për tëndershmit, edhe të ndershmit janë për tëndershmet…” Nur 26. Çështjet e fesë janë mepërparësi, pastaj vijojnë të tjerat.

Pyetje: A lejohet që njeriu në mesin eshokëve – vëllezërve muslimanë ta dallojëndonjërin me dashuri, ta dojë atë më tepër setë tjerët?

Përgjigje: Po lejohet që besimtari nëmesin e shokëve vet të dallojë ndonjërin ngatë tjerët, apo ta ketë më të afërt se tjerët. Kure kanë pyetur Pejgamberin salallahu alejhi ueselem, se kë do më tepër, ai ka thënë: Aishen.I kanë thënë: E nga burrat? Ka thënë: Babaine saj. Po, pastaj? Ka thënë: Omerin. E pastaj?Ka thënë Osmanin. Pra, Pejgamberi salallahualejhi ue selem, i ka theksuar haptazi emrat epersonave që donte më tepër dhe kjo është enatyrshme. Pos kësaj, në mesin e sahabëve kadalluar me dashuri edhe Zejd b. Thabitin metë birin e tij Usamen. Edhe sahabët përUsame b. Zejdin kanë thënë “hibbun-nebijjiibnu hibin-nebijj”, që do të thotë: “I dashuri iPejgamberit, i biri i të dashurit tëPejgamberit”. Kjo nuk ka shkaktuar tesahabët ndonjë zili, por e kanë pranuar atë sinjë gjë të natyrshme, se njeriu nuk mund t’idojë të gjithë njerëzit njësoj.

Pyetje: E kam një shok dhe vëlla në fe dhepo ashtu e dua shumë, mirëpo ai është i

pasur, e unë jam i varfër. Unë atë nuk e duapër shkak të pasurisë, por e dua se ai është imirë, i moralshëm, i drejtë dhe i përkushtuarnë fe. Ndonjëherë ai më ndihmonmaterialisht e unë ngushtohem dhe i rrallojvizitat tek ai. Dua që ta vizitoj më shpesh, pori largohem disi, për shkak se mos të thonë see shoqëroj për shkak të interesave të kësajbote. Si duhet të veproj, më udhëzoni, Allahuju shpërbleftë!

Përgjigje: Nëse nijeti është i pastër, nukduhet të lejohet që kësi farë cytjesh dhevesvesesh të qarkullojnë në mendje, sepsevizita kur bëhet për Allah, shpërblehet tekAllahu. Allahu i Madhëruar na ka krijuar dhepër furnizimin ka thënë: “Allahu favorizoidisa prej jush mbi disa të tjerë në furnizim.Atyre që u është dhënë përparësia (nëfurnizim), nuk janë furnizues të atyre qëzotërojnë (robërve), ata (të gjithë) në të janëtë barabartë (furnizues kryesor ështëAllahu), a mos duan të mohojnë dhuntinë eAllahut.“ Nahël 71. Për këtë shkak duhetditur se: edhe pasuria, edhe varfëria janësprova që vihemi ne në këtë botë dhe janësprova për të shikuar Allahu se si do tëtrajtojmë njëri-tjetrin. Në lidhje me këtë rastdesha të them, se secilit prej nesh, që ndonjëvëlla i pasur i ndan nga pasuria e vet për tandihmuar, duhet që i ndihmuari të bëj duapër këtë që Allahu ta begatojë pasurin e tij et’i japi bereqet e ta ruajë atë nga sprovat dheçdo e keqe, se ndoshta lutja e atij të varfëriështë e pranuar te Krijuesi.

Pyetje: Ne si njerëz nuk mundemi t’ishmangemi udhëtimit e ndonjëherë është ishkurtër e herën tjetër i gjatë. Çfarë etike kapërmendur Feja Islame në lidhje meudhëtimin?

Përgjigje: Falënderimi i takon Allahut, qëka dërguar Pejgamberin salallahu alejhi ueselem, dhe na ka mësuar për çdo rast, se çfarëduhet bërë. Në rast udhëtimi është mirë që

57ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

HISTORI

besimtari të falë namazin istihare.Udhëtimin mos ta bëjë vetëm, sePejgamberi salallahu alejhi ue selem, kathënë: Një (njeri) vetëm është shejtan,dy janë dy shejtanë, ndërsa tre vetë janëudhëtarë. Po ashtu duhet t’i shmangetudhëtimeve natën, nëse është i vetëm,se Pejgamberi salallahu alejhi ue selem,ka thënë: “Po ta dinin njerëzit atë qëunë e di se çfarë rreziku u kanoset nëvetmi, nuk do të udhëtonte udhëtarivetëm natën”. E nëse është me shokë,lejohet të udhëtohet natën, meqëPejgamberi salallahu alejhi ue selem, eka preferuar dhe ka thënë: “Udhëtoninatën se toka paloset (tkurret) natën.”D.m.th. shkurtohet, apo lehtësohetudhëtimi. Kur të dali me shokët, ataduhet të zgjedhin në mesin e tyre njëemir (udhëheqës). Ebu Davudi përcjellnga Ebu Seidi dhe Ebu Hurejre, sePejgamberi salallahu alejhi ue selem, kathënë: “Kur të dalin (edhe) tre vetë nëudhëtim, le ta zgjedhin njërin prej tyreemir”! Kur të dalësh për udhëtim bëjlutjet e daljes nga shtëpia, lutjet kur tëhipi në mjetin e transportit, duanë eudhëtimit. Kur të arrish në ndonjëqytet, apo në qytetin për ku jeni nisurduhet të bëjnë duanë e hyrjes në qytet.Të gjitha këto dua i gjen te libërthi“Mburoja e Muslimanit”. Gjatëudhëtimit mos harro t’i zbatoshdispozitat e udhëtarit për ibadetetpërkatëse. Po ashtu mos harro të bëshdua për veten, për prindërit,besimtarët, se lutja e udhëtarit nukrefuzohet. Nëse udhëton me shokë, mose anashkalo këshillën e tyre. Gjithashtuështë mirë gjatë udhëtimit, që kur tëjetë rruga përpjetë të thuhet “AllahuEkber” dhe kur të jetë tatëpjetë, tëthuhet “Subhanallah”. Me kaqmjaftohem, Allahu e di më së miri.

SEJID HUSEJN AFANI

Imam Ahmedi, Ibën Maxhe dhe Buhariu në“Tarih” shënojnë se Muhamedi, salallahualejhi ue selem, ka thënë: “Allahu

vazhdimisht do të mbjellë (përgatis) në këtë fedikë të cilin do ta shfrytëzojë për ta respektuarAtë deri në Ditën e Kiametit.” Koha në të cilënjetojmë veçohet me një dozë të madhepesimizmi dhe shpirtvogëlsie nga njerëzit tëcilët në fakt janë jashtë skenave vendimtaredhe jetojnë të margjinalizuar. Umetinëpërkëmbet, fëmijët vriten dhe në fundgjykohen si fajtorët më të mëdhenj. Allahu iMadhëruar është i Plotfuqishëm, që të përgatisëndonjërin, i cili do ta riaktivizojë farën e këtijumeti, Ai thotë: “O ju që besuat, ç’është me ju,që kur ju thuhet: “Dilni në (luftë) rrugën eAllahut!”, ju u rënduat në vend (si të ishit tëgozhduar). A mos ishit më të kënaqur me jetëne kësaj bote, se sa me atë të ardhmen? Përjetimii jetës së kësaj bote ndaj asaj të ardhmes, nukështë asgjë. Nëse nuk dilni (në luftë), Ai do t’judënojë me një dënim të rëndë, ju zëvendësonme një popull tjetër dhe Atij nuk i bëhet farëdëmi. Allahu është i gjithëfuqishëm për çdo

HERONJNGAPERIUDHA EHILAFETIT

58

HISTORI

gjë.” (Teube: 38-39)Po qe se shfletojmë faqet e historisë

islame do të vërejmë se vazhdimisht ka pasurheronj, të cilët u kanë qëndruar përballëtiranëve, mashtruesve e të padrejtëve. Popërmendim disa raste nga periudha eHilafetit të Drejtë për të dëshmuar një gjë:drita e Islamit nuk do të shuhet ashtu siç nuku shua në të kaluarën me gjithë përpjekjet ekufrit anekënd botës…

Nëse kthehemi në fillimin e themelimit tështetit islam do të gjejmë Usame b. Zejdin,një luan i Allahut dhe i Pejgamberit të Tij, icili i mposhti kryqtarët në veri të GadishullitArabik. Në zemrat e tyre futi frikën, edhe pseata ishin aleatët e superfuqisë së asaj kohe –Perandorisë Romake.

Në periudhën e halifatit të Ebu Bekrit,Halid b. Velidi i njohur si Sejfulislam (shpatae Islamit) në betejën e quajtur “Lumi iGjakët” kundër arabëve të krishterë me nëkrye Abdulesved Ixhliun, ku ky i fundit kishtelidhur një aleancë të fortë me Xhabanin,kryeushtarakun persian, u ballafaqua me njëushtri, e cila numëronte njëqind epesëdhjetëmijë ushtarë, kurse ushtria eHalidit numëronte tetëmbëdhjetë mijë. TëKryqtarët duke u nisur nga ajo që ishin më tëshumtë në numër filluan të tallen dhe rrinintë çlirët e të gatshëm për ushqim. Xhabani utërhoqi vërejtjen duke iu thënë: Lëreniushqimin dhe përgatituni për ballafaqim,mirëpo ata nuk i morën fjalët e tij meseriozitet. Ai ju tha sërish: Kundërshtarët dot’ju dëbojnë, nëse nuk tregoheni seriozë,kurse ushqimin që keni përgatitur do ta hanëata. Kur u afrua Halidi me ushtrinë e tij idetyroi që të largoheshin nga ushqimi. Thirripër dyluftim. Përballë tij doli Malik b. Kajsi.Halidi i tha atij: O bir fëlliqësire, ç’të shtyunga të gjithë ata të dalësh përballë njërit qëështë në rang më të lartë se ti? Halidi e fitoidyluftimin. Pastaj filloi përleshja e ushtrive,arabët kryqtarë dhe persianët në një anë dhe

..Të njëjtën gjë e vërejmëedhe në këto ditë, kur armiqtëshekullorë janë bashkuarkundër muslimanëve. Në këtëbetejë Shpata e Allahut vraunjëqindmijë armiq...

“

“

59ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

HISTORI

muslimanët në anën tjetër. Beteja ishte tejete ashpër, kurse Halidi u zotua që me lejen eAllahut ujin e lumit pranë do ta mbushte megjakun e tyre. Ai lutej: O Allah, nëse mëmundëson fitoren asnjërin s’do ta lë të gjallëe lumin e tyre do ta bëj të rrjedhë gjaku i tyre.Pas një luftimi të ashpër muslimanët vranëatë që vranë, kurse Halidi thirri: Mos vritniasnjërin, porse robëroni dhe afroni afërlumit. Ushtarët robëruan një numër të madhdhe i afruan buzë lumit, me qëllim që Halidita çojë në vend zotimin e tij. Rrjedhja e ujit upengua nga kufomat. Kaka b. Amër Temimi itha Halidit: Pasha Allahun, sikur të tërënjerëzit e botës t’i vrasësh nuk do të rrjedhlumi prej gjakut të tyre, prandaj liroje pakrrjedhjen e ujit, në mënyrë që tëpërmbushësh zotimin. Ashtu edhe ndodhi.Ebu Bekri iu drejtua njerëzve në Medine:Kurejshitë, luani juaj i mposhti persianët,kurse ushqimi i tyre (persianëve) u bëushqim i muslimanëve. Halidi, ky burrë qës’lind më nëna si ai i urdhëroi ushtarët, që tahanë me bismilah, me bekimin e Allahut!

Në betejën Ajnu Temër të gjithë arabët ekrishterë u tubuan kundër Halidit,persianëve që ishin aleatët e tyre ju thanë: Jumos luftoni, ne arabët dimë më mirë tëluftojmë me Halidin, prandaj na leni vetëm.U grumbulluan të gjithë kalorësit e tyre.Halidi e shikoi ushtrinë e tyre dhe deshi që tapërfundojë betejën duke mos humbur asnjëushtar, prandaj ju tha dhjetë kalorësve: mëmbroni shpinën se po nisemi drejt tyre. Tëgjithë u habitën. Nisen dhjetë kalorësit tëudhëhequr nga Halidi drejt armikut. E thyenrreshtin e parë, hyn në mes të armikut. Ivërsulet Ike b. Ebu Ikes dhe e rrëzon ngashala e tij. E merr Iken si një fëmijë qumështidhe e hip në atin e tij për t’u drejtuar në mestë dy ushtrive. Beteja përfundoi menjëherë,sepse ai e theri të parin e armikut para syvetë tyre. Ky është rasti i dytë i Halidit mekryqtarët.

Rasti i tretë është ngjarja e Eufratit me 15Dhul Kade të vitit 12 hixhrij. Persianët,romakët dhe arabët kryqtarë kishin bërë njëpakt. Ushtria e tyre numëronte njëqind epesëdhjetë mijë njerëz. Ky numër i madhushtarësh kishte përballë Halid b. Velidin medymbëdhjetë mijë ushtarë. A mund tamarrësh me mend këtë pakt mes persianëvedhe romakëve, të cilat kishin qenë nëhasmëri të përhershme ndërmjet tyre. Kjoishte hera e parë që ata bashkoheshin kundërmuslimanëve. Të njëjtën gjë e vërejmë edhenë këto ditë, kur armiqtë shekullorë janëbashkuar kundër muslimanëve. Në këtëbetejë Shpata e Allahut vrau njëqindmijëarmiq. Kur halifi i muslimanëve, Ebu Bekri,dëgjoi për këtë betejë tha: do t’i zhdukëndrrat e romakëve me shpatën e Halidit.Halifi e urdhëroi Halidin të braktisi Irakundhe të niset drejt Shamit. Me betejën e parëqë zhvilloi këtu i detyroi të krishterët tëpaguanin xhizje në Basra. Kjo njëherëshështë xhizja e parë, që morën muslimanët, sirezultat i fitoreve të Halidit.

Damasku do të çlirohet në vitin ekatërmbëdhjetë hixhrij. Më parë pesë ushtriislame kishin arritur deri te muret eDamaskut, mirëpo nuk e kishin çliruar dot.Deri te muret e këtij qyteti arriti ushtria ekomandantit Ebu Ubejde, e Shurahbil b.Hasenes, e Jezid b. Ebu Sufjanit dhe e Amër b.Asit. Ushtria e Halidit qëndroi plot katërmuaj para mureve të Damaskut. Halidi nukbënte gjumë, por vazhdimisht e përcilltesituatën me kujdes. Ndërkohë i erdhi lajmi, sepatriarkut të Damaskut Nestar b. Nestarit ikishte lindur një fëmijë dhe se rojtarëve tëDamaskut do t’u jepej verë natën e hënë me15 Rexheb të vitit 14 hixhrij. Halidi për tëshfrytëzuar këtë situatë përgatiti një lëkurë,të cilën e mbushi me ajër dhe disa litarë mëmaja të kthyera si kthetra, me qëllim që tëkalonin hendekun, të cilin romakët e kishinhapur përpara mureve të larta dhe e kishin

60

HISTORI

mbushur me shumë ujë, me qëllim që të mosi arrinin muret e qytetit. Halidi thirri Medhurb. Adij Ixhlin dhe Kaka b. Amër Temimin eduke notuar mbi lëkurën e mbushur me ajëriu afruan mureve, kurse dy prej litarëvearritën t’i ngjitnin në majë të murit. Dyshokët e Halidit u ngjitën lart dhe i forcuanlitarët e tjerë, që kishin marrë me vete. Halidime suitën e tij u ngjitën mbi muret e larta,kurse ushtarëve të tjerë u tha: “Nëse dëgjonitekbiret tona pas mureve vraponi pas nesh.”Pasi ngjitet lart Halidi hedh veten prej muritduke lëshuar një tekbir të fuqishëm. Sëbashku me të hidhen edhe suita e tij. Vranëata që vranë prej rojtarëve të derës lindore tëqytetit, hapën derën dhe vazhduan t’i korrinshpirtrat, derisa arritën te dera perëndimoree qytetit. Aty takohen me Ebu Ebujden me tëcilin bëjnë një marrëveshje.

Pas kësaj beteje ka ngjarë beteja eJermukut, e cila në mënyrë përfundimtare ifshiu kryqtarët nga Shami, ndërsa Herakliuduke braktisur Damaskun tha: “Paqja qoftëme ty oj Siri, paqja e atij që të jeppërshëndetjen e lamtumirës dhe i ciliasnjëherë më nuk do të të takojë.” Në këtëbetejë romakët kishin përgatitur dyqind mijëkalorës. Në krye të tyre ishte Mahani,kalorësi më me famë. Në anën umuslimanëve kishte vetëm tridhjetë egjashtë mijë kalorës. Herakliu mbajti njëfjalim përpara romakëve ku ju tha: “Romakë!Arabët pushtuan Sirinë dhe aty nuk do tëndalen, porse po nisen drejt vendeve tuajamë të largëta. Ata nuk dëshirojnë vetëmtokën, qytetet, grurin, thekrën, arin,argjendin, por edhe të skllavërojnë motrat,nënat, bijat dhe gratë tuaja, kurse zotërinjtëe familjes mbretërore t’i robërojnë, mbronifamiljet dhe mbretin tuaj ose braktisnivendin tuaj.”

Ebu Ubejdeja i shkroi Omerit, radijallahuanhu: “Erdhi ushtria e muslimanëve sëbashku me ndihmën e Allahut, me ushtarë

prej melekëve.” Halidi i tha Ebu Ubejdes:Vallahi e shihja ndihmën e Allahut. Ne ivritnim me shumicë, kurse ata ishin shumëmë tepër se ne dhe më të fuqishëm. Neluftonim për Allahun, prandaj sikur të gjithënjerëzit e tokës të ishin me ta nuk do t’umjaftonin. Ebu Ubejde dhe Halidi i bashkuanushtritë. Halidi u bë komandant ipërgjithshëm e rreshtoi ushtrinë, EbuUbejden e vendosi prapa, në të djathtëMuadh b. Xhebelin, në të majtë Kabath b.Eshim dhe Hashim b. Utben. Halidi i hipurmbi kalë dhe kalorësi i Islamit Kajs b.Hubejre.

Nga ana tjetër Mahani mbajti një fjalimpara ushtarëve të tij, ai tha: “Ju jeni sa rëra etokës dhe s’do ju mposhtin këta armiq. Janëpak në numër, të varfër, të uritur, kurse jujeni bij të mbretërve, pronarë të kalave dhetë armatosur. Mos dilni prej mejdanit derisat’i zhdukni ata!”

Pastaj iu drejtua e i bërtiti Halidit: O Halid,e dimë se ju nxori nga vendi juaj uria dhejetesa e vështirë, prandaj ejani dhe çdonjëritprej jush do t’i japim dhjetë dinarë, veshjedhe ushqim dhe të ktheheni në vendin tuaj. Evitin e ardhshëm ju japim po aq. Halidi i tha:“Neve na nxori nga vendi ynë dëshira për tëpirë gjakun tuaj, madje kemi dëgjuar se gjakui romakëve është më i miri, për këtëerdhëm.”

Romakët për shkak të frikës që kishin prejmuslimanëve çdo njëqind kalorës i lidhninme zinxhirë në mënyrë që nëse njëri prejtyre do të ikte të tjerët e tërheqin dhe ekthejnë sërish në mejdan. Kështu përleshendy ushtritë, dyqind mijë me tridhjetë egjashtë mijë, një mijë prej këtyre të funditishin shokë të Muhamedit, salallahu alejhi ueselem.

Përktheu: Agim BEKIRI

61ALBISLAM | 1 Maj 2009 | 6 Xhumadel Ula 1430

AKTUALE