ANTAKYA

TİCARET VE SANAYİ ODASI

HATAYSOSYO-EKONOMİK

RAPOR 2015

KALİTE POLİTİKAMIZ

ÇALIŞANLARI İLE BİRLİKTE KATILIMCI, DİNAMİK  VE DEĞİŞİME AÇIK BİR ORTAM YARATARAK;

ÜYELERİMİZİN MEMNUNİYETİNİ SAĞLAMAK,

ANTAKYA’NIN  VE BÖLGE  EKONOMİSİNİN DÜNYADAKİ SOSYAL, EKONOMİK VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER

DOĞRULTUSUNDA ÜYELERLE BİRLİKTE SÜREKLİ GELİŞİMİNİ SAĞLAMAK  ANA HEDEFİMİZ VE KALİTE POLİTİKAMIZDIR.

ECEM GAYE YEŞİL ALAATTİN ESKİOCAK

ANTAKYA TİCARET VE SANAYİ ODASI’NINismi belirtilerek alıntı yapılabilir, ticari amaçla kullanılamaz.

İçindekiler

1.HATAY HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1

2.SOSYAL GÖSTERGELER 72.1.NÜFUS 72.2.EĞİTİM 122.3.SAĞLIK 192.4.İSTİHDAM ve SOSYAL GÜVENLİK ÇALIŞMALARI 20

3.EKONOMİK YAPI 243.1.TARIM VE HAYVANCILIK 243.2.ULAŞTIRMA 383.3.DIŞ TİCARET 443.4.İMALAT SANAYİ 523.5.TURİZM 55

4.MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 57

5.YATIRIM TEŞVİKLERİ 59

1.HATAY HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Yüzölçümü: 5.403 km²

Nüfus: 1. 533.507 (2015)

İl Trafik No:31

Hatay ili dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biridir. Yöredeki yerleşmelerin tarihi, yaşamı

kolaylaştıran ılıman iklim koşulları ve verimli toprakların varlığı nedeniyle, İÖ 100.000’le başlatılan

Orta Paleolitik Dönem’e kadar uzanmaktadır. Hatay yöresini çekici kılan ve tarihin her döneminde

göçlere açık olmasını sağlayan bir başka özellik de, Anadolu’yu Çukurova yoluyla Suriye-Filistin’e

bağlayan yolların kavşak noktasında bulunmasıdır. Ayrıca, Mezopotamya’dan Akdeniz’e çıkmak için

kullanabilecek en uygun limanlar yine Hatay yöresindedir. Hatay, ülkemizin güneyinde, İskenderun

körfezinin doğu kıyılarında yer alır. Batıdan Akdeniz, güney ve doğudan Suriye, kuzeybatıdan

Adana, kuzeyden Osmaniye ve kuzeydoğudan Gaziantep ile çevrilidir.

Hatay ilinin nüfusu, 2015 ADNKS sonuçlarına göre, 1.533.507 kişidir. Hatay ilinin nüfus yoğunluğu km² başına 262 kişi olup bu bakımdan Türkiye'nin en yoğun nüfusa sahip yedinci ilidir. Nüfus artış hızı yaklaşık olarak % 1,2'dir.

Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Merkez, İskenderun, Defne ve Dörtyol’dur. Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi Kırıkhan, nüfus bakımından en küçük ilçesi Kumlu, yüzölçümü bakımından en küçük ilçesi Defne’dir. Yıllık nüfus artış hızı binde 13,0 olan Hatay ili, binde 13,0 olan Türkiye ortalaması ile paralel bir seyir izlemektedir.

Hatay‘daki ilçe sayısı 15, belediye sayısı büyükşehir belediyesi ile birlikte 16’dır.

10.11.1992 tarihinde faaliyete geçmiş olan Mustafa Kemal Üniversitesi, kurulduğunda bir yüksekokul ve iki meslek yüksekokulundan ibaret üç birimden oluşmuş olup, Üniversitemiz 18 yılda 60 birimli eğitim-öğretim ve bilim kurumu haline gelmiştir.

Hatay ilinin ekonomik hayatına hakim sektörler; ticaret, tarım, sanayi, ulaştırma (nakliyecilik) ve inşaat sanayidir. Hatay ilinde demir-çelik mamulleri, otomobil filtresi, tarım araç ve gereçleri ve tarımsal ürünler başta olmak üzere yaş sebze ve meyve ile narenciye üretim ve ihracatı yoğun olarak yapılmaktadır.

Türkiye’nin Kuzey-Güney ve Doğu-Batı ekseninde kesişen, ekonomik ve demografik merkezleri

birbirine bağlayan, stratejik bir konuma sahip olan Hatay ili uluslararası yük taşımacılığı için önemli

bir geçiş noktasıdır. Üç kıtanın kavşak noktası olarak uluslararası ulaşımın ve transit taşımacılığın en

yoğun ve hareketli olduğu yerlerden birisidir. Uluslararası E-91 yolu ile kara yoluna, büyük bir iş

potansiyeli oluşturması beklenen İskenderun Limanı’na, Türkiye’nin Ortadoğu’ya açılan en

önemli çıkış kapılarından Cilvegözü ve Yayladağı gümrük kapılarına sahip bulunmaktadır.

Türkiye’nin en büyük ikinci tır filosuna sahip Hatay ilinde İskenderun ilçesi, kara, deniz ve

demiryolu ulaşımının kesiştiği bir bölgede yer almaktadır. İntermodal operasyonlar için ideal

konumdadır.

Hatay ilinde, Antakya ve Payas’ta birer ve İskenderun’da iki tane olmak üzere toplam 4 adet organize

sanayi bölgesi (OSB) bulunmaktadır. Söz konusu OSB’lerde 8.500 kişinin üzerinde istihdam

sağlanmakta olup ildeki OSB’ler % 100 doluluk oranına sahiptir. Bu sebeple yeni OSB’lerin sanayiye

kazandırılması için çalışmalar devam etmektedir. Bu kapsamda Hassa, Erzin, Kırıkhan ve Altınözü

ilçelerinde yeni OSB’lerin kurulum çalışmaları devam etmektedir.

Suriye krizi sebebiyle Hatay ilinde bulunan sınır kapılarının düzenli olarak çalışamaması, ilin

ekonomik durumunu olumsuz etkilemiştir. Ayrıca, Suriyeli misafirler sosyoekonomik hayatı ve

özellikle küçük ölçekteki esnafları olumsuz etkilemektedir.

Hatay’daki Tarihi ve Turistik Yerler şunlardır:

St. Pierre Kilisesi, St. Simon Stylite Manastırı, Yayladağı Barleam Manastırı, Keldağı Barleam Manastırı, Habib-i Neccar Cami, Şeyh Ahmet Kuseyri Cami ve Türbesi, Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi, Payas Sokullu Külliyesi, Ulu Cami, Demirkapı, Demirköprü, Koz Kalesi, Bakras Kalesi, Payas Kalesi, Mancınık Kalesi, Cin Kulesi, Darbısak Kalesi, Cindi Hamamı, Saka Hamamı, Kurşunlu Han, Sokullu Hanı, Habibi Neccar Dağı ve Tekkoz Kengerlidüz Tabiat Koruma Alanı, Reyhanlı Hamamat Kaplıcaları, Erzin Başlamış Kaplıcaları ve Şifalı Suları, Reyhanlı Hamamı, Kisecik Köyü Şifalı Suyu, Sarıseki Mağarası, Hatay Arkeoloji Müzesi (Antakya Mozaik Müzesi), Aççana Örenyeri,

Çevlik Örenyeri, Harbiye, Titus Kaya Tüneli, Tel Aççana, Kinet Höyük, Nekropoller, Ceylanlı, İmma, Tainat, Dor Mabedi, Su Kanalları , (Memekli Köprü), uzun sahil şeritleri.

Antakya: Anadolu’nun güneyinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin sınır vilayetlerinden biri olan Hatay ilinin yönetim merkezi Antakya, 36 10′ kuzey enlemi ve 36 06′ doğu boylamı ile yurdumuzun en güneyinde yer alan kent niteliğindeki yerleşme merkezidir.

Altınözü : 1516 yılında Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına katılmış ve Antakya vilayetine bağlanmıştır. I. Dünya Savaşından sonra Fransızların eline geçmiş ve 23 Temmuz 1939’da anavatana kavuşmuştur. 1945 yılında ilçe olmuştur.

Arsuz : Arsuz bölgesi, İskenderun’dan 40 kilometre boyunca güneyde sahil şeridi üzerinde ve merkezi Arsuz Çayı ağzında bulunan turistik bir beldedir. Tarihi boyunca ” Rhosus”, “Rhopolis”, ” Port Panel” , “Kabev” ve “Arsous” gibi isimlerle anılmıştır.

Belen : Belen ilçesi coğrafi mekan olarak tarihi olayların yaşandığı bir geçit olması yanında ismi itibariyle de tarihi eskiye dayanmaktadır. Belen'in adı Osmanlı döneminden önce Emeviler döneminde çeşitli adlarla anılmıştır.

Defne :Antik çağın ünlü Daphne kentidir. Efsaneye göre Zeus'un oğlu ışık tanrısı Apollon, ırmak kenarında gördüğü genç ve güzel bir kız olan Daphne'ye aşık olur ve onunla konuşmak ister.

Dörtyol : 1375 yılında Çukurova'nın Memlükler tarafından tarafından elegeçirilmesinden sonra Payas,Dörtyol ve Erzin bölgesi Özerli merkez olmak üzere Özeroğulları tarafından yönetilmeye başlanmıştır.

Erzin : Erzin'in, Fatih Sultan Mehmet ile Uzun Hasan arasında 1473 yılında yapılan Otlukbeli Savaşından sonra, Doğu'dan gelen Türk Boyları tarafından kurulduğu; adının da Orta Asya'da Tannu (Tanrı) Dağları civarında bulunan (Tannu Ola) Erzin Şehrinin isminden geldiği ileri sürülmektedir.

Hassa : Hassa ilçesinin kurulu olduğu bölge M.Ö. 3000 yıllarından beri yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. Bölgede Akadlar, Babilliler, Asurlular, Hititler, İskitler, Persler, Selevkouslar, Kilikya Krallığı, Romalılar, Emeviler, Abbasiler, Tolunoğlulları, İhşitler, Selçuklular, Eyyubiler, Memlüklüler egemenlik sürmüşlerdir. l516 Mercidabık Zaferi ile Osmanlıların yönetimine geçmiştir.

İskenderun : Tarihi çok daha öncelere dayansa da İskenderun'un önemi hiç kuşkusuz Büyük İskender'in burayı tekrar kurmasıyla başlar. Milattan önce 333 yılında Asya seferine çıkan Büyük İskender'in İran Krallı III. Darius'u Issos yakınlarına yenmesinden sonra kurduğu şehrin o zamanki adı Alexandretta'dır.

Kırıkhan : Kırıkhan'ın tarihi yapısı İsa'nın doğumundan 3000 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Bağlı bulunduğu Hatay merkezi ile tarihi bir uyumluluk gösteren ilçe merkezinde orta paleolitik döneme ait kalıntı bulunmamakla birlikte sırasıyla Akat, Hurr, Hitit, Asur ve Pers akınları ile kısa süreli yerleşimlerin yöre için söz konusu olduğu kesindir.

Kumlu : Amik ovasının merkezinde bulunan İlçemiz 1945 yılından önce Amik Gölünün İstilası altında çeşitli sazlıklara kaplı bataklık bir yer iken, 1945 yılında iskan yeri olarak tahsis edilmesinden sonra İlk olarak “CAMUZLAR” olarak tabir edilen dört beş ailenin gelip yerleşmesi ile “KİLLİK KÖYÜ” olarak yerleşim yeri olmuştur.

Payas : Payas bölgesinde yerleşim neredeyse insanlık tarihi kadar eskidir. Anadolu’yu Suriye ve Ortadoğu’ya bağlayan en kullanışlı yol güzergahı üzerinde olması sebebiyle tarihin her döneminde Payas bölgesi stratejik bakımdan önemli bir yerleşim bölgesi olmuştur.

Reyhanlı : Reyhanlı tarihi coğrafi konumu nedeniyle Hatay bölgesiyle birlikte ele alınarak incelenmelidir, Hatay yöresi tarihi, İsa’dan Önce Paleolitik Döneme (Yontma taş Dönemine) kadar uzanır. Neolitik, Kalkolitik, Tunç Çağlarında Reyhanlı ve çevresinde yerleşime ilişkin izlere rastlanmıştır. Tarihi izlere; Tel-Cüdeyde, Vadi el-Hamam, Tel-Dahab, Tel-Tainat, Tel-Açana, Çatalhöyük vs. eski yerleşim merkezleri olan höyüklerde rastlandı.

Samandağ : Türkiye’nin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan ilçe M.Ö. 305 yılında Seleucus Nicator tarafından Musa dağı eteklerinde deniz kıyısına uzanan alanda Antakya’nın bir liman kenti olarak kurulmuştur.

Yayladağı : İlçenin tarihi durumu milattan önceki yüz yıllara kadar uzanmaktadır. Bölgenin batısında bulunan ve yörenin en yüksek yeri olan Keldağ üzerinde mahalli ismi Harabe Kilise olarak bilinen ve tarihi kayıtlara göre ismi Barlahan olan kilisede yapılan kazılarda üç devreye ait paralar bulunmuştur. Bu paraların İyonyalılar'a, Romalılar'a ve Abbasiler'e ait olduğu tespit edilmiştir.

2.SOSYAL GÖSTERGELER

2.1 NÜFUS

Hatay ili 2009 yılındaki nüfus sayımına göre, 1.448.418 kişi olan Hatay’ın nüfusu, 2015 yılında % 5,87 artarak 1.533.507 kişi olmuştur. Nüfusun 769.131’i erkek, 764.376’sı kadınlar oluşturmaktadır. Türkiye nüfusunun % 1,94 ‘ü Hatay’da ikamet etmektedir.

Hatay ili ilçelerinin nüfus oranları incelendiğinde, en fazla nüfus sırasıyla %23 Antakya,%16 İskenderun, % 9 Defne’de, en az nüfus oranı % 0.8’ le Kumlu’da olduğu görülmektedir.

Hatay ili toplam nüfusu ile Türkiye’nin 13.büyük ilidir.

Yıllara göre İl nüfusları, 2009-2015İl 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

1 İstanbul 12 915 158 13 255 685 13 624 240 13 854 740 14 160 467 14 377 018 14 657 434

2 Ankara 4 650 802 4 771 716 4 890 893 4 965 542 5 045 083 5 150 072 5 270 575

3 İzmir 3 868 308 3 948 848 3 965 232 4 005 459 4 061 074 4 113 072 4 168 415

4 Bursa 2 550 645 2 605 495 2 652 126 2 688 171 2 740 970 2 787 539 2 842 547

5 Antalya 1 919 729 1 978 333 2 043 482 2 092 537 2 158 265 2 222 562 2 288 456

6 Adana 2 062 226 2 085 225 2 108 805 2 125 635 2 149 260 2 165 595 2 183 167

7 Konya 1 992 675 2 013 845 2 038 555 2 052 281 2 079 225 2 108 808 2 130 544

8 Gaziantep 1 653 670 1 700 763 1 753 596 1 799 558 1 844 438 1 889 466 1 931 836

9 Şanlıurfa 1 613 737 1 663 371 1 716 254 1 762 075 1 801 980 1 845 667 1 892 320

10 Kocaeli 1 522 408 1 560 138 1 601 720 1 634 691 1 676 202 1 722 795 1 780 055

11 Mersin 1 640 888 1 647 899 1 667 939 1 682 848 1 705 774 1 727 255 1 745 221

12 Diyarbakır 1 515 011 1 528 958 1 570 943 1 592 167 1 607 437 1 635 048 1 654 196

13 Hatay 1 448 418 1 480 571 1 474 223 1 483 674 1 503 066 1 519 836 1 533 507

14 Manisa 1 331 957 1 379 484 1 340 074 1 346 162 1 359 463 1 367 905 1 380 366

15 Kayseri 1 205 872 1 234 651 1 255 349 1 274 968 1 295 355 1 322 376 1 341 056

  Diğer 30 669 808 30 868 006 31 020 838 31 266 876 31 479 805 31 740 890 31 941 358

  Toplam 72 561 312 73 722 988 74 724 269 75 627 384 76 667 864 77 695 904 78 741 053

Hatay’ın İlçelere Göre Nüfus Sayımı

İlçeler Toplam

Antakya 360.652

İskenderun 246.207

Defne 140.097

Dörtyol 118.761

Samandağ 117.770

Kırıkhan 108.918

Reyhanlı 90.758

Arsuz 82.498

Altınözü 60.743

Hassa 54.130

Erzin 41.290

Payas 40.434

Belen 30.842

Yayladağı 27.347

Kumlu 13.060Toplam 1.533.507

Kilometrekareye düşen nüfus yoğunluğu km² başına 263 kişidir. Bu bakımdan Türkiye'nin en yoğun nüfusa sahip 7. ilidir. 2014-2015 Nüfus artış hızı olarak ‰ 9'dur.

Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus 2015

0-4 E 76 713 45-49 E 43 722

K 72 309 K 42 272

5-9 E 76 802 50-54 E 43 294

K 73 127 K 43 252

10-14 E 72 354 55-59 E 33 533

K 69 515 K 33 627

15-19 E 71 092 60-64 E 25 776

K 65 944 K 27 321

20-24 E 58 828 65-69 E 18 630

K 54 891 K 19 953

25-29 E 54 461 70-74 E 9 908

K 55 830 K 12 154

30-34 E 57 380 75-79 E 8 697

K 59 696 K 9 926

35-39 E 57 303 80-84 E 6 436

K 58 524 K 7 795

40-44 E 51 271 85-89 E 2 360

K 53 031 K 3 649

90+ E 571

K 1 560

Toplam 1.533.507

Yıllara göre İllerin yıllık nüfus yoğunluğu, 2009-2015    2009 2010 2011 2012 201

3201

4201

5

1 İstanbul 2 486 2 551 2 622 2 666272

5276

7282

12 Kocaeli 421 432 443 453 464 477 4933 İzmir 322 329 330 333 338 342 3474 Gaziantep 243 249 257 264 270 277 2835 Yalova 239 241 244 250 260 267 2756 Bursa 245 250 254 258 263 267 2737 Hatay 249 254 253 255 258 261 2638 Ankara 190 195 199 203 206 210 2159 Sakarya 178 180 184 186 190 193 19710 Zonguldak 188 188 185 184 182 181 18011 Trabzon 164 164 162 162 163 164 16512 Osmaniye 151 153 155 158 160 162 16413 Adana 148 150 152 153 154 156 15714 Tekirdağ 124 126 131 135 139 144 14915 Samsun 138 138 138 138 139 140 14116 Düzce 131 132 133 135 137 139 14017 Aydın 125 126 127 128 130 133 13418 Ordu 122 121 120 125 123 122 12219 Batman 107 110 113 115 118 120 12220 Mersin 106 106 108 109 110 112 11321 Antalya 93 95 99 101 104 107 11022 Diyarbakır 101 102 104 106 107 109 11023 Manisa 102 105 102 103 104 104 10524 Şanlıurfa 86 89 91 94 96 98 101

2.2 EĞİTİM

Hatay ili nüfusunun, %83’ü okuma yazma bilmektedir. Nüfusun % 22’si okuma yazma bilmesine rağmen herhangi bir okul bitirmemiştir. Hatay ilinde ikamet eden kişilerin % 41’i ilköğretim, %12’si lise veya dengi okulları, %5’i de yüksekokul veya fakülte mezunudur.

Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ) - 2013

Hatay Bitirilen eğitim düzeyi Toplam Erkek Kadın

Okuma yazma bilmeyen 35.258 7.999 27.259

Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen

341.656 147.662

193.994

İlkokul mezunu 305.834 142.176

163.658

İlköğretim mezunu 267.990 148.195

119.795

Ortaokul veya dengi okul mezunu 47.166 28.509 18.657

Lise veya dengi okul mezunu 189.758 109.163

80.595

Yüksekokul veya fakülte mezunu 99.898 58.563 41.335

Yüksek lisans mezunu 4.342 2.776 1.566

Doktora mezunu 1.316 822 494

Bilinmeyen 29.583 17.754 11.829

Toplam 1.322.801 663.619

659.182

Hatay İli Okuma Yazma Durumu (2014)

Yaş grubu CinsiyetOkuma yazma

bilmeyen

Okuma yazma bilen

Bilinmeyen Toplam

'6-13' Erkek 104 118.231 147 118.482Kadın 59 113.257 139 113.455

'14-17' Erkek 10 58.754 152 58.916Kadın 21 55.470 157 55.648

'18-21' Erkek 156 51.282 411 51.849Kadın 215 44.538 465 45.218

'22-24' Erkek 178 34.679 779 35.636Kadın 387 30.959 945 32.291

'25-29' Erkek 402 52.691 4.415 57.508Kadın 765 54.740 1.741 57.246

'30-34' Erkek 375 54.134 3.952 58.461Kadın 733 58.536 1.470 60.739

'35-39' Erkek 316 50.964 2.112 53.392Kadın 633 53.346 1.122 55.101

'40-44' Erkek 269 48.274 1.183 49.726Kadın 974 48.976 996 50.946

'45-49' Erkek 290 44.416 866 45.572Kadın 1.497 42.413 916 44.826

'50-54' Erkek 340 37.651 872 38.863Kadın 2.515 35.714 865 39.094

'55-59' Erkek 494 29.691 887 31.072Kadın 3.374 27.338 815 31.527

'60-64' Erkek 675 21.366 660 22.701Kadın 3.643 18.797 706 23.146

'65 +' Erkek 4.390 35.733 1.318 41.441Kadın 12.443 36.010 1.492 49.945Toplam 35.258 1.257.960 29.583 1.322.801

Kaynak: TUİKYabancılar kapsama alınmamıştır.

Hatay İli Bitirilen Eğitim Düzeyi (2014)

Yaş grubu Cinsiyet

Okuma yazma

bilen fakat bir okul

bitirmeyen

İlkokul mezunu

Ortaokul veya dengi okul

mezunu

Lise veya dengi okul

mezunu

Yüksekokul veya

fakülte mezunu

Yüksek lisans

mezunuDoktora mezunu

'6-13' Erkek 117.787 444

Kadın 112.506 751

'14-17' Erkek 4.922 53.495 337

Kadın 5.587 49.213 670

'18-21' Erkek 2.647 25.114 22.337 1.184

Kadın 4.789 17.692 19.809 2.248

'22-24' Erkek 1.794 13.002 13.288 6.557 38

Kadın 3.069 12.297 9.322 6.236 35

'25-29' Erkek 1.951 21.530 2 16.358 12.474 356 20

Kadın 3.468 27.989 6 12.752 10.257 250 18

'30-34' Erkek 1.321 23.609 4.462 14.113 9.933 617 79

Kadın 2.375 32.075 4.235 11.129 8.169 482 71

'35-39' Erkek 880 25.723 4.001 11.464 8.228 521 147

Kadın 2.181 33.305 3.418 8.449 5.573 303 117

'40-44' Erkek 656 27.664 4.826 8.124 6.393 395 216

Kadın 3.560 32.235 3.721 5.843 3.278 207 132

'45-49' Erkek 810 26.057 5.264 7.703 4.062 338 182

Kadın 5.283 27.071 3.003 4.975 1.884 114 83

'50-54' Erkek 1.044 22.376 3.747 7.248 2.956 199 81

Kadın 7.338 21.119 1.893 4.051 1.207 81 25

'55-59' Erkek 1.397 17.931 2.730 4.202 3.234 160 37

Kadın 9.343 13.544 1.195 1.935 1.258 42 21

'60-64' Erkek 1.782 13.614 1.717 2.331 1.818 72 32

Kadın 9.031 7.610 584 794 734 31 13

'65 +' Erkek 10.671 19.812 1.760 1.658 1.724 80 28

Kadın 25.464 8.552 602 866 491 21 14

Toplam 341.656 573.824 47.166 189.758 99.898 4.342 1.316 Kaynak: TUİKYabancılar kapsama alınmamıştır.

Hatay ilinde toplam 1.235 (İlköğretim, Ortaöğretim (Lise), Meslek ve Teknik. Ortaöğretim) okul bulunmaktadır. Okulların ilçelerdeki genel dağılımları sırasıyla; %18 Antakya, %10 Reyhanlı, %9 İskenderun, % 8’i da Defne’de bulunmaktadır. Hatay il genelinde 362.594 öğrenci bulunmaktadır. Öğrencilerin ilçelerdeki genel dağılımları sırasıyla; %25 Antakya, %15 İskenderun, %8 ‘i de Samandağ’da eğitim görmektedir.

Hatay İli İlçelerindeki Okul Durumu (2014-2015)

İlçeler Okul Sayısı Derslik Sayısı Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı

Antakya 226 4.018 89.177 3.936

Arsuz 89 574 16.550 659

Altınözü 83 526 14.972 553

Belen 32 351 5.611 288

Defne 110 757 26.870 1.383

Dörtyol 66 981 27.938 1.425

Erzin 39 284 8.754 394

Hassa 74 599 13.077 582

İskenderun 119 1546 55.555 2.609

Kırıkhan 108 990 27.336 1.145

Kumlu 20 92 3.169 112

Payas 24 324 11.444 504

Reyhanlı 124 696 26.314 835

Samandağ 82 846 29.996 1.309

Yayladağı 39 323 5.831 280Toplam 1.235 12.907 362.594 16.014

Kaynak: Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü

Hatay İli İlçelerindeki Okulların Dağılımı (2014-2015)

Antakya18%

Arsuz7%

Altınözü7%

Belen3%

Defne9%

Dörtyol5%

Erzin3%

Hassa6%

İskenderun10%

Kırıkhan9%

Kumlu2%

Payas2%

Reyhanlı10%

Samandağ7% Yayladağı

3%

Hatay İli İlçelerindeki Öğrenci Dağılımı (2014-2015)

Antakya25%

Arsuz5%

Altınözü4%Belen

2%Defne7%

Dörtyol8%

Erzin2%

Hassa4%

İskenderun15%

Kırıkhan8%

Kumlu1%

Payas3%

Reyhanlı7%

Samandağ8% Yayladağı

2%

Mustafa Kemal Üniversitesi

Mustafa Kemal Üniversitesi, 10.11.1992’de kurulmuştur. Üniversitemiz, günümüzde başta Hatay ili olmak üzere Türkiye’nin de kalkınmasına katkı sağlayan önemli bir ilim ve irfan kurumudur. Genç, dinamik, kararlı, çalışkan ve hoşgörülü kadrolarıyla Hatay’ın ve Türkiye’nin geleceğine ışık tutan ve Yüce Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün adını gururla taşıyan genç bir üniversitedir. Kurulduğunda bir yüksekokul ve iki meslek yüksekokulu ile üç birimden oluşan Üniversitemiz; bugün, kuruluşunun 21. yılında 52 birimli bir eğitim-öğretim ve bilim kurumuna dönüşmüştür. Bünyesinde 11 Fakülte, 3 Enstitü, 5 Yüksekokul, 1 Konservatuar, 13 Meslek Yüksekokulu ve 15 Araştırma ve Uygulama Merkezi yer almaktadır.Hızlı bir şekilde büyüyen 2014-2015 eğitim-öğretim yılı itibariyle üniversitemizde 1.428 akademik, 458 idari olmak üzere toplam 1.886 personel ve 36.640 öğrenci bulunmaktadır.

Üniversitemizin, Antakya şehir merkezine 10 km. mesafede İskenderun-Antakya yolu üzerinde Serinyol beldesi, Alahan köyü mevkiinde bulunan Tayfur Sökmen Yerleşkesi haricinde İskenderun merkez ve Dörtyol ilçesi Kuzuculu mevkiinde iki büyük yerleşkesi daha bulunmaktadır. Ayrıca ilçelerimizde Meslek Yüksekokullarına ait küçük çaplı yerleşke ve birimler yer almaktadır.

Tayfur Ata Sökmen Tıp Fakültesi ile Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi tamamlanmış olup bölgemize, 550 hasta yatak kapasitesiyle modern bir hastane olarak hizmet vermektedir.

Yeni Kurulan Diş Hekimliği , İletişim Fakültesi ve Teknoloji Fakülteleri ise yeni dönemden itibaren eğitim ve öğretime başlanılacaktır. Üniversitemizin Fen Bilimleri, Sosyal Bilimleri ve Sağlık Bilimleri Enstitüleri de Yüksek Lisans eğitimlerinin verildiği birimlerimizdir.

Üniversitemizde Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu, Hatay Sağlık Yüksekokulu, İskenderun Sivil Havacılık Yüksekokulu eğitim ve öğretimlerini sürdürmektedirler. Ayrıca Hatay’ın ilçelerinde Meslek Yüksekokullarımız bulunmaktadır.

1.2.2.3 Araştırma ve Uygulama Merkezleri

Üniversitede 15 adet merkez vardır. Bunlar;1. Arkeoloji ve Sanat Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi (ARSAMER)2. Yabancı Diller Eğitim-Öğretimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (YADİM)3. Bilgisayar Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (BAUM)4. Tıbbi ve Kokulu Bitkiler Araştırma Merkezi5. Zeytincilik Araştırma Merkezi (ZEYMER)6. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi7. Sağlık, Uygulama ve Araştırma Hastanesi Başhekimliği8. Fen Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi (MKÜFAM)9. Stratejik Araştırmalar Merkezi10. Kent Yönetimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi11. Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi12. Sürekli Eğitim Uyg. ve Arş. Merkezi13. Alternatif Enerji Kaynakları ve Tek. Merkezi14. Taş Mozaik Araş. ve Uygulama Merkezi15. Deniz Kablumbağ. İlk Yard. Tedavi ve Kur. Merkz.

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖĞRENCİ SAYILARI

Fakülte / Yüksekokul MYO / Enstitü Bayan Erkek Toplam

Eğitim Fakültesi 1.566 756 2.322

Fen Edebiyat Fakültesi 994 1.185 2.179

Güzel Sanatlar Fakültesi 84 57 141

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 1.311 1.119 2.430

Mimarlık Fakültesi 259 179 438

Mühendislik Fakültesi 596 2.886 3.482

Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi 6 34 40

Tayfur Ata Sökmen Tıp Fakültesi 435 591 1.026

Veteriner Fakültesi 85 259 344

Ziraat Fakültesi 509 640 1.149

Diş Hekimliği Fakültesi 58 54 112

Altınözü Tarım Bilimleri Meslek Yüksekokulu 100 69 169

Antakya Meslek Yüksekokulu 1.653 2.746 4.399

Denizcilik Meslek Yüksekokulu 129 354 483

Dörtyol Meslek Yüksekokulu 238 1.141 1.379

Erzin Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu 1 214 215

Hassa Meslek Yüksekokulu 57 224 281

Hatay Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu 557 300 857

İskenderun Meslek Yüksekokulu 962 4.345 5.307

Kırıkhan Meslek Yüksekokulu 490 791 1.281

Reyhanlı Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu 535 619 1.154

2.3 SAĞLIK

Hatay ili 5827 km² üzerine kurulu 1.533.507 Nüfus, 15 ilçesi, her ilçede bir Toplum Sağlığı Merkezi mevcuttur.663 sayılı yasa ile İl ve ilçe sağlık yönetim hizmetleri yapılandırılacaktır. Buna göre sağlık sistemleri üç ana başlık altında yapılandırılacaktır. Bu yapı içerisinde İl Sağlık Müdürlüğü, Hastane Birlikleri ve Halk Sağlığı Müdürlüğü olarak Sağlık Bakanlığı Taşra teşkilatlanmasında yapılanmaya başlayacaktır.  Hatay İlinde Sağlığın temeli olan Koruyucu Sağlık Hizmetleri Kurumları (birinci basamak sağlık kuruluşları)      169 ASM (Aile Sağlığı Merkezi)      97 Sağlık Evi,      3 Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi,      3 Halk Sağlığı Laboratuarı,      2 Verem Savaş Dispanseri,      2 Deri ve Zührevi Hastalıklar Dispanseri,      4 Ağız Diş Sağlığı Merkezi,      1 Evde Sağlık Hizmetleri Birimi,      12 TSM(Toplum Sağlığı Merkezi)bulunmaktadır.

Yine Bakanlığımıza bağlı olarak Tedavi Edici Sağlık Kurumları (ikinci basamak sağlık kurumları) 

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖĞRENCİ SAYILARI

Fakülte / Yüksekokul MYO / Enstitü Bayan Erkek Toplam

Eğitim Fakültesi 1.566 756 2.322

Fen Edebiyat Fakültesi 994 1.185 2.179

Güzel Sanatlar Fakültesi 84 57 141

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 1.311 1.119 2.430

Mimarlık Fakültesi 259 179 438

Mühendislik Fakültesi 596 2.886 3.482

Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi 6 34 40

Tayfur Ata Sökmen Tıp Fakültesi 435 591 1.026

Veteriner Fakültesi 85 259 344

Ziraat Fakültesi 509 640 1.149

Diş Hekimliği Fakültesi 58 54 112

Altınözü Tarım Bilimleri Meslek Yüksekokulu 100 69 169

Antakya Meslek Yüksekokulu 1.653 2.746 4.399

Denizcilik Meslek Yüksekokulu 129 354 483

Dörtyol Meslek Yüksekokulu 238 1.141 1.379

Erzin Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu 1 214 215

Hassa Meslek Yüksekokulu 57 224 281

Hatay Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu 557 300 857

İskenderun Meslek Yüksekokulu 962 4.345 5.307

Kırıkhan Meslek Yüksekokulu 490 791 1.281

Reyhanlı Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu 535 619 1.154

      10 Devlet Hastanesi,      1 Doğum ve Çocuk Bakım Evi,      7 resmi, 9 özel Hemodiyaliz ünitesi,

Acil Hizmetler sunmak için, 36 tane 112 Acil Yardım İstasyonu, 54 Ambulans bulunmaktadır.

Ayrıca, 1 Üniversite Hastanesi ilimizde hizmet vermektedir.

Bu kurumlardan ayrı olarak ilimizde 10 Özel Hastane hizmet vermektedir.

Hastane Sayısı

Yatak Sayısı

Yoğun Bakım

Yatağı SayısıAile Hekimliği Birimi Sayısı

Aile Hekimi Başına Düşen

Nüfus

112 İstasyon

Sayısı

112 Ambulans

Sayısı

1 İstanbul 236 33.581 5.388 3663 3.925 214 290

2 Ankara 89 18.641 2.399 1357 3.795 130 166

3 İzmir 59 11.452 1.538 1148 3.583 87 115

4 Antalya 43 5.135 759 582 3.819 47 74

5 Bursa 41 6.750 889 766 3.639 52 77

6 Konya 40 6.635 852 591 3.568 58 81

7 Adana 30 6.400 1.045 610 3.550 46 63

8 Kayseri 30 4.018 611 378 3.498 29 66

9 Balıkesir 29 2.965 344 332 3.581 35 43

10 Manisa 28 4.034 425 403 3.394 46 73

11 Samsun 28 4.338 571 364 3.489 33 61

12 Kocaeli 27 4.156 605 465 3.705 34 64

13 Gaziantep 26 4.611 940 501 3.771 34 61

14 Mersin 25 3.511 622 496 3.482 44 65

15 Diyarbakır 24 4.502 860 427 3.829 50 75

16 Erzurum 24 3.542 355 239 3.194 25 66

17 Muğla 24 2.086 217 247 3.621 38 62

18 Afyon 23 1.973 210 209 3.380 32 51

19 Aydın 22 2.678 370 293 3.556 28 50

20 Denizli 22 2.770 406 279 3.508 31 54

21 Trabzon 22 3.298 364 233 3.291 25 48

22 Hatay 21 2.822 480 410 3.707 36 54

23 Malatya 20 2.544 416 216 3.563 31 48

24 Sivas 20 2.491 249 177 3.520 31 64

25 Tekirdağ 20 2.014 298 239 3.794 22 38

Diğer 555 59889 7359 6759 193796 948 1831

Türkiye 1.528 206.836 28.572 21384 3.633 2.186 3.740

Aile Hekimliği temelleri uzun süreler öncesinden atılmış olsa da Aile Hekimliği uzmanları akademik kadrolarda 1994 yılından itibaren yer almaya başlamıştır. Sağlık Bakanlığı, ilkini 1994 yılında Ankara’da, sonraki yıllarda Adana, Bursa ve İzmir’de Aile Hekimliği Uygulama Merkezleri açmış olup, 2005 yılında yeni geçiş dönemi içinde Düzce ili pilot il olmuş, ardından da 23 il daha uygulamaya geçmiştir. Nihayetinde de bu geçiş dönemi sonunda artık tıp fakültesinden mezun olan pratisyen hekimlerin mutlaka herhangi bir uzmanlık dalına veya Aile Hekimliği uzmanlık eğitimine başlaması gerekecektir.

Uzman Hekim

Pratisyen Hekim

Asistan Hekim

Toplam Hekim Diş Eczac

ı Hemşire EbeDiğer Sağlık

personeli

1 İstanbul 16.438 5.210 5.470 27.118 6.046 5.241 21.003 5.474 17.966

2 Ankara 9.703 2.247 4.164 16.114 2.776 2.473 13.298 3.132 13.533

3 İzmir 5.772 2.268 1.830 9.870 1.604 1.880 8.599 2.846 8.128

4 Antalya 2.534 1.302 543 4.379 928 1.096 3.912 1.681 4.449

5 Bursa 2.487 1.311 518 4.316 784 929 5.034 1.960 4.491

6 Adana 2.119 1.180 519 3.818 594 722 3.665 1.363 3.753

7 Konya 1.894 1.126 791 3.811 484 777 4.157 1.416 4.547

8 Kocaeli 1.598 818 352 2.768 468 486 3.193 1.076 3.017

9 Gaziantep 1.376 910 325 2.611 281 519 2.939 933 2.625

10 Samsun 1.411 678 487 2.576 323 458 2.969 1.023 3.068

11 Diyarbakır 1.317 811 347 2.475 265 369 3.260 863 2.784

12 Mersin 1.384 870 200 2.454 440 647 2.829 1.608 2.942

13 Kayseri 1.253 668 517 2.438 333 480 2.840 997 3.318

14 Manisa 1.206 789 213 2.208 307 504 2.659 1.162 2.609

15 Şanlıurfa 993 1034 128 2.155 173 403 1.980 645 2.042

16 Hatay 1022 806 136 1.964 342 495 2.184 830 2.59817 Aydın 1016 647 228 1.891 315 462 1.954 1026 2.037

18 Denizli 991 523 254 1.768 319 434 2.004 1.016 1.967

19 Eskişehir 983 463 273 1.719 249 367 2.212 700 2.237

20 Trabzon 842 446 428 1.716 288 320 2.423 680 2.487

21 Erzurum 712 449 408 1.569 123 196 1.855 546 1.769

22 Balıkesir 850 667 47 1.564 317 461 2.162 1.337 2.327

23 Malatya 788 432 298 1.518 179 244 1.917 850 1.958

24 Muğla 803 602 29 1.434 313 464 1.561 896 1.914

25 Van 544 589 221 1.354 111 145 1.495 454 1.474  Diğer 15.215 12.199 2.594 30.008 4.634 6.627 40.328 18.324 49.576  Türkiye 75251 39045 21320 135.616 22996 27199 142.432 52838 149.616

2.4 İstihdam ve Sosyal Güvenlik Çalışmaları

İl Nüfusu 1.533.507

İş Yeri Sayısı 21.004Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (Aktif+Pasif+GSS Kapsamında Tescil Edilenler) 1.488.09

7Toplam Sosyal Güvenlik Kapsamı (GSS Kapsamında Tescil Edilenler Hariç) 1.181.44

1Sosyal Güvenlik Kapsamının (GSS Kapsamında Tescil Edilenler Hariç) Toplam İl Nüfusuna Oranı (%)

77,04

Sosyal Güvenlik Kapsamı Dışında Kalan Nüfus 45.410Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Kişi SayısıEmekli Sandığı (4/c) 48.974Bağ-Kur (4/b) 62.017SSK (4/a) 167.674Toplam 278.665Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Aktif Çalışanların Toplam il Nüfusuna Oranı(%) 18,17Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan Kişi SayısıEmekli Sandığı (4/c) 23.649Bağ-Kur (4/b) 51.217SSK (4/a) 89.745Toplam 164.611Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Emeklilerin Toplam il Nüfusuna Oranı(%) 10,73Sosyal Güvenlik Kapsamında Bakmakla Yükümlü Tutulanların (Yararlanıcıların) SayısıEmekli Sandığı (4/c) 113.882Bağ-Kur (4/b) 281.101SSK (4/a) 343.182Toplam 738.165

Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Bakmakla Yükümlü Tutulanların Oranı (%) 48,14Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Tescil EdilenlerGenel Sağlık Sigortası Primi Devlet Tarafından Ödenenler 250.634Genel Sağlık Sigortası Primleri Kendileri Tarafından Ödenenler 56.022Toplam 306.656Not 1:01/01/2012 tarihinden itibaren herhangi bir sosyal güvence kapsamında olmayan ya da genel sağlık sigortasının bakmakla yükümlü olduğu kişisi olmayanlar ile 5510 sayılı Kanun kapsamı dışında olan herkes zorunlu genel sağlık sigortası kapsamına alınır.Not 2:Sosyal güvenlik kapsamında bulunan kişi sayılarına 2022 ye göre aylık alanlar ve 20. madde sandıklarına tabi olan kişi sayıları ile er ve erbaşlar dahil değildir.

Genel bir yaklaşım ile istihdam edilenler ve işsizlerin toplamı olarak ifade edilen işgücü, üretimin en

önemli aracıdır. Gelişmiş ya da az gelişmiş tüm ekonomilerde üzerinde hassasiyetle durulan

potansiyel bir sorun alanı olan istihdam, ülkeler açısından ekonomik yapı üzerinde olduğu kadar

sosyal yapı üzerinde de önemli etkilere sahiptir.

Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Kişi SayısıTürkiye Hatay

Emekli Sandığı (4/c) 3.032.971 48.985Bağ-Kur (4/b) 2.938.034 62.84

SSK (4/a) 14.802.222 170.6Toplam 20.773.227 282.4

Kaynak: SGK, 2015

Hatay ilinde Sosyal Güvenlik kapsamında aktif olarak çalışan toplam 282.492 kişi bulunmaktadır.

Bunların ise % 17,3’ü emekli sandığına dâhil olup memurları ifade ederken % 22,2’si BAĞ-KUR’a

dahil olup işyeri sahipleri ile tarımsal faaliyetlerde bulunanları ifade etmekte ve % 60,4’ü de SSK

sistemine dahil olup kamu veya özel sektörde çalışan işçileri ifade etmektedir. Hatay ilinde sosyal

güvenlik kapsamındaki aktif çalışanların toplam il nüfusuna oranı % 17,64 iken, emeklilerin toplam il

nüfusuna oranı % 10,36 ve bakmakla yükümlü tutulanların toplam il nüfusuna oranı % 48,42’dir.

Şekil 6. Yıllar İtibariyle SGK’ya Kayıtlı İşyeri Sayısı

Kaynak: SGK, 2015

2010 yılında daimi, mevsimlik, kamu ve özel olmak üzere SGK kapsamında Hatay ilinde toplam

15.498 işyeri bulunurken, 2015 yılında işyeri sayısı yaklaşık 21 bine yükselmiştir.

Açılan/Kapanan İş Yeri İstatistikleri

TOBB istatistiklerine göre 2015 yılında Türkiye’de kurulan yabancı ortak sermayeli şirket sayısı 4.729’dur.

Bu şirketlerin 1.599’u Suriye, 330’u Alman, 304’ü Irak ortaklıdır. Kurulan 4.729 yabancı ortak sermayeli

şirketin 714’ü anonim, 4.015’i limited şirkettir. Bu şirketlerin 1.736’sı toptan ve perakende ticaret, motorlu

taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 583’ü imalat ve 574’ü inşaat sektöründe kurulmuştur. Kurulan

yabancı ortak sermayeli şirketlerin toplam sermayelerinin % 86,24’ü yabancı sermayeli ortak payını

oluşturmaktadır.

Kurulan, Kapanan İşyeri İstatistikleri

Hatay ilinde 2010-2015 döneminde her yıl ortalama olarak 111 şirket kapanıp, 153 şirket tasfiye edilirken,

yine her yıl ortalama olarak 616 yeni şirket kurulumu gerçekleşmiştir. Kurulan şirketlerin Türkiye’ye oranı

ise % 1,2’dir.

Sektörlere Göre Girişim Sayıları

İş Kayıtlarına Göre Girişim Sayıları

2014 yılı TÜİK İş Kayıtları İstatistiklerine göre Hatay ilinde toplam 62.421 adet iş girişiminde

bulunulmuştur. Bu girişimlerin % 41’ini toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve

motosikletlerin onarımı sektöründe 25.669 adet iş girişimi yapılmıştır. Hatay ilinde yoğun faaliyet

gösteren taşımacılık sektörünün de yer aldığı ulaştırma ve depolama faaliyetleri kapsamında 11.401

adet girişim gerçekleşmiştir. İlde en önemli ticari kaynaklardan birisi olan imalat sanayi

sektöründe 6.489 adet girişimde bulunulmuştur.

İstihdam, İşgücü ve İşsizlik İstatistikleri

Gelişmiş ya da az gelişmiş tüm ekonomilerde üzerinde hassasiyetle durulan potansiyel bir sorun alanı

olan istihdam, ülkeler açısından ekonomik yapı üzerinde olduğu kadar sosyal yapı üzerinde de önemli

etkilere sahiptir.

Tablo 19. TR63 Bölgesi Yaş Gruplarına Göre İşgücüne Katılım Oranı (%)15-19 20-24 25-34 35-54 55+

2010 32,8 48,7 61,7 60,3 26,42011 26,4 54,2 62,2 59,9 26,92012 22,7 52,5 60,4 60,1 27,82013 24,1 53 58,5 58,3 22,42014 25,9 49,4 57,4 55,4 30,8

Kaynak: TÜİK, 2016

TR63 Bölgesinde yaş gruplarına göre işgücüne katılım oranlarını incelediğimizde TR63 Bölgesinde

tüm yaş gruplarında işgücüne katılım oranı 2010 yılına göre artmıştır. Ancak 2015 yılı verilerine göre

işgücüne katılım oranlarını incelediğimizde TR63 Bölgesi 26 Düzey 2 Bölgesi arasında 25. sırada yer

almaktadır. Çevre Düzey 2 Bölgeleri ile TR63 Bölgesi verilerini karşılaştırdığımızda ise kadınların

işgücüne katılım oranlarında Adana, Mersin’den oluşan TR62 Bölgesi tüm yaş gruplarında ilk sırada

yer almıştır.

2013 yılı TÜİK verilerine göre Hatay ilinde işgücüne katılım oranı % 45,9 olup 2010 yılı itibariyle

katılım oranında azalma söz konusudur. Çevre illeri incelendiğinde kadınların işgücüne katılım

oranının yüksek olduğu Mersin % 50,7, Adana % 49,9 ve Kahramanmaraş % 47 ile, işgücüne katılım

oranlarında ön sıralarda yer almıştır. Türkiye genelinde 2013 yılı işgücüne katılım oranlarında Hatay

en düşük 13. sıradaki il olmuştur.

Benzer şekilde 2013 yılı istihdam oranlarında da Hatay ili, 10. sırada yer alırken 2010-2013

döneminde işgücüne paralel olarak bir azalma eğiliminde olduğu görülmektedir. İşgücüne katılım

oranındaki olumsuz tablonun bir benzeri işsizlik oranında görülmekte olup, söz konusu dönemde

işsizlik oranında 2013 yılında bir artış meydana geldiği görülmektedir. 2013 yılı TÜİK verilerine

göre Hatay ili işsizlik rakamlarına göre 11. sırada yer almıştır.

Banka Şubeleri ve Banka Çalışanı

Türkiye’de artan nüfus karşısında bankaların şube sayılarını artırdıkları, dolayısıyla bankada çalışan

sayılarının da arttığı görülmektedir. Hatay ilinde de banka şube sayısı artmakta olsa bile henüz yeterli

seviyede görülmemektedir. Türkiye’de banka şubesi başına düşen ortalama nüfusa göre, ildeki banka

şubesi başına düşen ortalama nüfusun çok fazla olduğu görülmektedir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun verilerine göre, 2015 yılı Aralık ayı itibariyle

Türkiye’deki toplam 12.188 banka şubesinin 132’si (binde 11) Hatay ilinde bulunmaktadır.

ATM, POS ve Üye İşyeri Sayıları

Türkiye Bankalar Birliği’nin verilerine göre, 2012 yılında Türkiye’deki toplam 41.695 ATM’nin

binde 12’si Hatay ilinde bulunmaktadır. Türkiye’de 2012 yılı itibariyle, bankacılık sistemine toplam

2 milyondan fazla üye iş yeri bulunmakta, bunun binde 13’ü Hatay ilinde yer almaktadır. Hatay ili,

TR63 Bölgesinde bulunan diğer illere göre daha fazla POS ve Üye İşyeri sayına sahip olması ticarette

daha gelişmiş olduğunun bir göstergesidir.

Toplam Mevduat

Mevduat, bankalara ve benzeri kredi kurumlarına, istenildiğinde ya da belli bir vade veya ihbar süresi

sonunda çekilmek üzere yatırılan paralardır. Mevduat, ticaret bankalarının en önemli kaynağıdır.

Bankalar halktan topladıkları miktarları, firmalara kredi olarak vermek, şirketler kurmak, bunların

sermayelerine katılmak gibi yöntemler ile söz konusu paranın ekonomide etkin bir şekilde

kullanılmasını sağlamaktadırlar.

İstanbul ili, ticaret sektörü merkezi, Ankara ili ise, hizmet sektörü merkezi olarak Türkiye’de öne

çıktığından dolayı, bu iki ilin 2015 yılı illere göre, toplam mevduatın ülke içi dağılımında yüksek

oranlar elde ettikleri görülmektedir. Üretimin yoğun olduğu Kocaeli, Bursa, İzmir ve Adana gibi

illerin toplam mevduatlarının da diğer illere göre yüksek olduğu görülmektedir. Hatay ilindeki durum

değerlendirildiğinde, yaklaşık 11 milyar TL’lik mevduat tutarıyla, Türkiye’de 12. sırada yer aldığı

görülmektedir.

Türlerine Göre Kullanılan Kredi

2010 yılında Türkiye’de kullanılan kredilerin (545 milyar TL) % 1,8’i Hatay ilinde kullanılırken,

2015 yılında, kullanılan toplam 1,5 trilyon TL krediden % 1,3’ü Hatay ilinde kullanılmıştır. Söz

konusu dönem içerisinde hem Türkiye’de hem de Hatay’da toplam kredi kullanımı artarken Hatay

ilinin toplam kredi kullanımı içerisindeki payı azalmıştır.

Hatay ili BDDK verilerine göre 2010 yılında Türkiye’deki toplam nakdi krediler bakımından 8.

sırada yer alırken 2015 yılında 13. sıraya gerilemiştir.

2015 yılı BDDK verilerine göre Hatay ilinde 2010 yılında yaklaşık 178 milyon TL’lik takipte kredi

bulunurken 2015 yılında bu rakam 543 milyon TL’ye yükselmiştir. 2010 yılına göre, takipteki banka

kredileri, 2015 yılında % 200 artış göstermiştir. Türkiye’de 2010 yılında yaklaşık 20 milyar

TL’lik

takipte kredi bulunurken 2015 yılında bu rakam 47 milyar TL’ye yükselmiştir. 2010 yılına göre,

takipteki banka kredileri, 2015 yılında % 135 artış göstermiştir.

Yıllar itibariyle Hatay ilinde verilen kredilerin sektörlere göre dağılımına göre metal ve işlenmiş

maden sektörü en çok kredi kullanılan sektör olup, 2010 yılında kullanılan 5,6 milyar TL’lik kredi,

2015 yılında 7,5 milyar TL’ye yükselmiştir. Hatay ilinde kullanılan kredilerin yaklaşık % 55’i söz

konusu sektördedir. Tarım ve ticaret, metal sanayiden sonra ekonomik anlamda Hatay ilinde öne

çıkan sektörler arasında yer almakta olup söz konusu sektörlerde kullanılan toplam kredi, metal ve

işlenmiş maden sektörünü takip etmektedir.

Kredi / Mevduat Oranı

Hatay ilinde toplanan mevduatın yatırıma dönüştürülebilmesi, Hatay ilinin ekonomik gelişimi

açısından önem arz etmektedir. Bu kapsamda, girişimciliğin gelişmesi için yatırımların artarak devam

etmesi gerekmektedir. Bankacılık faaliyetlerinin Hatay ili açısından dikkat çeken durumu,

kredi/mevduat oranının Türkiye ortalamasından yüksek olmasıdır.

BDDK verilerine göre yıllar itibariyle kredi/mevduat oranları incelendiğinde, Hatay ilinin Türkiye

ortalamasının üzerinde bir kredi/mevduat oranına sahip olduğu görülmektedir. Hatay ilinde yüksek

seyreden bu oran, yatırıma konu kredilerin ilde kullanıldığını göstermektedir. Bununla beraber, 2010

yılı itibariyle kredi/mevduat oranlarının arttığı ve bu kapsamda bankacılık sektörünün finansal

aracılık rolü oynadığı anlaşılmaktadır. 2015 yılında Hatay ili kredi/mevduat oranı bakımından

Türkiye’de 26. sırada yer alırken, Gaziantep ili birinci sırada olup Gaziantep ilinin ardından

Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Mardin ve Osmaniye illeri sıralanmaktadır.

3.EKONOMİK YAPI

3.1 Tarım Ve Hayvancılık

GENEL BİLGİLER

Nüfus (2015) (Kişi) 1.533.507Büyükşehir Belediye Sayısı 1İlçe Sayısı 15Mahalle Sayısı 456Toplam Tarım Alanı (Ha) 275.578Tarla Alanı (Ha) 160.842Meyve Alanı (Ha) 27.996Sebze Alanı (Ha) 28.994Tarımsal Üretim Değeri Türkiye Sıralaması (2014) 20

2015 Yılı Tarla Bitkileri Üretimi (Ton)

1.111.932

2015 Yılı Sebze Üretimi (Ton) 505.598

2015 Yılı Meyve Üretimi (Ton) 1.191.346

TARIM ARAZİSİNİN DAĞILIMI

Tarım kültürü, toprak yapısı, iklim ve diğer doğal koşulları ürün deseninde çeşitliliğe, hasatta erkenciliğe, ikinci ürün yetiştirilebilmesine imkân vermektedir. Bu şartlarda yılın dört mevsiminde üretim yapmak mümkündür.

Entansif tarımın yapıldığı ilimizde bitki deseni olarak buğday, sanayi bitkileri (pamuk, mısır), sebzeler, zeytinlikler, yağlı tohumlar, narenciye, meyve, tarla sebzeciliği, yem bitkileri ikinci ürün ve ara ziraatı olmak üzere toplam 275.578 hektar ekim alanı bulunmaktadır.

Tablo 2: Tarım Arazilerinin Dağılımı (ha).ARAZİ 20 20

Tarla Arazisi 162.920 % 160.842 %58Meyvecilik Alanı 29.389 % 27.996 %10Zeytinlik 51.703 % 51.600 %19Sebze Alanı 23.686 % 28.994 %10Bağ Alanı 5.160 % 5.160 %2TOPLAM 275.578 275.578

İlin Arazi Varlığı ve Ovalarımız

Tablo3: Hatay İli Arazi Varlığı

ARAZİNİN NİTELİĞİ ALANI (Ha) ORANI (%)Tarım Arazisi 275.578 47Mer’a Arazisi 13.624 2Orman-Funda-Tapusuz-Konut- Diğer Arazi 249.468 43Su Yüzeyi-Kayaç-Leçelik Alan 44.154 8TOPLAM 582.824

Tablo 4: Ovalar

OVALARIMIZ ALANI (Ha) ORANI (%)Amik Ovası 119.350 73Arsuz Ovası 6.840 4Dörtyol-Erzin Ovası 34.920 21Samandağ Ovası 3.200 2TOPLAM 164.310

Amik ovası : 119.350 ha.(Merkezde:26.750ha, Kırıkhan da 53.000ha, Reyhanlı ve Kumluda:39.600ha)

Diğer Ovalar: 44.960 ha.(Arsuz Ovası: 6.840ha,Dörtyol-Erzin Ovası: 34.920 Samandağ Ovası:3.200ha)TOPLAM : 164.310 ha.

İl ve İlçeler Üzerinden Arazi Dağılımı

İLÇELERTARIM ALANI ORANI

YÜZÖLÇÜMÜ (HA)

TARIM ALANI İL’E ORANI %

Miktar

%

Antakya 53.503

33.075

58 11Altınözü 48.80

034.319

83 13Arsuz 53.82 20.4 38 7

Belen 13.000

4.509

35 2

Defne 13.283

6.238

47 2

Dörtyol 47.300

11.725

25 4

Erzin 35.800

12.848

40 5

Hassa 51.400

16.723

34 6

İskenderun 20.678

2.003

10 1

Kırıkhan 84.300

43.157

60 16Kumlu 22.30 14.7 79 5

Payas 15.55 747 7 0Reyhanlı 41.00

030.881

76 11Samandağ 33.87

611.782

39 4

Yayladağı 48.183

27.375

67 10

TOPLAM 582.800

275.578 51

TARIMSAL ÜRETİM VERİLERİ

BİTKİSEL ÜRETİM

Tarla Ürünleri

Tahıllar

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da)

VERİM(kg/da)

ÜRETİM(Ton)

Buğday 711.378 319 294.292Arpa 16.026 216 3.469Yulaf 1.445 211 305Dane Mısır (I.+II.Ürün) 200.533 1.040 208.605

Yıllara Göre Buğday Ekiliş Ve Üretimi

GÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015Ekiliş(da) 803.04

9694.97

5759.76

0755.59

2711.3

78Üretim(Ton) 331.1 256.8 312.6 241.3 294.2

Baklagiller

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da)

VERİM(Kg/da)

ÜRETİM(Ton)

K.Bezelye 490 204 100Nohut 3.050 402 132K.Fasulye 255 235 60Y.Mercimek 775 99 77K.Mercimek 597 189 113K.Börülce 58 172 10Bakla 95 158 15

Yem Bitkileri

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da)

VERİM(kg/da)

ÜRETİM(Ton)

Fiğ (Dane) 700 100 70Fiğ (Yeşil ot) 6.292 2.240 7.136Yonca 6.356 2.822 17.934Mısır (hasıl) 145 3.448 500Silajlık Mısır(I. Ve II. Ürün) 16.296 3.979 64.843

Yıllara Göre Kuru Dane Mısır Ekiliş Ve Üretimi

GÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015

Ekiliş(da) 120.066

170.786

199.090

206.036

200.533Üretim(Ton) 75.265 136.9 213.59 183.8 208.6

Yumru Bitkiler

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da)

VERİM(kg/da)

ÜRETİM(Ton)

Patates 16.927 4.149 70.231Tatlı Patates 0 0 0K.Sarımsak 3.423 955 3.272K.Soğan 57.910 3.782 219.004

Yağlı Bitkiler

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da)

VERİM(kg/da)

ÜRETİM(Ton)

Pamuk (I. Ve II. Ürün) 393.392 532 209.458Yerfıstığı 3.272 441 1.444Ayçiçeği (yağlık+çerezlik) 4.165 220 915

Yıllara Göre Pamuk Ekiliş Ve Üretimi

GÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015

Ekiliş(da) 522.296

417.275

380.381

371.066

393.392Üretim(Ton) 269.9

18210.2

48202.7

91196.7

66209.4

58

Endüstri Bitkileri

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da) VERİM(kg/da)

ÜRETİM(Ton)

Tütün 15.151 85 1.294

Itri Bitkiler

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da) VERİM(kg/da)

ÜRETİM(Ton)

Kırmızı Biber 3.027 2.829 8.562Kekik 1.740 128 223

Yıllara Göre Kuru Soğan Ekiliş Ve Üretimi

GÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015Ekiliş(da) 52.960 56.938 57.380 59.910 57.910Üretim(Ton) 132.5 117.13 163.650 168.7 219.004

SEBZELER

ÜRÜN ADI EKİM ALANI (Da)

VERİM(Kg/da)

ÜRETİM(Ton)

Beyaz Lahana 850 1.876 1.595Kırmızı Lahana 358 2.070 741Karayaprak Lahana 150 1.400 210Göbekli +Kıvırcık–Marul 12.232 1.853 22.665Ispanak 3.894 1.117 4.348Pırasa 1.005 2.860 2.874Pazı 1.688 2.047 3.456Enginar 40 1.000 40Tere 253 601 152Dereotu 1.490 954 1.422Nane 426 845 360Maydanoz 20.456 1.133 23.171Roka 210 805 169Semizotu 10 600 6Taze Fasulye* 17.649 1.011 17.838Taze Bakla 1.221 1.060 1.294Taze Bezelye 12.070 935 11.290Taze Börülce 853 1.046 892Barbunya 295 953 281Taze Bamya 790 1.067 843Balkabağı 357 2.213 790Kavun * 16.500 2.464 40.652Karpuz* 1.115 5.471 6.100Sakızkabağı* 4.648 1.950 9.062Hıyar* 16.211 3.018 48.928Patlıcan* 17.378 2.731 47.455Domates* 31.270 3.785 118.346Biber* 33.342 1.833 61.131Taze Sarımsak 1.056 1.125 1.188Taze Soğan 6.577 1.517 9.977Havuç 21.471 3.000 64.413Turp 1.297 1.362 1.766Şalgam 20 1.200 24Karnabahar 1.390 1.503 2.089Brokoli 20 1.500 30TOPLAM 228.592 2.212 505.598

(*Örtüaltı dahil) ÖRTÜALTI ALANLARI

SERA TİPİ ALANI(da)

Toplam Cam Sera Alanı 3Toplam Plastik Sera Alanı 1.186Toplam Yüksek Tünel Alanı 866Toplam Alçak Tünel Alanı 8.432

TOPLAM ÖRTÜ ALTI ALANLARI 10.487

Yıllara Göre Marul (Göbekli) Ekiliş Ve ÜretimiGÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015Ekiliş (Da) 17.660 14.8 15.1 16.065 12.1Üretim (Ton) 30.725 26.3 26.6 29.22 22.5

Yıllara Göre Havuç Ekiliş Ve ÜretimiGÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015Ekiliş (Da) 11.632 24.491 20.200 20.161 21.471Üretim (Ton) 34.031 73.153 60.300 60.483 64.413

Yıllara Göre Maydanoz Ekiliş Ve ÜretimiGÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015Ekiliş (Da) 17.570 18.550 19.800 20.999 20.4Üretim (Ton) 19.986 21.065 22.48 23.800 23.1

MEYVELER (Örtüaltı Dahil)

Ürün AdıKapladığı

Alan (Dekar)Meyve Veren Ağaç Sayısı

Ağaç Başına

Ort.Verim

ÜRETİM(Ton)

Armut 258 42.881 31 1.326Ayva 53 6.690 27 178Elma 1.787 126.607 31 3.959Yenidünya 192 17.870 34 613Erik 15.211 763.320 31 23.647Kayısı 7.523 198.441 34 6.705Zerdali 0 3.600 40 144Kiraz 382 22.060 28 626Şeftali-Nektarin 2.755 71.431 32 2.254Vişne 2 350 23 8A.Fıstığı 0 2.500 4 10Ceviz 1.984 47.306 36 1.687

Fındık 0 600 12 7Badem 1.585 62.467 23 1.417Dut 18 23.145 28 643İncir 1.627 218.905 29 6.245Nar 12.239 783.500 27 20.769T.Hurması 1.674 93.250 35 3.245Böğürtlen 0 0 0Çilek* 247 619Muz* 378 2.230

Üzüm 45.445 43.332

Zeytin Yağlık 423.993 9.132.493 17 151.768

Zeytin Sofralık 92.011 1.955.198 13 25.935

Zeytin Toplam 516.004 11.087.691 16 177.703

Limon 17.853 369.405 105 38.856

Portakal 71.822 1.992.580 157 313.767

Mandalina 132.631 3.753.947 138 516.914

Altıntop 4.737 139.815 174 24.276

Turunç 50 2.800 59 166

Turunçgil Toplamı 227.093 6.258.547 143 893.979

GENEL TOPLAM 836.457 19.831.161 1.191.346

Not: Meyve Veren Ağaç Sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı toplamıdır.

Yıllara Göre Zeytin Dikim ve Üretimi

GÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015

Dikim (Da) 493.107

495.087

513.848

517.029

516.004Üretim (Ton) 181.5

52178.7

50158.4

19131.6

47177.7

03

Yıllara Göre Narenciye Dikim Ve Üretimi

GÖSTERGE 2011 2012 2013 2014 2015

Dikim (Da) 191.422

203.839

205.835

208.200

227.093Üretim (Ton) 574.2

25602.7

49643.5

33703.7

29893.9

79

HAYVANSAL ÜRETİM

İLİMİZ HAYVAN VARLIĞI (TÜİK 2015)

HAYVANIN CİNSİ SAYISI

Saf Kültür Irkı Sığır Sayısı 49.243

Kültür Melezi Sığır Sayısı 67.712Yerli Sığır + Manda 9.928

BÜYÜKBAŞ TOPLAMI 126.883Tavuk 852.930Diğer Kanatlı 8.675

KANATLI TOPLAMI 857.930

Koyun 182.140

Keçi 156.919

KÜÇÜKBAŞ TOPLAMI 339.059At 1.326

Katır 320

Eşek 1.939

TEK TIRNAKLI TOP. 3.585

Kovan Sayısı 94.888

İLİN HAYVANSAL ÜRÜNLER ÜRETİMİ (TUİK 2015)

ÜRÜNÜN CİNSİ MİKTARI BİRİMİ

Yumurta 80.000.000 AdetKırmızı Et 8.500 TonBeyaz Et 5.470 Ton

Süt 141.670 TonBal 1.176.126 KgYapağı 295 Ton

Keçi Kılı 64 Ton

HATAY İLİ 2015 YILI HAYVAN VARLIĞI (TÜİK 2015)

İLÇELER

KÜÇÜKBAŞ BÜYÜKBAŞ TEK TIRNAKLIGENEL

TOPLAM (1+2+3)KOYUN KEÇİ

TOPLAM (1)

SAF KÜLTÜR

SIĞIR

KÜLTÜR MELEZİ SIĞIR

YERLİ SIĞIR + MANDA

TOPLAM (2) AT

KATIR EŞEK

TOPLAM (3)

Altınözü 4.670 4.125 8.795 3.960 5.645 144 9.749 424 47 532 1.003 19.547

Antakya 8.040 5.110 13.150 7.235 21.247 1.299 29.781 113 18 62 193 43.124

Arsuz 2.740 1.335 4.075 2.628 6.775 171 9.574 29 4 105 138 13.787

Belen 4.960 6.549 11.509 1.244 0 83 1.327 12 6 21 39 12.875

Defne 1.164 150 1.314 8.700 0 0 8.700 50 15 55 120 10.134

Dörtyol 4.850 865 5.715 0 3.215 164 3.379 56 17 9 82 9.176

Erzin 5.640 4.190 9.830 0 2.153 0 2.153 8 0 9 17 12.000

Hassa 39.260 46.450 85.710 2.135 1.670 1.564 5.369 153 48 86 287 91.366

İskenderun 1.160 2.990 4.150 55 155 0 210 5 0 2 7 4.367

Kırıkhan 56.020 34.090 90.110 4.212 5.835 2.292 12.339 44 6 79 129 102.578

Kumlu 15.280 5.300 20.580 739 2.910 1.243 4.892 23 0 41 64 25.536

Payas 1.493 1.335 2.828 0 1.075 356 1.431 8 0 1 9 4.268

Reyhanlı 28.000 5.900 33.900 4.490 2.205 245 6.940 230 0 116 346 41.186

Samandağ 910 2.415 3.325 11.538 2.497 377 14.412 0 0 0 0 17.737

Yayladağı 7.953 36.115 44.068 2.307 10.910 2.040 15.257 171 159 821 1.151 60.476

TOPLAM 182.140 156.919 339.059 49.243 67.712 9.928 126.883 1.326 320 1.939 3.585 469.527

HATAY İLİ MEVCUT KÜMES HAYVANLARI - ARICILIK VE ÜRÜNLERİ (TÜİK 2015)

KANATLILAR ARI KOVANLARI ÜRÜNLER

İLÇELER Tavuk Broiler (Adet)

Tavuk Yumurtacı

(Adet)

Diğer Kanatlı (Adet)

TOPLAM KANATLI

(Adet)

Eski Usül Kovan Sayısı

Yeni Usül Kovan Sayısı

TOPLAM KOVAN SAYISI

Bal (Kg) Balmumu (Kg)

Altınözü 0 3.100 120 3.220 230 740 970 12.610 970

Antakya 55.100 132.500 1.900 189.500 260 16.975 17235 271.600 13.580

Arsuz 0 15.000 610 15.610 14 6.252 6266 75.000 900

Belen 25.000 29.000 165 49.165 4 827 831 3.130 6

Defne 220.000 3.800 650 224.450 0 4.951 4951 49.510 1.850

Dörtyol 0 33.000 350 33.350 0 33.600 33600 560.000 26.800

Erzin 0 16.000 187 36.187 0 9.067 9067 62.000 30.000

Hassa 10.500 26.500 565 37.565 100 3.300 3400 9.000 450

İskenderun 0 3.230 172 3.402 10 2.650 2660 21.200 1.325

Kırıkhan 0 0 0 0 204 4.125 4329 12.000 2.790

Kumlu 0 8.800 1.670 10.470 0 450 450 1.850 190

Payas 0 5.500 206 5.706 0 589 589 11.780 824

Reyhanlı 0 7.200 546 7.746 37 1.713 1750 12.306 630

Samandağ 90.000 30.000 1.100 121.100 0 7.500 7500 66.000 900

Yayladağı 118.250 25.450 434 144.134 175 1.115 1290 8.140 405

TOPLAM 518.850 339.080 8.675 861.605 1.034 93.854 94.888 1.176.126 81.620

YILLARA GÖRE KÜÇÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞI

HAYVAN CİNSİ 2011 2012 2013 2014 2015Koyun 126.71 180.80 198.66 157.71 182.1Keçi 113.47 134.16 133.30 142.18 156.9TOPLAM 240.1 314.9 331.9 299.8 339.0

YILLARA GÖRE BÜYÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞI

HAYVAN CİNSİ 2011 2012 2013 2014 2015

BÜYÜKBAŞ 129.622

140.001

142.473

131.340

126.883

GAYRİSAFİ TARIMSAL ÜRETİM DEĞERİ (2013-2014)

YILLAR20 2014 2013 2014

Türkiye(1000 TL)

Türkiye(1000 TL)

Hatay(1000 TL)

Hatay(1000

Bitkisel Üretim 92.489.687 97.988.282 2.076.800 2.251.116Canlı Hayvanlar 57.656.092 62.512.147 462.041 486.157Hayvansal Ürünler 40.459.320 44.332.506 167.119 180.593

TOPLAM 190.605.100 204.832.93 2.705.961 2.917.8662015 Yılı Tarımsal Üretim Geliri açıklanmamıştır.

İLİMİZİN YILLARA GÖRE TARIMSAL ÜRETİM DEĞERİ

GÖSTERGE 2009 2010 2011 2012 2013 2014Üretim Değeri 2.529.25 2.999.62 3.174.40 2.965.44 2.705.96 2.917.86

29

3.2 ULAŞTIRMA

Türkiye’de yolcu ve yük taşımacılığı büyük ölçüde karayolu üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Denizyolu taşımacılığının karayolu ve demiryolu taşımacılığına oranla daha ucuz olmasına

rağmen, üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye’de, denizyolu taşımacılığının oranı oldukça

düşüktür.

Türkiye’nin en büyük ikinci tır filosuna sahip Hatay ilinde İskenderun ilçesi, kara, deniz ve

demiryolu ulaşımının kesiştiği bir bölgede yer almaktadır. Türkiye’nin doğu-batı

bölgeleri arasında geçiş noktası konumundaki Kahramanmaraş ve Osmaniye illeri kara ve

demiryolu ulaşımında önemli kavşak noktası durumundadırlar. İntermodal operasyonlar için

ideal konumdadır.

Motorlu Kara Taşıtları Sayıları

2015 yılı TÜİK verilerine göre Hatay ilinde bin kişi başına 283 araç düşmektedir. Hatay’da

74.471 adet ağır tonajlı araç bulunmaktadır. Bu durum da Hatay ili için uluslararası

taşımacılık sektöründeki önemli bir fırsat olup karayolu erişimini avantaja çevirebilmektedir.

Suriye, sahip olduğu ticari potansiyelin yanı sıra, güney ve güney batısındaki ülkelere

30

Türkiye’nin karayolu ile erişimi için en kısa yol imkânını sunmaktadır. Bu durum, Suriye’nin

Türkiye ve Hatay ili için olan önemini bir kat daha artırmaktadır.

Bu çerçevede de, Türkiye’nin en büyük kara taşımacılık filolarından birine sahip olan Hatay

ilinde kara taşımacılığının kolaylaştırılması için tedbirler alınması gerekmektedir.

Sınır Kapıları

13 Ekim 2009 tarihinde Türkiye ile Suriye arasında imzalanan vize muafiyeti anlaşması ile

Türkiye - Suriye arasında vizesiz geçişler başlamış ve böylelikle Türkiye ile Suriye arasında

yolcu ve araç sayılarında 2009 - 2011 yılı arasında önemli bir artış kaydedilmiştir. 2011

yılının Mart ayında Suriye’de baş gösteren iç karışıklıklar neticesinde Türkiye - Suriye

ilişkilerinde bozulma yaşanmaya başlamıştır. Türkiye, 2011 yılının ilk yarısında ortaya çıkan,

Suriye’deki olaylardan en fazla etkilenen ülke konumundadır. Suriye Krizi’nin Türkiye’nin

genel ekonomisine etkisi net olarak ölçülememekle birlikte, bu durumun etkileri en çok sınır

illerinde hissedilmiştir. Kriz ile birlikte ekonomik ve ticari ilişkiler olumsuz yönde etkilenmiş

ve ulaştırma sektörü de bu durumdan etkilenen sektörlerden biri olmuştur.

Suriye, Türkiye’nin en uzun kara sınırının bulunduğu ülke konumundadır ve Türkiye, Hatay,

Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin ve Şırnak illerinde bulunan toplam 13 sınır kapısı ile

Suriye’ye bağlanmaktadır. Hatay ili konumu gereği, Türkiye’nin Suriye sınırının en batı ve en

güneyindeki sınır kapılarına sahiptir. Bu sınır kapıları, Yayladağı, Cilvegözü ve uzun yıllardır

kapalı durumdaki ve sadece dini bayramlarda açılan Karbeyaz Sınır Kapılarıdır. Hatay ili,

sahip olduğu sınır kapılarıyla, Suriye’nin nüfusu en kalabalık olan şehri Halep’e ve nüfus

yoğunluğu en yüksek şehri olan Lazkiye’ye doğrudan erişim sağlayabilmektedir.

Mal Hareketleri

Hatay, Türkiye’nin güney ucunda, Türkiye ile Suriye’yi birbirine bağlayan, stratejik bir

konuma sahiptir. Ayrıca uluslararası yük taşımacılığı için önemli bir geçiş noktasıdır. Üç

kıtanın kavşak noktası olarak uluslararası ulaşımın ve transit taşımacılığın en yoğun ve

hareketli olduğu yerlerden birisidir. Uluslararası E-91 yolu ile kara yoluna, büyük bir iş

potansiyeli oluşturması beklenen İskenderun Limanı’na, Türkiye’nin Ortadoğu’ya açılan en

önemli çıkış kapılarından Cilvegözü ve Yayladağı gümrük kapılarına sahiptir.

31

2009 yılında Türkiye ve Suriye arasında imzalanan vize muafiyeti içeren anlaşmanın

uygulanmasından 2010 yılında, Cilvegözü ve Yayladağı Gümrük Müdürlüklerine gelen ve

giden araç sayısı toplamı 785 bin iken 2011 yılının başında meydana gelen Suriye Krizinin

etkisi ile birlikte gelen ve giden araç sayıları neredeyse durma noktasına gelmiştir.

Türk ve yabancı kaynaklı olmak üzere 2015 yılında Türkiye’de toplam 1,5 milyon adet ihraç

taşıma gerçekleştirilmiştir. Bu taşımalardan ülkemizin güneyindeki Ro-Ro seferleri

taşımacılığı limanları olan Taşucu, Mersin ve İskenderun olarak toplam 32 bin adet taşıma

gerçekleştirilmiş olup, İskenderun Limanından 5.366 adet ihraç taşıma yapılmıştır. Ülkemizin

güneyindeki kara kapıları Habur, Cilvegözü, Öncüpınar ve Nusaybin kapılarından toplam 650

bin adet ihraç taşıma gerçekleştirilmiş olup, Cilvegözü sınır kapısından 90.831 adet ihraç

taşıma yapılmıştır.

İnsan Hareketleri

Suriye ile sınır kapısı olan Hatay ili üzerinden Türkiye’ye gelen ve Türkiye’den çıkış yapan

yabancı ziyaretçiler, farklı ulaşım yollarını kullanmakla birlikte, en çok karayolunu

kullanmaktadırlar.

Şekil 16. Hatay Sınır Kapılarından Giriş Yapan Yolcu Sayıları

32

2010 yılı öncesinde Cilvegözü ve Yayladağı sınır kapılarından gelen yolcu ve çıkış yapan

yolcu sayıları Suriye krizine kadar yüksek seyretmektedir. Bu durumun sebebi ise 2009

yılının sonlarına doğru Türkiye ve Suriye arasında imzalanan vize muafiyeti içeren

anlaşmanın uygulanmaya başlanmasıdır. 2010 yılında bir önceki yıla oranla sınır kapılarından

gelen yolcu sayısında % 72’lik, sınır kapılarından çıkış yapan yolcu sayısında ise % 71’lik bir

artış gerçekleşmiştir. Ancak 2011 yılı sonrasında giden gelen yolcu sayılarında düşüşler

yaşanmış olup, geçişlerdeki kontroller ciddi ölçüde arttırılmıştır.

33

3.3 DIŞ TİCARET

Ticaret, ülke ekonomilerinin hacmini belirleyen önemli etkenlerden bir tanesidir. Bu

kapsamda, dış ticaret hacmini artırırken, dış ticaret açığını azaltmak ve hedeflenen büyüme

rakamlarına ulaşmak, bütün ülke ekonomilerinin öncelikli hedefidir. Ticaret bu nedenle

kalkınma planlarında yer alan başlıklardan birisini oluşturmaktadır.

Türkiye ve Hatay İhracat Rakamları ($)Yıl Hatay İhracat Değişim Oranı Türkiye İhracat Değişim Oranı Türkiye İçindeki Payı

2010 1.698.405.186 - 113.883.219.184 - 1,5%

2011 2.050.554.653 20,7% 134.906.868.830 18,5% 1,5%2012 2.039.566.494 -0,5% 152.461.736.556 13,0% 1,3%2013 2.097.845.509 2,9% 151.802.637.087 -0,4% 1,4%2014 2.115.434.421 0,8% 157.610.157.690 3,8% 1,3%2015 1.827.172.200 -13,6% 143.934.971.928 -8,7% 1,3%Kaynak: TÜİK, 2016

2015 yılında Türkiye ihracatı bir önceki yıla göre % 8,7 oranında azalırken, 2010 yılına göre

ise % 26 oranında bir artış meydana gelmiştir. Hatay ilinde ise 2015 yılı ihracatı bir önceki

yıla göre % 13,6 azalarak Türkiye ortalamasına oranla daha fazla bir düşüş gerçekleşmiştir.

2010 yılına göre ise Hatay ili ihracatında % 8’lik bir artış meydana gelmiştir.

Türkiye ve Hatay İthalat Rakamları ($)Yıl Hatay İthalat Değişim Oranı Türkiye İthalat Değişim Oranı Türkiye İçindeki Payı

2010 3.131.655.292 - 162.041.115.027 - 1,7%2011 4.594.570.191 46,7% 206.449.384.237 27,4% 2,1%2012 4.420.191.947 -3,8% 197.074.597.746 -4,5% 2,0%2013 3.904.332.130 -11,7% 215.981.624.485 9,6% 1,6%2014 3.357.784.199 -14,0% 207.411.548.506 -4,0% 1,5%2015 3.232.405.451 -3,7% 183.778.668.809 -11,4% 1,8%Kaynak: TÜİK, 2016

2015 yılında Türkiye ithalatı bir önceki yıla göre % 11,4 oranında azalırken, Hatay ili ithalatı %

3,7 oranında azalmıştır. Bununla birlikte 2010-2015 yıllarını değerlendirdiğimizde 2015 yılı

34

Türkiye ithalatı 2010 yılına göre % 13 oranında artarken, Hatay ili ithalatı ise % 3,2’lik artış

meydana gelmiştir.

Hatay ili 2010 yılında Türkiye ihracat rakamlarına göre en çok ihracat gerçekleştirilen 9. (1,7

milyar ABD Doları) il iken 2015 yılında 10. sıraya gerilemiştir. İthalat rakamları

incelendiğinde ise 2010 yılında Hatay ili, toplam 3,1 milyar ABD Doları ithalat

gerçekleştirerek Türkiye’de 7. sırada yer alırken, 2015 yılında 8. sıraya gerilemiştir.

Ülkelere Göre Dış Ticaret Rakamları

Hatay İlinin En Çok İhracat Yaptığı İlk 10 Ülke ($)

Sıra Ülke 2010 İhracat 2015 İhracat 2010 Yılına GöreDeğişim Oranı 2015 Payı

1 Suriye 117.981.440 232.397.579 97,0% 12,9%2 Suudi Arabistan 176.864.272 189.582.124 7,2% 10,5%3 Irak 130.786.531 189.349.427 44,8% 10,5%4 Mısır 149.578.410 160.585.869 7,4% 8,9%5 Rusya Federasyonu 128.402.821 131.953.447 2,8% 7,3%6 Romanya 118.153.141 77.407.178 -34,5% 4,3%7 Lübnan 55.367.110 61.067.158 10,3% 3,4%8 ABD 29.983.537 57.732.061 92,5% 3,2%9 İtalya 109.101.936 48.717.645 -55,3% 2,7%10 Fas 13.101.974 47.067.165 259,2% 2,6%

Genel Toplam 1.698.405.186 1.827.172.200 7,6% 100,0%Kaynak: TÜİK, 2016

2015 yılı Hatay ili ihracatı büyük ölçüde Ortadoğu ülkelerinde yoğunlaşmıştır. Suriye, 2015

yılında 2010 yılına göre % 97’lik artış ve 232 milyon ABD Doları ile Hatay ilinin en fazla

ihracat yaptığı ülke olurken; Suriye’nin yanı sıra ilk 10 ülke arasında Suudi Arabistan, Irak,

Mısır, Lübnan gibi yakın çevre ülkeleri yer almıştır.

Hatay İlinin En Çok İthalat Yaptığı İlk 10 Ülke ($)

Sıra Ülke 2010 İthalat 2015 İthalat 2010 Yılına GöreDeğişim Oranı

2015Payı

1 Rusya Federasyonu 345.986.450 876.983.928 153,5% 27,2%2 Çin 85.314.435 338.265.041 296,5% 10,5%3 ABD 733.317.557 298.596.238 -59,3% 9,2%4 Brezilya 231.728.937 198.581.794 -14,3% 6,2%5 İngiltere 177.462.024 187.368.750 5,6% 5,8%6 Avustralya 112.175.325 173.855.613 55,0% 5,4%7 Ukrayna 184.002.460 130.722.772 -29,0% 4,0%8 Kanada 168.127.686 11.0942.919 -34,0% 3,4%

9 Güney Afrika Cumhuriyeti 90.937.472 99.826.051 9,8% 3,1%10 Almanya 131.078.515 97.740.860 -25,4% 3,0%

35

Genel Toplam 3.131.655.292 3.232.405.451 3,2% 100,0%Kaynak: TÜİK, 2016

2015 yılında Hatay ili ihracatı Ortadoğu’ya yoğunlaşırken, ithalatın gerçekleştirildiği

ülkelerin coğrafyası çeşitlilik göstermiştir. 2015 yılında gerçekleştirilen 3,2 milyar ABD

Dolarlık ithalatın % 27’si (877 milyon ABD Doları) Rusya’dan, % 10’u (338 milyon ABD

Doları) ise Çin’den gerçekleştirilmiştir. 2015 yılında 2010 yılına göre Hatay ilinin toplam

ithalatında % 3,3’lük bir azalma meydana gelmiştir.

Sektörlere Göre Dış Ticaret Rakamları

Hatay İlinin 2015 Yılında En Çok İhracatını Gerçekleştirdiği İlk 10 Ürün ($)

Ürün 2010 20152010 Yılına

Göre Değişim Oranı

2015 Payı

Demir-çelik ana sanayi 714.009.208 735.909.674 3,1% 40,2%Meyveler, sert kabuklular, içecek ve baharat bitkileri 440.882.633 349.689.810 -20,7% 19,1%

Sebze, bahçe ve kültür bitkileri ürünleri 96.628.485 79.587.422 -17,6% 4,3%Motorlu kara taşıtları ve motorları 11.213.867 57.826.726 415,7% 3,2%Diğer genel amaçlı makineler 44.317.705 54.875.908 23,8% 3,0%Mobilya 22.843.332 46.951.400 105,5% 2,6%İşlenmiş sebze ve meyveler 35.452.461 40.778.964 15,0% 2,2%Giyim eşyası dışındaki hazır tekstil ürünleri 22.995.865 31.249.935 35,9% 1,7%

Motorlu kara taşıtlarının karasörleri ve römorkları 17.383.967 23.960.282 37,8% 1,3%

Demir dışı metal cevherleri 11.568.584 22.719.920 96,4% 1,2%

Genel Toplam 1.698.405.186 1.827.172.200 7,6% 100,0%Kaynak: TÜİK, 2016

2015 yılı TÜİK rakamlarına göre Hatay ilinden gerçekleştirilen yaklaşık 1,8 milyar ABD

Dolarlık ihracatın % 50’ye yakın bölümünü demir-çelik ana sanayi sağlamaktadır. Demir-

çelik sektörünün ardından ise en fazla ihracat sebze-meyve ürünlerinde gerçekleştirilmiştir.

Ancak 2010 yılına göre sebze-meyve ihracatının değişim oranı, son yıllarda ihracatın

düştüğünü göstermektedir.

36

Hatay İlinin 2015 Yılında En Çok İthalatını Gerçekleştirdiği İlk 10 Ürün ($)

Ürün 2010 2015 2010 Yılına GöreDeğişim Oranı 2015 Payı

Demir-çelik ana sanayi 362.888.636 1.144.915.28 215,5% 35,5%Atık ve hurdalar 936.598.086 630.950.301 -32,6% 19,5%Maden kömürü 512.045.785 624.352.096 21,9% 19,3%Demir cevheri 285.027.500 283.026.731 -0,7% 8,8%Tahıl ve başka yerde sınıflandırılmamış bitkisel ürünler 42.672.788 76.900.926 80,2% 2,4%

Kimyasal gübre ve azotlu bileşikler 39.836.403 70.377.635 76,7% 2,2%

Rafine edilmiş petrol ürünleri 62.791.544 52.429.458 -16,5% 1,6%

Sentetik kauçuk ve plastik hammaddeler

8.619.915 50.467.960 485,5% 1,6%

Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi

18.237.499 45.784.420 151,0% 1,4%

Diğer özel amaçlı makineler 114.138.522 39.743.219 -65,2% 1,2%

Genel Toplam 3.131.655.292

3.232.405.451

3,2% 100,0%Kaynak: TÜİK, 2016

2015 yılı Hatay ilinde gerçekleştirilen yaklaşık 3,2 milyar ABD Dolarlık ithalatın % 57’si

büyük ölçüde demir-çelik ana sanayi sektörünün girdisi olarak kullanılan atık ve hurdalar ile

demir-çelik sektöründe gerçekleşmiştir. Yine büyük ölçüde demir ve çeliğin işlenmesinde

enerji kaynağı olarak kullanılan kömür ise 438 milyon ABD Doları ile 3. sırada yer

almaktadır. Hatay ili dış ticaretinde en çok açık verdiği ürünler arasında atık ve hurdalar,

maden kömürü ve demir-çelik ana sanayi ilk 3 sırada yer almaktadır.

Hatay İhracatında 2010 Yılına Göre 2015 Yılında İhracatın En Çok Azaldığı 10 Ürün ($)

Sıra Ürün 2010 İhracat 2015 İhracat Fark1 Meyveler, sert kabuklular, içecek ve baharat bitkileri 440.882.633 349.689.810 -91.192.8232 Tahıl ve başka yerde sınıflandırılmamış bitkisel ürünler 49.882.698 17.661.558 -32.221.1403 Öğütülmüş tahıl ürünleri 33.974.425 14.084.614 -19.889.8114 Sebze, bahçe ve kültür bitkileri ürünleri 96.628.485 79.587.422 -17.041.0635 Tekstil elyafından iplik ve dokunmuş tekstil 11.455.770 7.773.498 -3.682.2726 Metal yapı malzemeleri 4.706.987 1.958.663 -2.748.3247 Çimento, kireç ve alçı 20.167.822 17.913.981 -2.253.8418 Kaldırma ve taşıma teçhizatı 2.695.609 1.680.044 -1.015.5659 Makarna, şehriye, kuskus vb. unlu mamuller 2.120.550 1.269.862 -850.688

37

10 Tahta plaka; kontrplak, yonga levha, sunta, diğer pano ve tahtalar 991.213 431.437 -559.776

Kaynak: TÜİK, 2016

Hatay ili ihracatında 2010 yılına göre niceliksel olarak en fazla düşüş meyve-sebze

sektöründe gerçekleşmiştir. Söz konusu düşüşün yaş meyve-sebze ihracatında önemli paya

sahip olan Rusya’da yaşanan siyasi krizden kaynaklandığı değerlendirilmektedir.

Hatay İthalatında 2010 Yılına Göre 2015 Yılında İthalatın En Çok Arttığı 10 Ürün ($)

Sıra Ürün 2010 İthalat 2015 İthalat Fark1 Demir-çelik ana sanayi 362.888.636 1.144.915.28 782.026.6452 Maden kömürü 512.045.785 624.352.096 112.306.3113 Sentetik kauçuk ve plastik hammaddeler 8.619.915 50.467.960 41.848.045

4 Tahıl ve başka yerde sınıflandırılmamış bitkisel ürünler 42.672.788 76.900.926 34.228.138

5 Kimyasal gübre ve azotlu bileşikler 39.836.403 70.377.635 30.541.2326 Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi 18.237.499 45.784.420 27.546.9217 Ateşe dayanıklı seramik ürünleri 23.488.915 28.786.492 5.297.577

8 Ana kimyasal maddeler (kimyasal gübre ve azotlu bileşikler hariç) 1.628.620 5.770.429 4.141.809

9 Suni ve sentetik elyaf 3.909.321 5.253.043 1.343.72210 Oyun ve oyuncak 36.730 1.210.578 1.173.848Kaynak: TÜİK, 2016

Hatay ilinin 2010 yılına göre 2015 yılında ithalatı en fazla artan ürün demir-çelik ana

sanayidir. Demir çelik ana sanayi sektörünü maden kömürü ve sentetik kauçuk ve plastik

hammaddelerin ithalatı takip etmektedir.

38

3.4 İmalat Sanayi

Organize Sanayi Bölgeleri

Yapımı Devam Eden Organize Sanayi Bölgeleri

1-İSKENDERUN 2.ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

Sanayi Bakanlığı Yer Seçim Komisyonu Tarafından 01.09.2005 tarihinde yer seçimi yapılmıştır. İskenderun 2. Organize Sanayi Bölgesinin yeri İsdemir ile İskenderun 1.Organize Sanayi Bölgesi arasında kalan Azganlık Belediyesi sınırları içerisinde 786.109,79 m2 büyüklükte Mülkiyetin büyük kısmı Hazine adına kayıtlı olan arazi iken, İskenderun 2.organize sanayi Bölgesi Müteşebbis Teşekkülü tarafından Hazine arazileri Hazineden bedeli mukabili satın alınmıştır.

Bölge Müteşebbis Teşekkülü Hatay İl Özel İdaresinin %70, Azganlık Belediyesinin %30 katılımı ile oluşmuştur. Bölgenin, imar planı yapım ihalesi yapılmış olup, yüklenici firma yapım çalışmalarını sürdürmektedir. İmar planı çalışmaları bitirildikten sonra, bölgenin imar uygulama işlemleri yaptırılacaktır. Bölgenin yer seçiminin iptali hususunda Mahkemeye dava açılmış olup, mahkemece işlemlerin durdurulması cihetine gidilmiştir. Mahkeme süreci devam etmektedir.

İskenderun II. OSB yönetiminden toplam 94 adet katılımcı yer talebinde bulunmuş olup, talep edilen arsa miktarı ise 4.500.000 m2.’dır. (Kaynak: T.C. Hatay Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü)

2-HATAY ERZİN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

Bölge müteşebbis teşekkülü; Hatay İl Özel İdaresinin %40, Erzin Belediyesinin %30, Erzin Ticaret ve Sanayi Odasının %30 katılımı ile oluşturulmuştur. İlimiz Erzin sınırları içerisinde bulunan 175 hektar büyüklüğündeki OSB yer seçim çalışmalarının sonuçlandığı 18.09.2008 tarih ve 9739 sayılı Bakanlığımız yazısı ile bildirilmiştir. OSB yönetimi tarafından Bakanlığımız direktifleri doğrultusunda hâlihazır harita gözlemsel jeolojik etüt tapusuz arazilerin hazine adına tescili ve kamulaştırma haritası ihale edilmiş olup çalışmaları devam etmektedir.

Hatay Erzin OSB karma OSB olup, toplam 22 adet katılımcı yer talebinde bulunmuştur. Talep edilen arsa miktarı ise 1.180.000 (118 Hektar) m2.’dır. (Kaynak: T.C. Hatay Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü)

Yapımı Bitip Faaliyete Giren Organize Sanayi Bölgeleri

3-ANTAKYA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

Antakya Organize Sanayi Bölgesi, 1995 yılında Belen İlçesi, Şenbük, Bakras ve Çakallı köyleri sınırlarında 150 hektar alanda İl Özel İdaresinin ve Antakya Ticaret ve Sanayi Odasının %50 ortak

39

katılımı ile kurulmuştur. Organize Sanayi Bölgesinin 94,8 hektar olup , 66 parsele ayrılmıştır. Halen Antakya Organize Sanayi Bölgesinde 53 tanesi faal,7 tanesi inşa halinde,6 tanesi proje aşamasındadır.

Gıda Sanayi, Demir ve Çelik Sanayi, Orman Sanayi, Kimya Sanayi, Kağıt Sanayi ve Dokuma Giyim Sanayi ağırlıklı sektörleri bulunan, Antakya Organize Sanayi Bölgesinde 2000 işçi istihdam edilmektedir. (Kaynak: Antakya Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü)

4-İSKENDERUN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

İskenderun Organize Sanayi Bölgesi, İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası ile İskenderun Sanayiciler Derneği tarafından ve Bakanlar Kurulu’nun 08.04.1980 gün ve 8/650 sayılı kararına İstinaden Müteşebbis Teşekkül Başkanlığı oluşturularak 1980 tarihinde faaliyete başlamıştır.

Bölge altyapısının bitmesine müteakip bina, sosyal ve idari tesisler ile çevre düzenlemeleriyle birlikte 1992 yılında tamamlanarak hizmete girmiştir. Bölgenin toplam alanı 208 hektar olup, net parsel alanı 107 hektardır. Geri kalan kısımları yol, park ve sosyal tesislerdir.

Bölgede 48 adet sanayi parseli olup, 48 adet parselde firma faaliyet gösterilmektedir. Bölgedeki firmalarda 4878 işçi istihdam edilmektedir.

İskenderun Organize Sanayi Bölgesi genelinde 23 Firma Demir ve Çelik üretimi yapmakta olup, bunun dışında 1 Gübre tesis, 1 adet Plastik Sanayi, 7 adet madeni eşya sanayi,4 adet karayolu taşıtları imalat sanayi ve diğer sektörlerde firmalara ait sanayi tesis bulunmaktadır.(Kaynak: İskenderun Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü)

5-PAYAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

53 hektar üzerine kurulmuş olup, bunun 41 hektarı sanayi parseli olarak planlanmıştır. Payas Organize Sanayi Bölgesi, aslında kendiliğinden gelişen sanayi yapılarının sonradan Organize Sanayi Bölgesine dönüştürülmesinden ibarettir.

Bölge Müteşebbis Teşekkülü, Hatay İl Özel İdaresinin %40, Payas Belediye Başkanlığının %30, Payas Sanayiciler Derneğinin %30 katılımı ile kurulmuştur. İmar planı onaylanmış ve imar uygulama işlemi bitirilmiştir. Altyapı işleri tamamlanmıştır.

42 adet sanayi parseli mevcut olup, halen 31 adet tesis faaliyet göstermektedir. Geriye kalan parseller küçük ve mülkiyet sorunları nedeniyle 34,7 hektar üzerinde tesis bulunmamaktadır. Sanayi kuruluşlarının %98 oranında ağırlıklı imalat sektör guruplarından Demir ve Demir mamullerinin üretimi yapılmakta olup bunun dışında 1 adet oksijen ile 2 adet kömür presleme ,1 adet torna, 1 adet çivi tel tesisi bulunmaktadır.

Faal olan işyerlerinde 1923 kişi çalışmaktadır Bölgeye doğalgaz alt yapısı döşenmiş olup, doğalgaz kullanıma sunulmuştur. (Kaynak: Payas Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü)

Hatay Faaliyete Giren Organize Sanayi Bölgeleri

OSB Kuruluş Yılı Parsel Alanı(Hektar)

Üretim Yapan Firma

Sayısıİşçi Sayısı Tüketilen

Enerji Mikarı

ANTAKYA 1995 150 53 2000 23.631.020

40

ORGANİZE SANAYİ

BÖLGESİ(kw)

İSKENDERUN ORGANİZE

SANAYİ BÖLGESİ

1980 208 48 4878

1.163.267.210 (kw)

75.813.933(sm3)

PAYAS ORGANİZE

SANAYİ BÖLGESİ

1995 53 31 19237.981.485 (kw)

6.681.518 (sm3)

(Kaynak: Antakya, İskenderun ve Payas Organize Sanayi Müdürlüğü)

Demir Çelik Üretimi;

İlimiz demir ve çelik sektörünün ilk yatırımı olan  İSDEMİR tesisleri 1967 yılında, Sovyetler Birliği ile yapılan teknik ve ekonomik işbirliği anlaşması çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. 1.1 milyon ton/yıl sıvı çelik kapasitesindeki tesisin temeli, 3 Ekim 1970 tarihinde atılmış ve 1975 yılından itibaren kademeli olarak işletmeye alınmıştır, 1970´ li yıllarda İSDEMİR in kurulmaya başlanması ile birlikte, bölge ekonomisinin gelişmesindeki  ivme artmış ve bölgede yeni yatırım ve istihdam alanları doğmaya başlamıştır. 

Son yıllarda İSDEMİR  3 milyar ABD Doları tutarında, 40 yeni projeyi hayata geçirerek; entegre  yassı çelik üretimine başlanmıştır. Halen yapımı sürdürülen  1.7 milyar ABD Doları  büyüklüğünde     yeni bir çelikhane  ve yassı mamul yatırımı sürdürülmektedir. İlimizde yassı mamul yatırımlarının bitmesi sonucunda 6.5 milyon ton /yıl yassı mamul üretim kapasitesine ulaşılacaktır. İlimizde yapımı sürdürülen  demir çelik yatırımının 2011 yılında bitirilmesi, bunun dışında 5 adet kurulu çelikhanelerle birlikte mevcut kurulu ilimiz çelik üretim kapasitesi, yaklaşık 12 milyon tona ulaşacaktır.

2009 yılı sonu itibariyle, ekonomik krizin de etkileri ile 5.5 milyon ton çelik üretimi gerçekleştirilmiş olup sektörde halen 12.374 kişi istihdam edilmektedir. Yapılan yeni yatırımlar sonucunda ilimiz demir-çelik sektörü kapasitesi açısından Türkiye’de birinci sırayı alacaktır.        Üretilen ve  yurt dışından ithal edilen kütük  demirler, ilimizde bulunan Haddehanelerde işlenerek Lama, Silme, Köşebent, İnşaat demiri, çivi ve tel haline getirilmektedir. Ayrıca ilimizde bulunan tesislerde değişik kullanım alanları olan hemen her tür boru üretimleri gerçekleştirilmektedir.  

Mobilyacılık Sektörü;

Antakya’da ağaç işleri sektöründe üretim yapan yaklaşık 1500 firma bulunmaktadır. Bu firmalar, büyük ölçüde, el emeğinin ağırlıkta olduğu ve ustalık gerektiren işler yapmaktadırlar. 

41

 İlimizdeki üretimi ana başlıklar altında toplayacak olursak şu şekilde sıralanabilir:  

1- Oturma Grupları

İlimizde üretimin çoğunluğunu ekonomik sınıf olmak üzere, misafir ve oturmaodası gruplarının her türü üretilmektedir. Bunun yanında, çağımızın vazgeçilmez gereksinimi hem kanepe, hem de yatak olarak kullanılabilen  çek-yatlar üretilmekte, bu ürünler yurtiçi ve yurtdışına satılmaktadır.

2- Küçük ev mobilyaları ve aksesuarları: MDF ve ahşaptan sehpa, zigon sehpa, küçük masalar üretilmektedir. Bu konuda kentimiz Türkiye’nin lideri konumundadır.Seri ve sağlam üretim becerisi elde edildiği için çok uygun fiyatlara satış yapabilmektedir.

 3- Yemek ve yatak odaları: 

Asıl üretimimiz boyalı klasik mobilya olmakla beraber, günümüzde melamin ve modern görünümlü mobilya ihtiyacının artmasından dolayı o tarz üretimlere de seri bir şekilde devam edilmektedir.Klasik mobilyalarımız çeşitli ülkelerden alıcı bulmakta; fakat melamin mobilya sadece ilimize ve çevredeki illere satılabilmektedir. Bunun yanında otel mobilyaları üretimi yapılmaktadır.

 4- Kapı, pencere: 

Ahşap kapı ve pencere üretimi yapan fabrikaların sayısı ilimizde gün geçtikçe artmaktadır. 

Ayakkabıcılık Sektörü;

Hatay Ayakkabıcılık sektöründe Türkiye’nin belkemiğidir. Türkiye’nin en kaliteli ayakkabıları ilimizde üretilmekte, yurdumuzun erkek ayakkabı gereksiniminin %40´ı Hatay’dan karşılanmaktadır. Hatay’da Ayakkabı Sektöründe üretim taban imalatı ile başlamış, şu an ise; Hatay’da bir ayakkabının ham deri halinden, ayağa giyilen son şeklini alana kadar her evresi gerçekleştirilmektedir. 

42

Hatay’da ağırlıklı olarak erkek ayakkabısı üretimi öne çıkmaktadır. Ve ürün çeşitliliğine bağlı olarak, çeşitli kalitelerde ve çeşitli fiyatlarda ayakkabı bulunmaktadır. İlimizde Ayakkabıcılık Sektörünün gelişmesi için 199 dönümlük arazide Ayakkabıcılık Küçük Sanayi Sitesi kurulacaktır.

Enerji Üretimi;

Rüzgar Enerjisi Potansiyeli

İşletmede olan rüzgar enerji santrallerinin kurulu güç bakımından illere göre yüzdesel dağılımında 7,67% ile Hatay’ın Türkiye’de 4. sırada olduğunu görmekteyiz. (Türkiye Rüzgar Enerjisi İstatistik Raporu,2012)İlimizin yıllık enerji ihtiyacı 7,30 milyar KW/saattir. Halen 1,56 milyar KW/saat enerji ilimizde üretilmektedir. Kısa dönemde ilin yıllık enerji ihtiyacının 10 milyar/KW/saate çıkacağı öngörülmektedir.

3.5 Turizm

Dünya turizmi geçtiğimiz yüzyılın son çeyreğinden itibaren hızlı bir dönüşüme ve gelişime

sahne olmuştur. Küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan Çin, Hindistan, Rusya, Brezilya, Kore

ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler, bir yandan turizm faaliyetlerinden aldıkları payı

artırırken, diğer yandan refah seviyelerinin artması sebebiyle turizm talebinin artışına katkı

sağlamaktadırlar. Ülkemizde, İstanbul, Antalya, İzmir gibi önemli sayıda yabancı turist çeken

merkezlerin yanı sıra, önemli ölçüde iç turizm faaliyeti de bulunmaktadır.

Tarihi, kültürel mirası ve iklimi ile turizmde önemli bir potansiyele sahip olan ve Kültür ve

Turizm Bakanlığının 81 İl içinde “Marka Kent” olmaya aday gösterdiği 15 il arasında yer alan

Hatay ilinin turizm sektöründen alacağı payın artırılması ve bu amaç doğrultusunda Hatay

iline yatırım yapmak isteyen kişi ve kuruluşlar için bir yol haritası oluşturması amacıyla;

Hatay İl Turizm Stratejisi ve Eylem Planı; Hatay Valiliği, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı ve

İl Kültür Turizm Müdürlüğü koordinasyonunda hazırlanmıştır. Planla topyekün, entegre bir

43

anlayışla Hatay ili turizm sektörünün dönüşümünün sağlanması amaçlanmaktadır. Bu eylem

planıyla Hatay ilinin 2023 yılı itibarıyla;

13.500 yatak kapasitesine 1 milyon yerli ve yabancı ziyaretçi sayısına Yaklaşık 600 milyon ABD Doları turizm gelirine İşsizlikte 5 puan ilave düşüşe

ulaşarak, Türkiye'nin 5. büyük turizm merkezi olması hedeflenmektedir.

Yerli/Yabacı Turist Sayısı

2014 yılı Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de belediye belgeli ve

turizm işletme belgeli tesislere gelen yerli ve yabancı ziyaretçilerin konaklama verilerini

incelendiğinde, Antalya ili en çok ziyaretçi ağırlayan il olmuştur. Hatay ili ise 2014 yılında

yaklaşık 410 bin ziyaretçi ağırlamıştır.

Türkiye’de 2010 yılında işletme ve belediye belgeli tesislere gelen ziyaretçi sayısı toplam

yaklaşık 53 milyon iken 2014 yılında bu rakam 66 milyona yükselmiştir. Aynı dönemde

Hatay ilinde yaklaşık 376 binden, 410 bine yükselmiştir.

Hatay ilinde turizm işletme belgeli 35 adet ve belediye belgeli 40 olmak üzere toplam 75 adet

turistik tesis bulunmaktadır. Hatay ilinde en fazla yabancı ziyaretçi Antakya ilçesine gelirken,

benzer şekilde toplam ziyaretçi sayısında da Antakya ilçesi ilk sıradadır. İli ziyarete gelen

turistlerin % 80’i yerli iken, % 20’si yabancı ziyaretçidir.

Müze ve Ören Yeri Ziyaretçi Sayıları

Hatay ilinde yer alan müze ve ören yerleri ziyaret rakamları, Türkiye ölçeğinde önemli bir yer

tutmamaktadır. Hatay ilinde 2015 yılında 189 bin kişi müze ve ören yerlerini ziyaret etmiştir.

Şekil 17. Hatay İlinde Yıllara Göre Müze ve Ören Yeri Ziyaretçi Sayısı

44

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 MART0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

800,000

900,000

1,000,000

Müze Ören Yerlerinin Ziyaretçi İstatistiği Yıllar İtibariyle

4.MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER

Yatırım Destek ve Teşvik Uygulamaları

Türkiye’de devletin özellikle ekonomik büyüme ve istikrar, istihdamın arttırılması, bölgesel

gelişmişlik düzeyinin dengelenmesi, yatırım yoluyla sanayileşme politikalarının

yönlendirilmesi, ekonominin dış rekabete açılması gibi politikaların üzerine yoğunlaştığı

görülmektedir. Devlet yardımlarıyla ilgili birçok yasal düzenleme gerçekleştirilmiş,

kalkınma planları uygulanmaya başlanmıştır.

45

Teşvik Sistemi Destek Unsurları

Destek UnsurlarıGenel Teşvik Uygulamaları

Bölgesel Teşvik Uygulamaları

Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki

Stratejik Yatırımların Teşviki

KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Gelir Vergisi Stopajı Desteği* Sigorta Primi Desteği* Faiz Desteği** Yatırım Yeri Tahsisi KDV İadesi***

Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, 20158

Belirli asgari sabit yatırım tutarı ve kapasiteler üzerindeki yatırımlar, bölge ayrımı

yapılmaksızın genel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenmektedir.

15.06.2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Yeni Teşvik

Sistemi, “Genel Teşvik Uygulamaları”, “Bölgesel Teşvik Uygulamaları”, “Büyük Ölçekli

Yatırımların Teşviki” ve “Stratejik Yatırımların Teşviki” olmak üzere dört farklı

uygulamadan oluşmaktadır.

Yatırım Teşvik İstatistikleriTürkiye Hatay

Yıl Sermaye Türü Belge Adedi

Sabit Yatırım (Milyon TL) İstihdam Belge

AdediSabit Yatırım (Milyon TL) İstihdam

Yabancı Sermaye 93 3.217 5.039 2 7 462010 Yerli Sermaye 2.035 15.924 37.439 47 1.730 1.597

Toplam 2.128 19.141 42.478 49 1.737 1.643

Yabancı Sermaye 120 6.481 3.137 1 1 152011 Yerli Sermaye 2.591 26.143 56.276 57 256 1.214

Toplam 2.711 32.624 59.413 58 257 1.229Yabancı Sermaye 107 2.685 3.166 8 1.820 1.056

46

2012 Yerli Sermaye 2.007 18.620 39.407 57 453 1.036Toplam 2.114 21.304 42.573 65 2.273 2.092

Yabancı Sermaye 89 4.258 1.649 0 0 02013 Yerli Sermaye 1.862 30.408 43.867 47 547 2.212

Toplam 1.951 34.666 45.516 47 547 2.212Yabancı Sermaye 98 2.760 2.142 3 81 52

2014 Yerli Sermaye 1.601 20.248 30.010 63 454 1.325Toplam 1.699 23.009 32.152 66 534 1.377

Yabancı Sermaye 102 2.836 3.064 3 40 32015 Yerli Sermaye 2.129 29.418 34.358 58 2.644 2.397

Toplam 2.231 32.255 37.422 61 2.684 2.400Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, 2016

2015 yılında, Türkiye’de teşvik uygulamaları kapsamında toplam 2.231 adet yatırım teşvik

belgesi tahsis edilmiştir. Bu teşvik belgeli yatırımların sermaye toplamı yaklaşık 32 milyar TL

olup, ülke genelinde 37.442 kişiye istihdam sağlanacağı öngörülmektedir. Bu 32 milyar

TL’lik yatırımın ise 29,4 milyar TL’lik kısmı yerli sermayeden oluşurken, 2,8 milyar TL’lik

kısmı yabancı sermayeden oluşmaktadır.

Türkiye’de sektörlere göre yatırım teşvikleri sabit yatırım açısından değerlendirildiğinde, en

büyük payı enerji sektörünün aldığı görülürken, istihdam açısından değerlendirildiğinde ise,

en büyük payı imalat sektörünün aldığı görülmektedir.

2015 yılında, Hatay ilinde teşvik uygulamaları kapsamında toplam 61 adet yatırım teşvik

belgesi tahsis edilmiştir. Bu teşvik belgeli yatırımların sermaye toplamı yaklaşık 2,6 milyar

TL olup, İl genelinde 2.400 kişiye istihdam sağlanacağı öngörülmektedir. Bu 2,6 milyar

TL’lik yatırımın ise büyük çoğunluğu yerli sermayeden oluşurken, 40 milyon TL’si yabancı

sermayeden oluşmaktadır.

Kamu Yatırımları

Kamu yatırım projelerinin belirlenmesi ve ödenek tahsisinde; makroekonomik, sektörel ve

proje bazındaki öncelikler yanında, bölgesel ve il bazındaki öncelikler dikkate alınmaktadır.

Bu kapsamda Kamu Yatırım Programının yayımlanmasının ardından projelerden hareketle

yürütülen yatırım büyüklükleri tespit edilebilmektedir.

Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan yıllık Kamu Yatırım Programlarında; sektör, alt

sektör ve kuruluş bazında proje listelerinden oluşan yatırımların mekansal dağılımı konusunda

47

toplu bir fikir vermemektedir. Ancak bu çalışma ışığında, yatırım programındaki proje yeri

bilgilerinden hareketle, mümkün olduğu ölçüde projeler ayrıştırılarak, kamu yatırımlarının

mekansal dağılımı konusunda analiz imkanının sağlanması amaçlanmıştır.

Hatay İli Sektörlere Göre Kamu Yatırımları (Bin TL)Sektörler 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Eğitim 34.937 51.695 53.171 77.906 113.106 99.819Enerji 9.000 30.507 28.952 22.606 27.728 1.310İmalat - - - 512 - 250Konut 2.676 2.486 2.000 700 8.050 800Madencilik 177 13.299 107.882 355.961 9.372 -Sağlık 24.100 12.100 13.300 16.400 24.462 44.505Tarım 35.337 35.813 43.230 66.362 63.358 80.880Turizm 2 2 752 1.002 1.002 1.000Ulaştırma 69.233 21.719 24.912 44.734 11.289 14.156Diğer Kamu Hizmetleri-İktisadi

64.461 45.730 40.27510.100 17.000 26.162

Diğer Kamu Hizmetleri-Sosyal 37.344 59.424 61.619Toplam 239.923 213.351 314.474 633.627 334.791 330.501

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı, 2016

Hatay ilindeki kamu yatırımları sektörlere göre 2010-2015 yılları arasındaki dönem

incelendiğinde, 2015 yılında en çok paya sahip sektörün eğitim sektörü olduğu görülmektedir.

Ardından ise tarım sektörü ve sosyal yönde kamu hizmetleri yatırımları gelmektedir.

Sektörlere yönelik kamu yatırımlarının alt kırılımları incelendiğinde eğitim sektöründe

Hatay ilinde bulunan Mustafa Kemal Üniversitesi ile diğer düzeyde okulların inşaatları

önemli kalem tutmaktadır. Tarım sektöründe ise sulama barajları gibi yatırımlar söz konusu

iken sosyal yönde kamu hizmetlerinin gerçekleştirilebilmesine yönelik hastane yapımı vb.

altyapı yatırımları en önemli kalemler arasında yer almaktadır.

Erzin Limanı

Erzin Limanı ile ilgili izinler 2010 yılı itibariyle tamamlanmış olup, Doğu Akdeniz'in en

büyük deniz üslerinden biri olacak liman yatırım projesinin yıllık 10.000.000 ton elleçleme

kapasitesine sahip olması tahmin edilmektedir. Söz konusu liman başta Osmaniye ve Hatay

illeri olmak üzere çevre illerin dış ticaretinde transfer maliyetleri konusunda önemli

avantajlar sağlayacaktır.

48

Dörtyol-Hassa Tünel Projesi

Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından 2016 yılında ihalesi gerçekleştirilip, önümüzdeki

dönemde yatırım programına alınarak tamamlanması planlanan Dörtyol - Hassa Tünel Projesi

(İskenderun- Hassa bağlantı yolu projesi), GAP bölgesinin İskenderun Limanına bağlantı

güzergâhında bulunmaktadır. Tünel Projesi’nin yapılması ile İskenderun Körfezi ve limanları

ile Hassa ilçesi arasındaki mesafe 30 kilometreye düşecek, Gaziantep-Nurdağı-Osmaniye-

İskenderun mesafesi devlet yolundan 68 kilometre, otoyoldan 73 kilometre daha kısalacak ve

araçların ortalama hızı, 65 kilometre/saatten yaklaşık 90-100 kilometre/saate çıkacaktır.

Dörtyol - Hassa Tüneli’nin Tamamlanması Durumunda Komşu İllerin İskenderun Limanı’na Olan Mesafesi

Mevcut Durum (km) Fark (km)

Yol Güzergahı Devlet Yolundan Otoyoldan

YeniProje ile

Devlet Yoluna Göre

Otoyola Göre

Gaziantep-Kilis- Kırıkhan- İskenderun 221 0 136 85 0

Gaziantep-Nurdağı- Kırıkhan- İskenderun 198 0 136 62 0

Gaziantep-Nurdağı- Osmaniye-İskenderun 204 209 136 68 73

Kahramanmaraş-Nurdağı- Kırıkhan-İskenderun 186 0 151 35 0

Kahramanmaraş-Nurdağı- Toprakkale-Payas-İskenderun 169 181 151 18 30

Kaynak: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü

Türkiye’nin önemli sanayi bölgelerinden biri olan Hatay ilinde özellikle İskenderun

Körfezinde son dönemde gerçekleştirilen demir-çelik yatırımları sonucunda yassı mamul

ürünlerine geçilmiş ve buna bağlı yan sanayi bölgemizde gelişerek yatırımcıların arsa talebi

yoğunlaşmıştır. Ancak İskenderun Körfezinde yatırım alanlarının yetersizliği arsa taleplerin

karşılanamamasına ve yatırım planlamalarının aksamasına sebep olmaktadır. Bununla birlikte

GAP Bölgesi illeri ile İskenderun Limanı arasındaki mesafeyi kısaltarak altyapısını

iyileştirecek olan Dörtyol-Hassa Tünelinin yapımına yönelik çalışmalara 2016 yılında

başlanmasının planlanması ile birlikte İskenderun Limanının hinterlandı Güneydoğu Anadolu

bölgesini de kapsayacak şekilde genişleyecek ve yatırım alanı ihtiyacı daha da artacaktır. Bu

doğrultuda kamuya ait elverişli yatırım alanlarına sahip Hassa ilçesinde Organize Sanayi

49

Bölgesi kurulması amacıyla Hatay Valiliği tarafından çalışmalar başlatılmış ve ilk

aşamada 4.100 hektarlık alan 1/25.000 ölçekli Hatay İl Çevre Düzeni Planında sanayi bölgesi

olarak ilan edilmiştir. 180.000 dekarlık genişleme alanına sahip olabilecek bu sanayi bölgesi

Özel Ekonomik Bölge/Serbest Bölge haline getirilip, devlet teşvik ve desteklerinden avantajlı

şekilde faydalanabilecektir. Bununla birlikte Hatay Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü

tarafından Hassa Organize Sanayi Bölgesine yönelik yer talepleri toplanmıştır. Buna göre

Hassa Organize Sanayi Bölgesi içerisinde yer talebinde bulunan yatırımcıların, yatırım

yapacakları sektör, sektörlere göre talep sayısı, yatırım için talep edilen alan, yatırım miktarı

ve yatırım sonucunda sağlanacak istihdam sayıları aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Buna

göre 322 adet yatırımcı talebi sonucunda, toplam 21.686 dekarlık arsa talebi, 41.207 kişilik

istihdam ve 3.330.422.000 ABD Doları yatırım öngörüsünde bulunulmuştur.

Tablo 36 ve Tablo 37’da görüldüğü üzere başvuruların büyük bir bölümü Hatay ilinden

gelmiş olup, en fazla yatırım tutarı ve istihdam öngören, en fazla yatırım yeri alanı talebinde

bulunan sektör ana metal sanayi sektörü olmuştur. Bu durum halihazırda İskenderun

Körfezinde faaliyet gösteren firmaların genişleme alanı olarak Hassa OSB’yi gördüklerini ve

İskenderun Körfezinde yatırım alanı bulunmamasının, yatırımları Hassa ilçesine kaydıracağını

göstermektedir.

Hassa Organize Sanayi Bölgesi’nden Talepte Bulunan Yatırımcıların Bulundukları İllerYatırımcıların Bulundukları İl Talep SayısıHatay 269Kahramanmaraş 16Gaziantep 14

İstanbul 8

Ankara 6Osmaniye 5Diyarbakır 1

50

İzmir 1Kilis 1Yunanistan 1Toplam 322

Vergi İstatistikleri

2015 yılı Gelir İdaresi Başkanlığının verilerine göre Hatay ilinde faal 8.511 kurumlar vergisi,

32.084 katma değer vergisi ve 24.849 basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefi

bulunmaktadır.

Vergi Mükellef Sayısı-2015

Hatay Türkiye

Kurumlar Vergisi Faal Mükellef Sayısı 8.511 699.904Katma Değer Vergisi Faal Mükellef Sayısı 32.084 2.442.668Basit Usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi Faal Mükellef Sayısı 24.849 743.665

Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı, 2016

2010 yılında Türkiye’de 81 ildeki ekonomik ve ticari faaliyetlerden toplam 273 milyar 471

milyon TL vergi tahakkuk ederken, bunun % 86,2'si oranında 235 milyar 714 milyon TL’lik

tahsilat gerçekleştirilmiştir. 2015 yılında ise bu oran % 84,7 olarak gerçekleşirken Türkiye’de

toplam 464 milyar 886 milyon TL’lik vergi tahsil edilmiştir. Hatay ilinde ise 2010 yılında 2,4

milyar TL’lik vergi tahakkuk etmiş olup % 86 oranında 2,1 milyar TL tahsil edilirken 2015

yılında tahakkuk eden vergi 5,7 milyar TL’ye yükselmiş olup % 86,2 oranında 4,9 milyar TL

tahsil edilmiştir.

Vergi gelirleri illerin ekonomik açıdan gelişmişlik seviyelerinin değerlendirilmesi bakımından

bir gösterge olarak kullanılabilmektedir. Bu kapsamda İstanbul ili finans sektöründe olduğu

gibi vergi gelirleri bakımından da ilk sırada yer alırken 2015 yılında Hatay ili tahakkuk eden

vergi bakımından Türkiye’de 10. sırada yer almaktadır. Hatay ilinin tahakkuk ve tahsil edilen

51

vergi bakımından payı ise 2010 yılında % 0,91 iken 2015 yılında % 1,06 oranlarına yükseldiği

görülmektedir.

Sonuç ve Değerlendirme

52

1968 yılında “100 Büyük Sanayi Kuruluşu” olarak başlatılan ve her yıl geliştirilerek

yayınlanmaya devam eden İstanbul Sanayi Odası (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi

Kuruluşu" 2014 yılı listesine göre TR63 Bölgesinden 23 büyük sanayi kuruluşunun

bulunduğu ve İskenderun Demir Çelik A.Ş.'nin yine Türkiye'nin en büyük 10 sanayi kuruluşu

arasına girdiği listede, Hatay ilinden 12 firma yer almaktadır.

Yeni liman yatırımları, enerji yatırımları, çelik servis merkezleri, kurulması planlanan gemi

söküm merkezi gibi pek çok yatırım; bölgenin demir-çelik sektöründeki rekabetçi yapısını

daha da güçlendirecek ve bölgeye yatırımların çekilmesine katkı sağlayacaktır. Vagon imalatı

için yassı çelik, en önemli girdiler arasında yer almaktadır. Üretim ve lojistik açısından dolayı

Hatay ili, vagon üretimi ve yan sanayine ev sahipliği yapabilecek altyapıya sahiptir. Gelişmiş

demir-çelik endüstrisi ve bu endüstrinin en önemli ürünü olan yassı mamul üretimi ile boru

sanayi, beyaz eşya, otomobil sanayi ve gemicilik sektörlerine yatırım imkanı sağlamaktadır.

İlin limanlar, havalimanı, karayolları ve demiryolu ile desteklenmiş lojistik altyapısı

bulunmaktadır. Ayrıca Dörtyol-Hassa Tünel projesiyle Amanos dağlarına tünel açılarak ilin

iki yakası arasında geçiş kolaylaşacak, bu sayede hem ilin doğusu yatırıma açılacak hem de

komşu illerden gelen ihraç malları kolaylıkla limanlara ulaşacaktır. Hassa ilçesinde

gerçekleştirilecek olan OSB yatırımı ayrıca bu yatırımları takip edecek ilave yatırımlar ile

bölgenin gelecekte çok daha fazla büyümesi beklenmektedir.

2009-2010 URAK Erişilebilirlik Alt Endeksi’ne göre Hatay ili, Türkiye’de 5. sırada, Ticaret

Becerisi ve Üretim Potansiyeli Alt Endeksi’nde 6. sırada yer almaktadır. Üniversitelere ve

meslek yüksekokullarına sahip ilde sanayi sektörlerine yönelik kalifiye işgücü bulunmaktadır.

Hatay ili Türkiye’nin Ortadoğu’ya açılan kapısı, dünya üretim ve tüketim üsleri arasında geçiş

noktası olup Ortadoğu’ya yatırım yapmak isteyenler için güvenli bir bölgedir. Günlük

ortalama 8,21 saat güneşlenme süresi ile Türkiye’de en yüksek güneş enerjisi potansiyeline

sahip illerden birisi konumunun yanı sıra Türkiye’nin 2. büyük rüzgar enerjisi potansiyeline

sahip ilidir. Bu kapsamda ilin potansiyel kaynaklarının değerlendirilmesi bakımından önemli

HES, RES ve TES yatırımları yapılmaktadır.

Yararlandığımız Kaynaklar:

TUİK

Hatay Valiliği (İl Stratejik Planı)

53

DOĞAKA (Hatay İli Ekonomik Görünüm Raporu)

Hatay Tarım İl Müdürlüğü ( Yılsonu Brifing Raporu)

Hatay İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (Turizm Çalıştayı Raporu)

Hatay İl Sağlık Müdürlüğü

54