Animais Pe_onhentos -Ictismo

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    1/35

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    2/35

    CURRICULUM DO AUTORCURRICULUM DO AUTORMDICO DO TRABALHO TTULO ESPECIALISTA ANAMT/AMBMDICO DO TRABALHO TTULO ESPECIALISTA ANAMT/AMBMDICO DO TRFEGO TTULO ESPECIALISTA ABRAMET/AMBMDICO DO TRFEGO TTULO ESPECIALISTA ABRAMET/AMBMDICO CLNICO TTULO ESPECIALISTA SBCM/AMBMDICO CLNICO TTULO ESPECIALISTA SBCM/AMBMDICO HOMEOPATA TTULO ESPECIALISTA AMHB/AMBMDICO HOMEOPATA TTULO ESPECIALISTA AMHB/AMBPh. D. - Medicina Ocupacional - AWUPh. D. - Medicina Ocupacional - AWUEspecialista Medicina do Trabalho USFEspecialista Medicina do Trabalho USF

    Especialista Sade Ocupacional EBMEspecialista Sade Ocupacional EBMEspecialista Ergonomia UFRJEspecialista Ergonomia UFRJEspecialista Higiene Ocupacional UFBAEspecialista Higiene Ocupacional UFBAEspecialista Auditoria Ambiental UFRJEspecialista Auditoria Ambiental UFRJEspecialista Homeopatia IMHEspecialista Homeopatia IMHPh. D. _ Fito-Homeopatia UTIPh. D. _ Fito-Homeopatia UTIMaster Aromaterapia UTIMaster Aromaterapia UTIPh. D. Business Administration AmsteadPh. D. Business Administration AmsteadCapacitao Mdico DETRAN ABRAMET/FCMMGCapacitao Mdico DETRAN ABRAMET/FCMMGPerito Trabalhista - FCMMGPerito Trabalhista - FCMMG

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    3/35

    IctismoIctismo1. Introduo1. Introduo

    Acidentes humanos provocados por peixes marinhosAcidentes humanos provocados por peixes marinhosou fluviais so denominados de ictismo.ou fluviais so denominados de ictismo.Algumas espcies provocam acidentes por ingestoAlgumas espcies provocam acidentes por ingesto

    (acidente passivo)(BAIACUS), enquanto outras por (acidente passivo)(BAIACUS), enquanto outras por ferroadas ou mordeduras (acidente ativo)(PEIXEferroadas ou mordeduras (acidente ativo)(PEIXEESCORPIO, ARRAIA).ESCORPIO, ARRAIA).Os acidentes ativos ocorrem quando a vtima invade oOs acidentes ativos ocorrem quando a vtima invade o

    meio ambiente destes animais ou no seu manuseio.meio ambiente destes animais ou no seu manuseio.Na Amaznia existem ainda peixes que produzemNa Amaznia existem ainda peixes que produzemdescarga eltrica(PORAQUS E ARRAIASdescarga eltrica(PORAQUS E ARRAIASFLUVIAIS) e outros que penetram em orifciosFLUVIAIS) e outros que penetram em orifcios

    naturais dos banhistas(CANDIRUS).naturais dos banhistas(CANDIRUS).

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    4/35

    IctismoIctismo2. Aes do veneno2. Aes do veneno

    Pouco se conhece sobre os rgos produtores e osPouco se conhece sobre os rgos produtores e osvenenos dos peixes brasileiros.venenos dos peixes brasileiros.Os acidentesOs acidentes acantotxicosacantotxicos (arraias, por exemplo)(arraias, por exemplo)so de carter necrosante e a dor o sintomaso de carter necrosante e a dor o sintomaproeminente.proeminente.O veneno das arraias composto de polipeptdeos deO veneno das arraias composto de polipeptdeos dealto peso molecular.alto peso molecular.Em sua composio j foram identificadas aEm sua composio j foram identificadas aserotonina, a fosfodiesterase e a 5-nucleotidase.serotonina, a fosfodiesterase e a 5-nucleotidase. um veneno termolbil que ocorre na maioria desse um veneno termolbil que ocorre na maioria dessegrupo.grupo.Os acidentesOs acidentes sarcotxicossarcotxicos ocorrem por ingesto deocorrem por ingesto depeixes e frutos do mar.peixes e frutos do mar.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    5/35

    IctismoIctismo2. Aes do veneno 22. Aes do veneno 2

    Os baiacus (Os baiacus ( TetrodontidaeTetrodontidae ) produzem) produzemtetrodontoxina, potente bloqueador tetrodontoxina, potente bloqueador neuromuscular que pode conduzir a vtima neuromuscular que pode conduzir a vtima

    paralisia consciente e bito por falnciaparalisia consciente e bito por falnciarespiratria.respiratria.Peixes que se alimentam do dinoflageladoPeixes que se alimentam do dinoflageladoGambierdiscus toxicusGambierdiscus toxicus podem ter acmulopodem ter acmuloprogressivo de ciguatoxina nos tecidos,progressivo de ciguatoxina nos tecidos,provocando o quadro denominadoprovocando o quadro denominado ciguateraciguatera(neurotoxicidade).(neurotoxicidade).

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    6/35

    IctismoIctismo2. Aes do veneno 32. Aes do veneno 3

    Acidentes escombrticos acontecem quandoAcidentes escombrticos acontecem quandobactrias provocam descarboxilao dabactrias provocam descarboxilao dahistidina na carne de peixes malconservados,histidina na carne de peixes malconservados,produzindo a toxina saurina, capaz de liberar produzindo a toxina saurina, capaz de liberar histamina em seres humanos.histamina em seres humanos.Acmulo de metil-mercrio em peixesAcmulo de metil-mercrio em peixespescados em guas contaminadas podempescados em guas contaminadas podemproduzir quadros neurolgicos em humanos,produzir quadros neurolgicos em humanos,quando houver ingesto crnica.quando houver ingesto crnica.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    7/35

    IctismoIctismo3. Formas de ictismo3. Formas de ictismo

    Os acidentes considerados peonhentos ouOs acidentes considerados peonhentos ouacantotxicos so causados principalmente por acantotxicos so causados principalmente por arraias marinhas (arraias marinhas ( Dasyatis guttatus, D.Dasyatis guttatus, D.americana, Gymnura micruraamericana, Gymnura micrura , etc), arraias, etc), arraiasfluviais (fluviais (Potamotrygon hystrix, P. motoroPotamotrygon hystrix, P. motoro ) (fig.) (fig.67), bagres67), bagres (Bagre bagre, B. marinus(Bagre bagre, B. marinus , etc),, etc),mandi (mandi (Genidens genidens, PimelodellaGenidens genidens, Pimelodellabrasiliensisbrasiliensis ), peixe escorpio, beatinha ou), peixe escorpio, beatinha oumangang (mangang ( Scorpaena brasiliensis, S. plumeri Scorpaena brasiliensis, S. plumeri ),),niquim ou peixe sapo (niquim ou peixe sapo (ThalassophryneThalassophrynenatterreri, T. amazonica).natterreri, T. amazonica).

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    8/35

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    9/35

    IctismoIctismo3. Formas de ictismo 33. Formas de ictismo 3

    Os peixes venenosos ou sarcotxicos soOs peixes venenosos ou sarcotxicos sotodos aqueles que, uma vez ingeridos,todos aqueles que, uma vez ingeridos,causam acidentes por conter toxinas nacausam acidentes por conter toxinas napele, msculos, vsceras e gnadas.pele, msculos, vsceras e gnadas.As intoxicaes mais encontradas so:As intoxicaes mais encontradas so:tetrodontxico, ciguatxico etetrodontxico, ciguatxico eescombrtico.escombrtico.As suas toxinas so termoestveis.As suas toxinas so termoestveis.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    10/35

    IctismoIctismo3. Formas de ictismo 43. Formas de ictismo 4

    O acidente tetrodontxico causado por O acidente tetrodontxico causado por peixes da famliapeixes da famlia TetraodontidaeTetraodontidae ,,popularmente conhecidos por baiacuspopularmente conhecidos por baiacus((Colomesus psittacus, LagocephalusColomesus psittacus, Lagocephaluslaevigatus, Diodon hystrix laevigatus, Diodon hystrix , etc.)., etc.).Algumas espcies de baiacu so usadasAlgumas espcies de baiacu so usadas

    na alimentao mas o seu preparo devena alimentao mas o seu preparo deveser feito por pessoa habilitada com aser feito por pessoa habilitada com aretirada das partes txicas.retirada das partes txicas.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    11/35

    IctismoIctismo3. Formas de ictismo 53. Formas de ictismo 5

    Os acidentes ciguatxicos, tambmOs acidentes ciguatxicos, tambmchamados dechamados de ciguateraciguatera , ocorrem, ocorremprincipalmente no Oceano Pacfico e soprincipalmente no Oceano Pacfico e socausados por peixes comestveis como:causados por peixes comestveis como:garoupa (garoupa (Cephalopholis argusCephalopholis argus ), barracuda), barracuda((Sphyraena barracudaSphyraena barracuda ), bicuda), bicuda((Sphyraena picudillaSphyraena picudilla ), etc., contaminados), etc., contaminadospela ciguatoxina.pela ciguatoxina.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    12/35

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    13/35

    IctismoIctismo3. Formas de ictismo 73. Formas de ictismo 7

    Os acidentes traumticos ou vulnerantes soOs acidentes traumticos ou vulnerantes socausados por dentes, rostros e acleos semcausados por dentes, rostros e acleos semligao com glndulas de veneno, determinandoligao com glndulas de veneno, determinandona superfcie do corpo humano solues dena superfcie do corpo humano solues decontinuidade, de extenso e profundidadecontinuidade, de extenso e profundidadevariveis.variveis.Entre eles, temos: espadarte (Entre eles, temos: espadarte ( Xiphias gladius Xiphias gladius ),),piranhas (fam.piranhas (fam. SerrasalmidaeSerrasalmidae ) e tubares.) e tubares.

    Os candirus (Os candirus (Vandellia cirrhosaVandellia cirrhosa ) so peixes) so peixespequenos e que podem penetrar em qualquer pequenos e que podem penetrar em qualquer orifcio natural de banhistas nos rios daorifcio natural de banhistas nos rios daAmaznia, produzindo acidente traumtico.Amaznia, produzindo acidente traumtico.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    14/35

    IctismoIctismo3. Formas de ictismo 83. Formas de ictismo 8

    Os acidentes por descarga eltricaOs acidentes por descarga eltricaso provocados por contato comso provocados por contato com

    peixes que possuem rgos capazespeixes que possuem rgos capazesde produzir eletricidade.de produzir eletricidade.Entre eles, esto o poraquEntre eles, esto o poraqu

    ((Electrophorus electricusElectrophorus electricus ) e a arraia) e a arraiatreme-treme (treme-treme (Narcine brasiliensisNarcine brasiliensis ).).

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    15/35

    IctismoIctismo

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    16/35

    ICTISMOICTISMO

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    17/35

    ICTISMOICTISMO4. Quadro clnico4. Quadro clnico

    4.1. Acantotxico4.1. AcantotxicoNo acidente por peixe peonhento ouNo acidente por peixe peonhento ouacantotxico pode haver um ferimentoacantotxico pode haver um ferimentopuntiforme ou lacerante acompanhado por dor puntiforme ou lacerante acompanhado por dor imediata e intensa no incio, durando horas ouimediata e intensa no incio, durando horas oudias.dias.O eritema e edema so regionais, em algunsO eritema e edema so regionais, em algunscasos acomete todo o membro atingido (fig.casos acomete todo o membro atingido (fig.69).69).

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    18/35

    ICTISMOICTISMO4. Quadro clnico 24. Quadro clnico 2

    Nos casos graves segue-se linfangite,Nos casos graves segue-se linfangite,reao ganglionar, abscedao e necrosereao ganglionar, abscedao e necrosedos tecidos no local do ferimento (fig. 70).dos tecidos no local do ferimento (fig. 70).As leses, quando no tratadas, podemAs leses, quando no tratadas, podemapresentar infeo bacteriana secundria,apresentar infeo bacteriana secundria,levando semanas para curar e deixandolevando semanas para curar e deixandocicatrizes indelveis.cicatrizes indelveis.Podem ocorrer manifestaes gerais como:Podem ocorrer manifestaes gerais como:fraqueza, sudorese, nuseas, vmitos,fraqueza, sudorese, nuseas, vmitos,vertigens, hipotenso, choque e at bito.vertigens, hipotenso, choque e at bito.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    19/35

    ICTISMOICTISMOAcidenteAcidente AcantotxicoAcantotxico

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    20/35

    ICTISMOICTISMO4. Quadro clnico 34. Quadro clnico 3

    4.2. Vulnerante ou traumatognico4.2. Vulnerante ou traumatognico o acidente causado por ferroadas ou o acidente causado por ferroadas oumordeduras de peixes no peonhentos.mordeduras de peixes no peonhentos.O sintoma principal dor no local doO sintoma principal dor no local doferimento, que pode ser puntiforme ouferimento, que pode ser puntiforme oulacerante, acompanhados por sangramentolacerante, acompanhados por sangramentolocal.local.Dependendo do local e extenso do trauma,Dependendo do local e extenso do trauma,pode ocorrer bito.pode ocorrer bito.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    21/35

    ICTISMOICTISMO4. Quadro clnico 44. Quadro clnico 4

    4.3. Sarcotxicos4.3. SarcotxicosOs acidentes denominados de ciguatera e oOs acidentes denominados de ciguatera e otetrodontxico produzem manifestaestetrodontxico produzem manifestaesneurolgicas e gastrintestinais.neurolgicas e gastrintestinais.A sintomatologia neurolgica a primeira aA sintomatologia neurolgica a primeira aaparecer.aparecer.

    Em poucas horas o paciente queixa-se deEm poucas horas o paciente queixa-se desensao de formigamento da face, lbios,sensao de formigamento da face, lbios,dedos das mos e ps, fraqueza muscular,dedos das mos e ps, fraqueza muscular,mialgias, vertigens, insnia, dificuldade demialgias, vertigens, insnia, dificuldade demarcha e distrbios visuais.marcha e distrbios visuais.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    22/35

    ICTISMOICTISMO4. Quadro clnico 54. Quadro clnico 5

    Com o agravamento das manifestaesCom o agravamento das manifestaesnervosas, aparecem convulses, dispnia,nervosas, aparecem convulses, dispnia,parada respiratria e morte, que podeparada respiratria e morte, que pode

    ocorrer nas primeiras 24 horas.ocorrer nas primeiras 24 horas.A sintomatologia gastrintestinal instala-seA sintomatologia gastrintestinal instala-seem seguida ao incio das manifestaesem seguida ao incio das manifestaesneurolgicas e caracterizada por nuseas,neurolgicas e caracterizada por nuseas,vmitos, dores abdominais e diarria.vmitos, dores abdominais e diarria.A recuperao clnica do envenenamentoA recuperao clnica do envenenamentopor peixes pode se estender de semanas apor peixes pode se estender de semanas ameses.meses.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    23/35

    ICTISMOICTISMO4. Quadro clnico 64. Quadro clnico 6

    4.4. Escombrticos4.4. EscombrticosNos acidentes escombrticos, aNos acidentes escombrticos, a

    sintomatologia assemelha-se muito sintomatologia assemelha-se muito intoxicao causada pela histamina.intoxicao causada pela histamina.Nesse caso, esto presentesNesse caso, esto presentescefalia, nuseas, vmitos, urticria,cefalia, nuseas, vmitos, urticria,rubor facial, prurido e edema derubor facial, prurido e edema delbios.lbios.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    24/35

    ICTISMOICTISMO4. Quadro clnico 74. Quadro clnico 7

    4.5. Intoxicao mercurial4.5. Intoxicao mercurialA ingesto continuada de peixesA ingesto continuada de peixescontaminados por metil-mercrio pode levar contaminados por metil-mercrio pode levar doena de Minamata, de alteraes doena de Minamata, de alteraesprincipalmente neurotxicas, com distrbiosprincipalmente neurotxicas, com distrbiossensoriais das extremidades e periorais,sensoriais das extremidades e periorais,incoordenao motora, disartrias, tremores,incoordenao motora, disartrias, tremores,diminuio do campo visual e auditivo,diminuio do campo visual e auditivo,salivao, etc.salivao, etc.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    25/35

    ICTISMOICTISMO5. Complicaes5. Complicaes

    Nos acidentes traumatognicos eNos acidentes traumatognicos eacantotxicos, as complicaes so:acantotxicos, as complicaes so:

    abscessos, lceras de difcilabscessos, lceras de difcilcicatrizao, infeces bacterianascicatrizao, infeces bacterianassecundrias, inclusive gangrenasecundrias, inclusive gangrena

    gasosa e ttano.gasosa e ttano.Podem provocar amputaes dePodem provocar amputaes desegmentos do corpo.segmentos do corpo.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    26/35

    ICTISMOICTISMO

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    27/35

    ICTISMOICTISMO6. Exames complementares6. Exames complementares No existem examesNo existem examesespecficos para os acidentesespecficos para os acidentescausados por peixes.causados por peixes.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    28/35

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    29/35

    ICTISMOICTISMO7. Tratamento 27. Tratamento 2

    Acidente traumatognico ou acantotxicoAcidente traumatognico ou acantotxico : o: otratamento deve objetivar o alvio da dor, otratamento deve objetivar o alvio da dor, ocombate dos efeitos do veneno e a prevenocombate dos efeitos do veneno e a prevenode infeco secundria.de infeco secundria.O ferimento deve ser prontamente lavado comO ferimento deve ser prontamente lavado comgua ou soluo fisiolgica.gua ou soluo fisiolgica.Em seguida, imergir em gua quenteEm seguida, imergir em gua quente

    (temperatura suportvel entre 30 a 45 graus) ou(temperatura suportvel entre 30 a 45 graus) oucolocar sobre a parte ferida compressa mornacolocar sobre a parte ferida compressa mornadurante 30 ou 60 minutos.durante 30 ou 60 minutos.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    30/35

    ICTISMOICTISMO7. Tratamento 37. Tratamento 3

    Esta tem por finalidade produzir o alvio daEsta tem por finalidade produzir o alvio dador e neutralizar o veneno que termolbil.dor e neutralizar o veneno que termolbil.Fazer o bloqueio local com lidocana a 2%Fazer o bloqueio local com lidocana a 2%sem vasoconstritor visando no s tratar asem vasoconstritor visando no s tratar ador como a remoo de epitlio do peixe edor como a remoo de epitlio do peixe eoutros corpos estranhos.outros corpos estranhos.Deve-se deixar dreno e indicar corretamenteDeve-se deixar dreno e indicar corretamentea profilaxia do ttano, antibiticos ea profilaxia do ttano, antibiticos eanalgsicos, quando necessrio.analgsicos, quando necessrio.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    31/35

    ICTISMOICTISMO7. Tratamento 47. Tratamento 4

    Acidente por ingesto de peixes txicosAcidente por ingesto de peixes txicos ::o tratamento de suporte. Podem ser o tratamento de suporte. Podem ser indicadas, como medidas imediatas,indicadas, como medidas imediatas,lavagem gstrica e laxante.lavagem gstrica e laxante.Insuficincia respiratria e o choque devemInsuficincia respiratria e o choque devemser tratados com medidas convencionais.ser tratados com medidas convencionais.Nos acidentes escombrticos est indicadoNos acidentes escombrticos est indicadoo uso de anti-histamnico.o uso de anti-histamnico.

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    32/35

    ICTISMOICTISMO8. Prognstico8. Prognstico

    Nos acidentes acantotxicos eNos acidentes acantotxicos etraumatognicos o prognstico, detraumatognicos o prognstico, de

    um modo geral, favorvel, mesmoum modo geral, favorvel, mesmonos casos com demora danos casos com demora dacicatrizao, com exceo doscicatrizao, com exceo dosacidentes provocados por arraias eacidentes provocados por arraias epeixes escorpio, cujo prognsticopeixes escorpio, cujo prognstico

    pode ser desfavorvelpode ser desfavorvel

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    33/35

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    34/35

    REFERNCIASREFERNCIASBIBLIOGRFICASBIBLIOGRFICAS

    Manual de diagnstico e tratamento deManual de diagnstico e tratamento deacidentes por animais peonhentos. FUNASAacidentes por animais peonhentos. FUNASA2001.2001.

    Preveno de Acidentes com animaisPreveno de Acidentes com animaisPeonhentos FUNDACENTRO 2001.Peonhentos FUNDACENTRO 2001.Instituto Butantan. Animais Peonhentos:Instituto Butantan. Animais Peonhentos:Serpentes. Srie Didtica 2000Serpentes. Srie Didtica 2000

    Centro de Informaes Toxicolgicas deCentro de Informaes Toxicolgicas deCuritiba. Preveno de Acidentes com AnimaisCuritiba. Preveno de Acidentes com AnimaisPeonhentos. Curitiba, PR, 1997Peonhentos. Curitiba, PR, 1997

  • 8/14/2019 Animais Pe_onhentos -Ictismo

    35/35

    FIM DA APRESENTAOFIM DA APRESENTAO

    Thomas Eduard Stockmeier, Ph. D.Thomas Eduard Stockmeier, Ph. D.Mdico do Trabalho / Mdico do TrfegoMdico do Trabalho / Mdico do Trfego

    [email protected] [email protected] www.drthomas.med.br www.drthomas.med.br

    Fone 031 9154-7767 / 027 9253-2031Fone 031 9154-7767 / 027 9253-2031

    ANIMAIS PEONHENTOS:

    ICTISMO

    mailto:[email protected]:[email protected]://www.drthomas.med.br/http://www.drthomas.med.br/http://www.drthomas.med.br/mailto:[email protected]