Anatomia MR mózgowia

Dr hab. Anna ZimnyZakład Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkoweNaczynia

Płaty

• Płat czołowy

• Płat skroniowy

• Płat ciemieniowy

• Płat potyliczny

• Wyspa

• Płat limbiczny (układ limbiczny)

Płat czołowy

Bruzda środkowaPrzekrój strzałkowyboczny

Przekrój strzałkowyprzyśrodkowy

Bruzda środkowa

Szczelina Sylwiusza (boczna)Bruzda ciemieniowo-potyliczna

Zakręt czołowy (górny, środkowy, dolny)rozdzielone przez bruzdy:czołową górną i dolną

Płat czołowy

Zakręt prosty

Zakręt oczodołowy

Bruzda środkowa

Charakterystyczny kształt bruzdy środkowej

Ω ε

Kora czołowa ma wyższy sygnał niż kora ciemieniowa(FLAIR)

Grubość kory zakrętu przedśrodkowego >niż zakrętu zaśrodkowego

Zakręt przedśrodkowy

Bruzda środkowa

Przekrój strzałkowy przyśrodkowy

Pierwotna kora ruchowa

Przekrój strzałkowy boczny

Płat ciemieniowy

Zakręt zaśrodkowy – pierwotna kora czuciowa

Płat ciemieniowy

przedklinek

Zakręt nadbrzeżny

Zakręt kątowy

Bruzda ciemieniowo-potyliczna

Płat potyliczny

Bruzda ciemieniowo-potyliczna

Klinek

Bruzda ostrogowa (lazy Y)

Pole prążkowane (kora wzrokowa)Poniżej bruzdy ostrogowej,Przyśrodkowa powierzchnia

Zakręt potyliczno-skroniowy przyśrodkowy

Płat skroniowy

Zakręty skroniowe:

Górny – zawiera pierwotną korę słuchową

Środkowy - drogi kojarzeniowe słuchowe, wzrokowe, czuciowe

Dolny – kora kojarzeniowa wzrokowa wyższego rzędu

Zakręt przyhipokampowy

Hipokamp

Zakręt Heschlapierwotny ośrodek słuchowy

Na przekroju strzałkowym – w obrębie zakrętu skroniowego górnego, kształt litery omega lub serca

Na przekroju poprzecznym (na poziomie adhesio interthalamica – zrostu międzywzgórzowego)pierwszy zakręt ku tyłowi od szczeliny Sylwiusza

Płat skroniowy - hipokampy

Zanik hipokampów

norma

MCI

AD

Ośrodki mowy

Ośrodek Broki – odpowiedzialny za generowanie mowy, część wieczkowa i trójkątnazakrętu czołowego dolnego, afazja motoryczna

Ośrodek Wernickego – rozumienie mowy, pisanie, tylna część zakrętu skroniowego górnego

lateralizacja lewopółkulowa ośrodków mowy u 95% praworęcznych i 70% leworęcznych, Połowa leworęcznych wykazuje lateralizację prawostronną, połowa z nich obustronną

Płat limbiczny

Filogenetycznie kora starszaOdpowiada za: pamięć, węch, emocje

Zakręt obręczyHipokampyZakręt przyhipokampowy

Układ limbiczny:Płat limbicznyCiała migdałowateSklepienie (fornix) Ciała suteczkowate

Zakręt obręczy

Układ limbiczny

Ciała migdałowate - ku przodowi od hipokampów

Układ limbiczny

Odcinkowa dysplazja korowa lub guz typu LGG w obrębie prawego ciała migdałowatego

Układ limbiczny płat skroniowy (hipokamp), podstawa płatów czołowych, wyspa, zakręt obręczy

Rzadziej inne płatyZaoszczędzone jądra podstawy

Układ limbiczny – herpes enceph.

FLAIR

DWI

T2

Układ limbiczny – limbic enceph.

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkowe

Naczynia

Obszar jąder podstawy

• Jądra podstawy – kontrola ruchuskorupa i gałka blada ( j. soczewkowate)j. ogoniaste (j. ogon. + j. soczewk. = ciało prążkowiowe)

dawniej także (przedmurze i ciała migdałowate)

• Wzgórze (stacja przekaźnikowa większości dróg czuciowych)

• Podwzgórze (regulacja pracy jąder podstawy i przysadki)

MIĘDZYMÓZGOWIE

Obszar jąder podstawy

j. soczewkowate – gałka blada i skorupa, j. ogoniaste - głowa, trzon, ogon

Gałka blada przyśrodkowo od skorupy, zawiera więcej mielinyi jest bardziej hipo na obrazach T2 niż skorupa, coraz bardziej hipo z wiekiemw związku z odkładaniem żelaza

torebka wewnętrzna, jądro soczewkowate, torebka zewnętrzna, przedmurze, torebka ostatnia, kora wyspy

Rezonans – badanie morfologiczne

MR – obraz T1-zależny

kora wyspy

przedmurze

skorupa

gałka blada

wzgórze

torebka najdalsza

torebka zewnętrzna

torebkawewnętrzna(odnoga tylna)

Rezonans – badanie morfologiczne

MR – obraz T1-zależny

torebka wewnętrzna(odnoga przednia)

głowa jądra ogoniastego

trzon jądra ogoniastego

Obszar jąder podstawy

Ch. Fahraobustronna wapnica prążkowiowo-gałkowo-zębata

Obrazy T1-zależne

TK

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkoweNaczynia

Pień mózgu

• Śródmózgowie

• Most

• Rdzeń przedłużony

Śródmózgowie

Łączy most i móżdżek z przodomózgowiem

Konary mózgu – drogi korowo-rdzeniowe, korowo-opuszkowe, korowo-mostoweNakrywka (tegmentum) - istota czarna, jądro czerwienne, jądra n. III i IVPokrywa (blaszka pokrywy) - grzbietowo za wodociągiem, wzgórki dolne i górne

Śródmózgowie

Wzgórki dolne Wzgórki górne

Konar mózgu

Jądro czerwienne

Istota czarna

Droga słuchowa Droga wzrokowa

Śródmózgowie - PSP

Objaw kolibra < 14 mm AP objaw Mickey Mouse

PSP – progressive supranuclear palsy (postępujące porażenie nadjądrowe)porażenie nadjądrowe, otępienie, objawy parkinsonowskie

Most

Konary środkowe móżdżku(drogi łączące móżdżek z mostem)

Konary górne móżdżku(połączenie ze śródmózgowiem)

M M M

Lokalizacja jąder nn. czaszkowych od n.V do n.VIII

nerw trójdzielny

droga korowo-rdzeniowa – piramidowa

włókna poprzeczne mostu (TPF)

konar środkowy móżdżku (MCP)

konar dolny móżdżku (LCP)

wstęgaprzyśrodkowa

Most

MSA

MSA – multiple system atrophy (zanik oliwkowo-mostowo-móżdżkowy)objawy parkinsonowskie, otępienie

Spłaszczenie mostu objaw krzyża (hot-cross bun)zanik móżdżku i SCP

Rdzeń przedłużony

Składa się z oliwek i piramid, na poziomie otworu wielkiego przechodzi w rdzeń kręgowyLokalizacja nn. czaszkowych od n.IX do n.XII

Przejście w Rdzeń kręgowy

piramidyzawierają drogipiramidowe

Piramidy

BruzdaPrzedoliwkowa

oliwkiKonary dolne móżdżku

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkoweNaczynia

Móżdżek

Odpowiada za koordynację ruchów, precyzję ruchów,reguluje napięcie mięśniowe

robak i dwie półkule

Konary dolne Konary środkowe Konary górne

kłaczekmigdałek Jądro zębate jako jedyne widoczne w MR

Pień

Arora A, EuroRad 2010

Konar móżdżku górny

Konar móżdżkudolny

Pień

Arora A, EuroRad 2010

Konar móżdżku górny

Konar móżdżkudolny

Trójkąt Guillain-Mollaret

uszkodzenie ipsilateralne jądra czerwiennego

lub

kontralateralne jądra zębatego

przerostowe zwyrodnienie jądra oliwki(hypertrophic olivary degeneration)

Zwyrodnienie j. oliwki

HOD – wtórne do przewlekłego procesu (zapalnego, npl?) w móżdżku

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkowe

Naczynia

Drogi istoty białej

• Spoidłowe – połączenia między półkulami,

przebieg prawo-lewo

• Projekcyjne – połączenia kory z rdzeniem kręgowym, przedłużonym, mostem, wzgórzem

przebieg kranio-kaudalny

• Kojarzeniowe – połączenia pomiędzy korą różnych płatów, przebieg przód-tył

Drogi spoidłowe

Ciało modzelowate

dziób

kolano pień płat

kolano pień

Agenezja ciała modzelowatego

Pęczki Probsta

mapy FA

Drogi spoidłowe

Drogi spoidłowe

Spoidło przednie (SP) Spoidło tylne (ST)Łączy śródmózgowie zewzgórzem/podwzgórzem

Ku przodowi od sklepienia,W przedniej ścianie komory III,Część drogi węchowej

SP

SPST

Drogi spoidłowe

Lymphoma GBM Tumefactive SM

Drogi projekcyjne

Wieniec promienisty – włókna do wszystkich okolic koryW DTI koloru niebieskiego (kierunek kranio-kaudalny)

Torebka wewnętrzna – główna droga włókien do i z kory

Odnoga przednia (w DTI zielona ) – kierunek przód-tyłDrogi korowo-wzgórzowe

Odnoga tylna (wDTI niebieska ) – kierunek góra-dółDrogi korowo-rdzeniowe (droga piramidowa)

Drogi projekcyjne

Droga piramidowa - ALS

ALS (amyotrophic lateral sclerosis) stwardnienie zanikowe bocznechoroba neuronu ruchowegoobustronne podwyższenie sygnału w zakresie drogi piramidowej od wieńca promienistego do pnia mózgu

Droga piramidowa

zwyrodnienie wallerianowskiedrogi piramidowejwtórne do zmiany pokrwotocznej w prawejok. czołowo-skroniowej

MR - ≥ 1 ognisko w każdej z ≥ 2 charakterystycznych lokalizacji: okołokomorowej, przykorowej, podnamiotowej, rdzeniu kręgowym.

Krótkie włókna kojarzeniowe

SM

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkoweNaczynia

Opona twarda

• ściśle związana z kośćmi czaszki

tworzy sierp mózgu (zatoka strzałkowa górna i dolna)

namiot móżdżku (zatoka prosta)

Przestrzeń nad i podtwardówkowa – potencjalne przestrzenie,

w warunkach prawidłowych niewidoczne, uwidaczniają się w zmianach patologicznych

Wzmacnia się po kontraście, w sposób nieciągły, grubość 1-2 mm

Opona pajęcza

cienka, prawie przezroczysta, luźno związana z oponą twardą, której towarzyszy, nie wpukla się w bruzdy mózgu, nie jest widoczna w MRtworzy ziarnistości, wpuklające się do światła zatok żylnych

Przestrzeń podpajęcza - wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym

Opona miękka

Bezpośrednio pokrywa mózgowie, wpukla się w bruzdy,

Opona miękka

Otacza małe tętniczki wewnątrzmózgowe,tworzy przestrzenie okołonaczyniowe Virchowa- Robina

Najczęstsze lokalizacje: obszar jąder podstawy centrum semiovale

Opona miękka

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkowe

Naczynia

Przestrzenie płynowe

pPrzestrzeń podpajęczaRdzeń kręgowy

Komora IV

Komora boczna

Splot naczyniasty

Przestrzeń podpajęcza

Zatoka żylnaZiarnistości pajęczynówki

Przestrzeń podpajęcza

Komory boczne

Trzony

Rogi skroniowe

Rogi czołowe

Otwory Monro

Rogi potyliczne

Trójkąty

Komora III

Komora III

wodociąg

Otwory Monro – połączenie międzykomorami bocznymi i komorą III

Zachyłek nadszyszynkowy

Zachyłki dolne:- oczny- lejka

Komora III

Torbiel koloidowa

Komora IV

Komora IV

Otwory Luschki

Otwór Magendiego

Otwory Luschki i Magendiegołączą komorę IV z przestrzenią podpajęczą

ependymoma

Komora IV

Plan prezentacji

Kora mózgowa

Obszar jąder podstawy

Pień mózgu

Móżdżek

Drogi istoty białej

Opony mózgowe

Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkowe

Naczynia

Tętnice wewnątrzczaszkowe

• Tętnice szyjne wewnętrzne - ICA

• Tętnice kręgowe - VA

• Tętnica przednia mózgu – ACA (A1, A2)

• Tętnica środkowa mózgu – MCA (M1, M2, M3)

• Tętnica tylna mózgu – PCA (P1, P2)

• Tętnica podstawna - BA

• Tętnica łącząca przednia - ACoA

• Tętnice łączące tylne – PCoA

Koło Willisa

MCA

ACA

PCA

BAVA

ICA

MCA

ICA

BA

ICA

PCA

VA

Tętnica podstawna

SCA – t. móżdżkowa górna

AICA – t. móżdżkowa przednia dolna

PICA – t. móżdżkowa tylna dolna

AICA w kącie m-m

SCA – konflikt naczyniowo-nerwowy

SCA

AICA – pętla w kącie m-m

Udary móżdżku - PICA

Udary móżdżku - AICA

Udary móżdżku - SCA

Układ żylny

żyła Galenawielka mózgu

Zatoka strzałkowa górna i dolna, zatoka prosta, poprzeczne, esowate

Zatoka strzałkowa górnaDopływy korowe (ż. Trolarda)

Zatoka poprzeczna,Żyła Labbe’go

Zatoka jamista

Układ żylny powierzchowny

Układ żylny powierzchowny

Zakrzepicai zawał żylny

Żyły głębokież. Galena, żż. wewn., ż. podstawna,ż. rdzeniowa, ż. podwyściółkowa

Układ żylny głęboki

Układ żylny głęboki

Zakrzepica żylna i zawał struktur głębokich

Unaczynienie tętnicze wzgórz

• Wzgórza od segmentu P1 PCA

• b - wspólne odejście tętnicze od PCA do obu wzgórz (odmiana rozwojowa)

t. Percherona

Udary wzgórza

Zawał niedokrwienny typowy jednostronny

Zawał niedokrwiennyobustronny(t. Percherona)

T2 FLAIR

T2 FLAIR DWI

dla

Dr hab. Joanny Bladowskiej

dra Pawła Szewczyka

Podziękowania

Dziękuję za uwagę!