ANALIZA 2008 rok - opole.pl · DOCHODY I STANDARD ŻYCIA MIESZKA ... Opole nale ży do grupy miast pełniących rol ę ... Skutkiem szybkiego rozwoju miasta jest post ępuj ąca suburbanizacja

ANALIZA

SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OPOLA

W ROKU 2008

Wydział ds. Europejskich i Planowania Rozwoju Urzędu Miasta Opola

Opole, sierpień 2009

Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej Opola w roku 2008

- 2 -


- 3 -

Spis treści

WPROWADZENIE ................................................................................................................................................................. 5

CZĘŚĆ I JAKOŚĆ ŻYCIA ................................................................................................................................................... 7

ROZDZIAŁ I - MIESZKAŃCY .............................................................................................................................................. 8

DOCHODY I STANDARD ŻYCIA MIESZKAŃCÓW OPOLA (PODSTAWOWE INFORMACJE).................................. 13

ROZDZIAŁ II - RYNEK PRACY ........................................................................................................................................ 16

POLITYKA RYNKU PRACY................................................................................................................................................. 18

ROZDZIAŁ III - EDUKACJA............................................................................................................................................. 20

STRUKTURA OPOLSKIEJ OŚWIATY................................................................................................................................. 20

POZIOM KSZTAŁCENIA W SZKOŁACH OPOLA - WYNIKI SPRAWDZIANÓW I EGZAMINÓW............................ 25

FINANSOWANIE ZADAŃ OŚWIATOWYCH ..................................................................................................................... 28

ROZDZIAŁ IV - SZKOLNICTWO WYŻSZE..................................................................................................................... 30

ROZDZIAŁ V - SŁUŻBA ZDROWIA.................................................................................................................................. 35

INWESTYCJE I REMONTY W OPOLSKICH SZPITALACH ............................................................................................. 36

ŻŁOBKI ................................................................................................................................................................................... 38

PROMOCJA ZDROWIA I PROFILAKTYKA CHORÓB...................................................................................................... 38

ROZDZIAŁ VI - POMOC SPOŁECZNA .............................................................................................................................40

PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE: DOM DZIECKA I POGOTOWIE OPIEKUŃCZE .............................. 42

POZOSTAŁE PLACÓWKI WSPARCIA SPOŁECZNEGO.................................................................................................. 42

ROZDZIAŁ VII - INSTYTUCJE KULTURY I OFERTA KULTURALNA MIASTA....................................................... 43

DZIAŁALNO ŚĆ OPOLSKICH INSTYTUCJI KULTURALNYCH W 2008 R..................................................................... 45

ROZDZIAŁ VIII - OCHRONA ZABYTKÓW...................................................................................................................... 47

ROZDZIAŁ IX - BAZA TURYSTYCZNA I ROZWÓJ OFERTY TURYSTYCZNEJ........................................................ 48

ROZDZIAŁ X - MIESZKALNICTWO................................................................................................................................. 50

ISTNIEJĄCE TERENY MIESZKANIOWE W OPOLU ........................................................................................................ 50

STRUKTURA WŁASNOŚCIOWA BUDYNKÓW MIESZKALNYCH W OPOLU............................................................. 51

ZASOBY MIESZKANIOWE GMINY.................................................................................................................................... 52

OPOLSKIE TOWARZYSTWO BUDOWNICTWA SPOŁECZNEGO SP. Z O.O. ............................................................... 52

MIESZKANIA SOCJALNE .................................................................................................................................................... 53

ROZDZIAŁ XI - BEZPIECZEŃSTWO W MIEŚCIE........................................................................................................... 53

CZĘŚĆ II STAN I OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO.............................................................................. 55

ROZDZIAŁ I - ZANIECZYSZCZENIA I ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKA .............................................................. 55

ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ................................................................................................................................... 55

HAŁAS .................................................................................................................................................................................... 56

ZANIECZYSZCZENIE WÓD................................................................................................................................................. 57

NATĘŻENIE POLA ELEKTROMAGNETYCZNEGO.......................................................................................................... 57

ODPADY KOMUNALNE....................................................................................................................................................... 58

ROZDZIAŁ II - DZIAŁANIA OCHRONNE ....................................................................................................................... 59

DOFINANSOWANIE ZADAŃ Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA ........................................................................ 59

CZĘŚĆ III INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I SPOŁECZNA MIASTA ....... ....................................................... 60


- 4 -

ROZDZIAŁ I - INFRASTRUKTURA KOMUNIKACYJNA............................................................................................... 60

UKŁAD DROGOWY .............................................................................................................................................................. 60

KIERUNKI ROZWOJU SIECI DROGOWEJ......................................................................................................................... 61

BEZPIECZEŃSTWO RUCHU................................................................................................................................................ 62

KOMUNIKACJA MIEJSKA................................................................................................................................................... 64

REGIONALNA KOMUNIKACJA AUTOBUSOWA............................................................................................................. 66

TRANSPORT KOLEJOWY.................................................................................................................................................... 66

KOMUNIKACJA LOTNICZA I WODNA ............................................................................................................................. 67

KOMUNIKACJA ROWEROWA............................................................................................................................................ 68

STAN MOTORYZACJI .......................................................................................................................................................... 70

SYSTEM PARKOWANIA...................................................................................................................................................... 71

INWESTYCJE I REMONTY DROGOWE ............................................................................................................................. 72

ROZDZIAŁ II - ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ, ELEKTRYCZNĄ, GAZ I USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNO-INFORMATYCZNE .................................................................................................................. 74

ENERGETYKA CIEPLNA ..................................................................................................................................................... 74

ENERGETYKA....................................................................................................................................................................... 76

SIEĆ GAZOWA ...................................................................................................................................................................... 76

USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNO-INFORMATYCZNE................................................................................................... 77

ROZDZIAŁ III - WODOCIĄGI I KANALIZACJA.............................................................................................................. 78

ZAOPATRZENIE W WODĘ .................................................................................................................................................. 78

ODPROWADZANIE I OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW........................................................................................................... 80

ROZDZIAŁ IV - MIEJSKA INFRASTRUKTURA SPORTOWO-REKREACYJN A..................................................81

ROZDZIAŁ V - POZOSTAŁA INFRASTRUKTURA MIEJSKA........... ....................................................................... 84

CZĘŚĆ IV ANALIZA DOCHODÓW BUD ŻETOWYCH W LATACH 2002-2008 ...................................................... 88

DOCHODY BUDŻETU OPOLA W LATACH 2002-2008 ................................................................................................... 88

CZĘŚĆ V STRUKTURA WYDATKÓW BUD ŻETOWYCH W ROKU 2008............................................................... 95

WSPÓŁFINANSOWANIE ZADAŃ INWESTYCYJNYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ.................................. 96

WYDATKI BUD ŻETU MIASTA W LATACH 2000-2008 ................................................................................................... 97

CZĘŚĆ VI ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, POLITYKA INWESTYCYJNA I PROMOCJA MIASTA ........ 98

ROZDZIAŁ I - ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI ........................................................................................................... 98

ULGI I UŁATWIENIA DLA OPOLSKICH PRZEDSIĘBIORCÓW ................................................................................... 101

ROZWÓJ HANDLU I USŁUG ............................................................................................................................................. 101

ROZDZIAŁ II - POLITYKA INWESTYCYJNA MIASTA................................................................................................ 102

MIASTO JAKO INWESTOR................................................................................................................................................ 103

ROZDZIAŁ III - PROMOCJA MIASTA ............................................................................................................................105

WNIOSKI ............................................................................................................................................................................. 106

PODSUMOWANIE ............................................................................................................................................................. 110


- 5 -

Wprowadzenie

Na obszarach zurbanizowanych mieszka dziś ponad 70% Europejczyków. Najczęściej są to

obywatele miast średniej wielkości liczących nieco ponad 50 000 mieszkańców, a jedynie 7%

populacji zamieszkuje w kilkumilionowych metropoliach. Miast średniej wielkości medium-sized

cities, do których zalicza się także Opole, jest w krajach UE niemal 1000. Ze względu na wysoki

udział w tworzeniu PKB i zdolność do tworzenia i wdrażania nowoczesnej myśli technologicznej

uznawane są one za „lokomotywy” wzrostu gospodarczego.1

Opole należy do grupy miast pełniących rolę regionalnych ośrodków handlu i usług. Jako stolica

aglomeracji opolskiej i województwa opolskiego Opole jest najważniejszym w regionie rynkiem pracy,

głównym ośrodkiem administracji, kultury i edukacji na wszystkich poziomach kształcenia. Tu mają

swą siedzibę liczne instytucje otoczenia biznesu wspierające rozwój przedsiębiorczości na terenie

całego województwa. W ostatnich latach dzięki otwarciu kilku nowoczesnych centrów handlowych

rozbudowana została sfera handlu i usług w mieście, a także poprawił się komfort dokonywania

zakupów. Rozbudowa sektora szeroko rozumianych usług ma szczególne znaczenie dla rozwoju

zatrudnienia – sektor ten generuje współcześnie największą liczbę miejsc pracy i w znaczący sposób

przyczynia się do wzrostu PKB.

Jest bezsporne, że dobrostan stolicy regionu jest warunkiem poprawy sytuacji ekonomicznej

i konkurencyjności całego regionu. Jak wiele innych miast podobnej wielkości Opole walczy

o utrzymanie konkurencyjnej pozycji i osiągnięcie spójności ekonomicznej. Służy temu realizacja

Programu rozwoju miasta, i Wieloletniego programu inwestycyjnego. Programy te określają kierunki

i intensywność priorytetowych działań miasta. W celu przeciwdziałania marginalizacji uboższych

obszarów miasta wdrażany jest kompleksowy program naprawczy - Lokalny program rewitalizacji,

adresowany do mieszkańców tych części Opola, które ze względu na problemy przestrzenne,

ekonomiczne i społeczne powinny otrzymać ze strony wspólnoty samorządowej specjalne wsparcie.

Opole zmienia oblicze - miasto rozwija się i pięknieje. Zmiany następują dziś szybciej niż

kiedykolwiek w przeszłości. Miasto rozwija się w sposób zrównoważony, z poszanowaniem dorobku

pokoleń i walorów krajobrazowo-przyrodniczych. Co ważne - pozostaje atrakcyjne tak dla

mieszkańców, jak i dla biznesu.

Skutkiem szybkiego rozwoju miasta jest postępująca suburbanizacja – swoista forma ekspansji

terytorialnej ze wszystkimi towarzyszącymi jej negatywnymi skutkami takimi jak: zagospodarowanie na

cele pozarolnicze gruntów rolnych, wzrost cen nieruchomości, w tym domów i mieszkań, nasilenie

ruchu drogowego i związane z nim przeciążenie układu komunikacyjnego, a w sferze społecznej -

rozwarstwienie społeczności miasta, a wraz z nim podział na biedniejsze i zamożniejsze części miasta

(dzielnice). Jednym z najpoważniejszych problemów społecznych, z którym musi zmierzyć się

samorząd miasta jest przeciwdziałanie skutkom przemian demograficznych i ruchów migracyjnych

1 Promoting sustainable urban development in Europe – achievements and opportunities , wydawnictwo Komisji Europejskiej, kwiecień 2009 r., str. 7


- 6 -

destabilizujących sytuację na opolskim rynku pracy oraz zaspokojenie potrzeb powoli „starzejącej się”

populacji miasta.

Celem raportu jest przedstawienie kondycji miasta, szczególnie w tych dziedzinach życia

społeczno-gospodarczego, które stanowią domenę samorządu gminnego: oświata, transport

publiczny, funkcjonowanie infrastruktury komunalnej, pomoc społeczna itp. Opis ten uzupełniony jest

o informacje na temat tych aspektów rozwoju ekonomicznego i przestrzennego miasta, które miasto

wspiera realizując przyjętą politykę rozwoju, a także tych, w których zaangażowanie miasta jest

niewielkie lub zgoła niepożądane, a rozwój następuje głównie wskutek działań podmiotów prywatnych.

W sporządzonym w roku bieżącym dokumencie zrezygnowano z przedstawienia statycznego obrazu

Opola i towarzyszących mu zwykle obszernych opisów statusu miasta w dziedzinach, w których

zmiany następują powoli, na przestrzeni wielu lat; te znajdują się w dokumencie „Analiza sytuacji

społeczno-gospodarczej miasta Opola w latach 2006-2007”, którego niniejszy raport jest kontynuacją.

Zamiarem autorów jest raczej ukazanie dynamiki zmian, jakie następują w mieście w skali jednego

roku – ukazanie miasta jako żywego organizmu, zmiennego, ulegającego ustawicznym przemianom.

Godnym podkreślenia jest fakt, iż w roku bieżącym rozpoczął się proces wyodrębniania

spójnych terytorialnie obszarów miasta, zamieszkałych przez społeczności, w których wytworzyło się

poczucie wspólnoty - dzielnic miasta. Towarzyszy mu rozwój samorządności i wzrost poczucia

odpowiedzialności za sprawy dzielnicy. W Opolu wyodrębniono kilkanaście stref o dominujących funkcjach (obrębów). W lutym 2009 r. pięć z nich zyskało status dzielnic Opola: Bierkowice, Nowa Wieś Królewska, Grudzice, Gosławice i Zakrzów. Dzielnice te funkcjonują jako jednostki pomocnicze miasta, na podstawie statutu nadanego im przez Radę Miasta Opola. Za wcześnie jeszcze na ocenę skutków decyzji Rady Miasta w tej sprawie, jednak już dziś nie ulega

wątpliwości, iż prawne wydzielenie obszarów i przekazanie zarządu radom dzielnic będzie miało

znaczący wpływ na proces dalszej demokratyzacji życia społecznego w Opolu.


- 7 -

„Opole, nowoczesnym i bezpiecznym miastem, w którym mieszkańcy mogą na europejskim poziomie

zaspokajać swoje potrzeby oraz rozwijać i kształtować swoje postawy, uzdolnienia, aspiracje

zawodowe, intelektualne, kulturalno-duchowe i twórcze, jak również dbać o swój rozwój fizyczny”

Wizja rozwoju miasta Opola

„Strategia rozwoju miasta Opola – stolicy polskiej piosenki – na lata 2004-2015”

Część I

JAKOŚĆ ŻYCIA


- 8 -

ROZDZIAŁ I - MIESZKA ŃCY

Oficjalne statystyki podają, że pod koniec 2008 roku w stolicy województwa opolskiego

mieszkało 12,2% wszystkich mieszkańców Opolszczyzny, a rejestr mieszkańców miasta liczył 126 203

osoby.2 Oznacza to, że w ciągu minionego roku liczba ludności zmniejszyła się o 545 (niespełna

0,5%). Był to zatem kolejny rok, w którym - pomimo dodatniego przyrostu naturalnego – odnotowano

spadek liczebności mieszkańców.

Zdaniem demografów badających sytuację ludnościową Opola w rzeczywistości liczba

mieszkańców miasta różni się znacząco od tej, którą podają oficjalne źródła; stąd tak trudno jest

określić rzeczywistą liczbę Opolan. Wśród osób będących formalnie obywatelami naszego miasta są

bowiem takie, które od lat przebywają poza granicami kraju i powrócą dopiero z chwilą, gdy ich

osobista sytuacja materialna, jak również ogólna kondycja ekonomiczna regionu, ulegnie znaczącej

poprawie. Jest także grupa osób, które wyemigrowały na stałe i jedynie formalnie związane są

z Opolem.3 Niemałą grupę, o trudnej do ustalenia liczebności stanowią również osoby, które

faktycznie przebywają w Opolu, tu uczą się, studiują i pracują, ale zameldowane są poza Opolem,

a nawet poza województwem opolskim. Są to z reguły osoby dobrze wykształcone lub jeszcze

kształcące się, o wyższych aspiracjach życiowych, skonkretyzowanych planach życiowych, zatem

z punku widzenia kryterium „jakości zasobów ludzkich” rzeczywisty obraz społeczności miasta wydaje

się być bardziej korzystny od tego, który prezentuje statystyka publiczna.4

Gęstość zaludnienia wynosi 1307 osób/km2. Z danych z rankingu opublikowanego przez tygodnik

„Przekrój” wynika, iż wśród 26-ciu dużych miast w Polsce Opole charakteryzuje się najniższą

gęstością zaludnienia, co niewątpliwie wpływa na jakość życia w mieście i czyni je bardziej przyjaznym

dla człowieka.5

Krzywa rozwoju ludnościowego miasta ma kształt sinusoidalny (wykres 1). W pierwszym roku po

zakończeniu II wojny światowej Opole liczyło zaledwie 27 666 mieszkańców, niemal o połowę mniej

niż w roku 1939. Intensywny wzrost liczby mieszkańców nastąpił w latach 60-tych i 70-tych ubiegłego

stulecia. W roku 1994 liczba ludności przekroczyła 130 tysięcy, jednak od tego czasu rozpoczął się

powolny, ale stały spadek liczebności populacji miasta.

2 Biuletyn statystyczny województwa opolskiego, I kwartał 2009, Urząd Statystyczny w Opolu, maj 2009 r. 3 Prof. Romuald Jończy szacuje, iż w całym województwie opolskim zameldowanych jest około 90 tysięcy osób stale zamieszkujących za granicą, które wyjechały z kraju na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku 4 W dalszej analizie posiłkować się będziemy danymi dostarczanymi przez statystykę publiczną. 5 Ranking miast, Przekrój z 18.06.2009, str. 24-25


- 9 -

Wykres 1 Liczba ludno ści Opola na przestrzeni wieków 6

Wśród mieszkańców Opola 46,7% stanowią mężczyźni (w roku 2007 – 46,9%). W grupie osób

młodych, do 18-tego roku życia widoczna jest przewaga liczbowa osób płci męskiej. Względna

równowaga utrzymuje się wśród osób w przedziale obejmującym tzw. wiek produkcyjny, jednak już

w przedziale wiekowym powyżej 50 roku życia, zaznacza się rosnąca przewaga liczby kobiet nad

liczbą mężczyzn. Przyczyn tego zjawiska demografowie upatrują w tzw. „nadumieralności” mężczyzn;

średnia długość życia w Polsce, zwłaszcza osób płci męskiej, znacząco odbiega od średniej życia

statystycznego mieszkańca pozostałych krajów wspólnoty europejskiej.

Tabela 1 Ludno ść Opola według wieku w 2008 r. (stan w dniu 31 XII 2 008 r.)7

Wyszczególnienie ogółem 0-18 18-64 65 lat i wi ęcej

Liczba osób w

grupie wiekowej

126 203

20 418

87 942

17 843

str. % społeczności

Opola 100,0 16,2 69,7 14,1

Struktura

procentowa

ludności

województwa

100,0 19,2 66,6 14,2

6 http://pl.wikipedia.org/wiki/Opole 7 Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2008 roku, Urząd Statystyczny

w Opolu, Opole czerwiec 2009


- 10 -

Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 48 osób w wieku nieprodukcyjnym (w całym regionie –

52,5), co – w porównaniu do pozostałych miast i powiatów Opolszczyzny – jest wynikiem dość

korzystnym.

Tabela 2 Ruch naturalny ludno ści w Opolu w latach 2004-2008 8

Lata Małżeństwa Urodzenia żywe Zgony Przyrost naturalny

2008 730 1086 1079 7

2007 681 1020 1062 - 42

2006 666 1022 1052 - 30

2005 530 997 1063 -115

2004 546 934 1049 - 66

Wykres 2 Ruch naturalny ludno ści w Opolu w latach 2004-2008

-200

0

200

400

600

800

1000

1200

2008 2007 2006 2005 2004

małżeństwa

urodzenia żywe

zgony

przyrost naturalny

Od 2005 roku w Opolu notuje się coraz większą liczbę zawieranych małżeństw, rośnie także liczba

urodzonych dzieci, co powoduje – przy podlegającej niewielkim wahaniom liczbie zgonów –

systematyczny wzrost wskaźnika przyrostu naturalnego. W roku 2008, po raz pierwszy od kilku lat

odnotowano w Opolu dodatni przyrost naturalny (przyrost naturalny w województwie opolskim, jak

i w grupie miast regionu był nadal ujemny). Z informacji przekazywanych przez Szpital

8 Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2008 roku, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole czerwiec 2009; Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2007 roku, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole czerwiec 2008; Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2006 roku, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole czerwiec 2007


- 11 -

Ginekologiczno-Położniczy i Noworodków w Opolu wynika, iż w 2008 roku na oddziale położniczym

urodziło się 3057 dzieci, a w pierwszym półroczu bieżącego roku – 1566 (dzieci matek z terenu całego

województwa opolskiego).

Znacznie mniej korzystnie dla miasta przedstawia się bilans migracji:

Tabela 3 Migracje wewn ętrzne i zagraniczne ludno ści Opola i województwa opolskiego

w 2008 roku 9

Napływ Odpływ Saldo migracji stałej

Wyszczególnienie ogółem

w tym

z zagranicy ogółem

w tym za

granicę ogółem

na 1000

ludności

Opole 1173 50 1671 231 - 498 - 4,07

Województwo 11 076 889 14 411 3785 - 3335 - 3,23

Tabela 4 Migracje wewn ętrzne i zagraniczne ludno ści w latach 2005-2008 10

Napływ Odpływ Saldo migracji stałej

Wyszczególnienie ogółem w tym

z zagranicy ogółem

w tym za

granicę ogółem

na 1000

ludności

Opole – rok 2008 1173 50 1671 231 - 498 - 4,07

Opole – rok 2007 1261 87 1932 205 - 671 - 5,46

Opole – rok 2006 1350 79 1855 291 - 505 -3,9

Opole – rok 2005 1264 83 1678 307 - 414 -3,2

Opole w latach

2005-2008

SUMA

5048

299

7136

1034

- 2088

---------

W wyniku migracji wewnętrznych i zagranicznych (odpływ ludności) populacja Opola zmniejsza się

średnioroczne o 1,4%. W 2007 roku saldo migracji stałej przyjęło wartość najniższą: – 5,46 na 1000

mieszkańców (w tym roku liczba mieszkańców zmniejszyła się aż o 671), rok 2008 był pod tym

względem niewiele lepszy.

Odpływ mieszkańców opuszczających Opole na stałe jest częściowo równoważony poprzez napływ

nowych mieszkańców, zwłaszcza z innych miast i ze wsi, a w niewielkim stopniu także z zagranicy.

Przesłanki dokonywanych współcześnie wyborów miejsca zamieszkania: mieszkanie w mieście,

w odległości do 20km od miasta (na obszarze aglomeracji opolskiej) czy też na innych obszarach, bez

9 Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2008 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole czerwiec 2009 10 Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie opolskim w 2008 r., Urząd Statystyczny w Opolu, Opole czerwiec 2009


- 12 -

wyraźnego związku z ośrodkiem centralnym regionu, są złożone i jak dotąd nie w pełni zbadane.

Od kilku lat obserwuje się wzrost atrakcyjności terenów położonych w promieniu kilkunastu kilometrów

od Opola: ceny nieruchomości są niższe niż w stolicy regionu, a jakość życia porównywalna bądź

wyższa niż w mieście. Migracje na wieś dotyczą dziś w głównej mierze osób o ustabilizowanej sytuacji

finansowej, które decydują się na zakup lub budowę domu poza miastem. Nie bez znaczenia

pozostaje fakt, iż dla części osób posiadanie własnego domu położonego w niewielkiej odległości od

miasta jest dziś wyznacznikiem wysokiego statusu materialnego. Decyzja o opuszczeniu Opola nie

zawsze jest więc przejawem niezadowolenia z warunków życia, jakie panują w mieście. Nawet

znacząca poprawa komfortu życia w Opolu nie musi spowodować zmiany preferencji mieszkańców,

którzy raczej opowiadają się za określonym stylem życia, postrzeganym obecnie za bardziej

atrakcyjny i nobilitujący. Ponieważ w roku 2008 w Opolu odnotowano dodatni przyrost naturalny,

a mimo to liczba mieszkańców zmalała o ponad 500, należy przyjąć, że jedyną przyczyną tego stanu

rzeczy jest znaczący odpływ ludności. Z danych za lata 2005-2007 wynika, że jest on skierowany

przede wszystkich na obszary wiejskie. Z kolei wśród osób osiedlających się w Opolu przeważają

mieszkańcy innych miast, rzadziej są to osoby zamieszkałe do tej pory na wsi.

Migracje ludności i wzrost mobilności mieszkańców są naturalnym, a nawet pożądanym zjawiskiem.

Kierunki i natężenie procesów migracyjnych wpływają na rozwój aglomeracji opolskiej: stanowią

przyczynek do intensyfikacji procesu suburbanizacji terenów położonych w bliskiej odległości od

Opola, a także powodują nasilenie ruchu komunikacyjnego związanego z codziennym

przemieszczaniem się osób (dom – praca – dom). Już dziś trudno jest bez mapy określić bez błędu

granicę pomiędzy ścisłym obszarem Opola, a silnie zurbanizowanymi terenami położonymi

w sąsiednich gminach wiejskich (np. Czarnowąsy w gminie Dobrzeń Wielki), które przekształcają się

nieuchronnie w odległe, rozległe przedmieścia stolicy regionu.

W tej sytuacji miasto staje przed nowymi wyzwaniami. Aby im sprostać, konieczna jest ścisła

współpraca z samorządami sąsiednich gmin w zakresie zaspokojenia potrzeb mieszkańców, których

życie związane jest tak z Opolem (najczęściej poprzez miejsce pracy), jak i z mniej lub bardziej

odległymi terenami sąsiednich gmin (miejsce zamieszkania) – nowa koncepcja polityki przestrzennej.

Niezbędne okazuje się także wprowadzenie nowych rozwiązań komunikacyjnych, pozwalających

w dogodny sposób przemieszczać się po terenach aglomeracji opolskiej. Istniejący system połączeń

drogowych – promienisty układ dróg łączących Namysłów, Częstochowę, Strzelce Opolskie –

Katowice z Opolem w obecnym kształcie, przy parametrach technicznych dróg dziś okazuje się już

niewystarczający. Obwodnica północna spowodowała przeniesienie ruchu tranzytowego na obrzeża

miasta i odciążenie strefy śródmiejskiej, ale jednocześnie stała się w punktach węzłowych istotną

barierą komunikacyjną dla ruchu skierowanego do i z miasta.

Innym problemem jest tzw. depopulacja całego Śląska – demografowie prognozują, iż do roku 2030

nastąpi 15-procentowy ubytek ludności, przy czym najbardziej znaczących zmian należy spodziewać

się na Śląsku Opolskim. Społeczność Opolszczyzny (wraz z Górnym Śląskiem) to najszybciej


- 13 -

„starzejące się” społeczeństwa w kraju.11 Rosnąca średnia wieku statystycznego mieszkańca Opola,

przy postępującej depopulacji miasta, która dotyczy w dużej mierze osób aktywnych zawodowo, ma

poważne konsekwencje dla sytuacji na lokalnym rynku pracy.

Szacuje się, ze wskaźnik migracji w regionie opolskim wynosi obecnie 10%. Jest to najwyższy

wskaźnik w Polsce i obejmuje osoby posiadające tzw. podwójne obywatelstwo, jak i emigrantów

legitymujących się wyłącznie polskim obywatelstwem, najczęściej tzw. emigrantów wahadłowych.

Profesor Romuald Jończy ocenia, iż za 3-5 lat presja na wyjazdy zarobkowe za granicę będzie

znacznie mniejsza, a podaż pracy na opolskim rynku na tyle duża, iż wystarczy, by zatrzymać

potencjalnych pracowników w kraju. Jego zdaniem, region opolski nie jest jednak w stanie zapewnić

młodym, uzdolnionym ludziom dostatecznej liczby odpowiednich miejsc pracy. Dla części z nich

jedyną możliwością będzie zatem zatrudnienie poza naszym województwem. Stopniowe zmiany na

lokalnym rynku pracy mogą okazać się niewystarczające, by skłonić emigrantów do powrotu, przy

czym z badań wynika, ze trwałość emigracji nie ma charakteru etnicznego. Konieczne jest

uruchomienie programów reemigracji i wsparcia lokalnej przedsiębiorczości, które będą skuteczną

zachętą do powrotu i podjęcia pracy w Opolu.12

Dochody i standard życia mieszka ńców Opola (podstawowe informacje)

W roku 2007 przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Opolu stanowiło 100,4% przeciętnej

płacy w Polsce, a zatem nieznacznie przekroczyło wartość uśrednioną dla całego kraju. Wynosiło ono

2876,99 zł i w ciągu poprzednich 5 lat wzrosło o około 600 zł tj. ponad 26%.

W 2008 r. GUS przeprowadził badania budżetów gospodarstw domowych. W Opolu badaniem objęto

1058 gospodarstw domowych. Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym wyniosła 2,97,

a średnia liczba osób pracujących w rodzinie była równa 1,14. Liczba osób w rodzinie pobierających

świadczenia z pomocy społecznej i ubezpieczeń społecznych wyniosła 0,91. Liczba osób w rodzinie

pozostających na utrzymaniu była równa 0,85.

W wyniku badania ustalono, iż przeciętny miesięczny dochód na 1 osobę w gospodarstwie domowym

w Opolu wyniósł 875,90 zł, podczas gdy wydatki nieznacznie przekroczyły 846 zł. Nasuwa się

pierwszy wniosek: opolskie rodziny nie żyją ponad stan, jednak oszczędzają również bardzo niewiele.

Wniosek drugi: przeciętny miesięczny dochód na jedną osobę jest niewiele większy od tzw. minimum

socjalnego, a zatem statystyczna opolska rodzina żyje dość skromnie.

11 Zagórowska A., Radziński R. Perspektywy demograficzne, zasoby pracy i podaż pracy ludności Śląska do 2020 r.,

Konferencja naukowa Stan i prognoza demograficzna śląska do 2030 roku (migracje, podaż pracy), Politechnika Opolska,

Opole, październik 2007 r. 12 Jończy R. Materiały z konferencji naukowej „Stan i prognoza demograficzna Śląska do 2030 roku (migracje, podaż pracy)”,

Politechnika Śląska, październik 2007 r.


- 14 -

Podział wydatków miesi ęcznych mieszka ńca Opola (wg badania GUS z 2008 r.) 13

Wyposa żenie gospodarstw domowych w przedmioty trwałego u żytkowania

98,89% 37,26% 90,53% 9,50%

13 Dokument pn. Funkcjonowanie rodziny w Opolu, MOPR w Opolu, Opole 2008

848,06 zł

Żywność 220,35 zł

Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 23,74 zł

Odzież i obuwie 40,25 zł

Użytkowanie mieszkania i nośniki energii 149,87 zł

Wyposażenie mieszkania 45,12 zł

Zdrowie 44,31 zł

Transport 87,76 zł

Kultura i rekreacja 64,42 zł


- 15 -

49,05% 56,11% 54,43% 98,65% 48,19%

W 2007 roku przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwach domowych

mieszkańców województwa opolskiego był nieznacznie niższy od średniej krajowej i wynosił 915,70 zł

(0,99 wskaźnika dla całego kraju). W okresie transformacji wzrosły dochody realne, a także zwiększyło

się zróżnicowanie dochodów w poszczególnych grupach społeczno-ekonomicznych. Zagrożenie

ubóstwem wzrasta wraz ze wzrostem wielkości rodzin. Wśród rodzin wychowujących troje lub więcej

dzieci zagrożenie ubóstwem jest dwukrotnie większe. W szczególnie trudnej sytuacji znajdują się

także osoby samotne lub samotnie wychowujące dzieci. Z uwagi na dużą liczbę rozwodów w Opolu ta

grupa osób stale się powiększa.

Tabela 5 Kryteria okre ślające poziom życia mieszka ńców Opola 14

Minimum socjalne

na osob ę

Minimum egzystencji

na osob ę

Kryterium dochodowe

na osob ę

825,00 zł 386,00 zł 461,00 zł

Pod koniec grudnia 2008 r. w Opolu żyły 4743 rodziny (11 857 osób) osiągające dochody poniżej

kryterium dochodowego.15 To aż 9,3% wszystkich mieszkańców miasta. Rodziny te bezwzględnie

wymagają wsparcia ze strony państwa. Ponadto w Opolu mieszkają 1872 osoby prowadzące

jednoosobowe gospodarstwa domowe objęte pomocą w 2008 r.

Przeciętny miesięczny dochód przypadający na 1 osobę w gospodarstwie domowym w Opolu wyniósł

875,90 zł, a zatem był niewiele większy od kwoty tzw. minimum socjalnego wynoszącego 825 zł.16

Wynika stąd, iż dochody statystycznej opolskiej rodziny wystarczają w istocie na egzystencję

na podstawowym poziomie. Przyczyny trudnej sytuacji materialnej wielu opolskich rodzin są

zróżnicowane; dominują wśród nich spadek dochodów realnych związany z obecną sytuacją

społeczno-gospodarczą oraz długotrwała choroba. W wielu przypadkach występują jednocześnie dwie

przyczyny obniżające poziom życia rodzin. Często przyczyną problemów materialnych rodziny jest

bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i trudności w samodzielnym prowadzeniu

gospodarstwa domowego. Dotyczy to przeważnie rodzin niepełnych i rodzin wielodzietnych. Do tej

grupy należą również rodziny, dla których korzystanie ze świadczeń społecznych jest od lat sposobem

na życie (tzw. bieda wielopokoleniowa). W tej grupie najwięcej jest postaw biernych i roszczeniowych.

14 Dokument pn. Funkcjonowanie rodziny w Opolu, MOPR w Opolu, Opole 2008 15 Kryterium dochodowe określa minimum środków niezbędnych rodzinie do egzystencji. 16 Minimum socjalne – model zaspokojenia potrzeb na niskim poziomie wystarczającym do reprodukcji oraz utrzymania więzi ze społeczeństwem


- 16 -

W porównaniu z latami ubiegłymi zwiększyła się liczba rodzin niepełnych korzystających

ze świadczeń pomocy społecznej. Deficyty ekonomiczne powodują z reguły pogorszenie sytuacji

mieszkaniowej rodzin. Stale rośnie liczba dzieci wymagających umieszczenia w placówkach

opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach zastępczych.

Powiększanie się sfery ubóstwa osłabia możliwości rozwoju miasta, dlatego programy pomocowe

w zakresie pomocy społecznej zawierają elementy aktywizacji rodzin i skłaniają je do poszukiwania

możliwości wyjścia z trudnej sytuacji życiowej. Ponieważ to bezrobocie jest jedną z najczęściej

występujących przyczyn trudnej sytuacji materialnej opolskich rodzin, szczególnego znaczenia

nabierają również wszelkie programy rozwoju rynku pracy i zatrudnienia, adresowane do osób

pozbawionych pracy i motywujące je do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Jest to sfera rynku

pracy, na którą rozwój gmina oddziałuje m.in. poprzez działalność Powiatowego Urzędu Pracy

i Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Opolu.

ROZDZIAŁ II - RYNEK PRACY

Rynek pracy obejmuje całokształt zagadnień związanych z kształtowaniem podaży pracy

i popytu na pracę. Na rynku pracy mają miejsce transakcje kupna pracy, czyli angażowania

pracowników oraz transakcje sprzedaży pracy. Popyt reprezentowany jest przez pracodawców

oferujących miejsca pracy, podaż natomiast reprezentowana jest przez poszukujących pracy.17

Na koniec grudnia 2008 r. w Opolu było zatrudnionych 66,2 tys. osób. Liczba pracujących

ulega sezonowym wahaniom – przyjmuje najwyższe wartości w okresie letnim (do końca września),

po czym maleje w miesiącach zimowych.

Pod koniec ubiegłego roku w Opolu było zarejestrowanych 3047 osób bezrobotnych, z czego niemal

58% stanowiły kobiety. Od kilku lat stopa bezrobocia rejestrowanego zmniejsza się – na dzień 31

grudnia 2008 r. wynosiła ona 4,4%. W ciągu miesiąca pojawiło się 551 ofert pracy, co stanowiło 33,8%

wszystkich ofert z terenu województwa opolskiego. W I kwartale 2009 r. zanotowano wzrost

bezrobocia do poziomu 5,4%, a liczba figurujących w rejestrze bezrobotnych wzrosła do 3734.18 Stopa

bezrobocia jest jednym z „czułych” wskaźników sytuacji gospodarczej w kraju; jej wzrost jest jednym

z symptomów kryzysu ekonomicznego, który dotknął w pewnym stopniu także firmy działające na

terenie Opola.

Największą grupę bezrobotnych stanowią osoby młode, pomiędzy 25 a 34 rokiem życia – 929 osób

oraz 45 a 54 rokiem życia – 817 osób. Najmniej liczną grupą są bezrobotni powyżej 54 roku życia –

383. Jednak dane te nie tyle świadczą o zaspokojeniu popytu na pracę w tej grupie wiekowej, co

17 Za: Encyklopedia pracy - http://mfiles.pl/pl/index.php/Rynek_pracy 18 Stan na dzień 31.05.2009 r.


- 17 -

raczej o zmniejszającej się aktywności zawodowej osób w tym wieku i rezygnacji z poszukiwania ofert

zatrudnienia – w przypadku utraty pracy.

Tabela 6 Bezrobotni zarejestrowani i oferty pracy w Opolu i województwie opolskim w marcu 2009 r. 19

Wyszczególnienie Liczba

bezrobotnych

W tym

kobiety

Dotychczas

niepracuj ący

Stopa

bezrobocia

rejestrowanego

w %

Oferty

pracy

(w ci ągu

miesi ąca)

Opole 3 749 1 951 534 5,4 621

woj. opolskie 43 706 22 780 7 744 11,9 2 969

Wskaźnik udziału

[w %] 8,6 8,6 6,9 ------ 20,9

Tabela 7 Poziom bezrobocia w Opolu w latach 2005-20 08 20 Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 III 2009

Stopa bezrobocia

rejestrowanego

[w %]

9,0 8,4 5,4 4,4 5,4

Wykres 3

Stopa bezrobocia rejestrowanego [w %]

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2005 2006 2007 2008 III 2009

Stopa bezrobociarejestrowanego [w %]

19 Biuletyn statystyczny województwa opolskiego - I kwartał 2009, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole maj 2009 20 Biuletyn statystyczny województwa opolskiego - I kwartał 2009, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole maj 2009 (dane za rok 2009); Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej miasta Opola w latach 2006-2007, Urząd Miasta Opola, Opole sierpień 2008 r. (pozostałe dane)


- 18 -

W latach 2005-2008 stopa bezrobocia w Opolu zmalała o 5,6 punktu procentowego, a sytuacja na

lokalnym rynku pracy była stabilna. Wzrost wartości wskaźnika bezrobocia nastąpił w I kwartale br.

i obecnie wynosi on 5,4%. W podregionie opolskim21 bezrobocie kształtuje się na poziomie 9%,

jeszcze wyższy poziom bezrobocia zanotowano w całym województwie opolskim – 11,9%. Miasto

Opole charakteryzuje się najniższym wskaźnikiem stopy bezrobocia.

Poziom bezrobocia mierzony jest także wskaźnikiem natężenia bezrobocia, który liczony jest jako

stosunek liczby bezrobotnych do liczby osób w wieku produkcyjnym. Na koniec grudnia 2008 r.

wskaźnik ten przyjął wartość 4,0%. W badaniach Eurostatu stopa bezrobocia kształtuje się na

znacznie niższym poziomie, jednak należy pamiętać, iż zgodnie z przyjętą metodologią unijną za

osoby pracujące uważa się również te, które przepracowały nawet kilka godzin w tygodniu,

niezależnie od formy zatrudnienia tych osób.

Wśród pozostających bez pracy przeważają osoby z wykształceniem zawodowym, zasadniczym

i średnim – łącznie 41,8% oraz gimnazjalnym i niższym – 28,5%. Niepokojący jest stosunkowo wysoki

odsetek osób bezrobotnych legitymujących się wykształceniem wyższym – 16,5%; takich osób było

pod koniec marca w Opolu 618. Dane te wydają się potwierdzać przedstawioną wyżej tezę

prof. R. Jończego, że opolski rynek pracy nie oferuje dostatecznej ilości odpowiednich miejsc pracy

dla dobrze wykształconych absolwentów szkół wyższych. Jednocześnie niezmienny pozostaje wysoki

udział osób bez kwalifikacji zawodowych – grupa ta stanowi ponad 1/3 ogółu bezrobotnych. Do grupy

tej zaliczane są także osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, o ile nie uzyskały one

kwalifikacji zawodowych w inny sposób.

Niemal 80% bezrobotnych pozostaje bez pracy przez okres krótszy niż 12 miesięcy; największą grupę

stanowią pozostający bez pracy od 1 do 3 miesięcy - 1032 osoby. Osoby długotrwale bezrobotne

(zarejestrowane w Urzędzie Pracy co najmniej od 12 miesięcy) stanowią 36,4% ogółu bezrobotnych.

Wśród osób bez pracy, zarejestrowanych w PUP w Opolu były 272 osoby niepełnosprawne,

co stanowiło 4,4% ogółu bezrobotnych. Osoby te, obok bezrobotnych powyżej 50 roku życia, znajdują

się nadal w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy.

Polityka rynku pracy

W gospodarce wolnorynkowej możliwości oddziaływania wspólnot samorządowych szczebla

gminnego na sytuację na rynku pracy są ograniczone – wyznaczają je ściśle obowiązujące przepisy

prawa. Z jednej strony gmina stymuluje rozwój podaży miejsc pracy tworząc warunki do prowadzenia

działalności gospodarczej i klimat korzystny dla rozwoju przedsiębiorczości, m.in. poprzez budowę

systemu prawa miejscowego, wspierającego i ułatwiającego prowadzenie lokalnych firm.22 Z drugiej

strony gmina podejmuje działania prospołeczne, których celem jest aktywizacja zawodowa

bezrobotnych, zwiększenie poziomu zatrudnienia oraz podniesienie lub nabycie nowych kwalifikacji

zawodowych umożliwiających wejście na rynek pracy tym osobom, które z różnych względów

napotykają na trudności w znalezieniu pracy po przerwie w zatrudnieniu, bądź do tego czasu w ogóle

21 Do celów statystyki publicznej przyjmuje się, że podregion opolski tworzą powiaty: głubczycki, kędzierzyńsko-kozielski,. Krapkowicki, oleski, opolski i strzelecki oraz miasto na prawach powiatu - Opole 22 Więcej na ten temat w części poświęconej realizacji „Opolskiego programu wspierania przedsiębiorczości”


- 19 -

nie pracowały. Specjalnego wsparcia wymagają także osoby, którym szczególnie trudno znaleźć

zatrudnienie, a które nierzadko podlegają dyskryminacji na rynku pracy: bezrobotni powyżej 45 roku

życia (45+), niepełnosprawni, byli więźniowie, osoby których kwalifikacje zawodowe uległy

dezaktualizacji, długotrwale bezrobotni itp.

Do tych grup osób poszukujących pracy adresowane są prowadzone przez PUP w Opolu programy

aktywizacji zawodowej bezrobotnych. Są one w części finansowane ze środków krajowego Funduszu

Pracy oraz Europejskiego Funduszu Społecznego m.in. w ramach Programu operacyjnego Kapitał

ludzki.

Programy aktywizacji zawodowej i przekwalifikowania zawodowego bezrobotnych

Zadanie pod tą nazwą ujęte zostało w Programie rozwoju miasta Opola na lata 2007-2015, a jego

realizatorem jest w imieniu wspólnoty samorządowej miasta Opole Powiatowy Urząd Pracy w Opolu.

Tabela 8 Programy aktywizacji zawodowej i wsparcia osób bezrobotnych realizowane

przez PUP w Opolu w 2008 roku 23

Nazwa zadania

realizowanego przez

PUP w Opolu

Formy wsparcia Liczba osób obj ętych

wsparciem Koszt realizacji

Poradnictwo zawodowe

Porady indywidualne

Poradnictwo grupowe

Warsztaty

3054 ---------------

Szkolenia

Szkolenie „Mój Biznes”,

„Postaw na siebie”,

„45/50 Plus”

Dofinansowanie

studiów

podyplomowych

1965 2 384 284,88

Prace interwencyjne 35 79 478,32

Prace społecznie

użyteczne

Prace wykonywane

przez bezrobotnych

bez prawa do zasiłku

1331 193 171,56

Staże

Dla bezrobotnych do

25 roku życia i

absolwentów szkół

wyższych

1363 4 558 974,77

23 Szczegółowe informacje na temat realizacji zadania 3.4.2.1 – „Programy aktywizacji zawodowej i przekwalifikowania zawodowego bezrobotnych” znajdują się w opracowaniu: „Raport z realizacji projektów zapisanych w Programie rozwoju miasta Opola na lata 2007-2015 w 2008 roku”, Urząd Miasta Opola, kwiecień 2009 r.


- 20 -

Nazwa zadania

realizowanego przez

PUP w Opolu

Formy wsparcia Liczba osób obj ętych

wsparciem Koszt realizacji

Przygotowanie

zawodowe

Przygotowanie

zawodowe w miejscu

pracy

494 1 757 142,78

Jednorazowe dotacje

na rozpoczęcie

działalności

gospodarczej przez

bezrobotnego

493 6 781 798,3

Refundacja kosztów

wyposażenia lub

doposażenia

stanowiska pracy dla

skierowanego

bezrobotnego

120 nowoutworzonych

stanowisk pracy 1 674 229,09

ROZDZIAŁ III - EDUKACJA

Opole jako miasto na prawach powiatu wykonuje w obszarze oświaty zadania właściwe gminom, jak

również zadania przypisane powiatom. Jest zatem organem prowadzącym dla przedszkoli i szkół:

podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych. Samorząd miasta zakłada i prowadzi

także szkoły podstawowe i gimnazja specjalne, szkoły artystyczne, sportowe oraz placówki

oświatowo-wychowawcze, a także placówki kształcenia ustawicznego, poradnię psychologiczno-

pedagogiczną, placówki opiekuńczo-wychowawcze i resocjalizacyjne.

Struktura opolskiej o światy

Na przestrzeni roku szkolnego 2007/2008 w strukturze organizacyjnej oświaty w Opolu nastąpiło

niewiele zmian – liczba przedszkoli i szkół podstawowych pozostała niezmieniona, wzrosła jedynie

liczba gimnazjów i liceów ogólnokształcących. Widoczny jest natomiast wyraźny regres w tzw.

szkolnictwie policealnym oraz szkolnictwie dla osób dorosłych. Są to samofinansujące się szkoły

prowadzone przez osoby fizyczne, stowarzyszenia i fundacje, otrzymujące dofinansowanie części

kosztów działalności z budżetu miasta. Liczba szkół policealnych zmalała w ciągu tego roku z 44 do

36, szkół dla dorosłych pozostało 28 tj. o 5 mniej niż w roku szkolnym 2006/2007. Rynek usług


- 21 -

edukacyjnych jest ograniczony, a liczba szkół tego typu nadal duża; należy oczekiwać, że z upływem

czasu pozostaną na nim jedynie najlepsze i najbardziej atrakcyjne placówki, które zdolne będą

przetrwać w warunkach silnej konkurencji.

Tabela 9 Liczba placówek o światowych w Opolu w roku szkolnym / akademickim 200 7/2008 24

Wyszczególnienie Liczba

przedszkoli/szkół Liczba

oddziałów

Liczba uczniów w roku

szkolnym 2007/2008


szkolnym 2006/2007


szkolnym 2005/2006

Liczba absolwentów

Przedszkola 37 150 3448

3529 *) 3472 3267 ----------

Szkoły

podstawowe 24 293 6029 6282 6641 1131

Gimnazja 15 144 3536 3373 4044 1300

Zasadnicze

szkoły zawodowe 7 83 1513 1445 1449 442

Licea

ogólnokształcące 9 129 3929 3860 3785 1197

Licea profilowane 9 36 856 1311 1887 515

Technika 11 149 3791 3539 1707 609

Szkoły policealne 36 178 3129 3429 3398 1159

Szkoły dla

dorosłych 28 116 2577 2649 2768 564

*) liczba miejsc w przedszkolach

O ile sieć szkół pozostała niezmieniona, o tyle widoczne są zmiany w strukturze wewnętrznej szkół

prowadzonych przez miasto. Zmniejsza się liczba oddziałów, maleje także ich liczebność. Oddział

przedszkolny liczy średnio 23 dzieci. Liczebność oddziałów szkolnych w szkołach podstawowych

i gimnazjach jest zróżnicowana, ale nie przekracza wielkości normatywnej – 26 uczniów na oddział

(szkoły podstawowe – 21, gimnazja – 25). Zmniejszające się oddziały szkolne to niewątpliwie lepsze

warunki pracy z uczniem, możliwość zindywidualizowania działań pedagogicznych i wyższy komfort

uczenia się. Ma on jednak swą cenę: rokrocznie rosną koszty ogólne funkcjonowania placówek

oświatowych ponoszone przez miasto. Obecnie 1/3 dochodów miasta przeznaczona jest na pokrycie

kosztów funkcjonowania oświaty.

24 Województwo opolskie: podregiony, powiaty, gminy 2008, Urząd Statystyczny w Opolu, Opole 2008 – podane wyżej dane dotyczą wszystkich placówek na terenie Opola, niezależnie od tego, jaki podmiot jest organem prowadzącym danej szkoły


- 22 -

Wykres 4 Liczba dzieci w przedszkolach w latach 200 5-2008

liczba dzieci w przedszkolach

3267

3472

3448

3150

3200

3250

3300

3350

3400

3450

3500

2005/2006 2006/2007 2007/2008

Wykres 5 Zmiany liczby uczniów w szkołach prowadzo nych przez miasto i powiat Opole

w latach 2005-2008

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2005/2006 2006/2007 2007/2008

przedszkola

szkoły podstawowe

gimnazja

zasadnicze szkołyzawodowe

licea ogólnokształcące

licea profilowane

technika


- 23 -

Przedszkola 25

W roku szkolnym 2008/2009 w 32 publicznych przedszkolach funkcjonuje 136 oddziałów, w tym 123

oddziały ogólnodostępne, 8 integracyjnych i 5 oddziałów specjalnych. W Opolu zamieszkuje obecnie

3814 dzieci w wieku przedszkolnym(od 3 do 6 lat), z tego 25% to dzieci 6-letnie. W kończącym się

roku szkolnym do przedszkoli publicznych uczęszcza 3180 dzieci tj. nieco ponad 83% dzieci w wieku

przedszkolnym. Od roku 2004 wszystkie dzieci sześcioletnie objęte są edukacją przedszkolną

(obowiązkowe roczne przygotowanie), a od dwóch lat do przedszkoli przyjmowane są wszystkie

zgłoszone pięciolatki. 26

W 32 przedszkolach publicznych funkcjonuje obecnie 136 oddziałów, w tym 123 oddziały

ogólnodostępne, 8 integracyjnych oraz 5 oddziałów specjalnych. Liczba dzieci w oddziałach

ogólnodostępnych nie przekracza 25, w integracyjnych - 20 (w tym nie więcej niż 5), a w oddziałach

specjalnych zależna jest od rodzaju niepełnosprawności.

Przedszkola prowadzone przez miasto są wyremontowane, estetyczne i bezpieczne, wyposażone

w nowoczesny sprzęt i pomoce dydaktyczne. Placówki te proponują wychowankom bogatą ofertę

zajęć dodatkowych takich jak: rytmika i taniec, nauka języków obcych, gimnastyka korekcyjna, zajęcia

artystyczne i in., a także zapewniają opiekę pedagogiczno-psychologiczną.

W związku z projektowanymi zmianami w systemie edukacji, zmierzającymi do objęcia sześciolatków

edukacją szkolną w roku szkolnym 2008/2009, przeprowadzono badanie stanu przygotowań bazy

szkolnej Opola do realizacji nowych, zwiększonych obowiązków. W wyniku badań stwierdzono,

że stopień przygotowania organizacyjnego szkół, tak pod względem infrastruktury (pomieszczeń i ich

wyposażenia) jak i zatrudnionej kadry jest zróżnicowany, jednak po dostosowaniu pomieszczeń do

potrzeb sześciolatków, uzupełnieniu wyposażenia i zasobu środków dydaktycznych mogą one już

w roku 2009/2010 przyjąć dzieci zgłoszone przez rodziców. Jedynie w dwóch peryferyjnych szkołach

nie uda się wygospodarować samodzielnych pomieszczeń dla tych dzieci; nauka sześciolatków będzie

się tam odbywać razem z siedmiolatkami. Na rozpoczynający się 1 września 2009 r., rok szkolny

miasto Opole oferuje rodzicom sześciolatków dwie formy edukacji:

1. w oddziałach przedszkolnych w przedszkolach,

2. w klasach pierwszych szkół podstawowych.

Zainteresowanie rodziców nową formą kształcenia sześciolatków jest na razie niewielkie; zaledwie 35

sześciolatków zostało zapisanych do szkół podstawowych (najwięcej w PSP a), co stanowi 3,7%

dzieci w tym wieku zamieszkałych w Opolu. Aktualnie przewiduje się utworzenie jednego oddziału

klasy I dla sześciolatków w PSP Nr 28 (Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 1).27

W latach 2009-2012, poprzedzających wprowadzenie obowiązku szkolnego dla dzieci sześcioletnich,

konieczne będzie przystosowanie i wzbogacenie bazy szkolnej, wdrożenie programów doskonalenia

25 Podane poniżej informacje na temat przedszkoli i szkół w Opolu dotyczą wyłącznie placówek, dla których organem prowadzącym jest miasto Opole. 26 Informacje na temat placówek wychowania przedszkolnego i szkół podstawowych zaczerpnięto z opracowania: B. Kowal Kierunki działań w zakresie wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w mieście Opolu w świetle projektowanych przez MEN zmian, Urząd Miasta Opola, kwiecień 2009 r. 27 Dane – stan na dzień 31.05.2009 r.


- 24 -

zawodowego nauczycieli przedszkoli oraz nauczania wczesnoszkolnego kadry nauczycielskiej oraz

właściwie ukierunkowana pedagogizacja rodziców.

Szkoły podstawowe

W roku szkolnym 2008/2009 w 18 szkołach podstawowych (bez szkół w Zespole Szkół Specjalnych

i w Pogotowiu Opiekuńczym), w 242 oddziałach uczyło się 5346 uczniów. „Statystyczny” oddział liczył

22 uczniów, przy czym w szkołach położonych na obrzeżach miasta liczba uczniów w oddziale jest

zdecydowanie mniejsza. Najliczniejsze szkoły to PSP nr 2,5,14 i 15. Najmniejsza szkoła – PSP nr 7

liczyła zaledwie 91 uczniów. Integralną część wszystkich szkół stanowią świetlice – jest ich także 18.

Poza standardową ofertą edukacyjną szkoły proponują uczniom dodatkowe zajęcia i usługi: opiekę

i zajęcia w świetlicach szkolnych i pracowniach profilaktyczno-wychowawczych, opiekę pielęgniarską

i stomatologiczną, dożywianie i dowożenie dzieci, zajęcia wyrównawcze i korekcyjno-kompensacyjne

oraz zajęcia pozalekcyjne.

Gimnazja

W minionym roku szkolnym w Opolu funkcjonowało 11 gimnazjów, z czego 7 w obiektach szkół

podstawowych, 3 w zespołach szkół i jedno przy Szkole Podstawowej w Pogotowiu Opiekuńczym.

Największe placówki to gimnazja nr 5 i 7, do których uczęszczało odpowiednio 545 oraz 540 uczniów.

Oddziały w opolskich gimnazjach są dość liczne: średnia liczba uczniów przekracza we wszystkich

tych szkołach 26. Wyjątek stanowią: gimnazjum nr 3 liczące zaledwie 232 uczniów, przy średniej

liczbie uczniów w oddziale niespełna 25 oraz gimnazjum specjalne (średnio 10 uczniów w oddziale)

i gimnazjum dla dorosłych (średnio 24 uczniów).

Licea ogólnokształc ące

Na terenie Opola działa 6 liceów ogólnokształcących, 3 z nich funkcjonują jako samodzielne placówki,

pozostałe natomiast w ramach zespołów szkół. Najbardziej „oblegane” są LO nr 2 czyli popularna

„dwójka” oraz „piątka” – liceum ogólnokształcące w Zespole Szkół im. Prymasa Tysiąclecia. Oddziały

w liceach ogólnokształcących liczą co najmniej 30 uczniów. Wyjątek stanowi LO nr VI, w którym

średnia liczba uczniów przypadająca na oddział nie przekracza 27.

Szkoły zawodowe

W roku szkolnym 2007/2008 w Opolu funkcjonowało 9 zespołów szkół, w skład których wchodziły

szkoły zawodowe oraz Zespół Szkół Specjalnych – Szkoła Przysposabiająca do Pracy (łącznie 10

placówek kształcenia zawodowego). Wśród nich najliczniejszą szkołą jest Zespół Szkół Elektrycznych

im. T. Kościuszki, do którego uczęszcza 1034 uczniów. Jest to jednocześnie największa szkoła

w mieście (ze względu na liczbę uczniów).

Szkoły artystyczne

Na mocy porozumienia zawartego z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego miasto przyjęło

jako zadanie własne prowadzenie Zespołu Państwowych Placówek Kształcenia Plastycznego.


- 25 -

W skład zespołu wchodzi 6-lenia Ogólnokształcąca Szkoła Sztuk Pięknych, 4-letnie Publiczne Liceum

Plastyczne oraz Ognisko Plastyczne.

Miejski O środek Doskonalenia Nauczycieli

MODN w Opolu prowadzi doskonalenie zawodowe i doradztwo metodyczne dla nauczycieli i kadry

kierowniczej szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych, tak z terenu Opola, jak i innych

jednostek samorządowych. W roku 2008 z Ośrodkiem współpracowało 22 doradców metodycznych

zatrudnionych w placówkach oświatowych z terenu Opola oraz 2 osoby z sąsiednich gmin.

Sieć publicznych placówek szkolnych prowadzonych przez miasto uzupełniają przedszkola i szkoły

niepubliczne prowadzone przez stowarzyszenia i osoby prywatne.

Ponadto w Opolu funkcjonuje Centrum Kształcenia Praktycznego wchodzące w skład utworzonego

w 2005 r. Zespołu Placówek Oświatowych. Zespół ten obejmuje także Bursę oraz Szkolne Schronisko

Młodzieżowe w Opolu. Centrum Kształcenia Praktycznego organizuje zajęcia zawodowe dla uczniów

szkół zawodowych z terenu miasta.

Poziom kształcenia w szkołach Opola - wyniki spra wdzianów i egzaminów 28

Od kilku lat wyniki sprawdzianów końcowych w szkołach podstawowych, egzaminów w szkołach

szczebla gimnazjalnego oraz egzaminów maturalnych w szkołach ponadgimnazjalnych kończących

się maturą stanowią jeden z istotnych mierników poziomu kształcenia w tych placówkach. W oparciu

o informacje o wynikach sprawdzianów i egzaminów dokonuje się porównań pomiędzy placówkami

danego szczebla, jak również monitoruje się zmiany zachodzące w kolejnych latach w całym systemie

oświaty miejskiej.

Do sprawdzianu kończącego szkołę podstawową przystąpiło w 2009 r. 1017 uczniów w 23 szkołach

Opola. Na 40 możliwych do zdobycia punktów średni wynik sprawdzianu w tych szkołach wyniósł 25,5

pkt I był wyższy o 3 punkty od średniego wyniku osiągniętego przez szkoły w całym województwie

opolskim. Jest pewną prawidłowością, że najwyższe wyniki – tak na sprawdzianach, jak i na

egzaminach gimnazjalnych - uzyskują uczniowie z dużych miast (wyższe o 3,5 – 4 pkt). Uczniowie

uzyskują najwięcej punktów za czytanie (76% punktów), najmniej za rozumowanie i wykorzystywanie

wiedzy w praktyce (po 47% punktów).

Egzamin gimnazjalny zdawało w tym roku 1,2 tysiąca uczniów. Z tej liczby większość - 1,1 tysiąca

gimnazjalistów przystąpiło do egzaminu z języka angielskiego, natomiast 100 wybrało egzamin

z języka niemieckiego. Egzamin składał się z części humanistycznej, matematyczno-przyrodniczej

oraz z egzaminu z języka obcego. Średni wynik egzaminu w części humanistycznej wyniósł w Opolu

34,6 pkt (69,2% możliwych do zdobycia punktów) i był o 3,4 pkt lepszy od średniego wyniku

wyliczonego dla szkół gimnazjalnych z całego województwa. Nieco gorsze wyniki osiągnęli opolscy 28 Dane zaczerpnięto ze sprawozdań publikowanych przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną we Wrocławiu na stronie www.oke.wroc.pl


- 26 -

gimnazjaliści w części matematyczno-przyrodniczej egzaminu – średni wynik wyniósł 29,7 pkt

(59,4%ogólnej liczby punktów), jednak i w tym przypadku był on nawet o 4,3 pkt wyższy od średniego

wyniku w województwie opolskim.

Za zadowalające należy uznać wyniki osiągnięte przez uczniów gimnazjów na egzaminach

językowych: średni wynik w szkołach Opola wyniósł 35,8 pkt na egzaminach z języka angielskiego

(71,7%) oraz 32,9 pkt w przypadku egzaminu z języka niemieckiego (65,9%). W przypadku egzaminu

z języka angielskiego różnica pomiędzy wynikami osiągniętymi przez uczniów z terenu Opola

i rezultatami egzaminów w szkołach w małych miastach była jeszcze większa i wyniosła około 6 pkt,

co oświadczy o wysokimi poziomie nauczania tego języka w szkołach Opola.

O poziomie kształcenia ponadgimnazjalnego świadczą w dużej mierze wyniki egzaminów

maturalnych. W 2008 roku, w sesji majowej, czerwcowej i sierpniowej, 29 do matury przystąpiło 2678

absolwentów tych szkół, z czego ponad połowa (ponad 56%) w liceach ogólnokształcących. Wśród

zdających po raz pierwszy 91,3% uczniów zdało maturę, wśród poprawiających wyniki – jedynie

41,4%. Najwyższy odsetek zdających maturę z sukcesem odnotowano w liceach ogólnokształcących

(97,7%), znacznie mniej uczniów zaliczyło maturę w pozostałych typach szkół licealnych

(profilowanych i uzupełniających) i technikach uzupełniających – zaledwie połowa. Te ostatnie typy

szkół przeznaczone są dla osób dorosłych, pragnących uzupełnić swoje wykształcenie i zdobyć

maturę.

Zadowalające wyniki osiągnęli także uczniowie techników – niemal 90% absolwentów tego typu szkół

zdało maturę. Na tym tle najsłabiej wypadają absolwenci liceów profilowanych – zaledwie 83,8%

zakończyło egzamin sukcesem.

Fot. 1 Matura 2009 w I LO w Opolu

fot.: Witold Chojnacki

W porównaniu z rokiem 2007 wyniki egzaminów maturalnych uległy znacznej poprawie, co w części

wynika z lepszego przygotowania do matury, ale zależy także co roku od złożoności zadań

egzaminacyjnych, które różnią się stopniem trudności w poszczególnych latach. Nieco wyższe niż

29 Na dzień sporządzania analizy brak było danych o egzaminach maturalnych w roku 2009


- 27 -

przed rokiem były także wyniki egzaminu gimnazjalnego, natomiast nieznacznie gorsze okazały się

rezultaty sprawdzianu kończącego szkołę podstawową.

W sesji majowej 2009 roku do egzaminów maturalnych przystąpiło w Opolu 2484 uczniów, z tego 58%

w liceach ogólnokształcących, 28 % w technikach i 14% w pozostałych szkołach. Podobnie jak

w latach poprzednich najwyższą „zdawalność” egzaminów maturalnych odnotowano w grupie

absolwentów LO – 95,1% i techników – 78,7%. Znacznie słabiej wypadli absolwenci liceów

profilowanych – maturę zaliczyło zaledwie 68,2 % zdających oraz słuchacze liceów i techników

uzupełniających – odpowiednio: 43,3% oraz 39%. Maturę zdało ogółem 85,3% przystępujących

do tego egzaminu.30 Należy podkreślić wysoki poziom zdawalności egzaminów maturalnych

w opolskich liceach ogólnokształcących oraz technikach, najwyższy nie tylko na Opolszczyźnie, ale

również na obszarze obu województw – opolskiego i dolnośląskiego (obszar działania Okręgowej

Komisji Egzaminacyjnej we Wrocławiu).

Podsumowując: wyniki sprawdzianów oraz egzaminów gimnazjalnych i maturalnych w Opolu w latach

2005-2009 należy uznać za zadowalające. 31 Jakkolwiek nie są one jedynym miernikiem jakości pracy

szkoły, świadczą o wysokim poziomie nauczania w szkołach Opola i dobrym przygotowaniu

absolwentów do dalszej nauki lub – w przypadku szkół o profilu zawodowym - podjęcia pracy

zawodowej.

Centralna Komisja Egzaminacyjna przydziela także specjalne noty oparte na tzw. Edukacyjnej

Wartości Dodanej. W przypadku gimnazjalistów dokonuje się porównania wyników osiągniętych

w czasie sprawdzianów na zakończenie szkoły podstawowej z wynikami egzaminów gimnazjalnych.

Najwyższą oceną otrzymało pięć gimnazjów w Opolu: nr 1,5,7,8,9. Szkoły te zakwalifikowano

do modelu szkoły sukcesu.32

W latach 2005-2008 zmalała liczba uczniów w następujących typach szkół:

- szkołach podstawowych,

- gimnazjach,

- liceach profilowanych.

Spadek liczby uczniów w dwóch pierwszych typach szkół jest konsekwencją niżu demograficznego.

Mając na względzie wzrost liczby dzieci urodzonych w latach 2008-2009 można jednak przewidywać,

że za 5-6 lat dla tych roczników trzeba będzie przygotować większą liczbę oddziałów szkolnych,

a wcześniej zapewnić im odpowiednią liczbę miejsc w przedszkolach.

Widoczny jest także spadek zainteresowania kształceniem w liceach profilowanych, ponownie bardziej

atrakcyjna stała się nauka w technikach, liceach ogólnokształcących, a nawet zasadniczych szkołach

zawodowych. Szczególnie widoczny jest renesans kształcenia technicznego - młodzież pragnąca

zdobyć wykształcenie tego typu na poziomie szkoły średniej powróciła do nauki w technikach. Wobec

stwierdzonych w wyniku egzaminów maturalnych słabszych wyników absolwentów liceów

profilowanych zainteresowanie nauką w szkołach tego typu słabnie.

30 http://www.oke.wroc.pl/images/library/File/pdfy/5_zdaprzetab209.pdf 31 Ostateczne wyniki egzaminów maturalnych w 2009 roku będą znane dopiero po zamknięciu sesji sierpniowej. 32 www.cke.scholaris.pl


- 28 -

Finansowanie zada ń oświatowych 33

Koszty utrzymania przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych osiągnęły w 2008

roku poziom niemal 180 mln zł. Wydatki na realizację zadań oświatowych od wielu lat systematycznie

rosną.

Tabela 10 Kwota wydatków na cele o światowe w latach 2007-2009

Wyszczególnienie Rok 2007 Rok 2008

Dynamika zmian [%]

Rok 2009 – warto ść

planowana w uchwale bud żetowej

Wydatki ogółem na

cele oświatowe 171 547 168

179 922 936

104,9

175 186 683

Wydatki oświatowe finansowane są ze środków subwencji oświatowej (58,1%), środków budżetu

miasta (40,9%) oraz środków pozabudżetowych (1%).

Wykres 6 Finansowanie wydatków o światowych w 2008 r.

58,1%

40,9%

1%

subwencja oświatowa

środki budżetu miasta

środki pozabudżetowe

Tabela 11 Koszty funkcjonowania placówek o światowych w Opolu w roku 2008

Wyszczególnienie Przedszkola Przedszkole

specjalne

Szkoły

podstawowe

Szkoły

podstawowe

specjalne

Gimnazja

Wydatki na

utrzymanie

przedszkoli / szkół

23 709 535,36 624 314,78 42 370 615,63 4 135 992,48 23 683 867,71

33 http://www.opole.pl/budzet_miasta


- 29 -

w 2008 r.

Średni miesięczny

koszt utrzymania

jednego ucznia (po

odjęciu wydatków

remontowych)

780,23 3558,78 602,20

PSP nr 13

2983,73

PSP w

Pogotowiu

Opiekuńczym

2646,73

500,86

oraz 1471,90

w gimnazjum

specjalnym

Tabela 12 Koszty funkcjonowania placówek o światowych w Opolu w roku 2008 (c.d.)

Wyszczególnienie

Licea

ogólnokształc ące Szkoły zawodowe

Szkoła

artystyczna

Centrum

Kształcenia

Praktycznego

MODN

Wydatki na

utrzymanie

szkół/innych

placówek w 2008 r.

27 893 319,51 37 075 354,88 2 565 636 2 249 650,47 476 114,75

Średni miesięczny

koszt utrzymania

jednego ucznia (po

odjęciu wydatków

remontowych)

401,89

452,66 oraz

1562,58 w Zespole

Szkół Specjalnych

w Szkole

Przysposabiającej

do Pracy

838,44 131,73 -------------

Wśród wydatków największa kwota przypada na wydatki bieżące, w tym przede wszystkim

na wynagrodzenia i składniki pochodne – ok. 80 % wydatków bieżących.

Pomijając w porównaniach placówki szkolnictwa specjalnego, w których jednostkowy koszt kształcenia

– z uwagi na jego specyfikę i niewielką liczebność oddziałów – zawsze jest znacznie wyższy niż

w pozostałych szkołach, stwierdzono, iż najdroższą formą kształcenia jest kształcenie artystyczne

(wysoki średniomiesięczny koszt kształcenia ucznia). Również w szkołach podstawowych jednostkowy

koszt kształcenia jest znacznie wyższy niż w placówkach pozostałych szczebli – przekracza 600 zł

miesięcznie. Relatywnie niskie koszty wiążą się z prowadzeniem kształcenia zawodowego w Centrum

Kształcenia Praktycznego w Opolu – nieco powyżej 130 zł w skali miesiąca.


- 30 -

ROZDZIAŁ IV - SZKOLNICTWO WY ŻSZE

Wzrasta ranga Opola jako ośrodka akademickiego o znaczeniu ponadregionalnym. Jeszcze na

początku lat 90-tych ubiegłego wieku w Opolu funkcjonowały tylko 2 uczelnie wyższe, do chwili

obecnej największe szkoły wyższe w regionie opolskim: Uniwersytet Opolski oraz Politechnika

Opolska. W połowie lat 90-tych powstała w Opolu pierwsza niepaństwowa uczelnia wyższa: Wyższa

Szkoła Zarządzania i Administracji. W bieżącym roku akademickim 5-lecie istnienia obchodziła

Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa. W ostatnim czasie do grona uczelni wyższych na

terenie Opola dołączyły dwie inne szkoły: Szkoła Wyższa im Bogdana Jańskiego, która otworzyła

w Opolu oddział zamiejscowy oraz Wyższa Szkoła Bankowa, oferująca studentom studia na Wydziale

Ekonomicznym w Opolu. Oferta sześciu szkół wyższych staje się z roku na rok bogatsza i bardziej

zróżnicowana. Większość z nich otwiera w nadchodzącym roku akademickim kolejne nowe kierunki i

specjalności. Uniwersytet Opolski i Politechnika prowadzą także studia doktoranckie, łącznie na

kilkunastu kierunkach.

Niestety, brak jest aktualnych danych na temat liczby mieszkańców legitymujących się dyplomem

ukończenia studiów wyższych, a dane ze spisu powszechnego z roku 2002 – 19,2% wydają się być

już bardzo nieaktualne. Poziom wykształcenia społeczności Opola badany będzie w trakcie kolejnego

narodowego spisu powszechnego.

Tabela 13 Liczba studentów i pracowników uczeln i wy ższych w Opolu w latach 2007-2008 34

(strona następna)

34 Na podstawie danych udostępnionych przez szkoły wyższe


- 31 -

Liczba studentów

studiów

stacjonarnych

Liczba studentów studiów

niestacjonarnych

Liczba

absolwentów

Liczba

nauczycieli

akademickich

Liczba kierunków

Nazwa uczelni wy ższej

2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008

Kierunki ciesz ące

się dużym

zainteresowaniem

Kierunki mniej popularne

Uniwersytet Opolski

8125

+ 243

(s.dr)

8614

+ 237

(s. dr)

6339

+ 712 (s.w)

+ 2037

(s. pdpl.)

5843

+ 602 (s.w)

+ 1678

(s. pdpl.)

2794 3018 bd. 782

33 kierunki

61

specjalności

34

kierunki

73

specjalności

Psychologia, prawo,

pedagogika, filologia

angielska

Fizyka, edukacja techniczno-

informatyczna, inżynieria

środowiska

Politechnika Opolska

7300

+ 99

(s. dr)

7484

+ 104

(s. dr)

3867

+ 320

(s. pdpl.)

4060

+ 288

(s. pdpl.)

1741 1686 465 505 16

kierunków

20

kierunków

Fizjoterapia,

logistyka,

administracja,

zarządzanie

Inżynieria materiałowa, edukacja

techniczno-informatyczna,

inżynieria chemiczno-procesowa,

technika rolnicza i leśna

Wyższa Szkoła

Zarządzania

i Administracji

527 416

3727

+ 194

(s. pdpl.)

4350

+ 280

(s. pdpl.)

1097 1167 114 148

7 kierunków

26

specjalności

8 kierunków

57

specjalizacji

Zarządzanie,

pedagogika Filologia germańska

Państwowa Medyczna

Wyższa Szkoła

Zawodowa

581 687 447 506 364 325 49 56 2

kierunki

4

kierunki

Fizjoterapia,

pielęgniarstwo Zdrowie publiczne

Szkoła Wy ższa im.

Bogdana Ja ńskiego 51 34

114

+ 409

(s. pdpl.)

196 27 56 18 50 2 kierunki, 4

specjalności

2 kierunki, 6

specjalności

Gospodarka

przestrzenna socjologia

Wyższa Szkoła

Bankowa ------- 122 --------------

522

+ 219

(s. pdpl.)

-------- 0 -------- 87 -------------

1 kierunek

8

specjalności

ekonomia ----------------

RAZEM 16 926 17 698 18 166 18 544 6 023 6 257 646 1628

60

kierunków

91

specjalno ści

69

kierunków

144

specjalno ści


- 32 -

Wyjaśnienie skrótów: s. dr – studia doktoranckie, s. w – studia wieczorowe, s. pdpl – studia podyplomowe

Wykres 7 Liczba studentów studiuj ących na uczelniach wy ższych w Opolu w latach 2007-2008 35

0

5000

10000

15000

20000

2007 2008

2007 17456 11586 4448 1028 574 0

2008 16974 11936 5046 1193 230 863

UO PO WSZiA PMWSZ SW WSB

Tabela 13 a

Wyszczególnienie 2007 2008 Dynamika wzrostu /%/4=3/2

1 2 3 4

Liczba studentów stacjonarnych 16 926 17 698 104,6

35 Wydział Ekonomiczny Wyższej Szkoły Bankowej powstał w Opolu w 2008 r.


- 33 -

w tym : - studia doktoranckie 342 341 99,1

Liczba studentów niestacjonarnych 18 166 18 544 102,1 w tym: - studenci studiów wieczorowych - studenci studiów podyplomowych

712 2960

602 2465

84,6 83,3

OGÓŁEM LICZBA STUDENTÓW 35 092 36 242 103,3

Absolwenci 6 023 6 257 103,9

Wykres 8 Liczba studentów kształc ących si ę na uczelniach wy ższych w Opolu w latach 2007-2008 (w podziale na typ y studiów)

0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 35 000 40 000

OGÓŁEM LICZBA STUDENTÓW

Liczba studentów stacjonarnych

Liczba studentów niestacjonarnych

Studia doktoranckie

Studia wieczorowe

Studia podyplomowe

2007 2008


- 34 -

Tabela 14 Liczba nauczycieli akademickich w szkołach wy ższych w latach 2007-2008 36

Nazwa uczelni 2007 2008 Uniwersytet Opolski 776 782 Politechnika Opolska 465 505 Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji

114 148

Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego 18 50 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa

49 56

Wyższa Szkoła Bankowa - 87

RAZEM 1422 1628

W roku akademickim 2007/2008 studenci mieli do wyboru 60 kierunków i 91 specjalności, natomiast

w roku 2008/2009 liczby te zwiększyły się odpowiednio do 69 i 144. Zarówno studia stacjonarne jak

i niestacjonarne cieszą się dużym zainteresowaniem. Liczba studentów w 2008 roku wzrosła o 772

osoby w stosunku do roku 2007. Wzrosła również o 234 osoby liczba absolwentów. Zmniejszyła się

natomiast w porównaniu z rokiem poprzednim liczba studentów studiów podyplomowych. Nadal

najwięcej studentów kształci się na Uniwersytecie Opolskim, mimo iż w 2008 roku odnotowano tam

spadek liczby studentów z kolei wzrost liczby studentów zauważalny jest na pozostałych uczelniach.

Uczelnie opolskie podejmują szereg inicjatyw zmierzających do rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego

oraz wzmacniania roli Opola jako ośrodka naukowego. W 2008 roku w wyniku współpracy Politechniki

Opolskiej i Politechniki Pekińskiej powstał w Opolu Instytut Konfucjusza – Centrum Współpracy

Polska-Chiny, którego celem jest promowanie języka i kultury chińskiej. Opole jest drugim po

Krakowie miastem, w którym powstał tego typu ośrodek.

Od siedmiu lat w Opolu organizowany jest Opolski Festiwal Nauki, podczas którego w przystępny

sposób prezentowane są efekty i korzyści płynące z badań naukowych. Współtwórcami festiwalu są

wszystkie uczelnie wyższe miasta oraz instytucje pozauczelniane współpracujące ze środowiskiem

akademickim.

Trzy największe opolskie uczelnie (UO, PO, WSZiA) uczestniczą w międzynarodowym Programie Unii

Europejskiej Erasmus, w ramach którego realizowana jest wymiana studentów i pracowników.

Umożliwia on studentom odbycie części studiów lub praktyki za granicą oraz poznanie kultury innych

krajów.

Utworzone na Uniwersytecie Opolskim we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Centrum

Dokumentacji Europejskiej zapewnia studentom, pracownikom naukowym oraz administracji

publicznej dostęp do wszelkich wydawnictw Unii Europejskiej.

36 Na podstawie danych udostępnionych przez szkoły wyższe


- 35 -

Tabela 15 Liczba kierunków i specjalno ści 37

2007 2008 Nazwa uczelni

kierunki specjalno ści kierunki specjalno ści UO 33 61 34 73 PO 16 ---------- 20 ----------

WSZiA 7 26 8 57 PMWZS 2 ---------- 4 ----------

SW 2 4 2 6 WSB ---------- ---------- 1 8

Najbardziej popularnymi kierunkami na Uniwersytecie Opolskim są: psychologia, prawo, pedagogika

oraz filologia angielska. Największym zainteresowaniem na Politechnice Opolskiej cieszą się

fizjoterapia, logistyka, administracja i zarządzanie. W Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji

studenci najczęściej wybierają zarządzanie i pedagogikę, w Wyższej Szkole Bogdana Jańskiego

gospodarkę przestrzenną. Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa kształci studentów na

czterech kierunkach: fizjoterapia, pielęgniarstwo, położnictwo i zdrowie publiczne. Nowością w Opolu

są cieszące się w całym kraju dużą popularnością studia podyplomowe MBA (Master of Business

Administration), oferowane przez Wyższą Szkołę Bankową. W roku akademickim 2009/2010 naukę na

tym kierunku podejmie 25 osób. Chętnych na jedno miejsce było 7 osób.

WSB prowadzi je we współpracy z Franklin University z Columbus w stanie Ohio. Studia MBA

zamierza też uruchomić Politechnika Opolska, która szuka na nie dofinansowania unijnego, tak aby

były bardziej dostępne dla Opolan.

ROZDZIAŁ V - SŁUŻBA ZDROWIA 38

Potencjał organizacyjny służby zdrowia w Opolu nie uległ w ostatnim czasie znaczącym zmianom.

W chwili obecnej w Opolu funkcjonują 154 placówki opieki zdrowotnej (szpitale, przychodnie, stacje

pogotowia ratunkowego itp.), w tym 92 zakłady opieki zdrowotnej. W porównaniu z rokiem ubiegłym

ich liczba nieznacznie zmniejszyła się, mniejsza jest także liczba łóżek i w wielu placówkach tzw.

nasycenie komórek (liczba poradni, oddziałów szpitalnych, pracowni, łóżek szpitalnych itp.

przypadająca na 10 000 mieszkańców). W Opolu funkcjonuje 9 szpitali dysponujących 1791 łóżkami,

w tym 6 szpitali wielospecjalistycznych oraz 3 jedno-specjalistyczne. Ponadto w zakresie podstawowej

opieki medycznej w mieście działa 21 poradni (gabinetów) lekarza podstawowej opieki zdrowotnej

(nasycenie 1,9), 2 poradnie pielęgniarki i położnej środowiskowej oraz 1 gabinet medycyny szkolnej,

4 punkty szczepień, 8 gabinetów zabiegowych oraz liczne poradnie specjalistyczne. Wśród placówek

opieki zdrowotnej 59 to samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; dla części z nich organem

prowadzącym jest samorząd województwa lub gmina.

37 Na podstawie danych udostępnionych przez szkoły wyższe 38 http://www.rejestrzoz.gov.pl/RZOZ/


- 36 -

Fot. 2 Budynek Szpitala Wojewódzkiego w Opolu 39

O ile potencjał organizacyjny służby zdrowia mierzony liczbą placówek medycznych nie uległ

w ostatnich latach dużym zmianom, o tyle zauważalne są duże zmiany w zakresie jakości świadczenia

usług leczniczych, poprawy warunków leczenia, estetyki i wyposażenia wnętrz. We wszystkich

szpitalach przeprowadzone zostały prace remontowe i modernizacyjne, w części finansowane ze

środków Unii Europejskiej; kolejne już się rozpoczęły lub zaplanowane są na najbliższe lata.

Inwestycje i remonty w opolskich szpitalach

Rozbudowa Szpitala Wojewódzkiego przy ul. Katowicki ej W szpitalu wojewódzkim przy ul. Katowickiej powstaje nowoczesny pawilon diagnostyczno-zabiegowy,

w którym, pomieszczą się cztery nowoczesne sale operacyjne, pracownie endoskopowe, pracownia

rentgenowska, laboratoria i przystosowana dla niepełnosprawnych winda. Inwestycja finansowana jest

w dużej mierze ze środków unijnych przyznanych w ramach RPO WO oraz ze środków budżetu

samorządu województwa.

Remont szpitala MSWiA

W ramach remontu wykonano ocieplenie budynku, wymianę okien oraz odnowienie kilku sal i toalet.

Prace będą kosztować szpital MSWiA około pół miliona złotych.

Nowy oddział hematologiczny w Szpitalu Wojewódzkim przy ul. Katowickiej

Budowa nowego oddziału hematologicznego ma na celu umożliwienie leczenia najcięższych

przypadków białaczki na terenie Opola bez konieczności przewożenia pacjentów do Wrocławia.

Pomieszczenia zostaną przygotowane na przeprowadzanie przeszczepów szpiku

39 http://starawersja.szpital.opole.pl/


- 37 -

Remont oddziału ginekologicznego Wojewódzkiego Szpi tala Ginekologiczno-Poło żniczego 40

Po remoncie oddziału w każdym pokoju znajduje się

oddzielny węzeł sanitarny i maksymalnie 2-3 łóżka.

Ściany w salach i łazienkach zostały odmalowane.

Na oddziale poprawiły się także warunki pracy dla

personelu, m.in. dzięki nowoczesnej konsoli dla

pielęgniarek.

Remont i nowe wyposażenie oddziału kosztowało

1,5 mln zł. Część tej kwoty wygospodarował szpital,

część przekazał urząd marszałkowski.

Ponadto w szpitalu została wyremontowana izba

przyjęć i powstały nowe gabinety do prowadzenia

badań i konsultacji przedoperacyjnej oraz badań

kontrolnych po zabiegach. Wszystkie pomieszczenia

zostały odmalowane. Remont kosztował 252 tys. zł.

i został sfinansowany ze środków Urzędu

Marszałkowskiego (140 tys. zł.) oraz funduszy

własnych szpitala.

NOWY SPRZĘT DO LECZENIA NOWOTWORÓW W OPOLSKIM CENTRUM ONKOLOG II

Nowy sprzęt, który kosztował 3 mln zł, służy do

naświetlania kobiet cierpiących na nowotwory

narządu rodnego. Dzięki nowemu aparatowi

leczenie jest o wiele bardziej skuteczne

i mniej uciążliwe dla pacjentek. Oprócz sprzętu do

brachyterapii szpital zakupił specjalny aparat rtg. Na

zakup nowego aparatu Opolskie Centrum Onkologii

dostało 2,5 mln zł z Ministerstwa Zdrowia w ramach

Narodowego Programu Zwalczania Chorób

40 Wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony internetowej NTO www.nto.pl


- 38 -

Nowotworowych, 250 tys. zł dołożyło ze środków własnych, poza tym 50 tys. zł przekazały Zakłady

Koksownicze w Zdzieszowicach.

Wojewódzkie Centrum Medyczne

W ramach projektu „Inwestujemy w Twoją przyszłość” WCM przebudowuje pomieszczenia Oddziału

Kardiochirurgii, Oddziału Neurochirurgii, dobudowuje pomieszczenia dla Zakładu Diagnostyki

Obrazowej oraz Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej. Całkowita wartość zadania wynosi 10 mln zł;

zostanie ono w 45% sfinansowane ze środków unijnych. WCM realizuje również obecnie projekt

„Poprawa jakości i nowatorskie usługi medyczne w oparciu o zakup nowoczesnej aparatury i sprzętu

medycznego" współfinansowany w 75% z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekt

obejmuje zakup nowoczesnej aparatury medycznej dla potrzeb Oddziału Intensywnej Terapii Dzieci

oraz dla Oddziału Urologii.

Żłobki

Zadaniem żłobka jest sprawowanie opieki zdrowotnej i wychowawczej nad dzieckiem do lat trzech.

Żłobek jest placówką służby zdrowia i musi spełnić rygorystyczne normy dotyczące m.in. warunków

technicznych i sanitarnych, zatrudnianego personelu itd. Podobnie jak w latach ubiegłych, tak i 2008 r.

w Opolu funkcjonowały 4 placówki tego typu prowadzone przez miasto. Łączny roczny koszt

utrzymania żłobków wyniósł około 3,4 mln zł, a wydatki majątkowe przekroczyły 2,3 mln zł. Istniejące

żłobki nie są w stanie zapewnić opieki wszystkim dzieciom, których rodzice chcieliby skorzystać

z usług tych placówek. Miasto ogłosiło przetarg na prowadzenie jeszcze jednego żłobka przy wsparciu

finansowym ze środków budżetowych.

Promocja zdrowia i profilaktyka chorób

Rokrocznie miasto przeznacza wyodrębnioną pulę środków finansowych na realizację programów

profilaktyki chorób i profilaktyki zdrowia (tzw. programy polityki zdrowotnej).

Tabela 16 Programy profilaktyki chorób prowadzone w 2008 roku

Tytuł programu Rodzaj programu / cel Liczba osób obj ętych

programem

Całkowity koszt

[zł]

Program edukacyjny dla

dzieci w wieku

przedszkolnym „Biały

ząbek”

Profilaktyka próchnicy

zębów 1632 19 080

Program profilaktyki

chorób cukrzycy

Spotkania edukacyjno-

informacyjne 200 920


- 39 -


chorób układu krążenia

Badania przesiewowe

oceniające ryzyko chorób

sercowo-naczyniowych

437

21 062

Dotacja dla SP ZOZ

Centrum


chorób układu krążenia 90

4500

Dotacja dla SP ZOZ

Zaodrze


chorób układu krążenia 580

29 000

Dotacja dla SP ZOZ

Śródmieście

Program promocji

i profilaktyki zdrowia Badania mammograficzne 753 55 722


i wczesnego wykrywania

raka jelita grubego

80 7500

Program profilaktyki raka

prostaty

u mężczyzn

508 22 870

Szczepienia ochronne

przeciwko meningokokom 3757 38 642,25

Program profilaktyki w

zakresie wczesnego

wykrywania raka krtani

Badania przesiewowe 204 6324

Program zapobiegania

otyłości wśród dzieci

Diagnostyka

i zapobiegania otyłości 1532 14 226

Łączny koszt prowadzonych działań edukacyjnych i profilaktycznych, badań przesiewowych i innych

ww. form profilaktyki chorób wyniósł niemal pół miliona złotych. Ponadto prowadzone są działania

w zakresie zapobiegania i zwalczania uzależnień: narkomanii i alkoholizmu. Część programów

promocji zdrowia i przeciwdziałania uzależnieniom realizowana była przez fundacje, m.in. Fundację

Pomocy Dzieciom „Bądź Dobroczyńcą”, Fundację Pro Lege oraz Diecezjalną Fundację Ochrony Życia

oraz stowarzyszenia: kluby sportowe, Stowarzyszenie Pracownia Rozwoju Osobistego,

Stowarzyszenie MONAR i in. Działania te finansowane są w całości lub w części ze środków budżetu

miasta przekazywanych podmiotom społecznym w formie dotacji celowych. Łączna kwota udzielonych

dotacji wyniosła w 2008 r. niemal 630 tys. zł. Profilaktyka uzależnień obejmuje m.in. różnorodne formy

działalności edukacyjnej i wychowawczej, prowadzenie świetlic środowiskowych, poradnictwo prawne

oraz programy terapeutyczne dla osób uzależnionych.


- 40 -

ROZDZIAŁ VI - POMOC SPOŁECZNA 41

Z różnych form pomocy społecznej skorzystało w 2008 roku 11 tysięcy osób - niemal 9%

mieszkańców Opola. Najczęstszymi powodami przyznania pomocy społecznej są sytuacje kryzysowe

w rodzinach, bezrobocie i/lub długotrwała bądź ciężka choroba, niepełnosprawność, ubóstwo

i bezdomność.

Grupa stałych świadczeniobiorców jest dość liczna - 1077 rodzin korzysta z niej permanentnie, przez

okres dłuższy niż 3 lata (41% objętych pomocą). Dla 445 rodzin zasiłki z pomocy społecznej były

jedynym źródłem utrzymania (9% świadczeniobiorców). Przybyło rodzin objętych pomocą: po raz

pierwszy w 2008 roku otrzymało ją 385 rodzin, a w tym samym czasie usamodzielniło się 237 rodzin

(w tym 33 osoby bezdomne).

Tabela 17 Rodziny korzystaj ące z pomocy w poszczególnych rejonach opieku ńczych

Rejon opieku ńczy Liczba

świadczeniobiorców

Nr I – ul. Armii Krajowej 553

Nr II – ul. Wrocławska 634

Nr III – ul. Armii Krajowej (centrum) 353

Nr IV – ul. Popiełuszki 527

Nr V – ul. Majora Hubala (Osiedle im. Armii Krajowej, Malinka) 884

Rejon „0” (OIK oraz ORS „SZANSA”) 1970

Rodziny zastępcze oraz wychowankowie placówek opiekuńczo-

wychowawczych i rodzin zastępczych 250

RAZEM 5171

Ogólna kwota świadczeń pomocy społecznej w postaci zasiłków pieniężnych, świadczeń w naturze

i usług opiekuńczych w 2008 roku wyniosła ponad 8,6 mln zł. Zadania w tym zakresie realizuje Miejski

Ośrodek Pomocy Rodzinie w Opolu.

Rodziny, które nie są w stanie same utrzymać mieszkania kierowane są do Ośrodka

Readaptacji Społecznej „Szansa”. W 2008 r. udzielono schronienia 152 osobom (61 rodzin). Miejski

Ośrodek Pomocy Rodzinie w Opolu prowadzi punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych i ośrodek

interwencji kryzysowej, który udziela porad specjalistycznych, organizuje czasowy pobyt osobom

bezdomnym oraz specjalistyczny ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie. MOPR udziela

również wsparcia osobom niepełnosprawnym.

W 2008 roku na terenie Opola funkcjonowało 170 rodzin zastępczych (w tym jedna zawodowa

rodzina zastępcza), w których przebywało 298 dzieci. Na pokrycie części kosztów utrzymania dzieci

umieszczonych w tych rodzinach przyznano wsparcie w kwocie ponad 2 mln zł. 41 Dane na temat świadczeń pomocy społecznej zaczerpnięto z opracowania Sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy w Opolu za 2008 rok oraz informacja w zakresie potrzeb pomocy społecznej


- 41 -

Niespełna 2 mln zł przeznaczono na dofinansowanie kosztów pobytu 163 osób korzystających

z całodobowej opieki w domach pomocy społecznej. W dwóch tego typu placówkach przebywało

w ubiegłym roku 190 osób. Osoby starsze i długotrwale chore korzystały także z innych forma

wsparcia, m.in. w domach dziennego pobytu „Złota Jesień” i „Magda – Maria”.

Liczba rodzin i osób samotnych korzystających z różnych świadczeń pomocy społecznej

zmalała w porównaniu z 2007 r. o 359. Najbardziej znaczący spadek liczby klientów pomocy

społecznej wystąpił w rejonie V obejmującym północno-wschodnią część miasta oraz w rejonie ”0”.

W tym samym czasie przybyło osób objętych pomocą w rejonach: pierwszym (śródmieście), drugim

(rejon ulicy Wrocławskiej) i czwartym obejmującym południowe i południowo-wschodnie obszary

miasta (Osiedle AK, Malinka, Groszowice, Grotowice).

Mapa 2 Liczba rodzin obj ętych pomoc ą społeczn ą w latach 2007/2008

w poszczególnych rejonach opieku ńczych Opola

[dane za rok 2008/dane za rok2007] 42

353 / 369

884 / 1022

553 / 516 634 / 593 527 / 440

Rośnie liczba dzieci pozbawionych częściowo lub całkowicie opieki domu rodzinnego.

Narastają problem dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej. Część rodzin zastępczych

spokrewnionych z dzieckiem nie radzi sobie ze złożonym problemem wychowawczym. Brakuje także

42 Podział na rejony opiekuńcze, zgodnie z mapą: Raport o stanie opolskiej rodziny – Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Opolu, Opole, czerwiec 2006


- 42 -

zawodowych rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, a w istniejących placówkach-

wychowawczych panuje przepełnienie.

Placówki opieku ńczo-wychowawcze: Dom Dziecka i Pogotowie Opieku ńcze

W jedynym Domu Dziecka na terenie Opola przebywają dzieci wieku od 3 do 18 lat, pozbawione

całkowicie, częściowo lub okresowo opieki rodzicielskiej, dla których nie znaleziono rodziny

zastępczej. Przyjmuje się zatem, że pobyt dziecka w tego typu placówce jest rozwiązaniem

ostatecznym, gdy nie ma możliwości zapewnienia dziecku wychowania w rodzinie. W placówce tej

przebywa stale 30 dzieci, którym zapewnia się całodobową opiekę i wychowanie. Roczny koszt

utrzymania domu dziecka wynosi ok. 1,25 mln zł. Inną rolę pełni Pogotowie Opiekuńcze w Opolu

udzielając przede wszystkim wsparcia dziennego, typu interwencyjnego i socjalizacyjnego wobec

dzieci w wieku od 3 do 18 lat i ich bliskich. Dzieci trafiające do pogotowia pochodzą najczęściej

z rodzin patologicznych, niewydolnych wychowawczo; nierzadko same weszły w konflikt z prawem.

Koszt utrzymania placówki w 2008 r. przekroczył 2,6 mln zł.

Pozostałe placówki wsparcia społecznego

Uzupełnieniem placówek opiekuńczych są ośrodki wsparcia: Środowiskowe Domy Samopomocy przy

ul. Stoińskiego oraz przy ul. Mielęckiego, a także ośrodek wsparcia dla ofiar przemocy. W ośrodkach

tych prowadzona jest terapia zajęciowa, psychoedukacja oraz psychoterapia osób z przewlekłymi

zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnych intelektualnie. Koszt utrzymania tych placówek

wyniósł w 2008 roku 1,3 mln zł. Ponadto Zgromadzenie Sióstr Pielęgniarek II Reguły Św. Franciszka

prowadzi w Opolu Dom Pomocy Społecznej. Osoby bezdomne korzystają ze wsparcia Miejskiego

Ośrodka Pomocy Osobom Bezdomnym i Uzależnionym w Opolu, który organizuje miejsca noclegowe

i prowadzi działalność profilaktyczno-terapeutyczną, a także przyjmuje osoby pod wpływem alkoholu

do wytrzeźwienia. Koszty prowadzenia tej placówki są niemałe – ponad 1,2 mln zł. Problemem jest

niska ściągalność należności od osób korzystających z noclegowni, gdyż większość z nich to osoby

niepracujące, uzależnione od alkoholu, prowadzące włóczęgowski tryb życia. Zatem ciężar utrzymania

tej placówki spada na wspólnotę samorządową miasta.

Ośrodek Interwencji Kryzysowej udziela wsparcia ofiarom przemocy domowej, którymi z reguły są

kobiety i dzieci. Ośrodek działa przez cały rok, przez 24 godziny, 7 dni w tygodniu. Jego zadaniem jest

podejmowanie interwencji w przypadku przemocy we współpracy ze służbami ratowniczymi, policją

i strażą miejską. Działalność pracowników etatowych wspierana jest pracą wolontariuszy. W roku

ubiegłym tego typu pracę w podjęło 270 wolontariuszy.


- 43 -

ROZDZIAŁ VII - INSTYTUCJE KULTURY I OFERTA KULTU RALNA MIASTA

Najważniejszym ośrodkiem życia kulturalnego w regionie opolskim jest stolica województwa.43

Opole aspiruje do miana stolicy polskiej piosenki - największą i najbardziej znaną w kraju imprezą

kulturalną jest doroczny Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej. Opole jest rozpoznawane poza naszym

regionem przede wszystkim poprzez ten festiwal, aczkolwiek nie jest to jedyna impreza tego typu

w ciągu roku.

Choć dziś trudno jeszcze mówić, że Opole jest „miastem festiwali”, to dorocznych imprez

festiwalowych odbywa się tu w ciągu roku co najmniej kilka: Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek,

Międzynarodowy Festiwal Perkusyjny, Festiwal Filmowy „Opolskie Lamy”, Opole Gospel Festiwal,

Ogólnopolski Festiwal Piosenki ZHR „Za dalą dal”, organizowany przez Miejską Bibliotekę Publiczną

Festiwal Kryminału, festiwal filmowy „Zero nudy”, Ogólnopolski Festiwal Piosenki „Muzykobranie”

i inne. Ponadto Opole słynie z innych oryginalnych imprez, które weszły już na stałe do kalendarza

kulturalnego miasta: koncertów promenadowych Orkiestry Filharmonii Opolskiej, międzynarodowych

plenerów artystycznych, w tym Międzynarodowego Pleneru rzeźby w Marmurze oraz Opolskich

Konfrontacji Teatralnych, stanowiących próbę nawiązania kontaktu i wymiany spektakli ze znanymi

scenami nie tylko w Polsce, ale i poza granicami kraju. Międzynarodowy Plener Rzeźby w Marmurze

otrzymał I nagrodę Marszałka Województwa Opolskiego w konkursie „Partnerstwo bez granic”

w kategorii „samorządy lokalne”. W Opolu odbywają się także Zaduszki Jazzowe, Dni Opola,

Piastonalia i wiele innych imprez o charakterze regionalnym. Trzech artystów, w tym dwóch

związanych z Opolem uhonorowanych zostało tytułem Honorowy ambasador polskiej piosenki: Kayah,

Michał Bajor i Edyta Górniak. Inicjatywa ta służyć ma promocji miasta i jego walorów kulturalnych.

43 Dokładny opis instytucji kultury i oferty kulturalnej miasta znajduje się w opracowaniu „Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej miasta Opola w latach 2006-2007”


- 44 -

Koncerty najsłynniejszego z festiwali odbywają się w liczącym niemal pół wieku Amfiteatrze Opolskim;

w czerwcu br. odbył się tam ostatni festiwal i w kilka dni po jego zakończeniu rozpoczęła się rozbiórka

starego obiektu. Na realizację zadania pn.: Utworzenie Narodowego Centrum Polskiej Piosenki

poprzez przebudowę Amfiteatru Tysiąclecia w Opolu miasto pozyskało dofinansowanie w wysokości

20 mln zł ze środków przeznaczonych na realizację Programu operacyjnego Infrastruktura

i środowisko. Prace budowlane zakończą się w pierwszej połowie 2011 roku, tak by XLVIII Festiwal

Piosenki Polskiej odbył się już w przebudowanym i zmodernizowanym amfiteatrze.

Fot. 6 Wizualizacja sylwetki nowego amfiteatru w O polu

Infrastruktura części najważniejszych obiektów kulturalnych w mieście została już unowocześniona,

inne oczekują jeszcze na modernizację. W 2008 roku zakończono przebudowę zaplecza Opolskiego

Teatru Lalki i Aktora, poprawiono także estetykę otoczenia budynku teatru. Nieco wcześniej

zmodernizowana została bryła i wnętrze Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu, a następnie

przebudowano także plac miejski za Galerią. W ramach działań rewitalizacyjnych w tej części miasta

zostanie przebudowany i zaadaptowany dla potrzeb Centrum Edukacji Kulturalnej budynek przy ulicy

Kośnego 32a. Będzie on stanowił całość funkcjonalno-kompozycyjną z budynkiem Galerii Sztuki

Współczesnej i placem łączącym oba obiekty. W Wieloletnim Programie Inwestycyjnym zaplanowana

została także przebudowa budynku głównego Teatru Lalki i Aktora.

Przeszklony budynek galerii sąsiaduje z nowoczesnym, odnowionym gmachem Teatru im.

Kochanowskiego. Na modernizację oczekuje zaprojektowany w stylu lat 70-tych ubiegłego wieku Plac

Jana Pawła II. W roku 2008 rozpoczęły się prace przy budowie nowej siedziby Miejskiej Biblioteki

Publicznej w rewitalizowanej kamienicy przy ul. Odrowążów. Budynek został wyburzony,

pozostawiono jedynie dawną fasadę, do której dobudowany zostanie nowy obiekt. Zadanie to

dofinansowane jest ze środków UE w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Opolskiego.

Nową instytucją w mieście jest Muzeum Polskiej Piosenki. W chwili obecnej trwa organizacja placówki

w pomieszczeniach biurowych przy Placu Kopernika - jej docelowa siedziba znajdować się będzie

w budynku nowego Amfiteatru Opolskiego.


- 45 -

Działalno ść opolskich instytucji kulturalnych w 2008 r.

Miejski O środek Kultury

Oferta Miejskiego Ośrodka Kultury obejmuje niemal wszystkie formy upowszechniania kultury,

z których korzysta szeroko pojęta publiczność o dużym przekroju wiekowym, rozpiętości gustów,

wymagań i upodobań. MOK jest współorganizatorem wielu ważnych imprez miejskich, w 2008 r. były

to m.in.: Miejski Sylwester pod Ratuszem, Dni Opola oraz Jarmark Franciszkański. Ośrodek miał też,

jak co roku, swój znaczny udział przy realizacji Debiutów i Krajowego Festiwalu Polskiej Piosenki

w Opolu.

Przy organizacji, współorganizacji lub z pomocą Miejskiego Ośrodka Kultury, w 2008 roku odbyło się

łącznie 105 przedsięwzięć, w których uczestniczyło około 87 000 osób.

Miejska Biblioteka Publiczna

Obecnie na terenie całego miasta funkcjonuje 18 oddziałów Miejskiej Biblioteki Publicznej. W roku

2008 bibliotekę odwiedziło niemal 188 tys. osób – na dzień 31 grudnia biblioteka miała 15 253

czytelników. Organizowane były liczne imprezy dla dzieci, młodzieży i dorosłych, m.in.: „5 Dni

Literatury Dziecięcej”, „VI Opolska Jesień Literacka”, „VII Ogólnopolski Tydzień Czytania Dzieciom”,

„III opolskie spotkania pisarzy z młodymi czytelnikami” oraz „Cała Polska czyta dzieciom”, w których

łącznie wzięło udział - 8 879 osób.

Galeria Sztuki Współczesnej

Galeria w 2008 r. była organizatorem 32 wystaw i ekspozycji, w tym: 11 dużych ekspozycji

w głównych salach Galerii oraz 3 wystaw w kameralnej Galerii „Aneks”. Pozostałe zorganizowano

w innych miejscach wystawienniczych na terenie miasta jak również w instytucjach poza Opolem.

Zorganizowano również 1 wystawę zagraniczną. W listopada 2008 r. eksponowana była światowa

wystawa fotografii prasowej World Press Photo 2008, na której przedstawiono ponad 200

wielkoformatowych zdjęć wykonanych przez wybitnych fotoreporterów z całego świata.

Prezentowane były również ekspozycje plenerowe w ramach cyklu pt. „Galeria Pod Chmurką” oraz

wielkoformatowe wystawy na opolskim Rynku: „Kulturalne Opole 2007” najważniejsze wydarzenia

kulturalne miasta Opola, najciekawsze fotografie z historii Festiwalu Opolskiego oraz ekspozycja

„Malowany Wschód” przedstawiająca prace malarskie studentów Instytutu Sztuki Uniwersytetu

Opolskiego.

Teatr Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki

Teatr Lalki i Aktora w 2008 r. wystawił 366 przedstawień, które obejrzało 46.376 widzów tj. o 9 961

widzów więcej niż w 2007 r. Zrealizowano pięć premier: „Dzieje sławnego Rodryga”, „Calineczka”,

„Pinokio” „Zwierzęta doktora Dolittle” i „Burza”.

Na przełomie maja i czerwca 2008 r. trwały obchody 70-lecia istnienia Opolskiego Teatru Lalki

i Aktora im. Alojzego Smolki. Spektakle i imprezy towarzyszące odbywały się na scenach teatru,


- 46 -

w Kościele OO Jezuitów, a także na opolskim rynku. Do udziału w jubileuszu zaproszono zespoły

teatralne z kraju i z zagranicy. Oprócz przedstawień zaproponowano młodym widzom Dzień Otwarty

Teatru a także „Majówkę z latawcami” na terenie Ogrodu Zoologicznego.

W 2008 r. Tatr współorganizował „XII Przegląd Dziecięcych Inscenizacji Teatralnych 2008”,

Przegląd Teatrów Szkolnych „SCENA 2008” oraz Ogólnopolskie Forum Teatrów „Miniatury 2008” –

Przegląd Teatrów Szkół Podstawowych. W teatrze organizowane były również m.in.:

- warsztaty teatralne, w których uczestniczyło 248 osób,

- lekcje teatralne - w 112 spotkaniach lekcyjnych uczestniczyło 2 629 osób

- akcja czytania baśni ‘baśniowy balonik” – zrealizowano 23 spotkania, w których uczestniczyło 562

osoby.

Teatr dramatyczny im. Jana Kochanowskiego

Teatr im. Jana Kochanowskiego w 2008 r. wystawił 214 przedstawień w tym 9 spektakli wyjazdowych

i 8 premier. Z roku na rok zwiększa się liczba osób korzystających z oferty Teatru. W 2007 r.

frekwencja wyniosła 36 834 widzów, a 2008 r. 37 942 widzów.44

Premiery Teatru im. Jana Kochanowskiego w 2008 r.

- Jacques Brel,

- „Chór sportowy” Elfriede Jelinek,

- „Wiśniowy sad” Antoniego Czechowa,

- „O lepszy świat” Rolanda Schimmelpfenniga,

- „Opowieści lasku wiedeńskiego” Ödöna von Horvátha,

- „Czego nie widać” Michael Frayn'a,

- „Opera gospodarcza dla ładnych pań i zamożnych panów” Pawła Demirskiego,

- „Aktorzy prowincjonalni” Agnieszki Holland i Witolda Zamorskiego.

Organizowane w 2008 r. imprezy to: XXXIII Opolskie Konfrontacje Teatralne „Klasyka Polska 2008”,

Noc w Teatrze – podczas której zaprezentowano 3 przedstawienia, festiwal Inter Opole, IVedycja

festiwalu ODRAMA, dwukrotnie została zorganizowana Scena Nowej Dramaturgii.

Filharmonia Opolska

W 2008 roku Filharmonia Opolska przygotowała łącznie 407 koncertów dla 119 421 słuchaczy. Były to

koncerty symfoniczne, impresaryjne, kameralne, jak również recitale. Od wielu lat filharmonia

organizuje koncerty z cyklu Musica Viva przeznaczone dla młodych słuchaczy. W 2008 roku wzięło

w nim udział ok. 13 904 dzieci. Prowadzone były również Audycje Szkolne na terenie województwa

dla ok. 53 620 słuchaczy. Oprócz koncertów organizowanych w samej filharmonii, orkiestra odbywa

szereg wyjazdowych występów w ramach cyklu Filharmonia w regionie. Koncerty te są bezpłatne

przez co stają się dostępne dla każdego potencjalnego słuchacza. Skorzystało z nich ok. 6 490 osób.

44 Referat Instytucji Kultury w Departamencie Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego


- 47 -

ROZDZIAŁ VIII - OCHRONA ZABYTKÓW

Opole należy do grona najstarszych miast w Polsce – na terenie całego miasta znaleźć można lepiej

lub gorzej zachowane ślady dawnej świetności osady nad Odrą, stolicy Księstwa Opolskiego i siedziby

opolskich Piastów, a później centrum Rejencji Opolskiej i ośrodka przemysłu cementowego.

W październiku 2008 r. Rada Miasta Opola przyjęła Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata

2008-2011. Rejestr zabytków nieruchomych obejmuje jeden układ urbanistyczny, 9 zespołów

budynków i obiektów, 7 cmentarzy, 4 parki w tym jeden etnograficzny i zoo oraz 133 obiekty. Rejestr

zabytków ruchomych obejmuje 16 obiektów, natomiast w rejestrze zabytków archeologicznych ujęto

13 stanowisk. 45 Miasto prowadzi także gminną ewidencję zabytków. Objęte są nią zabytki architektury

i budownictwa, zespoły obiektów o walorach historycznych, kulturowych i krajobrazowych oraz zabytki

archeologiczne nieujęte w rejestrze zabytków. Ewidencja nie jest dokumentem zamkniętym - jest

okresowo uzupełniana i weryfikowana.

W 2008 roku na wydatki bieżące związane z ochroną i konserwacją zabytków przekazano z budżetu

miasta ponad 1,4 mln zł. Najważniejszą inwestycją w tym okresie była renowacja średniowiecznych

murów obronnych przy ul. Księdza Baldego i rewaloryzacja baszty. Jest to inicjatywa tym bardziej

cenna, iż na obszarze śródmieścia znajduje się dziś stosunkowo niewiele pozostałości

średniowiecznego miasta (nie zachował się także inny fragment murów w okolicy dzisiejszego Placu

Wolności). Fragmenty średniowiecznej zabudowy sąsiadujące z nadodrzańską promenadą są dziś

niezwykle malowniczym zakątkiem miasta. W roku 2008 przeprowadzono także renowację Placu

Daszyńskiego i najpiękniejszej, zabytkowej fontanny zwanej opolską Ceres.

Fot. 7 Opolska Ceres

45 Gminny program opieki nad zabytkami miasta Opola na lata 2008-2011; Urząd Miasta Opola, Opole październik 2008, str.13


- 48 -

ROZDZIAŁ IX - BAZA TURYSTYCZNA I ROZWÓJ OFERTY TU RYSTYCZNEJ 46

Fot. 8

Opole dysponuje dostateczną ilością miejsc hotelowych o średnim standardzie, jednak żaden z hoteli

nie legitymuje się standardem wyższym niż trzygwiazdkowy. W siedmiu hotelach „trzygwiazdkowych”

znajduje się 445 miejsc noclegowych, a w jedynym w mieście hotelu ‘jednogwiazdkowym” – 31 miejsc.

Żaden z obiektów hotelowych w mieście nie został zakwalifikowany jako motel lub pensjonat

Tabela 18 Korzystaj ący z zakwaterowania oraz udzielone noclegi w obiekt ach zbiorowego zakwaterowania w latach 2005-2008

Korzystaj ący z noclegów

Udzielone noclegi Rok

ogółem w tym

turyści zagraniczni ogółem

w tym turyści

zagraniczni

2005 50 230 14 890 104 064 32 864

2006 48 800 13 064 94 271 26 890

2007 53 727 13 803 99 388 29 211

2008 57 732 14 673 104 838 31 055

Dynamika zmian [2008/2005]

w %

114,9

98,5

100,7

94,5

46 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/opole/ASSETS_sygnalna_turystyka_2008.pdf


- 49 -

Wykres 9 Korzystaj ący z noclegów i udzielone noclegi w Opolu w latach 2005-2008

0

20 000

40 000

60 000

80 000

100 000

120 000

2005 2006 2007 2008

korzystający z noclegów w Opolu udzielone noclegi

W ubiegłych czterech latach wzrosło zainteresowanie turystów Opolem. W roku 2008 stolicę regionu

odwiedziło niemal 15% więcej turystów niż w 4 lata wcześniej. Jednocześnie czas pobytu

„statystycznego” turysty uległ nieznacznie skróceniu. Nieco mniej czasu spędzają w mieście turyści

zagraniczni, choć nadal najwięcej noclegów udzielono turystom z zagranicy w obiektach

zlokalizowanych w Opolu (31% ogólnej liczby w województwie). Powyższe dane te nie dają jednak

pełnego obrazu sytuacji - bogata oferta miejsc noclegowych o dość wysokim standardzie w promieniu

20 km od Opola sprawia, iż wielu turystów odwiedzających stolicę województwa dojeżdża z hoteli

położonych poza jej granicami. W samym mieście na przyjezdnych czeka 16 obiektów turystycznych,

w tym hotele, motel, pensjonaty, szkolne schronisko młodzieżowe itp. oraz liczne restauracje,

kawiarnie i puby. Oferta gastronomiczna stała się w ostatnich latach bogata i urozmaicona.

Fot. 9,10 Jeden z opolskich hoteli „trzygwiazdk owych”

Informacji o godnych zobaczenia miejscach, imprezach kulturalnych, ofercie gastronomicznej

opolskich restauracji i pubów udziela Miejska Informacja Turystyczna w Opolu. Co roku na opolskim

rynku odbywają się Międzynarodowe Targi Turystyki – w bieżącym roku zorganizowano je już po raz

dziewiąty. Celem kilkudniowych targów jest promocja oferty turystycznej Opola, jak również miast

i regionów partnerskich współpracujących w zakresie rozwoju ruchu turystycznego.


- 50 -

ROZDZIAŁ X - MIESZKALNICTWO

Istniej ące tereny mieszkaniowe w Opolu

Opole jest miastem niejednolitym urbanistycznie: w centrum dominuje niewysoka, kilkupiętrowa

zabudowa wielorodzinna, w tym część zabytkowa – pochodząca z przełomu XIX i XX wieku oraz

pierwszej połowy XX stulecia. W dalszych częściach miasta występują liczne osiedla domków

jednorodzinnych nawiązujące swą architekturą do powszechnie spotykanej na Opolszczyźnie stylistyki

wiejskiej (m.in. Zakrzów, Wróblin, Groszowice, Gosławice). W latach 60-tych, 70-tych i 80-tych

ubiegłego stulecia powstała większość istniejących dziś osiedli mieszkaniowych złożonych

z wielokondygnacyjnych bloków – osiedla: Armii Krajowej, Chabrów, Dambonia, Malinka i Metalchem.

Nowoczesne na owe czasy, dziś często rażą banalną stylistyką i niedbalstwem wykonania.

W początkowych latach transformacji ustrojowej w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego panował

zastój. Dopiero ostatnie lata przyniosły ożywienie tak w budownictwie jednorodzinnym, jak

i wielorodzinnym. Zmienił się sposób gospodarowania gruntami i mechanizm finansowania inwestycji,

a także architektura, stylistyka budynków oraz sposób zagospodarowania otoczenia. W budownictwie

wielorodzinnym dominują niewysokie budynki – co najwyżej 3-kondygnacyjne. W porównaniu

z dawnym budownictwem wielkopłytowym cechuje je zdecydowanie wyższy standard w zakresie

stosowanych materiałów i technologii. Do dyspozycji mieszkańców oddawana jest rozbudowana

infrastruktura osiedlowa, w tym również parkingi naziemne i podziemne, place zabaw itp.

Do końca 2008 roku budownictwo mieszkaniowe było jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających

się branż gospodarki tak w Opolu, jak i wielu innych miastach w Polsce. Inwestycje mieszkaniowe

cechuje wprawdzie duża kapitałochłonność, jest ona jednak kompensowana stosunkowo wysoką

stopą zysku z inwestycji. Coraz bogatsza oferta rynku nieruchomości, wciąż niezaspokojony popyt na

mieszkania, a przy tym duża łatwość w otrzymaniu kredytu na ich zakup – to wszystko spowodowało

duże ożywienie na rynku nieruchomości i wzrost zainteresowania tą formą inwestycji w miastach.

W latach 2007-2008 pojawiło się w Opolu wiele znaczących budów deweloperskich: Osiedle

Słoneczne, Osiedle „Bolko”, „Festiwal”, „Arkadia”, osiedle przy ul. Rejtana, „Przylesie” i in. Jednak już

pod koniec ubiegłego roku, wraz z falą nastrojów kryzysowych na giełdach światowych, zaostrzeniu

uległa polityka kredytowa polskich banków. Uzyskanie kredytu hipotecznego stało się znacznie

trudniejsze niż do tej pory. Część potencjalnych nabywców, oczekując stabilizacji, wstrzymała się

z decyzją o zakupie mieszkania do czasu zakończenia kryzysu na światowych rynkach. W tej sytuacji

na wszystkich nowobudowanych w Opolu osiedlach są mieszkania, które nie znajdują nabywców.

Ceny mieszkań na rynku pierwotnym nie uległy obniżeniu; oscylują pomiędzy 4400 a 4600 złotych

za metr kwadratowy powierzchni mieszkalnej. W porównaniu z innymi miastami wojewódzkimi

w Polsce, ceny nieruchomości tak na rynku pierwotnym, jak i wtórnym są znacznie niższe.


- 51 -

W okresie od stycznia do marca 2009 r. oddano do użytkowania łącznie 95 mieszkań (tj. 6 razy więcej

niż w analogicznym okresie roku poprzedniego), podczas gdy w całym 2008 roku oddano ich tylko 247

o łącznej powierzchni użytkowej 22,9 tys. m2 (to z kolei wzrost o 32,8% w stosunku do roku 2007).

W kolejnych dwóch miesiącach oddano do użytku 49 mieszkań, w tym 12 w budownictwie

indywidualnym. W II kwartale bieżącego roku zaobserwowano wzrost sprzedaży mieszkań, co być

może jest pierwszym sygnałem ożywienia na rynku nieruchomości po kilku miesiącach kryzysu.

Fot. 11 Wizualizacja jednego z nowo powstaj ących osiedli w Opolu

Obok oferty prywatnych deweloperów istnieje także możliwość nabycia mieszkania budowanego

w systemie TBS lub mieszkań budowanych przez polskie spółdzielnie mieszkaniowe, których

sprzedaż prowadzona jest dziś na wzór inwestycji podmiotów prywatnych. W tym wypadku jednak

podaż nie pokrywa popytu na lokale mieszkalne budowane i finansowane w systemie TBS, co dla

potencjalnych nabywców oznacza długi okres oczekiwania na własne mieszkanie.

Struktura własno ściowa budynków mieszkalnych w Opolu

W 2006 r. w Opolu było około 47,5 tys. mieszkań o łącznej powierzchni 2,99 mln m2. W strukturze

własnościowej dominują mieszkania prywatne, które stanowią 41,5% wszystkich mieszkań. Niewiele

mniej jest mieszkań spółdzielczych – ponad 38%.Mieszkania komunalne stanowią 12,8%,

a mieszkania zakładów pracy – zaledwie 5,1%. Najmniejszy udział w zasobach mieszkaniowych

miasta mają lokale mieszkalne Opolskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego (OTBS) – jedynie

0,8%, ale jest to dynamicznie rozwijająca się i coraz bardziej popularna forma budownictwa

mieszkaniowego, zwłaszcza dla osób o średnich dochodach.


- 52 -

Zasoby mieszkaniowe gminy 47

Na zasoby mieszkaniowe gminy Opole składają się lokale mieszkalne stanowiące własność miasta

oraz te, których miasto jest współwłaścicielem. Na początku bieżącego roku było ich 5316

(w tym 339 lokali socjalnych), a ich łączna powierzchnia użytkowa wynosiła 265 314 m2. Większość

budynków mieszkalnych – niemal 80% powstała w okresie przedwojennym, a ich stan techniczny nie

jest zadowalający. Znaczna część gminnych lokali mieszkaniowych wymaga przeprowadzenia

remontów i modernizacji. Według ostrożnych szacunków wymagane nakłady na remonty zasobów

mieszkaniowych miasta wynoszą obecnie około 550 mln zł ( równowartość całkowitego rocznego

budżetu miasta). Część lokali przeznaczona jest do sprzedaży w trybie przetargowym lub

bezprzetargowym; w latach 2004-2008 sprzedanych zostało 1350 mieszkań.

Maksymalna stawka czynszu za 1 m2 powierzchni mieszkalnej wynosi obecnie 4,33 zł (42%

maksymalnej dopuszczalnej stawki czynszu w województwie opolskim), w lokalach socjalnych jest ona

odpowiednio niższa i wynosi 1,30 zł/m2. Zarządzanie zasobem mieszkaniowym miasta zostało

zlecone podmiotom zewnętrznym.

Wydatki na utrzymanie zasobu mieszkaniowego w 2008 roku wyniosły 21 874 144 zł. Zakłada się,

ze wraz ze sprzedażą kolejnych lokalnych mieszkań wydatki te będą z roku na rok mniejsze.

Głównym źródłem pokrycia kosztów utrzymania budynków komunalnych są opłaty czynszowe oraz

dochody ze sprzedaży mieszkań, uzupełnione o dodatkowe środki z budżetu miasta (na poziomie ok.

1% całkowitej kwoty przychodów).

Opolskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego sp. z o.o.

System TBS wprowadzono przed 11 laty, aby wspomóc komunalne budownictwo mieszkaniowe.

W Opolu spółka prowadzi działalność od 1999 roku. Do tej pory w tym systemie powstało 456 nowych

mieszkań. W 2008 r. przekazano mieszkańcom kolejny budynek przy ulicy Koszalińskiej.

Część kosztów budowy mieszkań budownictwa społecznego ponosi miasto: w latach 2007-2008

miasto dokapitalizowało OTBS kwotą 5 mln zł, obejmując w zamian stosowną ilość udziałów w spółce.

Część kosztów finansowana jest za pomocą kredytu udzielanego przez Bank Gospodarstwa

Krajowego na podstawie upoważnienia ustawowego.

47 Uchwała nr LI/527/09 Rady Miasta Opola z dnia 28 maja 2009 r. w sprawie przyjęcia wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy Opole na lata 2009-2013


- 53 -

Mieszkania socjalne

Przeznaczone są dla osób najuboższych, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej.

W latach 2007-2008 powstały 2 nowe budynki wielorodzinne przy ulicy Walecki, rozbudowany został

także budynek z lokalami socjalnymi przy ulicy Rybackiej. Powstały w nich 52 lokale mieszkalne

o łącznej powierzchni zabudowy ok. 772 m2. Są to nieduże mieszkania, jednak o dość wysokim

standardzie.

ROZDZIAŁ XI - BEZPIECZEŃSTWO W MIEŚCIE48

Opole jest miastem bezpiecznym, przyjaznym mieszkańcom. Dane statystyczne dotyczące ilości

i rodzajów popełnianych przestępstw oraz ich wykrywalności tezę tę potwierdzają.

W roku 2008 w Opolu popełniono 5490 przestępstw, co stanowi 18,9% liczby przestępstw

odnotowanych na obszarze całego województwa. Większość z nich miało charakter kryminalny –

ponad 81%. Znacznie mniejszy odsetek stanowiły czyny przestępcze o charakterze gospodarczym

i przestępstwa drogowe, odpowiednio 7,4% i 8,3%. W całym województwie popełniono 865

przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, w tym 146 w mieście Opolu. Znacznie więcej jest przestępstw

przeciw mieniu, których odnotowano w samym Opolu 3729. Liczba skradzionych samochodów

wyniosła odpowiednio 205 - na terenie województwa opolskiego i 77 - na terenie Opola.

W porównaniu z rokiem 2007 zauważa się ogólny spadek liczby popełnianych przestępstw, zarówno

na terenie całego województwa, jak i w samym Opolu. Spadek ten wyniósł odpowiednio: 8,7%

i 19,8%. Opolska policja cieszy się wysokim zaufaniem społecznym i jest dobrze postrzegana przez

mieszkańców. Poziom wykrywalności przestępstw jest wysoki i z roku na rok wzrasta. W 2008 roku

w województwie opolskim wykryto ogólnie 72,1% przestępstw, w tym 58% czynów o charakterze

kryminalnym, 95% przestępstw gospodarczych i aż 99,4% przestępstw drogowych. Ogólny wskaźnik

wykrywalności zwiększył się o 0,4% w stosunku do 2007 r. i obecnie jest o 6,2% wyższy

w porównaniu do ogólnego wskaźnika wykrywalności przestępstw w Polsce. Pod względem

wykrywalności czynów przestępczych Opolszczyzna zajmuje V miejsce w kraju. W przypadku samego

powiatu opolskiego wskaźnik wykrywalności wyniósł 55,4%.

48 Biuletyn Statystyczny Województwa Opolskiego 2007, 2008, I kwartał 2009 http://bip.opole.kwp.policja.gov.pl/portal/KWO/99/5860/Ocena_stanu_bezpieczenstwa_w_wojewodztwie_opolskim_w_2008_r.html


- 54 -

Tabela 19 Przest ępstwa stwierdzone w zako ńczonych post ępowaniach przygotowawczych

w latach 2008 - 2008

Przest ępstwa

o charakterze przeciwko mieniu

Wyszczególnienie

Ogółem kryminalnym

gospodarczym

drogowe

przeciwko

życiu i zdrowiu

razem kradzież

samochodów

2007

Województwo 31788 21181 3654 5539 893 16289 298

Opole 6846 5233 860 527 121 4819 84

2008

Województwo 29014 18875 3509 5584 865 14757 205

Opole 5490 4464 404 458 146 3729 77

Tabela 20 Wska źnik wykrywalno ści sprawców przest ępstw w latach 2007-2008 49

Przest ępstwa

o charakterze Ogółem

kryminalnym gospodarczym

drogowe

Wyszczególnienie

w %

2007

Województwo 71,7 58,9 96,3 99,1

Powiat opolski 54,8 40,5 96,3 98,2

2008

Województwo 72,1 58,8 95,0 99,4

Powiat opolski 55,5 43,1 93,1 99,0

49 Wskaźnik ten odnosi się do liczby przestępstw popełnionych w powiecie opolskim ziemskim i grodzkim


- 55 -

Część II Stan i ochrona środowiska naturalnego

ROZDZIAŁ I - ZANIECZYSZCZENIA I ZAGRO ŻENIA DLA ŚRODOWISKA

Zanieczyszczenie powietrza

Opole, mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów aglomeracji i korzystnych warunków fizjograficznych,

boryka się z problemem złej jakości powietrza. Obowiązek oceny jakości powietrza spoczywa

na wojewódzkim inspektorze ochrony środowiska, który z mocy przepisów jest odpowiedzialny

za badania i oceny stanu środowiska prowadzone w ramach państwowego monitoringu środowiska.

Tabela 21 Wyniki jako ści powietrza w latach 2007 – 2008 sklasyfikowane po d kątem ochrony zdrowia ludzi 50

Klasa strefy Klasa strefy Rok

Obszar strefy SO2 NO2 C6H6 CO PM10 Pb As Cd Ni B(a)P

Strefa Ozon

p. opolski 2007 m. Opole

A A A A A A A A A A

p. opolski 2008

m. Opole A A A A C A A A A C

Woj. opolskie

C

� klasa A - poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej/docelowej; nie jest wymagane prowadzenie działań na rzecz poprawy jakości powietrza,

� klasa B - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną/docelową, lecz nie przekracza wartości dopuszczalnej/docelowej powiększonej o margines tolerancji; należy określić obszary przekroczeń wartości dopuszczalnych/docelowych,

� klasa C - poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną/docelową powiększoną o margines tolerancji; niezbędne jest opracowanie programu ochrony powietrza POP.

Wyniki tych pomiarów pozwalają stwierdzić, że najistotniejszym problemem dla Opola jest poziom

zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10. Nie jest to jednak wyłącznie problem lokalny,

dotyczy on znacznego obszaru Polski oraz Europy. W 2008 r. poziom stężenia benzopirenu – B(a)P

przekroczył dopuszczalne normy. Jest to substancja rakotwórcza, wydzielająca się podczas spalania

węgla, torfu i drewna. W województwie opolskim podobnie jak w całym kraju, największym problemem

50 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu – Publikacje Wydziału Monitoringu Środowiska


- 56 -

było wysokie zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym i ozonem, a dodatkowo w strefie miasta

- dwutlenkiem azotu i dwutlenkiem siarki.

Hałas

Dla Opola podstawowym zagrożeniem jest hałas komunikacyjny, który przekracza na niektórych

odcinkach dopuszczalny poziom natężenia, zagrażający zdrowiu mieszkańców. Generowany jest on

głównie przez: linię kolejową E-30 i drogę krajową E-94. Na mniejszą skalę zagrożenie akustyczne

stwarzają ciągi komunikacyjne:

1. drogi krajowe: 45,46,

2. drogi wojewódzkie: 414,423,454,

3. linia kolejowa PKP relacji Opole – Kędzierzyn na odcinku Groszowice – Grotowice.

Można szacować, iż wielkość populacji zagrożonej hałasem komunikacyjnym zamieszkującej przy linii

kolejowej E-30 i drodze krajowej nr 94 wynosi około 3 000 - 4 000 osób. Liczba ta wymaga jednak

zweryfikowania w trakcie przygotowywania programu ochrony przed hałasem.51

Problem nadmiernego natężenia hałasu dotyczy także strefy śródmieścia Opola. W godzinach szczytu

komunikacyjnego hałas generowany przez strumienie samochodów jest bardzo uciążliwy dla

mieszkańców.

Hałas powstaje także jako skutek uboczny procesów wytwórczych w większych zakładach

przemysłowych. Do zakładów stwarzających zagrożenie hałasem w swoim otoczeniu należą:

1. Nutricia Sp. z o.o., ul. Marka z Jemielnicy,

2. ANIMEX Zakłady Drobiarskie S.A. ul. Drobiarska (dz. Kolonia Gosławicka),

3. Ocynkownia MOSTOSTAL-MET Sp. z o.o., ul. Odrzańska,

4. OZAS-ESAB Sp. z o.o., ul. Struga,

5. Lafarge Dachy Sp. z o.o., ul. Wschodnia,

6. Zakład produkcji kostki betonowej „GÓRABET”, ul. Kępska (dz. Zakrzów),

7. Opolgraf S.A. Opole, ul. Niedziałkowskiego.

W wyniku skarg mieszkańców i kontroli przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony

Środowiska kilka zakładów podjęło działania zmierzające do zmniejszenia tych uciążliwości m. in.

poprzez budowę ekranów akustycznych i wymianę stolarki okiennej.

Jednak w porównaniu z hałasem komunikacyjnym, hałas przemysłowy jest problemem drugorzędnym,

a z punktu widzenia wielkości objętej nim populacji – problemem marginalnym.

Prezydent Miasta Opola rozpoczął prace mające na celu opracowanie mapy akustycznej dla miasta

Opola. Według przepisów, powinna ona zostać opracowana najpóźniej do końca 2012 r.

51 Aktualizacja programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla miasta Opola (projekt) – ATMOTERM S.A., LUTY 2009


- 57 -

Zanieczyszczenie wód

Jakość wód podziemnych ujmowanych na potrzeby miasta Opola z GZWP 333 (Groszowice) i GZWP

334 (Opole-Zawada) jest niezadowalająca. Zawartość żelaza i manganu, rzutująca na jakość wód na

całej Opolszczyźnie jest związana z budową geologiczną tego terenu. W Opolu-Zawadzie migracja

tych pierwiastków do ujęcia jest związana również z jego wieloletnią eksploatacją. Podwyższona

zawartość potasu w wodach GZWP 333 ujmowanych w Groszowicach spowodowana jest

niewłaściwą gospodarką rolną na terenie tego zbiornika – w niedalekiej przyszłości może to

doprowadzić do zanieczyszczenia tego źródła wody również azotanami.

Największa ilość zanieczyszczeń dociera do wód podziemnych ze źródeł rolniczych (nawozy,

chemiczne środki ochrony roślin, gnojowica, soki kiszonkowe itp.). Drugim istotnym zagrożeniem dla

jakości wód podziemnych jest nieskanalizowane osadnictwo miejskie i wiejskie. Stosunek długości linii

wodociągowej do kanalizacyjnej jest wciąż niezadowalający – szczególnie na obszarze powiatu

opolskiego ziemskiego, ale również na terenie samego miasta. Zagrożeniem dla czystości wód

podziemnych są również zanieczyszczenia z atmosfery, w tym tlenki azotu i siarki, które powodują

powstawanie „kwaśnych deszczy” oraz metale ciężkie. Na jakość wód podziemnych wpływają również

tzw. źródła liniowe - zanieczyszczone wody powierzchniowe czy linie transportowe. Źródłami

zanieczyszczenia wód są także stacje benzynowe, magazyny materiałów pędnych i składowiska

odpadów komunalnych.

Natężenie pola elektromagnetycznego

W 2008 roku badania prowadzono w ośmiu punktach pomiarowych Opola. Nie stwierdzono

przekroczeń dopuszczalnych wartości natężenia pól elektromagnetycznych. Najwyższy zmierzony

poziom składowej elektrycznej pola wyniósł 1,66 V/m (Opole – ul. Sosnkowskiego).

Tabela 22 Nat ężenie pól elektromagnetycznych w środowisku 52

Punkty pomiarowe w Opolu Wyniki pomiarów (warto ść średnia E[V/m]

Ul. Sosnkowskiego 1,66 Ul. Grunwaldzka < 0,8 Ul. Ozimska 1,25 Ul. Oleska 1,10 Ul. Struga 1,01 Ul. Reymonta < 0,8 Ul. 1 Maja 0,88 Ul. Strzelców Bytomskich 1,06 Poziomy dopuszczalne 7

52 Badania prowadzone były przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu


- 58 -

Odpady komunalne

Na ilość i skład odpadów tak jak i w latach ubiegłych decydujący wpływ ma główny dostawca odpadów

komunalnych – Spółka Remondis Opole. Przeważającą część deponowanych odpadów stanowią

odpady komunalne i komunalnopochodne. Skład i struktura odpadów zależna jest od funkcjonującego

od trzech lat Zakładu Produkcji Paliwa Alternatywnego – system BRAM. Instalacja ta odzyskuje

z masy niesegregowanych odpadów komunalnych paliwo alternatywne, które zasila tradycyjne paliwa

w cementowni Górażdże.

Przez wagę składowiska w 2008 roku przejechało 78 529,5 Mg odpadów komunalnych, z czego

do bezpośredniego składowania skierowano ponad 31,1 tys. Mg, a 47,34 tys. Mg odpadów

komunalnych zostało poddane przeróbce, uzyskując 35,75 tys. Mg balastu i 11,59 tys. Mg paliwa

alternatywnego.

Tabela 23 Bilans odpadów w roku 2008 (w Mg) 53

ODPADY

KOMUNALNE

Odpady z pielęgnacji

terenów zielonych

Odpady z budowy, wykopów, rozbiórek,

remontów i demontaży

Odpady przemysłowe i

pozostałe

Maszyny i urządzenia, odpady wielkogab.

oraz drewniane

Odpady z oczyszczalni

Ogółem przyj ęta

ilo ść 2008 78 529,5 3 294,6 33 095,0 11 523,0 574,0 15 860,1 142 876

Wykres 10 Struktura procentowa odpadów przyj ętych do utylizacji w 2008 r.

53 Sprawozdanie Zarządu z działalności Zakładu Komunalnego Sp. z o.o. w Opolu za 2008 r.


- 59 -

ROZDZIAŁ II - DZIAŁANIA OCHRONNE

Dofinansowanie zada ń z zakresu ochrony środowiska

Przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska i gospodarką wodną są kosztowną, ale i opłacalną

inwestycją realizowaną z myślą o obecnych i przyszłych pokoleniach mieszkańców miasta i regionu.

Działania, których celem jest ochrona środowiska wspierane są m.in. ze środków Narodowego

Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska

i Gospodarki Wodnej w Opolu oraz Powiatowego i Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska.

Inwestycje, których celem jest ochrona zasobów środowiska naturalnego współfinansowane były

ze środków Unii Europejskiej m.in. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu

Spójności.

Tabela 24 Wydatki inwestycyjne na ochron ę środowiska i gospodark ę wodn ą

(ceny bie żące w tys. zł) 54

Wyszczególnienie 2006 r. 2007 r. 2008 r.

Ochrona środowiska

ogółem 43160,4 72780,9 50848,2

w tym:

gospodarka ściekowa

i ochrona wód

33350,9

70414,1 45676,0

ochrona powietrza

atmosferycznego

i klimatu

2037,4

2366,8 4902,4

Gospodarka wodna

ogółem 24506,6 16986,9 17546,7

w tym:

ujęcia i doprowadzenia

wody

3805,0

9439,7 11718,5

2008 Ochrona środowiska: 36.455,9 – sieć kanalizacyjna odprowadzająca ścieki (środki UE – Fundusz Spójności) 27,3 – sieć kanalizacyjna odprowadzająca wody opadowe (środki UE – Fundusz Spójności) 218,3 – ścieki (kanalizacja sanitarna) 8.974,5 – wody (ścieki) opadowe (kanalizacja deszczowa) 4.902,4 – przedsięwzięcia energooszczędne (termomodernizacyjne) 269,8 – rekultywacja hałd i składowisk odpadów RAZEM – 50.848,2 tys. zł

54 Informacje z Wydziału Inwestycji Miejskich Urzędu Miasta Opola


- 60 -

Gospodarka wodna: 13,4 - ujęcia i doprowadzenia wody 11.705,1 - ujęcia i doprowadzenia wody (środki UE – Fundusz Spójności) 5.828,2 – budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody (środki UE – Fundusz Spójności) RAZEM: 17.546,7 tys. zł

Część III Infrastruktura techniczna i społeczna miasta

ROZDZIAŁ I - INFRASTRUKTURA KOMUNIKACYJNA

Układ drogowy

Sieć drogową Opola tworzą ulice będące drogami publicznymi lub wewnętrznymi. W oparciu o ustawę

o drogach publicznych, ze względu na pełnione funkcje drogi podzielone są na:

- krajowe (dł. 27,4 km),

- wojewódzkie (dł. 44,0 km),

- powiatowe (dł. 41,9 km)

- gminne (dł. 207,6 km)

Łącznie w granicach administracyjnych miasta Opola zlokalizowanych jest 318,2 km dróg publicznych.

Opole łączy się z autostradą A-4 poprzez cztery węzły autostradowe:

- drogę krajową Nr 46 w węźle autostradowym Prądy,

- drogę krajową Nr 45 w węźle autostradowym Rogów Opolski,

- drogę krajową Nr 94 poprzez Strzelce Opolskie w węzłach autostradowych Olszowa lub

Nogawczyce,

- drogę wojewódzką Nr 423 w węźle autostradowym Gogolin.

Wybudowanie Obwodnicy Północnej Opola pozwoliło na wyprowadzenie znacznej części ruchu

tranzytowego poza obszar centrum miasta. Zmniejszyły się dzięki temu natężenie i uciążliwość ruchu

wewnątrzmiejskiego, jednak nasilający się ruch samochodowy na drogach zewnętrznych i drogach

dojazdowych do Opola powoduje stałe zatory w miejscach, gdzie drogi te się krzyżują. Dotyczy to

szczególnie skrzyżowania obwodnicy z ulicami Sobieskiego-Budowlanych oraz z ulicą Oleską.

Docelowo nieodzowne jest przyjęcie nowych rozwiązań komunikacyjnych, powodujących

rozładowanie „korków” i zapewniających bezkolizyjny przejazd obwodnicą.


- 61 -

Tabela 25 Osi ągnięte w 2007 i w 2008 roku wska źniki oddziaływania dla wybudowanego

odcinka Obwodnicy Północnej dla miasta Opola 55

Wskaźniki oddziaływania Jednostki

miary wska źnika

2007 2008

Zmniejszenie ruchu przez centrum (śródmiejski przebieg drogi)

% 55 60

Wzrost liczby pojazdów ciężarowych ruchu tranzytowego na obwodnicy

% 64 67

Wzrost liczby pojazdów ciężarowych z przyczepami na obwodnicy

% 74 83

Wypadki na wybudowanym odcinku Obwodnicy Północnej

szt. 1,57 2,02

Sytuacja na drogach wewnętrznych również nie jest zadowalająca. Ruch kołowy, zwłaszcza

w godzinach szczytu, jest bardzo intensywny i powoduje przeciążenie układu drogowo-parkingowego.

Sytuację komplikuje niedostateczna przepustowość dwóch przepraw mostowych umożliwiających

przejazd pomiędzy rozdzielonymi Odrą częściami miasta.

Brak parkingów wielopoziomowych oraz miejsc postojowych, wydzielonych poza pasem drogowym

powoduje, że do parkowania wykorzystywane są ciągi komunikacyjne, co stwarza dalsze utrudnienia

w ruchu, także pieszym. Wprowadzenie stref płatnego parkowania złagodziło ten problem, ale go nie

rozwiązało.

Kierunki rozwoju sieci drogowej 56

W celu poprawy stanu komunikacji w mieście kontynuowane będą następujące działania:

- przeniesienie ruchu tranzytowego na obwodnice miasta,

- budowa drogi średnicowej lub trasy bolkowskiej,

- przebudowa obiektów inżynierskich – wiaduktów drogowych w ciągu ulic Reymonta, Ozimskiej

i Wschodniej,

- budowa parkingów kubaturowych (naziemnych i podziemnych),

- budowa dróg rowerowych,

- wprowadzenie ograniczenia dostępu pojazdów do ścisłego centrum miasta poprzez wprowadzenie

stref ruchu uspokojonego,

- poprawę płynności ruchu metodami inżynierii ruchu.

Do zadań inwestycyjnych planowanych do wykonania lub rozpoczęcia w 2009 r., które będą miały

wpływ na poprawę infrastruktury drogowej należą:

� przebudowa wiaduktu i układu komunikacyjnego w ciągu ul. Reymonta – rozpoczęcie zadania

w 2009 r.,

55 Określenie osiągniętych wskaźników oddziaływania w 2007 i 2008 roku dla monitorowania wybudowanego odcinka Obwodnicy Północnej dla Miasta Opola - Miejski Zarząd Dróg w Opolu 56 Poprawa układu komunikacyjnego w mieście Opolu, sposoby rozładowania zatorów ulicznych – materiał przygotowany przez Wydział Inżynierii Miejskiej Urząd Miasta Opola


- 62 -

� przebudowa pl. Kopernika, ul. Żeromskiego, ul. Oleskiej i ul. Sienkiewicza – kontynuacja

zadania i zakończenie w 2009 r.,

� budowa wiaduktu w ciągu ul. Ozimskiej nad linia PKP wraz z przebudową układu

komunikacyjnego obejmującego ul. Ozimską, ul. Rejtana, ul. Kolejową – rozpoczęcie zadania

w 2009 r.,

� remont ul. 1 Maja na odcinku od ul. Katowickiej do ul. Plebiscytowej,

� budowa ścieżki rowerowej wzdłuż ul. Luboszyckiej na odcinku od ul. Kępskiej do obwodnicy

północnej,

� rozbudowa ul. Rybackiej i ul Poświatowskiej,

� przebudowa ul. Wiejskiej na odcinku od ul. Pużaka do ul. Oleskiej – kontynuacja zadania.

Skrzyżowanie ul. Sobieskiego i ul. Budowlanych z obwodnicą północną jest najbardziej obciążone

ruchem – około 18,5 tys. pojazdów na dobę. Zatory drogowe spowodowane wyczerpaniem się

przepustowości tego skrzyżowania występują często na długości kilku kilometrów. Dlatego

priorytetowym zadaniem jest budowa węzła drogowego stanowiącego połączenie obwodnicy

północnej z drogą wojewódzką Nr 454 Opole – Namysłów.

Bezpiecze ństwo ruchu

Stan infrastruktury drogowej ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego.

Według danych uzyskanych z Komendy Miejskiej Policji w 2008 r. na opolskich drogach wydarzyło się

łącznie 2 049 zdarzeń drogowych, z czego 1847 były to kolizje, a 202 – wypadki drogowe, w których

śmierć poniosło 6 osób, a 260 osób zostało rannych.

Tabela 26 Wypadki komunikacyjne w latach 2006 – 200 857

Opole

2006

2007

2008

I-XII 2006=100%

wzrost spadek

I-XII 2007=100%

wzrost spadek

Wypadki 180 217 202 112,22 22 93,09 -15

Śmiertelne 4 4 6 0 2 100 2

Ranni 210 260 237 112,86 27 91,15 -23

Kolizje 1983 1899 1847 93,14 -136 97,26 -52

W 2008 r. na ulicach Opola było bezpieczniej. W porównaniu z 2007 r. odnotowano spadek liczby

wypadków drogowych oraz spadek liczby rannych w wypadkach drogowych. Zmniejszyła się również

liczba kolizji.

57 Analiza stanu bezpieczeństwa na drogach podległych działaniu i nadzorowaniu przez SRD KMP Opole


- 63 -

Wykres 11 Liczba kolizji i wypadków drogowych w Opolu

180 217 202

1983 1899 1847

0

500

1000

1500

2000

2500

2006 2007 2008

wypadki

kolizje

Najczęstszymi przyczynami zdarzeń drogowych jakie wydarzyły się na ulicach Opola były:

- niezachowanie odstępu za poprzedzającym pojazdem – 26,3% ogółu zdarzeń,

- nieudzielanie pierwszeństwa przejazdu – 19% ogółu zdarzeń.

Sprawcami zdarzeń drogowych są najczęściej kierujący samochodami osobowymi – 74,4%.

Z każdym rokiem wzrasta liczba zdarzeń spowodowanych przez pieszych, rowerzystów

i motorowerzystów.

Podobnie jak w całym kraju głównymi sprawcami zdarzeń drogowych są osoby

w przedziale wiekowym od 25 do 39 lat – 29,5%, a następnie:

- w wieku 40-59 lat – 23,1%,

- w wieku 18-24 lata – 21 % ogółu zdarzeń drogowych.

Do najbardziej zagrożonych wypadkami ulic Opola należały ulice: Ozimska, Wrocławska, Oleska,

Niemodlińska, Nysy Łużyckiej, Luboszycka i Obwodnica Północna. W 2008 r. wydarzyło się tam

810 wypadków.

Najbardziej zagrożonymi wypadkami skrzyżowaniami w mieście były: ul. Luboszycka – ul. Nysy

Łużyckiej, ul. Ozimska – ul. Plebiscytowa, ul. Ozimska – ul. Katowicka, ul. Spychalskiego –

ul. Krapkowicka, ul. Nysy Łużyckiej – ul. Luboszycka.


- 64 -

Komunikacja miejska

W 2008 roku na terenie miasta funkcjonowało 16 linii

autobusowych o łącznej długości 219,57 km. Tabor Miejskiego

Zakładu Komunikacji liczył 89 autobusów, które przewoziły

rocznie 20 mln pasażerów, wykonując 5,2 mln kilometrów.

Średni wiek taboru to 13 lat. Najstarsze autobusy pochodzą

z 1983 roku i są to Ikarusy 280.

Fot. 12 Jeden z zakupionych w 2008 r. autobusów

Tabela 27 Praca przewozowa Miejskiego Zakład u Komunikacji w Opolu 58

Lp. Dane wg stanu na

koniec roku

Liczba autobusów

Liczba wozokilometrów

Liczba pasa żerów/ w tym przewiezionych

bezpłatnie 1. 2005 100 5 935 529 21 mln / 4,2 mln

2. 2006 92 5 559 271 21,050 mln / 4,2 mln

3. 2007 95 5 198 399 20 mln / 4 mln

4. 2008 89 5 271 000 20 mln / 4 mln

Wykres 12 Liczba autobusów Miejskiego Zakładu Komun ikacyjnego Sp. z o.o.

lata 2005 - 2008

82

84

86

88

90

92

94

96

98

100

2005 2006 2007 2008

58 Miejski Zakład Komunikacji w Opolu


- 65 -

Wykres 13 Praca przewozowa Miejskiego Zakładu Komun ikacji Sp. z o.o. w Opolu

5,94

5,19

5,27

21

21,05

20

20

5,56

0 5 10 15 20 25 30

2005

2006

2007

2008

wozokilometry w mln

liczba pasażerów w mln osób / w tym przewiezionych bezpłatnie

Miejski Zakład Komunikacji w miarę możliwości finansowych wymienia wyeksploatowany tabor na

nowe autobusy.

W 2008 r. zakupione zostały dwa nowe autobusy typu SCANIA OMNICITY z silnikiem ekologicznym

spełniającym normę Euro 4. Są to pojazdy trzydrzwiowe, wyposażone w 69 miejsc stojących i 31

siedzących o całkowicie niskiej podłodze, bez stopni poprzecznych oraz bez stopni w drzwiach

przestrzeni pasażerskiej, z rampą oraz miejscem dla wózków inwalidzkich. Autobusy posiadają

elektronikę pokładową przygotowaną do systemu zapowiedzi głosowych, elektroniczne tablice

i kasowniki, pełny monitoring wizyjny (dodatkowa kamera obserwuje również drogę przed pojazdem).

Są klimatyzowane. Zakupione zostały także trzy niskopokładowe autobusy używane, wyposażone

w elektroniczne tablice informacyjne oraz elektroniczne kasowniki. Koszt zakupu pięciu autobusów -

1 753 000 zł w całości sfinansowany został ze środków własnych Miejskiego Zakładu Komunikacji

w Opolu.

Istniejący układ uliczny i występujące z dużą częstotliwością zakłócenia ruchu na znacznej części sieci

ulicznej nie odpowiadają potrzebom wzrastającego ruchu samochodowego. W poważnym stopniu

obniżają sprawność funkcjonowania komunikacji zbiorowej, przy czym strefa występowania tego

zjawiska ulega ciągłemu rozszerzaniu. Wzrastające zatłoczenie ulic powoduje m.in. spowalnianie

ruchu pojazdów komunikacji miejskiej i pogarszanie się punktualności i regularności kursowania.

Na potrzeby lokalnego transportu zbiorowego miasto przeznaczyło w 2007 roku 9 500,0 tys. zł,

natomiast w roku 2008 – 9 600 tys. zł. Celem tej dopłaty jest zasilenie kapitału rezerwowego,

z którego pokrywane są straty bilansowe spółki. Zasilanie kapitałowe Spółki przez miasto jest

niezbędne z uwagi na fakt, iż główną przyczyną powstawania straty są ulgi i zwolnienia przysługujące

pasażerom przy zakupie biletów stosowane na podstawie zapisów odpowiednich uchwał Rady Miasta.


- 66 -

Regionalna komunikacja autobusowa

Obszar funkcjonalnie powiązany z Opolem to przede wszystkim podopolskie miejscowości oraz

główne ośrodki gospodarcze województwa opolskiego takie jak m.in. Krapkowice, Ozimek, Strzelce

Opolskie, Kluczbork, Namysłów, Nysa, Lewin Brzeski, Brzeg, Prudnik, Głubczyce, Gogolin,

Kędzierzyn Koźle. Istnieją również silne powiązania społeczno-gospodarcze Opola z głównymi

ośrodkami województw dolnośląskiego i śląskiego – Wrocławiem i Katowicami.

Najważniejsze ośrodki społeczno-gospodarcze województwa opolskiego są powiązane z Opolem

głównie poprzez regionalną komunikacją autobusową, a także liczne połączenia kolejowe.

W Opolu działa Opolskie Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej S.A., które posiada trzy

dworce autobusowe – w Opolu, w Niemodlinie i w Ozimku. OPKS obsługuje przede wszystkim linie

lokalne oraz regionalne, a także linie dalekobieżne do 25 miast, m.in. do Białegostoku, Hrubieszowa,

Jeleniej Góry, Krakowa, Przemyśla i Zielonej Góry.

OPKS posiada obecnie około 100 autobusów, z czego połowa to tabor klasy midi o długości 9 – 11 m.

Około 10 % taboru to autobusy wysokopodłogowe klasy turystycznej.

Oprócz Miejskiego Zakładu Komunikacji Sp. z o.o. i Opolskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji

Samochodowej S.A. na opolskim rynku przewozowym działają także prywatni przewoźnicy.

W większości są to firmy realizujące przewozy turystyczne i regularne połączenia międzynarodowe:

Prywatne Biuro Podróży „Sindbad”, Biuro Podróży i Turystyki „Almatur – Opole” Sp. z o.o., Biuro

Podróży i Przewozów „Riwiera”, Biuro Podróży „Trans-Glob”, „Opolanin” Sp. z o.o., „Itaka” Sp. z o.o.,

Biuro Podróży „Retman” s.c.. Dysponują one luksusowymi autokarami turystycznymi, które obsługują

linie turystyczne i międzynarodowe, m.in. do Niemiec, Francji, Skandynawii, Anglii, krajów Europy

Południowej.

Transport kolejowy

Fot. 13 Szynobus zakupiony ze środków RPO WO

Opole położone jest na szlakach jednych

z najważniejszych magistralnych linii kolejowych

w Polsce, które są częścią tras o znaczeniu

międzynarodowym w Europie. Są to linie kolejowe III

Paneuropejskiego Korytarza Transportowego Drezno –

Wrocław – Kraków – Kijów. W ich skład wchodzą państwowe

linie kolejowe:

- magistrala nr 132 Wrocław – Opole – Bytom,

- linia I rzędu nr 277 Wrocław – Jelcz-Laskowice – Opole,

- magistrala nr 136 Opole – Kędzierzyn-Koźle.


- 67 -

Kolej obsługuje miasto zasadniczo trzema rodzajami ruchu pasażerskiego: międzynarodowym,

dalekobieżnym i regionalnym.

W ruchu międzynarodowym funkcjonują bezpośrednie połączenia z Berlinem i Hamburgiem oraz

pośrednie m.in. z Pragą, Bratysławą, Dreznem i Kijowem.

W ruchu dalekobieżnym Opole połączone jest bezpośrednio z najważniejszymi ośrodkami miejskimi

całego kraju. Położenie na szlakach międzynarodowych tras kolejowych, dość duża gęstość sieci

kolejowej w województwie opolskim oraz dobre parametry techniczne tych tras sprzyjają

możliwościom rozwojowym Opola. Długość linii kolejowych w granicach administracyjnych miasta

wynosi prawie 53 km. Na jego obszarze czynnych jest sześć stacji kolejowych: Opole Główne, Opole

Wschodnie, Opole Zachodnie, Opole Groszowice, Opole Gosławice i Opole Grotowice. Infrastruktura

część tych obiektów uległa w znacznym stopniu dekapitalizacji.

Od marca 2009 r. drogi kolejowe Opolszczyzny obsługują 3 nowe szynobusy zakupione przez

samorząd województwa opolskiego. Zakup autobusów finansowany był ze środków Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego. Obsługują one niezelektryfikowane trasy

województwa, a więc Kędzierzyn-Koźle - Nysa, Opole - Kluczbork, Opole - Nysa, Nysa - Brzeg.

Komunikacja lotnicza i wodna

Fot. 14 Lotnisko w Polskiej Nowej Wsi

Najbliższymi Opolu portami lotniczymi, skąd startują

rejsowe samoloty krajowe i zagraniczne, są lotniska we

Wrocławiu (101 km) i Katowicach (102 km). Z Opola

można do nich dojechać autostradą A-4 i dalej drogami

lokalnymi lub koleją i lokalnym transportem publicznym.

Przejazd samochodem nie przekracza 2 godzin.

W województwie opolskim, przy autostradzie A-4, w odległej o 15 km na południowy zachód od

centrum Opola Polskiej Nowej Wsi, znajduje się lotnisko sportowo-usługowe Aeroklubu Opolskiego,

dostosowane do przyjmowania samolotów o masie do 5 700 kg. Lotnisko to może obsługiwać także

pasażerskie loty czarterowe. Aktualnie wykorzystywane jest przez aeroklub oraz jednostki ratownictwa

powietrznego.

W odległości około 20 km na południowy wschód od Opola w miejscowości Kamień Śląski znajduje się

lotnisko sportowo-usługowe będące własnością prywatnej spółki Lotnisko Kamień Śląski sp. z o.o.

przystosowane do transportu pasażerskiego. Lotnisko posiada pas startowy o długości 2300 m

i szerokości 60 m. W 2008 r. Samorząd Województwa Opolskiego rozważał możliwość wykupienia

terenu lotniska wraz z pomocniczymi zabudowaniami (w tym Hotel Aviator) od jego obecnego

właściciela. Z wyników analizy przeprowadzonej przez ekspertów inicjatywy Jaspers wynika jednak,

że funkcjonowanie lotniska obsługującego loty międzynarodowe na tym terenie nie znajduje

uzasadnienia ekonomicznego. Ostateczna decyzja w tej sprawie jeszcze nie zapadła.


- 68 -

Transport rzeczny jest najmniej uciążliwy dla

środowiska i charakteryzuje się zdolnością przewozu

towarów o wymiarach i ciężarach nieosiągalnych dla

transportu drogowego. Dlatego żegluga śródlądowa

wykorzystywana jest przede wszystkim do przewozu

materiałów sypkich, masowych i wielkogabarytowych.

Przepływająca przez Opole rzeka Odra należy do

najważniejszych szlaków wodnych w Polsce. Jej

potencjalne możliwości przewozowe – około 20 mln ton

ładunków rocznie, wykorzystywane są obecnie w niewielkim stopniu. Jakość infrastruktury

hydrotechnicznej nie pozwala na uzyskanie III klasy żeglowności na Odrze. W Opolu znajdują się dwa

porty rzeczne: port zachodni – Metalchem oraz port przy Cementowni Odra w Zakrzowie. Stopień

dekapitalizacji obu obiektów jest znaczny.

Zarządcą obiektów hydrotechnicznych na opolskiej części Odry jest Regionalny Zarząd Gospodarki

Wodnej we Wrocławiu – Inspektorat Eksploatacyjny w Opolu.

Komunikacja rowerowa

Fot. 16 Opolskie ścieżki rowerowe 59

W Opolu funkcjonuje sieć oznakowanych i nieoznakowanych ścieżek rowerowych. Ponieważ stanowią

one element miejskiego systemu transportowego, prowadzone są często wzdłuż ciągów komunikacji

samochodowej bądź są elementem pasa drogowego. Sieć dróg tego typu jest systematycznie

rozbudowywana – docelowo powinna ona umożliwić rowerzystom poruszania się po całym mieście.

Przewiduje się stworzenie scalonego promienistego układu ścieżek, łączących centrum miasta

w kierunku dzielnic peryferyjnych i terenów rekreacyjnych oraz ich połączenie miedzy sobą

59 Wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony internetowej http://www.gim4.punkt.pl/geoprzewodnik/rower/rower.html


- 69 -

w obszarze Malina przez Grudzice, Kolonię Gosławicką, Gosławice do trasy luboszyckiej na granicy

miasta.60

Tabela 28 Ścieżki rowerowe na terenie miasta Opola 61

Nazwa ulicy Lokalizacja Długo ść (mb)

Szeroko ść (mb)

Rok oddania do

użytku

Oświęcimska od posesji nr 102 do drogi dojazdowej na osiedla Metalchem

975 2,5

1997 (675,00 mb)

2004 (300,00 mb)

Budowlanych od pl. Konstytucji 3 Maja do ul. Harcerskiej 1180 2,00-3,00 2000

Sobieskiego od obwodnicy północnej do ul. Mikołaja 728 1,5 2000/2001

Wygonowa od końca zabudowań do ul. Witosa 1175 2 2001

Wodoci ągowa od ul. Oleskiej do szpitala 430 3

Wrocławska od siedziby Sp. WiK do kanału Ulgi 440 3 2000

Pużaka od ul. Wiejskiej do ronda na ul. Pużaka 349 2,00-2,50 2002

Spychalskiego rejon mostu Zaodrzańskiego 300 2 2002

Partyzancka od zjazdu do Makro do skrzyżowania z obwodnicą północną 340 2,00-2,50 2002

Krakowska od pl. Wolności do ul. Damrota 310 2 2002

Chabrów od ul. Narcyzów do ul. Oleskiej, od ul. Narcyzów do ul. Niezapominajek 1418 1,5 2004

Rondo Regana skrzyżowanie ulic Sosnkowskiego, Pużaka, Wiejskiej

386 2,00-2,500 2004

Most Piastowski ul. Katedralna 254 1,5 2005

Niemodli ńska na węźle drogowym nad linią PKP 1346 2,6 2006

Krapkowicka od ul. Spychalskiego w kierunku południowym 1088 1,5 2006

Luboszycka od ul. Chabrów do ul. Nysy Łużyckiej 804 1,6 2006

Koszali ńska od ul. Piotrkowskiej w kierunku al. Solidarności 204 1,7 2006

Wrocławska przy Skansenie 206 1,7 2006

pomi ędzy ul. Luboszyck ą a Budowlanych

od ul. Luboszycjkiej do ul. Budowlanej – wzdłuż torów

400 3 2007

Wiejska od ul. Pużaka w kierunku ul. Oleskiej - ścieżka rowerowa - ciąg pieszo-rowerowy

293 92

2,00 4,00

2008

Ozimska od ul. Horoszkiewiczado ul. Głogowskiej 648 2,0 2008

Sandomierska od ul. Ozimskiej do zjazdu towarowego do Tesco 337 2,0 2008

Górna

od ul. Wagonowej w kierunku ul. Częstochowskiej - ścieżka rowerowa - ciąg pieszo-rowerowy

646 546

2,0 3,7

2008

Wrocławska przy CH Karolinka 703 2,0 2008

Droga klasy L1/2 bez nazwy przy CH Karolinka 427 2,0 2008

Częstochowska od obwodnicy północnej do granicy miasta w kierunku Lędzin – ciąg pieszo-rowerowy od km 102+207 do 102+480

273 3,0 2008

60 Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Opola 61 Materiał przygotowany przez Wydział Inżynierii Miejskiej Urzędu Miasta Opola


- 70 -

Razem 16 298 mb

W 2008 roku powstało ok. 4 km ścieżek rowerowych, co stanowi 24 % całkowitej długości ścieżek.

Stan motoryzacji

Miarą motoryzacji jest liczba zarejestrowanych pojazdów oraz wskaźnik motoryzacji obliczany jako

stosunek liczby pojazdów do liczby ludności miasta. W Opolu na koniec grudnia 2008 r. mieszkało

126 203 osób, a zarejestrowanych samochodów osobowych było 56 754. W związku z tym wskaźnik

motoryzacji wynosi 450 pojazdów w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców. Pozwala to zaliczyć Opole

do grupy miast o wysokim stopniu motoryzacji.62

Liczbę zarejestrowanych w ostatnich latach samochodów osobowych przedstawia poniższa tabela:

Tabela 29

Rok rejestracji Liczba samochodów osobowych 1990 24 700 1995 32 483 2000 40 447 2005 46 018 2007 52 758 2008 56 751

Z przedstawionych danych wynika, że w ciągu osiemnastu lat liczba zarejestrowanych w Opolu

samochodów osobowych wzrosła ponad dwukrotnie. Niestety niemożliwy jest rozwój sieci drogowej

w tym samym tempie, co rozwój motoryzacji.

Tabela 30 Liczba zarejestrowanych pojazdów w latach 2005-2008 63

0pole 2005 2006 2007 2008

Liczba zarejestrowanych pojazdów ogółem

50 107 62 205 65 587 69 985

samochody osobowe 46 018 49 549 52 758 56 751

Samochody ciężarowe i ciągniki siodłowe

9 363 9 743 10 332 9 971

Ciągniki balastowe i rolnicze 727 746 759 Bd.

Autobusy 429 451 468 496

Motocykle i motorowery 1041 1158 1270 2 767

62 Sytuacja parkingowa w mieście Opolu - materiał przygotowany przez Wydział Inżynierii Miejskiej UM Opole 63 Wydział Komunikacji Urzędu Miasta Opola, Urząd Statystyczny w Opolu


- 71 -

System parkowania

Zmianom gospodarczym po 1990 roku towarzyszył szybki rozwój komunikacji samochodowej,

w związku z tym w krótkim czasie wzrosła liczba zarejestrowanych w Opolu pojazdów

samochodowych. W efekcie w centrum miasta zaczęło brakować miejsc do parkowania. Wszystkie

dostępne tereny były już zajęte, a część kierowców parkowała w miejscach niedozwolonych, wbrew

przepisom, w strefach ciągów pieszo-rowerowych.

Wymusiło to wyznaczenie w centrum Opola strefy płatnego parkowania. Utworzenie strefy

podyktowane było chęcią uporządkowania ruchu kołowego w jej obszarze oraz preferencjami dla

ruchu pieszego.

Spowodowało to:

� zwiększenie liczby postojów krótkotrwałych,

� przywrócenie chodnikom funkcji ciągów pieszych poprzez uwolnienie ich od parkujących

pojazdów,

� wprowadzenie ułatwień dla pojazdów osób niepełnosprawnych poprzez zabezpieczenie

miejsc postojowych przeznaczonych wyłącznie dla nich,

� wprowadzenie przywilejów dla komunikacji zbiorowej oraz dla autobusów turystycznych.

Zmotoryzowani uczestnicy ruchu drogowego w Opolu mają do dyspozycji:

� 6 830 miejsc parkingowych będących w Zarządzie Miejskiego Zarządu Dróg,

� 7 863 miejsc parkingowych na terenach mieszkaniowych,

� 4 046 garaży stanowiących własność prywatną, spółdzielczą i gminną,

� około 6 000 miejsc parkingowych na terenach poza pasem drogowym, na którym odbywa się

parkowanie,

� 70 miejsc parkingowych na parkingu płatnym całodobowym strzeżonym gminy Opole

zlokalizowanym w miejscu byłego kina letniego przy ul. Kołłątaja,

a także parkingi płatne przy obiektach i instytucjach publicznych m.in. przy: pływalni (38), Dworcu

Głównym PKP (47), targowisku miejskim (81), Placu Wolności za budynkiem Urzędu Miasta (20),

przychodni rejonowej przy ul. Kościuszki (40), Wojewódzkim Centrum Medycznym (170).

Szacunkowa liczba miejsc parkingowych w mieście wynosi 25 000. Odzielna grupę stanowią parkingi

przy Centrach Handlowych. Łącznie 4 726 miejsc parkingowych.

Pomimo ograniczonej infrastruktury drogowej i braku miejsc do parkowania zainteresowanie

przemieszczania się własnym pojazdem nie maleje. Samochód osobowy jest atrakcyjniejszy od innych

środków transportu.

Strefa płatnego parkowania obsługiwana jest przez 71 automatów parkingowych i obejmuje 1 748

miejsc parkingowych, w tym:

- 82 zastrzeżone dla pojazdów inwalidy,

- 9 wydzielonych dla autobusów,

- 3 zastrzeżone stanowiska postojowe


- 72 -

Administrator strefy płatnego parkowania Projekt & Parking Serwis Polska Spółka z o.o. w okresie od

1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2008 r. wydał 4 475 abonamentów miesięcznych, kart mieszkańca

i kart dla osób niepełnosprawnych.

W tym samym czasie zostało wystawionych 42 514 wezwań do zapłaty z powodu zalegania w opłacie

parkingowej, co odpowiada 140 pojazdom parkującym codziennie bez wniesienia opłaty.

W strefie płatnego parkowania wyznaczonych jest 1.654 miejsc parkingowych ogólnodostępnych.

Procentowy udział parkujących pojazdów przedstawia wykres poniżej:

Wykres 14 Zestawienie procentowego udziału parkuj ących pojazdów wybranych rodzajów

użytkowników w SPP w Opolu w 2008 r.

8%

15%15%

26%

36%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

mieszka ńcy

osobyniepełnosprawne

abonamenty

bez opłat

pozostali

Inwestycje i remonty drogowe

Tabela 31 Podstawowe dane bud żetowe Opola dotycz ące transportu publicznego 64

L.p. Wyszczególnienie 2005 tys. zł

2006 tys. zł

2007 tys. zł

2008 tys. zł

1

Dochody ogółem

418 590,8 569 213,6 675 046,9 506 320,8

2

Transport i łączność

266,2 14 530,4 36 623,0 7 473,0

a) Podatek od środków transportu 2 225,0 2 619,5 3 477,9 4 439,0

3

Wydatki ogółem

381 716,8 541 091,0 645 856,7 538 161,6

64 Lokalny Plan Rozwoju Transportu Publicznego w Opolu, Sprawozdania z wykonania budżetu miasta Opola


- 73 -

4


39 111,6 95 508,0 68 741,6 47 398,7

a) Miejski Zakład

Komunikacyjny Sp. z o.o.

6 447,8 7 582,0 9 600,0 9 500,0

b)

Drogi publiczne

25 964,9 62 919,7 38 819,8 24 009,0

c)

Drogi gminne

6 309,0 23 208,9 14 546,7 12 240,2

d)

Drogi wewnętrzne

361,5 1 797,4 5 587,0 1 513,9

e)

Inne

10,01 - - -

5 a) Z poz. 4: wydatki bieżące 23 640,5 24 841,7 33 191,9 31 052,5

5 b)

Inwestycje

15 471,1 70 666,3 35 549,7 16 346,1

1 – Program Poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego GAMBIT

Zadania z zakresu finansowania budowy, modernizacji i utrzymania dróg publicznych w granicach

administracyjnych Opola obciążają budżet miasta.

Wydatki na zadania związane z transportem lokalnym i bieżącym utrzymaniem dróg publicznych

wyniosły w roku 2007 – 33 191,9 tys. zł, a w 2008 – 31 052,5 tys. zł. Na oświetlenie

w latach 2007-2008 przeznaczono z wydatków bieżących budżetu miasta ok. 7 434,5 tys. zł.

Wielkość wydatków na zadania w zakresie inwestycji i remontów kapitalnych w drogownictwie

wynosiła:

- w 2007 roku – 35 549,7 tys. zł

- w 2008 roku – 16 346 ,1 tys. zł

Łącznie wydatki na transport i łączność zmalały i w porównaniu z rokiem 2007 były mniejsze

o 21 342,9 tys. zł, tj. o 31 %.


- 74 -

Wykres 15 Wysoko ść nakładów na inwestycje drogowe w latach 2005 - 200 8

15 471 097,00

70 666 319,29

35 549 737,77

16 346 177,79

2005

2006

2007

2008

ROZDZIAŁ II - ZAOPATRZENIE W ENERGI Ę CIEPLNĄ, ELEKTRYCZNĄ, GAZ I USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNO-INFORMATYCZNE

Energetyka cieplna

Opole zaopatrywane jest w ciepło przez firmę Energetyka Cieplna Opolszczyzny S.A.

Spółka świadczy swoje usługi na terenie 43 gmin w 7 województwach: opolskim, lubuskim, śląskim,

dolnośląskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim i pomorskim. Na tym obszarze Spółka świadczy

usługi ciepłownicze w oparciu o 19 systemów ciepłowniczych oraz 184 kotłownie lokalne, dostarczając

swoje usługi 250 tysiącom mieszkańców. Gmina Opole posiada 53,26% udziałów w spółce.

W roku 2007 wielkość energii wyprodukowanej dla miasta Opola wyniosła 1 733 689 GJ, a w 2008

1 682 242 GJ.

Tabela 32 Długo ść sieci ciepłowniczej w Opolu 65

2007 2008

Długość sieci przemysłowej

i rozdzielczej (km) 75,0 81,5

Długość przyłączy do

budynków (km) 35,1 33,9

SUMA (km) 110,1 115,4

65 Energetyka Cieplna Opolszczyzny SA


- 75 -

Obecna infrastruktura techniczna miejskiego systemu ciepłowniczego jest dość nowoczesna i pozwala

na zaspokojenie istniejących oraz przyszłych potrzeb cieplnych miasta. W ostatnich latach sprzedaż

i produkcja energii cieplnej w Opolu stopniowo maleje. Przyczyną tego zjawiska jest coraz bardziej

racjonalne gospodarowanie ciepłem przez odbiorców, nowoczesne technologie ocieplania budynków

oraz wzrost liczby budynków poddawanych termomodernizacji. Zjawisko to jest charakterystyczne dla

całego kraju.

Tabela 33 Struktura odbiorców energii ciepln ej w Opolu w latach 2007 – 2008 66

2007 2008

Odbiorcy indywidualni

[szt.] 401 403

Zasoby mieszkaniowe [szt.] 456 484

Usługi i przemysł [szt.] 159 168

Obiekty u żyteczno ści

publicznej [szt.] 160 162

SUMA 1176 1217

Największy segment klientów obsługiwanych przez ECO stanowią zarządcy zasobów, w skład których

wchodzą: spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe oraz zasoby komunalne. Łączny udział

tej grupy klientów w całkowitej mocy zamówionej na koniec 2008 roku wyniósł 39,8%. Kolejne 33,1%

udziału stanowią odbiorcy indywidualni. Pozostałe dwa segmenty to usługi i przemysł – 13,8% oraz

instytucje użyteczności publicznej, tj. szkoły, przedszkola i żłobki, domy dziecka, obiekty organów

samorządowych, instytucje kulturalne, placówki służby zdrowia i jednostki wojskowe.

Koszt ogrzania 1 m2 wynika z cen ciepła i wielkości jego zużycia, zależnego od długości trwania

sezonu grzewczego oraz temperatur zewnętrznych panujących w tym okresie. Miesięczne średnie

koszty ogrzania 1 m2 powierzchni w zasobach wybranych spółdzielni mieszkaniowych, obsługiwanych

przez spółki Grupy ECO, charakteryzują się jednymi z najniższych wskaźników i zawierają się

w przedziale 1,36 zł/m2 – 2,35 zł/m2. Wynikają one z utrzymania na wysokim poziomie technicznym

miejskich systemów ciepłowniczych oraz ścisłej współpracy spółek z zarządcami obiektów

mieszkalnych w zakresie racjonalizacji i optymalizacji dostaw ciepła do nieruchomości.

66 Energetyka Cieplna Opolszczyzny SA


- 76 -

Energetyka

Obrotem oraz dystrybucją energii elektrycznej na terenie Opola zajmuje się zakład EnergiaPro

Koncern Energetyczny S.A. Spółka obejmuje swoim zasięgiem prawie cały obszar województwa

opolskiego. W 2008 roku w Opolu było 54 266 odbiorców energii elektrycznej, a zużycie energii

wyniosło 113,2 GWh i zwiększyło się w porównaniu z rokiem 2007 o 2,6 GWh. Wzrasta również

zużycie energii na 1 mieszkańca, w roku 2008 wyniosło 896,8 kWh i zwiększyło się w porównaniu

z 2007 r. o 33,1 kWh.

Tabela 34 Odbiorcy i zu życie energii elektrycznej w opolskich gospodarstwac h domowych 67

Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008

Odbiorcy 53 485 53 877 54 020 54 266 Zużycie (w ciągu roku) w GWh 110,6 113,7 109,8 113,2 na 1 mieszkańca w kWh 859,5 887,9 863,1 896,8 na 1 odbiorcę w kWh 2 067,3 2 110,1 2 033,0 2 085,6

Sieć gazowa

W 2007 roku w wyniku rozdzielenia dystrybucji gazu od działalności handlowej, spółki gazownictwa

zostały przekształcone w Operatorów Sieci Dystrybucyjnej, a działalność handlowa została

zintegrowana w PGNiG S.A.

Na terenie Opola gaz ziemny wysokometanowy grupy E (GZ-50) dostarczany jest do odbiorców

poprzez sieć gazowo-przesyłową Operatora Gazociągów Przesyłowych – Gaz System S.A.

w Świerklanach i sieć gazową dystrybucyjną Operatora Sieci Dystrybucyjnej - Górnośląska Spółka

Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Opolu.

Tabela 35 Zu życie gazu w Opolu w latach 2007 - 2008 68

Wyszczególnienie 2007 2008 Ogólne zużycie gazu w tys. m3 26 216,20 28 929,50 Ogólne zużycie gazu na 1 odbiorcę w tys. m3 0,66 0,73

Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m3 9 569,20 9 921,40

Liczba gospodarstw korzystających z gazu

39 466,00 39 415,00

67 Urząd Statystyczny w Opolu 68 Górnośląski Oddział Obrotu Gazem w Zabrzu – Gazownia Opolska


- 77 -

Tabela 36 Stan sieci gazowej w Opolu w latach 2007 – 2008

Wyszczególnienie 2007 2008 Ogólna długość sieci gazowej (m) 238 419 274 250 Długość sieci przemysłowej (m) bd. 18 582 Długość sieci rozdzielczej (m) 238 419 255 668 Ilość czynnych przyłączy 6 610 6 938

Usługi telekomunikacyjno-informatyczne

W ostatnich latach w Opolu nastąpił dynamiczny rozwój usług telekomunikacyjnych. Miasto jest

w większości pokryte siecią telekomunikacyjną. Sporadyczne przypadki jej braku występują

w miejscach, gdzie ze względu na dużą liczbę klientów wykorzystane są w całości kable

telekomunikacyjne bądź na terenach dopiero realizowanych inwestycji budowlanych.

Główne firmy oferujące usługi telekomunikacyjne działające na terenie miasta to:

Tabela 37

Operatorzy świadcz ący usługi stacjonarne w publicznej sieci telefonicz nej w Opolu ) DŁUGIE ROZMOWY S.A. EXATEL S.A. NETIA S.A. POLKOMTEL S.A. POLSKA TELEFONIA CYFROWA sp. z o.o. TELEFONIA DIALOG S.A. TELEKOMUNIKACJA KOLEJOWA sp. z o.o. TELEKOMUNIKACJA POLSKA S.A. UPC POLSKA sp. z o.o.

Dostawcy Internetu na rynku opolskim:

Tabela 38

Operatorzy świadcz ący usług ę stacjonarnego szerokopasmowego internetu w Opolu ARKADIA S.C. Krzysztof Rozmus, Barbara Rozmus EXATEL S.A. NAUKOWA I AKADEMICKA SIEĆ KOMPUTEROWA NASK NETIA S.A. PRZEDSIĘBIORSTWO INFORMATYCZNE PUNKT sp. z o.o. TELEFONIA DIALOG S.A. TELEKOMUNIKACJA KOLEJOWA sp. z o.o. TELEKOMUNIKACJA POLSKA S.A. UNIWERSYTET OPOLSKI UPC POLSKA sp. z o.o.


- 78 -

W mieście są dostępne również usługi wszystkich operatorów sieci komórkowych działających

w Polsce.

Główny Urząd Statystyczny przeprowadził badania dotyczące wykorzystania technologii informacyjno-

komunikacyjnych w 2008 roku. Wynika z nich, że 95% przedsiębiorstw korzysta z komputerów, a 93%

ma dostęp do Internetu. Jeśli chodzi o gospodarstwa domowe to 59% posiada komputery, a 48%

dostęp do Internetu.69 Kontakt z technologiami teleinformatycznymi ma również coraz więcej Opolan.

Stacjonarny dostęp szerokopasmowy do Internetu w Opolu ma 20 832 abonentów – w tym: 18 334

to abonenci indywidualni, a 2 498 to abonenci biznesowi.70 Z wyników spisu powszechnego w 2002 r.

wynika, że w Opolu jest 52 369 tys. gospodarstw domowych. Ponad 35% gospodarstw domowych

korzysta z szerokopasmowego dostępu do Internetu.

Tabela 39

STACJONARNY DOSTĘP SZEROKOPASMOWY DO INTERNETU Wyszczególnienie Liczba abonentów

ogółem Liczba abonentów

indywidualnych Liczba abonentów

biznesowych Opole 20 832 18 334 2 498

Województwo opolskie 97 838 90 685 7 153

Wskaźnik udziału (%) 21,3 20,2 35

USŁUGI STACJONARNE W PUBLICZNEJ SIECI TELEFONICZNEJ

Opole 43 751 31 925 11 826

Województwo opolskie 247 992 207 022 40 970

Wskaźnik udziału (%) 17,6 15,4 28,86

ROZDZIAŁ III - WODOCIĄGI I KANALIZACJA

Zaopatrzenie w wod ę

Na infrastrukturę związaną z produkcją i uzdatnianiem wody składa się:

� 31 studni, w tym 15 w rejonie wsi Zawada Gmina Turawa,

� ujęcia oraz stacja uzdatniania wody w Zawadzie,

� ujęcia oraz stacja uzdatniania wody w Opolu ul. Oleska,

� ujęcia oraz stacja uzdatniania wody w Groszowicach – wyłączone z eksploatacji,

� od dnia 1.09.2008 r. ujęcia wody w Grotowicach będące własnością Gminy Opole.

69 http://www.egospodarka.pl/36108,Internet-i-komputery-w-Polsce-raport-2008,1,39,1.html 70 http://www.mapa.uke.gov.pl/index.php?id=166100


- 79 -

Woda z ujęć w Zawadzie i Grotowi jest doprowadzana do Opola za pośrednictwem 43,8 km sieci

magistralnej, a następnie za pomocą 266,4 km sieci rozdzielczej i 123,4 km przyłączy rozprowadzana

jest do mieszkańców, przedsiębiorstw i innych jednostek miasta Opola. Możliwość poboru wody

posiada 100% zabudowy miasta.

Łączna długość sieci wodociągowej (z przyłączami) wg stanu na 31 grudnia 2008 r. wynosi 433,5 km

w tym:

� do 5 lat - 43,4 km

� od 6 do 10 lat - 19,3 km

� od 11 do 20 lat - 89,9 km

� od 21 do 30 lat - 94,3 km

� od 31 do 50 lat - 92,0 km

� powyżej 50 - 94,6 km

Sieć wodociągowa jest w znacznym stopniu zużyta (64,7% całkowitej długości) i w wielu miejscach

wymaga wymiany. Do roku 2010 zaplanowano do przebudowy 14 km sieci wodociągowej.

W roku 2008 przebudowano 5,7 km.

W ubiegłym roku średni pobór wody wyniósł 23,2 tys. m3/d i był mniejszy o 0,5 tys. m3/d, tj. o 2,1%

w stosunku do średniego przepływu za 2007 r., który wynosił 23,7 tys. m3/d.

W 2008 r. zaobserwowano spadek sprzedaży wody w stosunku do 2007 r. Łącznie w 2008 r.

sprzedano 7.137,4 tys. m3 wody, czyli 98,2% ilości sprzedanej w roku 2007. Znaczny spadek zużycia

wody zanotowały gospodarstwa domowe do poziomu 98,2 % ilości z 2007 r. Na powyższy spadek

wpływ ma przede wszystkim wzrost oszczędności zużycia, eliminacja nieszczelności oraz spadek

liczby mieszkańców, a także migracja ludności z terenu obsługiwanego przez WiK. Nieznacznie

większą sprzedaż wody zanotowano dla zakładów o 1,8 % ilości z 2007 r.

Wykres 16 Produkcja wody w latach 1992-2008 71

71 Wodociągi i Kanalizacja Spółka z o.o. - sprawozdanie z działalności spółki za 2008 r.


- 80 -

Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków

Z usług kanalizacyjnych korzysta 98 % mieszkańców Opola. Powstające na terenie miasta ścieki

sanitarne odprowadzane są do oczyszczalni systemem kanalizacji sanitarnej rozdzielczej, natomiast

z najstarszej części miasta (Centrum) odprowadzane są do oczyszczalni ścieków razem z wodami

opadowymi (kanalizacja ogólnospławna). Nadmiar wód opadowych przelewami awaryjnymi

odprowadzany jest do Kanału Młynówka.

System kanalizacji sanitarnej na terenie Opola na koniec roku 2008 obejmował - 331,0 km w tym:

� kanalizacja ogólnospławna - 32,7 km

� kanalizacja sanitarna - 236,7 km

� przyłącza - 61,6 km

Spółka Wodociągi i Kanalizacja posiadała na koniec 2008 r. 4525 odbiorców podłączonych do

kanalizacji sanitarnej w ramach Funduszu Spójności / ISPA z czego 1737 to odbiorcy z Opola.

W roku 2009 przewiduje się przejęcie aportem majątku wybudowanego w ramach projektu

„Poprawa jakości wody w Opolu” z Gminy Opole o wartości ponad 150 mln zł oraz innego o wartości

około 5 mln zł.

Do najważniejszych zadań, które zostały zrealizowane w 2008 r. należą:

� włączenie do eksploatacji nowego odcinka sieci wodociągowej w ul. Marka

z Jemielnicy (zasilanie zakładu Nutricia),

� sporządzenie dokumentacji projektowej dla zadań zgłoszonych do projektu pn. :TRIAS

Opolski – ochrona zbiornika wód podziemnych dla aglomeracji Opole, Prószków, Tarnów

Opolski – II etap”,

� budowa nowego zasilania w wodę dla budynków przy ul. 1-go Maja,

� przebudowa sieci wodociągowej w ul. Ozimskiej i Plebiscytowej,

� budowa sieci wodociągowej pomiędzy ul. Brzechwy i Wyspiańskiego,

� budowa sieci kanalizacji sanitarnej w ul. Tysiąclecia,

� wymiana układu skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej na terenie

oczyszczalni ścieków.

Długość sieci wodociągowo-kanalizacyjnej włączona do eksploatacji w 2008 r. wyniosła:

� sieć wodociągowa - 4.700 mb

� przyłącza wodociągowe - 313 mb – szt. 38

� sieć kanalizacji sanitarnej - 700 mb

� przykanaliki - 17 mb – szt. 2

Ścieki są oczyszczane w zmodernizowanej w latach 1998-2002 oczyszczalni ścieków w Opolu.

Oczyszczalnia ścieków została zaprojektowana dla oczyszczania ścieków komunalnych z terenu

zlewni obejmującego 225.000 RLM.

Za 2008 r. średni przepływ ścieków wyniósł 26,0 tys. m3/d i był mniejszy o 1,9 tys. m3/d tj. o 6,8 %

w stosunku do średniego przepływu za 2007 r.


- 81 -

W ciągu ostatnich kilku lat na skutek wzrostu cen wody i coraz bardziej powszechnej rejestracji jej

zużycia następuje spadek ilości powstających ścieków.

ROZDZIAŁ IV - MIEJSKA INFRASTRUKTURA SPORTOWO-REK REACYJNA

Kąpieliska miejskie

W latach 2007 – 2008 Opole dysponowało następującymi kąpieliskami miejskimi:

� kąpieliska powstałe na nieczynnych wyrobiskach marglowych:

Bolko - 5 km od centrum miasta. Ostoja ptactwa wodnego

i raj dla wędkarzy. Najładniejsze przyrodniczo kąpielisko

w mieście z piaszczystą plażą oraz możliwością plażowania

na trawiastych stokach. Miejsce popularne wśród, których

przyciąga ciekawie ukształtowane dno, bogata roślinność i

możliwość spotkania z „dużą rybą”.

Malina - zbiornik usytuowany w okolicy innych zbiorników

wodnych i łowisk wędkarskich, 7 km od centrum miasta. Raj

dla wędkarzy. Plaża powstała w wyniku nawiezienia dużej

ilości piasku. Jest tam też możliwość plażowania na trawie.

Kąpielisko wytyczone specjalnymi bojami, oddzielnie dla osób

niepływających i pływających.

Silesia - 3 km od centrum miasta. Posiada boisko do

siatkówki plażowej, gdzie organizowane są turnieje. Od lat

popularne kąpielisko miejskie. W wodzie duża zawartość

mułu wapiennego.

Zbiornik miejscami bardzo głęboki. Plaża piaszczysta na

małym cyplu. Zbiornik otaczają strome brzegi. Dno

zróżnicowane, usłane kamieniem wapiennym. Kąpielisko

odwiedzane przez płetwonurków, z uwagi na zatopione

urządzenia wydobywcze margla.


- 82 -

� Kryta pływalnia AKWARIUM

W tej chwili obiekt spełnia standardy europejskie. Znajduje

się tam basen sportowy o wymiarach 25m x 12,5m, w którym

jednorazowo może pływać 60 osób. Dodatkową atrakcją

dużego basenu jest zjeżdżalnia wodna o długości 35 m.

Obiekt posiada również wannę do hydromasażu oraz saunę

fińską. Ponadto pływalnia wyposażona jest w basen

rehabilitacyjny (12 x 6m),w którym odbywają się zajęcia

rehabilitacyjne dla osób niepełnosprawnych i w okresie

rekonwalescencji oraz nauka pływania dla dzieci i niemowląt, zajęcia ruchowe dla kobiet w ciąży,

a także pływanie korekcyjne. Każda z niecek posiada zaplecze socjalne (szatnia wraz z

natryskami) umożliwiające płynną i szybką obsługę klientów. Obiekt wykorzystywany jest przez

opolskie środowisko jako baza rekreacji i sportów pływackich, a także przez szkoły na zajęcia

wychowania fizycznego. W 2008 r. z plywalni skorzystało łącznie ok. 149,1 tys. osób.

� Basen letni BŁ ĘKITNA FALA

Jest to jedyny otwarty basen w Opolu. Do dyspozycji są trzy baseny z podgrzewaną wodą; jeden z nich ma długość 50 metrów i można organizować na nim zawody pływackie. Ponadto znajdują się tu trzy zjeżdżalnie - jedna 50-metrowa i dwie szybkie 8-metrowe, sztuczna rzeka, boisko do gry w siatkówkę, brodzik i basenik dla młodszych dzieci. Dodatkowo na terenie kompleksu znajduje się bufet. W 2008

r. w trakcie trwania sezonu (14.06 – 7.09.2008) z obiektu skorzystało 40.793 osób. Stan kąpielisk jest na bieżąco kontrolowany przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną

w Opolu. Próby wody pobierano trzy razy w sezonie letnim (od 20 czerwca do 31 sierpnia), a wyniki

wskazywały, że woda spełnia wymagania sanitarne. W sezonie letnim w 2008 r. raz została wydana

decyzja o zakazie kąpieli na kamionce Bolko w związku z wykryciem tam bakterii coli.

Zarówno przed sezonem jak i podczas jego trwania, kontrolowane były także plaże trzech pozostałych

kąpielisk. Podczas kontroli nie stwierdzono uchybień sanitarnych. Nad bezpieczeństwem plażowiczów

czuwają ratownicy opolskiego WOPR-u.


- 83 -

Sztuczne lodowisko „Toropol”

Sztuczne lodowisko posiada pełnowymiarową taflę lodową ( 30

x 60 m ) i wraz z zapleczem oraz infrastrukturą spełnia wszelkie

wymogi dotyczące imprez sportowych, także na poziomie

międzynarodowym. Jest bazą:

� dla wypoczynku i rekreacji w okresie jesienno-zimowym

dla mieszkańców Opola i okolic,

� dla prowadzenia zajęć wychowania fizycznego szkół

oraz treningów drużyn,

� treningową na zgrupowania i zawody reprezentacji narodowych w hokeju na lodzie, short-

track’u i jeździe figurowej na lodzie,

� rekreacyjną i treningową sportów wrotkarskich w okresie letnim.

Obiekt Sztucznego Lodowiska „Toropol” posiada wystarczające zaplecze socjalne i specjalistyczne

do organizacji zgrupowań i imprez sportowych we wszystkich halowych zimowych dyscyplinach

sportowych.

� pojemność trybun – 3000 miejsc siedzących

� baza noclegowa – Dom Wycieczkowy „Toropol” – 14 pokoi 3-osobowych

� baza gastronomiczna – Kawiarnia „Toropol”

W 2008 r. z obiektu skorzystało ok. 72,8 tys. osób. N terenie obiektu działa także wypożyczalnia

łyżew, która cieszy się ogromnym zainteresowanie, o czym świadczy liczba osób z niej

korzystających, tj. około 45 tys. zł.

Hala Widowiskowo-Sportowa OKR ĄGLAK

Obiekt wykorzystywany jest do organizacji imprez

rekreacyjnych, sportowych, artystycznych i targowych. Na jego

terenie znajduje się przestronny i bezpłatny parking. W obiekcie

znajdują się: 3 korty tenisowe, 3 boiska do piłki siatkowej,

boisko do piłki ręcznej i boisko do mini piłki nożnej. Zaplecze

hali wyposażone jest w 4 szatnie z toaletami i natryskami,

4 pokoje sędziowskie, saunę oraz zaplecze sanitarne

dostosowane do organizacji imprez masowych.

W obiekcie zorganizowano 31 imprez sportowych

(uczestniczyło w nich ok. 6.200 osób), 6 imprez artystycznych

(uczestniczyło w nich ok. 15.000 osób), 12 imprez targowo – wystawienniczych (uczestniczyło w nich

ok. 60.000 osób), różne zajęcia sportowe i treningi (liczba uczestników - 63.000), a także spotkania,

seminaria, szkolenia oraz zajęcia sportowo-rekreacyjne (uczestniczyło ok. 10.000 osób). W okresie

letnim parking oraz tereny wokół hali wynajmowane są pod działalność różnych imprez (m.in.


- 84 -

wesołych miasteczek czy lunaparków). Ponadto obiekt uzyskuje dochody z wynajmu lokali

użytkowych i miejsc reklamowych. Ogółem w 2008 roku z obiektu hali skorzystało około 154,2 tys.

osób.

Pozostałe obiekty to:

- Dom Wycieczkowy „Toropol” – czynny jest przez cały rok, dysponuje 39 miejscami

noclegowymi. Z usług hotelowych w 2008 r. skorzystało 961 osób, którym udzielono 4.707

noclegów,

- tereny rekreacyjne w Opolu – Bierkowicach – wydzierżawione na podstawie umowy najmu

Izbie Rolniczej w Opolu i LKJ „Ostroga”,

- korty tenisowe przy Pl. Jana Pawła II – wydzierżawione są osobie fizycznej, która odpowiada

za właściwe utrzymanie tych obiektów. Korty udostępnia się wszystkim chętnym do uprawiania

tenisa ziemnego,

- korty tenisowe przy ul. Oleskiej – skorzystało z nich ok. 2 tys. osób,

- stadion miejski „Odra” – oddany w dzierżawę Opolskiemu Klubowi Sportowemu „Odra” Opole,

który uczestniczy w rozgrywkach I ligi piłki nożnej. W sezonie sportowym rozegrano 16 meczy

ligowych, 9 meczów rezerw i 2 mecze sparingowe, a ponadto rozgrywano mecze ligowe

i sparingowe drużyn młodzieżowych. W 2008 r. z obiektu skorzystało łącznie ok. 58 tys. osób,

- stadion żużlowy przy ul. Wschodniej – obiekt użyczony klubowi żużlowemu „Kolejarz”.

W 2008 r. rozbudowana została trybuna dla widzów, na której zainstalowano 490 miejsc

siedzących,

- skate park – obiekt w 2008 r. nie był użytkowany. Teren został przejęty przez MOSiR od

dotychczasowego dzierżawcy tj. od Stowarzyszenia Sportów Ekstremalnych Skate Park

w Opolu i podjęto prace remontowe w celu przygotowania obiektu do sezonu 2009 r.,

- miejski stadion lekkoatletyczny – działał w trudnych warunkach z uwagi na rozpoczęcie prac

budowlanych (budowa nowej widowni wraz z zapleczem socjalnym). Prace budowlane oraz

brak szatni ograniczały możliwości organizowania imprez sportowych w pełnym wymiarze. Mimo

to zorganizowano wiele imprez sportowych, m.in.: Akademickie Mistrzostwa Opola, Finał Miejski

w Czwórboju LA chłopców i dziewcząt, Indywidualne Mistrzostwa Szkół Gimnazjalnych

i Ponadgimnazjalnych, Mistrzostwa Powiatu Opolskiego w LA, Indywidualne Mistrzostwa Opola

w Lekkiej Atletyce Szkół Podstawowych, Finał Wojewódzki Igrzysk Młodzieży Szkół Wiejskich.

ROZDZIAŁ V - POZOSTAŁA INFRASTRUKTURA MIEJSKA

Ogród zoologiczny

Ogród zoologiczny zlokalizowany na Wyspie Bolko jest jednym z ulubionych miejsc wypoczynku

mieszkańców Opola. W ciągu kilku ostatnich lat stał się atrakcją turystyczną i wizytówką miasta.

Z roku na rok rośnie liczba odwiedzających ogród. W 2008 r. zanotowano 200.784 tys. osób, czyli


- 85 -

w stosunku do 2007 r. o 32.747 tys. osób więcej. Największą popularnością w opolskim zoo cieszą się

goryle i uchatki kalifornijskie.

Na koniec 2008 r. Ogród Zoologiczny posiadał 1015 sztuk zwierząt w 244 gatunkach.

Dzięki współpracy z ogrodami zoologicznymi w Europie, w 2008 r. pojawiły się takie rzadkie zwierzęta

jak: mrówkojad olbrzymi, bongo, ibis purpurowy, kapodziób, pelikan mały, żuraw mandżurski,

kameleon jemeński i kumak dalekowschodni. Sprowadzono także m.in. kangura rudego, gepardy,

surykatki, żyrafę, tamarynę cesarska i inne zwierzęta do uzupełnienia stad lub par hodowlanych.

Ogród przekazał do zagranicznych i polskich ogrodów zoologicznych m.in. walabię Benetta, lemury

czerwonobrzuche, lemury katta, sajmiri, geparda, zebry równikowe, zebrę Hartmanna, żyrafę, marę

patagońską, kapibarę, bociana czarnego, żurawia, turako białolice, puszczyka mszarnego

i puchacze.

Fot. 24,25 Goryle i uchatki kalifornijskie w op olskim Ogrodzie Zoologicznym

Wykres 17 Liczba odwiedzaj ących Ogród Zoologiczny w Opolu w latach 2006 - 2008 72

200 784

168 037

130 571

0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000

2008

2007

2006

72 Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2006, 2007 i 2008 r.


- 86 -

Schronisko dla bezdomnych zwierz ąt Miejskie Schronisko dla Bezdomnych Zwierząt jest w strukturach organizacyjnych Ogrodu

Zoologicznego w Opolu.

Działalność schroniska dla bezdomnym zwierząt polega przede wszystkim na przyjmowaniu

i przetrzymywaniu zagubionych i porzuconych zwierząt, głównie kotów i psów, oraz poszukiwaniu dla

nich nowych domów. Zwierzętom pozostającym w schronisku stworzono humanitarne warunki

bytowania. Na przeprowadzony w 2008 r. remont miasto wydało 2,2 mln zł. Zbudowano nowe boksy

dla psów, a także specjalny pawilon, w którym znajduje się m.in. gabinet weterynarza.

Fot. 26 Schronisko dla zwierz ąt w Opolu po przeprowadzonym remoncie w 2008 r.

Fot. Michał Grochalski/AG

Prowadzona jest szczegółowa ewidencja zwierząt przyjmowanych do schroniska. Wszystkie psy

objęte są elektronicznym systemem znakowania – mikroczipy. Zwierzęta były objęte opieką

weterynaryjną, szczepiono je szczepionką przeciwko wściekliźnie oraz poddawano zabiegowi

sterylizacji.

Tabela 40 Struktura przyj ętych do schroniska zwierz ąt

ZWIERZĘTA PRZYJĘTE DO SCHRONISKA

2007 2008 psy 343 369

szczenięta 153 181 koty 271 352

Razem 767 902 ŚREDNI DZIENNY STAN ZWIERZĄT

psy 88 82 szczenięta 5 7

koty 43 79 Razem 136 168


- 87 -

ZWIERZĘTA ODDANE DO ADOPCJI psy 179 215

szczenięta 160 136 koty 300 180

Razem 639 531

Koszt realizacji zadania „opieka nad bezdomnymi zwierzętami i ich wyłapywanie” w 2008 r. wyniósł

370.967,94 zł. Wliczając koszt zadania „Wdrożenie systemu znakowania i identyfikacji psów na

terenie miasta Opola” w kwocie 75.713,40 zł, całkowity koszt wszystkich zadań wykonywanych przez

schronisko wynosi 446.681,34.

Fontanny Fontanny są niezwykle efektownym elementem krajobrazu miasta, tworzą przyjemny mikroklimat,

budują nastrój miasta i są atrakcją placów miejskich. Opolskie fontanny wymagają remontów

i modernizacji, są to raczej nieatrakcyjne fontanny starego typu, pozbawione jakichkolwiek urozmaiceń

czy efektów.

W Opolu znajduje się 8 fontann zlokalizowanych na:

� Placu Daszyńskiego,

� Placu Wolności,

� Placu Jana Kazimierza,

� Placu Piłsudskiego,

� u zbiegu ulic Luboszyckiej i Pułaskiego,

� Placu Mickiewicza,

� u zbiegu ulic Ozimskiej i Sempołowskiej,

� stawku przy ul. Barlickiego.

W latach 2008-2009 przeprowadzono remont zabytkowej fontanny Ceres, która jest ozdobą Placu

Daszyńskiego. W roku bieżącym wyremontowana zostanie fontanna na Placu Wolności. Na fontannę

powróci kolorowa mozaika, która przed laty była jej znakiem rozpoznawczym. Przygotowywany jest

również projekt remontu fontanny na Placu Kazimierza.


- 88 -

Fot. 27 Projekt fontanny na Placu Wolno ści autorstwa Mirosława Wala

CZĘŚĆ IV

Analiza dochodów bud żetowych w latach 2002-2008 73

Z analizy dochodów własnych jednostek samorządowych wynika, że najwięcej pieniędzy trafia do

samorządów z podatku dochodowego od osób fizycznych, od nieruchomości oraz podatku

dochodowego od osób prawnych. W tej sytuacji największe dochody uzyskują miasta na prawach

powiatu oraz gminy, w których zameldowanych jest wielu podatników o stosunkowo wysokich

dochodach lub na terenie których działa wiele firm lub fabryk. Obecna struktura dochodów

podatkowych gmin opierająca się na udziałach z wpływów z PIT i CIT jest więc korzystna dla

jednostek, których mieszkańcy są podatnikami podatków dochodowych i których zarobki są wysokie.

Jednakże dochody gmin z PIT i CIT uzależnione są od koniunktury gospodarczej, a ponadto ostatnio

uległy one obniżeniu wskutek zmian skali opodatkowania Duże miasta upatrują szansy na

zwiększenie dochodów w udziałach z VAT – rozwiązanie takie było przedmiotem dyskusji

prowadzonych w środowisku samorządowym w 2008 roku.

Dochody bud żetu Opola w latach 2002-2008 74

W latach 2002-2007 dochody własne miasta (na które składają się podatki i opłaty, dochody z majątku

gminy, pozostałe dochody i subwencje) uległy podwojeniu (wzrost o 110,17%). Wprawdzie w roku

73 Analizę oparto na danych pochodzących z wydawanych corocznie opracowań: „Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola” odpowiednio za lata: 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008 74 Szczegółowe dane na temat dochodów budżetu miasta Opola w latach 2002-2008 znajdują się w tabelach A i B niniejszego opracowania.


- 89 -

2003 w porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił spadek dochodów miasta o 7,21%, jednak już

w latach następnych: 2004-2007 dochody miasta systematycznie rosły75. Największy wzrost –

o 25,63% zanotowano w roku 2006. Kolejny znaczący wzrost dochodów nastąpił w roku 2007 –

o 19,2%. Średnioroczne tempo wzrostu dochodów miasta ogółem wyniosło w tym okresie 18,2%,

co oznacza, że w kolejnych latach dochody zwiększały się średnio o 1/5 rocznie. Dodać należy,

że w tym samym czasie zmniejszyła się kwota dotacji: w 2007 roku wynosiła ona zaledwie 60% kwoty

otrzymanej w roku 2002.

Niemal 10-punktowy spadek ogólnych dochodów miasta nastąpił w roku 2008; to najgłębszy spadek

w całym badanym okresie.

Tabela 43 Dynamika wzrostu dochodów miasta w latach 2002-2008 [w %] 76

2003/2002 2004/2003 2005/2004 2006/2005 2007/2006 2008/2007

92,79 115,62 112,51 125,63 ! 119,02 90,13 !

Stały wzrost dochodów i przychodów miasta pozwolił na odpowiednie zwiększenie kwoty wydatków

(analizie wydatków poświęcono więcej miejsca w rozdziale następnym).

Wykres 18 Dynamika wzrostu dochodów i wydatków mias ta w latach 2005-2008

0

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

dochody ogółem

wydatki ogółem

subwencje i dotacje

dochody ogółem 375 713 472 000 561 770 506 321

wydatki ogółem 377 496 522 528 584 313 538 162

subwencje idotacje

124 345 131 355 140 745 155 855

2005 2006 2007 2008

75 Pozycja „Dochody ogółem” 76 Dot. dochodów ogółem miasta


- 90 -

Co składa si ę na tak znacz ący wzrost dochodów miasta w latach 2002-2007?

1. Od roku 2002 stały wzrost kwoty wpływających do kasy miasta podatków i opłat, średnio o 14,8%

rocznie. W latach 2002-2007 uległy one podwojeniu. Kwota podatków i opłat, które wpłynęły do kasy

Opola w latach 2002-2007 stanowiła 40,26% (41,45% włączając w ten rachunek rok 2008) ogółu

dochodów miasta – to bez wątpienia najważniejsza pozycja w grupie dochodów budżetowych.

W porównaniu z rokiem 2002 największy wzrost nastąpił w grupach:

► „Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych” – o 230,06% w porównaniu

w rokiem 2002,

►„Udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych” – o 175,65% w porównaniu

w rokiem 2002,

► „Podatek od czynności cywilnoprawnych” – o 130,99% w porównaniu w rokiem 2002.

Wykres 19 Wzrost wpływów miasta z tytułu podatków i opłat

Udział we wpływach z podatku PIT i podatek od nieruchomości to nie tylko najważniejsze pozycje

w grupie dochodów podatkowych, ale i w całym budżecie miasta. W latach 2002-2007 stanowiły one

odpowiednio 21,06% oraz 13,25% całkowitych dochodów budżetowych. W latach 2002-2008

odpowiednio: 22,17% i 12,96%.

Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych w latach 2002-2008 stanowiły ponad połowę

całkowitej kwoty wpływów z tytułu podatków i opłat (53,47%). Wzrost o 202,58% spowodował również

duży wzrost dochodów w grupie podatków i opłat.

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

wpływy z podatków i opłat podatek PIT podatek CIT podatek od nieruchomości pozostałe

wpływy z podatków i opłat

108 160 116 068 150 568 171 194 184 104 213 352 237 915

podatek PIT 45 637 48 769 77 074 92 671 103 660 125 799 138 088 podatek CIT 4 184 4 214 6 507 10 667 10 274 13 810 16 121 podatek od nieruchomości

45 418 49 732 53 711 53 014 54 234 54 377 58 865

pozostałe 12 921 13 353 13 276 14 842 15 936 19 366 24 841

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008


- 91 -

Wykres 20 Struktura dochodów miasta z tytułu podatk ów i opłat w latach 2002-2008

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

pozostałe

podatek od nieruchomości

podatek CIT

podatek PIT

Inną ważną pozycją w tej grupie dochodów miasta jest podatek od nieruchomości. Wpływy z tego

tytułu stanowiły w badanym okresie 1/3 ogółu dochodów w tej grupie. Udziały we wpływach z podatku

dochodowego od osób prawnych (przedsiębiorców, poza osobami fizycznymi prowadzącymi

działalność gospodarczą) stanowiły 5,6% ogółu dochodów w tej grupie, a wpływy z tytułu podatku od

czynności cywilnoprawnych – 3,4%. Pozostałe podatki i opłaty miały niewielki wpływ na kształtowanie

się dochodów w tej grupie.

Jednocześnie udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych PIT stanowiły

22,17% ogółu dochodów miasta (w latach 2002-2007: 21,06%), toteż niemal trzykrotny wzrost kwoty

udziałów we wpływach z tego podatku wpłynął znacząco na zwiększenie wartości dochodów budżetu

miasta.

W latach 2002-2008 liczba mieszkańców miasta systematycznie malała, co potencjalnie mogło

powodować zmniejszenie wpływów miasta z tytułu podatku PIT. W rzeczywistości wpływy

te systematycznie rosły. Odwołując się do metodologii obliczania kwoty należnego udziału gminy

we wpływach z tytułu podatku PIT można zatem przyjąć, że jedynym czynnikiem powodującym

zwiększenie globalnej kwoty tych dochodów jest znaczący wzrost dochodów podatników tego podatku

(czyli osób fizycznych, przez co należy rozumieć mieszkańców, a wśród nich osoby fizyczne

prowadzące działalność gospodarczą77) następujący w okresie ożywienia gospodarczego w latach

2007-2008.

Na tej podstawie wydaje się być uzasadniona teza, iż wzrost dochodów budżetowych w tej kategorii

dowodzi także wzrostu dochodów, w tym - co istotne - dochodów realnych mieszkańców Opola.

Specjaliści przewidują, że osłabienie gospodarcze spodziewane w bieżącym roku spowoduje

zmniejszenie dochodów z tytułu podatków dochodowych, przede wszystkim w zakresie CIT. Wpływy

z tytułu podatku od osób prawnych CIT są głównym dochodem samorządów województw; ich wzrost

lub spadek nie odgrywa natomiast większej roli w kształtowaniu budżetu gmin i powiatów. Jeśli jednak

kryzys doprowadzi do spadku zatrudnienia i zmniejszenia płac, to może to spowodować znaczący

77 Z wyjątkiem podatników prowadzących działalność usługową lub wytwórczo-usługową, regulujących podatek dochodowy w formie karty podatkowej


- 92 -

spadek wpływów w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Zmniejszenie dochodów

z PIT stanowi duże zagrożenie dla realizacji budżetów gmin.78

2. W latach 2002-2008 odnotowano także wzrost o 22,35% kwoty przyznanych subwencji, w tym

części oświatowej subwencji ogólnej o 45,51%. W badanym okresie stanowiła ona 21,12% całkowitej

kwoty dochodów miasta. Udział pozostałych subwencji jest niewielki - nie przekracza 1,5%.

Zwiększenie subwencji oświatowej spowodowało wzrost dochodów miasta, jednakże kwota subwencji

jest od lat niższa od sumy wydatków, jakie miasto ponosi w związku z funkcjonowaniem i utrzymaniem

placówek szkolnych.

3. W tym okresie wzrosły także znacząco dochody z majątku gminy – o 42,16%. Zanotowano wzrost

dochodów ze sprzedaży i dzierżawy majątku gminy, a jednocześnie zmniejszyły się dochody

z wieczystego użytkowania. Dochody ze sprzedaży stanowiły 5,16% całkowitej kwoty dochodów

budżetowych w latach 2002-2008. Rozkład wpływów w kolejnych latach cechuje duża

nierównomierność: największe wpływy uzyskano w roku 2006, rok później były one o ponad 13,3 mln

zł niższe, lecz stabilne.

4. W grupie „Pozostałe dochody” 79 w 2005 r. pojawiły się nowe pozycje:

1. Dofinansowanie UE na realizację Programu ISPA,

2. Udziały gmin w realizacji zadań z Programu ISPA.

W latach 2005-2008 stanowiły one odpowiednio 4,29% i 2% całkowitych dochodów gminy, zatem

udział tych dochodów, a zwłaszcza tzw. udziałów gmin w realizacji zadań z programu ISPA jest

znacznie niższy niż opisanych wyżej dochodów z podatków oraz subwencji.

Niemniej dziesięcioprocentowy spadek dochodów własnych budżetu miasta w 2008 r. w porównaniu

z rokiem poprzednim, o około 55,4 mln zł spowodowany został w głównej mierze zmniejszeniem

wpływu środków Funduszu Spójności na realizację projektu „Poprawa jakości wody w Opolu”

w ramach programu ISPA. W roku ubiegłym wpływy te wyniosły zaledwie 23,5 mln zł i były mniejsze

o 63,8 mln zł niż w roku 2007. Realizacja projektu dobiegła końca. W 2008 r. zmalały także dochody

z majątku gminy, uzyskiwane z tytułu wieczystego użytkowania i sprzedaży nieruchomości.

Takie wahania globalnej kwoty dochodów miasta będą pojawiały się cyklicznie wraz z rozpoczęciem

i zakończeniem realizacji dużych projektów infrastrukturalnych, jednak w przyszłości skala zmian

będzie zapewne mniejsza. Napływ środków finansowych na wdrożenie projektu powoduje znaczący

wzrost dochodów budżetowych, natomiast gdy realizacja projektu dobiega końca i wygasa strumień

dofinansowania, dochody dość gwałtownie się zmniejszają. Wahania dochodów budżetowych

wynikające z kwoty dofinansowania do zadań współfinansowanych ze środków UE świadczą

o aktywności miasta w pozyskiwaniu dodatkowych funduszy na realizację zadań, lecz nie stanowią

podstawy do oceny sytuacji ekonomicznej miasta w kilkuletnim okresie.

78 „Kryzys zmniejszy wpływy gmin z podatków” Gazeta Prawna nr 13, 20.02.2009 r., str. 4 79 W tej grupie znajdują się m.in.: wpłaty czynszowe, wpłaty za koncesje na sprzedaż alkoholu, opłaty komunikacyjne, dywidenda ECO, środki unijne


- 93 -

Wykres 21 Dynamika wzrostu dochodów i przychodów bu dżetu miasta w latach 2002-2008

0

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

800 000

podatki i opłaty 108 160 116 068 150 568 171 195 184 105 213 352 237 915

dochody z majątkugminy

17 550 19 328 28 161 18 099 39 075 25 330 24 949

pozostałe dochody 32 275 28 980 37 824 62 073 117 465 182 343 87 601

subwencje 91 727 93 359 84 755 91 133 95 999 103 797 112 226

dotacje 61 537 31 083 32 615 33 212 35 357 36 948 43 629

przychody 9 840 4 809 14 069 42 878 97 213 113 276 81 589

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Reasumuj ąc:

1. Najważniejsze pozycje wśród dochodów budżetowych (wg udziału w całej puli dochodów

w latach 2002-2008, w kolejności malejącej) to:

1. Podatki i opłaty – 41,45 % (↑)

2. Subwencje – 23,62 % (↓)

3. Pozostałe dochody, w tym dofinansowanie UE na realizację Programu ISPA – 19,25 % (↓)

4. Dotacje – 9,63 % (↓)

5. Dochody z majątku gminy – 6,05 % (↑)

Wykres 22 Struktura wpływów bud żetu miasta w latach 2002-2008

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

przychody

dotacje

subwencje

pozostałe dochody

dochody z majątku gminy

podatki i opłaty


- 94 -

2. Największą dynamikę wzrostu w badanym okresie zanotowano w następujących grupach

dochodów:

1. Pozostałe dochody, w tym dofinansowanie UE na realizację Programu ISPA – o 171,42 %

(↓)

2. Podatki i opłaty – o 119,97 % (↑)

3. Dochody z majątku gminy – o 42,16 % (↓)80

W niewielkim stopniu (o 13%) wzrosła kwota otrzymanych subwencji. W roku 2007 była ona zaledwie

o 13 % wyższa niż w 2002. W tym samym czasie zmniejszyła się kwota otrzymanych dotacji –

w 2007 r. stanowiła ona zaledwie 60% kwoty dotacji, które wpłynęły do budżetu miasta w roku 2002.

3. Podstawowym źródłem dochodów miasta są podatki, a w szczególności podatek od osób

fizycznych PIT. Wprawdzie dynamika wzrostu kwoty udziałów w podatku od osób prawnych CIT była

nieco wyższa niż w przypadku PIT, jednak wpływy z PIT były w ciągu tych 6 lat niemal

dziesięciokrotnie wyższe niż z podatku CIT. Jednocześnie ponad połowa (53,47%) wpływów

podatkowych miasta to udziały w podatku PIT. Należy dodać, ze podatnikami tego podatku są osoby

fizyczne, w tym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Wzrost dochodów miasta

spowodowany wzrostem kwoty udziału w płaconych przez Opolan podatku PIT dowodzi wzrostu ich

dochodów osobistych, przy wzrośnie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia większym niż

wskaźnik inflacji.

Wykresy 23-24 Dynamika wzrostu udziału w podatku P IT oraz przeci ętnego

wynagrodzenia

w Opolu w latach 2002-2007

0

20 000

40 000

60 000

80 000

100 000

120 000

140 000

2002 2004 2005 2006 2007

udziały w podatku PIT

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2002 2004 2005 2006 2007

średniewynagrodzenie wOpolu

4. Kwota zadłużenia miasta na koniec grudnia 2008 roku wyniosła 129,7 mln zł, w tym:

► 93,4 mln zł z tytułu pożyczek i kredytów zaciągniętych na rynku krajowym,

80 ↑ ↓ - oznaczają odpowiednio wzrost/spadek w roku 2008 w porównaniu z rokiem 2007


- 95 -

► 17,4 mln zł z tytułu pożyczek i kredytów zaciągniętych na realizację zadań z udziałem środków Unii

Europejskiej,

► 18,8 mln zł z tytułu emisji obligacji komunalnych.

Zadłużenie na poziomie 25,6% dochodów budżetowych z roku 2008 uznać należy za bezpieczne.

CZĘŚĆ V

Struktura wydatków bud żetowych w roku 2008 Suma wydatków budżetu miasta wyniosła w 2008 roku 538 161 623,64 zł. Analiza wydatków

budżetowych według poszczególnych działów wskazuje, że najwięcej wydatkowano w działach

dotyczących oświaty: Oświata i wychowanie oraz Edukacyjna opieka wychowawcza

w wysokości łącznej 179 927 501 zł, co stanowiło 1/3 ogółu wydatków w roku ubiegłym. Wydatki

w pozostałych działach wyniosły:

► Gospodarka komunalna i ochrona środowiska – 97 407 206 zł, tj. 18,1% ogółu wydatków,

► Transport i łączność – 47 398 733 zł, tj. 8,8 %,

► Pomoc społeczna – 46 954 397 zł, tj. 8,7%

oraz

► Administracja publiczna – 41 825 744 zł, co stanowiło. 7,8 % ogółu wydatków. 81

Tabela 44 Wydatki bud żetowe Opola w najwa żniejszych działach w latach 2007-2008 82

Dział bud żetu

Rok 2007

Rok 2008

Struktura procentowa wydatków

bud żetowych w 2008 roku [%]

Dynamika wzrostu w działach

bud żetowych [%]

Oświata i wychowanie

171 547 179 928 33,4 104,9

Gospodarka komunalna i ochrona środowiska

160 831 97 407 18,1 60,6


68 742 47 399 8,8 69,0

Pomoc społeczna 45 543 46 954 8,7 103,1 Administracja publiczna

37 987 41 826 7,8 110,1

Ogółem 584 313 538 161 100,0 92,1

81 1. Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2007 rok - http://www.opole.pl/budzet_miasta/index.php?option=com_content&task=view&id=121&Itemid=107 2. Opole w liczbach 2007 , Urząd Statystyczny w Opolu Opole 2007 82 Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2007 rok; Sprawozdanie z wykonania budżetu miasta Opola za 2008 rok


- 96 -

Wykres 25 Struktura wydatków bud żetu miasta wg działów w latach 2007-2008

171 547179 928

160 83197 407

68 74247 399

45 54346 954

37 987 41 826

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Rok 2007 Rok 2008

Administracja publiczna

Pomoc społeczna


Gospodarka komunalna iochrona środowiska

Oświata i wychowanie

Wraz ze spadkiem globalnej kwoty dochodów miasta (p. część poprzednia analizy) nastąpiło

zmniejszenie wydatków budżetowych. W roku ubiegłym zakończono realizację największego

z prowadzonych do tej pory projektów infrastrukturalnych, zadania pn. „Poprawa jakości wody

w Opolu”. W związku z tym nastąpiło radykalne zmniejszenie wydatków w dziale Gospodarka

komunalna i ochrona środowiska – niemal o 40%. Zmalały także wydatki na transport i łączność.

W porównaniu z rokiem 2007 były one mniejsze o 21,3 mln zł (spadek o 31%). Jednocześnie

zwiększył się udział wydatków związanych z prowadzeniem jednostek oświatowych i edukacyjną

opieką wychowawczą do poziomu 34 % ogółu budżetu.

Współfinansowanie zada ń inwestycyjnych ze środków Unii Europejskiej

Na okresowe zwiększenie lub zmniejszenie wydatków w poszczególnych działach klasyfikacji

budżetowej silnie oddziałuje przebieg cyklu realizacji kapitałochłonnych inwestycji

współfinansowanych ze środków europejskich. Rok 2008 był rokiem przejściowym – w tym okresie

zakończyło się rozliczanie projektów realizowanych w okresie programowania 2004-2006, a nie

rozpoczęła się jeszcze realizacja zadań w nowej perspektywie finansowania 2007-2013.

Całkowita kwota środków pozyskanych na realizację programu inwestycyjnego miasta w ramach WPI

wyniosła w 2008 roku 82,3 mln zł, z czego 62,5% stanowiły środki Funduszu Spójności – 51,4 mln zł.

Pozostałą część stanowiło dofinansowanie innych zadań inwestycyjnych w dziedzinie transportu,


- 97 -

budownictwa mieszkalnego, oświaty, kultury fizycznej i sportu oraz pomocy społecznej w łącznej

kwocie około 31 mln zł. Zadania te były dofinansowane ze źródeł krajowych.

Wydatki bud żetu miasta w latach 2000-2008

W latach 2005-2007 nastąpił znaczący wzrost wydatków z kasy miasta – niemal o 55%. W roku 2008 -

z przyczyn, o których była mowa wyżej - kwota wydatków budżetowych uległa obniżeniu i osiągnęła

poziom 538,2 mln zł.

Wykres 26 Wydatki bud żetu miasta w latach 2000-2008

309493

377496

522528

584313

538161563714

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

2000 2005 2006 2007 2008 plan 2009

Kwota wydatkówbudżetowych w tys. zł

W uchwale budżetowej na rok 2009 założono ponowny wzrost dochodów miasta do poziomu 563,7

mln zł. Kwotę wydatków majątkowych ustalono na poziomie 135 mln zł tj. 24% budżetu miasta,

a zatem nieznacznie niższym niż w roku ubiegłym. Wykonanie planu wydatków uzależnione jest od

wysokości wpływów do kasy miejskiej, w szczególności kwot podatków: PIT oraz podatku od

nieruchomości.


- 98 -

CZĘŚĆ VI

Rozwój przedsi ębiorczo ści, polityka inwestycyjna i promocja miasta

ROZDZIAŁ I - ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Z badań statystycznych wynika, że co piąty podmiot gospodarczy zarejestrowany na Opolszczyźnie

prowadzi działalność na terenie Opola (w maju 2009 r. - 21,1%). Na koniec maja 2009 r. w stolicy

województwa działały 19 903 podmioty zarejestrowane w rejestrze REGON, w tym 1953 spółki

handlowe. Zmniejszenie się liczby podmiotów w bazie REGON w 2008 roku i w pierwszej połowie roku

2009. nie tyle wynikało ze spadku rzeczywistej liczby podmiotów, co z nowego sposobu

klasyfikowania podmiotów w rejestrach statystyki publicznej, który umożliwił ich zweryfikowanie

i odpowiednie sklasyfikowanie.

Tabela 45 Podmioty gospodarki narodowej wg sektorów własno ści 83

sektor publiczny sektor prywatny

Rok

ogółem

razem

w tym

przedsiębiorstwa

państwowe

razem

spółki

handlowe

spółki

cywilne

spółdzielnie

Osoby

fizyczne

prowadzące

działalność

gospodarczą

2007 20 043 866 1 19177 1863 1595 51 13 885

2008 19 924 748 1 19176 1906 1627 46 13 679

W Opolu dominuje sektor prywatny – należy do niego ponad 96% ogółu podmiotów prowadzących

działalność gospodarczą w mieście. W porównaniu z rokiem 2007 w roku ubiegłym zmniejszyła się

liczba podmiotów sektora publicznego, a w związku z tym zmalał udział tego sektora w lokalnym

rynku. Większość podmiotów sektora prywatnego to osoby fizyczne prowadzące działalność

gospodarczą – 71,3%. Wielu przedsiębiorców prowadzi działalność w formie spółek prawa

handlowego.

83 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/opole/ASSETS_Podmioty_2008.pdf


- 99 -

Tabela 46 Podmioty gospodarki narodowej wg rodzaju prowadzonej działalności –

Ranking wg ilo ści podmiotów w danej grupie 84

Rok 2007 Rok 2008

Ogółem 20 043 19 924

1. Obsługa nieruchomości i firm 5305 5364

2. Handel i naprawy 5416 5260

3. Budownictwo 1887 1888

4. Dział. usługowa i komunalna, społeczna i indywidualna 1447 1454

5. Przemysł 1412 1406

6. Transport i gospodarka magazynowa 1238 1240

7. Pośrednictwo finansowe 1112 1081

8. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 955 962

9. Hotele i restauracje 546 548

10. Edukacja 471 467

11. Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 170 167

12. Administracja publiczna i obrona narodowa 82 84

Zaledwie 7% podmiotów prowadzi działalność przemysłową, a kolejne 9,5% działa w obszarze

budownictwa. Pozostałe podmioty należą do sfery handlu i usług (w tym usług publicznych

rozumianych jako administracja, służba zdrowia, kultura i edukacja, pośrednictwo finansowe, turystyka

i rekreacja itd.).

84 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/opole/ASSETS_Podmioty_2008.pdf


- 100 -

Wykres 27 Struktura podmiotów gospodarki narodowej na terenie Opola

Budownictwo9%

Dział. usługowa i komunalna, społeczna i indywidualna

7%

Przemysł7%

Transport i gospodarka magazynowa

6%

Pośrednictwo finansowe5%

Hotele i restauracje 3%

Ochrona zdrowia i pomoc społeczna

5%

Edukacja2%

Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo1%

Handel i naprawy27%

Obsługa nieruchomości i firm28%

Administracja publiczna i obrona narodowa

0%

Obsługa nieruchomości i firm

Handel i naprawy

Budownictwo

Dział. usługowa i komunalna, społeczna i indywidualna

Przemysł

Transport i gospodarka magazynowa

Pośrednictwo finansowe

Ochrona zdrowia i pomoc społeczna

Hotele i restauracje

Edukacja

Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo

Administracja publiczna i obrona narodowa

W 2008 roku w Opolu działały 1933 spółki, w tym 504 tj. 26% z udziałem kapitału zagranicznego.

Najczęściej wybieraną formą prawną spółki jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Tabela 47 Podmioty gospodarki narodowej wg liczby pracuj ących

Rok 2008

ogółem 0-9 10-49 50-249 250 i wi ęcej

ogółem 19 924 19 067 645 177 35

w tym

sektor prywatny 19 176 18513 553 92 18

Tak w sektorze prywatnym, jak i na całym rynku, dominują podmioty zatrudniające do 9 osób czyli tzw.

mikroprzedsiębiorstwa. Jest to znacząca grupa - 96% ogółu podmiotów na rynku pracy. Jednocześnie

jest to ta grupa, o której wiemy najmniej. Nie jest ona objęta obowiązkami sprawozdawczymi wobec

Urzędu Statystycznego, w związku z tym informacje na jej temat w wydawnictwach statystycznych są

nader skąpe.

Dominującą formą jest samozatrudnienie, tzn. że w grupie mikroprzedsiębiorstw jest duża ilość osób

prowadzących własną firmę jednoosobowo. Nie jest rzadkością sytuacja, gdy podmiot będący de facto


- 101 -

pracodawcą wymusza na pracownikach przyjęcie takiej formy zatrudnienia i założenie własnej

działalności gospodarczej, pomimo iż w istocie pracownik świadczy pracę na zasadach właściwych dla

umowy o pracę i przedsiębiorcą jest jedynie formalnie.

Ulgi i ułatwienia dla opolskich przedsi ębiorców 85

Od października 2007 roku obowiązuje uchwała Rady Miasta Opola w sprawie Opolskiego Programu

Pomocy Przedsiębiorcom, która określiła zasady stosowania ulg i zwolnień dla przedsiębiorców

rozpoczynających bądź prowadzących działalność w Opolu. Po raz pierwszy zastosowano powyższe

ulgi zgodnie z zasadami określonymi w programie w 2007 roku. Wpłynęło wówczas 48 wniosków od

przedsiębiorców i dotyczyły one niemal w każdym przypadku zwolnień z tytułu nabycia nieruchomości

(budowy nowej nieruchomości). Łączna kwota udzielonych w 2007 r. zwolnień wyniosła 1 062 602 zł.

W roku ubiegłym udzielono ulg 54 podmiotom, a kwota zwolnień od podatku od nieruchomości

wzrosła do 1 136 145 zł (o 73,5 tys. zł wyższa niż rok wcześniej). O taką też kwotę uszczuplone

zostały dochody gminy w minionym roku.

Zwolnienia przyznano

1/ z tytułu nabycia nieruchomości,

2/ z tytułu dokonania inwestycji.

Specjalne ulgi i ułatwienia przysługują także przedsiębiorcom podejmującym działalność w Opolskiej

Podstrefie Wałbrzyskiej Strefy Ekonomicznej w Opolu.

Rozwój handlu i usług

Opole jest jednym z najważniejszych ośrodków handlu i usług w południowej części Polski (w

nomenklaturze unijnej: regional poles - regional market centres). Zgodnie ze Strategią Lizbońską

miasta tego typu stanowią filary rozwoju gospodarczego większych jednostek terytorialnych. Opole

pełni wiodącą rolę w regionie opolskim, zwłaszcza w zakresie szeroko pojętych usług dla ludności

(tzw. usług publicznych), rozwoju przedsiębiorczości oraz usług finansowych (w tym działalności

handlowej i hotelarsko-restauracyjnej).

Ostatnie lata były okresem intensywnego rozwoju handlu, szczególnie tzw. wielkopowierzchniowego

handlu detalicznego oraz całej gamy usług dla ludności. Ten typ handlu jest domeną biznesu

prywatnego – wielkich sieci handlowych obecnych na wielu rynkach europejskich. W niewielkich

odstępach czasu otwarto kilka dużych obiektów handlowo-usługowych: największy z nich to kompleks

„Karolinka” w okolicy ulicy Wrocławskiej, a także nieco mniejszy hipermarket „Tesco” przy ulicy

Ozimskiej. W marcu 2009 r. udostępniono opolanom bardziej ekskluzywną Galerię „Solaris” na Placu

Kopernika. Obecnie na rynku opolskim licznie reprezentowane są znane marki krajowe i światowe.

Zdecydowanie poprawił się także komfort zakupów i dostępność do dóbr oraz usług, w tym także dóbr

uznawanych za ekskluzywne i luksusowe. Ekspansji sieci handlowych towarzyszy zwykle rozwój usług

85 Sprawozdanie z pomocy de minimis udzielonej przedsiębiorcom za rok 2008, Urząd Miasta Opola, Opole 2009


- 102 -

towarzyszących, przede wszystkim gastronomii, a akcje promocyjne nierzadko przybierają formę

wydarzeń kulturalnych.

Fot. 28 Hipermarket „Tesco” tu ż przed otwarciem w lipcu 2008 r. 86

ROZDZIAŁ II - POLITYKA INWESTYCYJNA MIASTA

W skierowanej do biznesu ofercie inwestycyjnej miasta znajdują się – poza działkami położonymi

w Opolskiej Podstrefie Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej – następujące tereny

inwestycyjne:

1. ul. Wspólna I (3,1911 ha) - teren zabudowy produkcyjno-usługowej ;

2. ul. Wspólna II (5,0666 ha) - teren zabudowy produkcyjno-usługowej z towarzyszącymi urządzeniami

i zielenią;

3. ul. Pużaka (2,0677 ha) - teren zabudowy rekreacyjno-sportowej i hotelarskiej;

4. ul. Armii Krajowej 36 (2,2052 ha) - teren zabudowy rekreacyjno – sportowej i hotelarskiej;

5. Plac Kopernika - teren przeznaczony na parking podziemny;

6. teren u zbiegu ulic Reymonta i Ozimskiej (0,15 ha) - przeznaczony na hotel;

7. ulica Wschodnia (7,9781 ha) - teren zabudowy produkcyjno-magazynowej ;

8. „Metalchem” Opole - dzielnica przemysłowa (3,79 ha) - teren zabudowy produkcyjno-magazynowej;

9. teren u zbiegu ulic 1 Maja i Dubois (0,27 ha) - teren przeznaczony na hotel.87

86 Zdjęcie pochodzi ze strony „NTO” http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080708/POWIAT01/631780562 87 www.opole.pl


- 103 -

Miasto jako inwestor

Wydatki na inwestycje realizowane przez miasto przekroczyły w 2008 roku kwotę 139,1 mln zł. Wiele

przedsięwzięć inwestycyjnych, zwłaszcza zadań z listy Wieloletniego programu inwestycyjnego miasta

Opola) finansowanych było częściowo z budżetu miasta, przy jednoczesnym wykorzystaniu środków

pozabudżetowych. Udział środków pozyskanych ze źródeł „zewnętrznych” na realizację bogatego

programu inwestycyjnego wyniósł niemal 60 %. W 2008 roku zakończyła się realizacja wieloletniego

programu współfinansowanego ze środków Funduszu Spójności, w ramach programu ISPA: „Poprawa

jakości wody w Opolu”. Było to największe – z uwagi na duży zasięg terytorialny - jak i najbardziej

kosztowne z realizowanych dotychczas zadań inwestycyjnych.

Udział wydatków inwestycyjnych w globalnej kwocie wydatków budżetu miasta wyniósł 25,8%.

Tabela 48 Wydatki bud żetu miasta w latach 2000-2008

Wyszczególnienie 2000 2005 2006 2007 2008 2008/2000

[%]

W

stosunku

do roku

ubiegłego

[%]

Ogółem w tys. zł,

w tym: 309 493 377 496 522 528 584 313 538 161 173,9 92,1

Dotacje 10 142 23 491 26 695 29 834 Bd. Bd. Bd.

Wydatki bie żące 223 727 259 745 273 414 337 178 399 043 178,3 118,3

Wydatki

majątkowe 52 664 58 584 179 000 207 134 139 119 264,2 67,2

W tym

inwestycyjne 52 664 58 924 179 000 207 134 139 119 264,2 67,2

Wydatki na

1 mieszka ńca w zł 2 365 2 934 4 081 4 592 3162 133,7 68,9

Bd – brak danych

Największą grupę zadań inwestycyjnych stanowią zadania w zakresie gospodarki komunalnej

i ochrony środowiska. Łączny koszt ich realizacji wyniósł 81,2 mln zł. Na inwestycje drogowe

(przebudowę wiaduktów, Placu Kopernika, Bulwaru Musioła, Placu Daszyńskiego, skrzyżowania ulic

Ozimskiej i Plebiscytowej i in.) wydano w ubiegłym roku około 16,4 mln zł.


- 104 -

Fot. 29 Bulwary Musioła zim ą 2008 roku Fot. 30 Rozpocz ęcie prac przy budowie wiaduktu

przy ulicy Struga

Fot. Rafał Mielnik, NTO88

Wartość zadań inwestycyjnych w zakresie gospodarki mieszkaniowej (budowa lokali socjalnych,

objęcie udziałów w OTBS, wykup gruntów) przekroczyła 11,2 mln zł.

Inwestycje w infrastrukturę kulturalną miasta (m.in. wyposażenie techniczne Opolskiego Teatru Lalki

i Aktora, wykonanie dokumentacji technicznej przebudowy Amfiteatru Opolskiego) kosztowały około

4,9 mln zł. Wartość inwestycji w obiektach oświatowych (m.in. termomodernizacje szkół i przedszkoli)

wyniosła około 5,6 mln zł. W ubiegłym roku przeprowadzono także remont kapitalny Domu Pomocy

Społecznej dla Kombatantów, przeprowadzono także termomodernizację budynku żłobka nr 4 przy

ulicy Barlickiego oraz Żłobka Pomnika Matki Polki na ulicy Dambonia. W lipcu br. zakończyła się

budowa stadionu lekkoatletycznego przy ulicy Szarych Szeregów. Na realizację tego zadania wydano

w ubiegłym roku ponad 5,9 mln zł. Całkowita wartość wszystkich zadań inwestycyjnych z zakresu

kultury fizycznej i sportu (budowa boisk sportowych, zakończenie budowy trybun na stadionie

żużlowym i in.) przekroczyła 8,6 mln zł.89

Kwota wydatków inwestycyjnych per capita w 2008 roku była równa 3162 zł, o 34% więcej niż w roku

2000.

88 http://miasta.gazeta.pl/opole/1,69065,6092709,Bulwar_Musiola_nie_dla_wszystkich_.html 89 Szczegółowe informacje na temat zrealizowanych w 2008 roku inwestycji znaleźć można w opracowaniu: „Raport z realizacji projektów zapisanych w Programie rozwoju miasta Opola na lata 2007-2015 za rok 2008”, Urząd Miasta Opola, Opole maj 2009 oraz „Sprawozdaniu z realizacji budżetu miasta za rok 2008”, załączniki nr 8 i 9 „Wykonanie planu inwestycji miasta Opola w 2008 roku”, Urząd Miasta Opola, Opole 2009


- 105 -

Fot. 31 Stadion żużlowy przy ulicy Wschodniej w Opolu 90

ROZDZIAŁ III - PROMOCJA MIASTA

Wizerunek miasta jest współcześnie ważnym elementem działań

marketingowych. Nie wystarczy jednak prezentować wysoką jakość, trzeba o tym skutecznie

informować innych. Stworzenie i upowszechnienie pozytywnego wizerunku jest celem działań

informacyjno-promocyjnych prowadzonych w mieście. Kampanie reklamowe prowadzone są

w mediach, prasie, w czasie wystaw plenerowych, a także przy okazji odbywających się w Opolu oraz

w innych miastach targów i imprez kulturalnych. Trwają prace nad nową szatą strony internetowej

miasta, której uzupełnieniem będzie kampania internetowa skierowana do turystów. Od 2000 roku

działa w Opolu Miejska Informacja Turystyczna obsługująca osoby zainteresowane atrakcjami miasta,

kalendarzem imprez kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych, a także walorami przyrodniczymi

i krajobrazowymi miasta. Liczba osób obsługiwanych przez MIT stale rośnie; jedną trzecią

odwiedzających stanowią turyści niemieccy. Biuro jest najczęściej odwiedzane przez młodych ludzi:

uczniów, studentów oraz grupy zorganizowane.

Koszty działań promocyjnych w 2008 roku przekroczyły 2 mln zł., z czego ponad milion złotych

przeznaczono na promocję miasta przez sport.

90 www.kolejarzopole.pl


- 106 -

Wnioski

■ Rozwój Opola w latach 2004-2008 przebiegał w sposób harmonijny i niezakłócony, a sytuacja

gospodarcza miasta – mimo kryzysu ekonomicznego i finansowego z przełomu roku – była stabilna.

Dobra koniunktura gospodarcza w poprzednich latach sprzyjała stałemu wzrostowi dochodów

budżetowych. Systematycznie rosły wpływy z udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych –

w latach 2002-2008 stanowiły one ¼ ogółu dochodów miasta, a wraz z wpływami z tytułu podatku CIT

i podatku od nieruchomości – niemal 37,5% tej kwoty.

Dobra kondycja finansowa miasta sprzyjała z kolei intensyfikacji działań inwestycyjnych – udział

wydatków inwestycyjnych w kwocie wydatków ogółem w 2008 r. był wysoki - 25,8%, przy czym aż

60% kosztów inwestycji finansowane było z tzw. źródeł zewnętrznych (środków Unii Europejskiej,

Norweskiego Mechanizmu Finansowego i krajowych funduszy pomocowych). Zadłużenie miasta

utrzymywało się na bezpiecznym poziomie 25,6% kwoty rocznych dochodów budżetowych. Pierwsza

połowa 2009 roku przyniosła jednak zmiany w zarządzaniu finansami miasta; pojawiły się trudności

w uzyskaniu założonych dochodów budżetowych, zwłaszcza w zakresie dochodów z tytułu sprzedaży

nieruchomości i wpływów podatkowych. O ile sytuacja nie ulegnie zmianie do końca roku, mogą one

spowodować ograniczenie wydatków z budżetu miasta, zwłaszcza wydatków bieżących i konieczność

zweryfikowania programu inwestycyjnego.

■ Fundusze UE wydatnie zwiększają budżet samorządu. Opole od lat należy do czołówki miast

w Polsce skutecznie pozyskujących dodatkowe środki finansowe, których źródłem są fundusze

strukturalne, Fundusz Spójności oraz inne fundusze krajowe i zagraniczne. W najnowszym

prestiżowym rankingu samorządów sporządzanym corocznie przez „Rzeczpospolitą” Opole zajęło III

miejsce pod względem wielkości wykorzystanych środków unijnych w 2008 roku. W tym samym

rankingu samorząd miasta zdobył kolejne wyróżnienie zajmując X miejsce w generalnej klasyfikacji

miast.

W latach 2008-2009 pozyskano dofinansowanie na realizację 12 projektów – łączna kwota

przyznanych środków europejskich wyniosła w tym okresie 87,5 mln zł. Pozyskanie i efektywne

wykorzystanie środków finansowych w bieżącej perspektywie finansowej lat 2007-2015 pozwoli na

utrzymanie dotychczasowego tempa rozwoju, a także – w obliczu zagrożenia, jakie stanowi globalny

kryzys finansowy – na częściowe skompensowanie potencjalnego spadku dochodów podatkowych

miasta.

■ W następnych latach należy się spodziewać ponownego wzrostu dochodów miasta w związku

z realizacją kolejnych projektów współfinansowanych ze środków UE. Do budżetu miasta wpłyną

środki na realizację dużych inwestycji infrastrukturalnych: przebudowę Amfiteatru Tysiąclecia, projekt

zagospodarowania nabrzeży Odry dla celów turystyczno-rekreacyjnych, budowę wiaduktu i dróg

w mieście (również środki krajowe), budowę centrum kongresowo-wystawienniczego czy

modernizację miejskiej bazy sportowej.


- 107 -

Zwiększeniu kwoty dochodów miasta sprzyjać będzie również systematyczny wzrost udziałów

w podatkach PIT i CIT oraz zwiększenie kwoty wpływów z tytułu pozostałych podatków, pod

warunkiem stabilizacji ogólnej sytuacji społeczno-gospodarczej i zmniejszenia deficytu budżetowego

kraju.

■ Miasto staje zatem przed nowymi wyzwaniami, tak w zakresie polityki przestrzennej, jak i strategii

rozwoju komunikacji i transportu publicznego. Aby im sprostać, konieczna jest ścisła współpraca

z samorządami sąsiednich gmin, zwłaszcza w obrębie aglomeracji opolskiej, w zakresie zaspokojenia

potrzeb mieszkańców, których życie związane jest tak z Opolem (najczęściej poprzez miejsce pracy),

jak i z mniej lub bardziej odległymi terenami sąsiednich gmin (miejsce zamieszkania) – nowa

koncepcja polityki przestrzennej, a w dalszej perspektywie – zaktualizowana strategia rozwoju Opola

jako punktu węzłowego aglomeracji opolskiej.

Niezbędne okazuje się także wprowadzenie nowych rozwiązań komunikacyjnych, pozwalających

w dogodny sposób przemieszczać się po terenach aglomeracji opolskiej. Istniejący system połączeń

drogowych – promienisty układ dróg łączących Namysłów, Częstochowę, Strzelce Opolskie –

Katowice z Opolem w obecnym kształcie, przy tych parametrach technicznych dróg okazuje się dziś

już niewystarczający. Obwodnica północna spowodowała przeniesienie ruchu tranzytowego na

obrzeża miasta i odciążenie strefy śródmiejskiej, ale jednocześnie stała się w punktach węzłowych

istotną barierą komunikacyjną dla ruchu skierowanego do i z miasta. Obecnie obserwuje się „powrót”

ruchu zewnętrznego do miasta, co wynika przede wszystkim z niedrożności obwodnicy.

W związku z budową kolejnych dwóch bloków Elektrowni Opole oraz zaplanowanym na 2012 r.

zakończeniem budowy odcinka autostrady A 1 w okolicach pobliskiej Blachowni (k/Częstochowy)

koniecznością staje się rozbudowa układu komunikacyjnego w kierunku północno-zachodnim. Inną

istotną bolączką Opola jest słabe skomunikowanie lewo- i prawobrzeżnej części miasta, pomiędzy

którymi istnieją tylko dwie przeprawy mostowe. Konieczne jest podjęcie działań usprawniających

komunikację pomiędzy dwiema przedzielonymi korytem rzeki częściami miasta. Rozważana jest jedna

z trzech możliwości: budowa Trasy Bolkowskiej (w kierunku ulicy Popiełuszki, wiaduktu na ul. Struga),

Trasy Średnicowej w pasie linii kolejowej E 30 lub – najbardziej kosztowna i przewidziana na wiele lat

- budowa odcinka obwodnicy południowej, która powoli „zamykać” będzie obszar miasta zewnętrznym

pierścieniem dróg.

■ Miasto podzielone jest na strefy: mieszkaniową, produkcyjną i usługową, choć w wielu miejscach

strefy te się przenikają. Dość czytelny podział na strefy miejskie związane z dominującymi funkcjami

tych obszarów jest cechą charakterystyczną nowoczesnych organizmów miejskich i poprawia komfort

życia codziennego mieszkańców. Wyodrębnienie stref „produkcyjnych” (związanych z miejscem

pracy) i mieszkaniowych powoduje także zwiększenie ogólnej „transportochłonności” organizmu

miejskiego oraz wzrost kosztów transportu, zapotrzebowania na miejsca parkingowe itp. Miasto nadal

boryka się z problemem braku odpowiedniej ilości „pojemnych” parkingów. W celu racjonalnego

gospodarowania przestrzenią preferowanym rozwiązaniem powinny być parkingi wielopoziomowe

i podziemne – tych obecnie jest w Opolu bardzo niewiele.


- 108 -

■ Najludniejsze i najgęściej zaludnione obszary miasta pełnią przede wszystkim funkcję

mieszkaniową: Osiedle AK, Zaodrze, Osiedle Chabrów, Osiedle Malina (wyjątek stanowi stosunkowo

gęsto zaludnione centrum miasta złożone z obszaru Wyspy Pasieki , Starego Miasta i Śródmieścia,

pełniące w tym samym stopniu wszystkie trzy funkcje). Jednocześnie obszary te stopniowo

„wyludniają się”, gdyż ich mieszkańcy przenoszą się na obrzeża miasta lub całkowicie poza miasto.

Spadek liczby mieszkańców centralnej części Opola jest na tyle znaczący (9% w ciągu ostatnich 5 lat),

iż rzutuje to na całkowitą liczbę mieszkańców miasta – Opole znajduje się więc dziś w stadium

pośrednim pomiędzy suburbanizacją a dezurbanizacją.91 W tej sytuacji wydaje się jak najbardziej

uzasadnione, by z upływem czasu uczynić strefę śródmiejską obszarem wolnym od ruchu kołowego.

Jednocześnie trwa proces „starzenia” się społeczności osiedli mieszkaniowych – młodzi ludzie, którzy

zasiedlali te osiedla 30 lat temu, dziś osiągnęli wiek dojrzały, a nawet przygotowują się do przejścia

na emeryturę. Stwarza to konieczność modyfikacji i odpowiedniego dopasowania sektora usług (w tym

zdrowia i transportu publicznego) towarzyszących tym osiedlom.

■ Transport publiczny nie jest na tyle atrakcyjnym środkiem komunikacji, by skutecznie konkurować

z indywidualnymi środkami transportu; jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest brak systemu

preferencji dla pojazdów komunikacji publicznej (np. pasów wydzielonych dla autobusów). Liczba

samochodów w mieście jest bardzo duża, co powoduje zagęszczenie pojazdów parkujących na

ulicach i chodnikach, utrudniające swobodne poruszanie się innym użytkownikom dróg. Duży ruch

komunikacyjny powoduje jednocześnie szkody w środowisku naturalnym – Opole od lat zmaga się

z problemem wysokiego stężenia pyłu zawieszonego i szkodliwych substancji gazowych, szczególnie

rakotwórczego benzopirenu, którego źródłem jest spalanie paliw. Zmniejszenie ilości szkodliwych

substancji w atmosferze jest możliwe pod warunkiem znaczącego ograniczenia ruchu

samochodowego, zwłaszcza w tych częściach miasta, gdzie dominuje zwarta zabudowa, utrudniająca

wentylację przestrzeni miasta, oraz radykalnego ograniczenia emisji zanieczyszczeń, związanych

z ogrzewaniem budynków w sezonie grzewczym (kontynuacja programu termomodernizacji i wymiany

instalacji grzewczych budynków mieszkalnych oraz obiektów użyteczności publicznej). Mimo iż co

roku oddawane są kolejne odcinki tras rowerowych w Opolu nadal brak jest systemu powiązanych

dróg dla rowerzystów. W tej sytuacji poruszanie się po mieście na rowerze nie jest żadną alternatywą

dla jazdy samochodem.

■ Jednym z nierozwiązanych problemów Opola pozostaje niezadowalający stan i wygląd zabudowy

mieszkalnej, niski stopień sprawności energetycznej budynków oraz zły stan techniczny zewnętrznych

elementów wielu budynków: pokrycia dachów, elewacji itd. Na większości ulic śródmiejskich oraz

obszarów mieszkalnych (Nowa Wieś Królewska, Groszowice, Grotowice, Zakrzów) budynki sprzed

1989 roku stanowią od 95 do 100% zasobu mieszkaniowego. Jedna czwarta budynków mieszkalnych

wybudowana została w okresie przedwojennym. Wprawdzie znakomita większość z nich wyposażona

jest we wszystkie media (łącznie z podłączeniem do kanalizacji miejskiej), jednak ogólny stan samej

91 Daniel Jakub Felder „Powiązania funkcjonalne wewnątrz miasta na przykładzie Opola” , Opole 2009


- 109 -

substancji mieszkaniowej jest często zły. Dotyczy to tak budynków komunalnych, jak

i obiektów wspólnot mieszkaniowych, którym brak środków finansowych uniemożliwia

przeprowadzenie kosztownych, a niezbędnych napraw i remontów, w tym także termomodernizacji tak

ważnej z punktu widzenia ochrony powietrza.

■ Spośród niemal 670 ulic Opola 41,4% to tzw. ulice kryzysowe. Znajdują się one we wszystkich

częściach miasta, jednak ich największe skupisko występuje w centrum oraz we wschodniej części

miasta (Nowa Wieś Królewska). Są to obszary przedwojennej, częściowo zdegradowanej zabudowy,

zamieszkałe przez najuboższych mieszkańców. Duża grupa spośród nich to osoby bezrobotne,

niepełnosprawne, korzystające z pomocy społecznej. Obszary te wymagają szczególnego wsparcia

i specjalnych instrumentów oddziaływania, które zdefiniowane zostały w przyjętym w lutym br.

Lokalnym Programie Rewitalizacji na lata 2007-2015.

■ Lokalny rynek pracy jest dobrze zorganizowany, stabilny i dość chłonny. Od kilku lat stopa

bezrobocia maleje, a od 2007 r. utrzymuje się na poziomie 4,5-5%., a zatem jest znacznie niższa niż

w kraju i w regionie opolskim.

■ Miasto dysponuje dobrej jakości komunalną infrastrukturą techniczną i społeczną, jednak część

obiektów pochodzi z lat 60 i 70-tych ubiegłego wieku i wymaga dziś gruntownego remontu. Potrzeby

i oczekiwania społeczności miasta w tym zakresie są niezmiennie większe od możliwości realizacji.

■ Opole jest ważnym ośrodkiem życia akademickiego. Na opolskich uczelniach studiują nie tylko

osoby pochodzące z terenu województwa opolskiego, ale także studenci z innych części kraju.

Uczelnie rozwijają i wzbogacają ofertę edukacyjną, a przy tym nie zaniedbują działań promocyjnych

walcząc o dobrą, rozpoznawalną markę szkoły, z powodzeniem konkurującą z podobnymi uczelniami

w kraju. Rokrocznie mury uczelni opuszcza kilka tysięcy absolwentów.

Opolski rynek pracy nie oferuje jednak dostatecznej ilości odpowiednich miejsc pracy dla dobrze

wykształconych absolwentów szkół wyższych, a zatem nie jest w stanie ich wszystkich zatrzymać po

zakończeniu studiów wyższych. Aktualne oferty pracy adresowane są przede wszystkim do osób

z wykształceniem średnim i zawodowym, oferta zatrudnienia dla absolwentów szkól wyższych nie jest

jeszcze dostatecznie atrakcyjna. To powoduje odpływ części dobrze wykształconych osób do

większych ośrodków miejskich.

■ Prognozy demograficzne dla Opola są dość dobre. Mając na względzie wzrost liczby dzieci

urodzonych w latach 2008-2009 można przewidywać, że za 5-6 lat dla tych roczników trzeba będzie

przygotować większą liczbę oddziałów szkolnych, a wcześniej zapewnić im odpowiednią liczbę miejsc

w przedszkolach, a także odpowiednie zaplecze medyczne, socjalne etc. Infrastruktura techniczna,

w tym przede wszystkim drogowa, winna być przygotowywana z uwzględnieniem potrzeb osób

o ograniczonych możliwościach ruchowych, których będzie przybywać. Należy spodziewać się

bowiem znaczących zmian w strukturze wiekowej społeczności Opola. Przybędzie osób w wieku


- 110 -

nieprodukcyjnym: tych, którzy jeszcze nie pracują i tych, którzy zakończyli już pracę zawodową.

Jednocześnie zwiększy się obciążenie socjalne osób pracujących. Pojawienie się wyżu

demograficznego to bezsprzecznie szansa dla Opola, ale i duże wyzwanie dla polityki rozwoju miasta.

Podsumowanie

Jednym z priorytetów Strategii rozwoju województwa opolskiego jest rozwój funkcji

metropolitalnych aglomeracji opolskiej. Aczkolwiek Opole nie jest i nie będzie metropolią

w klasycznym rozumieniu tego słowa, jednak jako główne miasto regionu opolskiego pełni istotne

funkcje zwane metropolitalnymi na obszarze województwa opolskiego. Należą do nich: polityka,

administracja, gospodarka i finanse, turystyka, rekreacja i rozrywka, komunikacja i telekomunikacja,

szkolnictwo wyższe, badania i rozwój oraz kultura wyższego rzędu i mass media. Opole jest głównym

centrum życia społecznego regionu, którego rozwój rzutuje na wzrost społeczno-ekonomiczny całego

województwa.

Strategia rozwoju miasta Opola – stolicy polskiej piosenki – na lata 2004-2015 określa

priorytety i kierunki rozwoju Opola w sposób bardzo szeroki. W rezultacie nie wyodrębnia się

dominującej funkcji, której rozwój mógłby być siłą napędową przemian społeczno-gospodarczych

i w sposób jednoznaczny definiować profil czy też wizerunek miasta. Wybrano wariant stopniowego,

stałego rozwoju wszystkich sfer życia miasta, w którym najważniejszą rolę odgrywają potrzeby

mieszkańców i ich należyte zaspokojenie, przy poszanowaniu i zachowaniu walorów przyrodniczych

środowiska naturalnego dla obecnych i przyszłych pokoleń (sustainable development ). Idea strategii

rozwoju konkretyzuje się w założeniach programu rozwoju. W chwili obecnej w Opolu realizowane są

62 zadania z listy Programu rozwoju miasta Opola na lata 2007-2015. Są to przedsięwzięcia o różnej

skali i charakterze – zarówno duże inwestycje polegające na budowie, modernizacji oraz rozbudowie

infrastruktury Opola, jak i projekty „miękkie”, przedsięwzięcia prospołeczne, w sposób bezpośredni

adresowane do mieszkańców miasta. Od kilku lat miasto podejmuje bardzo duży wysiłek inwestycyjny,

z którym wiążą się też znaczące nakłady finansowe. Od kilku lat w zadania inwestycyjne angażowane

jest rokrocznie 25-30% środków budżetowych, co było do tej pory możliwe dzięki trwającemu do

końca roku 2007 wzrostowi dochodów budżetowych i relatywnie niskiemu wskaźnikowi zadłużenia na

poziomie 25,6% globalnej kwoty dochodów92.

Tak jak Opolszczyzna w istotny sposób wyróżnia się wśród regionów sąsiednich, tak i Opole –

niegdyś jedno z dwóch głównych miast historycznej krainy Górnego Śląska – pozostaje miastem

szczególnym, nie tylko ze względu na bogatą, wielowiekową historię, ale i szybkie tempo przemian

społeczno-gospodarczych, dzięki którym zmieniło ono w ciągu ostatnich lat swój wizerunek. Opole

stało się bardziej przyjazne Opolanom i osobom przyjezdnym; niezależnie od wszystkich problemów,

z którymi jeszcze dziś muszą się borykać mieszkańcy, coraz częściej słychać opinie, że „Opole to

miasto, w którym dobrze się żyje”.

Opracowanie:

Danuta Wesołowska, Aniela Akielaszek

Wydział ds. Europejskich i Planowania Rozwoju

92 Stan na dzień 31.12.2008 r.

Documents

ANALIZA 2008 rok - opole.pl · DOCHODY I STANDARD ŻYCIA MIESZKA ... Opole nale ży do grupy miast pełniących rol ę ... Skutkiem szybkiego rozwoju miasta jest post ępuj ąca suburbanizacja