Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
N O V I ËCCLESIASTICO-SCHOLASTIdl
A N N A L E S EVANGELÍCORUM
AUGUST, ET HELVETICA CONFESSIONlS
t N
ÖITIONIBUS DOMÜS A U S T R I A C A H.EREDITARIIS .
T e r t í í cürsüs annü í TOMUS POSTERIOR.
EDlDí t
SAMUEL AMBROSIUS, Sacrorum Evangílicorum Radvanii Minillér,
Dicecefeos Zolienfis Nótárius, & ill. Societatis Latina Jenenfis Sodalis.
SCHEMNICII, Chara&eribus Francifci Jó an. Sulzef. reg., priv*
Typographi. MÙCCXCV»
\
fhiœrenti mihi , multûmquê, ö5 tf/tt <j
cogitanti, quanam re pojfem prodejje
quam plurimis : nulla maior occurre*
bat, quam fi optimarum artium vias
traderem meis civibus.
Cic. de dir, Li n . C. I .
K)°
P R t E F A T I O • '
Non diffitemur, diuturniorem in elucu-brandis expediendisqiie Annalibus mo-rarn, leùtoribus noßrjs longe ingratißi-viam eße. Eqnidem & nos ipfi, quibus iutio tempore dimittendi opufculi officium incumbebat, hac re quampïurimum affi-cimur• Sed neceflitati, quœ lex tempo' rum efl, cedimus inviti.
Rationes prorogationis huius ube-rius non expouemus, ne videamur, pri-tnis libellorum noflrorum paginis, nil nifi excufationes afferre, aê fallendi tem-poris, aut leStorum caitfa , perj agio uti. Silentio tamen prceterire non pojjnmus, nobis munia publica, qnœ gerimus, hoc quidern anno , tantum faceßivijje laboris, «fc fere nihil otii nancifci potuerimus. Neque igitur negotio huic literario , nifi cum iaSlura valetudinis noftrœ, & ini-que prœtermiffis pnblici muneris officiis, plus tribnere Juflinuimus,
A 2
^ Videfonr vero nobis videre, anno fátüro non minus nobis operüm immi-ner e, cum cœtus nofter, quem docemus, mdies plura incrementa capiat. Imo , ß quid etiam otii fuperfuerit : id iam & al lis, quae mitneris aeque noflri funt> ftùdiis, impend ere geftimus»
Qiiarùûhrem conteflafo dicimus , wo-lis anno futuro, quippe MDCCXCFI. annales noftros perfequi, neutiquam inte-grum ejfe. Neque tarnen iis fcribendis omni-no Juperfedendi unimus efi: id enim vi-tio nöbis iure dari pojfet. Plrum ta-rnen , i<îôi tantisper requieverimus : He-rum iterumque opus fententia omnium per ut île adgreffuri , cejfata reponetnus tempóra y hovasque opéras tiqftras, né confvèvimus, duobustribusve verbis tem-jpèflive annunciabimus. Ztoö. Radvaniiy ad urbem liberam > . regiam , ac monta-fiam Neofolienfem, ipfis Calendis Dictm* iris A. C. MDCCXCK
h
I C O N S P E . C T U S
IV. DIOECESTUM « EV. HELV. CONF. J N H U N G A R U . * *
I. DIOECESIS CISDANUEIANA
S u p r e m u s Curator fepulaiis : Jofephus S, R. 1. Cornes Teleky de Szçk, Auguftifíi-m o Romano rum Imperátori ac Reg. Hung, a confiais int imis, S. Reçni Hung. Coro-na Cuftos, I. Comitatus Ugotsenfis Supre-mus Comes &c.
^ Diftri&us fen Superintendentias vocant. * * Hic recenllta Reformátorára in Hungaria cae-
ti|um conlHtutio, A. M D C C X C Í V , obtinuit. A 3 Su-
Superintendens r Samuel Fègh Veres-marthy , coetus Ketskemetienfis Primari-us facrorum minifter.
Supremus feu Generalis Nótárius: Jo -annes Tortnäß'vj Kis- Kun-Halaiíieufis eccie-ii<e V. D. M.
Senioratus five tra&us numerantur VIII. Ketskemetieníis, Soltenfis, Cserhá-tenfis, Vértesállyaienfis, Tolnenfis, So-mogy ienfis, F. Barany ieníis & A. Bara-nyienfis.
1. Senior Kc ts^emetífnfis : Gafpariis; G öböl, eœtus Iietskemetienfis facrorum minifter.
2. Senior Tolnenfis : Joannes K- Sza* t ó , Dabeníis V. D. M.
3. Senibr Clerhátenfis : Stephanus Földvciry, Monorienfis V. D. M.
4. Senior Vértefáilyaienfis : Joannes jVeJzprémi , Cfákvárienfis V. D. M.
5. Senior Tolnenfis: Stephanus ötvös, Duna-Szentpyorgyieníis V. D. M.
6. Somogy ienfis : Francifcus Kifs, Nagy-Sí.okolyienfis V. D. M.
7. F. Bar^nyienfis : Joannes P0lya, Nagy. Harfányienfis V. D. M.
8. A. Baranyienfis : Joannes Pelesketj^ Veresmártenfis V. D. M,
í r ,
IL
DIOECESIS TRANSDANUBIANA.
Supremus Curator fecularis: Gedeon Comes Ráday de Ráda, S. C. & R. A. M. A&ualis Intimus Status Coníiliariusf
Tabui« Septemviralis AlI'eíTor. Superintendens ; vacat. Senioratus* VIII. eorumque ordinis
utriusque moderatores,' nec non cœtusfin-gulos recenfuimus Tom. II. alterius curfus annui pag. 76. & íeqq*
III.
DIOECESIS CISTIBISCANA*
Supremus Curator fecularis : Jofe-phus Patay, complurium I. Comitatuum Tabulíe Judiciaria; AlleiTor.
Superintendens : Abrahamus Pakfi Szatthmáry, Ecclefiíe Kereíztefieníis Pri-marius paftor.
Seniores: i . Borfodieníis : Franeiscus Szöte,
Rimafzombathienfis ecclefiae primarius V. A 4 D. M.
8 Ö ^ ^ S B
D. M. qui fimul fypremus diœcefaniis Nótárius.
%. Abaújjvarienfis Stephanus S$é-tely, Szepfierfis V. D. M.
3. Zemplíuienfis : Georgius Palóczy<> p-Uizkeníis V. D. VF.
4. Unghvariënfis : Martinus Kifs, Ka-pofeniis Y» p . M» •s ' '
VI, prOECESIS TRANSTIBISCANA* .
Supremus Curator fecularis : Eraiii eîfcus Rhèdey de Kis - Rhéde, S. C. & K. A. M. Confilarius, & Aulae Régis familiáris.
Superintendens : Françifcus Hu^yady^ cœtusÛebrecinenfis primarius V. D. M.
Diœcefani Notàrii : Daniel Héczei. Szo^noKienüs traétus Senior ; & Miçhael Benedek, Debrecinenlium V. D. M.
Seniorès : 1. Cumaniíe maioris ; Jofephus Tóth,
Madaraíieníis V. D. M. 2. Bï-
t iimii m il mi . _ ..11 i n ij. ma. 1 in 1
* Provinciám ecclefiafticam Abaujjvarienfem , tertii curiiis annui tomo pviore pag. 38 ^ feqg. uberius defcppfynus.
2. Bîharienfis : Alexander Mata, Szalárdíenfis V. D. M.
3. Érmellyékieníis : Samuel Hunyja-diç Optomanyenfis V- D. M.
4. Mediocris Szolnok : Daniel Hêczei, Eeérienfis V. D. M,
f . Szaboltfenfîs : Petrus Molnár, Má-denfis V. D. M.
6. Szatthmarienfis : Mofes Marcsa, cœtus SzatthmarieniîsN V. D .M.
7. Bereghienfis : Balthazar Kondor, Bereghfzáfzenfis V, D. M.
8. Nagy - Bányenfis : Francifcus Fó-fis Ujvárofienfis V. D- M.
9. Marmarofienfis : Abrahamus Na-naß, Szigethieiifis V. D. M.
10. Ugotlenfis: Paulus Kalmár, For-golányeqfis V.D. M.
11. Szilagyieniîs : Stephanus Fa-gy as, Keczelienfis V. D. ty.
12. Debrecinenfis Pro - Senior: Ste-phanus Kotsis, Derecskeienfis V. D. M-
13. Békefienfis Pro - Senior : Sa-muel Szentmiklófi Sebők , Szent eíienfis V , D. M.
A ? $
l i t
C O N S T I T U T I Q R E I S A C R i E
ÜNITARIORÜM five SOCINIANQRUM
I if
M. PRINCIPATU TRANSILÜANLE, *
I n Magno Tranfilvanîae Principatu Vnita-rii cœcus, parochiaies quidem CX ; ad-iunéti vero, l'eu filiales LtV. atque adeo ÇLKIV. hoc tempore numerantur , qui-bus Couíiftoria, Supremum & Repnei'eu-tatiyiim lie dictum, nec non Superatten-dens cum duobus liipremis eccleiiarum & fcholarum Curatorîbus, ac generali No-tario eccleliaftico moderantur.
I. Su-
* JÛefcriptionem haue nobis non minus ac le-froribus Annalitim longe gratiiiimain, a vi-ro plur. reverendo, Stephano Luzur, Vni-tariovum Traníilvani« Superattendente d i -gniiïimo, die X X V 1 Í Í . Sept. M U C C X C V . accepimus.
B a s s e n «
I. Supremo Confiftorio , fupremus fecularis Curator a l te r , alter Superatten-dens , pradunt. Senatorum verol iveAd-iel íbrum, e fecularibus quidem viginti , ex eccleiiafticis vero funt tredecim. Se-cularium nomina ita habent : Francifcus Petrityévit Horváth de Széplak, iupre-mus ecclefiaruin ac fçholarum Curator , & fupremi Confiftorii Prides ; Michael Toroczka de Toroczka Szent György, e fe-cularibus alter fupremus Curator, Joannes Pétrit y évit Horváth de Szépiák; Andreas Jioköfi deEadem, qui fimul & Afleflbr Ta-bui« Regia j Michael Sala de Enlaka, Protonotarius Tabulac Regije, Joh.Nico-laus Pétrityévit Horváth de Széplak ; Ale-xius Daniel de Vargyas ; Frnncil'cus Szent Királyidé Kit-Sáros, AiFelTor Tabulas Regia ; Chriftophorus Simon de Désfalva \ Alexius Stmén de Sárd-, Samuel Szent-Iváni de Sepfi Szent Iván ; Ladislaus Szentr Jváni de Sepfi Szent Iván ; Mofes Pálffi de Tartsafalva\ Georgius Simén de Sárd; Alexius Pálffi de Tartsafalva ; Joannes Sándor de Kénos ; Mofes Sándor de Ké-nos, Afruarius; Jofephus Gedö de H. Sz. Márton h Mofes Bartha de Décs, iudex civitatis Claudiopolitana ; Martinus Ago~ Jton de Kolosvár y Senator urbis Claudio-
po-
i á g ^ ^ ^
politatsae ; Stephanus Sikó de Bölön , cai}-laruni Advocatus.
Ex eccleíiafticis, Stephaiiiis Lázár, Superattendens, Çonliftorio prœeit; ad Se-natum Conliftorii vero fpectant, Jofephus JPákei, Profeííbr Collegii Claudiopolicani, & generalis Nótárius; Michael Kozma, Archidiaconus, qui & Orator five Fifca-l]s Conßftorialis; Georgias Markos, Pro-feííbr ac Paroçhus Çlaudiopolitanus ; Si-
ismundus Nagy , ProfeíTor ; Joannes ártók, M.irtinus Bálás, Marciim? Kovátss
Frapcilcus SzQÍgq , Jofephus Fitita, Pau-lus Gálfalvi , Archidiaconi ; Scephanus Sárdi, coadiutor Archidiaconi; Nicolaus Szombathfalvi & Franciícu$ Iteúki, Dioe-cefaiii Notar».
Coníiftorium generale bis Íiíi^ulis ati-liis celebratur, et quidem meníe J a n u m o conftanter Claudiopoli, dein vero menle J u n i o , óccaüone videlicet generalis Con-grégations Synodalis iuxta feriem Tra-óluum í í v j Senioratuum , quorum oéto numerantur, modo in hac , modo in alia eccleíia huic fini apta , quo etiam tem-pore Candidati S. Minifterii, qui in prie-milibduprum dierum examine bene ftete-ï u n t , ritu confveto i n a u ^ u r a c i p u b l i c a fynodi au&oritate parochiis prieticimicuc.
II. Coq-
; . II. Confiftorium Reprjefehtativiim, ita ?dicitur, quod vices fupremi Confiftorii ni rebus, qua: morarii non patiuntur, tra-ftandis agat , füamque fedem, aeque ac Su-perattendens continuo Claudiopoli habet.
Confiftorio huic, ipfe Superintendens profidét. Ad fénatutn vero fpeélant e fecularibuS : Michael Salà , Samu-el Szent Ivánt, Fran ci feus Királyi, fcí-colaus Horvát * Chriftophorus Simon, Ge-orgius Simon, Moifes Sándor , Francif-cus Rnkofi, Moifes Hartha, Martinus Á-gofton, Stephanus Siko , Joannes Pákei, Laurentius Kovát s, Stephanus Agoft'on. E viris ecclefiafticis : Jofephüs Pákei, Frofelfor Collegii, qui & Aétuarius ; Ge-orgius Markos, ProfefTor & Parochüs Claudiopoljtanus j Sigismundús Nagy, J o -annes Bártok, Stephanus Sárdi.
Ecclefin» CLXIV.ratione adminiftratio-nís particularis ín of to Diœcefes five Ar-chidiaconatus funt divife. Prsreit autem unicuíque Dioecefi, Archidiaconus , cum duobus Infpettoribus, feu Curatoribus le-cularibus, e praecipuis Nobilibus plurali-tate fuflfragiorum ele&is, ac a fupremo Conüftorio confirmatis. Prœterea habet quoique Archidiacouos in unsquavu
Diae-
*4 ^ t e f t ^ e î
Diœcef i , ex eccleiiafticis fibî adiundtiinl Notar ium, Fifci adminiftratorem 5 ac quinque Senacores feu AdfeiTores eccleûa-fticos , quibuscum, pnefentibus etiam In-fpeótoribus , five Çuratoribus dioecefanis, negotiorum ecclefiaßicorum caufa , Sedri-as Quindeiiales fie vocitatas, feu iudicia eccleliaftfca, pro ratione rei alio etiam tempore inflituit. Inde provocatur ad Sy-nodos Diœcefanas, ü in caufam vocatis libet ; liinc vero ad fupremum Confifto-rium.
I. DicuceßsKolofenfis, continetEccIe-fias Matres five Paroehiales quinque, Fi-liales oéto , üt fun t : Cl audio poli s, cum íilialibus, Súk & Fejérd; Kolos; Felső Szovdth, cum Gyulátelke & Mots} Kide cum Újfalu, H.Matskás, Szilvás, & Ik-lod ; Alfó Uosví.
Huius diœcefeos Archidiaconum agit ipíe Superintendens , Stephanus Lázár; Notarium , Georgius Márkos, in Colle-gio Giaűdiopolitano SS. Theologiae Pro-feffor ordinarius, ac ccetus Claudiopolita-ni facrorum Minifter primarius. Rem ec-clefiarum provinciáé huius curant , e fe-cularibus, Chriftophorus Simon de Dés-falva & Samuel Szent Iváni de Sepfi Szent-Iván, I, Comitatus Koloíeníis alter Vice-Comes.
Coetus Claudiopolítaüus gaudet illu-ftrî gymnafio feu fie di&o Collegio Uni-tariomtn , in quo ftndiofa Juventus inde a principiis, in omnibus grammaticis, hu-manioribus , philologicis, philofophicis, mathematicis atque theologicis ftudiis eru-ditur. Supremum curatorem veneratur Collegium , lliüftriííimutn Dominüm, Mj. chaëlem Sala de Enltáa, Magiftrum Pro-tonotaiium ad ßegiani Tabulam , & Spe-élabilem Dominum, Sámuelem Szent-Ivá-ni, qui & Infpeftor five Curator diœce-fanus. Profelfores verő funt : Stephanus Lázár, Superintendens, Ccllegii Re&or, ProfeíTor Mathbfeos & Phyfices ; Georgi-us Markos, P ro -Re&or ColJegii, uni-verfe Tbeologiae & Hiftorix Ecclefiafticfe ProfeíTor ; Jofephus Pákei, Prof. Logicse, Metaphyficscj Morális Philofophi®, Jur is Nature & linguœ germanica; Sigismun-dus Nagij, Prof. Philologie, Geographias, Chronologie & Hiftoriae.'
Oéto claflibus inferioribus , folertiffi-mi collegii cives Togati"1 pneficiuntur; fcholam vero puellarum alter Cantorum ©cclefiae, iníliiuit.
II. JDiacefis síranyafenfís abfolvitur ecclefiis XVII. parochialibus & una filiali, ut funt : Ó Thorda, Szent Mihályfalva » Singfal ya, Bagyon cum Filiali, Székely*
Ko5
Kotsárd, KöVeiid, Rákos , Várfalva ; Cse-gez Torotzko, Torotzko Szent G y ö r g y , Abrudbánya, Verespaták, Já ra ,Mefzkö , Sz ind , Tűr , & Komjátzeg.
Archidiaconi mnnere fungi tur , Joan-nes Bartok, cœtus Kövendeufis Parochusj fupremi Confiftorii membrum. Notariirm agi t , Georgius Kontz, Parochus Torotz-k o - S z e n t Györgyeníis. Infpeótores ec-clefiarum & fcholarum dicecefanarum funt : Jofephus Szent Királyi de Kis Sáros , & Johannes Sándor de Kênos * J . Sedis Sieulicalis Aranyos, Vice - Judex Regiuss
O - Thordaâ, frequentatur Gymna-f ium, quod David Barabás , vir li-teratiifimus regit. Clafíes minores, pri-marii gymnafii cives Togati Jnílituüntj Infpe&or gymnaűi : Jofephüs Gálffi dé Mártonos, I. Comitatus Thordenfis Vi-ce - Nótárius.
Aliud Ünitariorum Gymnaiium To-voczkoini e f t , in quo ProfeíToris ac Re* éïoris munere., Sámuel Braffai, fungi-tur. Beneíicio civium oppidi ac cœtus huius XX. literarum ftudiofi adolefcentes extranei quotannis aluntur. Scholas pu-ellarum, Stephanus Szabó moderatur.
III. Diœcefis Kükülloenßs habetccele-£as parochiales XI ; filiales V. ut funt :
Kis
Kis Sáros, Adámos, Bethlen Szent Mi-klós , Szent Benedek eu u Here-p e , Atzfzonynépe , Dombo , Ditsö Sz. Márton, Szőkefalva, Harangláb, Dés-fa lva , Teremi cum Befenyô & Lörintz-fnlva , & Széplak cum Iíóród Szent Márton.
Archodiaconus diœcefeos huius : Mar-tinus Bálás, Parochus eeclefins SzéplaKi-enfis , iupremi Confiftorii membrunh Nó-tárius : Joannes Ürmősi, parochus Di-tfo Sz. Mártonenfis. hifpeftores : Nico-laus ármi de /VI. Délö, & Sigismundus Belén vefi de Szökefalva.
IV. Dicecefis Marufenfis ecclefias pa-rochiales XIII. ac filiales XXV. numerát, utpote : Szent Geretze ; Szent Láfzló cum Siiketfah'a ; Szent Híromfág cum Kus , Adorján & Bede ; Cfokfalva cum Szent Iván & Makfalva; Cfik-Szent Márton cum Clikfalva, Jobbágyfalva & Buzaháza ; Ipló , cum Péterlakay, Ma-ros J i r a , & lliye ; Vadad; Ikland, cum Ernye & Szengyel , Kál ; Szabod, cum Bazéd , Cíavás, Fe l e , Póka , T a n t s , Száíz Fiilpös, & Nyulas ; Maros Szent Király , cum Dél ló , Náfznanfalva, M. Váíarhely, Hartzó & Galambod ; Nyo-mát. Munere Archidiaconi diœcéfeos hu-jus fungi tur , Michael Kozma , fupremi
£ Cou-
Confiílorii m e m b r u m , Orator jreneialis, ac cœtus Szent Geritzeníis Parochus. Nótárius vero e f t , Andreas Csáka 9 e c clefiíe Sz. Háromí'ágienfis V. D. M. In-fpeótores : Jofephus fetiior de Kát, & Ladislaus Szent Ivdnî de Badem:
V. Diœcefis Kerejztúrenfis eompleétí-tur ecclelias paroehiales XXX. filiales autem XII. videlicet : Énlaka ; Korond ; Váral-l y a , Clehétfalva; Tartsafalva; Szent Mi-hály cum Kis Bentséd, Nagy Bentséd, & Ko-bátfalva; Nagy Kadáts, cum Kis Kadáts ; Se^ ménfalva cum Nagy Galambfalva ; Tordát-falva ; Medefér;Mártonos; Gagy; Szent A-brahám cum Magyar Andrásfalva; Cféke-falva; Szent Miklós cum Kis & Nagj ' Kede ; Székely Kerefztúr cumBethfalva acRugom-falva ; Fiadfalva $ Alfó Boldog Afzfzonyfal-v a ; Ujfzékel, Sárd cum Héjásfalva^ Kis Solymos; Nagy Solymos ; Sákod; Pipe; Bordos cum CtbH, Rava, Bözöd ; Kőris-patak, Bözöd Újfalu , & Sárpatak.
Archidiaconus diœcefeos huius : Pau» lus Gálfalvi Confiftorii membrum, ac cœ-tus Énlakenfis Parochus. Nótárius: Jo* annes Geiza , ecclefiae Ratenfis V. D. Aí* Infpeélores : Samuel Pálffi de Tartsafalva* & Sigismundus Pákot de Szent Lélek.
Gymnafio Székely - Kerefzturieníi, quod nuper admodum conditum eft , Sa-
B1U'
imiel Szabó, r e f to r & profeflbr prieetf, qui Joannem Bodor übi adiunflum habet.
VI. Diœce/ïs Udvar h ellyenßs, mime-rat ecclefias paroehiales XV11I. ut fun t : Vargyas , H. Almás , H. Karátsonfalva, Oklánd, H. Újfa lu , Városfa lva , János-falva , H. Sz. P é t e r \ H. Sz. Pál , Ré-t s e n y e d , H. Sz. JVlárton, Lóküd, Kénos, Gyepes , Abásfalva , H. Keményfalva, Ders , & Mus na.
Árchidiaconus huius diœcefeos : Mar-tinus Kávát s , Confifíorii membrum, e o .clefiœque Derfenfis Paroclms. Nótárius: Nicola us Szombati)falvi, Confifiorii mem-brum , & ecclefiíE H. Szent Pálenfis Pa-rochus. Infpeétores : Dion^fius fenior Pdlffi de Tartsafalva , 1 & Jol'eplms La-mi en de H. Kar át s cnfalva,
VII. Diceceßs yllbevßs , numerát non-liiii VI. Ecclefias , utpote : Felfo & Alfó Rákos, Pálos, Héviz , Datk & Ürmös.
Árchidiaconus : Jofephus Tinta , F. Rákofenfis V. D. M. Nótárius : Francifcus Deáki, Hévizenfis parochus. Uterque ve-rő eft Confiílorio a confiliis. Curato-res : Alexander Maurer de tJrinös & Sá-muel Szent Királiji de Pálos.
VIII. Dioeceßs Trifedenfis , ad quam X. parochiales & III, filiales ecclefiae lpe-ftant. Nomina earum : Nagy A j t a , Bö-
Ii 2 lön ,
lön, Hidvég , Szent Király , Kökös * Lábotfalva cum Szent Iván, Killyéu cum Sz. György , & Szemeria , Árkos , Kö-röspatafc, & Káinok.
Archidiaconus : Francifeus Szolga > parochus Nagy Ajtenfis, membrum confi-ítorii. Notariiis : Gabriel Kontz, eccle-fiíe Arkofeníis facrorum minifter. Infpe-élores: Michael Dondtk de Bölön, & Fraucifcus Bablók de Ders.
III.
M O R T E S V I R O R U M
^CCLESIASTTCORUM.
i . Stephanus Wilhelmus de Luck , (dß Luque,) cœtus A. Atfenfisv in Co-mitatu Peftienfi folerciffimus facrorum mi-n i f t e r , origine, ut traditio fe r t , Hifpa- * n u s , die XL Junii A• MDCCXCV. gan-grœnse morbo confumtus, diem obiit fu» prémum. Fuit is Cibini Sirofienfium, pâ t re , Joanne í/ő Luck, fartőre, matre Safanna Trompet natus. Primis literarum fundamentis in patria pofitis, confilio pa-ren tum, Dopfchain primum; dein, ve-rő Kefmarkinum 9 profequeiidorum ftudio-
rum
j u m caufa , conceflit, quo reli&o, exte-ras petiic oras. Ex Germania redux, he-rulis prœnobiiibus Semberiis informandis o-peram dabat , indeque Ivancofalvam, ver-bi Dei praseo, evocatus e ra t , quam qui-dem eccleiiam duodeeim annis, pofi: Szent Ivanenfem in Com. Liptovienii annis qua-t u o r , ac denique Atfenlem annis novem, & totidem menlibus fideliter iuftituit. Ca-i'us adverlos, qui ei in Liptovia evene-r u n t , túlit fapienter. Ceterum memóri-ám fui apud poíteros' , fcriptis reliquit íequentibus.
i . <8vimtown) vteni o cfáncfd) ry Âreftat i t lé / nn^bo tat tecená &t ftanfírf <Ll)to\ogía f tat ga!o ona l itafcobptj potrebné fpa^ytcblné snómofí í ; t poboârténiii Eteftanfíému 3iiuôtu , a fpafeitj bufTe/ gefenomii Êiiâfcému cFovo& tu gcft po t r ebná , oï> <3flép4ím beJtucf, ©Fön?« Ärt ja tc le , f n4bosném« x>jja>4nj pro <£fvtew itwangelicCau fum» ttioœne fepfanrf- XV PreflfpûtrÊu , wy0 tifttíná ü jrantiftïa 2íii0uít Pdtjfo. i78rj Hujus libri multa exemplaria apud viduam venalia proftant.
1. épofu feb r r fn j ftevfd) nlmtarvnfd> wtcy obamfájTte l bobtému wyfyoiváwá* nj bjtef / fftrje S. D. w PrcfipürCu, xvy* tfatená v ^ r an t j f f t a Xugufl, PaçÉo. 1793*
B 3 2» Die
2|2 gF^gkggg
2. Die XXV. Jan. A. MDCCXC. de-natus eil ? Samuel flaijnocey, ab anno MDCCLV. — LXX. Alzodienfium, poft vero annos XXIV. Egyházienfium Verbi Div ini Minifter, anno atatis fuaî LXXII. Munus lacri praconis annis propemodum XL. geffit;
3. Die VI. Sept. anno eodem yitam cum morte permuta vit , Joannes ßentzur, cœtus Tóth - Györkenfis, apud Peftienfes, ab A. MDCCLX1V. facrorum minifter, Navavit itaque Toth - Györkenfibus ope-rám fuam annos XXXII. Ta&us eft apa-plexia , dum de cathedra facra , optimo Arcliiduci, Alexandro Leopoido , Regni Hungária Palatino , parentaret. Termi-nato íermone S. funebri , iubito exlpi-ravit.
4. Joannes Georgius Stretsko , gy-mnafii evangelici Pofonienfis reélor & pro-felior longe meritiííimus, die lecundaJNo^ vembris , hora matutina oótava, dum quempiam S. Scriptura locum grace in Schola fua prxlegeret , in ipfa cathedra apoplexia taéhis concidit, ac lemivivus ab auditoribus domuoi deiatus eft. Hora feptima veipertina eiusdem diei, annos LXVI. natus , placide fpiritum Deo redr didit. Jufta ei períolverunt amici 5 di§ V» Novembris, Frequens fuit 5 nobilium,
ci-
civium , ac iuventutis fcholafticae concio, pro qua très optimae fpei adolefcentes d ixerunt , Stephanus quidem Gytiga, la-t ino , Jacobus vero Glatz , germanico fermone. Andreas Fiß'ny Carmen récita-' vit latinum.
Patrem b. vir habuit Andreám Sxtre-irfco, Toth-Pronenfem , poft Pofonienfem civem , matrem Elilabetham Polner, qui-bus die I. Junii A. MDCCXXIX. Pofonii natus eft. Literarum rudimenta pofuit in fchola patria, unde Jaurinum caufa linguae hungarioe translatus , infticucione, J o -iephi TorKos, reéioris, ut'useft. Dornum redux , Pejchkinm , Subre&orem, Con-reétorem S^aszkium, ac Beerium Re6lo-rem colui t^ Liberalibus inuutritus doftri-nis , A. M. DCCXLVIIL commigravit Góttingam , ibidemque , Moshemium, JJeumatuium , Feyerhnum, Holmannum, & Achenvallum , viros celeberrimos audi-ebac. AloJ'hemius quidem eum ad do-muüi fuam acceríitum , proli luae infor-matorem prœfecit, A. MDCCLII. ab Illu-ftriflimo L. B. Zay Göttiuga evocatus mu-niis prieceptoris aulici obibat, ac dilcipu-lum caul'a ftudiorum Polonium profici-fcentem comitatus eil. Interea Chriftiano Roeslero , Sabrectori , munus lacruin apud Cremnicieníes Germanos adepto ,
B 4 die
die XIX, Mart. A . MDCCLV. pnft vero Michaeli PefcKko\ Conre f to t i , fatisfunóio die V. Nov. A. MDCCLVIl. ac denique Jofepho Bentzûr, Reélori, Kefmarkinum p romoto , die XV, Jan . A. MDCCLXXI. fucceíTor datus eil. Ollis vero efi nofirum, liberaliter educatus, loquimurcum Cicero-n e , cui non educatores, cui von magi-ftri fui atque doblores, cum grata recor-datione in mente verj'entur?
IV .
y i C I S S I T U D I N E S MUNIORUM.
ECCLKSIÀSTICORUM-
i . Vir A. R. Bohik'laus Tabliez, re-l if ta XXIIL Augufti ecclelia Felfö Rakon-cenfi, Atsam fe transtuiit, uni die XXX. Aug. facrum munus eil aufpicatus.
1. Samuel Raffanides, vir cT. SS. Theologie Candidatus , patrem naftus erat b. Sámuelem Raffanides , Liííbvieníium verbi diviri miniftriim , & venerabilis contubernii Naey Hontenfis Proleniorem, ante annos XVIIT. e vivis e reptum, ma-trem vero Juftinam Benkóczij, qua* eum XXX. Auguíli A. MDCCLXXII. proge-
nuit.
nuit. Literas primum domi, .dein Teré-n i i , poft Schemnicii annos V. ac totidem Pofonii, coluit. A. MDCCXCIII. Jenen-fem petiit academiam , cuius fuminos vi-r o s , Griesbachium , Schmie dilim, Rein-hol dilim , ac Paultwi, pneceptores na-ftus erat , a quibus exafto biemiio avul-f u s , d. XXV. Apr. MDCCXCV. domum rediit. In feceffu literario domi aliquan-tulum requiefcentem , ccetus evangeli-cus Felsó Rakoncenfis, evocavi t , quo au-ftore, die XXI. Sept. MDCCXCV. opera maxime rev. viri Michaelis Szinovitz, Superattendentis montani lacro muneri initiatus eft.
3. B. Heijnocio in ecclefia Egyházi-én f i , vir A. R. Matthias Nerodoly, an-tea cœtus Pufzta Vámenfis in Comitatu Vefzprémieníi facrorum minifter fucceílit.
4, Virum A. R. Ferdinandum Wen-dl er um, Hegyes - Halomienfium in Com« Moironieníi antea pneconem, nunc Vindo-bona requiefcentem , vir A. R. Jacobus GlaczScepufienfis ,die X.Nov. MDCCXCIV Modrae ordinatus, excepit.
Schladminçenfes S tyr i i , viro A. R. Michaeli Schmal, Schladmingae vitám agenti quietam, virum A. R. Samuelem Carolum Biermannum, Pofonienfem,Vindo-bonse examinatum, luffecerunt,
B s . 6. A
6. A Stoofzeníibus Evangeîicis in Scepuíio, viro A. R. Moyfi Schmidt, an-tehac Szomolnokienü prseconi munus fa-crum delatuin eft.
7. Szomolnokienfium in Scepuűo vo-tis , vir cl. Joannes Conradus Bexheft, Eperiefienfis , Rev. Minifterii Candida-tus adfurrexit, praeterito meiife Julio offi-cia S. praîconis amplexiis. Natus is eft die XIX. Dec. A , MŰCCLXVI. Viennes Auftriíe, patre , Joanne Joachimo Bex-heft, Pomerano, matre , Maria Magda-lena Kern, Sempronienii. Gtuinto setatis anno cum parentibus Eperieiinum delatus e f t , illicque liceris opera virorum de par tria meritiiíimorum,, Molitoris, Klein , Szemian , Meyer, & Carlovfzky, innur tricus, Pofonium conceffit , ubi cel. vi-rorum , Sztretskii , Sabelii , & Fabrii 9 inftitutione per biennium eft ulus. Poft in alma Friderico Alexandriaua acade^-mia duos & dimidium exegit anuos , ubi praeeipue , Seilerum, Hufjiagelium9 Ra-vhim, Hœnleinium, Ammonium, Meufe-lium , Meyerum , & Breyerum , coluit, Redux in patriam per biennium praeno-biliilimo adololcenti, iam fatis funéto, Si-gismundo Görgey, Leutfcliovienii adiun-élus fuit preceptor. Hoc tempore exaéto privatam inftitutionem iijvennmPaltzman-r
nio-
niorum Tafcepit, unde menfenouo a cœ-tu Szomolnokieníi evocatus , muneri ia-crn , die VIII. JuU A. MDCCXV. Epe-rielini initiatus eft.
8. Göilnicenles, virum el. Joannem f e f i , Várallya Scepufienfem, Rev. Mi-liifterii Candidatum, praeterito menle Se-ptembri fcholac l'aie, quam Fcefe , vir cl. origine Saxo (lares peciit patrios,) dere-liquit, prsefecerunt.
9. Wagendriízleníium organœdus & ludi literarii magif ter , Andreas Maier, ad Kelïnarkienies, qui ei cantoris munia obtulerunt , abiit.
10. Remetenfis organœdi officium , Matthias Ganzfiuk, Wagendrifzleniis, ade-ptus eft.
11. Vir A. R. Stephanus Kolosvdry, olim Szent Màrtoueniis in Com. Peftieníi m y f t a , b. Kelijchio in çœtu Bankenû fuc-ceffit.
12. Ecclefia e r . Moravo Liefzkovi-enfis in Com, Trenchinieníi, virum A. R, Joannem Hradfeky, die XIV. Jun . naéla eft lacrorum miniftrum.
13. Locum viri A. R. Joannis Hradfz-k y , qui per decennium eccíefiam Zay-Ugrocenfein docuit, huic vero Domini-ca I. p. Trinit. valedixit, vir A. R. Mi-çhaël £fdn , antehac Nitra - Zerdahelyi-
en-
enfis verbi divini minifter , die II, Aug. A . MDCCXCV. occupavit.
14. Communibiis ecclefia; ev. Nítra-Zerdahelyienfis fufí'ragiis , vir cl. Gabriel Machula , Speftabilís Domini , Ladislai Szerdahelyi de Nitra Zerdahely , Aul« Regije Familiaris-, herulorum informátor, facrum praeconis munus obtinuit.
15. Vir A. R. Georgíus Bobok, Lu-binam evocatus, Beczkovienfibus Dominik ca III. p. Trinit. valedixit.
16. Georgius Milecz, vir cl. Martino-poli - Thurocienfis, fcholíe ev. Trenchini-eníis biennio & quod excurri t , reétor lon-ge meritiílimus, dignitatem facrorum mi-niftri apud Beczkovienfes, pofteaquam Modríe die XIV. Sept. folenni ritu inau-guratus elfet, Dominica XVI. p. Trinit. aufpicatus eft.
17. Rotalovicium Moravie , vir pne-ílantilíímus, Joannes Obernauer, fcliolœ ev. Puchovieníis re6tor , ab evangelica laudati loci ecclefia , facrorum minifter eleétus, die XXIV. Sept, conceffit.
18. Schola ev. Puchovienfis, Paulo Hornyánfzky, quem ex gymnafio Pofo-nienû evocavit , gaudet recïore.
19. Munia facrorum miniftri apud Le-ftineîifes in Com. Arvenfi , vir A, R. Sa-
mu-
nmei Reviczky de Revisne, anteaRotalo-vicii Moravia p r a c o , confequutus eft.
10. Schola ev. trium nationum Caf-fov i enü , a die Ii. Aug. vir praftantilF. Samuel Nagy , Cibinienfis, fimul eccle-fia ev. hungarica cantor & organœdus, moderatur. Is iuventutem ccetus Hanus-falveníis in Com. Sároíieníi annis duobus ac novem menfibus diligentiflime infticuit. Joannes vero Zucker , oblatum fibi a cœ-tu ev. Caffovienfi cantoris officium non acceptavit , temetíi eódem ad finem us-fjue anni fcholaftici defunétus e f t . Conf. p. 63. Tom. i . Curfus III.
2ix Vir cl. Joannes Rojkn, Schote ev. Caílovieníis annos XII. rertor meritil-fimus, vitarn fcholafticam cum œcono-mica permutavit.
22. Andreas TJptay, die III. Apr. A. MDCCLXX. parentibus Andrea Liptay & Juditha Szillajj'y Csetnekini na tus , prima literarum fundamenta in patria fua poluit. Poft Kuntaplocs , Mifkolczini * Kefmarkini, Sopronii ac tandem Pofonii literis operám navavit. Sedulo dii'centi, cœtus ev. Petrovaczenfis iuventutem in-ftituendam tradidit. Non muito poft Pi-vniczeuies coloni eum fchola: lua , ac im-petrata facrorum miniftri iutroducendi fa-c u l t a s , novellse quoque eccleiia prafe-
ce-
ceruii t , in quo munere Neofolii , ipfis Calendis Julii A. MDCCXCV. ritu folen-ni confirma tu s eil.
23. Daniel Ly char dus, Bocza Bánya Liptovienfis , patrem Joannem Lychar-dum, matrem Judith am Czupra , alias Cholwazt, quibus die XXI. Jul . A. M. DCCLXXIII. natus e f t , habuit. Scholam primum patriam, poft Dopfchenfem, dein per quiiiquennium Schemnicienfem fre-quentavit. Pneceteris urbi Schemnicien-fi raultum in acceptis r e fe r t , & hic qui-d e m , tum publicis , quorum iiiftitutione iifus e r a t , doftoribus, tum etiam Bobo-jkianac & Priviczkianaz domui. Nec minus bénéficia gymnaíii Pofonienfis , ac do-mus Koikianai, ubi prœceptorem dome-iticum eg i t , iuftis célébrât laudibus. Na-blus prœterea erat dilcipulum , nobilem adolefcentem, Viffny, quem cum diebus illis 5 quibus iuventuti icholafticae a ftu-diis vacabat, in Liptoviam comitatus fuif-f e t , Bocza Bányenfes tum facrorum mi-niftro orbati , de adventu eius, & exfe r -moue probatico Bocza; pro concione di-6 l o , de eius infignibus ingenii doti-bus , certiores redditi , ei facri pneco-nis detulerant officia. Superato félici-ter examine Neofolii, in Jiumerum verbi
di-
rsSShSWS o X S ^ ^ ^ C T * D1
fiîvilii prxconum die XXVI» Aug. A. M DCCXCV. cooptatus eft.
24. In locum Perilluftris ac Generofi Domini , Pauli Pett+o , J . ac V. Diœce-feos Nitrienfis Inlpecloris fupremi, ex tri-bus Candidatis a fupremo fenatu eccleiia-ftico denominatis , Speótabilibus quippe Dominis , Ladislao Zerdcihelyi de Nitra Zerdahely, Andrea ^jufth de Neczpall, & Emerico Boffdnyi de Eadem, primus pluralitate fuffragiorum eleétus eft. Se-nioris vero dignitas, e tribus a:que Can-didatis, A. R. viris, Andrea Lacsny, W e r -bovienfî , Michaële Szep-eJJ'y, Szabatis-denfi, & Joanne PodhradJ'zby, Szeniczi-enf i , pariter primo votis pluribus colla-ta eft.
25. Joanne Carîovfzkio fatis funôïo, curatores gymnafii ev. Eperieíieníis, cl. v i rum, Andreám Kralovanfzhy , lycei Kefmarkieniîs philofophiie profeilbrem, dignitate reótoris ornarunt, ac novo liuic doétor i , cl. virum , Andreám Meyernm, rhetorum antea magiftrum , adiunxerunt profefforem. Clafli vero rhetorum prje-f'eétus eft , b. Carlovfzkii filius Sigismun-dus, Tubingenfis académie civis. Très h; recens delignati profellores ipfis calen-dis Septembris in magna utriusque ordi-
nis
Iiis v i rorum/requent ia , raunus íibi dela-tum aufpicati funt.
2. Vir pl. rev. Matthias Clementis, die VI. Mart. A, MDCCXXI. Cibinii, ubi pater , Joannes Clementis, >eótorem age-ba t , natus eil. Abfoluto ftudiorum fcho-lafticorum curfu, primum Csettnekini prse> ceptorem fchola & cantorem triennio e^ i t ; dein in űrbe patria fcliolse natio-îiis s lavice, seque prope triennio mode-rabatur ; poft ab A. MDCCXLV1I. cœtui facro Giralthenfi annos XII. prcefuit, eo-dem tempore annos VII. Senioris mune-re in provincia ecclefiaftica Sároíieníi de-funélus ; denique Cibinium revocatus, ab A. MDCCLX. patrium cœtum annos XXXV. folerterdocuit. Ceterum die XXII. Mardi A. MDCCXCV. Dominica Judica , eadem, qua Giralthini munus f. aufpicatus erat, poft decantatas ante aram preces fub. f* lermone , quem Theologice ftudiofus, J o -iephus Chalupka d ixera t , malo apople~ ético magis mentis, quam corporis viribus privatus , f. munus mittere debuit. Ab ecclefia , quam tenerrime fovit , rude donatus , a facris funcHonibus quiefcit.
17. Cœtus ev. Cibinienfis, in locum pl. rev. viri, Matthias Clementis, virum A.R. Zachariam Maior5 primum Kietenfium? ab
A»
A. MDCCLXXX. die XIII. Apr. ufcjue II. Ju l . A . MDCCLXXXI1I ; poft Padarienfi-u m , ufque XX. Nov. A. MDCCLXXXV; ac denique Stofzeníium ufque VIL Jun. A. M. DCCXCV. facrum pneconem, e!e-git. Dominica i. poft Trin. per S. V. vi-rum s Samuelem Nicolai, diceceieos Cis & Transtibifcan<e Superattendentem intro-duftus eft*
18- Fautsalienfis cœtus digniiïïmus fa-crorum minifter & traólus fubmoucani Se-nior , vir pl. rev. Chiiftianus Fornet* partim ob rctatem ingravefcentem , par-tim ob a:ias quasdam graviores rat ionesj miniilerio abiit.
29. Hune excepît ci. vir , D^vid Le* hotzky de Kyraly Lehota> academise Caf-fovienfis civis. Patrem habuit Leonhar-•dum Lehotzky de Király Lehota > I. Co-initatus Lîptovienlis Tabube Judiciarise AH'eíTorem, matrem vero , Annám Ma-riam Zaborfzky. Prima literarum ele-nden ta * in patriaapud Samuelem lirentz-ncr , plurium nobilium adoleicentum in-formátorén) cognovit. Poft linguse lad» tiíe rudimentis Kelmarkini, quo utroque parente orbatus «, íeptera annorum pueü delatus erat , polnis, Sajo (rómőrinum. concelí i t , ubi Andreám lorök> & Sa.mu» <eleui fcuzmani-) coluit, Redux Kefrmr-
e .
kîuum , in pVilofophia PotkonitzUum, in ïriatîieii, Klanitzam audiebat. Caufa the-ologicarum ftientiariuta Fperiefinum delà-tus , in le&ionibus theologie dogmaticae* linguarum orientaliurn , hermeneutioe, hiííoriíe ecclefiafiica;, iuris na tu r e , ethi-Cïe, poli cica;, &c. ab ore Joannis Car-lovfzky per quadriennium pependit. Ob-tenus ab índulgentiffimo principe liberi patl'us literis in Germaniam iter parantem, illuftnííimus Domiuus Antonius de Zirma, Auguftiílimo Romanorum Imperátori ac Regi Hungária a confilíis aulicis , & pro-vinciális Cis - Tibiscani iudieii proefes , fuis prœfecic íiliis. Hic biennio fideliter ver-latus plurium uobilium adolelcentum curam iuícepit, quibus ad academiam Caf-fovienfem proficilcentibus fefe adiunxit focium , ipleque politicas ac iuridicas Eulebii Reiifvdger , & Francifci Farck, prseleéHones integro anno freqüen-tavit. Cum nobiJiflimis adolefeemibus, ßertelio, & Szmretjanio rurfus Eperieíi-num delatus , Joanne Cartovjzkio e vi-vis fublato claílem rhetorum gnbernans integro propemódum anno fcholaftico vi-cariam , eamque laudabilem praeftiiit ope-rám. Tandem Fantsalieufibus de meliori commendatus, iuperato feliciter examine*
die
die III. Dec. MDCCXCV. provinciám fa-crorum miniftri capeliivit.
30. Hanusfalvam , Andreas Fahr y, vir pneft. Schwabotzenfis in Coinitatu Scepuíieníi hactenus ludi moderátor, trans-latas eft : huius vero locum Samuel Nagy, vir humaniir. occupavit.
31. A. R. vir , Stephanus Kolosvdry, reliéto cœtu Sz. Mártoneníi in Com. Pe-ftienfi, cui annis duobus prsefuit, ad Ran-kenl'es abiit , ac II. Dom. poft Epiph. A. MDCCXCV. munus S.- aufpicatus eft.
32. Beato Matthiae Zsddnfxky, in ec-clelia Legéndeníi verbî divini praeconi, vir A. R, Ferdinandus SzeleUênyi , antea Bludoviczenßs in Silelia V. D. M. Dom. I. Adv. A. MDCCXC1V. fucceffit.
33. Tóth - Gyorkenfis eccleûa ev. in ^locum b. Joannîs Bentzúr, virum A . R. Matthïam Franko, Moravo - Liefzkovien-fium olim prseconem die XV. Nov. A. MDCCXCV. evocavit.
34. PI. rev. viro, Samuelï Rutt.kay, €ccleliarum ev. in Bohemia Seniori in Hungáriám revocato , vir pl. rev. An-dreas Petznik, Kovaneczeniis praco fur-rogatus eft.
35. Humpoleczenfem vero cœtum , quem Ruttkay dereliquit, vir A. R. R. Sj3indr0 inftituit.
C % V-
RES SCHOLASTICiE.
I .
CONSPECTUS INSTITUAT PRACTICO OECONOMIC!
SZARV ASIENSIS.
(Ex Uteri s , pK rev. viri Samuelis The-jchedik , Fl. Nov. A. MDCCXCIF, exat atis,)
Cum pr^eleftionum pra&ico cecono-Itticarum in infticuco noftro nonnifi fub fi-nem meiifis Mártii faótum íít ínitium : non miraberis, pjura , quam hic expone-m u s , a nobis praeftari haud potuilíe.
I. Inftitutíc funt elapfo femeftri ín clafle I. pnele&iones
I, fuper Meyeri libello : Cate-chifmus des Feldbaues ;
1, fuper eiusdem auctoris opè-re : v Pr-agmatijche Gejchichte des Feld-baues;
3, fuper Hornekii libro: Oefter* veichifche Staats oeconomie ;
/ 4. Su-
g ^ a ^ S ^ 3 7
4, fuper Mitterpacheri elemen-tis tei rufticœ ;
f , de totius fcholce oeconomicie conftitutione ;
6, de corpore humaiio, diabeti-c a , & arte veterinaria;
7, de generalibus regulis, in ada
miniftranda re familiari obfervandis ; 8, de cultura bombycum.
Príeleéliones habebantur fermone germanico. Olim tamen , ubi exopta-tum na&i fuerimus auxilium , & alias patriae linguas adhibebimus.
II. Centenárium, & aliquot ponda ferici produximus, ex quo fila duxerunt difcipulíc. Hic vero iam nonus cente-tenarius e i l , ab eo t empore , quo hör-tus nofter oeconomicus conditus eft.
III. Lanas fpeciei varias , cumprimis Szapvaíienfis , Czigarae , & Bulgaricae, carptas, lotae, percuGfe, pexae , linitae, duéfce, & textae, XX. centenarios &XLVI-pondo traélavimus. Textores inftitut? XLIX. frufta varii generis texil is , (ut íunt : Flanell, HaïbraJ'ch , Kronrafch , Chaloii , íive Herndt, & Farkan ; quae MDXC. ulnas eflïciunt , pararunt. Ho- -rum maioí pars , iam etiam volutata , calorata aç preila eft.
. C 3 Hoc
Hoc felici laboré prsciudicium íllornm fuítulimus , qui credebant, lanam hunga-r icam, producendis texilibus aptam haud efife. Abundat Hungaria pro ratione di-verfarum regionum fuarum, diverfis lan« fpeciebus. Ùnaquavis ov i s , aliam in ter-g o , in ventre aliam> ac item aliam in collo lanam gerit.
IV. Superfunt nobis plura millia ul-narum varias fpeciei filatursc , craffioris, mediocris , fubtiliorisque , ex quibus fin-gulis hebdomadis, quinque, fex? imo & leptem fruíta texilium parantur.
Fila pro varietate lanae ac difcipula-rum fila ducentium, vari* funt craffitiei. Diverfitas tarnen h<ec nihil rei noitrse ©beit.
V. Tredecim difcipulas ex e o , quod nendo merueruu t , veftivimus ; esedem vero fcholares noftne in aliis etiam ftudi-is & morum inteçritate prseceteris ex-celluerunt. Pramii laboris, centum & duodecim florenos Rhenanos tulerunt, $
v r .
* Prœftat omnino horis , quibus a reliquis ftu-diis vaca t , nonnihil cura voluptate manu traftare , ex quo utilitas in futurara etiam vitam redundat, quam domi otiari, a u t p e r plateas infanire.
VI. Exemplofedule iuventutis noftrae, iarti etiam matres tamilias oppidi noftr i , eanimque neceílarii, nec non vicinorum locorum, ut funt : Tar t sa , Berény , & Sz. András, coloni, in ufus iníl i tnti , ex lana noítra fila ducunt. Tarcsenfes qui-d e m , & Rerényenl'es, a tribus, inde menü-bus plurium centenariorum lila nobis exhi-buerunt, Szarv^íini viginti & centum oélo iiumeramus netr ices , quarum íubtilis ac perfeóhis labor , ipem nöftram longe íupe-rat. Complures netrices noítrae , texilia , quam pecuniarium laboris prémium a a nobis accipere maiunt, 9
C 4 VIT.
* Juvat hic meminiíle i l l ius, quod celeberr. Pfeiffer, potentiflimo regi Boruífiíe a confia iis fecretioribus , in libro, çui titulus : Lehrbegrifffämmtlicher OeçonomiJ'cken und Cammeralwiß'enfchatten , Lih. I i i . Parte Í . fcribit : Die v-erjchiedenen Geschicklich-keiten der Spinner, die -v-erfchiedencn Can-jlructionen der Spinnräder und Spindeln, die verschiedene Güte der Wolle, macht die Verschiedenheit in der Menge und den Eigenschaften des Garns aus, j'o dar-aus gefponnen wird. DieJ'e geringfchei-nende Arbeit, hat einen groffen Einflufs auf das Wohl der Zeugmanufaktur cn+ Des Königs von Preufsen Majejldt, ha-ben blofs fur die Berlinifchen Zeugmanu-faktyren , Sechshundert ausländische Fein-
a ä yf^? - -4 °
VII. Ad noftram rerum manu faéta-ru'Ti officinám iam couftitututam, lpe-ftant cubilia peótinaria (die Kümmere y, ) in quibus, e Szarvaüenfibus nonnulli, in ea re iam edof t i , opéras , optimas qu^sque, praftant; praecerea mnchina la-nam perluens (die IVafchmafchine) ; iici-tatoriuni (der Baumftuhl) ; loculamentum, der: (Schweidruhm) ; angl^ca cela , (die englífche Conroy) i cylindrus manuarius (Handwalke)\ cacabi duo colorand s texi-iibus apri, (Färbekeßel) ; fo.rnax textorum^ (Hitzofen)-, pra'lum& reliqua. Hic appa-ratus texilis tercentos operarios occupât»
at-ÙaawWMMHWMRMHWUMmMNMnHBnOHM̂MOHMBMMa
fpinnerinnen kommen la f f an , ihnen eige-ne Heiufer und Gärten , von Abgaben auf ewig befreut gefchenkt ; und diefe Leute , erhalten auß'er guter und richti-ger Bezahlung , um derentwillen fit nicht für die Thür gehen dürfen, noch kleine Prä-mien,für diejenigen, diez E . in einem Jahr das meifte Garn gefponnen haben. Ueher alle diefe Umftande werden Tabellen ge-halten; und die Feinfpinnerinnen auf alle «mögliche Art befördert. Je h wünfehß zu diejer weifen Einrichtung , zur Verbeffe-rung der Zeugmanufakturen viele Nach-ahmer. " Quodii iam hxc cum iuftituto Thefchedikiano conferamus : equidem no-bis confenfus eins cum i i s , qu£ Bevoliuj fiunt, non mediocrem aíTeret'voluptatem,
JNota annal, edit.
^sQd^ 4 1
atqueadeohis omnibus,quos inter duo. man« çi claudique reperiuntur,vid:l;um fuppeditat.*
VIII. Medicago fativa, feu trifolium Lucernenfe, hoc quidem ficco ac fterili anno $ ab A. MDCCLXIX. crevit maxime. Saltim feminis, decem & fex centena-r ios , & quatuordecim pondo , ex prima, acque altera vegetatione accepimus ; ah o f to vero diebus, fuccremcntum trifolii huius tertium , cum perfekte maturo fe-m i n e , metimus.
Pondo longe utiliffimi feminis huius:, Szarvafini in fchola induftriae, Magno Va-radini apud Hoffmannum , Peftini vero apud Michaëlem Weingandum, ac in aliis etiam locis quadraginta cruciferis venit, Q.U1 centenárium emere cupit : leviori eum pretio Szarvaüni habere poteft.
IX.
* Qvisquis itaque contemta lana patria exotica faltira pretium ponis; veni & in compen dio felicein lame patriae culturam, cum vo-luptate ccntemplare. Hquidem videmur no~ bis in hoc inftituto videre feminarium re-rum manufaftarum , qua quidem in aliis Europas regionibus indies magis magisque effiorefcunt : in patria vero noftra , cuius vicém dolemus, ad hoc uique tempus de-fiderantur. Quantum indnftria in colendis agris valeat, <i quam bene huic clima Hungaricum ad-
C s mi-
IX. Terra fullonum faponaria (Brie f -lier IValkererde) Brizno Banya accepta in perluenda aç phalanga voLvendis texili-bus uí i , ex omnium fententia tenta-, m en fecimus.
Intçlleximus vero terram huic fimi^ l e m , in aliis etiain Hungarise regionihus, cumprimis in Szatmarienír, ac Biharien-fi comitatibus , Toroczkoini Traniilvanise, ac in Slavonia reperiri. Permultum ita-que inftitutum hoc iuduftriic libi devincU yent ii , qui nos ea de re uberius certio-res facere , ac nobis unum alterumque pondo, ulterioris tentaminis inftituen-di cauia fubminiftrare non fuerint de-dignati. Michael JVeingand , biblio-pola Peftienfis, nobis amiciffimus, Í i teras, & quidquid aliud ad nos mif-fum fue r i t , lubens excipiet.
X. Inftituimus nonnullarum rerum naturalium in ufus fcholíe nof t rs col-leótionem, quíe olim favore popularium, rei noftras tavent ium, quibus inftitu-tum noí l rum, hac quoque in re etiam
at-
miniculetur, iára vei ex his luce meri-diana clarius patet.
Quem vero agricolam, quem rei familiaris ad-îniniftratorem in Hungaria reperias , qui tan tum pauco tempore, tamque felicitei* poít hominum memóriám eonatus futfí'et ?
atque etiam commendamus, maiora', ut lperamus, incremeuta capiet, * * *
II. E X A M E N
CLASSIUM MINORUM
S C H O L Z I N D U S T R I E
S Z A R V A S I É N S I S.
Confulto ac data opera fchematis le-ctionum, ex quibus claffes minores fcho-las induftriae Szarvaíieníis, que iam apud. omnes in maximo pretio eft , die XI. & XII. Ma j i , A. MDCCXC1V. fpecimina dabat, leéloribus noftris copiam facimus.
Cla-
*** Faf to quórundam malevorum hominum, in-> ftitutum hoc , tot popularium votis expe-titum, reipublicxtam utile ac neceírasium T iam fere penitus fublatum el le , ex lite-ris X V . Nov. ad nos exaratis fuinmo cum dolore iutçlleximus.
Nota ann. edit'.
ClaíTis Danie l i s Solnenfis.
1. Examiiiis , hymno populari, fá|-ólum eil initium.
2. Salutatio maecenatum. 3. Minores penfum VII. ex libello -
Änj^ecfa l i\tán\ a t pvwnjrn áttúm m3î>ëf4nj fTtoFff^c^ öjtvf fporábaná , pote le potvebp £>0ín03emyíé mFabeje i twan* sjdícfé. XX> PrefiTpuceu, v $vaitt. pacfo . 1780. legebant.
4. Inftitutio difcipulorum in religio-ne captui parvulorum accommodata.
5. Ex hiftoriis biblicis Vet. Teft. pen-fum CLXXXV. ubi inter alia, populum Israëiiticum opiíicibus & artificibus ca-ruiffe, legitur, delumtum eft.
6. De rerum manufaótarum officinis* 7. Colloquium de fchola induftria, &
rerum manufa&arum officina Szarvafienfi, inter Bohemum, forte hac iter facientem, & çivem Szarvafienfem.
8. Comptera colloquia de induftria. 9. Q.uiuam fint variarum a Deo crea-
tarum rerum ufus , ipl'a iuventus charta yerbis appofuit propriis , & pnelegit.
10. Arichmetica. 11. De caufis morborum , quibus ge-
nus humánum affligitur , & regulis due-tetícis,
12. For-
12. Formulai oeconomicae , earum-que interpretatio.
13. Regulae morales in ufus inventu-tus fcholae induftriae Szarvaiienfis concin-natas, pradegebantur. ^
14. Maiores & minores calligraphiai & orthographias fpecimina dabant.
i f . Gratiarum aótio.
Claffis Jons Baitsy.
I . Prjemiííb cantu & precibus, ora-tor prsefentes falutavit evergetas.
1. Praefens ficcitas' occafionem de eo diflferendi dedit , quantam fedula utilium laborum perfunétio , hominibus afferat Utilitatem.
3. Vita Domini noftri J e fu Chrifti , in ufus iuventis minoris , auétore Fed-deríenio.
4. Ex phyfica populari , fe&io de igne.
f . Colloquia a) de ufibus ignis. h) quae mala ignis afferat? ubi 4
de prjecavendis & extinguendis incendiis. 6* Difcipuli maiores , ex catechif-
m o , & evangefiis, minores in libellis f u i s , minimi v e r o , in tabula normali cognofcebant lîteras 9 ac fyllabas colli-gebanfc
V . P e £ -
% Penfum IX. ex lîbello fcfeotaftico fuperius laudato , & occafione huius* geographta Comitatus Bëkefîenfis , ubi prîecipue de Szarvafmo & in primis, de phyiïco naturali territorii Szarvafienfis ftatu , nec non de eo , quid terra Szarva-fina , induftrio labore, olim proferre poílit, agebatur. $
8. Arithmetica memor i t e r , ac in ta-bula.
9. Specimina fcriptarum literarum. 10. Gratiarum aftio»
Claflls pue l la rum Joàrmis Fartas
I. ïnitium examinis cœpit ab hymno populari , quem fequebatur oratio , qua ïuventùs illius prsecipue beneficii , quod înter Chriftianos nata , ac in religione J e f u educata fit memor , Deo gratias egit.
Eli-
* Equidem non bene inftituunt iuventu tem, qui remotiiîimas torbis terrarum partes perà-gTant, & , patriam, quàm unicuique cur je cordiqne maxime efle o p o r t e t , negligunt. JVovimus plurium villarum dominos . qu i ünulta de rebus exoticis referre fciunt > in patria vero fua , imo & terris fibi joropriis* funt prorfus peregrini*
^ e ^ ^ 4 7
Ëlïfabetha vero Kováts, patronos Sehol* falutavit.
2. Minores puellse, progreíTus in Il-t ens coguoieendis, colligendisque fvila-bis , & quam atterçto omnia excipiant animo , ollendebant.
3. Penfum XVIII. hiftoriarum N. T . ex Ev. Matthíei C. III. & Luc. C. III. de offieiis auditorum.
4. De morali chriftianae iuventutis emeudatione.
Qua facinorá , ipfa hömines ea patrantes, & quomodo, puniant, tametli pœnas effugiunt civiles?
6. Qui homines , bono erga femet ipfos funt animo ?
7. De induftria, & virtutis ftudiofa muliere.
8. Notitia ufus rerum creatarum, & praeipue corporis humani, homini ne-ceilaria.
9. De abufibus nuptiarum chriftiana-r u m , ex peulb XXIV. hiftoriae biblicae.
10. De eaufis incendii, & ratione idem exftingvendi.
11. Quos benediitio divina labores fequatur ? lecundum penfum XL libelli fuperius lauda'ti.
i l . Q.ua regulae diseteticae omnibus ac fingulis hominibus obi'ervunds.
13. Nu-
48 B P f e S Ö ®
13. Numeri in tabula & memoriter . 14. Profeéhis in cantu & precarioni-
bus. De officiis puellarum in fchola
obfervandis. 16. Examen claufit orat io, Rofali»
Salka, ad maecenatesi
I i i .
T E N T A M E N. X. Gymnafii Pofonienfis civium
àéademias adiré cupientium;
(Ex literis d. XXX. Maii A MBCCXCK ad nos datis.
Cum probe fciamus, tibi res icliolarunt lion minus, ac eccleiiae cur« cordiqué effe : duobus faltim tribusve verbis, tenta-men decem optima fpei adolefcentum, qui-bus academias exterorum adeundi animus e f t , tibi deferibemus. Cœpit idem fub praifidió feveri fcholarum noftrarum cen-foris , Jolephi Stettner , viri iiilignis , èui adíidebant, quatuor castus Poíonien-fis facrorum miniftri , & très gymnafii aoftri profeiTores. Pofteaquam brevi ora-
tîunciila, venerab. minifterir Senior, vir pl. rev. Daniel Crudi , präsentes faluta-vi í íe t , adoleícentes ex hebraicis l'pecimi-na dabant, píalmo CX1X. in latiuum trans-la to , ac analyii grammatical ac íyntaób'c» fubiefto. Polt in quatuor divifi ieries ac ligil-latim in medium provocati, ad propofitas relpondebant quœftiones. Vir P. R. Da-niel Crudi, egit cum Hamärio, Langau-ero, & Roefslero, de immortalitate ani-morum , & ex moral i , de confcientia & fanftitate. Vir A. R. Michael Inflitoris, Bar annahm , Bertßlium, & Blanarium, de lide in Je lum , & de fignificationibus vocis , Kosmos, in facris literis, nec non de pnedeftinatione , & vita alterna per-contatus eft. Vir A. R. Ferdinandus Sie-gel , cum Schimka, Szaboio, & IVoel/elo^ dogma de fide &. bonis operibus percur-Tebat ; ac tandem Vir A. R. Francifcus Trenchdnßky , Bodoium, Bukvam, & Fu-
fzèkium, ex doétrina de Deo, eins exiften-t i a , perfe&ionibus , & operibus exami-liavit. Quantum in grœcis profecerint alumni, diéVisicriptura S. identidem occu-rent ibus, fecundum genium linguse veriis explicatisque, teftati funt. Stettnervero, vir perilluftris , examinis huius p rè les , profeélus uniuscuiusque diligenter notabat , nec non id 3 quam finguli liuguam cailer
D anc,
a r t , & quamdíu Pof<>n;enfe frequentave-rint gymnalium ? Horis tentamen tribus perdura vit.
IV. N O V A
INSTITUTION™ RATIO in gymnafio ev. Epefielienii.
(Ex literis d. FTTL Dec. A. MDCCXCF. Eperießno fcriptis.)
Nova inftitutionum ratio in gymnafio evangelico Eperieíieníi, opera omnium trium profeilorum elaborata, ac per in-clytum cœtus eiusdem fenatum approba-ta , hsec eft.
I. C?laifîs ftudiorum cur f u s , intra bi-enuium abfolvendus erit.
Semeftri priori antii primi , vir cl. Andreas Kralovanfzkv/, tíadet theologiam mora lem, Le[po\ hiftoriam ecclefiafticam, Schroeckhio ; phyfieam, fíorvatkio, ins publicum Hungarise, Beckio ; & hiftoriam aularu n , Meufelio, ducibus. Lingvam prjeterea docebit hebream. Cl. vir , An-
dre-
dreas Meyer , in inftitutioúibus logicis Ulrichium, in matheü pura , compendi-um Budenle , fequecur. Explicabit adhac pericopas epiftolieas; hiftoriam vero Hnn-gar ia , duce Severinio „enarrabit; ac deni-que in lingva graca , ac latino ftilo, iu-ventutem exercebit fcholafticam.
Altero femeftri, uterque profeíTorum e a , qua prius inchoaverat, perfeque-tur, addita metaphyfica duéhi Ulrichii.
Semeftri priori anni alterius cl. vir, A. K. ins natura & ius Hungaria civile do-cebit ; contimiabit vero theologiam rao-raiem , hiftoriam eccleíiafticam & aularum, nec non inftit útion es lingua hebrea. Cl. v i r , A. M. perfeverabit in enarranda hi-ítoria Hungaría , ac inftitutionibus meta-phyfices , iingua graca, ac ftili Iatini. Pra-tereaque pericopas interpretabitur evange-licas:acmathefim puram ab Algebra incipiet.
Semeftri alcero cl. vir , A. K. ius: Hungaria civile ad finem perducet} repe-tet hiftoriam aularum & literariam, ac le-ftiones hebraas , addita matheü applica-ta. Cl. autem v i r , A. M. exegeíim pe-ricoparum evangelicarum & matheíim pu-ram terminabit , ac non negleétis ftili Ia-tini exerciti is, curfum logices & le£Ho-num grsccarum reftituet. Theologiam dogmaticam duce Moro docebit,
D 2 Au-
S'â « y
Anni t m i i femeftri priori , d . vir, À.K. perfequetur hiftoriam licerariam,aula-rum, mathefim applicatam, & infticutiones linguíehebrae« , ac iterabit ius civile, addi-ta ethica. Cl. autem v i r , A. M praeter graecas literas ac üiii latini exercitia aite-ram theolo^iíe dogmaticae par tém, petra-éfcabit; ordietar metaphyfîeam, mathefim puram, ac hermenevcicam.
Semeftri altero cl. v i r , A, K. con-fumabit hiftoriam literariam , aularum.. fus civile ac inílitutiones iinguae hebrai-eae, Aufpieabitur vero poiiticam ac arte "à psdagogicam.- Ci. autem vir , A. M. ab-folvet theologiam dogmaticam , mataphy-ficam , matheüm puram, hermeueuticam, nec non leéíiones grfecas jatinasque.
Obf. i . Exercitia homilecica fub pra:-fidioutriasque Profefloris fingulis inftitueu-tur hebdomadis, seque ac exercitia cultioris germanici , hungarici, ac flavici fermonis.
2. Lingvarum grascas & hebraeas ftu-diofi , dúas eonftituunt claffes. Inferiori hebrarai , ad quam omnes feu Primani feu Secundani , in grammaticis literis necdum fatis verfati , referuntur , praeeft, vir cl. Carlovfzíy. Claffi vero fuperiori, vir cl. Karlovanfzky moderat.ur. Inferio-rem g r acam, quam « q u e , tum Primani
& Secundani, in hac lingva necdum fa« tis erudi t i , tum etiam fynta&icae fcholië alumni , frequentant , IValeitner , vir, praeftantifiimus, inftituet.
3. Aeuratioris cenfurje inftituendae caufa , repetiones in iingulis claffibus fi-e n t , non temporibus ftatis , fed confu-matis fcientiarum penlis , atque in pras-fentia utriusque, vel alterutrias prefeflbris,
4. Examen anniverfariurh , ac publi-cum , annis üngulis femel inftituetur.
f . Praeter exercitia , quœ publice in-ftituuntur, coalereuntetiam focietates pri-vate , exeniplvcauia, germanica, in qua ftu-dia publice audita , inter focios lingva germanica repetenda, diftributa funt, Pro-cedente tempore coalelcent ' plur'es.
II. Claííi, quíE Rhet-orum e f t , pnefe-í l u s profeilor cl. vir, Carlovfxkyj
Semeftri priori , tradet prœcepta ftili, poeticám , cum explicatione auéfcorum ü-t r iusquegener is , inftitutis aeque in utro« que genere exercitiis , theologiam do« gmat í cam, hiftoriam univerfalem , cum geographia antiqua , antiquitates graecas & romanas , cum archaeologia & mytho-log ia , arichmeticam , cum initiis algebra & geometri te, ac initia lingvae hebraeae.
Semeftri altero continuabit rhetoricam & poeticám , cum praxi & explicatione au-.
r * D 3 fta.
ftorum, praterea theologiam doematicam, hiftoriam univerlalem, ac lingva h^brfcjç leétiones. A i h a c iogices ficiec initkim.
Semeftri primo an ni alterius , re-traéïabit rhetoricam cum explieatîone au-é torum, & praxi utriusque generis, anti-quitates & lingvam hebraam ; ordietur aftheticam, theologiam m oralem, geogra-phiam recentiorem, & hiftoriam naturalem.
Semeftri fecundo, ftudia femeftris prioris confumabic.
III. ClaíTis moderátor , vir praftan-tiffimus, Daniel JValeitner,
Semeftri I. antii priuris, docebit grammaticam lingua germanica, f y n -taCticas latini fermonis régulas, perio-dologiam , profodiam, omnia cum pra-xi ; inftituet pracerea iuventutem in re-ligione, geographia, hiftoria univeriali, & naturali, mythologia , arichmetica, ac fundamentis lingua graca.
Semeftri II. eadem cont inuai t . Semeftri I. anni porterions revocabit
grammaticas lingua germanica régulas, item latina fyntaéïicas, periodologiam, profodiam , cum praxi omnium, ini-tia lingua graca , & arithmeticam. Perfe-quetur hiftoriam univerfalem &geographi-am; ac hiftoria patria, elementorum phy-fices, & theologia morális facie ûnitium.
Semeílri II. eadem ad exordium ducet. IV. Claffis difcipulos, vir príeftanti-
flimus , Thomas Petri, inftituet 1, in lingva' latina , fecurdum gram-
jnaticam Rhenii , iu auxilium vocatis, Fíjlheri feleétis e profai is auéloribus hi-ftoriis , Mutxelio , orbe pi&o Comenii> atque uno alterove lexico;
2, in orthographia & calligraphia latina , germanica & flavica
3, in hiftoria Hungaria;, duce Win-difchio, hiftoria vero.. naturali , iuxta li-bellum Nicolai, Untern'ei Jim g in gemein-nützigen, Eenntnijjen der Naturkunde, Halle• 1793.
4, in geographia , fecundum J . Er-nefti Fabrik compendium;
Ï , in arithmetica ; 6, in religione chriftiana , duftu Ii-
belli S. V. Fockii in latinum transferendi ; 7, in hiftoria univeriali , lynoptice,
iuxta penfa Hübneri. V. Claffis fie diébe Donatiftarum
Çneceptor, idem qui fupra , vir prœft. 'homas Petri , tradet eorum omnium ,
quíe in grammatica, initia ac^fynopfes. VI. Claffis nationis germanica pueri
piiellaeque fub inftitutione viri humaniili-m i , Martini Szontag, ad leéluram, fcri-p turam, arithmeticam, hiiloriarum bibli-
D 4 ca-
B i ^ a ^ â S
carum notîtiam, & religionem dueentur. Pueri praeterea declinationes & compara-tioues difcent,
VIL Claflis féxus utriusque nationis flavicae difcîpulos, in iisdem fermone in-ftituet f lav ico , vir humaniff. Joannes Turtzer.
VI.
RECENSIONES LIBRORUM. mmm^
Ex Theologia. Pofonii , typis Ant. L œ w e : Âreftrtttffé
moMitby (moMífcby) a pîfnë pro poceflné. r íáÉtabem ^ f f e p t f m i bofa / ^îpobotméfcô (ÄrdJ.) 23anfïé(?o mefhî ^ f t i anmtce mëfîta* tta./n 16. pag. aga. 1786.
Etfi libellus hic œtatem annalium ex-cedit : tarnen ut populo notior reddatur, eius argumentum cum voluptate recen-femus, & Slavis, quorum ufibus defti-natus eft , ut mere tur , matorem in mo-dum commendamus. Precationes par-tim ex aliis libris defumtae, partim
no-
novae aliquot, literis & una qui-dem ^ — n notatse, additae funt. Digef-fit eas editor in lex titulos, quorum I . continet preces eorum, qui fe itineri ac-cingunt, iatnque idem horis ingrediuntur matutinis ; II. preces redeuntium matuti-nas ; III. in itinere conftitutorum vefper-tinas ; IV. redeuntium vefpertinas; V. varii argumenti ; VI. nonnullis eventibus accommodatas. Omnes vero ac fingulae, ad ingenerandos ienfus pios peraptse, ac ililo etiam facili fcriptae funt. Hymnos comprehendit opufcuhim 4 9 , qui a variis auátoribus proficiícuntur, alii quidem funt Tranofcü, quorum decem numerantur ; alii Markovitxii, feptem ; çomplures fub-fcriptas habent l i teras, C—5 » qui eos partim ex Gellerto, partim ex Kronegkio% unam ex Schmolkia transtulit in Slavicum, partim no vas elaboravit ; alii, quorum fex f u n t , au&orem habent C5—y ; una vero proficifcitur a a. Ipfa nom ina au-ftorum hic expofita, Çnam ea ex literis ad-ieétis facile eft coniicere,) laborem hune commendant. Exempli caula unam at-que alteram in medium adducimus.
D 5 y f r
§))feit nocnj,
pag. 167.
@afo: prepetcny gefl pán ttáij.
ÇK>fTfcfo mlq vo nocitjm cafu, 2Í vofíe* do ofrpocjma ; <3á tvjTad l 23oí}ti
>ií)ám fyFafa, (8ertj nafce mn-iü (ítraá mjwá, (Öorj mne opamijje , pteb tffm ívacuge , Báiva co fPutÍJ Céfü taU bufft* 21 pomoc ftoau jlíbuje.
a. ^ f u n c e mja ' g í j ncftpjrj , íYlne cfbljctPa temnofí. <0a£ fnabné fe pfr^o* fctti íTTű]c cejijr DOc|>pbriOsír !. OÖó paß n?
b á n f á m , %e váci mne fám filiivc weiit , 2Í fteí>4 a? vo$cefii 3blaú* bítt f ncyiám.
3. Jíibé mt rnobau ftíobítí Viepvá* telfíym f^upenjm/ 3í m d b a j mt t>bljsttt jtiwota üicúccnjin / 3i»ct , pób, taté woby (Síné prjöobp í l íobaa pngj t t . Hej; djcc ájvánití ; <Dn mite a>5bp bobce ipobj.
4. &bo gefí vownf tormi \t <Ben$ pamitje nat> námi } 2í gertjí nebenan obfo^u OX'r.íffPutfe &tp<f$b<*mi t 2Í4> gc> mir tônmèfjo/ Cíeni áóbnéljo ! (öcmti ir3báiü4»n cetf, VXcb bobén ^iváfygefif % pétoiv&ii wíTe&o.
S•
r . <Bcmu fe 9 buffj/ T ß telem 5Do 0(f)r«np oM>4tP4m. Ón bűbe m f m rj# bítelcm/ r í a Éterem gá pteflámám. í t 0 tauto obtanau , ïXa îajb^u f r rami , &r4cjm 0 i j fmele tX> nrtbcgi tpcfeié,
pomnje £ tánu.
©ît td na polt ffcefoíméfv g cêet ier ta . Oaîo : pnflTot F nam rafcfvm fp«fenj.
n , o Cœerce/ tttmu twelcbnofî, Cmé btœjv maubré ccftr / Croau le j»fTcm
pufyylttau míPojí Ro30jnirfm s nribo^no j ï j : Cc^ba3 promFnut 0f"a ne jnam, (ÔaC tebe m4m / ttTu0 P a n e ,
2. Äamfolt cct ebrrfcfm, t£>flf«bp bin>p fpatrtigi, £Îebef4 je œjTjni n>C0# fîem fwym Cmau ffrfrou »rpratmigj« Äbo na nid> fïunce pcf íc to i f í 2Sbo mu ojbobu príprrtttJil í &bo 4n?c3b4m fn?j* tit lá&i
3. &bo merj tretru 0eí>o bífb ̂ beffí 3 nebe n?rrt>obj t 2Sbo b4rca 3rofr* littám profped);' (Dbfub ^iruneft pocijo* fcj ï <ù 35o$e tmau mec $n?cfhigj / Cm au bcbrotii cfírtwugí ÏÏcyvoyëfîi obfaFotré!
4. Cebe 0afitO y 0 nncijricj», ^Lc pj* fe£ morfíf f?4trj : n)elcbtt3 U u
Z**l
pta*
pvamicv !f $tcn cevw\tet pcamr. ^tront n?of4 w Çcoè fp^niftyti, (Dfcn^rp fwí seUriO* f h : 99<£bwaite$ «Pörce n4íféí>o ! ^
f> a> ataf 6íu>fte ttïct Krtcie f> dformoaxtti 1 <D (jrtC pilne bp. ce meto tftá ïwflfc p03n4n>ací i C^forpéí cefy, n>$cc|> r m o m i c ) l , ^Ush fobt tícgmf bíhvoO g t f i Ca?é bobrbtp. a mocp.
6. procoj; f f r b « m é , ob tebe fcij &ofpobín c|>:p<Uen , nám 3a <Drce M febe : cefj> fmltt: 3ímert \ 2í Êa^y tivov botf fe P t fna / tX> ftc^ Nmfetf / oní gcjfc ofyvtna WjfecJ)
Hiee vero exempta laude omnino di-aiífima, neutiquam felegimus : fed quem-admodum in aculos primum incurre-r u n t , excerpfimus. Libellus Sohemnicü apud editorem compaétus noyem crucife-r i s , vili certe p je t io , venit,
Libri paedagogicL Pofonii 9 typis Weberianis : Öskola(i)
Fezèr y vagy az oko.s és kafznos Os-kola(i) Tanításra vezető. Könyvetské, mellyet az apróbb Magyar Oskolák-nak kedvekárt D. Seiler Gy. Fr. és egyebekfzerint kéfeitett, Szakanyi
f e f , Pápai Evangy. Pr. és C. Senior. 1792. in 8. pagg. 65. (10 kr . )
Eft compendiofa Seileriani lîbeîlî : Seilers Schulmethodmbuch. Erlangen*789». verfio. Argumentum praftantiiiimi opu-fculi ita habet : 1. Az oskolai tanításnak kezdetéről. 2» Az oskolánakfel-ofztdiá-ról. 3. A* héti letzkéhiçk fel-vfztás-árvk 4. Az éneklés és imádkozásról. f . A be-tűk tamil áfáról és öfzve fzedéféröU 6. Ai: olv áfásról. 7. Áttanulásra és olvafasra való köníjvekröl. 8. A' kerefztény vallás tanításáról. 9 . A' bibliának olvusásdról. xo. A' geographiára való oktatásról. 11. A termélzet hifhriajának és a'gazdafág-ndk tanításáról* 12. A hiß or iának tant-tásdról. 13. A' helyes irásnak és j'zám-vetésnek tanításáról„ 14. A tanítónak nagy gondal kell igafz kegyefféget és vir* t'ufi ólt mii a' gyermekeknek jzivekben. içv jix askola[bé\]) tanítónak jó erköltséröl-, kivált ay tanuló gyermekekre nézve* 16. Miként vezeffe a* tanító a' gyermekeket ikönyv nélkül való tanulásra és gondol-kodásra ? 17. Miképpen dolgozzék a ta-nító azon , hogy mindenféle helytelen Íté-lettételt és babonás vélekedésekét a* nép közzül fogyafzthajfon ? 18. Az oskola tanítónak a egyrmekek egéj'zsége tifztn-
sdga, és betsiilet tanúldsa körül való gondoffágáról. 19. Miként kéfzítse a* tanító gyermekeit a' közönféges Ifleni fzol-gálatra? 20. 'Az oskolai törvényekről• ai» vte oskolai iutalomról, 21. Az osko-lai büntetésről. Toldalék az oskolai ta-bellákról.
Interpret! proprius eftarticulus 20» de legibus fcholaftieis. Omifli vero funt: 22, de fcholis induftriâB ; 24, de fcholis œftivis ; 2? > de adiutoribus ludimagiftrorum } 2 6 , de fcholarcliis, articuli longe utiliffimi,
ik Ibid. Szlovenfzki Abecedâr zrí dro-hono de zo vö ftampani. Marc. 10 , 14. in 8. mai. i f phil.
a . Ib. ap. F. A. Patzko : Buchflabir-und Lej eb uc h für Kinder , zum Unterrichte in allerley nützli-
chen Bingen. 1793. Duo libelli elementares, a diveríis
auétoribus profeét i , diverfarum item na-tionum uübus deftinati. Prior ille Ven-diez iuventuti , (Vandalicam , perperam appellant,) dicatus eft. Sunt vero com-plures de gente hac cœtus evangelici Aug. Conf in comitatibus , Caftrifer-r e i , Siimeghienfi & Szaladienfî : Diale-éhis,_ qua loquuntur, slavica eft , inter Çïoaticam & Cariuthiacam media : literas
au-
a u t e m , c u m C r o a t i s , & a l i i s n o n n u l l î s sla-v ic i s popu l i s , ac o r t h o ç r a p h i a m , adhi -b e n t h u n ç a r i c a m . P a g i n a f e c u n d a qu in -q u e ftrophas c o m p l e f t i t u r , qu ibus J e f u s p a r v u l o s a l l o q u i t u r , & ad d i f c e n d u m jp rovoca t . T e r t i a q u i n t u p l i c i s c h a r a & e r i s a l p lu ibe tum e x h i b e t , addi t i s ad c a l c e m d u a b u s vo.cal ium l ineo l i s , q u a r u m a l t e r a , praeter a c c e n t u a t a s o r d i n a r i a s , e t i a m Ö & ti h a b e t . L î t e r a j i n t e r z & ' z r e i e f t a e f t . A l p h a b e t u m h u n g a r i c u m , g e n i u l in-gual hu ius e i u s d e r n q u e - f o n i s , a c c o m m o -d a r e nes;lexîc a u é l o r , quod i m p r o b a m u s . R e s e n i m h<ee i n n ü m e r a s p a r v u l i s c r e a t
, d i ű i c i d t a t e s , e o s q u e m u l t u m m o r a t u r . L i -t e r n q u i d e m C , non r a t i o n e va lo r i s f e u f o n i , led r a t i o n e f i g n i , f e u c h a r a f t e -r i s , m e r i t o e x t e r m i n a r t d a e f l e t , C ; e n i m per Cz , u t : Czompcr , c autem per es , u t : d r c n i £ , r e d d i t u r . A t q n e hae , i p f o i a m u lu compofitae l i terie, c z & e s , ad al-• p h a b e t u m r e f e r e n d x , v e l n l p h a b e t o ç u m g y » 9 n y J f z ^ t y > fub iungenda i fu i f -f e u t u t e a r u m . & c h a r a f t e r , & fonus* p r i u s q u a m ad alia t r a n f e a t u r , i n n o t e f c ? t d i l c e n t i b u s . C u m in hac l ingua l oco h . g in u lu fit, h v i m h a b e t l i t e r a r u m , ch , u t : drahi pro dragi^ hi'za pro chi'za. Pen-i a c o l l i ^ e n d a r u m f y l l a b a r u m , ac l e g e n d i caula, ex lacro codice & f y m b o l o apo»
fto-
6 4 g J ^ ä ^ S i ®
ftolico d e f u m t a f u n t , L a u d a t o f y m b o l o adiuncVa eft quaftio ; Kaje prava vor a ? i p f u m v e r o r e f p o n f u m fidaciae p o t i u s , q u a m fidei e x h i b e t n o t i o n e m . D u o ul t i -m a fol ia v o c a b ü l a r i ü m l a t ino - v e n d i c u m , c u m figuris n u m e r o r u m R o m a n i s & A r a -biens* & tabula C œ b e t i s , o c c u p a n t . P e c u -l i a r e e f t , quod in f y m b o l o apoftol icO quae-d a m o m i t t a n t u r , n e m p e : Sepültus e f t , quaedam v e r o m o d o it iufi tato p o n a n t u r , ut articulo tertio ; edno fzvéto mater Czérkev krfzcs. obcs. Pagina vero 14111 v o c u l a , naß ego, bis p e r p e r a m jf l oco f fcrib ' i tur . ï n v o c a b u l u r i o , (iron, v i d e -t u r e r r o r e í fe p r o Grom. Ogen bis o c u r -r i t , & f c r ib i t u r Ogyeiu P o f t e r i o r v o c e m l ianc fc r ibendi m o d u s e t i a m in N o v o T e -ö a m e n t o » l ingva hac 1771 . in 8 . e d i r o , o b t i n e t , quod n o n p o t e f t non a m b i g u i t a -t i o c c a f i o n e m pnebere* Si e n i m illud g y , e x p r i m a t u r o ut i in 0 n g y a l ; n o n m a n e b i t v o x e a d e m : o r t h o g r a p h i a v e r o uf i ta ta , f e p a r a t a m l i ter je g ab y l e & i o n e m h a u d a d m i t t i t . T e x t o r , & u n é ï o r , in t e r v o -cabula d e h o m i u e , ac f p e c i a t i m digito* r u m d e n o m i n a t i o n e s , cafu q u o p i a m , «Se-ilt v i d e t u r o b r h y t h m u m , ad t raé ta funt» I ta e t i a m imag iuncu la ïn , d imidia c i r c i t e r p a g i n a t i tü l i p a r t e e x h i b i t a m , ve l i d e o l i n p r o b a m u s 5 q u o d figurarom eius alia >
Um-
l i m b o n e , alia alis in f t ruóbe i în t . T a l i u m v e r o n u g a r u m a r c h e t y p i 111 r e r u m n a t u -r a n o n e x i f t u n t , c o n c e p t u s a u t e m t e n e -rse î u v e n t u t i s p r ä m a t u r e p e r v e r t u n t . C e -t e r u m paucis abhinc ann i s , hac l i n g v a t y p i s vulgäuutn h y m n o r u m l i b r u m , Gra-duai , n u n c u p a t u m , chartaî & t y p i n î t o -r e o m n i a f e r e Hungáriáé o p e r a t y p o g r a -p h i c a l u p e r a r e , c u m v o l u n t a t e m o n e m u s .
P o f t e r i o r l o n g e p rœf t an t i o r e f t . J a m i n i t i o q u a t u o r p a g e l l i s . pe ru t i l i a c o m p r e -h e n d i t p n e c e p t a , a pœdagogis c i rca p r i -m a m p a r v u l o r u m i n f t i t u t i o n e m o b f e r v a n -d a , ub i f i m u l d e conf i l io a u & o r i s fuff ic i -e n t e r e d o c e n t u r l e f t o r e s . P r ê t e r e x t e r -n a m l i t e r a r u m f o r m a m , a c f y l l a b a r u m v o c u m q u e d i s l o c a t i o n e m , g e n i o p a r -v u l o r u m p e r q u a m a c c o m m o d a t a m , p e n f o r u m e t i a m d e l e & u m e x o m n i p a r t e p r o b a m u s . E t e n i m f a c i l l i m a q u œ q u e e x h i f t o r i a n a t u r a l i , d e h o m i n e * & a n i m a n t i b u s , d e v e g e t a b i l i b u s , & m î -n e r a l i b u s , n e c n o n d e r u f t i c o r u m , o p i -ficum, ac a r t i f i c u m o p e r i s d o c e t , p o f t d e m e n f u r i s , m o n e t i s , a c p o n d e r i b u s a g i t , h o r u m q u e figna e x h i b e t . N u m e r o -r u m i t e m , g e o g r a p h i a c , ac m o r á l i s e t i a m do&rinae , a u & o r r a t i o n e m h a b e t , ad c a l -c e m v e r o , b r e v i f f i m a q u i d a m f u f p i r i a a d n e & i t , Haec o m n i a i t a fiiuc c o m p a r a -
£ t a ,
t« , u t v e r e a f í e r e r e poi ï îmus? ; i s h e i l e m * ac i u c u n d a m p a r v u l o r u m i n f t i t u t i o n e m p e r q u a m a d i u v a r i , a t t e n t i o n e m , m e d i t a -t i o n e m , & i n g e n i u m acui , loquela? , & p u r i o r i s f e r m o n i s e x e r c i t i a , p r o c u r a r i j r e r u m q u e u t i l i u m c o g n i t i o n e m , a c p i e t a -t e m i n D e u m , an ími s tenerse i u y e n t u t i ç j m n t u r e , ac c o m m o d e iní t i l íar i . In e o au -t e m íibi n o n v i d e t u r c o n f t a r e a u f t o r * quod pag . JÓ. n u m é r o s , ac figna m e n -f u r a r u m , & m o n e t a r u m , una c u m t a -
b u l a C œ b e t i s p. 19. i n t e m p e f t i v e i n t e r p e u -f a l y l l a b i l a n t î u m r é f é r â t . O m i f i t i t e m f i g n u m nu m i a u r e i u f i t a t u m . P a ? . .34'* Erdbeeren ( f r a g a ) , m a i e i n t e r f r u é h i s f r u -t i cum r e f e r t . P l u r i m œ l i t e r a r u m i ta funfe d i i p a r e i t e s , u t niiî a t r a m e n t o fuperin«-duéhe> aegfe a pa rvu l i s d i g n o f e a n t u r , q u o d t y p o g r a p h i e f t v i t i u m . Ë p h e m e r i d u m l î -t e r a r i a r u m ( O e f t e r e i c h i f c h e r M e r k u r , ) f e r i -p t o r e s V i u d o b e n l e s , p a r t i c u l a 31. anni 1 7 9 3 . p a g . 4 8 v Billichium, R a i k e n f i u m E v a n g e -l i c o r u m verb i d iv in i p raeconem, a u ó l o r e i n l ibell i hu iu s e f le d i ç u n t , cuius n o m e n c o r -redlius , Joannes Laurentius F llich, le-
» g e n d n m e f t . Id v e r o e t i a m o b i t e r m o n e -r e v o l u i m u s , n o n r e i t e f i e r i , d u m cha -r a f t e r e s , qui 111 c o n f v e t i s a lpl iabet is n o n h a b e n t u r , ad e x p r i m e n d o s t a m e n lingvas g e r m a n i c a ionos perneceJTarî i f u n t , in e l e -
m e n -
g jSSy^yS »
m e n t a r i b u s l ibel l i s p r o r f u s p rse te rean tur . Ica in h o c pne f t an t i l i b e l l o , f r u f t r a quaeíiveris ch ( t a m e t í i l i t e ra c apud G e r m a u o s nu l l i -us e i l u íu s . ) N e q u e ullibi d ic i tur , cu ius fit v a l o r i s , & q u o m o d o pronunciand^e fint <t, 0 , u / mi t ti, ep / eu , te. q u a jo ta , i t i d e m omilTum e f t . Nih i l prae-t e r e a i n v e n i m u s , de u f u , & p r o n u n i a - ^ t i o n e literae k , p o f t v o c a l e s & c o u f o n a n -tes , ut in Hahn , Kuh , roth ; nihil de
, fch , & aequali v a l o r e l i t e r « J a n t e k, m, p>
t ; ut : Sklave, Smaragd , Spatz , Stuhl , & p o f t l i t e r a m r , u t : garfiig , a t q u e , d e v a l o r e literae z in voc ibus e x e m p l i caufa , Nafe , Suppe , &c. id qujd par-vu l i s m u l t u m a d i e r t dif l icul tat is . I d e m v a l e t e t i a m , d e l i t e r i s , v , ph. & chs. H i n c a p p a r e t , p lus e i le p a r v u ü s d i f e e n -d u m , ac v u i g o d o c e n t u r . C e t e r u n l adi i -e i m u s & i d , o m n i a f e r e opufeu l i h u i u s m a t e r i a l i a , e x c e r p t a e lTe , e x M. C a r o l i Traugott Thieme libello : Erfie Nahrung , für den gefunden Menfchenverftand , cu-j u s a l t e r a ed i t io , Lipfiae 1781 . p r o d i e r a t .
Ibid. £5polufebr4ni ttlftevit§> mvaw* nfdj voient ob;n)P4ffré t bobré* mu xvyd)otcáwúni bitet f jt^e S. D. 1793. 8. pagg. 48.
E % Fa-
Fa t i s f u n & u s , S t e p h a n u s Deîurt, coe-t u s ev . A t f e n f i s in C o m i t a t u Peftielifi i a -c r o r u m m i n i f t e r , cuius praeiMaturlim obi-tu .n o m n e s , quibus r e s l i t e r a r i a pa t r ia curas c o t d i q u e eft , ex a n i m o d o l e n t , m o r a l e s h o c l ibel lo n a r r a t i o n e s , in u l u m patriae i u v e n t u t i s , pub l i ca luci expol 'ui t , Sco-p n s , q u e m fini b. a u é l o r p r o p o f u e r a t , efi v i r t u t i s ftudium, quod vircucum » ac v i t i o r u m e x e m p i i s in t e n e r a i u v e n t u t e e x -c i t a r e » & a l e r e , a rque ipfis ec iam pa-r e n t i b u s * ac paedagogis, l iutus quosp ian i u t i l e s d a r e vo lu i t . Has a u t e m n a r r a t i o n e s , e x í c r ip to r ibus , qüos n o m i u a r e non fu i f -í e t a r e a l i enum > peciit * ina t a r n e n , uc r e m t a n t u m cum iis habea t c o m m u n e m , Veft imentüm ipii a u f t o r i fit p r o p r i u m . N o n po í lumüs non latidábiie hoc p a t r i e i u v e n t u t i confü lend i ftüdiunl p r o b a r e . E -liimvero conf t a t omn ibus , t e n e r a m ae-t a t e n l , v í r t u t u n ) * & vic iorum cou ieá t a -r i i s , his qüideni triftibus j i l l : s longe )u-c u n d i f l i m i s j q ü s ipíi in e x e m p l i s p a r v u l i vident * in bonum fleéti fel icius. Hifto-riolsc h o c l îbello eomprehení'aé i ta haben t : i . t e m e r a r i u s catillo ; 2. affiduus a l c e r , a l t e r neg l ige í i s p u e r , 3. Indus pec to r i s i ugenu i ; 4* nundinac, & de iis pa t r i s c u m l iberis co l loquiüm ; 5 , fil ius diélo pacris ©bedienst 6 , i p e ó t r u m ; ft p u e r m a g n a m
p e -
•HAJ» $9 p e c u n i e f u m m a m in tu î tu s ; g , p a r e n t e * r a : i o n e f a c i n o r u m p ro l i s l u e , înçur i i ; 9 , p œ n a niendaci i ; 1 0 , h o r t u s ; I I , l iber i bl i nde educa t i ; 1 2 , m é m o r a b l e s cu ius-p i a m o rphan i e v e n t u s : 1 3 , r e g u l a , a l i -b e r i s m a n e f u r g e n t i b u s o b f e r v a n d a . Q.uod ad i p f u m nar rand i m o d u m a d t i n e t , is o -m n i n o i u v e n t u t i a c c o m o d a t u s e f t : n o n n u l -l a t a rnen d i c l i o n e s , nob i s n o n fat is eau-t a , & accu r a t a e i le v i d e n t u r , E . g r . n a r -r a t i o n e 7. p. 18. l in. f . & f e q q . & r p | t c f f t c m / f r í r j om<irobrtcj> (pv ) f t cvâd ) ) nctccf
0 0 Í f r é w c c p i v y p v a m e w a l t , fe po# f b i j r x j a f ; n o s m a l l e m u s d i ç e r e : fmäF fc/ r>f»ijaMf fe p r o p t e r m a l a m , q u a m v o x , p o f m f n ? t f t i fe / a d j u n & a m fibi habe t n o -t i o n e m . Ita d i f t u m illud A u g u f t i n i , q u o v i r t u t e s g e n t i l i u m fp l end ida p e c c a t a e i f e a t l e r u n t u r , n o n i ta v u l g a r e e f t n o f t r a ar-t a t e , q u e m a d m o d u m a u c t o r pag . 12. ad c a l c e m hiltoriolae t e r c i a f u p p o n i t , d icens : n e m r t l t t e tcÊn> fr*>cyc$> wa(Tlii>/ gaîo fc obrcetjnc mfnmj : po&anffé crnofîi, gfmi f î t t » i i u c f í>vjcí)Ott>é. Q u a m m i n i m e a u t e m e i f a t u m h o c , i u v e n t u t i n o f t r a , cui i ibe l -l u m hune de f t i nav i t a u é t o r , e f t u f î t a t u m ! N a r r a c i u n c u i a m t e r t i a m inlcr ib i t : R o s i t * inné / a crnojtné fvbcc 0efcrto£>o ^nbpdtt* ffçço a p o h i t n f î é b o ilovoïta, p r o
E 3 3U*
7 ° rf^teP
Stminéa ctnoftnè fmvfîlert]: e t e n i m , rc>3U» inné ftbce maie dicitur.
S u n t e t i am in libello q u œ d a m , qusc n o n fat is b e n e s lav ice fonan t , & a u r e s c u i u s v i s , qui p u r i o r i fc r ip t ioni b o h e m i -C2E a d f v e v i t , o f fendunt . E . g r . pag . 8. 1. i o . o b w E a c f t e , p r o o b t o r E e p t e ; p- i i . 1. 19. f0311 / p r o lÔ5Î; p . 24. n a r r . 9 . ob* »fataFbdrfffd? bitet, p r o I j i r o f c i ) ; nar r , i . tv tofiiMÍe, pro ti tofftale ; p. ead. lo* iítale, p r > fo f f í ; macEjv p r o Eoctv, mac* la, hungaricum e f t ; p. 18. 0 mátoljácf), pro ociïï táá) ; p. 1.1. i . paffîctnï , pro m l f n r . I m p r o b a m o s praeterea e r r o r e s o r -t hog raph i cos , u t f un t : p . 6. 1. 26. mu* d)V n e p o S o g i l t , p r o neooforfi?}?, p. 7 . 1. 23. s boiefti, pro s boleßj ; 1. 18 ttafle* b o m a f o , p r o n r f j î cbomaPo . E q u i d e m e x animo optamus , ut ha»c & fimilia , a li-bello, fi quando fuerit recufus, vel ideo abfint, ut iuventus puriori bohemicîe, & loquendi, & feribendi rationi, a teneris adlVefcat , quo fie libros bobemicos, quorum nunc in ufus eius, quam pluri-m i , & quam praeftantiffimi prodeunt, re-ftius inteiligere difeat. Ceterum fincere precamur, ut libellus hic quamplurimo-rum liberorum manibus verfetur.
*
L i b r i p rœf tan t io res çx te ro rum.
E x t h e a l o g i a .
Stralfundis, ap Struck : Catechismus der. » chrijilichen Lehre von D. Gottlieb Schle-
gel , Generalfuperintendenten der Kirchen in Scwedií'ch Pommern , und auf Rugeu, 1794. pagg. 210. min. 8.
Hanoveranse catecheü, iuilam , quam me-ru i t , tribuerunt landein vir; eruditi : hasc ta-rnen longe praeílantior eil. Dogmata enim ex-plicat curatius, & ob quœltiones longe bre-viores , çaptui iu.ventutis magis accommodata eil. Argumenta libelli hcec funt : t , dtr klei-ne Cathechismus von Luther , cum nonnullis, difficiliores voces diélionesque, explicantibus notulis ; 2, vorbereitende Fragen v^on_ dem Menjchen „• 3, Einleitung ; von der Erkennt-tiij's Gottes überhaupt, und von der heiligen Schrift. Kap. i. Glaubenslehren p. 50. — . co. Kap. 2. die Sittenlehre p. 101 — \6t. jibtheil.
von der Liebe zu Gott, und den daraus folgenden Pflichten ; 2, .von der Liebe zu ßch Jelbfl:, und den aus ihr folgenden Pflich-ten ; 3, von der Liebe zum Nächften, und den aus ihr folgenden Pflichten ; 4, von den Pflichten in verjchiedenen Zufländen und Stäti-den, Kap. 3 , von den Hülfsmitteln , wodurch wir zur chriflltchen Frömmigkeit erweckt und
da-
71 fF^stßj^ tiarinn geßärckt werden. Atque hic agit de pre-cibus, & facramentis. Subfinem exhibet nonnnlla feripturse S. loca plena l'olatii ; fynopfnn prae-terea hiftoriae S. ac orationes fcholaiticas an-te & poft leftionein recitandas; denique vero S. couicis' libros, & capita in ícholis legenda indicat . Librum hune non minus ac Zeren-neri opus , der dtutfche Schulfreund , cu-ius linguli tomuli nonnifi 27 Xferis vsniunt, fchelarum raagiftris maiorem in moduw com-mendamus.
Erlang« , ap. Palm : Materialien zu Kan-zelvorträgen über die Sonn-und Feßtags-epißeln von D. Joh. Wilhelm Hau, öf-fentlichen ordentlichen Lehrer aer Got-tesgelahrheit, und Paftor der Altß.idter Gemeine. Fünften Theils erfter Abi'chnitt. 17-yd. Zweyter Abi'chnitt 1794. 88-pagg.
Comprehendit difpoiitiones facrorum fermo-Bum a I I I . — X I I . Dom. Trinit. longe prs-ftantiflimas.
Göttingce, ap. Dietrich: Novum Teflamen-tum gra.ce, perpetua annotatione illu-flratum a Jo. Bmj. Hoppe. Infant epi-ßolte Pauli ad Galatas, Ephefeos, Thef-falonicenj'es. Editio altera au&ior & e-mendatior. 1791. XVII I . 144. 160. & I56» Pagg- 8.
Opus pollhumum , quod cl. Tychfen , Pro-fé (Tor theologite Göttingatius duobus faltim lo^ eis fupplevit.
FRAA-
S ^ ^ ë 7 3
Francofhrti & Lipfix, ap. Pech. Kritik der Volksmoral für Prediger nach Kantijchen Grundfätzen bearbeitet von Johann Peter Ludwig Snell. 1793. pagg. 512. 8. ( i Rh. 8. gr . )
Quam bene conveniant placita philofophix Kantian® cum facris literis , eleganter & dofte ediil'erit cl. au f to r , docetque laudatx philo-fophias in tradenda religionis dodlrina , uíum.
Lipfiae , ap. Crufium : Ueberfetzung und Er-klärung der "gewöhnlichen Jbpißeln und Evangelien, an allen bey uns üblichen Sonn ' und Feßtagen , mit Benutzung und Anjührung der vortüglichßen ältern, bejonders neuern Bibelausleger ausgear-beitet, und mit kurzen aus diejen Ab-fchnitten hergeleiteten praktischen Sätzen begleitet, von M. Traugott Auguß Seyf-farth , Paßor in Uebigau. Zweyter Hejt. 1793« 162. pagg. III. Heft. 186 .pagg. 8-
Particula I I . continet Evangelia & Epiftolas a Dom. VI. poft Epiph. — Dom. Remini-feere ; particula vero I I I . a Dom. Oculi , ufque facram diem Pai'chatos. Optamus ex animo, ut opus perutile , quo huc-dum do&ifiimus auétor ex fententia omni-um occopatus e ra t , quamprimum a i íi-nem perducat feliciter.
Ti£.«ri, *p. Näf. Die Auferftehungslehre den Apoßels Paulus im XV. Kap. des L Hr. an die Corintijchen Chrijun in X.
E 5 Pre-
Predigten behandelt vati Archidiahon Tob" 1er. - i . phü» 4. 1792. (1 fl. 30. kr.)
Virtutes, qua: reliqua To'pleri fcripta or-nant , & hic reperimus. Equidein excita-bunt fennones hi pios in animis leétoruiii fenfus , multuraquç religiolis JJei cultoribus a ci fer eut iolatii.
Chemnicii, ap. HeiTelhoft : Die Briefe der Apoßel 'Jeju, aus den griechischen Über-Jetzt, und mit Anmerkungen begleitet, nebjl einer Vorrede, von Herrn D. Wil-helm Abraham, Teller, OberconMorial-yath , Probft und Infpeftor zu Zelle an der Spree, auch Mitglied der Aka-demie der W^ille nichait en ia Üerlin, 1794. Pagg- 347- B.
Anonymus interpres, reçentiiîimis, iisdem-que optimis exegetatarum icriptis ufus , be-ne de re facra Chriitianoruin, hoc labore, iudice etiam fumme ven. Te l l e ra , qui libro praefatus e i t , meruit.
y Lipiis , ap. Jacobäer : Predigtenwürfe über
die gewonnlichen Euangelia , auf alle Sonn - und Fejltage des 'Jahres , in Jlur-mijcher Manier, ausgezogen aus dem völlig ausgearbeiteten Predigtfammiungen der vorzüglichjlen deutfehen Kamelred-ner. Erlter Jahrgang. 1794« pagg. 404. ( i Ü. 30 kr. )
Difpofitiones ex optimis quibusvis Zolliko-feri, Reinhardii , Lujieri , RoJ'enmülleri , Muri, Aiarezolli, Kopij, Sintenißi, àc.
íVi-
tí^fe^P 75 fiermonibus f i c r i s , diligenti an&oris anonj -mi cura, exhibitse.
L ip f i» , ap. Crulium : Katechetifche Er-klärung und Unterhaltung über die Sonn-und Feßags Evangelien. Von Sylveßer jJakob Romann , des evangelifchen Mi-nifterii zu Erfurt Colla bora tor , und Conreétor der Predigerfchule. Zweytes Bändeben. '793. Pagg» 281- III« 1794. pagg. ^,8. IV". 1794. p. 206. V. pagg. 106. 8.
Auclor libri iam Zimmern® propter Erfor-diam facro rum minifter, in feriptis recentio-rum exegetarum bene verfatus, vir doétus & probus , fcholarum magiftris , quibus pericopas mterpretari ineumbit , his lucubrationibus o-ptime confuluit.
Brunfvigs, in officina libraria fcholae : Verfuch eines Leitjadens beym chrißlichen Religi vnsunterrieht, für die Jorgfältiger gebil-dete fugend. Künftig für die allgemei-ne Schulencyklopedie beßimmt , fetzt zur Prüfung und Verbeß'erung vorgelegt, von Joachim Heinrich Campe. 1791. Zweyte Ausgabe 1792.Dritte Ausgabe 1794- X X I I . à 1-7. p. (24. k r . )
Catechefis brevitate , perfpieuitate , ac lim-, plicitate ftili, nec non practica materias tra-< ctandi methodo, commendabilis.
Tiguri & Lipfise, ap. Zieglerum : Sämmtli-che Schriften des N. Teßaments. Z w e y -te , völlig umgearbeitete Ausgabe, I .The i l . p. 32$. & XVI . i f . Theil. p. 279. 1795- 8-
fson
NonaffeíVat cçleberrimus au&or, Joannes Steh, facrorum ev, Brems minjiter , ftilum fub-limiorem , nec fibi vagam Bahrdtii, inrer-pretandi licentiam vindicat; fed ftjlo terfo po-pulari, ad communem omnium leftorum intelii-(\entiam , hebrœo grœcas imagines, ita quidera exprimit, ut qui ab incunabuJis chriítianae reli-gionis facros fcriptores accuratius adfequutus fiiiflet, interpretein fçiamus neminem
ISTorimbergae, ap. Felfekerura: D. Jo. Ge-orgia Roj'enmiilleri Jcholia in N. T. Tum. II CQntinens ev-angelia Luccc £? ^foannis. 1792. p. 566. T. III. continens Atta dpn-ftolorum epijtolam Pauli ad Romanos. 1793 v 589. T. IV. continens Pauli Epijiolas ad Corinthioi, Galatas, Epheßos, Philippen-Jes, Colojjenfes, & Tefalonicenjes. <793. P-703. T. V. continens Pauli Epijiolas ad Ti~ tnoth Titum, Philemonem & riebmos, Epi-ftolam jfacobi, utramque Petrin Epijtolas ^foanni's , Epißolam Judiz, & Apoca-lypfim Joannis. 1794. p 740. 8. Küitio quarta auftior & emendatior.
QUE otiofa in prioribu« occurrebant editioni-b u s , nunc quidem diligenter exmifla funt. Aug-menta vero ex pbilologicis Fifcheri, Griisba-chii, Heinrichii, Hezeli, Beynii, Knapii, Kui-nülii , Michaelis , Mori, Rauii, Schleusneri, Telleri, Tiedemanni , Ziegleri, &c. feriptis •cceflerunt.
Ulraae, ap Wobler : Leichen und Abdan-kungsreden zur Beyhülfe für Landjchal-vieiJler , herausgegeben von C. F. Mofer, tffarrer au Wippingen and Lautern im
Wiirtenbergifchen. II. Theil. 1794. p. 533.8. (16. gr, j
Prseftantia fiinebrium & nnptialium oratiun-cjjlarum, fingulis feie cafibus perquain accom-inodâtaruin, exempla.
Halte , in off. libr. orphanotrophasi : Tenta-teuchus ex retevfione textus hebrœi, & verßonüm antiquarum , latine verjus , no-tiîque philologicis & criticis illuftratus, a Joanne AuyuJ.o Dathio, editio altera emendatior. 17^1. p. 7G8. 8.
Prsfat io nonnifi ex alterius viri dofti cala-mo p r o f é r a eft. Opns ipfum celeberrimns Datk ius, non ita pridem fatis funétus, ultimis yitse i'u-£ diebus confumavit.
Erlang® , ap. Palm. Entwurf einer Chrißo-lo^ie des alten Teßaments > von D. Chri-ßoph Fr. Ammon, Ein Üeytrag zur end-lichen Beylegung der Streitigkeiten über Mefllanifche Weiflagungen, und zur bi-blifchen Theologie des Verfal le«. 1794. 178, & X X X I I . 8.
Opus omnibus difficilioribus oraculorum di-vinorum V. T. locis cle Chrifto agentibns lu-cem affundens, cuius le&ionem Theologis ma-iorem in inodum commendamus.
Libr i m e d i c i . Lipfiae, ap. Weygand : Mich. Ryans Un-
terjuchung der Natur und Kur der Lun-genjchwindjücht, mit einigen Bemerkun-gen über eme neue Schritt diefes Jnhults. 1790. pa^g* 164. $}.
Cum
7 8 g j C ^ e ^ g
Cum opinione celeberrimi Ryahii, jiodi pul-monum in morbisphtiticis, vixac ne vix quidera
liquefieri polfint : in eo cura adhibenda eil
t , ut eoruin inflammatio, ac fubfequens fuppuratio impediatur.
2, adverf® corporis inftitutioni, qua; no-«lis pulmonum tribuenda ef t , confulatur, ac diae-tetica vivendi ratio , caufa prœcavend® tabis, feu conlümtionis corporis, deligatur.
3, Ven® feclio in phtili plerumque noxia eil. Etenira copiam fanguinis , cuius minu-endi caufa adhibetur, äuget , vires vero phti-iîcorum nimiuin attenuat. \
4, Debilitatem confumtionemque corporis, »fus vegetabilium & laftis seque adiuvat
5, Cibi ex carnibus animantium concoftu faciles, & equitatio modera^a , ufus item chi-li® alioriimque tonicorum feu roborantium , o-ptima phtiücorum via elt ad recuperandam va-letudinem priftinam.
Francofurti ad Mcenuin , ap. Fleifther : Ab-handlung über die erblichen Knmkheiten. Eine gekrönte Preisfchrift Verfafst von 2fofeph Claudius Rougemont , der Arz-niywiffenfchdft D. und ordentlichen Leh-rer der Anatomie , Phyfio'ogie, und Wundarzneyhunfl zu . Bonn. Aus der franzüßfchcn Handfchrift überfetzt von Friederich Gern. Wegeier i D. und Prof. stu Bonn. 1794- p. 196. 8.
Me-
Medica fbcietas regia Parißenfis propofuerat clim ouaeßionem : nnm dentur rrorbi connati, fen- hïreditate a parentibus accepti , & tiuin in roedico l i t , evolutionem eorum impedire , «ut ii piorupeiint , curare ? Refponfmn clarif-f m i Rougrmontii obtinuit p rsmi im , quod no-bis hic civitate germanica donatum » cl. Wt-%eler , exhibet.
L îbr i œ c o n o m i c i .
Lemgoviae & Dvisburgi, in off. Meyeriafta : Hand und Hausbuch , für Bürger und Landleute, von I. L. Ewald, General Superitendent zn Detmold. 1793. p. ^ 074- 8.
Contir et liber perutilis nonnibil de natura de rebus , quse ros circnmdant, de humano cor-pore y & modo confervandae valetudinis, de agricultura & cura peeudum , de re horten-f i , & cura apum, conlilia in uíus futurarum ínatrum familias , íquspiam de Germania & a-liis provineiis in genere , atque denique ali-quid de talendario.
Berolini, irt r>ff. Hbr. ícholse régise nor-mális : Der Seidenbau, und die Maul-beerbaumzucht, von L G Behnk-e. Mit einem Kapjer. 1794. p» 190.
Ouamvis opusculum terrisEoruflicis magis ac-comodatum eile videatur, idemque argumen-tum, Thymi, & alii feriptores probati , in uíus praeeipue Boruflorum , pertraftarint : nihiio-minus tarnen, & aliis quibusvis culturœ leriçi
flu-
8 ° Ë ^ ë ^ g
ftudiofis , quippe multam novi contineas, quamplurimum adferre poteft utilitatis.
Ib . Die Bienenzucht, herausgegeben vonl. G. Behnke, mit i . Kupfer. 1794. p-172. 8-
Brevis , fed perfeébi, culturse apum , íti-flitutio. Figara operi adiunéta , interiorem , & exteriőrein laudatorura apiariorum fonnám diilinfte ob oculos fiitit.
Ib. ab. Maurerum : Der Berliner Kunflgàrt-ner , oder Anweifung zur Kultur verschie-dener der vorzüglichften Gartenfrüchte. Von I . W . Wäfer . 1794. XVI . 136. (24 kr.)
Auftor libelli praf t icus , & in re familiari probe verfatus hortulanus ei l , qui multa , âc egit in rem fuam, & ipfe expertus eil.
E x phi lofopl i ia .
Jen se, in off. lib. acad; Abrifs tiner Ge-J'chichte der Entßehung und Ausbildung der religiüfen Ideen, von Ph. Chrifl. Reinhard. 1794 p 372. 8.
Quœ Ludworth , Mosheim, Kraft , (in o-pere ; Sitten der Wilden,) & Meiners, levi-ter fuo loco attigerunt : hsec celeberr. Rein-hardt , ingenio, dof t r ina , ac philofophiis criticiE cognitione prxftantiüimus, ita exponit, ut nihil hac in matéria amplius deliderari vi-deatur.
Be-
Berolini & Stettini , ap. Nicolai : Die ge-tneinnützigfien Vérnunftkenntnijjfe , oder Anleitung zu einer v-erhändigen und fruchtbaren Betrachtung der Welt, von Georß Simon Rlugel, Prof. der Matth, und Phyfik zu Halle. Z w e y t e , vermehr-te , und verbeflerte Ausgabe. 1791. X I I . & 268. p. 0 6 kr.)
Praeter feftionem X I I I . cui titulus e f t ; Von der Verbindung der Religion mit der Sittlichkeit, qua huic prxftanti libro aceef-f i t , complures reliqux au6be, & multis lo-cis emendatx funt.
Halae, in off. Hemmerdiana : Caroli Mor-genftern , Phil. Dott. & A. M. in aca-demia Haltnfi, de Piatonis Republica Commentationes très I. de propofito atque • argument0 operis difquißtio. II. Doftri-nae morális Platonica ex eodem potifftmum opere nova adumbratio. III Civitatis ex, mente Piatonis perfettx defcriptio , atque examen. 1794. X . 314. p 8« mai*
Claflicum hoc opus, difcribit , ac exami-nât , vir fermonis & philofophix Piatonis apprime gnarus, fcrutator acutus, ac dili— gens.
E x t echno log ie .
Viennx Auf t r i s , ap. libri auftorem, & Grä-ferum: Praktifcher Lehrbegriff der Bau-kun fi auf dem Lande , oder L hren.
?- durch welche man von der vor Alters - F von
von den Rumern ausgeübten Art, aus Pije, odtfr blofser Erde zu bauen , Anwendung macht, rfz^ nichts als eine leichte Anwendung koflet, J'ehr geschwin-de von Statten gehet 7 die jeder Ei^en-thümer felbfl leiten kann, und wodurch alle Gattungen von Häufern und Gebäu-den zum Behufe der Induftriœ , der Hand-lung und des Feldbaues, fo fejl und an-genehrn , als aus Matieriverk aufgeführt werden können. Ein Beßtzern grofser Herrfchaften , wichtiges, und a1len Leu-ten, die Landgüter zu verbeffern habén, höchfl nützliches Werk, von einer Künft-iergefeUfchaft. I . Tlx. 80. p t f . Th. p. 1 3 I I I . Th. p. 98 [V. T h . p 93. V. Th. p . 76. mit vielen Kupfern.
^Edincandi ra t io , qua hoc libro reipublicas longe utiliflîmo, auèlore primum Cointereo-vio , Gallo , edico, nunc vero civitate ger-manica donato docetur , iam apud gerinanos obtinuit, noftraque aetate in Hifpania , & ma-gna parte Gallig in ufu eft; ia 111 que etiam Germani eam felici fucceffu imitantur. E-quidem iucundum vifu e i l , duplicis inio tri-p l i as tabulati asdificia , longe finniilima , ac forma elégantiíTimae, ex fola gleba terne, le-vi pretio & laboré, absque intennixtis lapi-dibus, aut lignis, excitata intueri. Utinam quamplurimi partium praecipue inferiorum H.un-gar i , qui & ligao & lapide carent, hoc peiu-tile inventum in fuos convenant ufus 1
Ex
BásgáEski KétJt l* *Jt M J
E x phyf i ca ,
Lipfiae, ap. Göfchen : Wohlfländiger und fafslicher Unterricht in der Naturlehre in einer Reihe von Briefen. Von Mich. Hube, General D i re f to r , und Prof. zu Warfchau, I I . Band. 1793. p . 556. g. m, 2. icônes. (2 fl.)
Epiftolae ad nobilem adolefcentem de rebu j phyficis fcriptae, quae cum voluptate a quibus-v i s , eruditis etiam , legentur.
Brunfwigae , in off. libraria fchols : f o / i j -naturlehre zur Dämpfung des Aberglau-bens , von Johann Heinrich Helmuth. Dritte von neuem revidirte, und anfehn-lieh vermehrte Außage. Mit Kupfern> 1792. P. 552. 8-
Prima exirnii libri huius edi t io , 1785» al* tera 1788« prodiit. Hœc tertia, cui etiam in-dicein cl. aufror adiunxit , multo xeliquis e-mendatior eil .
Gottings , ap. Dietrich : Anfangsgründe der Chymie, von Joh. Chrijlian Folie Erx-leben, weil, der Weltweisheit D. und Prof. auf der Georg Augujlus Uniwerfitát, &c. Mit neuen Zufätzen vermehrt9 von Joh, Chrißian Wiegleb. 1793. p . 5x4. Nebit in« halt und Regiiter. 8-
Compendium hoc primum A. 1775 in lucem editum , omnibus Chemis ftudiofis gratum fuit>-nunc ver o , opera cl. Wieglebii multis locis au-èhim & emendatum, eo erit aeeeptius.
F 2 P * '
Qjt »•dP.jrH<k
Pscdagogica; Monafterii, ap. Afchendorf: Anweifungzum
zwechmàfsigen Schulünterrickt für die Schullehrer im Hochßifte Münfier. Von Bernhard Overberg, Lehrer der Normal-fchule. 1793. p . 77. 8»
Dignum , quod ceteri quoque Europa* prin-cipes , his imprimis temporibus , fequantur exemplum principis fapientis , ele&oris Maxi-miliani Fraricifci, qui fapientiflimis ordinibus, & cura benefica, temporibus noiiris conve-hienter educandœ patrias iuventutis, una cum ftatibus f u i s , quibuscum curas iitas pulcerri-mas communes fibi eíTe volui t , bene de gé-néré humano mereri pergit , fuceque vere hu-inanitati sternum duratura ponit monumenta. Vir cl. Overberg, tili opus confcribendae me-thodi docendi demandata eil, tanta id rerum cognitione , tantaque dexteritate perfeci t , ut liber e ius , non tantum i i s , auibus proxime deftinatus e f t , fed etiam omnibus ceteris, qui futuros magiftros erudiunt, & S. oratonbus o-mninoque cunftis iis , qui inlïitutioni populari operám navant , eive prœfunt, in catholicis iux ta , ac proteftantibus terr is , maiorem ia inoduin commendandus eife videatur.
Brunfwigs , in off. fch ; Sammlung interef-fanter und durchaus zweckmäfiig abge-fafster Reifebefchreibungen für die Jugend. Von I. H. Campe. X. Theil, p. 304. XI . Theil. p . 17. 92. XII . und letzter Theil. 1793. p. 342, g.
TV
tSSs^^dÄ 85 T o p o duodecimo, vir de educatione iuventu-
tistempoTibusnoftrismeritiffimus, operi, five re-rum felef tum, five orationis fvavitatem & per-fpicuitatem attendas , le&ioni iuventutis accom-modatiiTxmo, timens, valhim iam multis vi-deri pofle librum , finem quidem i m p o n i t i t a tarnen, ut alteram fimilem colleétionem , lî valetudinis fus ratio tuler i t , ad abfolvendaiç. ideam fuam polliceatur.
Lipfi®, ap. Juninm : Kurze und erleichtern-de Anw'eifung zum Singen , für Schulen in Städten und Dur fern, von I, A. Hiller. 1792. praeter prsfationem p. 100. 4.
Mufica in cultu divino adhibita fenfus pios adiuvari , vei eo profitetur univerfa ecclefia chriltiana , quod exemplo ecclefi® Judaic® & primitiv® Chrifiian®, nec non coniAiendatio-ne Apoitolorum, partem eius cantu conftantet « abfolvat. Ouo mirum eile debet magis, mu-iices vocalis', cumprimis apud Evangelicos A . C. in Hungaria , tarn exiguam haberi in fcholis rationem. Taçemus de moleftiifirao illo fenfu , quem difl'onus , & inordinatus can-tus piorum fenfuum loco exci tâ t , ctam in di-vinis, tum in funeralibus proceflionibus. Qua-re maiorem in modum optamus , ut viri p i i , fcholis, & ecclefiis pr®fe6ti, cantoribus au-ctores eíTent, quo hocce prsílantiifimo libei-l o , viri de mufica meritiilimi, inltituendis iq hac arte adolelcentibus, uterentur.
Litere elegantiores.
F 3
VIL R E S M E M O R A B I L E S .
I .
Hiftoria ecclefia? Evangelien Alno-?
vieníis breviter adumbrata.
• p t f i d e o r i g i n e & p r i í l i n o A l n o v i s e , f e u ^ J o l f v a : , ( o p p i d i m o n t a n i p rov inc iáé G o m o r i e n f i s ) ftatu , p r o p t e r d e f e r î u m d o -c u m e n t o r u m , p a u c a dici p o l f u n t ; c u m i n -t e r t o t t a n t a s q u e r e r u m c o n v e r û o n e s , q u i -b u s e a u n a c u m t o t o r e g n o a d u o b u s i n d e f e c u l i s o b n o x i a f u i t , i m p r i m i s v e r o a T u r c i s A g r i e n f i b u s i n c e n d i i s & r a p i n i s , i n f t r u m e n t i s l i t e r a r i i s e o f p e é l a n t i b u s f p o -l i a t a fit: n i h i l o m i n u s t a r n e n o p p i d i t a b u -l a r i u m , q u o d f u p e r e f t , A . M C C X C Í X . A l n o v i a m v i l l a m v u l g a r e m fuiíTe d o c e t . ( a ) Incola î v e r o p r i m i t u s G e r m a n i f u e r e , q u i m e t a l l o r u m e r u e n d o r u m cau fa , a l i u n d e h u e
d e -
(a ) Doceri id poteft diplomate Andres I I I . Régis Hungariœ , qui controverflam quan-dam inter dynairas pâgi huius decidit.
d e d u & í f a n t ; quaei l los d iu tu rn io r i t e m p o -r e l e d u l o coiu î i le f r e q u e n t i a c i rca opp idumj h o d i e d u t n d o c e n t indicia . Hinc f a é t u m e f t , q u o d ius & a x i o n a m o n t a i » ©ppidi e o n -f e c u c i , po f t e r i s lu is ad n o s u l q u e t r a n s -m i i e r i n t . Gliiísnam v e r o e o s , & q u a n d o h u c d e d u x e r i t ? id l c i m u s c u m ignar i i ï i -m i s . ( é ) C e t e r u m i m m i n u i c œ p e r u n t , d u m Giskra, & re l iqu i d u c e s B o h e m i c u m f o -ci is Secu lo X V . in hac r e g i o n e l o n g e la -t e q u e progr .e l lus f ec i f f en t . T a n t o a u t e m m a g i s occat 'um e o r u n d e m a d i u v e r u n t T u e » cac , qui Sec . X V I . lu iculq i ie p r o f e ó t i a t -q u e p r o v i n c i á m d e p o p u l a t i , c i v e s f eu in-t e r í i c i e b a n t , f e u in d i r a m abduceban t f e r -v i t u t e m . A c c e í í i t ad h $ c a t r o x p e f t i s , in p r i m i s circa a n n . M D L X X . qui c a f u s t r i f t e s exiciutn na t ion i liuic p a r t é m ma* x i m a m a t t u i e r u n t . D e n i q u e e t i a m S lav i
v i -
(b.) Mihi eil veroßmile , fuifle eos , Scepuíi-enfium tiobis vicinorum focios, aqt eo-rum pofleros, uti funt cives Dopfchenfes, & veteres Gennani Tsetnekienfes, qui vei una cum Scepuliis huc transiati , veï ex his miili funt. De lingulari regum Hungáriáé in Germanos hos favore , inpri-mis Geizas IT. Andrae IL Steph. V. & Be-te IV. vide paflim hiftoriographos patrios,
F 4
8 8 t f W J
vicini fefe ín oppidum ingerebaut, qui T e u t o n e s e x t i n x e r u n t pen i tu s . (c .)
R e l i g i o n e m p r i m o r u m h o r u m incola-r u m R o m a n o - C a t h o l i c a m fui i fe n e m o du-b i ta t : fed quamdiu ? uti o r i g o e o r u m , i t a h o c e t i a m i n c e r t u m . V e r o íi mile e f t , B o h e m o s p r o p a g a n d o r u m Huiíi pia ci to r n m c i ip id iű imos , h u c e t i am r i tus fuos in t roc u -x i í fe . (id) P o f t r e f o r m a t i o n e m t 'aerorum b, D , M. L u t h e r i , r e l ig io evange l i ca m a -t u r e hic loci rad iées e g i t , quod q u i d e m e o facilius fieri p o t u i t , q u o ce r t ius e f t , a n i m o s c i v i u m J o a n n i s Huffi. doé t r ina pr<e-p a r a t o s fu i l fe . A t eu in i di if i teri non po f -
iu-
(c.) In adverfariis oppidi reperiuntur hucdum , lie vocitatse improtocolationes A. M D L -X X I V . & MDLXXV. germanice feripts t fed ita mixtae, ut modo latine , ac flavi-ce, modo germanice exarata; appareant. Cum vero ab hoc tempore nihil amplius germanici occurrat : arbitramur , Teutoues circa hoc tempus attenuatos exftingui cœ • pifl'e.
(d») De faeris aadibus Evangelicoruin Ratko-vienfium, qui nobis vicini funt certuin eft» earum lapidi incifum elle calicem , qui commune fuit Hulîitarum inligne. Vide hanc in rem pulcerrimam commentatio-nem hiftoricam de ßohemis Kis Hontenfi-bus , R. Ladiflai Bartkoiomaides. Vite-bergs. 1783.
ti^zß^ 89
f u m u s , q u o t e m p o r e cul tus D e i publ icus in o p p i d o n o f t r o r i tu evange l i co c œ p e r i t , e v i d e n t e r haud pof le d e m o n f t r a r i , V e -r u m t a rnen e x d o e u m e n t o , quod m o x lau-dab imus probabi l i t e r p a t e b i t , fi 11011 pr i -u s , m e d i o c e r t e f ecu lo X V I , id f a f t u m fu i i f e . E q u i d e m i n t e r f a c r o r u m m i n i f t r o s , qui cœtu i huic evange l i co p r a e f u e r u n t , p r i m u m r e p e r i o in t abu la r io V . C o n t u -berni i G ö m o r i e n f i s G e o r g i u m Fahrt f e u Fabricium , o r i g ine A l n o v i e n f e m , A . M D L X X I X . d ie XI. Maii. V i t e b e r g * f a c r o m u n e r i i n i t i a t um , q u e m m a g i f t r a t u s J o l s -venl i s l i t e r i s f y f t h i c i s ( e ) m u n i t u m , h o c
(e.) Liters h s ita liabent; Nos Judex Ju-ratique civ-es oppidi Alnovienßs univ-er-fis & fingulis , cuiutcunque flatus & ec-cleßafiictz dignitatis Rever. dectrina ac pietate eximiis clarisque viris, Dominis DoFloribus Sacrx Theologiœ Candidatis y & eccleßarum Paßoribus PrœfeFiisque , Do-minis Jumma nobis reverentia , atque fide obferv-andis, falutem & commendationem oßiciofam offerimus. Prcefentibus autem reverendam Dominationem Veflram latere nolumus, poßquam nos miferi homines, gravi fub iugo imperii Turcici verfare-mur, variisque calamitatibus, in délira. & ultima hac feneFta mundi exagitare-mur : inter cetera quoque impedimenta accedit & illud , quod in tanta meJJ'e pau->
9° t f ^ ^ ß
í m e e o m i f e r a t . ( f ) Fu i t is f i icceffu t e m -p o r i s V . con tube rn i i Gojnor ien l i s S e n i o r
ad
ci reperiantur ecclefiarum Miniflri. Alii enim nie ta hoßili deterrifi vocationes fu-giunt, alii injecti fectis Ldololatria, alienis a v-eta orthodoxa religione , necejje ejt vi-tentur , ne piis conjcientiis fint obßaculo
detrimcnta. Quo autem fincerior do-ktrína Ev-angelii nactenus in ecclefiis re-ceipt a , £? propagari, & conferv-ari in poßeros pojjit : vocav-imUrS itaque reipu-blicce noflrx alumnum, prxfentium litera-rum, exhibiioretp vitx ac morum integri-tate, pietateque prxßantem iuv-enem, Georgium Fabri, ad munus docendi. i^-pr opter Reverendam Domnatiomm Ve-firam vehementer etiam atque etiam péti-mus eundem promo^ere , Jufcip.ere , atque impofitione manuum, & auStoritate eccle-fix Veßrce ad docendum cofirmare digna-mini, eoque pacto affliftis. nofiris eccle-fiis y fub rabié Turcica , qux jere ruinam minitari indetur , benigne fucurrere , eisque confulere ne gravemini , quo in negotio , Deo ty nobis tarn gratum, otficioque nofiro benignum atque falut a-re faftum , a retnbutore quoque cun-ttorum beneßeiorum prolixam remune-rationem eßis accepturi. In cuius vo-cationis teßimonium fide dignius pr«fen-tes figillo ojficii noßri confveto confirman-das eile duximus, Data. Alnovix die
di-
ad ann . u s q u e M D C X X X I I Ï . q u o aetate p roveó t io r i deceff i t . Cape l l anum ad latus habui t Matthaeum Sculteti. S u c c e f í o r e m v e r o n a & u s e ra t anno f e q u e n t î M D C X X X I V N
C h r i f t o p h o r u m Lovtchani, i t i dem Sen io -r e m , ad a n n u m u f q u e M D C X L V . quo m o r t e exf t iné tus e f t . Diaconi e i fuccef l i -
v e
divi Michaelis Archangeli, Anno a reßi-tuta Jalute fupra Millefimum Quingen-tefimo Jeptuagefimo oflavo.
(f . ) Biographiam fuam, quemadmodum ordi-nationis tempore fieri moris e f t , ibidem Tom. IV. num. 82. Protocoli Superinten-dentialis ita delineavit: Ego, Georgius Fa-bricius, Alnovienßs Pannonius, fundamenta liter arum ieci in patria, ( Itaque fuit Alno-vienfibus fchola iam ante annos circiter triginta.) Deinde parentum conßlia Leüt-Jchoviam delatus integros quatuor annos , fub M. Cafparo ILramero, exegi. Hinc Schweidnicium in Sileßam me contuli, tibi uno anno , Ciariß. ac Doftiß'. Chri-flophoro Orolobio, ujus fum prxceptore , hoc vero mortuo , Pragam conceßi , ibi-que in fchola D. Henrici fub M. Ioann. Kanha Pragenfi, unum annum comvio-ratus fum. Tandem in pátriám reiiii, illique gratitudinem declaraturus, ( nam magiftratus Jolfvenlis, ftipendio ftudia eius, uti in laudatis profitetur literis , in fcho-lis promoverat,) unum annum Jcholamre-
v e f u e r u n t , S i m o n Abrahamides ab A l M D C X X X I I I . pof t e ius v e r o U j h e l i n u m ad V a g u m d i f c e f f u m , e v o c a t u s e f t , A . M D C X L V . G e o r g i u s Cotiradi, S t re l ic io S i le f ia o r iundus . Po f t m o r t e m Paf to-r is hu ius p lu r a i i t a t e v o t o r u m die III . Maii A . M D C X C V . e l e & u s e f t , c œ t u s ftle-noczen i i s i a c r o r u m m i n i f t e r A n d r e a s Aieyerus Sol io - Badinenfis , qui p r iu s P r o f e n i o r , pof t S e n i o r e x t a n t i c u m f ru -é l u , & c o n t u b e r n i o f r a t r u m G o m ö r i -en f ium , & ecc le f i a hu ic ad A . M D C L -XIX. p r œ f u i t , a t q u e d ie XXII . Maii obi i t , in t e m p l o i n f e r i o r i , quod in f o r o e f t , ( n a m a l i u d , n e m p e f u p e r i u s , fuie in cce-m e t e r i o , setate i a m nof t r a d i r u t u m , ) die X X V I . e i u sdem m e n f i s t u m u l a t u s . D i a -c o n o s h a b u i t , l a u d a t u m Conradi & ab
A .
xi. At pejle in Hungaria gravante , in Bohemiam remigravi, ibique pedagógiám naElus fum in Rataj, apud Generojum D. Ioannem Molofchitzky -uno J'emeftri ibi tnanfi, unde patria & amicis efflagitan-tibus, anno 1578. ad munus eccleßafticum in patriam v-ocatus Vitebergam v-eni : ibi-que fub ClariJJimo ac Doctijfimo V. D. M. fiartholomxo Philo, Dominica Jubilate anno 157y. facro ritu fum initiatus.„ Sub-feripferat is, una cum magiitratu ©ppidi, le-gibus ven. Contubernii Vallis Muraneniis ,
A . M P C L X I I L ï s r a ë l e m Lang. E o d e m a n n o fva fu v e n e r a b . c o n f i f t o r i i , ( f r a t e r -n i t a t e m v o c a n t ) f a c r u m prseconis m u n u s a d e p t u s e f t , G e o r g i u s Lovtjchani, t u m ad aedem divœ Elifabethse Neofo l i i ecc le -ß a f t e s , cuius t a m e n m u n u s n o n fu i t h ic d i u t u r n u m . P o f t m o r t e m n a m q u e F r a n -cifci fejelini Pa la t in i , & t r a n s l a t i o n e m u x o r i s e i u s Mariié Szetchy V i e n n a m , atque. a d e o dyna f t i a Muran ienf i a C a m e r a Regia o c c u p a t a , utî o m n e s re l iqu i c œ t u u m evan-g e l i c o r u m in Va l l e Muran ien f i M i n i f t r i , u t p o t e M u r a n y - H o f z f z ú - Ré tenf i s , N a g j r -E ő c z e n f i s , V i z e s - R é t e n f i s , Chi fnenf is & S i ive tenf i s , i tà e t i a m J o l f v e n f i s ^ A . M D C L X X I I J . é x a & i , t e m p l a v e r o arma» t a m a n u e r e p t a fun t . ( g ) E x o m n i b u s Iiis d o c u m e n t i s , a l i isque i n f t r u m e n t i s MSS. p a t e t , ab ini t io exerc i t i i r e l ig ion i s evan-gelicse p u b l i c i , J ó l f v a m i n t r o d u & i , fub
do-
& Kis - Hontenfis , a Seniore Joanne Ri-moviani , prœfidii regii muuiinenti Mu-rany concionatore editis, atque a duce prœ-jidii eiusdem Julio L . B. ab Herberflein, figillo ac manu propr ia , die 14. Julii a. 1596 munit«?*
(g.) Porrexit ven. Contubemium Gtfmô'rienfe Evangelicum provincial! magiftratui Rofna-via congregato, die 15, _Ar,r. a. ^ 8 1 .
d o m i n i s te r ra : huius e iu sdem fidei foci is , p r s c i p u e fub C o m i t é G e o r e i o Szetchy, a r c i u m & d y n a f t i a r u m R i m a f z e t c b , M u -r a n y , B a l o g , L i p c h e , A l t o L i n d v a , &c. d o m i n o , & fub con iuge e ius Maria D r u -g e t h de H o m o n a , r e l i g i o n e m e v a n g e l i -c a m , n o n m o d o hic v e r u m e t i am in in-t é g r a v a l l e , adverf i s vicii ï icudinibus haud o b n o x i a m ad A n n u m u f q u e M D C L X X I I L floruille , cui q u i d e m & ipfa l e x p a t r o . c inaba tu r . E t e n i m A r t . i . anni MDCVI1L in comi t i i s Po fon ien f ibus c o n c l u f u m e f t , u t Rel ig ionis e x e r c i t i u m oppidis & vil i is e a m f p o n t e ac l ibéré a c c e p t a r e volent ibus , ub ique l i b e r u m r e l i n q u a t u r , n e c quis-
quam
memoriale, in quo querelas fuas , ac gravatnina de iniuriis libi fuperioii tem-pore illatis, explicat , rogans, ut ea in proximis proponeret comitiis. Inter alia fuit ibidem querela , de teinplis ereptis , qualia erant etiam : Siivetenfe, Jolfvenie, Chifnenfe , VHzes - Rétenfe , Roczenfe T
Hofzfzú - Rétenfe , Polomenfe cum Za-Wadka & Helpa , Sumjacenfe cum Tel-gard & Vernar, atque Pohorela. Quod etiam fafrum eft in Comitiis Sopronienli-bus eodem anno 1681 celebratis. Vide hiftoriam diplomaticam de ftatu religionis ev-angeliç» in Hungária in appendice pagg. 207. >
q u a m o m n i u m in l i b e r ó e i u s d e m ufu ac e x e r c i t i o a q u o p i a m i m p e d i a t u r , I t a e t i a m a r t i c u l o V . c o m i t i o r u m P o f o n i e n -fium ann i M D C X L V I I . q u o a q u e l i b e r ó r e l i g ion i s e x e r c i t i o g a u d e b a n t , . f anc í tum ert , ut über ce civitates, nec non oppi-da privilegiata — liberum habeant ubi-que Juœ religionis exercitium, cum libe-ró templorum, cafnpanarnm , & fepultu-tsz uju, nec qui s quam quovis modo, aut qmvis fub prœtextn furbetur ac impe-diatur. Q u a m o b r e m C o m e s F r a n e i f c u s Vt\{Jelini, P a l a t i n u s , po f t R o m a n o - Ca-t h o l i c a m r e l i g i o n e m a m p l e x u s , duóba i n m a t r i m o n i u m Mar i a S z e t c h i l a u d a t o r u m c o m i t u m filia, A l n o v i a m f r e q u e n t e r v e -n i e n s , ma lu i t p r o fuis & a u l i c o r u m ca-t h o l i c o r u m uf ibus f a c e l î u m , quod h u c d u m v i g e t , Alnoviae e r i g e r e , q u a m E v a n g e -l i c o r u m A l u o v i e n ü u m f a c r a , quae i l l i b e -ne t i c io patriae l eg i s in t e m p l o f a c i e b a n t , q u o p i a m m o d o t u r b a r e , D é f a i t e c c l ö f i x a f u p e r i u s m e m o r a t o t e m p o r e f a c r o r u n an t i f t e s , ad a n n u m u f q u e M D C L X X X I I . q u o i n t e r v i e i f l k u d i n e s , qu ibus r e g n u m Hunçarise r u r f u s o b n o x i u m f u i t , a l e g a t o Comitis Emet ic i Tököly, Mar tin o Leté-rni, J o a n n e s Szentkerejzty , e c c l e f i a f t e i t u m C s e t t n e k i e n i i s , coetui p r i c f e f t u s , in t e m p l o i n f e r i o r e -ad a n n u m u f q u «
M -
c 6 i C L S L j l y l»nCnu/ '*
M D C L X X X I X . p r o c o ^ c i o n e d i c e b a t : a t n o n c o n t i n u o ; e x t r u f u s e n i m , in t e m -p l o de in c œ m e t e r i i l igneo p o p u l u m do-cui t . C e t e r u m anno e o d e m , t u m J o l -f v e n f i s c u m d iacono , J o a n n e D'wny/îo , p a f t o r e dein S z k a l n o c e n í i , t u m re l iqui in h a c va l l e praecones, a l ega t i s Cœfareis , S i g i s m u n d o C h r i f t o p h o r o Breiner, & P a u -lo Mednyátíjzky, d ie XXX. Már t i i m u n e -r e f u o e x u t i , ac pulii f un t . E t q u a n q u a t n Evange l i c i A l n o v i e n f e s l i te r is fuppl ic ibus , t a m camerae S c e p u f i e n f i , q u a m ipfis l e -ga t i s p o r r e é t i s , v e h e m e n t e r p e t i e r u n t , u t v e i in o r a t o r i o c œ m e t e r i i , quod ipfi ex -ftruxerunt, íibi r i t u f u o D e u m c o l e r e íi-c e r e t : t a rnen o b t i n u e r u n t nihil, ( h ) C e r t e eis nonni f i ini t io feculi XVII I . a n n o q u i p -p e M D C C I I I . p r i v a t u m re l ig ion is e x e r c i -t i u m conceíTum ef t . Q u a m o b r e m E l i s S a r t o r i o , facr i pra:conis d e t u l e r u n t m u -í i i a , qui pof t i n t e m p l o in fe r io r i , a n n o M D C C V I . r e c u p e r a t o , ob t en t i s uua pa-
r o -
(A.) Anno 1687 i n t e r gravamina in comitiis Po-fonienfibus, id et iam'Deputat i Evangelic«-rum nuncii propofuerunt : Jólfvenfes tem-plo fuo privatos efle. Vid. hift- dip. in appendice , pag. 23 t .
rochiae benef ic i is m o d e r a o a t n r coetui. ( i ) Hu ic a n n o e o d e m m o r t u o , fuccelf i t , A n -d r e a s Sextius9 cu ius t e m p o r e s m a n d a t « u n i v e r f a l i ^fofephi I. l m p e r a t o r i s & R e g i s , d ie X. N o v . A . M D C C X . p 'ubl icato, J ó l -f v e n f e s nof t r i in i t io anni f e q u e n t i s M D C C X Í . i i s d e m aedibus facr is r u r i u s p r i v a t i f u n t . I s n ih i lominus p e r d u r a v i t i n o p p i d o , cu l -tu i d ivino in loco q u o d a m hu ic fini Cjua-d a m t e n u s a c c o m o d a t o , ad a n n u m u lque M D C C X I I . f edu lo vacans . A t e n i m S e x -t io p e r C o m i t e m S t e p h a n u m Koháry anno e o d e m e x o p p i d o e x t e r m i n a t o , pub l i cum r e l i g ion i s e v a n g e l i o e exe rc i t i u rn JóliVae ü n e m i n e x f p e é t a t u m accep i t .
F l o r e b a t hic c o n t i n u i s pe r iod i s g y -m n a f i u m e t i am f r e q u e n t i f l i m u m , in quo al-t i o r e s quoque fcientiae, q u i p p e p h i l o f o p h i -cae & t h é o l o g i e « d o c e b a n t u r . ( k ) Hi v e -r o i u v e n t u t i fcholaílicac praefuerunt r e é t o -r e s : G e o r g i u s Fabricius , c irca a n n u m M D L X X V l ; El ias Lány , circa a n n u m
MDXCV;
(» ) Fa&uin id eft amica tranfaótione ftatnum. in campis Szechiueníibus A. »705. d. Sept. de qua vid. Hifioirt des Révoluti-ons d' Hongrie. Tom. I I . p . 350 &. Tom V. p. 25?-.
(*.) Kolhd«o difiertationem prsüdis , Daniel^ Si-napi i , gymnafii huius A. 1664, reètoris,
• G i e -
M D X C V ; M a r t i n u s Krenfelius, circa a n -n u m M D C X I ; G e o r g i u s Panlliiii, A . MDCXXVTI . A n d r e a s Meyer, A . M D C X X X ; J o a n n e s Stephanides, A . M D C X X X -M D C X X X V I I ; J a c o b u s Kulius , M D C X X X V I I I ; J o a n n e s AUguftini, A . M D C X X X I X — M D C X L I ; M . Mat th i a s Rome-netz, A . M D C L ; A n d r e a s Szentkerejzti, A ; MDCLII I* ; I s raë l L o « g , A . M D C L X ; de in D i â c o n u s con f t i t u tu s , D a n i e l Sinapius, A . M D C L X I ; M a t t h i a s Faczoni A . M D C L X X ; El ias Sartoris, D a n i e l Plorantius A . M D C L X X X I I ; S t e p h a n u s Chlirini, A . M D C C V * A n d r e a s Fabricius * qui ab A . M D C C V I — M D C C X I f . off ic ium ge f f i t , ac d e n i q u e u n a c u m p a f t o r e in ex i l i um a -ftus ef t ;
M o é r o r e f e r e confeó l i E v a n g e l i c i A l -u o v i e n f e s , annos L X X . & quod e x c u r r i t , p a t i e n t e r facras v i c i n o r u m c œ t u u m sedts f r e q u e n t a b a n t , u f q u e adeo d o n e c iudul -g e n t i f f i m u s p r i n c e p s , £fofephus II. c o n c o r -d iam r e l i g ionum , i n e x f p e é t a t o , a t l o n g e e x o p t a t i l ï i m o iul ïu o m n i b u s p r e c i p e r e t c i -
v i -
refpondente Joanne Mathefio , Arva - Ve-licsnenß, typis Sufannse Severiny CaiTovias vulgatam fub titulo: Sertum deeerptum ex horti theologici areolis IV. Areola I. ait de friptura S. II. de Deo. III. de S.S. Trinitate. IV» de perfona Chrijli.
b Ê ^ S T ^ 9 9
v ibus . H u i u s benef ic i i p a r t f c e p s f b r i pe r* c u p i e n s c œ t u s e v a n g e l i c u s , l i b e l l o l'up-p l i c i e v o c a n d i r e l i g i u n i s fui? d o é t o r i s , â c p o n e n d a r u m aedium f a c r a r u m f a c u l t a t e m p e t i i t . E x c e l f u m R é g i s c o n f i l i u m d e f i d e -r i o p o p u l i , n u t u o p t i m i p ri n ci pi 5 a n n u e n s , p r o r a t i o n e l e g i s j a m p r i u s la tae , t u m i n n u m e r u m ac f a c u l t a t e s c i v i u m , t u m v e r o in l o c o r u m v i c i n o r u m , qu i f a c r o r u m m i -n i f t r o p i o v i f i e f l e n t , ac f p a t i o hors : u n i -u s ad i r i c o m m o d e p o f l e n t , i n q u i r e b a t p e -n i t i u s . C u m q u e nihi l r e i o b e l ï e c o m p e -r i f f e t , ( e t e n i m M M C C C - c i v e s r e p e r t i l 'unt, K o v i n i u m v e r o , ecclef îa q u i p p e J ô l f v » m a x i m e v i c i n a , f p a t i o horaa un ius & d i -midiae ab o p p i d o d i f t a t , ) : d ie X X . M á r t i i A . M D C C L X X X I Ü . iis p u b l i c u m r e l i g i o n î s e x e r c k i u m i m p e r t i v i t . L x t i t i a ine f fab i l i p e r f u f a e c c l e f i a , e x t e m p l o l o c u m c u l t u ï d i v i n o c e l e b r a n d o ( q u a l i s q u i d e m h a b e r i p o t u i t , ) in h o r r e o C z i b u r i a n o , f e u B a k a i -a n o in p î a t e a f u t o r u m , 1) p r é p a r a v i t , a l t e r o a u t e m d ie f e f t o P e n t e c o f t e s , v i d e -l i c e t d i e IX. J u n î i , m ) p r i m i t i a s eu l tu*
d i -
(J.) Horreum hoc menfibus viginti & quinque eau-fa cultus divini ab EvangeUcisfrequentabatur.
(m.) ÎNonniii enim 7. Junii A. 1 7 ^ magiftra-tus provinciáé Götnorienfis facra ritu evan-gelico faciendi civibus poteftatem feeit.
divini , cantü , p r e t i b t i s , Sc fè r i î ione fa -c r o * q u e m , F r i d e r i c u s Coroni. v e n e r a b . C o n t u b e r n f i S e n i o r , ac c œ t u s R a t t k o v i e n -lis diginí í imus f a e r o r u m m i n i f t e r , f u m m o c u m app laufu dixi t , c e l e b r a v e r a t . J a m v e r o de p r o p r i o p a f t o r e lollicita , c o m -m u n i b u s o m n i u m fuffragiis* P&ulium lVal-taj'zby, Cz inko t en f i s coetus in C o m i t a t u P e f t a n o praeeonem longe" m e r i t i í f i m u m d e l e g i t , qui die XIII . Ju l i i m u n u s ü b i d e -l a t u m fe l i c i t e r aufp ica tus efti
Q.Uod ad icholas a d t i n e t , cum m a n -d a t o R e g i o , q u o , cu l tus d iv inus admif -f u s e r a t una p r a c e p t u m ei le t , u t E v a n -ge l ic i J ó U V e n f e s , l ibe ros ad fcholas mit* t a n t R o m a n o - Cathol icas : anxia ecclefia ad A u g u f t u m f u p p l e x r e c u r r i t , & quod p e r o p t a b a t , f cho lam q u i p p e p r o p r i a m , d ie X X . O f t ' o b t i n u i t , cui , Paulus novfzky, ícholie an tea Cz inko ten í i s reé tor* praefeélus e f t .
Max imi s po t i t a vo t i s ecclefia * j a m f e f e e x f t r u e n d i s facr is , parochial ibus , ac f c h o i i r u m , sedibus c u m v o l u p t a t e accin-x i t i e a s d e m q u e duabas cofciumavi t a;fta-tibuSi E m t i s t r ibus f u n d i s , p r i m u s o r a t o ; r i i , quod XVII . o r g i a r u m V i e n n e n f i u m l o n g u m , l a t u m in e x t r e m i t a t i b u s u l t ra o r g i a s V I I . in m e d i o v e r o , ( n a m in cru* ë e m q u a d i m t e n u s p r o t e n l u m e f t , ) u l t r a
T ï . l a p i s , îpf îs Ca lendis Maii A . M D G C L X X X I V . po f i tu s e i l , i n t e r faymnos, p r e -e e s q u e , p r o l a l u t e R é g i s o p t i m i , r e i p u -bl icae, ae terras J o l f v e n f i s d o m i n o r u m a r -den t i i f imas , q u a s f e r m o S . e x J e f a i * X X V I Í Í . 16. c o m i t a b a t u r . M u r i s ad Ulti-m o s u f q u e m e n f i s A u g u f t i d i e s , ( t a m e t f i qu ibusdam e x r a t i on ibus qu inqUe l iebdo-m a d i s opus f u e r a t i m p e d i t u m , ) p l a n e e d u -é t i s , t e é t u m e t i a m f e q u e n t i m e n f e f u -p e r i m p o f i t u m e f t . D o r n u m p a r o c h i a l e m e o d e m i t i d e m a u t u m n o , a n n o v e r o f e -q u e n t i , t e m p l i ae feholse aedîficia, l 'eduli p e r f e c e r u n t c ives . T e m p l u m q u i d e m d i e I I I . O r t . q u i p p e D o m i n i c a X I X . T r i n i t . D e o t r i n u n o d i ca tum , in m a i o r i p o p u l i praecipue e v a n g e l i c i f r e q u e n d a , t r i p l i c i i e r m o n e & r i t u ecclefise n o f t r « c o n f v e t ó i n a u g u r a t u m " e f t . E x f u g g e f t u S. d ix i t d o -m e f t i c u s pra:co , P a u l u s JVallajzky , e x Marc. XI. 17. de reÏÏo ufu & abujhaedi-nm facrarum ; ab a l ta r i d e m o n f t r a v i t v e -n e r a b . conf i f tor i i p rov inc i á l i s S e n i o r , F r i -d e r i c u s Coroni, e x Esdrae V I . 14 — 16 . optimam confecrandorim domorum Bei rationem ; po f t m e t i d i e m v e c o e x p l i c u i t , M a r t i n u s Klanitxa , c œ t u s Köviu ienf i s V. D. M. ex Pfalm. CXXVI. fumma Bei Optimi Maximi, Ecclefiœ Aiuovienfi prx~ ßita peneficia.
G % Fre-
l o a
Frequen t i i ï im ;e i u v e n t u t î f c h o î a f t i c a î i (CCC. m o x ïn i i io n u m e r a b a n t u r d i f c i p u l i , ) p o f t e a q u a m £fc<novfzky. p r o v i n c i a . r e é t o -r i s a b i i f f e t , f a c r u m m u n u s apud K i e t e n -f e s a d e p t u s , J o a n n e m Màior T r e n c h i n i e n -f e m , & A n d r e á m Thuifz, A l f ó - S a j ó i n o G ö m ö r i e n f e m praefecerunt c i v e s . U t e r q u e m e t h o d o r e g i a n o r m a l i , i s q u i d e m m a -j o r e s , h ic m i n o r e s c la f les d o c u i t . A . 3MDCCXCI. A n d r e » Thaifz , officia f . praeconis Batisfalvae in S c e p u f i o a m p l e x o , A n d r e a s Dobálr, L i p t s a • Z o l i e n f i s i u r r o g a -t u s e f t . C u m v e r o c r e f c e n t e ind ie s n u -m e r o d i f c i p u l o r u m , n e q u e hi f u f f i c e r e n t $ e c c l e f i a i n v e n t u t i s p a t r i e ftudioiHfima, «îuobus f c h o l a r u m f u a r u m p r j e c e p t o r i b u s , t e r t i u m , q u i p p e cl. v i r u m , P a u l l u m Cser-n o k , R a t t k o v i a - G ö m ö r i e n f e m , d i g n i t a t e r e f t o r i s o r n a t u m m e n f e J a n u a r i o A . M D C C X C i V . a d i u n x i t , l a p i e n t e r p e r v i -d e n s , q u a n t u m e x i n d e in r e m p u b l i c a n i e m o l u m e n t i ven i ac , fi p lu r ibus d i f c ipu -l i s , p l u r e s seque praeficiantur m o d e r a t o -r e s , q u f c u t i n a m o m n e s ac i i n g u l i , d o -ftrina & v i r t u t e prasftantilTimi , i cho l i s c o n t i n g a n t p a t r i i s i
Prasfcriptio Confiftorii Caefareo - Regii • Aug. & Helv. Conf. Viennenfis.
& Helve t i ca ; Confe f f ion i s C o n f i f t o r i u m V i n d o b e n e n f e » r a t i o n e l o c o r u r a , in q u i -bus a l t e r u t r i u s Confe f f ion i s f a c r o r u m M i -n i f t e r a d e f t , i n e o q u è e t i a m ca fu , ub i u t r i u s q u e Confe f f i on i s E v a n g e l i c i l i b e r o q u i d e m r e l i g i o n i s e x e r c i t i o g a u d e n t , f e d v a c a n t e prseconïs o f f i c i o , au t t e m p o r e ad-ye r f i e e i u s d e m v a l e t u d i n i s , v e l i m p e t r a -t £ p e r e g r e a b e u n d i f a c u l t a t i s , a l t e r u t r a ecc le f i a m i n i f t e r i o d e f t i t u t a fit x n e q u e e a -d e m fuse ConfeíTionis P a f t o r e m e x t e m p l o a c c e r f e r e p o f f i t , a u t v e r o m i n i f t e r i o j>ror-f u s ca r e r e d e b e a t , i n g e n e r e p n e f c r i b i t , u t h i s q u i d e m E v a n g e l i c i s , m i n i f t e r i o fuse Confe f f ion i s c a r e n t i b u s , a l t e r i u s C o n -fe f f ion i s P r s c o , in a d m i n i f t r a n d i s Sacra-» m e n t i s , adeund i s m o r b i d i s , au t in a l i is q u i b u s v i s o c c u r r e n t i l j u s c a f i b u s , v o c a t u s , n o n iecus a c e o r u n d e m f a c r o r u m , Min i -f t e r , auxi l io f u o p r o m t e , & a m i c e adfit^ Q u e m in finço|
Caefareo - R e g i u m A u g u f t a n «
G 4 h
ï®4 g p ^ g t g p
i , S a c r a m e n t a a d m i n i f t r a b i t , n e o f p o n -fis i m p e r t i e t b e n e d i f t i o n e m , ac d e f u n é l o s f e p e l i e t f e c u n d u m F o r m u l a r e , a c c se remo-ni î s i n A g e n d i s Ulius Confe f f i on i s del i -n e a t i s ;
a . i n f t i t u e n s a l t e r i u s Confe f f ion i s i u v e n -t u t e m , d o & r i n a s t h e o l o g i c a s , qu ibus E -v a n g e l i c i ab i n v i ç e m d i f f e r u n t , p r a t e r i -b i t , locis u n i c e o r a c u l o r u m d i v i n o r u m i n -t e n t a s . C e t e r a p a r e n t u m c o m m j t t a c a r -b i t r i o , n e c e f f e e i l ^
^ i u v e n t u t e m fac r i s a l t e r i u s C o n f e f -fionis i n i t i a t u r u s , q u x f t i o n e s a p r s c o n e q u o p i a m Confe f f ion i s e i u s d e m , q u i p p e q u a m c a t e c h u m e n i p r o l i c e n t u r , charta? ad^-p o f i t a s , his p r o p o n e t , a ç d e m u m faó ta e o r u u d e m f o l l e n n i d e ç l a r a t i o n e , e o s îrt f o c i e t a t e m C h r i r t i a n o r u m laudatsç C o n f e f -i ion i s c o o p t a b i t ,
4 . P a f t o r a l e m , q u a m c u r a œ g r o r u m , & r e l i qua r e l i g i o n i s d o é l o r u m e r g a a l t e -r i u s Confe f f ion i s f r a t r e s officia r e q u i r u n t p r a d e n t i a m , f e m p e r ac o m n i ftudio adhi -b é b i t ; in ind ic ibus v e r o c x t u s i l l i u s , 110-t and i s c u r a t e na t i s , c o p u l a t i s ac m o r t u i s , r e t t u m t e n e b i t o r d i n e m .
D a t u m e x Conf i l io Csefareo - R e g i i Confi f tovi i Auguf tanac & He lve t i ca ; C o n -
fef-
feflionis 9 Viennse die i 6 t Februarii A. 179Q. celebrato,
F o c k e , S u p e r i n t e n d e n t A . Cf m . p ,
H i l c h e n b a c h , S u p e r i n t e n d e n s , H* Ct m» pf
J o a n n e s A n d r e a s W i e -l and , A u g u f t i í I i m o C x -f a r i ac R e g i a c o n -fi l i is e cc l eüa f t i c i s m . p ,
P rae fen ta tum T e f c h i n i i , d ie 7 . M a r t i i g A. 179p*
T r a u g o t t Ba rçe lmus , S u p e r i n t e n d e n s . m , p ,
n .
ioS
Epiftola paftoralis pl* rev. viri, Martini Hamaliar, initio A. MDCCXCIV. ad V. D. Mi-niftros dicecefeos Magno Hon-tenfis exarata.
Admodnm revérendis, clariflimis ac doéliiîimis viris, cœtuum A. C." Ma-gno -Hontetiíium facrorum Mini-ftris, amicis ac fratribus in I. C» loDge carillimis,
S. D. Pr
Martinus Hamaliar, Senior.
N o n potuit non felicibus huius anni au-fpiciis fubire mentem mearn ea pars oili-cii, quae mihi annis fingulis, Veftri, ad partes muneris facri, quod Vobis divini-tus concreditum eft, curate , & ex men-te mundi Servatoris, Jefu , explendas commonefaciendi, auítor fuit. Neque vero wmfvetudine ipfa , fed eo , quo
V o s , f r a t r e s optimi, c o m p l e t t o r fincero a m o r e , e a , quae a n i m o i n e f t in f an&i f í i -m a m J e f u r e l i g i o n e m v e n e r a t i o n e , a d i d e x f t i m u l o r ? u t f p o n t e c u r r e n t i b u s calcar a d d a m , r e m i f f i o r e s ad i n t e n d e n d a s , quae in illis f u n t v i r e s , e x c i t e m , u t o m n i b u s V o b i s , i i l ius m a t u r i o r i iud ic io l'ub i n i t i u n r anni hu ius e x p e n d e n d i o c c a f i o n e m prsebe-a m , quid un iu scu iu sv i s fit p a r t i u m , q u o a n i m o ad p e r a g e n d o s l a b o r e s V e f t r o s ac -c e d e r e , q u o f e r v o r e í o s d e m c o n f u m a r e , in qu ibus V o s m e t i p f o s , & qu ibus prsee-ftis, eec le f ias , p e r f e & i o r e s r e d d e r e , q u o s nsevos c o r r i g e r e , in q u o b o n o firmare , c o n t r a quae p e r i c u l a m u n i r e p o i ß t i s , ac tíebeatis?
C o m m e n t a r i o s q u i d e m i u f t o s n o n e x -f p e é t a b i t i s , qu i l i m i t e s e p i f t o l c e g r e d e r e n -t u r . N e q u e id d i f f i t e o r , o m n e i d , q u o d f c r i b e n d u m , m o n e n d u m , r o g a n d u m & u r g e n d u m m o d o h a b e o , V o b i s q u i d e m p r o b e c o n f t a r e fingulis. Id u n u m his l i -t e r i s ad V o s e x a r a t i s o b t i n e r e p e r c u p i o , Ot quas f ç i t i s , quae t e n e t i s , q u x Veftri o t f i c i i , q u i p p e e v a n g e l i i D o m i h i n o f t r i I . C . praecoaum e l f e e x i f t i m a t i s , c r e d i t i s ,
' & c o n f i t e m i , n u n c d e n u o in m e n t e m V o b i s r e v o c e t i s , r e c o g i t e d s , f e r i o m e -d i t e m i n i , tirmumque, ab o rb i ta in m a -uere p n e f c r i p t a , n e l a t u m q u i d e m u n -
guera
g u e m r e c e d e n d i , conc ip ia t i s p r o p o f i t u m . T o t u m m u n u s n o f t r u m una idea aedifi-cationis a b f o l v i t u r . Gtuidquid i g i t u r œdi-f i c a r e p o t e f t ecc le l ia ra , qu idquid e ius a m -p l i f i c a t i o n e m , e x m e n t e S e r v a t o r i s p r o -v e h i t , florentem quidquid b e a t a m q u e r e d d i t , ac p i e t a t i propagandae a t q u e r a -dicandae i n f e r v i t , h o c ad officii n o f t r t p a r t e s , n u n q u a m , nifi p r o p r i o & r a r o r epa rab i l i d a m n o n e g l i g e n d a s f p e é t a r e c r é -d i t é . S e d haec, fi o m n i a , quse m e n t i o b -v e r f a n t u r , p r o v o l n n t a t e m e a d e f c r i b e -r e m , e q u i d e m v o l u m e n mih i f c r i b e n d u m f o r e t , n o n b r e v i s e p i f t o l a . At e n i m « d i -i i c amus c œ t u m D e i p a r t i m fa lu ta r ibus d o -é t r in i s p r o c a p t u p o p u l i a u d i t o r i b u s t r a -d e n d i s , p a r t i m acr ibus l i t u rg i c i s , e x f c o r
p o C h r i f t i a n i f m i a b f o l v e n d i s , p a r t i m fin-g u l a r i m o r b i d o r u m c u r a , par t im- d e n i -q u e , a c id qu ide rn t u t i f f i m e , & cer t i i ï i -m e , p r o p r i o , probae ac integrae v i tae , e x e m p l o , a c i n t e r a u d i t o r e s n o f t r o s m o -d e f t a , & ad v i r t u t e m e o m p o f i t a c o n v e r -f a t i o n e . V i d e t i s , q u a m v e r e d i x e r i m , l i b r u m m i h i f c r i b e n d u m f o r e , quodf i o -m n i a haec p r o l i x e e x p l i c u e r o . C o m p l e -í t u n t u r hiec b r e v i a m o n i t a , o m n e m H o -m i l e t i c a m , C a t e c h e t i c a m , L i t u r g i c a m & P a f t o r a l e m . D e f i n g u i i s t a r n e n , c u m m a -
t e -
t e r i e s n u l l o f n ó d o e x h a u r i r i p o f i i t , t r i a , u t a iut i t v e r b a .
I* N o n fuff iciat nobis h o c u n i v e r f i m f c i r e , p r o p o n e n d a m e f f e p u r a m Chri f t i d o -ftrinam fc r ip t i s E v a n g e l i f t a r u m & A p o -i t o l o r u m c o m p r e h e n f a m t fed i d c ù r an dura i m p r i m i s d i l igen t ius j u t quid q u o v i s t e m -p o r e , q u o v i s l oeo * & q u o v i s in c œ t u , e x ea t r a d e n d u m fit, p e r í p i c ü e f c i a m u s . À t q u e hoc i p f u m e f t , quod ecc l e f i« pa -ftorem Hon fac i l e a l t e r q u i s p i a m d o c e r e p o t u e r i t . H o c i p f u m e f t , q u o d m a x i m a e x p a r t e m a r t e p r o p r i p difcere*ac e o q u i d e m f i n e e c c l e f i a m f u a m , q u a m d o c e n d a m j & r e g e n d a m h a b e t , no l f e d e b e t . l g i t u r c o g -n o f c a t n iévos » & d e f e f t u s in e a o b v i o s ; m o r e s h fmi inum* & c o n f v e t u d i n e s ftüdeat $ fc ia t» qua» fint íiecefftates locales fu i c<£-t u s i quae í u p e r f t i t i o n e s , quae o p i n i o n e s pr íe iudica ta ; , quae q u i d e m o m n i b u s loc is esedem f e r e f u n t , m u l t i f a r i a m t a m e n f u -b i i ide v a r i a n t , H a c ipfa no t i t i a ad iu t r i ce , p r u d e n t e r f e c ü n i c o n f t i t u e t , qu id h o c , qu id al io t e m p o r e * t h e m a t i s l o c o ín f a -cr i s ad p o p u l u m habend i s f e r m o n i b u s fit f u m e n d u m , qnid p e n r a é t « n d u r a , qu id i n c u l c a n d u m . H e c i g i t u r n o n fac ie t p r o -l e t a r i e , rton i d e o , u t f à & a fint * u t iu» u m abfo iva t f e r m o n e m , fed f e m p e r e o fine, u t aedificet. E q u i d e m fi l 'copura
hun«
n o
h u n e c o u t i n u o p n e o c u l i s h a b u e r i t , a u x i -]io cogn i t i on i s e o r u m , quje ecciefise d e -f i n t , qusc i m p r i m î s m o n e r i , & u r g e r i d e -b e a n t , quae a u d i t o r u m c o m m o v e r e fo i enn t a n i m o s , n o n p o t e f t n o n c u m f r u ó l u , f e u p r o c o n c i o n e d i c e r c , f e u i u n i o r e s Chr i -í t i anos f a lu t a r ibus chrift ianae doólr in te n o -t i t i i s i m p e r t i r i , au t u t v u l g o d i c i m u s ca-t e c h i l a r e , A t q u e u t r o b î q u e ftudiol'e ca -v e b i t a lub t i l i t a t ibus . T r a d e t d o é l r i n a s i n E v a n g e l i o c l a r e p r o p o f i t a s ad p î e t a t e m p l a n e f a c i e n t e s , inf t i l lab i t r e l i g i o n e m i e . f e n f u s a m o r i s d iv in i p l e n o s , c au tu s e v i -t ab î t d o é t a s Theo log i i c fcholafticae, & a c a -d é m i e « q u œ f t i o n e s , p r o b e p e r f p i c i e n s , d o -é t a m T h e o l o g i a m p r o fo l is e l f e doó t i s & e r u d i t i s v i r i s , & ab e o , q u o d S» pr&-c o n i in e œ t u t r a d e n d u m e f t , i ta d i f f e r r e , a c t h e o r i a m a p r a x i , v e i u t r e g u l á m ab a p p l i c a t i o n e . G t u a m o b r e m theologias p o -p u l á r i s l i m i t e s , v e l l i m i t e s r e l i g i o u i s , a t h e o l o g i a d o é t a dif t inéfce* r e f t e t e i i e b i t . S e d h o c o p u s , h i c l abo r e f t ! S p o n c e hsec e o V o s d u c e n t , l o g e n d a n o b i s e l f e l c r i p t a v i r o r u m , qu i h a c d e r e d iu m u l t u m q u e i á in m e d i t a t i f u n t , qu i auxi l ia p a r a n t , ad m a n u s nob i s p o r r i g u n t . Mul t a de h is praeclare i a m f u o t e m p o r e m o n u i t , & po f t c i n e r e s o m n i p o f t e r i t a t i vene rab i l i s , S p e -n e r u s , pa f f im in fuis icriptis , cu ius v e -
fiigiis f e l i c î t e r i n f i f tun t o m n e s , q u i S. m i n i f t e r i i condida t i s fo l i i c i t e i n c u l c a n t , u t fchol íe líiiguae o b l i t î , e x t e r m i n a t i s t e c h n o -log ic i s t e r m i n i s , ad p o p u l u m l o q u a n t u r d e r e l i g i o n e l i ngua p o p u l i . RofentniilUri, L i p f i e n f i s P a f t o r a l i s , Niemeyeri H a l e n f i s l í be l lu s e i u s d e m a r g u m e n t i , a u é h i s a n n o f u p e r i o r e p a r t e I l i . q u o d o c e t , quid p rœ-c i p u e pa f to r i t r a d e n d u m a u d i t o r i b u s , b u c praec ipue f ac iun t . U t e r q u e g e r m a n i c e p r o -d i i t . P o f t e r i o r i s t a m e n m o n i t a qusedam , c u m g r a n o falis acc ip ienda . U t e r q u e , & H o m i l e t i c a m , & C a t e c h e t i c a m , & P a f t o r a -lis P ruden t i í e c a p i t a , i t a t r a d i t , u t m u l t a ab i is e t i a m e x e r c i t a t i o r e s , & ipí i v e t e -r a n i d i f c e r e po í í in t . N u n q u a m f a t i s d i -f c i m u s .
I I . D e l i t u rg i c i s haec h a b e o d i c e r é . R e f e r o h u c o m n e s a f t u s f a c r o s , praeter f e r m o n e s f e u f i e d i & a s S . c o n c i o n e s , ca-t e c h i f a t i o n e s , & p r s l e f t i o n e s bibl icas ac m o r a l e s . O m n i s aó lus f a c é r , c e r t u m r e -q u i r i t f o r m u l a r , q u o d in r i t ua l i f e u f ie d i f t i s A g e n d i s h a b e t u r . E t f i cu t h o c i p -f u m f o r m u l a r , v e i v i t á m h a b e t , v e i e a d e f t i t u i t u r , a u t e f t quaf i e l u m b e : i ta a -ftus f a c é r p e r a f t u s v e i a t t e n t i o n e m & p i e -t a t e m e x c i t â t , v e i n u l l á m . Q . u e m $ d m o d u m « q u e o p t i m u m q u o d v i s f o r m u l a r , v e l p r a e -l e g i t u r f o m n o l e n t e r , & q u a û al iud a g e n -
d o ,
d o » Vel Vividior i & z e l u m f p i r a n t e v o -c e , u t ipfa m o d u l a t i o ideas e x p r i m a t : i ta i p f e a é ï u s Vel t ep idos r e l i n q u i t a n i m o s h o -m i n u m i a u t p l a n e f r i g e f c e n t e s , v e l ca-l o r c e r t u s e o s p e r m e a t , & z e l o f ac ro a c c e n d i t . I t a q u e five S» bap t i sma , five S . D o m i n i C œ n a m a d m i n i f t r e s , i t a illic v e r f a r e , u t in m i h i f t e r î o D o m i n i conf t i -t u t u s , & c o g i t a , e 0 i p f o m o m e n t o t e D o m i n i î n f t r u m e n t u m e l f e , p e r quod is a g e r e v t i l t , f c o p u m q u e a é l u s l'acri e i f e , h o m i n u m a : d i f i c a t i o n e m , e m e n d a t i o n e m , a c î e t e rnam fa lu tem* T u m o m n i n o f e r -v e b i t a n i m u a . Q.uodfl haïe o m n i a e g e -r i s , quaf i i j o l e n s , ve l f o m n o l e n t u s , abs-q u e z e l o & f e r v o r e > u t m o d o a é l u m p e r -a g a s c r e d e , id p o p u l u m o b f e r v a r e , a t q u e f ie f e n f i m m a l o s c o n c e p t ü s in a n i m o e ius e x c i t a r i » ü t de in î p f e n o n a d v e r t a t , qu i f a & u t n fit 5 q u o d z e l u m r e l i g i o n i s apu i f e n o n p e r f e n t i f e a t . Sc i l ice t f r i g u s parto-n s i f r ig idos a u d i t o r e s e t i a m f e c i t . D e î n t r o d u é l i o n i b u s p u e r p e r a r u m » d e c o p u -latioti ibuS 9 d e r i t u i t e m f u n e b r i i d e m t e -n e n d u m * E n i m v e r o p r o u t t e in h is , v e l v i v u m , v e l f e m i m o f t u u m ge l fe r i s . , i t a v e l sedificabis, v e l d e f t r u e s e c c l e f i a m D e i . l g i t u r u n u m n e i d e m q u e l e m p e r forrnular a d h i b e n d ü m ? & fi q u i n q u a g i n t a annis prae-c o n i s munere funélus fueris* i i s d e m v e r -
bis
tPZc\J* 113
bis c o n t i n u o tibi u t e n d u m fit ? u t t u qu i -dem i p fe in bis m e c h a n i f m u m , aud i to -r e s v e r o de a n n o in a n n u m , de h e b d o -m a d a in h e b d o m a d a m i d e m a u d i e u t e s , u a u f e a m c o n t r a h a n t , «S: f en f im quafi fibi n o n c o n f c i i , i n n o c e n t e m & f a n i t a m re l i -g i o n e m I. Ch. d e f p i c e r e i n c i p i a n t , f a l t im v i m eius in an imis f u f f o c e n t , fac i le i p f e d e c e r n e r e p o t e s . E g o q u i d e m , p a r c i t e a p e r t e m e n t e m p r o f e r e n t i , e u m v e r u m ac g e n u i n u m verb i diviui p r r c o n e m ef le h a u d e x i f t i m o , qui incur ius , quid in hi» r e b u s me l ius agi pofii t ac d e b e a t , f u a m au t a l i o rum o b f o l e t a m c r a m b e m in dies r e c o q u i t , m i n u s fo l l i c i tus , quo a d v e n i e n -t ibus e a m f a p i d i o r e m ac pa la to mag i s pla-c e n t e m r e d d e r e quea t . L a t e t h o s , i m o n e c fc i re c u p i u n t , ac fi f en fu boni r e l i -q u e d e f i i t u e r e n t u r , q u i d - h a c in r e p r ^ -ftiterint L i n d a v î e n f e s , Pa la t in i , H a m b u r -g e n l e s , Cur i Semgal l i i , L i v o n e s , Bero l i -n e n f e s , prse terea S e i l e r ^ Z o l l i k o f e r , c u n -fiftorium V i e n n e n f e , * S a l z m a n u & c o m -
plu-
* l u r a t hic eorum meminifle > qnae hanc in rem venerabile conliftorium Viennenfe nutu indul, gentiflimi principis in praefatione Rituális Evangelici, cui ti tulus: Ordnung der Hand-lungen und Gebete bei dem öffentlichen Gotiesdienjle der Kirchen - Gemeinen Augs-
H hur-
p l u r e s alii. N o n quserunt hi bona coníi-l i a , non c i r c u m f p i c i u n t , e a d e m f e m p e r o b e r r a n t e s chorda id a t t e n t i o r e m r ed -
burgifcher Confeffion, in den kaiferl. künigl. Erblanden. Auf allerhvchflen Bef ehl ver-fafst und herausgegeben von dem kaiferU kuni gl. Çonfifiorio A. C. in Wien. Wieny »788. Im Verlag Georg Philipp Wuche-rers. 8» p . 3©4« ita praeclare fcribit : , , Eine allgemeine Liturgie kann und foll nicht alles fo genau beftimmen , dafs nichts dabey der Freyheit und Klugheit des Pre-digers überlaßen bleibt. Sie foll zwar auf der einen Seite eine gewiß'e Gleichförmig-keit und Ordnung in den äufferlichen Re-ligionshandlungen bewirken , aber doch auch nicht dem felbft denk enden Religi-onslehrer unangenehme Feßeln anlegeni •und ihn an mechanifche Formeln binden. Eft ift dc\her auch in diefem EntWurfe er-innert worden , dafs die vor g efehr i ebenen Formulare h *tht jede Abwechfelung mit andern zweckmäfsigen ausfchlieffen. Aber es war doch auch zugleich nüthig , dafs fich das Conßftorium bei diefer Abwech-felung die Oberaufßcht und Beurtheilung •vorbehielte , um der fchädlichen Neue-rungsfucht Schranken zu fetzen, und ,das Zweckwidrige zu verhüten. In diefer Ab-ficht ifi verordnet worden , dafs die Pre-diger diejenigen liturgifchen Auffitze * deren fie fich neben der gegenwärtigen
d e r e c a u d i t o r e m in
I l i . D e m o r b i d o r u m cura dicam ni-hil . C o m m e n d o O e m l e r i clalí icum in hoc g e n e r e opus : Der Prediger cini Kranken-bette- H o c a d d a t n ; t u m anirrmm homi -n i s c u m p r i m i s eíFe a p e r t u m , ubí de f u -t u r i s m e t u i t , m o r t e m q u e m e d i t a r i d e b e t , ac t u m q u i d e m f e r m o n e i d o n e o pa f to r i s , a n i m u m segri f ac i l l ime c o m m o v e r i , & in m e l i u s flefti pol le . I t a q u e quidquid d i c i t u r , d i cendum ef t i u c c i n é t e , n e r v o f e , c u m e n e r g i a , & c u m „quadam fané l io r i f o l e m n i t a t e . L o n g a a t t e n d o a m o r b i d o f r aé t i s v i r ibus tarn an imi q u a m c o r p o r i s , de f idera r i nequ i t ,
IV. U l t i m u m e f t , f r a t r e s cari if imi , p roba & clir if t iana v i ta d o é l o r u m re l ig io -nis œditicari p l u r i m u m , fcandalofa p lu r i -m u m de f t ru i . E t qui s f ane ef t , q u e m l a t e a t , m a x i m o s quosv i s o r a t o r e s f ac ros , ad i m p i e t a t e m t e n d e n t i b u s v i t s fus: ra t i -o i i i b u s , plus r e l ig ion i o b f u i f f e , ac m a l e -vo len t i i l imos e ius e m p e f t a s . L e g i t e , quselumus prsecepta divi Paul i , ep i f to l i s
ad
zur Abwechfelung bedienen wollen , ihrem vorgefetzten Superintendenten allemal an-zuzeigen und vorzulegen haben , ivelcher davon immer dem Conßflorio Nachricht zu geben hat „
Nota aunal, edit. H 2
I l 6 ^ ^ g j S f e
ad T i m o t h e u m , .& T i t u m c o m p r e h e n f a , a c f e r i o p e r p e n d i t e , v e r i d o f t o r i s e l f e 9
v i t a o m u i n o p r ó b a d o c e r e r e l i g i o n e m , & v i r t u t e m , r e ea p h a l e r a t i s q u i d e r a o r a -t i o n i b u s c o m m e n d a t a a l g e a t . Q.uam v e r e d ix i t Pau l lus , e t i a m f p e c i e m ma l i jdevi-t a n d a m e l le , n e m a l u m e x e m p l o t u o p r o -be s . N o n e q u i d e m r e f p i c i e n d a e f le o p e -ra d o & o r u m , í'ed d o f t r i n a m , a imus . S e d lisse de Phariíaeis aíTerunt d iv ina o racu la . Ctuis v e r o his , q u i p p e qu ibus D o m i n u s n o f t e r M a t t h . X X I l í . f e t i t e n r i a m d i x i t , a d n u m e r a r i mal ic ? I t a q u e t e m p e r a n t i a , f o b r i e t a t e , x q u i t a t e , concord ia d o m e -i l i c a , c a f t i t a t e , in l o q u e n d o p r u d e n t i á , h u m a n i t a t e , a f f ab i i i t a t eV p a r f i m o n i a ae f r u g a i i t a t e , v e r b o c o n t i n u o c h r i i l i a n a r u m v i r t u t u m ftudió, a u d i t o r e s n j f t r o s íedifi-c a b i m u s c e r t i f f i m e , & ad f a l u t e m aeter-i i a n x p e r C h r i f t u m p a r t a m o b t i n e n d a m , e x o m n i u m f e n t e n t i a , ^praeparabimus.
S s e p e n u m e r o p r o c u l d u b i o cordat i i ï i -m o r u m v i r o r u m aud iv i f t i s a u t l eg i f t i s q u e -r e l a s , quod eti i i p ü m a x i m a v i r i u m cnii-t e n t i o n e officio f u n g u n t u r , n o n ta rnen in c œ c u , cu i p r ae fun t , f r u f t u s v i d e s n t o p t a -t o s j h o m i n e s n ih i lo m e l i o r e s i ieri , m a -u e r e , qui e r a n t , c o n t e n t i o f o s , e b r i o f o s , p e r i u r i o s & c . F r a t r e s f v a v i f f i m i , d o f t r i n á È v a n g e l i i f e m i n i e i l û m i ï i s . C u r v e r o le-
rnen
a ^ s ^ P « 7
m e n n o n g e r m i n a t , cu r n o n f r u f t u m f e r t ? E q u i d e m , ii v e l p a r u n ^ X e m i n e s , v e l n o n id , q u o d f e m i n a n d u m fi i i i let , v e l m ú l -t ú m p r o f u n d a s f e m i n i s , u t u n u m prae al io g e r m i n a r e n e q u e a t , ve l n o n r e f t o t e m -p o r e , h o r d e u m e x . g r . a u t u m n o , t r i t i c u m v e r e , v e l t e r r a m n o n l u b i g a s , r i t e q u e p r é p a r e s ; an m e f f i s , q u a l e m p e r o p t a s , l e q u e t u r ? A g e , r e c o g i t a t e haec. E n i n ) -v e r o fi f a l u b e r i m a s q u a s q u e t r a d i d e r i t i s d o f t r i n a s , n o n t a rnen t e m p o r i , I o c o , & h o m i n i b u s , qu ibus coní i l iar i i ac p r a : c e p t o -r e s dati e í t i s , a c c o m m o d a t e , n o n ea m e -t h o d o - , quíe a n i m u m p é n é t r â t ' , t e r m i n a s p o p u l o i g n o t i s , phra f ibus p u l c h r e q u i d e m i 'onanti b u s , l ed apud p o p u l u m nihi l fi-g n i f i c a n t i b u s , t e r m i n i s doót is , m e t a p h o r i s o r i e n t a l i b u s , quae p o m p á m o r a t i o n i i n d u -c u n t , & p o p u l u m ad m o m e n t u m in ftu-p o r e m a g u n t , a t audi ta p e r e u n t , h e b r a i f -imis , qu i c o l o r e d i & i o n u m b ib l i ca rum t i n -g u n t u r , v e r e t a m e n ad o r i e n t e m , n o n ad o c c i d e n t e m f p e & a n t : quis h inc u f u s , ubi r e m p e n í i t a v e r i t i s c u r a t i u s , apud p o -p u l u m i u r e e x f p e t t a r i p o t e f t ?
Sed v i d e o , m e i a m l i m i t e s ep i f to lœ e x c e d e r e . R e c o r d o r v e r o , f c r i p t u m hac in m a t é r i a A . M D C C X C . p n e m i o c o r o n a -t u m in l u c e m prodi i l íe . I g i t u r m a n u m d e t abu la . C e t e r u m V o s , V e f t r o s c œ t u s ,
H 3 n e -
H g
neceflariosque Vef t ro s , hoc quem felici-bus auipiciis exoftfi fumus anno,-imo con-tinuas remporibus , quam optime valere ex auirno precor. Dabam Sehemnicii, die XVII. Januarii A. MDCCXCIV.
IV. Beneficium IllVGu tuti literarum ihi-
diolíB praeítitum.
(Ex litens XIV. Apr. A. MDCCXCF. D ebre cin o fcriptis.)
X íiimum vere munificum erga patriam iuventutem literarum ftudiis deditam
teftatus ei l , vir omni encomio m a i o r , Emericus Haláfz, Comitatus Peftani civis, qui anno fuperiori MDCCXCIll. quatuor millia Rhenenüum florenorum , illuftri Collegio Helv. Gonf. Debrecinenii , die íanéto equiti Georgio facra numeratam , dono eo fine obtulit , ut fcenore fumms huius, nonnuilis pauperioribus iuvenîbus, qui tarnen bon a rum artium íludio ac vitte integritate reüquos antecellerent , annis fubveniatur fiugulis. Voluntati ac defide-rio Angularis huius evergets fatisfaceye
cu-
cupiens, venerabile Coníiftorium Debre-cinenfe, non modo pecuuiam hanc gra-ta mente oblatam extemplo tute elocavit, verum etiam quatuor adoleícentes p r s -claros, in hoc Collegio ftudiis operám in-genue navantes , iam denominatos, pri-mo novi beneficii huius fœnore ornare conftituit ; atque adeo eadem érit , quœ Keueffiani, eximii benefafti huius admi-aiftratio.
V.
Gratus in Regem & rempublicam animus.
QEx titeris X. Apr. A. MDCCXCF. ex Szathmarienfi Comitatu cxaratis.)
O u a n t u m vei unus ab oratore facro op-por tune , ac ut par e i l , diélus fer-
mo perl-cpe valeat j exemplo Adm. Rev. V i r i , Samuelis Gál , Endrédieníis ccetus Helv« Conf. praeconis longe digniiïimi , teftabimur. Is cum a Summe Venerab-Superattendente Debrecineníi relatum ac-cepiffet, eam eile Csefaris, ab Regiso»
H 4 pti-
120 g l ^ Ö g g j S
ptîmi mentem , ut praeconum etiam ope-ra , iuvenes virique ad arma contra ho< i tem perniciofiíTimum fumenda exftimulen-t u r , ita has officii fui partes explevit , ut eum ex œdibus facris confumaro ferrao-11e e2;redientem, extemplo XIV. iuvenes corpore & viribus p r i a n t e s fequuti fue-r in t , qui confiiio doétoris ,lui & nutuin-dulgeutîffimi terrae Principis nomen mili-tice dederunt, iamque etiam legioni pe-deftri De Vinfiano adlcripti lunt. Paren-t e s , Principis non minus, ac patria: ftu-d;oliíTnni, filios in fpem reipubiicie natos ad obfequium Regi , & militari magiftra-tui prœftandum, remque bene ftrenueque gerandam , ipfî etiam magis , geilu & fermonibus inflammarunt, ac optimis qui-busvis votis profequuti fuiit. Haec, & quamplurima alia huius argumenti exem-pla docent , quam bene Regi ac reipubli-c;e hac quoque in re facri verbi divini priecones auxiliari poffint ; imo nec du-bium e f t , quin omnes ac fiuguli lacrorum cuiuscunque reiigiofae focietatis adminiftri, negotium hoc , a fummo magiftratu ii-bi etiam atque etiam commendatum, omni fide , dexter i ta te , ac zelo iam reipfa pbiverînt.
Vf.
Magiftratus inclyti Comitatus Zolieii-fis impenfior valetudinis populi cu-ra ac follicitudo»
/ ^ u r a m valetudinis praecipuis uuiuscuius-^ que hominis officiis merito adnume-
- ra r i , quis non pervideat ? quem aequela-t e a t , eo s bene- mereri de republica, & fmcerum in cives amorem prœceteris te-ftari, qui populo, aut a medicorum ho-lpitiis paulo remotiori, aut deftrunéta iam valetudine, atque adeo prsepoftere opem medicorum imploranti , aut a melioribus medicorum confiliis prorfus alieno , pro-pria vero ac malefaua medendi ratione perfepe infelici, fapienter conlultum e-unt ? Hoc officio hominis bonique civis laudabiliter defunétuseft , magiftratus in-clyti Comitatus Zolienlis, quippequi fex-centis infelicibus exemplis de eo certior redditus , perverfam apud univerfam fere provincia: huius plebem , meliorum diae-teticie pracceptorum prorfus infciam, eu-randœ veletudinis obtinere rationem, quac quidem aut prodeft nihi l , aut exidum ho-minibus plerumque adfer t , nutu excelfi SenatusRegii Budenfis, Fauftianat cateche-
H ç feos
feos fanitatis, opera adm. reverendi viri, Georgii Ribay, Czinkotenfis A. C. Eccle-fiae verbi divini Miniftri ín linguam flavi-cam , díalefro plebi maxime communi, translata , ducentena exempla , pretio quinquaginta & duorum Rhenenfiuoi flo-renorum & quadraginta cruciferorum, ad-ferri iulfit, iamque etiam oniveríis oppi-dis pagisque totius provinciáé , cui felici-ter prœeft, gratis, ac eo fine diftribuit, ut opufculum hoc , diebus, quibus tan-tisper populo a laboribus vacat, utriusque fexus hominibus, commodo loco congre-gatis a notariis aut ludimagiftris pra^lega' tur , & coníiiia fana eo comprehenfa » maiorem in modum plebi commendentur. Hsec valetudinis civium cura fingularis, ac follicitudo palám declarata, ac reipu-blicíe multum profutura , fempitertam gratamque meruit memóriám.
m
A P P E N D I X .
r.
Vindiciae loci, Judic .Vl . v. 37 — ^ c o n -tra novam editoris libri hymnorum
Tranofcii typis Tumlerianis vul-gati 3 explicationem. /
Ex literi s, die XXVI. Aug. A. MDCC-XCIV. ex Com. Kishontenfi ad nosdatis,
Prodiit A. MDCCLXXXVIir. Neofoli i , li-bri hymnorum Tranofcii editio nova , in
qua editori piacúit , fubiicere textui quasdatn fub afterifcis variantes leftiones , & verborum minus ufitatorum explanationes , quœ utrum undiquaque veritati coníentaneaí fint, nec n e , difquiri poteft.
Miflis ceteris , folum unam explanationem examinare non abs re fner i t , qus nobis forte occurrit , videlicet hymno : Sa^i teg f t f l t f u Pannenf íy 1 u h i verfu fexto legitur : <J>eöcon« rauno fud>c. Hanc vocem, rauno, explicans, feribit editor in nota : Bní$. @<i«l»c. f 6. n?. 37—40- fír$c r a u n o , ro$umj fe fud)á trat»«# web feno. Qua quidem obfervatione fua palam declaravit editor, fe loco citato , non vellus , fed foenum reperiOe. Quod num vere ftatuere poflit, videamus.
Quis ei l , quem lateat , vocem bohemicam, rßsmo, lanamfectam detonfamque denotare? Cui tarnen res dubia eil, vid. inftar omnium, Adami Weleflavini fylvam quadrilingUem , fub voce, rauno. ita etiam tritum eft proverbium Slago-mra : steíírootrce , ftcrá fcoe ríttino iteürtefe.
Si porro locus Judic. VI. ü, 37 — 40 in linguà originali hebr£a Iegatur : facili negotio patebi t , ne minimum fœni veftigium, vel io verbis , vel in faétis öideonis , vel in narratio-ne S. fcriptoris , reperiri , fed vellus int ellig e-tur illico, pofteaquam verba intelletta fuerint . Videlicet 37 erexit Gideon eth- ghifath hat-f'emer i. e. abfciilionem lanae. Itaque vox , ghifah, in geilere not3t , quod abfciflum eft , a radice, ghuj'as. Ut vero ipecies quoque deter-miuetur, quid & qualis fubftantice fueric id ab-fcill'um, additur vox , tfemer , lana. Talis au-tem abfciila lana , latinis, vellus, fia v i s , ranno, dicitur. In fequentibus verlibus fpecifica de-tenninatio, & v o x , tfemer , non additur , quia ex verlu 37 fuppleri potei l , ac debet-
Prastere^ veriiones, tarn L X X viralis, quam & vulgata latina, etiam Lutherus , conftanter vellus vertunt. LUX.-, tonpokon tu exiu Vul-gata : poriam hoc v-ellus lance • Lutherus : So will ich ein Fell mit der Wolle legen : Bohe-mus ; üy gá paraj ja l r^iuno toco. Cum itaque, tuiu originális textus , tuin & verfiones addant vocem lanie : p^rvidere nequimus , quomodo hxc in foenum transmutari potuerit ? Ceterum fufpicari poteil, edicorem in errorem induftum eile vocula , ^hes , quae in aliquibus locis, ubi abfolute , line determinatione ponitur , de foe-no fumitur i ic Pfahno L X X I I . Hr. 6. pleri-que interprétés foenum vertunt , inter qtfos &
^ Mar
Martinus Geiertts , qui tamen locnm noftriun vindicat de vellere , dum fcribit jn Commenta-rio in Pfalmos, Pf. LXX1I. 6 : Foemini-tium , ghij'ah y vetlus dénotât, tc.ntwnque oc-currit in hiftoria Gideonis, jfud, VI. f . Lutherus tamen & Pf. L X X I I . tf. 6 de vellere vertit : Er wird herabfahren , wie der Regen auf das Fell.
Deniqne obfervamus & id , Judic VITT. Hr. 27 narrari , Gideonem in memóriám mira-culi cum vellere fafti , erexifle fimulacrum au r eum, quod exprefle, Ephod i. e. amiculum nominatur, & apprime id fieri po tu i t , 11 pellis ovina, auro exprell'a fu'it. Hoc limulacrum ido-lolatrise occafionem praebuit, ac forfan hoc eft vellus il lud , quo hereos grsecos potitos e i le , hiftoria fabulatur.
IL
Eruditae quieftiones.
"Rogatu ahonymi labornm noftrorum focii éx leíloribus noftris quœrimus
I , num exftet, & haberi polîlt , aut interie-r î t , oratio Staniflai Gofznoviczeri de Ecclefii adflifta, A. 1566 in confeflü fratrura Thuroci-enfium habita ?
2 , num typis nnquam prodieri t , & proftet ferino funebris occafione exequiarura Illuftriflt-m i , Domini , Stephani Petroczy ; per Jaeo-bum Mokofcbini, cœtus Ne«zpallenfis V D.
M.
M. A. 1712 pro concione dióhis? Huius exem-plai* MS. poífidemus.
Quo magis nobis incrementa bonaruin li-terarum cur« cordique funt: eo magis viros do-clos , quibus hac de re quidpiam certioris con-ftat , oramus rogamusqae , ut vei duobus tr i-busve verbis , ad quàftiones hic loci propoíitas nobis quamprimum refpondere velint.
I I L
Libri venales.
Vir adm. rev Joannes Podhradfzky , cœ-tus Szenicieníls in Comitatu Nitrien i V. D. M. exponit
1, Jefu Chrifti Domini noftri Nov-. Tefl. five nóvum fœdus , cuius Graeco contextui refpon-dent interpretationes dus , altera vêtus , altera Theodor* Beza.. Eiusdem Theod. ßezae anno-tationes, in quibus ratione interpretationis vo-cuní reddita , additur fynoplis doftrinœ in K-vangelica Hiftoria & epiltolis Apoftoiicis com-prehenfa, & ipfe quoque contextus, quafi bre-vi commentario explicatur- i;>g8» in fol (2 fl.)
2, iüb lia facra, ex SebaJHani Caftelionis po-ftrerjia récognition« , eum annotationibus eius-dem & hiftoria; fupplemento ab £sdra ad Ma-chabaeos , inde ufque ad Chriftum, ex Jofepho. ilaiile«. 1573. i n C1 3°
3, Biblia facra v-ulgatce editionis Sixti V. pontifiais maximi iuifu recognita & Cleméhtis
VIII.
S ^ j ^ g 1 2 /
VIII. au&oritate édita. Colonise Agwppinae. 1679. Cum priviiegio S. Cï f . Majeiiatis. 8-(40 kr.)
4. £ufebiß Dampb'lrt ^ifrorya cyrFeunti. I t . ^iftorya dvrFetrnf Caffiodora na3«>ana Tri-partita. 1594. fol. (4 il. 30 kr.)
5. Flavii Jofephi antiquitatum Jud ai Ca-rum libri XX. Item Flavii Jofephi vita peripfum confcripta. It. de bello Judaico libri VII. con-tra Apionem libri I I . I t . de Maccabœis 8.
C1 fl) „ < « -6. Joannis Buxtarfii lexicon hebraitum &
chaldaicum. Bafileae. 16x9. 8» kr ) 7. D. Jo. Sal. Sentiers neue Onterfuchung
über Apocalypiin. Halle. 1776. 8- (36 kr.) 8. Eiusd. Paraphralis evangelii Joannis cum
notis & Cantabrigienlis codicis latino textu. Halse, 1771. Pars I . & II . 8- (1 il- 40 kr.)
i). Eiusd. Paraphrafis in epillolam 1 Petri, Halae. 1783. I t . in epift. I I . Petri & epift. Ju-da. Halae 1784- (1 fl.)
10. Eiusd, Paraphrafis èpiftolae Jacobi, i - g i . (3° K,0
Prsterea proftant apud prseftantiflimum vi-ra m , Georgium Goldberger, fcholse Radvanen-iîs reétorem dignifl'. venales :
i . n a u c e n j frattcfe , FreraFby femclo öobre tnftjtüiti fofîf « pfárt , fepfáné neyrcjce p io rv / Ftetj3 fTvffi Paf torálnj Œeologii vo 0<?$yFu Űeffém, amb y fïutecné tymjj ga$vFem e r r a t paf î j r f ïv Fonagj, oö (ïtylgjbo tfbfáöFa, B . tta 6 t r a h o t r e , Paf tora l . (Icol. na wyfoFe ipo> U Pras f í« tfyf» Ärai. ??rpf. y botecoé
'
flloly byrs>«léí>o ftePtora. ÏD prő$e, 1795. <35 fr .) , ^ .
2. Perne rcypfanj sítnota bobrebo a ro$fTa= ftiébo feMáFa TOenöeljnö. Bniba F ctcnj pro fcMfly / ob geönobo Sara re tv Hemémé tt>y» batm / « ob geönobo Kapíawt m F lAeffrmu ptc» fősen«. VO £ r a $ e , 1792» (25 Fr.)
3. Íarobcgníce tftégera. Ííncb oFcu^Ieny ^ámcF párta $ (Be£>tioro3ce. Péh iá <t roelmí Fratocbrojlna ^if toryt < P*1 here$ 3ßönv nep* fne. Brâméryufoœym náFfaöem. Í O Pra$e/ 1795. (18 Fr.)
4. ï imba o mûubrem a Frefíánffém ivv<fco. t rá t rá t t j öjreF F P3itFu \pPafii ftcé mife vfycrfté fepfûrm OÖ £)anyeU £ebocfy. VO P re f fpârFu , 1786. (20 Fr.)
V.
Suppleaienta.
». Kx líteris adm. rev. vifi , Ladislai Bar-tolomccides , Ochtinenlis , Ochtina , die V» Jul. MDCCXCIV. exaratis : Primo hu\us anni anna-lium ecclefidftico-fchulafticorum volumine, fcri-bit laudatus vir , exponuntur mortes v-irorum ecclefiafticorum. In his etiam Patris mei, Da-nielis Bartholomaides, mentio facta, non tamen fine errore. Quia v-ero fcriptum hoc perio-dicum olim documenta hiftoria ecclefiafiicx Ö liter aria. ejt futurum : enitendum eft, ut omnes, quoad eius ßeripoteft, nxvi emendentur» Qaa-
re
/ , n III Í I 9
f i ff humaniflime oro, « i adnexam hic Patris mei hrev, m biographiam cum iis, qui Inftitu-to huic pr ce funt communicare velis..,
Ad pag. 7 . Tom. I . Anni MDCCXCIV. Daniel Bartolomccides natns eft Klenocii in Co-mitatu Kis-Hontenû , A. MDCCXXVIII . pâ-tre reverendo viro , Joanne Bartolomeides pri-minn l ello - Pokaragyini, poft Klenocii verbi divini Miniftro , & per multos annos contu-bernii Seniore ; matre Sufanna Turdelyi, re-verendi vir i , Samuelis Turdelyi, Sziraghien-fis facri prœconis filia. Excepit patrem fuum in otfîcio A. MDCCLIII . proinde statis f u s anno XXV. Exaétis apuû Klenocienfes annis X V I I . rude donatus e i l , ac dein per fesqui annum privatus vixit. Anno MDCCLXXII . exeunte tranlivit Krafzkoviam , ibidemque VII. Mártii A - M Ü C C X C I I I . diem obiit fupremum. Avus eius, Jonas Bartolomxides primum Kö-vienfis apud Gö'morienfes facrorum Minifter fuit, at nonniii per triennium : anno vide'icet MDC-L X X X l l l . d IV. Julii ordines fufcepit , man-fitque Kövinii ufque ad annum M D C L X X X V I . quo Klenoci'un translocatus eft. Mortuus eft A . MDCCXIX.
2. Ad pag. 69. Rima-Brezovia diftin&a eft a Czeh-Brezovia. Hic pofterior locus*, fitus eft in Comitatu Neogradienli , Slavisque Cfefïe Brcxcxuo , audit; prior ad Kis-Honten-» fem fpeftat provinciám, diciturque Slavis aut fimpliciter, Bre^oreo, aut Uyma Brc$orcc>.
3 Ad pag. 70. Andreas Jafzik, iam A. M-D C C L X X X I X . JDerfenium , in Comitatum Nagy-Hontenl'em , Krafzkovia tranfiit. Nunc fcholse Krafzkovienfi prseft , Andreas Bubenka.
I 4. Ad
i3° ^ ^ a P f e
4. Ad pag. 71. loco Pörgü, fcribenda fuif-fet família Görgey , familiis vero nominatix addenda: funt plures utpote , Kendiana, Nol-teniarta , Ruthenyiana, &c.
5. Ad. p. 148. alterius cnrfus Tom. II . Ex literis d. XX. Apr. A. MDCCXCV. Eperie-Jino miffis ; ,, Nefcio cuius culpa error irre-rer e potuerit in annal, curjus alterius libel-lum alterum, tibi •yenerabile contubernium Sa-rojfienfe, gymnafio nojlro , LXXllI. Rh.fio-rtnis gratificatum ejj'e dicitur, quos venera-bilis Senioratus Submontanus obtulit. Cete~ rum a Saroßienfibus promißas Jymbolas pra-Jlolamur. „
V .
Libri îiovi in lucem editi,
1. Peftini ap. F. Patzko : Fédon , vagy a Lélek halhatatlanfágáról három befzélgetéíek. Irta Német nyelven Mendelfohn, Magyarra fordíttatott egy Hazafi által. 1793. 8» P- 292* (45 xr.)
2. Comaromii, ap. Th. A MarmaroiTi : UJ
rania. Elfő Efztendö I . Kötö't. 8 A' béveze-téienkivűl, 285- old. Rézre inettzett Táb-lákkal II. Kötet.
2 Pragœ, ap. F. Gerzabek : Grundfätze der Bömifchen Grammatik Herausgegeben von Frauz Martin Pelzel, k. k. öffentlichen Profef-for , Mitglied« der k. Bühmifchen Gefellfchafi
der
der WiíTenfehaften , und der k. gelehrten Ge-fellfchaft zu Frankfurt au der Oder. 1795. pag. 310. (1 fl.)
4. Tb. ap. loh. BeráneF : 6toIctv Halett&ár na 3püföb Kryfftofa 5 ^ehcriFu. ÏXa párnát-Fu a F t>3ítFu tvfafíemu ftryd) fepfany / ob trnfíra ílntonjna ©trnaöa, na wyfoFem P r a j -fïem üccn) ^ i r é ^ á r e Rráíorcftébo , ílácboö» fïébo fanfeba, a méfftênjna prasfFébe. 1793-p. «64. 8.
5. Bruns , ap. I . G. Traflerum : pifmő f^wâtc notvéfco ö^fotia pro líb obcniy vt><frv>ët* íene ob Kné^c ^rdntijTfrï po l íá f f ía , byrralé» l)o rcítele Pf fma 6a>atebo na wyfoFyd) ffï<v fád) ^dfomaucFy^- Uo^béícui prtvm'. 1791* 8. mai. p. 396. Kojbeienj bru|)e. 8. mai. 17^2.
37°*
Venerab. Contubernium Neogradienfe ab eius incunabulis ad noftra ufque tempóra, delineavit, Michail Petian,
\ facrorum evang. Minifter.
§• i .
V i r i adm. reverendi , Andrae Plachy, cœtus ev S. Martini apud Thurocienfes pra;co-
aiis folertilîimi, qui nomina verbi divini minifiro-rum provincix ecclefiafticae Thurocienfis, fingu-lari diligentia e monumentis antiquitatis eruta, tradidit pofieris , (vid. Ann. eccl. fch. alt. curf. tom. I. p. 145—157 ) prsclarum imitatus exern-plum , nonnulla de evatigelicis priorum tempó-mra nefirsque statis Neogradienfium coetibus cdifferam. Rem equidem difficilem adgredior. Etenim adverfaria provincia huius eccleiiaftics, Cprotocolon fraternitatis vocant,) quœ hiftorise A. 1524—1620 plus lucis affudifl'ent, dudum interierunt. Liber hic a Joanne Rotaride, tum apud Alío-Efztergalieníes verbi divini in-terprété , ac diœcefeos huius presbytero confer-vabatnr Verum A. 1663 c u m Alfo-Efzterga-linuin usque rumor pefcrebuifi'et, Turcas Tar-tarosque Szétsénium, locaque circumiacentia depopulari, Rotarides faluti fuae ac neceilario-m m fuorum profpicere cupiens, in denfas qui-dem Borofznokienfes fylvas fe recepit , atque in iis diu abditus latuit : at cum hofies fpe aiaioris pradse la&ati , abilmliifimas fylvaram
mon-
montiumque latebras penetrarent; ulteriori fuga, midis omnibur reculis , vix vitám falvare po-tuit. Rerum itaque omnium , atque adeo ad-verfariorum etiam iafturam fecit. Ceteri coetus adverfis temporum viciííitudinibus non minus obnoxii , alba fixa (matricas vulgo d ic imus , ) aeque ab intérim vindicare non fuftinuerunt. Mar-tina Huditio aliisque conMorii Neogradienlís fcr ibis , quorum hiftorise eccleliaftics ftudiunt alio tempore uberius exponemus, debemus plu-r imum; neque tamen hi ad illuftrandam fupe-riorum temporum hiftoriam fufficiunt.
2.
Infpeélores ecclefiarutn.
Etíí probe non confiât, qui rei facne Evan-gelicorum in Comitatu Neogradieníi ab A. t 54. moderati fint : vero tamen limile elle videtur, ex illuftribus Balaflíorum , Forgatfiorum & S y a -rioruin ftirpibus nonnullos facrae huic reipubli-C£ praefuille. Martin-us Huditius, aliique" com-mémorant
i , Sigifmundum L. B. BalaJJa, de Balajfa-Gyarmath, qui ab A. 1594. feculopropemodum dimidio aufpiciis fuis ecclelias Neogradienfes rexiíl'e fertur. Conciliis certe provincialibus , (congregationes vocant contuberniales) die 6 Márt i i , & 26. Maii. Dobrotsae, A. T620 & d. 2. Dec. A. 1621 imo & aliis fex circa hoctem-pus celebratis , ipfe fummus rerum provincia-lium arbiter interfuit. Nommant pr*terea lau-dati fcriptores
l g 2.
134 i ^ s ^ g ß
z, Andreám L.B. BalaJJa de Balaffa-Gyarmatky
qui d . ö . Febr. A. 1644. munus diœcefani Infpe-éW)iis aufpicatus, conventum Alfó - Efztergalien-fem d. 31 jan. 1645 , in quo Drasdio munus Senioris delatum eft, & Alib-Sztregovieníem d. 4 Junii 16;;5 in quo Joannes Fidicinis eundem dignitatis gradum obtinuit, dirigebat.
3. Ladiiiaus L. B. Balaffa de BalaJJ*a-Gyar-math, concilio Leftenii d. 24 Maii 1656 mo-dernus eft. Eius aetate anno quippe 1657. max* rev. vir , David Lani, Superintendens , a t -que ecclelicE Brizno - Banyenlis praeco , cœtus vißtabat Neogradienfes.
4. Petrus Battik de Kalonda , ab a. i66y. Hnius state Balthafar Nidetius , Alio-Sztrego-vieniis, Michael Gotfch, Kálnovienlis, Dani-el Mazfarius , Tamaffieniis , Nicalaus Lepori-ni, Poltarienfis , Joannes Timkoviez , LeíTten-fis , & Andreas Turoczi , Filekienlis facrorum Evangelicorum miniftri , iniuria temporis ad triremes Neapolitanas aéli funt.
5. Stephanus Bezegh , Comitatus Neogradi-eniis Procomes, & ab a i683 ecclefiarum eius-dem provinciáé lufpeétor fupremus.
f>, Joannes Dobai, Comitatus Neograd. Pro-comes , ab a. 168Ô cœtibus praefuit„
7 Francijcus BulyovJ'zky , ab a 1688» In comitiis Sopronienlibus 3. 1681 rem Evangeli-corum curabat.
8 Daniel Bulyovfzky , ab a, 1694. Cum Jo-anne Szedleezky , & N- Motsäry , Synodo Rofenbergenfi a. 1707 interfuit.
9 Ladislaus Dobai, ab a. 1720. 10 Joannes Schreter de Szanda & in Su-
it ány , ab a. 17;! . In conventu Alio-Sztrego-vienfi die 4 Apr. 1731 celebrato , Paulum AI-,
daf
dajßum, Hoitßi Senioris generum labe hetero-doxiae infeiluin dignitate facrorum miniftri exu-it . Curas ecclefiarum inter Petrum de Reva <fe Trebofztó divilit.
1 :. Gabriel Tsemiczky de Tsemicze , ab a 1^44. adlcitis in focietatem Paulo Pronay de Tot h - Prona 6? Blatnicza Seniori, & poft iu-r niori , facram gubernavit rempublicam.
12. Paulus Pronay , de Toth- Prona & Blat-nicza , auguftülimo Romanorum imperátori ac regi Hungária a confiliis, & auls regi^ familiá-ris , ad hoc ufque tempus fumma cum laude ec-cleüat evangelicx moderatur.
s. 3. Presbyter i , five Seniores.
Cum Huditio & aliis, horum nomina ab oblivione vindicamus :
i. Andreas Merempslai, cœtus Dobrotsen-fis V. D . M. ab a. 1615 , unde viginti annis Senior.
z. Martintis Firag, primum apud Divinien-fes , dein vero Szennenles oraculorum divino-rum interpres, ab a. 16 S Senior.
3. Jacobus Drasdius , cœtus LeiTtenlîs V. D . M ; ab a. 164^ d. 31. Jan. Senior.
4. Joannes Fidicinis , Alfó - Sztregovienlium V. D. M,- ab a. 16.55 d 14. Jun. Senior.
5. Joannes Rotarides , eccleíis Alfó - Efz» tergalieníis prxco , ab a. 1662 a. 16 Febr. Senior.
6. Joannes Quceftoris , Poltarienfmm V. D . M ; ab a. 1665 d. 4 Mert. Senior.
I 4 1*
I 3 6 fiP^B^S
7. Joannes Kaurimfzky , Gyetnenfîum i«. Comitatu Zolienfi , poft Abelovienfium ac de-nique Turopolyeníium V. b . M ; ab a, íóy . 31 Jan. Senior.
8. Georgius Marcelli , cœtus Tamaílienlis V . D. M ; ab a. - 683 d. : 9. Jun. Senior.
9. Simon Zimani, eccleliiE Turopolyeníis V. D . M ; ab a. 1685 d. 6. Maii senior.
10. Andreas Jofephi, Alíb - Efztergalieníis V. U. M ; ab a, 1719 d. 15 jul . Senior.
11. Joannes Hoitßus , Alío -Sztregovieníis V. D . M; ab a. 17x1 d. 27 Nov. Senior.
i2- Joannes Lovtsáni, Leflteníis V. D. M. ab a. 1744 d. 24. Nov. Senior,
• 3. Daniel Gloßus , Szirafiienlis V. D, M ; ab a. 1^49 d. 16 Jul. Senior.
14. Joannes Stranyavjzky , Alío - Sztregovi-eníis V. D. M ; ab a i7.s."> d. 2 . Maii senior.
»5, Jacohus Nicolaides, Kalnovieniis V. V . M ; ab a. 1757 d 6. Jul. Senior.
16. Joannes Martini , Tamaffienfis V. D . M ; ab a. <786. d. 1 . Apr. Senior.
17. Martinas Gerengai, Lelïienlis V. D. M ; ab 1776 d. 13 Aug. Senior.
18. Samuéi Kelijch , Bankenfis V. D. M ; ab a. 1784 , d. 15 Nov. furrogatus Senior.
Alexander Farkas , Kálnovienlis V. D» M ; ab a. 1786 d. 15. Jun. Senior.
20. Petrus Gloßus , Guttenlis V. D . M ; a d* 19. Maii a. 1796 Senior.
S. 4*
Profeniores. «
1. Chrifloph. Arvini y V. D. M. Abelovienfis, a d. 26 Maii 162 j Profenior. Nomina quorum-piam , qui hune fequuti i'unt, nos latent.
2. Jacobus Drajdius, Leífteníis 1643. 3. Mollerus, Uhorfzkenfis , a d. 31
Jan. 1045. 4. Jonas Quœftoris , Poltarienfis, a d. 4
Jun. 1655* 5. Joh. Kaurimfzfty, Turopolyenfis a d. 4
Mart. 1665. 6. Elias Lániy Abelovienfis, ad . 3r Jan. 1669. 7. Samuel Sincelli, Nagy Libertsenlis, d.
29 Jun. 1683. 8. Sam. Àpofloli, Mafkfalvenfis, a d. 16. Maii
1685» Huius i'uccefl'ores nonnullos ignoramus. y. Joannes Hoitsius , Alto - Sztregovienfis ,
a d. 15 Jul. !7ig. 10. Joh. Glojtus, Kalnovienfis, a d . 27 Nov.
17**, 11. Martini y Turopoly enfis , a d. 4
Apr. «7}t. 12. Joannes Sztranyavfzky, Alio-Sztrego-
vienlis , d. 16 Jul. .749. 1 J a c o b . Nicolaides , Kalnovienfis, d, 22
Maii 1755. 14. Andr. Eger , Nagy -Körtöfienfis, d. 6
Jul. 17,7. 15. ^oA. Csernyánfzky, Alfó - Sztregovien-
fis , d. iy Jun. 17^4. 16. Mdrtinus Gerengai, Leiltenfis, d. 4»
Febr. j.76^
I 3 f i ?
17, Joh. Rofziar, Kis-Zellöeniis, d. 15 Jun. 1776. -
ig . Samuel Kelifch, Bankenfis, d. 15 Jun. 1786. 19. Petrus Glojius , Guttenlis , d. äi Sepf.
«786. 20. Andreas Schwandtner, LoíToatzienfis, a
d. »9. Maii 1796,
f .
Scribœ feu Notarii.
1. Martinus Huditius, V. D. M. Szent-Pé-terienfis d. 3 , Jan. 1645.
2. Jonas Quxftoris, Poltarienfis , 1650. 3. Joh. Rotarides , Alfó-Efztergalienfis d.
4 jun. 16 5. 4. Michail Gots , Kálnovienfis , d. 16 Febr .
1662. 5. S am. Nicletius , Nagy -Körtoüeníis , d. 4
Mart. 1665. 6. Nie. Leporini, Poltarienfis, d. 31 Jan. 1^69. 7. Joh» Sincelli , Nagy -Libertsenlis , d. 16
Maii 1685. Nonnullorum, qui hune excepe^ rutit , nomina, nobis haud confiant.
8. Joh. Lovtsani, Taraaflienlîs, d, 15» J«l. J7'9-
9. Andreas Lábát, Alfó - Efztergalienfis d, 4 April . 1731.
10. Gabriel Ballatfovicz, Sziigyenfis, d. 16, Jttl. 1749.
11. Paulus Kuzmánt, Lonyo - Banyenlis, d. 22 Maii 1755,
12. Joannes Martini, Tamaílienlis, d. 19. Jun. »7^4.
g ^ a - j a 139
13. Mich. Krizfani, Maskfalvenfis , d. 25 Apr. 1768«
14. Adamus Sztruhàr , Sziigyenfis , d, 13 Aug. 1776.
15. Joannes Michalitska> Tamaflienfis, d. 19 Jun. 1764.
16. Petrus Glofius , Guttenfls, d. 16 Jun, 1786.
17. Joht Geduli, Tamaflienfis , d. 6. Dec.
§. 6. Oratores.
1. Tobias Briciadesy verbi divini praeco Lef-fienfis, d. 26 Maii 1620. Poil défunt nonnulli.
2. Jonas Quozftoris, Poltárienfis, d. 13 Jan. 1645.
3 Georg. Házik , Nagy -Libertsenfis, d. 16 Febr. 1662.
4. Joh. Stephanides , Maskfalvenfis, d. 31 Jan. 1669.
5. Efaias Kaurimfzky, Alfó-Sztregovieniis , d . 16 Maii 1685.
6. Sam. Martini, Lefltenfis, d. 15. Jul. »719. 7. Andr. Hagar a , Lonyo-Banyenf is , d. 2-7
Nov. 1721. • 8« Martinus Vandljk , Tamaflienfis , d. 4
Apr. 1731. 9. Paulus Kuzmáni, Lonyo -Banyenfis , d,
16 Jul. 1749. 1 o. Joannes Martini, Tamaflienfis , d. 22
Maii 1755. 11. Joh. Hajnal, Szent-Péterienfis , d. 15
Apr. 1768.
IAO s g X ß ^ i
s?. Joh. Kolbáni, Ozdinenlls , d. »3. Aug. s 776.
13. Daniel Stranyavjzky , Uhorfzkienfis , d . 23 '778-
14. Andreas Schwandtner , LoíTontzieníis, d. 17, Ma i i , 1791.
§. 7.
PneFeéli œrario, five Fifcales.
1. Dan. Mazsarius , verbi divini minifter TamaiTieulis, d. 4 Maii 1665.
2. 2foh. Timkov-its, Leiïitenfis, d. 3t Jan. 1669. 3. Paul. Figura Trfztyenjïky , Szent-Péte-
rienfis , d. 27 Nov. 172t. 4. Andr. Eger, Polichnenfis primum , dein
Nagy-Kö'rtö'fienfis, d. 4 Apr. 1731. 5. Joh. Figura Trfztyenfzky , Szent-Péte-
rieniïs , d. 16 Jul. 1749. 6. Joh. Hrebenda, Nagy - Libertsenlis , d.
22 Maii 1755. 7. Andreas Sztruhár , Szügyeníis, d. 25
Apr. 1768. 8. Joh. Michalitska, Nagy - Körtöfienlis, d.
13 Aug. 1776. 9. Matthias Severin*, Kis - Zellöeníis, d. 15
Jun. 1706.
§. 8.
Profcribae, f. Vice - Notar». T. Samuel Niketius , Nagy - Körtöfien V.
D. M ; d. 16 Febr. 1662.
î . Joan. Lani , Uhorfzliienfis, d. 4 Marti 1665.
3. Andr. Valentini , Kis - Zellö'enfis , d. 27 Nov. 172 i .
4. Juh'. Stranyavfzíy, Alío-Sztregovienfis, d. 4 Apr . 1731.
5. Michaïl Coroni , Kis - Zellö'enfis , d. 16 Jul. 1749.
6. Martinus Gerengai, Legéndenfis 175c. 7. Mich. Kriziáni , Mailkovienlis , d. 22
Maii 1755. g. Paul. Fábri , Alfó - Sztregovienfis , d. 15
Apr. 1768. 9. Petrus Gloßus , Dobrotsenfis , d. to Jan.
1769. 10. Daniel Mixadt, Lonyo - Banyenfis , d.
15 Apr . 1768. i . ^oä . Z,«cor, Suranyenfis , & Joannes
Geduliy Tamaflienfis, d. 17. Maii 1791.
§. 9'
Decani, f. rei literariœ Praefeéti.
1. Chrißoph Lepéni, verbi divini minifier Alfo-£l'ztergalienfis, d. 4. Apr. 1631.
2. Mich. Lazarides , Abelovienlis 1640. 3. Jac. Nigrini, Poltarienfis 1645. 4. Andr. Nigrini , Tamaffienlis 1648. 5. Martinas Huditius, Szent - Péterienfis, d.
4 Jun. 1655. 6. Mich. Gots , Kalnovienfis , d. 4 Mart.
1665. 7. Joannes Viettrif , Alfo - Stregovienfis,
d. 29 Jul. 1603.
8. Andreas Columbi, Lotiyo - Bânyenfis 1690. 9. Joh. Láni, Uhorfzkienfis £-00. to. Andr. Georgiades, Kálnovienlis , poft
Uhorfzkienfis, 1712. 11. Joan. Gloßus, Kálnovienfis 1720. 12. ^oa«. Andreades , Kálnovienfis d. 27.
Nov* 1721.
Anno 1731 dicecefis hsc rei l i teraris melius adminiftrandae caufa, in très divifa eft provincias f. traétus , quippe Kékö'enfem, Gátfenfem & Trans Ipolanum.
A. Decani traélus Kéköenfis.
13. Gabriel Lauconides, Felső' Sztregovien-f is , d. 4 Apr. 173/.\
14. Andr. Eger, Nagy Kortö'íienfis, d. 16 Jul. 1749.
15. joh. Trfztyenfzty, Szent Peterienfis d. 6. jul . 1757-
16. Joh. Rofziar, Kis Zellöenfis d. 25. Apr. 1768- , '
17. Matthias Bárányi , Szent Peterienfis , d 13 Aug. 1776.
18. Daniel Makovini, Nagy Körtölienfis, d. 15 Jun. 1786.
(9. Gabriel Nemes, Turopolyenfis , d, 17 Maii 1-79 r.
20. Daniét Lábát , Turopolyenfis , d. 19 Febr. 1694.
B. Traélus Gátsieiifis. s í . joh. Kuzmáni , MaJfkfalvenfis , d. 4
Apr. ,731. sa. .
22. jficob. Nicolaides, Kálnorienfis, d s6 Jul. 1749.
23. Steph. Séverini> Poltarienfis , d. 22 Maii 1755*
24. Joh. Kolbani, Ozdmenűs , d. 25 Apr. 1768.
25. Dan. Sztranym>fzky, Uhorízkaienfis, d. 13. Aug. 1776. —
26. Alexand. Farkas, Kálnovienfis , d. 23 Apr. 1778-
27. Samuel Liptai, Czine - Banyenfis, d. 15 Jun. 1786. C. Tradlns Trans Ipolani.
28» Mart. Simkovicz . Szügy eniis, d. 4 Apr. 1731.
29. Sam. Fabri , Bankenfis, d. 16 Jul. i~4ç. 3c. Paul. Szalai , Bodonyenfis, d. 22. Maii,
I755-31. Joh. jfárojí , Guttenfis , d, 6 Jul. 1757. 32. Sam. Kelijch, Bankenfis , d. 13. Aug. 1776. 33. Frider. Mark , BalaíTa Gyarraathenfis,
d. 15- Jun 17*6. 34. Matthias Zsdartsky , Légéndenfis, t"88-35* BUfzky Agardenfis , d. 20 Mart. 17^5-
§ . 10.
Sacrorum Miniítri.
i . Ecclefiíe Ev. Abelovieníis. i . Ckriftoph. Arvini J2.Mich.Lazarides, 1638*
1620. |3.Joh.Kaurimfzky,i644. 4*
4. Cafpar. BaroíTovicz, 164..
5. Jerem. Schpettkius , 1659
6. Elias Lani , 1667. 7. Mart. Rakitka. 1672 8. Joh. Szluchovinus ,
9. Sam. Mikoviny, 1697. 10. Joh. Agner, 1713.
f ». Mart. Fabri, 1725. 12. Mich. Coroni, 1732. 13. Paul. Bantzik, 1741. 14. Sam. Lauro , 1748. 15. Andr.Berdtko,i7'>5. 16. Bohusl. Mudrony,
I7r8. 17. Sam. Blaíius, 1772. 18. Gabr. Petian, 1783.
2. Eccl. Agardenfîs.
3. Joh. ßilfzky, 1735; ï . Sam.Herrmann, 1703. 2. joh.Michalides, 17J4.
3. Eccl. Bankenfis.
1. Andr. Hrdina, i"?or.'4. Sam. Fabr i , 1724. 2. Joh. Agner , 1702. 5. Sam. Kelifch,
Andreas Gaulicius , 6. Stephanus Kolosváry, A7°5. j 17^5.
4. Eccl. Lonyo Banyeníis.
í . Andr. Alitis, 1620. 110. Joh. Hagara, 1708. 2. Dan.Benedi&i, 1673. <i. Joh. Maior, 17 7. 3,. Matth. Andrese, 1640., 12. Joh. Hagara, 17 o. 4. Dan. Paulini, 1Í 45. ,13. Matthias Kolbani, 5. Mart. Cornides,1652. ' 6. Mich. Urfini, i 6 s y . 14. Joh. Gyurtsek alias 7. Andr. Columbi, \6>g. Georgiádé?, i.74?v fc. Chriíloph. Mazsári- 15. PaulKuzmáni, \ -45.
u s , 1694. ; i6 . Andr. Heréni, 1764. 9. Matthias Deutfch- 17. Dan. Mixadt, r-78*
Schmidt, 1705. j i^ . Matth. Hlivai, 179t»
S»
f . Eccl. Czino Banyeiifis. 1. Joh. Regisj 1622. 2. Georgius Butniades ,
1630. 3. Andr . Colonitsenus,
1645. 4. Matthias Blaho, 1693. 5.MatthiasTománi, 1694.
6. EccL ßeerenfis.
6. Petr . Magulács, 1721« 7. Matth. Kolbáni, 17*3. 8. Matth. Miadok, 1730. 9* Martin. Mrákota -,
1765. 10. Sam, L ip ta i , 1779-
1. Joan. V«res, 1662. 2. Sámuel Rotarides ,
1670. 3. Martin. BoíJovényi,
1720.
6- Joannes Ivanovics , alias Intibi, 1747.
7. Matthias Bentsok , *775.
8. Dan. Mak®vini,1784. 4. Andr. Szirmai, 1730. 9. Joh. Hamar i , 1785* 5. Joannes Piatsek, a l i - i o . Joh. Lucx, 1794.
as Neogradi, 1736. I
7. EccL Bodonyeníís. 1. Steph. Suhaida, 1702. 2. Matthias Opauízky ,
1706. 3. Andr. Budf, 1747. 4. Pau l . Szalai, 1748» 3. Mich. Záborízky ,
1750. 6. Paul. Szalai, 1752.
7. Sam. Chowan, 1757* 8. Tobias M e d v ë c z k y ,
176z. 9. Ifac.S2tranfzky,i7fi2. t o . Sámuel Trentséni ,
1768. i l* Steph. Benczúr ,
"783-8. Eccl. Tseh Brezovieníis.
I. Joh. Szeuiczkj , i783.I* . Sam.Szlabeczi, 1786,
9. Eccl. Devénienüs. lé Mart. Firag j i6»8. I3. Georgius Bulla, IÓ38* a. Georg. Duboyianus, | per Juditham Bos-
1621* I nyak , -polt mortem & Kme-
Emerici BalaíTa ex ec-clelia exturbatus eft. V id . Hift. diplora. A p -pend . p . <9.
Rofeae Lehotae, Dev é -nyeníi cœtui adiun&œ oratorium, i n q u o l a u -
dati prsecones facra faciebant , Ada mus Forgats circa ann. 1625 ademit. Vid. Hif t . diplom. App . p . *2.
10. E c c I . D o b r o t s e n ü s .
1. And . Merempfchlag , 16x5.
2. Georg. Nigrini, 1634 3. Georgius Geruliini ,
1638. 4. Matthias Ro ta t i de s ,
1645. 5. Andreas Pifcatoris ,
1649. 6. Mart . Raki tka, 1686. 7. Jac. Blafius, 1696.
8. Mieh. Zimani, 1717. 9. Joh. Nicletius, 1724. 10. Sam. L a u r o , 1:45* 11. Joh. Kolbani , 174$* 12. keniain. Plávecz ,
1753. 13. Paulus Jezfovicz ,
1756. 14. Petrus Glofz , 1705. 15. Sam. Blafius, 1773* 16. Joh. M i j a d t , 1783.
I i . E c c l . A H o E f z t e r g a l i e n f i s .
i . Chriftoph. Lepéni , 1620.
a . Georg . Domanicze-nus , 1630.
g . Ifac. Huttmann, 1640. 4 . Mar t . Molenda, 1642. 5 . Joh. Rotarides, 1648. <>. Sam. Nicletius, i6ög. 7 . Andr . LoiTkovicz ,
1686. 8« Georg. Schpet tkius, . 1688. i
9. Jerein. Pilarik, 1698» i c . Andr . Jofephi , 1705. 11. Sam. Martini, 1721, 12. Paul . Aida ifi. 172:* 13. Andr .Labá th , 1730. 14. Andreas Jankovits ,
1759. 15. Sam. Budt, 1773. 16. Mieh. Mikit ta , 1723. 17. Dan. Laho, 1787«
12.
12. Eccl. Fiilekieníis. tanas condemnátus.
6 . Jacob. Kuíiovitzius » i t '83, quem alii ante
Turoczium, port a. 1669 ponunt.
1. Andt. Fa f l a i , 1652 2. Iíac. Hohlius, 1655. 3. Georg. Porubfzky ,
4. Mart Francifci, i66:>. 5 . Andr . Turoczi, 1674
ad triremes Neapoli-
13. Eccl. Gátséníis. FuiíTe Evangelieis facras Gatsii sedes, has-
^ue a. 1^08 per Comitem , Sigismundum For-gatch, ademtas eíTe Hifi:. diplom. App. p. 22. col. Í . teftatur. Ceteram cum alba atque ad-verfaria ecclefiarum interierint ; nulla prsconum nomina in medium affere pofl'umus.
14 . Ecc l . BalaíFa G y a r m a t h e n f i s .
1. Lan. N ige r , 1622. 5. Joh.Satellítis , 1693-2. Joh. Vokun, 1643. 1700. 3. Elias Czabáaius, 1656. 6. Joh. Hoitsius, 1706. 4. Andr. Hrdina, 1662. 7. Fr id . Mark , 1785.
i ç . Ecc l . G y e n g e l e g h i e n ű s .
1« Mich. Frölich, 1706 .h . Emericus Bajnoczi , 2. Georg, Bonis, 1713.I i " 2 c .
16. G u t t e n f i s . i . Matth. Carcius, 1^49. ». Sam. Rotarides, 1C54. 3, Joh. Veres, 1662 4« Samuel Hermannus,
1707. 5. Jer . Pi lar ik , 1771.
6. Paulus BalaiTovicz , »"721.
7. Gabriel BalaiTovicz, 1744.
8. Paul. Bantzik, 174S* 9. Joh. Jároíi, 1751. 10. Petrus Glofius, 1773.
K a 17 ,
17. Kálnovienfis. 1. Sim. LeíTtach, l ô t n 10. Joann. Glofius, 1720. 2 . Georg Lani, 163k, 11. Joannes Andreades, 3. Ef. Caprini, 16^8. i724* 4. Mich. Gots, 1654. 12. Joannes Mitsinfzky, 5. Michael. Balneatoris. 1729.
1688' Ï.î ' Joh. Sztránfzky t
6. Jer. Pilarik , 169». 1734 7. Dan. Hal ie r , 1096- 14. Jac.NicolaideSji735* 8. Sam. Galecz, 1*9-. 15. Alex. Farkas, 1768. 9i Andreas Georgiades;
171 i i 18. Eccl. Kéköienfis;
Tlluííris Familia Balafliana longo teinporis intervallo in hac olim celebri arce , publicum religionis exercitiumconiervaverat. Infragmen-tis tamen hiltorije ecclefiafticae, quse fuperlunt, aonnifi Michaëlem Zakaleczium, facrorum a. 1620 in arce hac miniílrum poft Turopolyam promotum reperimus. Ab a . 1712. Alfó Efz-tergalienfes verbi divini praecones civibus Keköi-•nfibus facta miniltrabant.
19. E c c l . N a g y Kiir töf ienfis .
í . Adamus Braxatoris , 10. Georg. Wallafzkai , 1643. 17*3.
2. Georg. Házik, 1658. 11. Matthias Mixadt , 3. Sam. Nicletius, i6"g . I 7 1 9-4. Joh. Szulovinus, 1668. 12. Joannes Sztránfzky» 5 ' Joh. Doboezi, 1ŐS5. 1728. 6. Geoi-g. Házik, i6pg. 13. Andr. Ege r , 1734. 7. Jac. Gots , 1701. 14. Matthias Auguftini g. Matth. Bajén, 17C5. j 1763.
Matthias Klatsáni , 15. Joh' Csernyánfzky, 1711. L 1765,
lú.
16. Fridericus C o r o n i , f i 9 . Daniel M a k o v i n i , 1769. ! 1785.
17. Joh. Michalitska , 20. Stephanus Jan, 1792. 1 7 7 6 .
i g . Mar t , Hamaliar 1781.
a * . E c c l . N a g y L á m e n f i s .
i . Paulus Fabiani, x662. 7 . Georg. Kadafli,1724. 2. Andreas Va len t in i ,
1695. 3 . Andr . Johannides ,
1696. 4 . Paul . Figura, 1708. 5 . M a r t . F a b r i , 1711. 6 . Matth. Klatsáni, 1722.
8. Joh. Lauro , 1725. g, Jerera. Labat . 1752.
10. Sara. Mixad t , 1779. 11. Joan. Bilfzky, 1783-12« Joan. Honetzy,i"7d5. 13. Ladislaus Sever in i ,
1791
2 1 . L a p - U j - T ó i e n ű s . l ac ly ta familia Motsáriorura multos annosr
in aula fua f. curiones f o v e b a t , ex quorum nu-mero funt : 1. Georg. Farkas, 1750 13. Joh. Láni, 1780. 2. Dan. Makovini, 1775.14. Mich. Gazso, 1784.
2 2 . E c c l . L e g é n d e n f i s .
Martinus Bofl'ovinus,.8. Martinus G e r e n g a i ,
2. Joh. Fidicinis, '1705. 3. Joh. Stephanides ,
4 . Matthias Sartorides, 1711.
5. Joh. Chovan , 1735. 6. Mar t . Chovan, 17,38. 7 . Georg. Farkas, 1741.
1747. 9. Adam. P o l e r e c z k y ,
«75j. 10. Joh. Sextius, 1757. 11. Zach. Gegus, 1760* 12. Adam. Textoris , ali-
as Taká t s , 1 ,64 . 13. Georg. Bukovinfzky
'774-14. Sigifm.Panlini, 78!» K 3 15.
i 6 o
i g . Matthias Zfdánfzky, 16. Frider. Szeletsényi,
I *794-EccI. Lefltenfis.
Briciades I . Tobias 1620.
s . Jac. Drafdius , 1640. 3. Joh. Timkovicz, 1668 4. Georg. Blaho, 1674. 5. Sara. Turdel i , 1 ^ 4 . 6. Andreas Simonides ,
1694. 24. N a g y L i b e r t s e n f i s ,
7. Sam. Martini , 1707. 8. Faul. Aldaiii , 1721. 9. Joh. Lovtsáni, 1-24. 10. Martinus Gerengai,
*7 5-I i . Sam. File , 1785«
1. Elias Inftitoris, 1622. 2. Joh- Sztupaufzky ,
1628. 3. Andr. Wihnenfis ,
1630. 4. Dan. Paulini, 1^45. 5. Vincentius Cithari-
des , 1654. 6- Andreas Pifçatoris ,
»654. 7. Cafp . Barthoflovicz ,
1655.
10. Joh. Sincelli, i «. Joh. Kalinkius, 1607. 12. Petras Sextius, 691. 13. Joh Agner , 1:94. 14. Joh. hrall'kovicz ,
17U2. 15. Joh. F a b r i , 1721t 16. Klias Fabri, 1721. 17. Joh. Hrebenda, • 749.
joh . je lzenlzky , 177 i .
19. Gabr. Nemes, i "83 . 20. Georgius Benedicli,
1785-
8. Georg. Házik, 1658-9. Joann. Schleimerus ,
1672.
2 f . C œ t u s L o f f o n t z i e n f i s .
Confiât omnibus templum, I oíTontzienfe , qiiod in foro eft , olim Evanselicorum fuifl'e. Nunc aliud indulgentia Jpfephi II, imperatoris ac regis aedificarunt, ac coetui fuo , Andreám Schwandtner, facrorum miniftrum praefecerunt.
' "V " ' ' " ' " ' 26 .
a6. Eccl. Lucinenfis, r . Joh. Tekufch, 1 7 8 4 I?. Steph. Pac?ek, 1 7 9 4 .
Joh. Rakovicz, 1792.I
17, Eccl. Maskfalveniis. 9. Mich. Coroni, 1741. to. Steph.Severini,I74Ï. i r . Michaël Sztrazfa-
lovfzky , 1748. T 2. Mich. Krizfáni, 1748. 13. Georg Lázári, 1777. ) 4. Joh.Dorkovitz, 17S3. 15, Stephan. Valentini,
1784.
[. Dániel Tranfalpini , 1622.
!. Joh. Stephanides , 1058. -Sam. Appftoli, i683.
I, Paul. Jacoxi , 1695. !. Jac G o e s 1706. ». Paul. Krizfáni. 1707. r. Andr. Lábát , 1724. S. Joh. Kuzmáni, 1735.
28. Neogradienûs. A primis religionis evangelics in Hungiria
ncunabuhs ad an ufque 1663 » a r x quoque <fe ippidum Neogradienfe (Nógrád) publico reli-;ionis exercitio gaudebat. Ceterum iniqua fe-:uli prsterit i œtas, nomina etiam S. curionum jbliteravit.
29. Nagy Orofzienfis. Cœtus hic cum Nepgradienfi comraunem
nitio huius feculi habuit facrorum miniitrum\ oannein Hoitsiura a 1705.
30. Ozdinenfis. r. "Paul. Candidus, 1/Í22. 5. Dan. Mollerus, I6<?6. t. Mich.Lazarides,i63o. 6. Andreas Kuilkoviçz, |. Simeon Firak, 1640. 1694 | . Dániel Molitoris , 7. Thomas Konitsek »
ÏÔ47. 17 »3. K i 8,
ß. Matthias Kolbáni , | i o . Andr. Pazár, 1783. 1730. ^ I n . Joan .Honecz i , i79 i ,
9 . Joan. <Kolbáni, 1752.1
31. Felfô Peténienűs,
Paulus Lovcsán i , 1783»
3 2 . P o l t a r i e i i f i s .
i . Joh. Scultet i , 1622. 2 Paul. Sextius, 1630. g. JonasOusrtoris, 1633 4. Jacob. Nigrini, 16 5. Georg. Zambokrecz-
k y , 1643. 6. Nicolaus Leporini ,
1669. 7. Jac. Skro\vinya,i683.
ß.Nic. Lepor in i , 1696. 9.Jac. Kolba , 1701. c . Georg. Fabri, 171 r .
11. Georg. Fabri , .7^5. 12. N Mikovini, 1745. 13. Steph. Severini ,
174?. 14. Daniel Makovini ,
1791.
33 . E c c l . P o l i c h n e n f i s .
I . Georgius Chalupka , 1 6 ^ 9 .
а. Nie. Hrabecius, 1647. 3. Joh. Cervini, 649. 4. Simon Galli Lands
perg , 1651. 5. Mat th iasBuocz, 165 . б. Andreas Columbi ,
>658. 7.Adam. Valentini, 1669 8 . Matthias Sartorides,
alias Printzfalufi , i69i (]. Paulus Jacobsi, 1697. 10, Joh. Eger , 1705.
11. Georg. Polonl. 1711. 12. Paulus Balafl'ovicz,
1 7 1 7 . 13. Andr. Eger, 1721. 14. Martinus Sartorius
I725 15. Matthias Mixadt
1 7 3 0 . 16- Michael Sztr^zsa
l o v f z k y , 1740. 17. Sam. Mixadt , 1749 18. Daniel Sztranfzki
1749. 19. Adam.Pe t i an , 175:
IA<
fiPe^SP
.34. R o m h á n y e n f i s .
Valetudini adverfa; obnoxius , Spe&abilis ac Perilluftris Dominus, Paulus Bene , cum pu-? blica cœtus ^Bodonyeniîs facra adiré haud pof-f e t , ipfe apud indulgentiifimum terras princir pem , facultatem introducendi in caftellum Rom r
hányenfe privati religionis exercitii impetravit, ac Lucám Pokorny , facrorum minillrum evoça-vit . Hoc praenobili viro , terra Roinhányianae Domino, a. 1794 e vivis fublato , minifterium quoquç hic loci ceil'avit,
35 . E c c l . S á f o m h a z i e n f i s . 4.' Matth. Mixadt, 1743, 5, Adam. Leporini live
Michaleczky,
*. Frider. Claudini, 1690. 2» N . Batsur, 1700. 3. Paul. Kára ik , 1732.
3 6 . A l f o S z t r e g o v i e n f i s .
f . Sam. Priamides, 1620. 2. Sam, Vokun, 1628. 3. Steph, Pilarik, 1639, 4. Joh. Fidicinis, 1650. 5. Georg. Lovtsáni, 1663. 6. Balth.Nicletius,i665. 7. Joh. Vietoris, 1683. g. Elias Kaurimfzki ,
1685. 9. Joh. Hoitsius, 1717. 10. Joh, Sztranizkyi735.
11. Mich. Sztrazfalov-f z k y , 1757- ,
12. Joh. Cfernyánfzky , 1760.
13. Paul! Fabr i , 1766. 14 Joh. Tpperczer , i7f6 . 15. Bohusl. Mudrony t
1776. 16. Frid. M a r k , 1783. 17. Joh. T e r r a i , 1785. 18. Dan. ßentzur, 1793,
3 7 . F e l l ö S z t r e g o v i e n f i s .
Michael. Lazarides. 1645-Martinus Pyroldt ,
Í649Í K 5
3. Joh. Czervini, 1652, 4. Joh, Arvenfis, 1653. 5. Joh. Szrnka, 16Ó1. 6. Georg. Fabri, 16*7,
13. Sam. Mixadt, 1769. 14. Daniel Makovin i ,
«779-15. Andreas Mikitta ,
1784* 16. Andreas Nicoiaides,
1784.
7. Joh. W a g n e r , 1701. 8. Andreas Dionyíius ,
1707. 9. Gabriel Lauconides,
1716 10. Elias Fabri 1752, 11. Beniam.Gegus, 1756. 12. Andreas Petrovicz,
I759* 38. E c c l . S u r a n y e n f i s .
1. Steph. Valentini. 2. Joh, Polereczky. 3. Adam Bodicky.
Inclyta Familia Schreteriana anlico prius Su-ranii , gaudebat facrojrum miniftro : nunc vero iam & quidem ab a 17S5 Suranium, ecclelia parochialis eft.
3 9 . S z e n n e n f i s .
4. Joh. Luca, 1785. 5. Joh. Tö'rékj 1794.
1 .M^r t . Firag, 1622. 2. Joh. Pé t r i , 164s. 3. Joh. Rotarides, 1664. 4. Andreas Simonides,
1688. 5. Andr . Frenol, 1701. 6 Joh. Láni, 1714. |
40 . S z e n t P é t e r í e n í i s .
7. Jeh. Blaho, 1732. 8. Jac. Claudini, 1740. 9. Franc. Laho, 1755. 10. Joh. Martini Kovats,
II75-11. Joh. Nigrini , 1783.
1.Chriftoph.Arvéni if>i8 2. Joh. Leonhardi, 1622 3. Mart . Huditius, 1640. 4. Dan. T e p e i , 1679. 5. Joh. Barolomai, 1683. 6. Paul. Figura, 1708. 7. Joh. "Figura Trfz tyen-
f z k i , 1738-
8. Mich. Szinovitz, 1759, 9. Joh. H a j n a l , 1762. 10. Mátth.Baráni, 176g. 11. Georg. Goldberger,
17S* 12. Mathias Venich ,
1790.
41. Szétsénienfis. 1. Joh. Petri, 1643. 2. Joh Fidicinis, 1648. 3. Mich. Gots , 16.52 ;
Kalnovia Pofoninm in
iudkium citatus, & i 674 ad naves mari-tirnas agendas dam-natns.
42. E c c l . Sz i r ak ien f i s .
1. Georg. T z u t , 1658. 2. Georg. Petrmann, 1691 3. Sam. Martini, 1705. 4. Joh. Michaelis, 17-9-5. Sam.Turdelins,i7i2.
5. Dan. Glofius', 1730* 7. Sam. Gazsur, 17*7. S. Mart. Ürhani, 1762. > Joh. Hajnal, 1768.
43 . S z ü g y e n ü s . 7. Georg. Simkovicz
1754-8- Michaelis Szinovicz,
1762. 9. Adam- Sztruhár,i767. 10. Joh.Clementis, 1776. 11. Sam. Bieli, 179*.
i . Matth. Suhajda, 1694. 2 Jerem. Pilarik, 1712. 3. Georg. Lucius, 1718« 4. Paul. Jacobaei, 1721. 5. Martinus Simkovicz,
1726. 6. Gabriel Balaflbvicz,
'748-Tamaflienfis. 44-
1. Andr. Droinei, 1622. 2. Thom.Zmifelli , 1636. 3. Andr. Nigrini, 1641, 4.Matth.Textoridesi'5.5^ "5. Dan. Mazsarius,i66i. 6. Georg. Marcelli,i68.3. 7. Nie Nicolaides, 1685. 8. Joh. Sincellius, 1687. 9. Georgius Lovtsáoi ,
so, Joh.Lovtsáni, 17.05. 11. Joh. Glolîus, 1724. 12.Mart.Wandljk,i730, 13. Joh. Martini, 1749. 14. Joh. Michalitska ,
Í7S1. 15. Martinus Mrákota,
1783-
16. Joh. (jeduli, 1785,
4Í.
4 f . T e r é n y e n f i s ,
F»idericus Claudim, 1706. Reliquoram as-mina nos latent.
4 6 . T u r i t s k e n i i s ,
i . Daniel Transalpini , 1623.
а. Georgias T e x t o r i s , 1630.
3. Sam. Sartoris, 164.0. 4. Petr . Sydarinus,i647. 5. Georg. Fabri, 1660, б. Balthaf. Accipitrini,
1662. 7. Petrus Mráfz, 1669. 8. Sam Mikovini, 168^. 9. Dan. Hal ler , 1693. i c . Job. Szép , 1696. n .Mat thœusHanki , i7 i4
12. Steph. Gets, 1723. 13. Joh. Georgiades ,
1738. 14. Steph. Severini ,
1741. 15. Jerem. Saverini ,
1747* 16. Paul. Szalai, 1750. 17. Qeorg.Mázor, Í752. 18. Georgius Kindernai,
1761. 19. j oh . Czekus, f7<58* 20. Dan.Labat , 1784» 21. Andr. Kovach,1794.
4 7 . Ecc l . T n r o p o l y e n f i s .
1. Joh. Fideliani, 1620. î e . Sam. Mixadt,-1749. 2. Mich. Zakalecz, 1620. 11. Daniel Benkotzi , 3. Joh. Pétri, 1635.' j 1771. 4. Georg. Domanicenus. 12. Mich. Martini Ko-
1645. 3. Joh. Kaurimfzky \
1662. 6 . Sim. Zimani, 1685. 7. Joh. Blaho, 1717. 8. Sam. Martini, 1723. 9. Joh. Sam. Mar t in i ,
Î744r
vach , 1776. 13. Sam. Cfernyánfzky,
1780!. 14. Sam. Mixadt, 1783. 15.GabrielNemes, 1785. 16. Daniel Labat, 1794.
48. Vanyarceníis.
I . Mich. Petian, 1783.[2. Jöh. Coryli, 1793*
49. UhorfzkaienfiSé 1. Jöh. Mollerus, 1628' 2. Dan. Paulini, 1656, 3. Joh. Lani , 1662. 4. Jac, Mazsariús, 1683. 5. J©h. Lani, 1698* 6 . Matthias Koîiitsek ,
Í7H. 7. Andr* Gíorgiades ,
1712*
fo. Zavadienfis* i. Jöfephus Hrebenda,
»783-su Joh. Hajna l , 1784»
8 Emer.Bainoczi , i72i . 9. Joh. Piatsek Néogra*
d i , 1721. iö . Laur. Szarvas,1748. I i Dan.Sztranyavfzky,
1752. t 12. Sam» Lucx, 1792.
3. Andr. Kovach, 1786, 4. Joh. Bohus, 1794.
f i* Kis Zellöieníis. I. Mich. Nundorides ,
if)33. t . Jöh. Vokun, 1636. 3. Andr. Vihnenfis,i638. 4. Joh. Fidicinis, 1642. 5. Elias Czabanius, 1647. 6. Joh. Regal i , 1651. 7. Joh Veres, 1658. g. Mart. Crudi , 1669. 9 . Dan. Tepei , 1675. 10. Andr. Frentol, 1686,
12. Andr. Jofephi, 170c. 13» Mart. Verter, 170:5. 14. Georg. Poloni, 1707. 15. Gabr. Lauconides *
1711. 16. Andreas Valentini ^
1721-17. Steph. G ë t s , 1*728* i8- Dániel Lauconides,
1741. 19. Joh. Demian, 1743.
11. Georg. Czederinus, 20. Mich Coroni, 1745. 16^6« J2i. Job.Schmidt, 175e
i 6 8 ^ s ^ P
22. Andr. Luptak,i757. 23 Joh. Rofziar, 1765. 24. Mich. Sinovitz, 177s. 25. Joh. Dorkovitz ,
1783- '
26. Matthias Sererini , 1734.
Sunt pirsterea coraplura alia , qus. ad illuftran-dara dicecefeos Evangelicae Neogradienfis, tum veterem, tum vero recentiorem hiftoriain , com-memoranda fuiíTent : horum tamen , cum ea Annales noftri literarii modo non capiant , in commentario fermone slavico propediem eden-do , uberiorem mentionem faciemus. Ceterum non dubitamus, quin hœc noftra qualiscunque oppel la , optato le&orum hiftoriae patriie ítu-dioforum veniat» ^
(MBAUASI MÓM y
——
I N D E X .
Prœfatio - - - - - -I . Confpe&us IV. Diœcefium ev. H. C. in
Hungaría. 1. Dicecefis Cisdanubiana - 5 2 . Transdanubiana 7 3 . Cistibifcana 7 4. — Transtibifcana - g I l Conftitntio rei facrat Vnitariorum live
Socinianorum in M. Princípatu Tranfilvaniae :o I I I . Mortes viroriim ecclefiafticorum - 10 IV. Viciflitudines muniorum eecleíiaftico-
rum - 24 V. Res fcholafticae. 1. Cónfpeéhis inftituti praftico-cecouomi-
ci Szarvaiiieniis. - - - - - 36 2. Examen fcholae induftrix Szarvaiiieniis 43
Tentamen dccem gymnafii Poíonienfis ci-viuin academias adire cupientium. - - 48
4. Kova inftitutionum ratio in gymnalio Ev. Eperielieníi. - - 50
VI . Recenliones Libí'orum - - r 6 * Libri praeftantiores exterorum - - 7 1 VI I . Res memorabiles. 1. Hiftoria eccleíiae evangelicœ Alnovien-
fis breviter adumbrata - - - - 86 2. Praefcriptio Conliftorii Csefareo-Regii
Aug. & Helv. Conf. Vindobonenlis - - 10] 3. Epiftola paftoralis pl. rev. vir i , Mar-
tini Hamaüár , A . 1794 ad V. D . MM. dioecefeos Magno-Hontenfis exarata. - ic6
4. Beneficium iuventuti literarum ftudiofœ prsftitum - - _ - - - 1 1 8
5. Gratus in Regem & rempublicam animus 119 6. Magiftratus inclyti Comitatus Zolien-
fis
. • -
t ' ' i
ÀÎ- J1''^ - •
V f , , . ;
A ' i Ü ;.; ; -•
/ . / . >•1 /
i • :' » n" * * d X* '
fis impenfior valetudinis populi cura ac fi>l-lcitudo. - - - * 121
Appendix . 1. Vindicis loci , Judic. 6- 37—40 con-
tra novam editoris libri hymnorum Tra-nofciani typis Tumlerianis vulgati explica-tionem - - - - - - - 123
2. Eruditae quaeftiones * * - 125 g. Libri renales - - - - - 126 4 . Supplementa - - *• - - 128 5. Libri novi in lucern editi - - 130 6 . Venerab. Contubernium Neogradienfe
ab eius incunabulis ad noítra ufque tempóra 132
m
4>J&iL. Ç - i ( t $ ( 4Jê U