Upload
marcella-veenstra
View
226
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Allemaal woordenTaal in context – HC 4
Marie Meeusen
Maak aantekeningen!
Netwerk?• We leren woorden door ze te clusteren.
• Een woord staat semantisch nooit alleen.
• Woordenschat plaatst ons in een genetwerkte wereld.
Copyright 2008 PresentationFx.com | Redistribution Prohibited | Image © 2008 clix/sxc.hu | This text section may be deleted for presentation.
Copyright 2008 PresentationFx.com | Redistribution Prohibited | Image © 2008 clix/sxc.hu | This text section may be deleted for presentation.
Objectieven?Extrinsieke motivatie• hoger cijfer voor woordenschat op toets• hoger cijfer voor taalgame teamproject
Intrinsieke motivatie• motivatie om meer woorden te leren!• gepaste communicatie met klant/docent/...• in welke wondere wereld wonen onze
woorden?
Niet-sequentieel programma
• woordenlijst HBO-woordenschat (#cdmdatic)
• woordenlijst WAK (teamproject)
• hoe beginnen wij eraan?
• hoe beginnen zij eraan?
En ook nog• taalvariatie
• woordsoorten
• taalverwerving
(tussendoor: academische woordenschat)
• incidenteel en intentioneel woorden leren
• hyponiemen/hyperoniemen/synoniemen
• jargon/register/tone-of-voice
Stadia taalverwerving?• vanaf 5 jaar ‘voltooiingsfase’: vooral de
woordenschat breidt zich uit
• hoe kinderen in de basisschool woorden leren = hoe volwassenen woorden leren
• praktijk, geen theorie! EN herhaling
• metaforisch taalgebruik (letterlijk/figuurlijk)
‘Dat is een hele boterham!’
Woordenschat HBO
• staat op het intranet (vakpagina)• alle woorden op de lijst kunnen in je toets voorkomen• je moet bij sommige woorden zelf nog de betekenis
opzoeken • oorsprong: posters aan de Hogeschool Gent (14
‘departementen’) - taalbeleid
Bron: ‘Woordenboek voor correct taalgebruik’
Regionale taalvariatie
Wat moet je kunnen?
Cf. diagnostische toets
- de betekenis kennenZe kent zichzelf niet. Ze geeft blijk van totaal gebrek aan …
- woordsoort aanpassenKan je eventjes … of die vergadering plaatsvindt? (verificatie)
Woordsoort?
= de familie waartoe een woord behoort.zelfstandig naamwoord hond, meisje, liefde
lidwoord een, het, de
bijvoeglijk naamwoord oud, gek, hopeloos
werkwoord roesten, aaien
voorzetsel in, op, tegen, tussen
… …
Grammaticaal netwerk
• Het gekke meisje aait de oude hond.
• De gekke hond aait het oude meisje.
• *Gekke het meisje aait oude de hond.
• *Oude liefdes roest niet.
(volgorde, verbuiging, vervoeging)
Semantisch netwerk
• Het gekke meisje aait de oude hond.
• Oude liefde roest niet.
• De gekke hond aait het oude meisje.
• Oude liefde aait niet.
Brabant_Water_Den_Bosch_GPS_uitje_20090528_800_08.jpg
Poëzie speelt met semantische lacunes/hiaten/leemtes
Incidenteel leren van woorden?• Gebeurt niet helemaal ‘per ongeluk’…• Houd een week lang bij wat je allemaal leest.
– De Spits?– Het boek van Marketing?– De bonusfolder van Albert Heijn?– NRC? De Volkskrant? Vakliteratuur? Blogs? …?– Woordenboek (http://www.bib.hva.nl)
Klik op ‘media’, dan ‘databanken’, dan scrollen…
En vooral…nieuwsgierigheid!
http://thumbs.dreamstime.com/thumblarge_344/1229488173KwLn5x.jpg http://static0.demorgen.be/static/FOTO/pe/
5/6/2/media_xl_4030247.jpg?20110127155540
http://static-p3.fotolia.com/jpg/00/01/61/40/400_F_1614063_xElu4aOCUI5cu4jt2C01Bz9I6cHaNg.jpg
De rest van de voorstelling wordt u aangeboden door…mijn nachtrust & vrije tijd.
De rest van de voorstelling wordt u aangeboden door mijn nachtrust en vrije tijd.
Intentioneel leren van woordenWoordsoort ‘intentie’ en ‘intentioneel’?
Volgens de viertakt (M. Verhallen)
- voorbewerken
- semantiseren
- consolideren
- controleren
Bron en tip: http://www.youtube.com/watch?v=MtelbWXvF9A
(Instructie woordenschat)
1. voorbewerken= activeren van voorkennis
= wat begrippen ‘laten vallen’ (cf. ontwerp)
Voorbereiding (leerkracht/ontwerper) is cruciaal!
Maak onderscheid:
Welke woorden kunnen ze zelf afleiden?
Welke woorden zijn echt moeilijk?
Houd achtergrond in achterhoofd
• ‘mijter’ in een Sinterklaasverhaal
• ‘semantiek’ als je al een les Internetstandaarden hebt gehad
Zelfstudie?
• Bekijk de woorden in de lijst
• Maak een onderscheid tussen woorden die:– je al kent en kan spellen– je al kent maar niet kan spellen– je niet kent maar wel kan spellen– … (wat voor jou logisch is)
2. semantiseren
• Hoe gevarieerder, hoe beter.
- uitleggen
- uitbeelden
- uitbreiden
• Door uit te breiden ontstaan ‘clusters’.
Hyperoniem (‘boven’, ‘over’)Hyponiem
Zelfstudie? Idem!- Zoek synoniemen. Bv. objectief - doel
- Zoek antoniemen. Bv. (andere betekenis): objectief – subjectief
- Is er een beeld dat blijft hangen?
- Welke woorden horen in dezelfde cluster thuis?Bv. objectief – subjectief – hypothese - verifiëren
3. consolideren
= herhaling (gemiddeld 7 keer)
Laat dezelfde woorden meerdere keren aan bod komen. Verander de context en opdracht.
Spelletjes zijn hier erg welkom!
Ideetjes voor het teamproject
Zie reader TIC p. 81 (bron: WAK)
- Plaatjes koppelen aan woorden
- Woorden rubriceren, bv. streep alle onbeleefde woorden door
- Betekeniskenmerken noemen, bv. een tandenborstel heeft zachte haren omdat…
- …
Rings a bell?
• Inderdaad… eerste hoorcollege teamproject!
• Ga op zoek naar een nieuwe ‘context’:
- nieuwsgierig zijn
- verschillende brillen opzetten
4. controleren
= Beheersen de leerlingen de woorden echt? Ken ik alle woorden?
Teamproject:
mik niet enkel op competitie of gevaar
… maar ook op behulpzaamheid en nieuwsgierigheid
Kortom?
consolideren = controleren
Nog wat belangrijke begrippen…
- Denotatie en connotatie
- Register en jargon
- Tone-of-voice
Denotatie versus connotatie
denotatie = woordenboekbetekenis
connotatie = gevoelswaarde
hoer – lichtekooi - prostituee - meisje van plezier - …
eufemisme/melioratief
pejoratief
Jargon/vaktaal
vaktaal is gericht op het verbeteren van de communicatie van mensen in een bepaald vakgebied en het uitsluiten van misverstanden
jargon is gericht op het versterken van de sociale banden in de groep en het gericht uitsluiten van buitenstaanders
Jargon of vaktaal?
• academische woordenschat?
• wetstratees (Belgische politiek)?
• sms-taal?
• De koningen van het jargon…
Register
= aan een bepaalde situatie gebonden taalgebruik
- zinsbouw
- woordenschat
Jargon is moeilijk te leren…
maar registers daarentegen…
Register
• formeel/informeel
• poëtisch/platvloers
• …
Tone-of-voice
= meer dan het juiste register kiezen
dus niet enkel woordenschat en zinsbouw…
- ook spelling (geschreven tekst)
cf. e-mail naar docent/klant/…
- ook intonatie (spraak)
Tone-of-voice in je taalgame…
• Spreekt je ‘character’ standaardtaal?
• Heeft je ‘character’ hulp nodig? (zielige stem)
• Of gaat je ‘character’ het kind helpen? (vastberaden stem)
• Wisselt het character van tone-of-voice?
• Probeer de kinderen goed in te schatten en niet te onderschatten.
cf. uitdaging - verveling
Respecteer ‘divergent thinking’
Bron: ‘Taal centraal’ (de Rijke & de Wit)
RSA Animate – Changing education paradigms
Vanaf 7:45
Fragment Zeitoun: p. 114-115 en p. 116-117