alle_hens_02_2012

De Holland langszij Hr.Ms. AmsterdamAmfibisch oefenen in de Verenigde Staten

Alle Hens

02|12

Colofon:Coverfoto: Aan boord van Hr.Ms. Amsterdam maken ze zich klaar om voor het eerst te bevoorraden met patrouilleschip de Holland. (Foto: Eva Klijn, AVDD) Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden verleend. Hoofdredactie: KLTZSD Robin Middel Eindredactie: LTZ2OC Maartje van der Maas Lay-out: Grafische Dienst, Audiovisuele Dienst Defensie, Den Haag Druk: OBT B.V., Den Haag Voor adreswijzigingen 0223 657386 Adreswijzigingen KM-personeel: 0223 657386 Adreswijzigingen Veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 | 3940 AC Doorn Telnr.: 0343 474 150 Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 | 1910 AA Uitgeest Telnr.: 0900 226 52 63 (10ct p/m) www.aboland.nl Redactieadres: Alle Hens Postbus 10.000 | 1780 CA Den Helder Telnr.: 0223 657 660 DSN 209 57660 E-mail: [email protected] Internet: www.defensie.nl Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 22 maart 2012. Abonnementenwet Sinds 1 december 2011 is de nieuwe Abonnementenwet van kracht. Deze is van invloed voor abonnementen van betalende abonnees. Kijk voor meer informatie op de website www.aboland. nl en de specifieke pagina voor dit blad/ deze krant. Abonnementsprijs: 17,02 (buitenland 21,55 per jaar) Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN 0024-0389

Eerste RAS voor de Holland

4Nederlandse vlag in Bold Alligator

7Hr.Ms. Evertsen klaar voor missie

20PTG3 traint voor Kunduz En verder:

29

32 Sport | 33 Logboek | 39 Mensen & Mutaties

Alle Hens | februari 2012

2

COLUMN

TegenstellingenAfgelopen maand hebben we afscheid genomen van Hr.Ms. Zuiderkruis, een prima schip met een uitstekende staat van dienst. Het deed me goed dat meer dan vijfhonderd oud-opvarenden naar de renie op de Oude Dame zijn geweest. Dat is een bewijs van de trouw en de toewijding die de marineman en vrouw kenmerkt. Het deed me echter zeer om dit schip te laten gaan. Met dit afscheid is in deze bezuinigingsronde onze bevoorradingscapaciteit gehalveerd en een fors deel van de vloot afgestoten. In deze tijden, waarin onze inzet groter is dan ooit, is dat een zwaar verlies.wordt, gaat door deze verkeersader, waarvan de Westwaartse route door Iraanse territoriale wateren loopt. Conflicten rondom deze zeestraat kunnen enorme economische gevolgen hebben. Het piraterijprobleem aan de Oostkust van Afrika heeft dezelfde consequenties. Een recent rapport berekende dat de economische gevolgen van piraterij de wereldeconomie in 2011 tussen de 6,5 en 7 miljard dollar hebben gekost. In dat zelfde rapport staat te lezen dat onze aanpak met schepen en de Vessel Protection Detachements in die regio haar vruchten begint af te werpen. Helaas zien we echter ook dat deze vorm van misdaad zich nu steeds meer aan de Westkust van Afrika ontwikkelt. Er is genoeg werk voor ons en we doen dat werk goed. Zoals u ziet stond deze maand vol met tegenstellingen. We nemen afscheid en we verwelkomen. Onze inzet is onverminderd hoog en we bezuinigen tegelijkertijd. We stellen schepen gereed voor nieuwe missies en de voorbereiding op de derde rotatie van de Police Training Group voor Kunduz is in volle gang. Dit terwijl we zowel op personeels- als op materieelsgebied een lean and mean-marine zijn. Op beide vlakken zie ik na deze reorganisatie dan nog weinig mogelijkheden om nog meer efficintie te winnen. Ik ben trots op uw inzet en vraag u om ondanks de grote tegenstellingen toch als waardig ambassadeur van de organisatie te blijven optreden, zoals u altijd gedaan heeft. Onze taken blijven zichtbaar door te laten zien waar we goed in zijn. Dat deze Alle Hens bol staat van artikelen over het opwerken voor en onze daadwerkelijke operationele inzet, is voor mij ht bewijs dat u gehoor geeft aan deze oproep.

Nieuwe schepen Op dezelfde dag van afscheid, verwelkomden we onder luid gejoel van het Korps Adelborsten het marinedetachement Friesland voor de eerste keer in de haven van Den Helder. Het gaat goed met de bouw van onze nieuwe schepen. Op de scheepswerf in Roemeni wordt ondanks de extreme kou hard gewerkt aan de Groningen. Ook aan de gentegreerde mast van het Joint Support Ship is de eerste hand gelegd. Dat zijn vorderingen die me positief stemmen. Bij deze vernieuwing moeten we echter niet uit het oog verliezen, dat dit ter compensatie van eerdere bezuinigingen was. Voor de patrouilleschepen hebben we immers M-fregatten ingeleverd. Als ik dan ook terugkijk naar het begin van deze eeuw, moet ik helaas concluderen dat na twee forse bezuinigingsslagen de vloot bijna is gehalveerd. Personeel Het gaat echter niet alleen om de materile kant van het verhaal. Onlangs zijn de knelpuntcategorien bekend gesteld. Een aantal collegas in deze groepen wordt de gelegenheid geboden om gebruik te maken van het Sociaal Beleidskader en hun carrire buiten onze organisatie verder voort te zetten. Het is natuurlijk niet leuk om straks vroegtijdig afscheid te nemen van uitstekend functionerende werknemers. We moeten dit gezamenlijk op een goede manier doen. Daar tegenover staat weer dat we tegelijkertijd hard werken aan de werving van nieuw personeel. De instroom van jonge mensen is van belang voor onze toekomst. Verder zijn er schaarstecategorien geformuleerd en we kijken naar maatregelen voor behoud van de mensen die zich in deze groepen bevinden. Ontwikkelingen De bezuinigingen zijn onontkoombaar en een werkelijkheid waar we mee moeten leven. Daarnaast is onze inzet onverminderd veel gevraagd. De dreigingen op maritiem vlak in de wereld nemen alleen maar toe. De problemen tussen het Westen en Iran rondom de Straat van Hormuz illustreren dat. Maar liefst een derde van al de olie die overzee vervoerd

Vice-admiraal Matthieu Borsboom Commandant Zeestrijdkrachten, Admiraal Benelux Twitter: @VADMBORSBOOM

3


OPERATIONEEL

Afgevinkt: Bevoorraden op Zee

Holland stap dichter bij operationele inzetOf de Holland straks het predicaat Zijner Majesteits krijgt?, vragen enkelen zich af. Terwijl het patrouilleschip gereed wordt gemaakt voor vertrek naar zee vult het helidek zich met opstappers vanuit het hele land. Na vandaag is de eerste bevoorrading op zee een feit, een gebeurtenis die de belangstelling van velen wekt. De kou drijft iedereen bijeen in de hangaar waar de koffie klaar staat. De pul is geleend van Hr.Ms. Zeven Provincin en zelfs ingedeelden voor het olieladen vandaag komen van andere schepen. Dat is varen anno nu, geen poppetje te veel en iedereen is flexibel inzetbaar.Tekst: Doenja Zwaan | fotos: Eva Klijn (AVDD)

De naamgever van de Hollandklasse vaart uit met een grote delegatie defensiepersoneel en werknemers van elektronicaspecialist Thales. Belangstelling is er vandaag voor twee aspecten: de mast en het effect daarvan op de manoeuvreereigenschappen van het schip bij operaties, in dit geval bevoorraden op zee. Thales is verantwoordelijk voor de sensoren, communicatie- en radarsystemen die in de recent gemonteerde hightech mast zijn gentegreerd en voert tests uit om de werking ervan te meten. De Holland is het eerste patrouilleschip met militair silhouet dankzij de mast. Met alle state of the art-apparatuur weegt die een slordige 55 ton. Doordat het schip nog niet volledig is opgetopt met munitie en voorraad, is de diepgang geringer en dan merk je die effecten van de mast goed.


4

OPERATIONEEL

Souplesse Het schip is nog maar net de havenhoofden gepasseerd als de navigatieofficier met een scherpe draaihoek bakboord uit vaart. De commandant van het schip, kapitein-luitenant-terzee Chris van den Berg, glimlacht: de wendbaarheid van dit schip is fantastisch. Een betere manier om de opvarenden kennis te laten maken met de souplesse van het patrouilleschip is er niet. Nadat iedereen is voorzien van een veiligheidsbriefing, is het tijd om het binnenschip te bewonderen. Thales houdt inmiddels huis in een van de ruime vierpersoonshutten. Op talloze laptops zijn kleurrijke grafieken waarneembaar, al roept de betekenis ervan bij de meesten meer vragen op dan duidelijkheid. Binnen vier uur was het plaatsen van de mast een feit, vertelt het Hoofd Materieel Dienst (HMD) Luitenant ter zee 1 Sander Horenberg. Maar we zijn nog even bezig geweest met het verbinden van alle kabeltjes. De bouw van de mast kwam voor rekening van het Marinebedrijf/DMO maar de installatie van de hard- en software is een taak van de elektronicaspecialist. Thales is nu bezig met finetunen. Tot aan de zomer vinden tests plaats om de operationele inzet vervolgens te kunnen waarborgen. Dat duurt lang omdat de Holland de eerste is, maar dat zal straks bij de andere schepen aanzienlijk sneller gaan, verzekert Horenberg. Deze fase heeft echter ook zo zijn voordelen: Bij wijze van spreken, als ik vind dat de trap te steil is dan kunnen we dat nog aanpassen. Veiligheid en milieu zijn namelijk twee speerpunten. Het meest positieve verschil is dat

er niets meer ronddraait in de mast, dat maakt de systemen ook een stuk minder onderhoudsgevoelig. Dat betekent minder werk aan onderhoud en daardoor kan het platform ook weer met minder personeel toe. Stofzuiger op de nek Maar niet alleen de Materieel Dienst is aan boord van het Oceangoing Patrol Vessel (OPV) sterk gereduceerd ten opzichte van de andere grootbovenwater eenheden. Ook de Logistieke Dienst en de Operationele Dienst moeten met een aanzienlijk kleiner aantal de posten bezetten. Dat was ook de grootste uitdaging, het draaiende houden van de dagelijkse routine, legt Chef dEquipage adjudant Rob Kellner uit. Naast het bemannen van de diverse posten moet het schip immers ook schoon gehouden worden, iets dat met een kleine bemanningslijst en een groot schip een taak wordt van iedereen. Maar dat is me alleszins meegevallen, vanaf dag n liep de Eerste Officier ook gewoon met een stofzuiger op zijn nek, aldus Kellner. De grote betrokkenheid die leeft onder de bemanning ligt daaraan ten grondslag, meent hij. Dan moet ook wel, want met zon kleine bemanning heeft iedereen er extra taken bij. Nu de Holland is voorzien van een mast wordt het oefenprogramma uitgebreid met meer operationele taken. Daarmee zal de bemanning steeds meer dienstvakoverschrijdend worden ingezet. Zoals wel blijkt bij het bevoorraden op zee. Niemand kan worden gemist. Dus

Het tuigage gaat over van Hr.Ms. Amsterdam naar de Holland.

5


OPERATIONEEL

valt een aantal collegas van de andere patrouillevaartuigen in voor vanwege opleidingen afwezige bemanningsleden van de Holland. Deze werkwijze is zeker niet nadelig, vertelt de Chef dEquipage. De bemanningen van de patrouillevaartuigen leiden elkaar op die manier op. Zodoende wisselen ze kennis en ervaring uit. Dat is heel nuttig in deze periode van proefvaren. Commandant, van den Berg, beaamt dat: Met maar vijftig bemanningsleden aan boord heb je de expertise van de andere schepen nodig. Tijdens een regelmatig overleg houden de commandanten van de patrouilleschepen elkaar op de hoogte van de vorderingen.

"Een nuttige oefening: je moet eerst leren kruipen voordat je kan lopen"Helaas verhindert een lekkage van het interne leidingsysteem de uiteindelijke tankbeurt.

Succesvolle oefening Inmiddels hebben de ingedeelden bij het olieladen de penenpakken (koudweerpakken) aangetrokken. Geen overbodige luxe. Met op de achtergrond een blauwe hemel en felle zon is de kou verraderlijk, de gevoelstemperatuur ligt rond de -10C. De navigatieofficier voert eerst twee naderingen uit op grote veilige- afstand. Na het nodige radioverkeer, vlaggenseinen, koers- en vaartveranderingen zijn zowel Hr.Ms. Amsterdam, als patrouilleschip Holland gereed voor het bevoorraden op zee. Stuur 183, roept de officier van de wacht als de schepen op een krappe 40 meter van elkaar varen. Op dat moment schalt ook een alarm door de brug. Brandalarm in de FRISC-ruimte!. De procedures gaan onvermoeibaar

door, anderen ontfermen zich over het alarm, dat al snel loos blijkt. Met precisie worden twee schietlijnen overgeschoten, eentje voor het tuigage en de ander voor de afstandslijn. De procedure verloopt soepel. Wanneer de probe is gekoppeld kan aangevangen worden met laden. Helaas verhindert een lekkage van het interne leidingsysteem de uiteindelijke tankbeurt. Dat zijn van die dingen waar je in het begin tegenaan loopt, verklaart navigatieofficier luitenant-ter-zee 2OC Alexander Haasnoot. Maar het belangrijkste is dat het team nu heeft kunnen oefenen met de manoeuvres en het overgeven van het tuig. Je moet eerst leren kruipen voor je kunt lopen. Gaat het goed op een veilige afstand dan kun je ingewikkelde dingen gaan doen. De twee naderingen op grote afstand gingen goed en de uiteindelijke bevoorrading op zee ook. Al met al een succesvolle oefening. Ook de bemanningsleden in penenpak zijn tevreden. Arjan Rouw, de geleende bootsman van de Groningen stapt voldaan van boord: voor mij was het een mooie ervaring, na jaren op Hr.Ms. Zuiderkruis te hebben gewerkt, heb ik aan boord van het patrouilleschip een nieuwe uitdaging gevonden. Wel bijzonder hoor om van het alleroudste naar het allernieuwste schip over te stappen. Ook de meegevaren delegatie stapt weer van boord. Verkleumd maar voldaan. Voordat de laatste echter voet aan wal kan zetten begeeft de ophanging van de valreep het. Niemand raakt gewond en de bemanning heeft in no-time een stevige alternatieve constructie gemaakt. Een mooi voorbeeld van hun flexibele mentaliteit. De commandant pleegt nog snel even een telefoontje met de verantwoordelijke organisatie. Toch maar goed dat er in de garantieperiode aan proefvaarten wordt gedaan. Dit is weer een aandachtspunt voor het commandantenoverleg.

De Holland kreeg eind november een militair silhouet.


6

OEFENING

Nederlandse vlag wappert fier in grote Amerikaanse oefening

"We leren veel van elkaar"De grootste amfibische oefening van de Verenigde Staten sinds 2001. Onder die omschrijving werd de oefeningBold Alligatorinternationaal gelanceerd. Zon 15.000 militairen en 24 schepen uit negen landen namen van 30 januari tot 12 februari deel aan deze bijzondere oefening. De 32einfanteriecompagnie en het bootpeloton van de Commandant der Zeemacht in het Caribisch gebied waren erbij. Tekst: Vanessa Strijbosch | Fotos: Peter Bijpost (AVDD)Foto boven: In de stromende regen varen op hoge snelheid de Boston Whalers samen met patrouillevaartuigen van het Amerikaanse Riverine Squadron over de New River in North Carolina.

In de stromende regen vaart op hoge snelheid een gun patrol boat van het Amerikaanse Riverine Squadron over de New River in North Carolina. Uit een muur van regen en wind doemen naast het patrouillevaartuig drie boston whalers van het Korps Mariniers op. Behendig manoeuvreren de snelle boten zich een weg door de rivier, tot enthousiasme van de Amerikanen en Nederlanders. Een mooie ervaring!, is de enthousiaste reactie van de kersverse commandant van het bootpeloton, eerste luitenant der mariniers Michiel Alberts. We leren een hoop van elkaar. Door deze crosstraining zijn we straks nog beter voorbereid op de komst van de FRISC (de vervanger van de boston whaler die in 2012 bij de Commandant der Zeemacht in het Caribisch Gebied (CZMCARIB) wordt verwacht, red.). 7

Aan wederzijdse respect en belangstelling is geen gebrek, volgens de bootpelotoncommandant: Je zou denken dat onze bescheiden boston whalers wegvallen naast die indrukwekkende vaartuigen van de Amerikaanse marine. Maar zij vinden onze boten net zo interessant als wij die van hen. De Commandant der Zeemacht in het Caribisch gebied, brigade-generaal Dick Swijgman, luistert aandachtig als hem aan boord van een riverine gun patrol boat uitleg wordt gegeven over het materieel. In Camp Lejeune, n van de grootste marinierskampementen aan de oostkust van de Verenigde Staten, bezoekt hij zijn eenheden, die zich volop inzetten voor de oefening Bold Alligator, die in en rondom deze amfibische oefenlocatie plaatsvindt. Alle Hens | februari 2012

OEFENING

Tactieken, technieken en procedures Bold Alligator 2012 wordt de grootste joint amfibische oefening genoemd sinds 2001 van de US Navy en de US Marine Corps. De oefening wordt georganiseerd door 2nd Marine Expeditionary Forces (II MEF USMC) en Atlantic Fleet USN. Het doel van de oefening is om nieuw leven te blazen in de amfibische en expeditionaire tactieken, technieken en procedures van de US Navy en de US Marine Corps. De oefening voor CZMCARIB bestaat uit twee fases. De eerste fase is een eenheidstraining op Camp Lejeune die voor de Nederlandse marinierscompagnie in het teken staat van helikoptertraining, schiettraining en optreden in verstedelijkt gebied. Het bootpeloton ondergaat een crosstraining met de Riverine Group One van de Amerikaanse marine. Tijdens de tweede fase worden beide eenheden gekoppeld aan 24 MEU (Marine Expeditionary Unit). Deze Amerikaanse eenheid, waarin ook special forces zitten, wordt gedurende de oefening afgetest met een certificeringoefening. CZSK heeft voor deze oefening een formele uitnodiging ge-

kregen van de Commander US Second Fleet. Echter door de eerder aangegane verplichting aan de oefening Cold Response 2012 had CZSK geen capaciteiten meer om deel te nemen. Vanwege het belang dat C-ZSK en de Commandant Korps Mariniers hebben bij een goede samenwerking met de US Navy en de US Marine Corps is CZMCARIB gevraagd om aan deze oefening deel te nemen.

Zij vinden onze boten net zo interessant als wij die van henNagebootst CZMCARIB benut de gelegenheid om de marinierscompagnie en het bootpeloton op een unieke locatie met unieke middelen te laten trainen. Naast het amfibische aspect concentreren de eenheden zich ook op andere trainingsdoeleinden. Optreden in verstedelijk gebied (MOUT) is daar n van. Uitgerust met een beschermend masker, kogelvrij vest en een grote lading verfpatronen, oefenen de pelotons en de compagnie diverse scenarios in een zeer realistisch nagebootst. In het scenario krijgen de mariniers te maken met verschillende dreigingen, die vaak uitmonden in vuurgevechten waarbij echte gewonden worden gesimuleerd. Ook maken ze gebruik van de beschikbare Amerikaanse luchtsteun die door de forward air controller (FAC) van de eenheid wordt aangestuurd. De FAC-er heeft tijdens deze oefening de beschikking over gevechtsvliegtuigen (Harriers) en gevechtshelikopters (Cobras en Hueys). Het zijn lastige opgaven voor de mariniers van wie enkele dit voor het eerst beoefenen. DeDe gehele compagnie wordt afgetest voor de vaardigheid fast rope.

De Navy Landing Craft Air Cusion vaart het amfibisch transportschip USS Kearsarge binnen op open zee. (Foto: CPL Robert Walters, USNAVY)


8

OEFENING

Canadese militairen gaan aan boord van de MV-22 Osprey helikopter. (Foto: CPL Robert Walters, USNAVY)

compleet nagebouwde straten en huizen met Arabische tekens op de voordeur geven het geheel een levensechte uitstraling. Het optreden in verstedelijk gebied is n van de vaardigheden die de compagnie moet beheersen. In Camp Lejeune is het zelfs mogelijk om in een speciaal ingericht doolhof van beton met scherpe granaten en munitie te trainen. Compleet scala Als operatieofficier is majoor der mariniers Roland Melis nauw betrokken bij de organisatie en planning van de Nederlandse deelname aan Bold Alligator. Hij noemt het zeer bijzonder dat Nederland gekoppeld is aan de 24 MEU, een taakeenheid die over een compleet scala aan capaciteiten beschikt. Het is uniek om van dichtbij te zien hoe zij operaties plannen en zichzelf opwerken. Dat zijn leermomenten waar niet alleen ikzelf maar alle deelnemers wijzer van worden. Deze MEU wordt in maart uitgezonden voor diverse taken in Middellandse Zee en de Hoorn van Afrika en neemt deel aan de internationale oefening African Lion. Het ligt volgens Melis in de planning dat CZSK volgend jaar groter wil inzetten met deelname aan Bold Alligator. Echter, al dit jaar zijn de interoperabiliteit en het combined en joint optreden met de Amerikanen en de andere negen deelnemende landen, waaronder Frankrijk en Engeland, maximaal aangesterkt.

Een interessant onderdeel van Bold Alligator voor de marinierscompagnie: een fast rope oefening in samenwerking met de Super Stallion helikopter van de US Marine Corps. Veel uitdagingen voor de mariniers in de scenarios voor het optreden in verstedelijk gebied.

Bijzonder is de Nederlandse inbreng in de staf van Bold Alligator. Luitenant-ter-zee 1 George Pastoor is de lead planner voor de Amerikaanse marine. Hij is als uitwisselingsofficier werkzaam in de Expeditionary Strike Group Two. Vanuit die functie is hij sinds een jaar betrokken als lead planner bij de ontwikkeling van Bold Alligator 2012. Kapitein-luitenant-ter-zee Mark Wiersum is de N3 bij de Franse amfibische taakeenheid en werkt als operatie officier nauw samen met de Expeditionary Strike Group Two.

9


OPERATIONEEL

Een lastige opdracht

Duikers zoeken naar Michael van DijkVeel zwaarder dan dit kan het niet worden, is het nuchtere commentaar van kwartiermeester Gerrit Weerstand. Hij is de duiker die op zondag 5 februari het lichaam van de 10-jarige Michael van Dijk uit Luttelgeest bergt. Toch ben ik er trots op dat wij dit als duikteam hebben kunnen doen. Er is niets erger voor de familie dan tijden in onzekerheid te moeten doorbrengen. Bij het aantreffen van het stoffelijk overschot realiseer je je dat hiermee de laatste hoop voor hen is weggenomen. Hoe wrang ook, ze weten nu wel waar ze aan toe zijn en kunnen op een waardige manier afscheid nemen.Het duikteam, bestaande uit vijf personen, vertrok op vrijdagochtend naar het dorp in de Noordoostpolder. Hoofd Duikeenheid, luitenant-ter-zee 1 Bernd Roelink, vertelt: Toen het verzoek voor militaire bijstand binnenkwam, hebben we meteen onze spullen gepakt en zijn die kant opgereden. De paklijsten en de apparatuur voor dit soort zoekacties liggen altijd klaar. De mannen moesten zich echter wel goed voorbereiden op de extreme kou. De nacht daarvoor was -22 graden gemeten in het aangrenzende Lelystad. Bij de zoekapparatuur zat ook de Remote Operated underwater Vehicle (ROV). Deze slechts een maand oude onderwaterrobot heeft hiermee direct zijn nut bewezen. IJs niet sterk genoeg Bij aankomst werden we prima opgevangen door onze collegas van het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), vervolgt Roelink. De politie, de Militaire Eenheid, helikopters, de dorpsbewoners en zelfs paragnosten hadden al meerdere dagen gezocht. Helaas zonder succes. Op informatie van de KLPD had het zoekgebied primair een lengte van vijfhonderd meter van de totaal vijf kilometer lange vaart. Dat gedeelte loopt namelijk langs het dorp. Er waren daar de afgelopen dagen vaker kinderen weggestuurd omdat het ijs nog niet sterk genoeg was. Het vermoeden was groot dat Michael er op een ongelukkige manier toch onder was gekomen. De diepte van de vaart tussen de twee en drie meter vroeg om inzet van de ROV. Kwartiermeester Johan Tilma legt uit dat deze kleine onderwaterrobot wordt aangestuurd met een afstandsbediening via een kabel. Er kunnen allerlei applicaties opgebouwd worden, zoals een sonar of een camera, eenTekst: Maartje van der Maas | Fotos: DDG en Ren Lipmann (Duiken)

grijparmpje of lampen. Het wordt voortgestuwd met drie schroeven en heeft ook wieltjes waarmee het bijvoorbeeld tegen een scheepswand of een kademuur kan rijden, maar ook tegen de onderkant van het ijs. In verband met de lengte van de kabel, sloegen Weerstand en Tilma voorzichtig om de zoveel meter een wak in de vaart om de ROV te water te laten. Hun collegas schipper Klaas van der Heijde en bootsman Jeroen van den Berg bekeken op twee schermen in een bus op de wal de beelden die het apparaat met sonar en camera genereerde. Volle honderd procent Na bijna twee dagen zoeken, had het duikteam de vijfhonderd meter van de vaart langs het dorp in kaart gebracht. Geen spoor van Michael, aldus Roelink. Daarop hebben we s avonds alle gegevens nogmaals gevalueerd. Zijn we er voor de volle honderd procent zeker van dat Michael hier niet ligt? Nee, niet helemaal, concluderen ze. Er was een stuk waar een afmeersteiger stond en waar de palen onder water voor veel schaduw op de beelden van de ROV zorgden. We besloten dat gedeelte nog eens apart vanuit een andere hoek te bekijken. De kwartiermeesters laten de onderwaterrobot weer in een zelfgemaakt wak zakken. Ik zag meteen dat hij niet tegen het ijs ging rijden, vertelt Weerstand. Blijkbaar hadden de mannen in de bus wat op het oog, want anders hadden ze hem wel verder gestuurd met de afstandsbediening. Als hij door Tilma naar de laptop wordt geroepen, weet hij meteen hoe laat het is. De sonarbeelden gaven duidelijk de vormen van een klein menselijk lichaam aan. We hadden hem gevonden.


10

OPERATIONEEL

Tilma en Weerstand hakken een wak in het ijs om de onderwaterrobot te water te laten.

Weerstand gaat te water op zoek naar Michael van Dijk.

De ROV gaat te water om zijn zoekslagen te maken.

De ROV is eigenlijk aangeschaft voor havenbescherming, maar blijkt ook zeer nuttig bij zoekacties.

Scherpe beelden Toen mij werd gevraagd of ik bereid was om hem onder het ijs vandaan te halen, twijfelde ik geen moment, vertelt Weerstand. Vanaf dat moment zorgt de adrenaline en een verhoogde hartslag dat je gefocust bent op het uitvoeren van een dergelijke opdracht. Je weet dat je hier ook voor ingezet

Toen mij werd gevraagd of ik onder het ijs vandaan wilde halen, twijfelde ik geen momentkan worden. Het fijne aan de scherpe beelden van de ROV is wel dat je van te voren weet waar en wat je kan verwachten. Je komt niet voor een volledige verrassing te staan. De kwartiermeester kleedt zich en gaat te water. Met een lamp tegen de onderkant van het ijs liet ik me naar de plek van het lichaam dirigeren. Daar zakte ik af naar de bodem. Na een korte zoekslag had ik Michael bij zijn jasje te pakken. Het moment dat hij het jongetje op het ijs legt, vond hij zelf het

lastigst. Het was zondag en de dienst in de kerk honderd meter verderop stond op het punt van aanvang. De klokken beierden zeker vijftien minuten lang. Met dat beeld en geluid in je hoofd rij je dan enkele uren later weer terug naar Den Helder. Hij vertelt dat dergelijke belevingsintensieve momenten altijd nabesproken worden. Daarnaast is de opvang van collegas ook altijd erg goed. Het bergen van lichamen is niet het leukste onderdeel van ons werk, zeker niet als het een kind betreft. Maar ik ben trots dat ik het kan en mag doen. De gloednieuwe ROV is eigenlijk aangeschaft voor havenbescherming, zowel nationaal als expeditionair, aldus Roelink. Dat hij ook zeer nuttig blijkt bij dit soort zoekacties is een mooie bijkomstigheid. Hij vertelt dat de duikers zo ongeveer vijf tot tien keer per jaar uitrukken om mensen op te sporen. De apparatuur die wij gebruiken is ter ondersteuning van de duikers bij het uitvoeren van hun opdracht. Hiermee proberen wij een honderd procent garantie af te geven dat iets er wel of niet ligt. Met de aanschaf van deze nieuwe ROV is dat in veel gevallen een stuk gemakkelijker geworden.

11


MATERIEEL

Warm welkom aan de FrieslandDe ceremonile uitdienststelling van het oudste schip van de marine werd diezelfde dag opgevolgd door een ander bijzonder ceremonieel. Het nieuwe patrouilleschip Friesland werd feestelijk onthaald in de haven van Den Helder. Onder de begeleiding van sleepboten die grote waterstralen de lucht in spoten, voer het marinedetachement de haven in. Op Fort Harssens stond ondanks de kou het Korps Adelborsten klaar om het derde schip van de Holland-klasse met het eerbewijs joelen welkom te heten, een traditie die onlangs, na jaren afwezigheid, weer in ere is hersteld. De Friesland is gebouwd op de scheepswerf van Damen Schelde Naval Shipyards in het Roemeense Galatz. Tweede Kamer-voorzitter Gerdi Verbeet doopt het schip daar bij haar tewaterlating op 4 november Alle Hens | februari 2012 12 2010. Het Ocean Going Patrolship is daarna verder gebouwd en heeft verschillende proefvaarten uitgevoerd op de Zwarte Zee. Na een reis van 3600 zeemijl meerde het schip eind vorig jaar af in Vlissingen, waar Damen de Friesland afgebouwde. Mevrouw Verbeet was nu weer aanwezig toen het patrouilleschip voor de eerste keer zijn thuishaven binnenvoer. Haar twee zusterschepen Groningen en Zeeland liggen nog op de werf in Galatz voor de proeftochten. De Groningen zal komend voorjaar omgevaren worden naar Vlissingen om daar afgebouwd te worden. Het eerste schip uit de nieuwe klasse, de Holland, komt steeds dichter bij operationele inzet.Tekst: Maartje van der Maas | Foto: Eva Klijn (AVDD)

MATERIEEL

Zuiderkruis definitief de dienst uitNa 36 jaar dienst is ceremonieel afscheid genomen van Hr. Ms. Zuiderkruis. De renie voorafgaand aan de uitdiensstelling werd druk bezocht. Het schip bevoer alle wereldzeen maar stond in 1981 volop in de spotlichten vanwege een primeur in de maritieme krijgsgeschiedenis. De bevoorrader nam als eerste marineschip vrouwelijke bemanningsleden aan boord. Ben Jeijsman, destijds Hoofd Technische Dienst (HTD) weet nog dat hij best even moest wennen aan de situatie. Hij herinnert zich dat de vrouwen hun eigen verblijf hadden, maar dat de doucheruimtes in die tijd gedeeld werden: Uiteraard waren de douchehokjes gescheiden, maar ik vond het best een vreemd idee.. Maar de diversiteit aan boord bracht volgens de oud-HTD een hoop gezelligheid met zich mee. 13 Met haar thuiskomst uit de Golf van Aden, waar zij deelnam aan de antipiraterij-missie Atalanta, kwam in december 2011 een einde aan een lange, woelige, carrire. Tijdens de afscheidsceremonie nam de echtgenote van Andr Kuipers namens haar man de scheepsbel van de Zuiderkruis in ontvangst. De keus viel op Kuipers als beschermheer omdat hij zich momenteel het dichtst bij het gelijknamige sterrenbeeld bevindt. Met een tweet en het afsteken van een vuurpijl bracht vice-admiraal Borsboom de astronaut op de hoogte van de overdracht. @astro_andre, fantastisch om jou als beschermheer de scheepsbel van Hr. Ms. Zuiderkruis aan te bieden. Succes met je missie!Tekst: Nadsch Kuipers | Foto: Eva Klijn (AVDD)


OPERATIONEEL

Maritieme snipersTer voorbereiding op de anti-piraterijmissie Atalanta, die voor Hr.Ms. Van Amstel medio maart van start gaat, is de bemanning druk bezig met een opwerktraject. Naast de standaardprocedures kreeg de bemanning ook te maken met een aantal bijzondere extra taken. Zo beoefenden onder meer mariniers het maritime sniping aan boord. Tekst: Marloes Rutsen | Fotos: Marloes Rutsen en Timo van HestHr.Ms. Van Amstel is het eerste Nederlandse M-fregat dat deelneemt aan de missie Atalanta. Tijdens de anti-piraterijmissie gaat er een Enhanced Boarding Element (EBE) mee. Twee marksmen en twee snipers van het Korps Mariniers oefenden twee dagen aan boord van het M-fregat. Ze schoten vanaf het bewegende schip op een bewegend doel. De schieten observatievaardigheden van snipers worden voortdurend getraind, maar dit gebeurt vrijwel altijd op land, legt kapitein der mariniers Andr Skwortsow uit. Tijdens een antipiraterijmissie hebben de snipers echter te maken met andere omstandigheden, zoals het weer en de deining van zowel het platform waarop zij zich bevinden als van het doel. Maritiem scherp schieten Voor de gelegenheid werd een sleepboot ingezet om een bewegend doel voort te slepen. Een stalen constructie met een ijzeren plaat erop diende als target. De mariniers vonden het een uitdagende training. Sniper Toby vertelt: Schieten op een bewegend doel is niet gemakkelijk, je bent constant kleine correcties aan het maken om je wapen goed te kunnen richten. Op zee moet je ook nog eens rekening houden met de deining. Raak schieten wordt op die manier echt een kunst. Internationaal wordt een training voor snipers onder maritieme omstandigheden niet tot nauwelijks uitgevoerd. Sniperteams worden echter steeds vaker ingezet in EBEs en de Vessel Protection Detachments (VPD). Het loont dus om eens te evalueren wat de maritieme vaardigheden van snipers zijn, en om hier eventueel een training voor te ontwikkelen. De try-out aan boord van Hr.Ms. Van Amstel was in ieder geval een succes, vertelt Skwortsow enthousiast. De samenwerking tussen het schip en de mariniers verliep perfect en de oefendoelstellingen zijn gehaald. De mannen kunnen de ervaring die zij hebAlle Hens | februari 2012 14 ben opgedaan goed gebruiken tijdens de missies waar ze binnenkort aan zullen deelnemen. Daarnaast wordt onderzocht hoe we deze training door kunnen ontwikkelen. De vier mariniers die de maritime sniping trial uitvoerden zijn lid van een EBE, een versterkt boardingteam dat meegaat met anti-piraterijmissies. Zij bieden ondersteuning in de vorm van observatie en indien nodig precisievuur. De marksman-opleiding richt zich voornamelijk op de bediening van een wapen. Marksmen worden opgeleid in precisieschieten op lange afstand. Marksmen en snipers worden zelfstandig of gecombineerd ingezet voor verschillende opdrachten. Snipers worden getraind op vaardigheden als camouflage, observatie en stalken (het ongezien verplaatsen). Zij richten zich vooral op de tactiek, maar houden zich daarnaast bezig met het berekenen van de afstand van het doel en de afwijking door invloed van de wind en de beweging van het doel. Afhankelijk van hun opdracht beschikken zij over verschillende optische kijkers, nacht- en warmtebeeldapparatuur en diverse wapensystemen.

Een bijzonder opwerktraject voor Hr.Ms. Van Amstel

OPERATIONEEL

Commandant van Vessel Protection Detachment 15

Aanval piraten afgeslagenHet Vessel Protection Detachement-15 aan boord van het Nederlandse schip de Flintstone heeft door een uitstekende voorbereiding en samenwerking succesvol een aanval van piraten afgeslagen. Dat zegt de commandant van het VPD, eerste luitenant der mariniers Peter terugblikkend op de actie. Het schip kon na de actie van de zeesoldaten zijn reis weer vervolgen. Tekst: Evert Brouwer | Foto: Archief

Het begint allemaal in de ochtenduren met het signaleren van een dhow. Luitenant Peter, van ochtendgloren tot zonsondergang op de brug, krijgt al snel argwaan door de positie van het bootje. Als ook nog eens een zogenoemde skiff, een snel motorbootje, met zes man aan boord wordt uitgezet, gaan alle alarmbellen rinkelen. De bemanning van het Nederlandse schip, de steenzuiger Flinstone, wordt ondergebracht in de afgesloten citadel en de mariniers nemen hun MAG-posities in. Toen dat bootje de snelheid in onze richting verhoogde en op een bedreigende afstand kwam, hebben we lichtkogels afgeschoten. Dat had niet het beoogde effect, vertelt de luitenant . Toen de piraten een zogenoemde rocket propelled grenade (RPG) in stelling brachten, is direct gereageerd op de acute dreiging. Standbeeld De kapitein van het schip blijft tijdens het grootste deel van de actie op de brug. Die man verdient een standbeeld, oordeelt Peter. Hij heeft de Flintstone zo gemanoeuvreerd dat de MAG-posities maximaal zicht op de piraten bleven houden. Alles wat ik hem vroeg, heeft hij onmiddellijk opge-

volgd. Daaruit mag het grote vertrouwen in het mariniersteam blijken. In feite heeft de kapitein deel uitgemaakt van ons team, zo hebben we dit maximale resultaat kunnen bereiken. De voorbereiding die de luitenant en zijn mannen in hun opleiding en de aanloop naar deze missie hebben gehad, blijkt goed op de praktijk aan te sluiten. Het is wel bewezen dat we alle skills&drills hebben meegekregen. Je bent zo sterk als je zwakste schakel, maar iedereen heeft gedaan wat hij moest doen onder de enorme druk. Lbeck De piraten blazen nadat de Nederlandse mariniers het vuur hebben geopend snel de aftocht. We zijn nog teruggegaan naar de plek van de confrontatie om te kijken of er mogelijke drenkelingen waren. We hebben echter niets aangetroffen, stelt de commandant van het team. Niet lang na het schietincident komt de helikopter van het Duitse fregat FGS Lbeck, onderdeel van de antipiraterijmissie Atalanta, poolshoogte nemen. Ik heb de positie van de dhow, die we nauwlettend zijn blijven volgen, doorgegeven, zegt luitenant Peter. De heli en het schip zijn gaan achter de piraten aangegaan en hebben het scheepje in de gaten gehouden. De Flintstone kan dan weer op stoom komen en de weg naar het Suezkanaal vervolgen. De sfeer aan boord, die al prima was, heeft nog eens een enorme positieve impuls gekregen, weet de luitenant. Hij en zijn team krijgen de complimenten van de geschrokken directeur van Tideway, eigenaar van het schip. Ik spreek graag onze grote waardering uit voor het kordate optreden van de gehele bemanning met inbegrip van de mariniers van het VPD. Zonder de professionele houding van jullie allen had deze situatie er totaal anders uit kunnen zien. Training en het bewustzijn van de gevaren zijn beloond, meldt hij.

15


ACHTERGROND

Marinemuseum 50 jaar

Suikerbietstamp met andijvieHet Marinemuseum viert dit jaar zijn vijftigste verjaardag. De museumcollectie telt inmiddels ruim 25.000 genventariseerde objecten. Alle Hens staat stil bij enkele pareltjes uit de collectie. Groot of klein, imposant of juist onopvallend, maar steevast voorwerpen met een bijzonder maritiem verhaal. Deze keer over illegale culinaire praktijken op de Rijkswerf. Tekst: Ingmar Kooman | Fotos: Eva Klijn (AVDD)Koken als verzetsdaad. Je zou het niet direct zeggen, maar het onschuldig ogende grove stuk plaatwerk op de foto van 16,5 centimeter hoog en 36,5 centimeter breed was in de Tweede Wereldoorlog zwaar illegaal op de toenmalige Rijkswerf. Een noodkacheltje als dit was streng verboden bezit, vertelt Tineke Haster, educatief medewerker van het Marinemuseum. De Duitser moest niet merken dat je zoiets maakte. Je riskeerde hiermee een enkeltje naar de werf in Bremen of Wilhelmshaven. Dwangarbeid? Het bescheiden object maakt deel uit van de tentoonstelling Werfwerk is mensenwerk. De expositie belicht de rol van de arbeiders op de Rijkswerf als cruciale schakel voor de vloot. Voor de meeste werfwerkers was het werken voor de bezetter geen kwestie van kiezen, vertelt Haster. Bijna alle wervianen waren kostwinnaar. Werk in de Kop van Noord-Holland was schaars, zeker gedurende de Bezetting. De Rijkswerf bood velen een vaste bron van inkomsten. De werkmanspopulatie piekte in 1944 op 2600 werfwerkers. Dus dat betekende voor heel wat vrouwen en kinderen brood op de plank. Duitse Schnellboote gebruikten de Helderse werf als uitvalsbasis. Behalve onderhouds- en reparatiewerk aan dergelijke Sboote, bouwden de werfwerkers ook gevorderde Nederlandse vissersschepen om tot patrouillevaartuigen. De wervianen hielden de Duitse vloot varend, erkent Haster. Dwangarbeid kun je het niet noemen. Maar hoe vrijwillig werk je als het de enige manier is om je gezin te onderhouden? Doe-het-zelf-industrie Bovendien verslechterden de leefomstandigheden steeds verder naarmate de oorlog vorderde. Brood, vlees, zeep en brandstof, aan bijna alles was gebrek. In die omstandigheden zagen vindingen als het noodkacheltje het levenslicht. Haster: De wervianen waren echte vaklui. Met beperkte middelen wisten ze betrekkelijk snel een heel efficint kacheltje te maken, zodat je met een minimum aan brandstof toch goed een potje kon koken. Een slimmigheid die symbool staat voor de hele doe-het-zelf-industrie van de oorlogsjaren, merkt ze op. Dit soort huishoudelijke apparaten was wijdverbreid en dus ook zeker niet uniek voor de medewerkers van de Rijkswerf. Wel verkeerden de wervianen in de bijzondere positie dat zij toegang hadden tot schaarse benodigdheden zoals plaatijzer en carbid. En de Duitsers waren zich daar ook van bewust. De werfwerkers probeerden spullen van hun werk mee naar huis te nemen. Vooral het meesmokkelen van het sterk ruikende carbid was risicovol, merkt Haster op. De werfpolitie fouilleerde namelijk aan de poort. Maar ook niet meer dan steekproefsgewijs. Aangezien de wervianen met honderden tegelijk de poort uitstroomden, waagden velen die gok. Wat carbid en een noodkacheltje was thuis immers goed voor een beetje licht en een warm maal van gestampte suikerbiet met andijvie.

Een noodkacheltje als dit was verboden bezit op de Rijkswerf tijdens de Tweede Wereldoorlog.


16

MATERIEEL

De laatste gesimuleerde deklanding

Afscheid van Lynx-simulatorNa een ietwat wilde start, koerst wethouder Kees Visser de Lynx-boordhelikopter behendig richting open zee. In de verte doemt een fregat op. We gaan ons klaarmaken voor een deklanding, meldt luitenant-ter-zee 1 Dave de Moel. Na een korte stop aan boord scheert de heli rakelings langs het schip terug naar De Kooy. Als de Lynx veilig aan de grond staat, stopt de simulator. Voorgoed. Na 24 jaar valt eind januari definitief het doek voor de Lynx Full Mission Flight Trainer. Tekst: Marlous de Ridder| Fotos: Ad Biersteker, RuudMol (AVDD)

een groot deel het succes van de FMFT. In die tijd was het uniek dat landen geld op n hoop gooiden om vervolgens n systeem te delen. Zeker het delen van tactische procedures was voor veel landen ondenkbaar. De mogelijkheden beperkten zich aanvankelijk tot het beoefenen van noodprocedures. Later werd de simulator gebruikt voor het bijhouden van kwalificaties en specifieke missievoorbereiding, zoals onderzeebootbestrijding en Search and Rescueoperaties (SAR). Technisch hoogstandje De meerwaarde van de simulator werd in 1995 bewezen toen een Nederlandse Lynx nabij voormalig vliegkamp Valkenburg een noodlanding moest maken. Achteraf bleek dat de vlieger zeer goed vliegerschap had getoond dankzij zijn training in de sim. Beperkt door flatgebouwen, kassen en een autoweg, wist hij een 400ft autorotatie veilig uit te voeren. Alle inzittenden bleven wonderbaarlijk ongedeerd. Een ander niet te missen feit was de inzetbaarheid van de sim. Douglas: Van de P-3C Orion simulator leerden we hoe onhandig het was om bij elk defect technisch personeel te laten invliegen. Bij de aankoop van de FMFT is daarom besloten om een vaste onderhoudsploeg te detacheren. En met succes. Dankzij de inzet van hoogwaardig technisch personeel, waarvan het merendeel zelfs in de regio is gaan wonen, heeft de sim ons nooit in de steek gelaten. Na een upgrade krijgt de trainer op het Duitse Marine Vliegveld Nordholz een nieuwe thuisbasis, waar hij Duitse, Deense en Portugese bemanningen gaat opleiden.

De simulator is overbodig geworden omdat Nederland de Lynx de komende jaren uitfaseert. Met zestigduizend vlieguren op zijn naam leverde de eerste helikoptersimulator in Nederland een belangrijke bijdrage aan de vliegveiligheid en een beter milieu. Vliegen in een simulator bespaart immers brandstof en produceert minder geluid. Twee decennia Niet alleen de gebruikers, maar ook het technisch personeel, de Defensie Materieel Organisatie en de producent van de simulator zijn op Maritiem Vliegkamp De Kooy samengekomen. Ruim twee decennia zijn hier vliegers opgeleid en waren er bijna permanent n of meer buitenlandse bemanningen te gast voor een vliegopleiding en tactische training. Een van de eerste cursisten die les kreeg in de simulator was De Moel. Dat juist hij de laatste vlucht mag uitvoeren, is daarom extra bijzonder. Deze simulator heeft ontzettend veel bijgedragen aan de kennis en kunde van de bemanningen. Het spelletje dat je hier speelt, is echt. Daarnaast bespaart het op de kosten van echte vlieguren en kunnen we zonder gevaar ongelimiteerd complexe situaties nabootsen. Revolutie Virtuele training voor helikopterbemanningen is niet meer weg te denken, maar destijds was de Lynx Full Mission Flight Trainer (FMFT) revolutionair op het gebied van simulatie. De Lynx-simulator is in 1988 geplaatst in Den Helder. Vanwege de hoge kosten en om kennis te delen, verenigden de Lynx-gebruikers Duitsland, Noorwegen en Denemarken zich met Nederland in het Joint Executive Committee. Volgens hoofd van de Lynx-FMFT, luitenant-ter-zee 1 Fred Douglas, bepaalde die multinationale samenwerking voor 17

Samen met wethouder Kees Visser maakt LTZ1 Dave de Moel de laatste vlucht in de simulator.


REORGANISATIE

Ervaringen delen, onderling afstemmen

De reorganisatieU werkt dan wel bij een ander krijgsmachtdeel, maar blijft een wezenlijk onderdeel van de marinefamilie. Er gebeurt veel en als marineleiding vinden we het belangrijk om u te informeren en ervaringen te delen. Als Commando Zeestrijdkrachten zijn we functioneel afhankelijk van de ondersteuning die we krijgen van de onderdelen waar u werkt. U vervult daarin een belangrijke rol! Met deze woorden opent P-CZSK, generaal-majoor Ton van Ede, de informatiedag over de reorganisatie van het CZSK voor extern geplaatst personeel. Alle Hens sprak drie collegas, werkzaam bij andere krijgsmachtdelen. Hoe zijn hun ervaringen op de buitenposten? Tekst: Maartje van der Maas | Fotos: ArchiefJuist deze bevindingen interesseren de organisatoren van de informatiedag voor de extern geplaatsten. Tijdens drie bondige presentaties van de directeuren operaties, ondersteuning en personeel gaven zij de grote lijnen van de vorderingen binnen hun vakgebied weer. Daarin schuwden zij niet om hun uitdagingen op tafel te leggen, maar gaven ze ook aan dat veel zaken de goede kant op gaan. Aan hun oproep om vooral vragen te stellen en meningen en visie te delen, werd goed gehoor gegeven zowel tijdens de forumronde als achteraf tijdens het informele gedeelte. P-CZSK besloot met de woorden: We vragen het uiterste van onze mensen in de combinatie van enerzijds gereedstelling en operationele inzet en anderzijds het reorganisatieproces. De introductie van SAP, sourcingtrajecten en andere ontwikkelingen komen daar nog bij. Ook u bent onderdeel van dat proces. Bovendien zit u als KM-militair vandaag buiten het CZSK en morgen weer binnen. Via diverse kanalen is informatie voor u beschikbaar. Maak daarvan gebruik en stel waar nodig uw vragen. En als u ideen heeft hoe dat proces nog beter kan, dan reken ik erop dat u die met ons deelt.

voor extern ge

Adjudant WD Diederik Kits van HeijningenWervingsvoorlichter voor de KM bij het CDC

Bij ons is de grootste verandering dat we tegenwoordig paars werven. Voor genteresseerden kijken we welke baan en welk krijgsmachtdeel het best bij hen past. Iemand met een te grote oogafwijking kan geen marinier worden. Het zou jammer zijn om hem dan maar naar huis te sturen. Hij kan namelijk wel prima infanterist zijn bij de landmacht. In de praktijk verwezen de wervingsvoorlichters van de verschillende krijgs-

machtdelen al vaak naar elkaar door, maar nu zijn de lijnen nog korter en dat werkt beter. Kits van Heijningen geeft aan dat hij zich erg betrokken voelt bij het CZSK. Dankzij zijn werk en vanwege zijn lange loopbaan bij het bedrijf -31 jaar- weet hij prima hoe aan informatie te komen over de reorganisatie. De marine is erg transparant en gaat op een eerlijke manier met deze ombuigingsoperatie om. Toch heeft hij ook wel een kritische noot. Ik heb het idee dat signalen van de werkvloer niet altijd bij de top aankomen. Die lijnen zouden ook wel eens wat korter mogen. Hij is er echter van overtuigd dat de KM op een goede manier uit de reorganisatie zal komen. Over een paar jaar zijn we weliswaar een kleinere, maar moderne marine.


18

REORGANISATIE

eplaatsenLuitenant-ter-zee TD 2OC Olav SinjouProjectmanager technisch systeemmanagement bij de DMO Ik begeleid veel technische modificaties en projecten op de schepen en heb dus regelmatig contact met mijn collegas in Den Helder. Via dit informele circuit blijf ik goed op de hoogte van de ontwikkelingen van de reorganisatie. Hiermee geeft Sinjou meteen aan dat hij de informatievoorziening vanuit het formele circuit soms wat mager vindt. Er wordt veel gespeculeerd op de werkvloer en dat zorgt voor onrust. De informatie die we krijgen gaat vaak

Op de reorganisatiepagina op het intranet is een kort verslag van deze dag opgenomen. Ook zijn de presentaties van de directeuren te lezen. Op 20 september zal een volgende informatiemiddag worden georganiseerd.

over de vordering van het proces maar niet over de inhoud. Aan de andere kant begrijp ik ook dat lang nog niet alles met zekerheid gezegd kan worden. Dan kan je soms maar beter niets zeggen. Sinjou geeft aan dat hij wel verontrust is. Er wordt geschat dat ongeveer veertig procent van de werkplekken bij het ressort Maritieme Systemen waarvoor ik nu werk zal verdwijnen. Ik ben wel eens bang dat hiermee de noodzakelijke kennis afvloeit om te kunnen zorgen voor goed en veilig materiaal. Hij is echter wel positief over de toekomst. Ondanks alle onzekerheden ga ik nog steeds elke dag met plezier naar mijn werk en is de omgang met mijn collegas bij de DMO en in Den Helder erg prettig. Samen komen we hier doorheen en we zetten er dan ook samen de schouders onder.

Kapitein-luitenant-ter-zee A Henk DelwelDirectie financin en control in oprichting bij de Defensiestaf

Delwel is dagelijks bezig met het vormgeven aan de nieuwe organisatie. Ik zit op een plek waar alle reorganisatieplannen voor Defensie voorbij komen en ben dus goed op de hoogte. Elke beslissing die wij hier doorvoeren, probeer ik te vertalen naar de werkvloer. Wat betekent dit voor de mannen en vrouwen op zee of in het veld?

Daarom heeft hij ook gekozen voor een plek binnen de medezeggenschapscommissie. Zo kan ik meedenken over een nieuwe organisatie die rekening houdt met de balans tussen de werknemers en het organisatiebelang. Hij vindt dat CZSK-ers doorgaans transparant communiceren over de ontwikkelingen bij de KM, maar is het met Sinjou eens dat het concreter mag. Daarom is het goed dat het CZSK zeepkistsessies organiseert voor de mensen die niet dagelijks in Den Helder komen. Ook hij heeft vertrouwen in de toekomst. We beschikken over goed en professioneel personeel. Ik denk dat we met de marine van de toekomst nog prima mee kunnen doen in de internationale maritieme omgeving.

19


Hr.Ms. Evertsen klaargestoomd voor ernstinzetNa het winterverlof is Hr.Ms. Evertsen een uitdagend opwerktraject ingegaan om zich voor te bereiden op de antipiraterijmissie van de NAVO, Ocean Shield. Na het afronden van de training onder leiding van het Nederlandse Sea Training Command, vertrok het fregat naar het Engelse Plymouth voor de slotfase van haar opwerkperiode: de Flag Officer Sea Training (FOST). Vijf weken lang wordt het schip en haar bemanning onderworpen aan een groot scala van oefeningen. Van bedrijfsongevallen tot brand aan boord, van boardings tot onderzeebootbestrijding, luchtverdediging of oppervlaktebestrijding. Ook oefent de bemanning hoe zij optimaal humanitaire hulp kan verlenen na bijvoorbeeld de passage van een orkaan. In de laatste fase, de freeplay fase krijgt het schip het echt voor de kiezen. Naast het bezoek van de Keniaanse minister van Defensie, hebben de seariders van FOST ook een uitdagend programma samengesteld. De bemanning moet onder andere een boarding op een piratenschip uitvoeren. De zeerovers worden ondervraagd, van hun scheepje gehaald en in bewaring gesteld aan boord van de Evertsen. Een nuttige oefening waaruit veel lessen worden geleerd voor de operatie die het fregat gaat uitvoeren. Het opwerktraject wordt op 16 februari succesvol afgesloten. Het schip is er klaar voor. Op 10 mei zal het naar de woelige wateren rondom Somali vertrekken.Foto: Gerben van Es (AVDD)


20

21


HISTORIE

De vergeefse strijdOp 27 februari was het zeventig jaar geleden dat de Slag in de Javazee plaatsvond. In deze zeeslag tussen een geallieerd eskader onder commando van de Nederlandse schout-bij-nacht Karel Doorman en een Japans smaldeel, lieten honderden Nederlandse marinemensen het leven. Dit artikel blikt terug op de achtergronden van deze zeestrijd, alsook op problemen die gepaard gaan met operaties in multinationaal verband. Tekst: Amselm van der Peet | Fotos: NIMHOp 7 december 1941 bracht een onverhoedse Japanse luchtaanval de Amerikaanse vloot in Pearl Harbour grote schade toe. Hierop verklaarde Nederland de oorlog aan Japan, gevolgd door Groot-Brittanni, Australi en de Verenigde Staten. De onstuitbare Japanners veroverden tot januari 1942 grote delen van Zuidoost-Azi. De Geallieerden probeerden van hun kant beter samen te werken, waarna op 3 januari 1942 het American-British-Dutch-Australian Command (ABDACOM) werd opgezet. Deze bevelsstructuur plaatste de geallieerde vloten aanvankelijk onder het commando van een Amerikaanse admiraal. De luchtstrijdkrachten, waar ook het gros van de Marine Luchtvaartdienst deel van ging uitmaken, vielen onder een apart commando, waardoor deze gebrekkig met de zeestrijdkrachten samenwerkten. Irritaties Hoewel de Combined Chiefs of Staff te Washington besloten hadden to defend Java to the last by all combatant troops then in the island, volgde op 25 februari 1942 de opheffing van ABDACOM. Hieruit viel op te maken dat de Amerikaanse militaire leiding de strijdkansen somber inzag. De onderlinge relatie tussen de geallieerden kende daarbij zo haar problemen. De Nederlanders waren gerriteerd over het gebrek aan medezeggenschap in de bevelvoering en de verhoudingsgewijs geringe bondgenootschappelijke steun. De overige geallieerden hadden weer kritiek op de Nederlanders. Zij zouden te weinig inzicht hebben in tactiek en communicatie bij optreden in een groter verband, en gingen er te makkelijk vanuit dat een in haast samengestelde internationale vloot

De slag in de Javazee

Zijlstra. Met een bootje als dit overmeesteren piraten een olietanker.


22

HISTORIE

daadwerkelijk als een eenheid slag kon leveren. Niettemin bracht schout-bijnacht Doorman eind februari 1942 een relatief grote strijdmacht in zee, bestaande uit twee zware en drie lichte kruisers (waaronder het vlaggenschip Hr. Ms. De Ruyter en Hr.Ms. Java) en negen torpedobootjagers. Terugtrekken is onaanvaardbaar De Japanse strijdkrachten drongen intussen ver door in Nederlands-Indi en maakten zich op voor de verovering van Java. De vijandelijke invasievloot onder commando van schout-bij-nacht Takeo Takagi bevond zich op 26 februari 1942 ten zuiden van Borneo. Deze schepen werden begeleid door twee zware en twee lichte kruisers, en veertien torpedobootjagers. Hoewel de twee eskaders numeriek aan elkaar gewaagd waren, sloeg de balans op veel gebieden door in Japans voordeel. Zo beschikte Doorman in tegenstelling tot zijn tegenstander slechts over onvolledige en achterhaalde inlichtingen, doordat hij nauwelijks kon teruggrijpen op verkenningsvliegtuigen. Daarnaast beschikten de Japanners over een torpedo met een groot bereik, het type 93, die nauwelijks een bellenspoor naliet en daarom pas in laatste instantie ontweken kon worden. Tenslotte hadden diverse schepen van de Combined Striking Force bij voorgaande acties schade opgelopen en waren hun bemanningen oververmoeid.

De zeeslag Het geallieerde eskader vertrok op 27 februari kort voor 15.00 uur vanuit Surabaya en koerste naar het noordwesten. Kort na 16.00 uur maakte de Britse torpedobootjager HMS Electra contact met de vijand, die direct het vuur opende. Dit werd al snel beantwoord door de zware kruisers HMS Exeter en USS Houston, de enige geallieerde oorlogsschepen die op dat moment voldoende vuurbereik hadden. Doorman wilde voorkomen dat de eenheden van Takagi met een T-kruising het geallieerde verband zouden doorbreken en liet daarom de koers wijzigen. Ook probeerde hij dichter bij de vijand te komen, om zo zijn lichtere kruisers in te kunnen zetten bij het artillerieduel. Een torpedodreiging deed de Nederlandse vlagofficier andermaal de koers wijzigen. Niet ten onrechte zo bleek later: tussen 16.33 en 16.52 uur lanceerden de Japanners zonder resultaat tientallen torpedos. De situatie voor het geallieerde eskader was om 17.00 uur nog altijd redelijk. Kort hierna werd HMS Exeter zwaar getroffen en moest het USS Houston na een treffer vaart minderen. De Britse kruiser (het tweede schip in de kruiserlinie na Hr. Ms. De Ruyter) draaide naar bakboord uit de linie. De commandanten van de hierachter varende geallieerde eenheden interpreteerden dit als een algehele uitwijkmanoeuvre, waarop ook de overige schepen naar bakboord wegdraaiden. Vervolgens trof een torpedo de torpedobootjager Hr.Ms. Kortenaer, waarop deze in tween brak en zonk. De beschadiging van de Exeter was tactisch gezien een groter verlies voor Doorman. Hij was zo niet alleen een van zijn zwaarste eenheden kwijt, maar ook het enige geallieerde schip dat over radar beschikte. Om 17.25 uur liet de Nederlandse vlagofficier zijn Britse torpedobootjagers een tegenaanval uitvoeren, waarbij HMS Electra ten onder ging. Doorman trok zich naar het zuiden terug en liet HMS Exeter, met de Nederlandse torpedobootjager Hr.Ms. Witte de With als escorte, terugkeren naar Surabaya. Na zonsondergang verlegde de Combined Task Force de koers naar het noorden, om zo de Japanse oorlogsschepen te omzeilen en de invasievloot, waarvan de eskadercommandant vermoedde dat deze zich achter de Japanse kruisers bevond, aan te kunnen vallen. Die avond kwam het wederom tot een artillerieduel. Een half uur voor middernacht voerde het Japanse smaldeel een succesvolle torpedoaanval uit waarbij Hr.Ms. De Ruyter en Hr.Ms. Java verloren gingen. De resterende schepen van de Combined Striking Force trokken zich hierop terug. Niets kon vervolgens de Japanse landingen op Java nog verhinderen. Het gevecht in de Javazee heeft de Japanse invasie maar met n dag vertraagd. Bij de zeeslag zelf lieten ruim 900 Nederlandse marinemensen het leven, terwijl de bemanningsleden die dit treffen overleefden drienhalf jaar ontberingen in Japanse krijgsgevangenenkampen te wachten stond.

Schout-bij-nacht Karel Doorman.

Een torpedo trof Hr.Ms. Kortenaer, waarop deze in tween brak en zonkDoorman vroeg superieur vice-admiraal Conrad Helfrich, of het niet verstandiger was het geallieerde eskader buiten de Archipel terug te trekken en in een later stadium in de oorlog terug te slaan. Hij kreeg te horen dat het voor de Koninklijke Marine onaanvaardbaar was zich van Java terug te trekken zonder in de Javazee slag te leveren. Verder meende Helfrich gestand te moeten doen aan de Amerikaanse order tot het laatste toe door te vechten. Het moreel van het Nederlandse marinepersoneel was bovendien nog altijd hoog. Tekenend in dit verband is, dat bij de uiteindelijke afvaart nagenoeg niemand ontbrak.

23


ACHTERGROND

25 jaar Kustwacht

Veilig en verantwoDe Kustwacht dit jaar bestaat 25 jaar. Deze civiele organisatie heeft een nauwe band met Defensie en in het bijzonder met de Koninklijke Marine. Dat de ontwikkelingen niet stil staan, blijkt uit de toevoeging van een nieuwe taak in 2011. Mijnen, bommen en torpedos uit de Tweede Wereldoorlog vormen nog dagelijks een gevaar voor vissers en zandzuigers. Na een melding alarmeert de Kustwacht de Duik- en Demonteergroep van de marine of, in het geval van explosieven boven water, de Explosieven Opruimingsdienst. In dit artikel een overzicht van het groeiproces van de Kustwacht. Tekst: Ingmar Kooman | Fotos: ArchiefSnel schakelen, dat is het voordeel van samen onder n dak zitten. Het Kustwachtcentrum fungeert als cordinatie-, melden informatiecentrum.

In de nacht van 5 op 6 juli 1882 vergaat de rammonitor Zr.Ms. Adder. Alle vijfenzestig opvarenden komen om. Pas als op 8 juli tientallen lichamen aanspoelen op het strand bij Scheveningen, slaan mensen alarm. Een scheepsramp op nog geen vijf mijl uit de kust en niemand die er iets van heeft gemerkt. Het schip blijkt niet eens als vermist te zijn opgegeven. Professionalisering Het lot van de Adder is een van de eerste aanzetten tot een professionalisering van de kustbewaking. Dat begint met vuurtorens. Met de komst van radio en radar krijgt men mogelijkheden om aanzienlijk meer te doen dan uitkijken en alarmeren. Verschillende organisaties, waaronder de Opsporings- en Reddingsdienst van de marine, verlenen hulp bij scheepsrampen. Veelal doen ze dat los van elkaar. Naarmate het scheepvaartverkeer en de bedrijvigheid op de Noordzee toeneemt, groeit ook de bestuurlijke bemoeienis met Nederlands deel van de Noordzee. In de jaren tachtig hebben maar liefst twintig Nederlandse overheidsdiensten daar iets in de melk te brokkelen. Hun zeggenschap varieert van het redden van drenkelingen en maritieme grensbewaking tot seismisch onderzoek en beheer van de boeien. Op Hemelvaartsdag 1983 blijkt waar die bestuurlijke wirwar op uit kan draaien. Een korte, maar hevige storm brengt vele pleziervaarders in moeilijkheden. De hulpverlening na deze zogeheten Kanaalrat is een chaos. Iedereen doet zijn best, maar van cordinatie is geen sprake. Het ene schip krijgt teveel hulp, het andere helemaal niet. Zeker tien mensen komen om het leven.

Onheilsplek De tragedie maakt pijnlijk duidelijk dat het echt anders moet. Betere samenwerking in dienstverlening en toezicht, tegen lagere kosten. Met die doelstelling ziet de Kustwacht op 26 februari 1987 het levenslicht. De klok rond is het Kustwachtcentrum de schakel tussen zes ministeries met beleidsof operationele verantwoordelijkheid op de Noordzee. Het jonge samenwerkingsverband mag zich een goede week later meteen bewijzen. Op 3 maart kapseist de veerboot Herald of Free Enterprise voor de haven van Zeebrugge. Al snel vragen de Belgische collegas het Kustwachtcentrum in IJmuiden om bijstand. Behalve de reddingsboten uit Zeeland arriveren ook marineduikers op de onheilsplek. Ondanks de massale internationale hulp eist de scheepsramp in totaal 192 mensenlevens. Search & rescue (SAR) oftewel reddingstaken staan samen met rampenbe-


24

ACHTERGROND

oord op zeestrijding bovenaan het prioriteitenlijstje van de Kustwacht. Wanneer de chemicalintanker Anna Broere in 1988 in aanvaring komt met een Zweeds schip, dreigt een grote milieuramp. De giftige en explosieve stoffen aan boord maken de bergingsoperatie bijzonder lastig. Bemanningen in het bergingsgebied moeten continue gaspakken en persluchtapparatuur dragen. Ruim een maand lang moet lucht- en scheepvaartverkeer worden omgeleid, ondermeer door de mijnenjager Hr.Ms. Middelburg. De NBC-drills van de bemanning komen hierbij goed van pas. Garanties De marine krijgt in 1995 de operationele leiding over Kustwachtcentrum IJmuiden. Ook maakt men plannen om het Kustwachtcentrum onder n dak te brengen met het Marine Hoofdkwartier in Den Helder. Het maakt deel uit van een doorlopend verbetertraject dat erop gericht is meer lijn en structuur aan te brengen in de samenwerking van de verschillende ministeries. Ondanks alle goede voornemens blijkt in 1996 namelijk nog geen veertig procent van alle voorgenomen acties uitgevoerd. Van de 3600 geplande vaaruren zijn er slechts 900 geklokt. Een kapitein-ter-zee heeft als Directeur Kustwacht in naam de leiding bij Kustwachtoperaties. Maar in de praktijk kan hij niets afdwingen als personeel, vaartuigen of vliegtuigen niet volgens afspraak beschikbaar zijn. Duidelijke garanties voor een gecordineerde inzet van mensen en middelen komen uiteindelijk in 2007. Vanaf dan is de Kustwacht niet langer een vrijblijvend samenwerkingsverband, maar een zelfstandige civiele organisatie. De minister van Defensie wordt operationeel verantwoordelijk. De minister van Verkeer (nu Infrastructuur en Milieu IK) is beleidsverantwoordelijke voor de meeste Kustwachttaken. De Kustwacht krijgt eigen taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden.

Als een spin in het web verbindt de Kustwacht de afzonderlijke ministeries in het brede scala aan taken dat moet zorgen voor een veilig en verantwoord gebruik van de Noordzee, zoals het motto van de Kustwacht luidt. Maar in tegenstelling tot voorheen, kan deze spin ook daadwerkelijk aan touwtjes trekken. En dat kan vierentwintig uur per dag, zeven dagen in de week, het hele jaar door, bij nacht en ontij.

Marinetintje De marine is een natuurlijke partner van de Kustwacht. Op elk moment van de dag bevinden zich 200 tot 300 vaartuigen in het Nederlandse deel van de Noordzee. Het Kustwachtcentrum krijgt jaarlijks ongeveer 1600 hulpverzoeken. Op zee geven marineschepen geregeld invulling aan tal van kustwachttaken. De hydrografische opnemingsvaartuigen brengen zowel in militair als in Kustwachtverband de zeebodem en vaarwegen in kaart. Andere schepen assisteren in het zoeken naar drenkelingen, vaarverkeerbegeleiding of fungeren als on scene coordinator bij zwaardere ongevallen. Boven zee voeren Defensie helikopers bijna wekelijks SAR-vluchten uit. Ook de aeronautische patrouilles van de Kustwachtvliegtuigen hebben een marinetintje. Luchtmacht- en marinevliegers vliegen gezamenlijk op de twee Dorniers. Ze doen dat boven de Noordzee, maar sinds kort ook aan de maritieme buitengrenzen van de Europese Unie in het kader van de grensbewakingsoperatie Frontex. Samen optreden betekent ook in steeds sterkere mate samen opleiden. De marine biedt Kustwachtpartners hiervoor plekken aan in haar opleidingen. En wat is gezamenlijk opleiden als je het niet in de praktijk brengt? Daarom participeert de marine ook in multidisciplinaire oefeningen, zoals de grote rampenoefening LIVEX09.

Ogen op en boven zee voor de Kustwacht vanuit de Dornier. Foto: Henry Westendorp, AVDD

Jubileumboek Kustwachtvoorlichter Peter Verburg maakte ter gelegenheid van het jubileum het boek Kustwacht, 25 jaar wakend in dienstbaarheid. Het beschrijft de aanloop naar en ontwikkeling van een professionele Kustwachtorganisatie. Op 10 februari hebben Peter Verburg en de Directeur Kustwacht, KTZ Jankees Trimpe Burger, het boek aangeboden aan de twee Kustwachtministers, Hans Hillen (Defensie) en Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu). Het boek is vooralsnog niet in de winkel verkrijgbaar. Meer informatie: www.kustwacht.nl

25


OPLEIDING

Vernieuwde opleiding tot MARSOF-operator

Specialist op maritiemDe snijdende Noordoostenwind die over het water van het Nieuwe Diep komt aangewaaid, maakt van de vrieskoude van 4 een helse gevoelstemperatuur. Terwijl heel Nederland al praat over een mogelijke Elfstedentocht, hebben zes jonge cursisten in wetsuit wel wat anders aan hun hoofd. Na een finale inspectie van de uitrusting springen ze onverschrokken het ijskoude water van de Helderse haven in, op weg naar een volgend leermoment. De opleiding tot Maritime Special Operations Forces-operator is niet weggelegd voor koukleumen. Tekst: Leo de Rooij |Fotos: John van Helvert (AVDD)

Lean & mean opleiden. Dat is de filosofie achter de vernieuwde integrale Maritime Special Operations Forces (MSOF)-opleiding, waarbij door het leveren van maatwerk de kwaliteit en rendement vergroot kunnen worden. Met als doel uiteindelijk een goed getrainde operator af te leveren, die zowel op land als in de maritieme omgeving wereldwijd inzetbaar is in speciale operaties. Het nieuwe zit m hierin dat we nu verschillende trainingsmodules combineren tot n uniforme basisopleiding. Na twintig weken opleiding staat er dan een goed getrainde operator, die zich vervolgens bij een van de Marsof-teams kan specialiseren. Afhankelijk van de behoefte van de organisatie en eigen voorkeur kan dat zijn een vervolgopleiding tot kikvorsman, voortgezette counter terrorisme opleiding, of een aanvullende klimmodule, schetst hoofd MSOF-opleiding van de UIM, kapitein Nico, het algemene plaatje.

Voorselectie Het verkorten van de vernieuwde opleiding tot twintig weken is mogelijk door de invoering van meetmomenten vooraf en een strenge voorselectie. Hoofd Opleidingseenheid Specialistische Operaties van de Defensie Duikschool, kapitein Tim, legt uit: Om aanstaande cursisten voor te bereiden op de MSOF-opleiding stellen we in samenwerking met de operationele mariniersbataljons tweemaal per jaar een meetmoment in. Daarmee is precies te bepalen waaraan de cursist nog moet werken om op het vereiste startniveau te komen. Verder krijgt hij een informatieboekje op huisadres met daarin een duidelijke uitleg over aard en inhoud van de opleiding, alle eisen in detail en hoe men zich alvast daarop kan voorbereiden. Alvorens daadwerkelijk aan te vangen met de opleiding dient eerst een drie-weekse voorselectie te worden doorlopen, waarin zowel de fysieke als mentale weerbaarheid van de cursist wordt getest. Kapitein Tim: Wij noemen dat de aptitude. Een soort schud-aan-de-boom moment waarbij we bekijken of kandidaten een kans maken in de opleiding. Daardoor kunnen we focussen en investeren in mensen die een goede kans maken deze zware opleiding tot een goed einde te brengen. In de aptitude testen we een aantal fysieke basisvaardigheden en enkele specifieke maritieme vaardigheden zoals zwemmen en kajakken. Daarnaast komen elementaire zaken als gebruik van kaart en kompas, springen van hoogtes en lange verplaatsingen onder tijdsdruk aan bod. We kijken daarbij continu of de kandidaat over voldoende mentale weerbaarheid en individuele capaciteiten beschikt. Pas na het succesvol doorlopen van de aptitude kan hij beginnen aan de eerste echte fase van de MSOF-opleiding. Drie opleidingsmodules De vernieuwde MSOF-opleiding bestaat uit drie modules, waarvan de eerste de groene fase is. In de SOP/TTP fase komen de standing operating procedures en de tactics, technics en procedures aan bod, zegt Nico. Na een theorieweek verbindingsmiddelen en demolitie volgt een blok van zes weken. Hierin komen de volgende onderwerpen aan bod: patrouil-

De cursisten zitten aan het einde van de maritieme module van de opleiding.


26

OPLEIDING

gebiedlegang met kleine eenheden, het betrekken van een OP (observatiepost), close target reconnaissaince, het uitvoeren van kleine raids en acties. Hierin worden ook de nieuwste observatiemiddelen gebruik. Deze fase sluiten we af met een week werken op hoogte en een week mobility training. Aansluitend hierop is er de vijfweekse module Special Operations in Urban Terrain (SOUT). De zogenaamde zwarte fase, ofwel het optreden in verstedelijkt gebied en met name de basisprocedures op het gebied van counter terrorism. Hierin komt ook het uitvoeren van Hostage Rescue Operations (redden van gijzelaars) aan bod.Het is een zeer praktisch gerichte opleiding, met professionele instructie en eerste klas spullen.

"Hier ligt onze expertise, op maritiem gebied zijn wij de specialisten"De laatste vijf weken, de blauwe Basis Maritieme Module, zijn de cursisten in Den Helder voor het aanleren van de specifiek maritieme aspecten van speciale operaties. Kapitein Tim: Ze krijgen dan hun vaaroplei-

ding met allerhande vaartuigen, maritieme helikopteroperaties, maritieme contra-terreur zoals het aan boord gaan van schepen of boorplatforms, anti-piraterij operaties. In deze fase wordt het verschil gemaakt tussen de landgebonden special forces en de Marsofoperator. Hier ligt onze expertise, op maritiem gebied zijn wij de specialisten! Dat mogen de mannen vervolgens laten zien in een zesdaagse eindoefening, waarbij ze onder extreme omstandigheden zelfstandig hun missie moeten uitvoeren. Focus op praktijk De mariniers Rik, Don en Corn zijn intussen uit het water geklauterd, van waaruit ze het afvuren van een soort van enterhaak over een scheepsrailing hebben beoefend. Zij zitten aan het eind van hun maritieme module en staan dus vlak voor die eindoefening, die vanwege de winterse omstandigheden nog wel eens verschrikkelijk zwaar zou kunnen worden. Wat vinden zij eigenlijk van de nieuwe opzet van de opleiding? Ze beginnen enigszins cryptisch: hier selecteren ze om op te leiden en is de opleiding niet bedoeld om te selecteren. En dat betekent? De voorselectie ervaren we allemaal als een goede zaak, verwoordt Rik het groepsgevoel. Omdat basisvaardigheden als kaart en kompas al in de aptitude zitten, kan tijdens de opleiding meer de focus gelegd worden op het echte werk, en das wel zo prettig. Het is een zeer praktisch gerichte opleiding, met professionele instructie en eerste klas spullen. Wat opvalt is de volwassen opzet. Daarmee bedoelen we dat het in vergelijking met onze infanterie veel minder schools is, je kunt al snel redelijk zelfstandig aan de bak. Dat vinden we helemaal geweldig, dat is uitdagend. 27

En dat was toch n van de redenen om ons hiervoor aan te melden. Tot nu toe vinden ze de opleiding als verwacht: Pittig, maar goed te doen. Voor een gezonde marinier is dit zeker haalbaar, fysiek is alles redelijk goed te behappen. Al moet je mentaal wel eens de knop kunnen omzetten, want je wordt echt tot het uiterste gepusht. Een grote plus vinden we de instructie. Die is erg gebaseerd op de praktijkervaringen van special operators in echte missies, inclusief overal beeld en geluid bij en daadwerkelijk de lessons learned uit acties. Dat levert ons cursisten een uitstekend beeld op van wat we straks kunnen verwachten.

In de MSOF-opleiding wordt onder toezicht van de MSOF-opleidingseenheid samengewerkt door instructeurs vanuit de operationele eenheden van MARSOF, het Mariniers Opleidingscentrum en de Defensie Duikschool. De opleiding wordt tweemaal per jaar gegeven en start steeds na het zomer- en winterverlof. De MSOFopleiding staat open voor mariniers, korporaals en luitenanten. Aansluitend op de opleiding worden operators geplaatst bij een van de teams binnen Marsof, waarna men zich verder kan specialiseren. De kersverse Marsof-operator is na de opleiding wereldwijd inzetbaar binnen het gehele geweldsspectrum van speciale operaties, zowel op land als in de maritieme omgeving.


ACHTERGROND

Maritiem cluster kiest nieuwe koersNederland Maritiem Land, vertegenwoordiger van maar liefst 12.000 grote en kleine ondernemingen, heeft begin dit jaar een nieuwe koers ingezet. Wij zijn een duurzame sector met een enorme toekomst voor ons, aldus voorzitter Arie Kraaijeveld. Het sleutelwoord om dat te bewijzen en die toekomst succesvol uit te bouwen, is meer samenwerking tussen de verschillende maritieme bedrijven, branches en organisaties. De Koninklijke Marine is hier nauw bij betrokken want, hoewel geen commercile partij, is het Commando Zeestrijdkrachten wel een belangrijke speler. Tekst: Maartje van der MaasMet een internationale haven als Rotterdam en maar liefst 185.000 mensen die werkzaam zijn in de maritieme sector, is Nederland met recht een maritieme handelsnatie te noemen. We zijn het aan onze stand verplicht hierin nationaal en internationaal te excelleren, concludeert de voorzitter. Nederland Maritiem Land (NML) ziet hiertoe mogelijkheden door de handen in elkaar te slaan. Gezamenlijk zullen de organisaties nieuwe activiteiten ontplooien op de gebieden communicatie, arbeidsmarkt en scholing, innovatie, internationaal ondernemen en het weer op de kaart zetten van Nederland als vestigingsland. onderhouden. Dat is vaak de reden dat we in buitenlandse havens recepties organiseren en bezoeken afleggen aan verschillende instanties. Speerpunten De ambities van het NML richten zich op vier fronten. De werving van jonge mensen is daar een belangrijke van, legt van Maurik uit. We zijn op zoek naar slimme denkers met gevoel voor de zee. Dat geldt net zo goed voor de offshore als voor de Koninklijke Marine. We kunnen elkaar helpen in wervingscampagnes en daarna in de selectie van goed personeel. Hij vervolgt: als die mensen dan zijn aangesteld, is het belangrijk dat ze een goede vorming krijgen. Op het gebied van onderwijs moeten we samenwerken zodat we efficintere en betere opleidingen kunnen ontwikkelen. De eerste projecten met het Koninklijk Instituut voor de Marine zijn al gestart. Een ander speerpunt van het NLM ligt op het gebied van de public relations. De communicatie over de sector moet intensiveren. Nederlanders moeten weten dat ons land begint bij het strand. De VPRO-serie Nederland van boven liet in de aflevering over de Rotterdamse haven duidelijk zien hoe belangrijk de zee is voor ons land. Zonder handel over zee geen geld, geen pensioenen, geen onderwijs Hierover zal in de toekomst nog veel vaker bericht worden. Als laatste geeft van Maurik aan dat het NML een grotere adviesfunctie zal innemen voor de Europese maritieme zaken. Denk hierbij aan de organisatie van de kustwacht of de indeling van het zeegebied. Daar zijn wij Nederlanders erg goed in. Daarnaast kunnen we ook adviseren in milieuzaken of de veiligheid op zee. Daar komt de marine weer om de hoek kijken, want daarin zijn wij gespecialiseerd. Het NML heeft voor 2012 net zoals het Commando Zeestrijdkrachten samenwerking hoog op de agenda staan. Beiden staat midden in de maatschappij en smeden succesvolle allianties om in de toekomst meer efficint en doelgericht te werken.

Samenwerken is doen!

Vreemde eend Scheepsbouwers, reders, vissers maar ook binnenvaartschippers, de offshore, de waterbouwers en de Koninklijke Marine zetelen allemaal in deze organisatie. Het Commando Zeestrijdkrachten lijkt als Defensieonderdeel een vreemde eend in de bijt. Bestuursondersteuner kapitein-luitenant-ter-zee Peter van Maurik legt uit dat dit geheel niet het geval is. De KM is vaak de aanjager van innovatie in de maritieme sector. Zo waren wij de eersten die aan boord water maakten via osmose in plaats van in ketels. Dit kwam de veiligheid van de schepen zeker ten goede. Ook bepaalde technische installaties aan boord van de patrouilleschepen zijn vernieuwend en bruikbaar voor andere vaartuigen. Daarnaast legt hij de nadruk op de internationale rol van het CZSK. Wereldwijd zorgen wij voor veiligheid. Internationale veiligheid begint bij internationale contacten. Dankzij onze positie als varende ambassade kunnen wij die contacten tot stand brengen en Alle Hens | februari 2012 28

OPERATIONEEL

Opwerken voor Kunduz

Goed werkende smeltkroes van krijgsmachtculturenDe politietrainingsmissie in het Afghaanse Kunduz is in volle gang. Eind april vertrekt de derde lichting van de Police Training Group, onder wie 140 mariniers, voor een half jaar naar het gebied. Behalve het beveiligen van marechausseecollegas, trainen zij ook Afghaanse politiemensen. Wat houdt de missie precies in en hoe kijken de mariniers, marechaussees en landmachters tegen hun aanstaande partnerschap aan? Tekst: Jopke-Rozenberg-van Lisdonk | Fotos: Hans Lebbe (AVDD)

Politietraingsmissie Kunduz De Police Training Group (PTG) maakt samen met onder andere de Air Taskforce (ATF) en de Europese politiemissie (EUPOL) onderdeel uit van de geintegreerde politietrainingsmissie (GPM), waarover Duitsland de leiding heeft. Doelstellingen Het verbeteren van de kwaliteit van de Afghaanse civiele politie. Het versterken van de Afghaanse juridische keten. Het versterken en verbeteren van de onderlinge relatie tussen de Afghaanse civiele politie en rechterlijke macht. Het verbeteren van het imago van de Afghaanse civiele politie richting de burgerbevolking. Deelnemers De Police Training Group (PTG) bestaat uit de volgende partijen: Ministerie van Buitenlandse Zaken Ministerie van Veiligheid & Justitie Commando Zeestrijdkrachten Commando Landstrijdkrachten Koninklijke Marechaussee Het Commando Landstrijdkrachten en het Korps Mariniers wisselen elkaar gedurende de missie af en worden primair ingezet voor het beveiligen van de collegas van de Koninklijke Marechaussee buiten de poort. Daarnaast trainen zij ook samen met de KMAR-collega's de Afghaanse civiele politie. De mariniers nemen deel aan PTG-3 en 5, de overige PTGs worden door de landmacht ondersteund. PTG-3 bestaat uit zon 45 marechaussees, vijftig landmachters en een kleine 180 militairen van de marine (140 mariniers en 36 van de vloot). Meer weten In het KMar Magazine zijn het afgelopen half jaar diverse artikelen over de missie verschenen. Het blad is digitaal te vinden op het intranetportaal of www.defensie.nl via het pad actueel/defensiebladen/KMar Magazine.

De Police Training Group (PTG) zal onder leiding van kolonel der mariniers Jarst de Jong verder borduren op het werk van PTG-1 en 2. De marechaussee wordt ingezet voor het opleiden van de Afghaanse civiele politie, begint hij zijn uitleg. Een achtweekse basisopleiding binnen de poort en een vervolgopleiding van tien weken buiten de poort. Die praktijkcursus buiten de poort ondersteunen wij als beveiligers van onze collegas. En als er geen dreiging is, trainen ook wij de Afghanen. De mariniers maken daarmee deel uit van de zes Police Operational Mentoring and Liaison Teams (POMLTs), ieder bestaand uit vijf marechaussees, negen mariniers en een algemeen militair verpleegkundige. De 420 uur durende praktijkcursus Advanced Patrolman Training Course is opgebouwd uit drie zuilen: beveiliging, openbare orde en opsporing. Om zich goed voor te bereiden op de inhoud van de missie, maar ook op de samenwerking tussen de verschillende krijgsmachtdelen, doorlopen de deelnemers momenteel een opwerktraject van een half jaar. Het eerste thema van de vier opwerkfases was introductie en mindset, vertelt De Jong. We moesten eerst zorgen dat we samen op n lijn kwamen en een team werden. Het idee de mariniers gaan samen met de marechaussee en de landmacht op missie, moest vervangen worden door het gevoel we gaan als PTG-3 op missie. One mission, one team. En dat is gelukt. We zijn nu halverwege het opwerktraject en de sfeer onderling is fantastisch. Behalve dat mensen hard en respectvol samenwerken, is er ook ruimte voor humor. Er is echt chemie onderling. Alle Hens | februari 2012

29

OPERATIONEEL

We lijken meer op elkaar dan we dachtenMarechaussees gaan normaal individueel op uitzending, legt luitenant-kolonel Frank Rippens uit. Dat we nu onderdeel uitmaken van een militaire eenheid met een groene inzet, is helemaal nieuw voor ons. Nu na een paar weken opwerken hebben we onze KMar-collegas en de eenheid van het Korps Mariniers aardig leren kennen. We lijken meer op elkaar dan we vooraf dachten.

Ik voel me veilig bij de mariniersVoor wachtmeester Mirjam en korporaal van de mariniers Thijs is de politietrainingsmissie hun eerste uitzending. En dan moet je ook nog samenwerken met een club die je helemaal niet kent, waarvan je je afvraagt of het wel gaat klikken. In het begin moesten we wel even wennen aan elkaar, vertelt Mirjam. Als je samen op missie gaat is het belangrijk dat je goed met elkaar kunt samenwerken, haakt Thijs in. Wij waren ook wel wat afwachtend in het begin, maar al vrij snel bleek het goed te klikken. Wederzijds begrip is heel belangrijk. We kunnen alles met elkaar bespreken en ook buiten het opwerkprogramma gaan we sociaal goed met elkaar om. We trekken echt naar elkaar toe, zegt Mirjam enthousiast. Bij de marechaussee zijn we helemaal niet gewend om intern te zitten. Onze vrije uren brengen we nu ook vaak met elkaar door en dat is eigenlijk heel gezellig. Die mix van krijgsmachtdelen en ervaren en onervaren militairen maakt het erg leuk en boeiend. We gaan samen de Afghaanse politie trainen, vertelt Thijs. Maar eigenlijk is het beveiligen van onze KMar-collegas onze hoofdtaak. Bij verplaatsingen rijden we bijvoorbeeld met een bushmaster voorop. Mirjam heeft alle vertrouwen in de beveiliging door de mariniers: Ik voel me bij hen echt veilig.

Marechaussee majoor Rob Jacobs is binnen PTG-3 commandant POMLTcompagnie en alle bijbehorende specialisten, onder wie de explosieven opruimingsdienst, genie, fire support teams, medische afvoerploegen en het elektronisch oorlogsvoeringsteam

De mariniers zijn naar ons idee heel praktisch, sociaal en flexibel, vult majoor Rob Jacobs aan. Kenmerken die wij marechaussees ook hebben, want ook wij moeten in ons dagelijks werk continu anticiperen op de gegeven omstandigheden. Beide heren waren al snel positief over de samenwerking met de CZSK-collegas. Jacobs: Iedereen beseft zich dat we deze missie samen als team moeten doen, van uitvoerders tot stafmedewerkers. Er heerst wederzijds respect. Bovendien merken we dat we veel van elkaar kunnen leren.Wachtmeester Mirjam is een van de drie vrouwen binnen de zes POMLTs en werkt normaal op de grensbewaking van Schiphol.

Marechaussee overste Frank Rippens staat als senior police advisor naast commandant De Jong: Ik adviseer over en bewaak de voortgang van de doelstellingen binnen de politile en justitile keten.

Het beveiligen van onze KMar-collegas is onze hoofdtaak, zegt korporaal der mariniers Thijs. Daarnaast trainen we ook de Afghanen.


30

OPERATIONEEL

De omschakeling van denken werkwijze is een behoorlijke uitdagingTweede luitenant Marijke van de landmacht gaat de functie van officier toegevoegd S4 bekleden. Het is haar eerste uitzending. Het team waarin ik werk, bestaat overwegend uit mariniers en enkele militairen van de vloot en landmacht. Voor een goede werkwijze proberen we het beste van alle partijen te laten samensmelten, al neigen we daarin het meest naar de procedures van de mariniers. Die omschakeling naar een andere denken werkwijze is een behoorlijke uitdaging. Een ruime opwerktijd van zes maanden is dus erg prettig. In het begin voelde ik me best een vreemde eend in de bijt als landmachter en vrouw tussen al die mannen, maar na twee weken was ik n van hen. En met de achttien vrouwen van de hele PTG hebben we al afgesproken af en toe samen onze vrouwenmomenten te pakken in onze vrije uren, lacht ze.

Prettig om van tevoren vertrouwd te rakenIk ben legal advisor van de commandant, begint luitenant-ter-zee 2 OC Kitty. Ik voorzie hem van juridisch advies op het vlak van internationaal recht, humanitair recht, oorlogsrecht, militair straf- en tuchtrecht en militair ambtenarenrecht. Daarnaast kunnen er nog tal van andere zaken zijn waarbij ik assisteer. Voor mijn functie hoef ik in principe het kamp niet te verlaten, maar als ik de kans krijg, zou ik graag het werk van onze trainers in de praktijk willen zien. Ik vind het belangrijk om ook kennis en ervaring op te doen van de omgeving waar we opereren. Behalve dat ik het zelf heel interessant vind, kan het me helpen in mijn functie. Voor wat betreft onze veiligheid buiten de poort maak ik mij geen zorgen, ik heb alle vertrouwen in de mariniers. Ik heb goede ervaringen met ze opgedaan in Uruzgan.

Luitenant-ter-zee 2 OC Kitty is als legal advisor verantwoordelijk voor het juridisch advies aan C-PTG-3.

Als S4 toegevoegd is tweede luitenant Marijke samen met 52 collegas verantwoordelijk voor de hele logistieke keten van de POMLTs van PTG-3. Samen zullen ze onder meer de verhuizing op het kamp naar de nieuwbouw (slaapen kantooraccomodatie) organiseren en uitvoeren.

De samenwerking met het Korps Mariniers in het opwerktraject verloopt tot nu toe erg vlot, volgens Hogenelst. Ik heb het gevoel dat iedereen in de staf elkaar erg waardeert en cultuurverschillen tussen de verschillende krijgsmachtonderdelen geen rol spelen. We zijn al een echt team, waarin iedereen een individuele rol heeft. Ze ging twee jaar geleden voor het eerst op uitzending naar Tarin Kowt in Uruzgan. Dit was een individuele uitzending, waarbij ze veel samenwerkte met de landmacht. Ik moest me toen enorm aanpassen aan hun werkwijze en omgangsvormen, dat was soms best lastig. Voor deze missie doorlopen we gezamenlijk een opwerktraject. Het is heel prettig om van tevoren al zo vertrouwd te raken met elkaar.

31


SPORT

01 I 02

OMK SchaatsenHet Defensiekampioenschap schaatsen is gehouden op de vijf kilometer lange ijsbaan FlevOnice. Gestoken in professionele marineschaatspakken, werkt de marineschaatsploeg jaarlijks onder leiding van hun gediplomeerde schaatscoach een stevig trainingsprogramma door. Ook dit jaar wierp dat zijn vruchten af. De deelnemers binnen de ploeg zijn allemaal marathonschaatsers. Daarom richtten zij de pijlen op het koningsnummer, de 40 km. Bij de heren veteranen werd het podium volledig gevuld met schaatsers uit de marineschaatsploeg. Deze drie veteranen waren ook nummer 1, 2 en 3 in het overall klassement. Bij de 40 km heren senioren viel de 3e prijs ook binnen de KM. Op de 20 kilometer werd eveneens goed gereden. Bij de dames vielen de 1e en 3e prijs binnen de KM, terwijl ook bij de Heren Senioren de 1e prijs voor de KM is. Als klap op de vuurpijl heeft de trainer/coach van de marineschaatsploeg meegedaan aan de 20 km en heeft er voor gezorgd dat ook de 1e prijs bij de heren veteranen voor de KM was.

lichting, waar voor het eerst ook personeel van de vloot deel van uit zal maken. Zij zullen bij goed gevolg als eerste Vloot Sport Instructeurs aan het werk gaan. 27 I 01

CDK Zaalvoetbalning van het marinebedrijf zorgde voor een finaleplaats voor beide teams. De finale werd uiteindelijk via strafschoppen beslist na een 1-1 gelijkspel in de reguliere speeltijd. De strafschoppenserie werd net even beter genomen door het Marinebedrijf. Op marinebasis Parera en marinekazerne Suffisant streden negen teams om de titel. Het combin

Documents

alle_hens_02_2012