Alkitab Bahasa Jawa Suriname

Perjanjian Baru

KABAR KABUNGAHAN SANGKAGUSTI ALLAH MITURUT

MATÉUS

Layang turunan

1 1 Iki layang turunané mbah-mbahané GusYésus Kristus. Gus Yésus Kristus kuwiturunané ratu Daved lan ratu Daved turunanéBapa Abraham.

2 Bapa Abraham kuwi bapaké Isak, Isak bapakéYakub, Yakub bapaké Yudah sak seduluré. 3 Yudahbapaké Pèrès lan Sérak, Tamar ibuné. Pèrèsbapaké Kèsrom lan Kèsrom bapaké Aram. 4 Arambapaké Aminadab, Aminadab bapaké Nakson lanNakson bapaké Salmon. 5 Salmon bapaké Boas,Rahab ibuné. Boas bapaké Obèd, Rut ibuné.Obèd bapaké Isai lan Isai bapaké ratu Daved.Daved bapaké Soléman, ibuné lasané Uriah.6 (1:5) 7 Soléman bapaké Rekobéam, Rekobéambapaké Abia, Abia bapaké Asa. 8 Asa bapakéYosafat, Yosafat bapaké Yoram, Yoram bapakéUsia. 9 Usia bapaké Yotam, Yotam bapaké Akaslan Akas bapaké Hiskia. 10 Hiskia bapaké Manasé,Manasé bapaké Amon, Amon bapaké Yosia.

MATÉUS 1.11–20 2

11 Yosia bapaké Yekonya sak seduluré. Ing waktukuwi bangsa Israèl diboyong nang tanah Babilon.

12 Nang tanah Babilon kono layang turunankuwi terusané ngéné: Yekonya bapaké Séal èl,Séal èl bapaké Sérubabil. 13 Sérubabil bapakéAbihud lan Abihud bapaké Eliakim. Eliakimbapaké Asur. 14 Asur bapaké Sadok, Sadok bapakéAkim lan Akim bapaké Eliud. 15 Eliud bapakéEliasar, Eliasar bapaké Matan, Matan bapakéYakub. 16 Yakub bapaké Yosèf lan Yosèf kuwibojoné Maria. Maria kuwi sing nglairké GusYésus, sing diarani Kristus.

17 Dadi ènèng turunan patbelas ping telu,yakuwi: Patbelas wiwit Abraham tekané Daved,patbelas wiwit Daved tekané beboyongan nangtanah Babilon lan patbelas wiwit beboyongannang tanah Babilon tekané Kristus.

Lairé Gus Yésus18 Lairé Gus Yésus Kristus kuwi lakuné ngéné:

Maria, ibuné, wis patyangan karo Yosèf. Nangingsakdurungé kawin Maria wis meteng sangka RohSutyi. 19 Lah jalaran Yosèf kuwi sakwijiné wongsing nglakoni kekarepané Gus Allah, mulanédèkné ya ora gelem nggawé wirangé Maria nangtengahé wong okèh. Yosèf jawané arep meneng-menengan waé medot pepatyangané karo Maria.20 Nanging sak barengé nggagas-nggagas bab

MATÉUS 1.21–2.2 3

kuwi, dèkné éntuk impèn. Ing sakjeroné impènkuwi mulékaté Gus ngétok marang dèknéngomong ngéné: “Yosèf, turunané ratu Daved,kowé aja wedi ngepèk Maria dadi bojomu, awitbayi sing digémbol kuwi tekané sangka RohSutyi. 21 Maria bakal nglairké anak lanang singkudu mbok jenengké Yésus, awit Dèkné bakalnylametké bangsané sangka dosané.”

22 Kuwi mau kabèh marakké klakon sing wisdiomong karo Gus dèk mbiyèn liwat nabiYésaya, sing uniné ngéné: “Enèng prawan bakalmeteng lan nglairké anak lanang, sing bakaldijenengké Imanuèl, tegesé: Gus Allah karoawaké déwé.” 23 (1:22)

24 Kadung tangi, Yosèf terus nuru sing diomongkaro mulékaté Gus mau. Dèkné terus kawinkaro Maria. 25 Nanging Yosèf ora turu tyampurkaro Maria ngan lairé anaké lanang. Kadung wislair botyahé dijenengké Yésus karo Yosèf.

Lintang sangka wétan

2 1 Gus Yésus lairé nang kuta Bètlehèm, nangdistrik Yudéa. Ing waktu kuwi Hérodès singdadi ratuné kono. Ora let suwi ènèng wongpinter siji-loro sangka bawah wétanan tekanang kuta Yérusalèm. 2 Wong-wong iku teruspada takon: “Nang endi awaké déwé bisa nemuratuné bangsa Ju sing entas lair? Awaké déwé

MATÉUS 2.3–8 4

weruh lintangé nang wétan lan awaké déwé tekambréné arep nyembah marang Dèkné.”

3 Kadung ratu Hérodès krungu bab iki, dèknéterus kagèt banget, semono uga wong sak kutaYérusalèm. 4 Ratu Hérodès terus kongkonannyeluk para pengarepé imam lan para guru Kitabkabèh terus ditakoni, nang endi bakalé lairéKristus.

5 Wong-wong kuwi terus pada semaur: “Nangkuta Bètlehèm nang distrik Yudéa, awit wis dituliskaro nabi Mika ngéné:

‘Kowé Bètlehèm nang tanah Yudah, kowé orapisan-pisan kuta sing tyilik déwé nangtanah Yudah, awit sangka kowé bakalmetu pangon sing bakal nuntun umatkuIsraèl.’” 6 (2:5)

7 Sakwisé éntuk katerangan kuwi, ratu Hérodèsterus kongkonan nyeluk wong-wong pintersangka wétanan mau, nanging tanpa wong okèhnger . Wong-wong pinter kuwi terus ditakoniokèh-okèh, kapan lintangé molai kétok. 8 Sakwisékuwi wong-wong pinter mau terus dikongkonbudal nang kuta Bètlehèm. Ratu Hérodèsngomong ngéné marang wong-wong kuwi: “Kanapada budal lan pada nggolèk sak ènèngé kabarbab Bayi kuwi. Nèk wis ketemu, aku diomongi,supaya aku uga bisa nyembah marang Dèkné.”

MATÉUS 2.9–13 5

9 Wong-wong pinter mau terus pada budal,sakwisé nampa tembungé ratuné. Sak barengépada mlaku, lintang sing kétok nang wétanngétok nang ngarepé lan mlaku tekan nduwurépanggonané Botyah Bayiné. Tekan konolintangé terus mandek. 10 Weruh lintangé mau,wong-wong pinter kuwi terus pada bungahbanget. 11 Terus pada mlebu omahé lan weruhBayiné lan Maria, ibuné. Wong-wong pinter mauterus pada sujut lan nyembah marang Bayiné.Sakwisé kuwi terus pada mbukak palisé wadahkasugihané terus ngekèki kado marang Bayiné,yakuwi emas, menyan lan emur.

12 Wong-wong pinter mau mulihé ora mlakudalan sing diliwa mauné. Awit ing impèn GusAllah ngomongi wong-wong kuwi, dipengingbalik nang nggoné ratu Hérodès.

Lunga nang negara Egipte13 Sakwisé wong-wong pinter mau pada

mulih, terus ènèng mulékaté Gus Allah ngétokmarang Yosèf ing sakjeroné impèn. Mulékatémau ngomong ngéné: “Yosèf, tangi! Bayiné lanibuné gawanen lunga nang negara Egipte. Padamanggona nang kana tekané aku ngomongi kowémenèh. Awit ratu Hérodès bakal nggolèki Bayinéarep dipatèni.”

MATÉUS 2.14–19 6

14 Ing tengah wengi Yosèf tangi, terus Bayiné lanibuné digawa lunga nang negara Egipte. 15 Yosèfterus manggon nang kono tekan pa né ratuHérodès. Dadiné klakon tenan tembungé GusAllah dèk mbiyèn liwat nabi Hoséa sing uninéngéné: “Aku nyeluk Anakku sangka Egipte.”

Botyah-botyah dipatèni16 Ratu Hérodès nger nèk diapusi karo

wong-wong pinter sangka wétanan, mulanéterus nesu banget. Dèkné terus mréntah kongkonmatèni botyah kabèh nang kuta Bètlehèm lansak kiwa-tengené, sing umuré rong taun medun.Umur kuwi tyotyok karo waktuné dongé ratuHérodès takon marang wong-wong pinter.

17 Dadiné klakon tenan tembungé Gus Allahliwat nabi Yéremia, sing uniné ngéné:

18 “Wong-wong pada krunguswara sesambatlan tangisan serunang kuta Ramah;awit Rakèl nangisi anak-anaké;ora gelem dilipur,awit anak-anaké wis pada ma .”

Yosèf lan Maria manggon nang kuta Nasarèt19 Sakwisé ratu Hérodès ma , Yosèf, sing ijik

manggon nang negara Egipte, terus éntuk impèn

MATÉUS 2.20–3.3 7

menèh. Mulékaté Gus ngétok ing impèn kuwi,ngomong ngéné: 20 “Yosèf, kana kowé balikmenèh nang Israèl karo Bayiné lan ibuné, awitwong-wong sing arep matèni Bayiné wis padama .” 21 Yosèf terus tangi, terus Bayiné lan ibunédigawa balik menèh nang negara Israèl.

22 Nanging kadung Yosèf krungu nèk Arkélaussing nggan Hérodès, bapaké, dadi ratuné distrikYudéa, dèkné terus ora gelem manggon nangkana. Ing impèn liyané Yosèf nampa tembungéGus , kongkon lunga nang bawah Galiléa.23 Mulané dèkné terus rana lan manggon nangsakwijiné kuta sing jenengé Nasarèt. Dadinéklakon tembungé Gus Allah liwat para nabi, singngomongké nèk Gus Yésus bakal diarani “WongNasarèt.”

Yohanes Pembap s

3 1 Ing waktu kuwi Yohanes Pembap s molainggelarké pituturé Gus Allah nang wustènnang bawah Yudéa. 2 Dèkné ngomong ngéné:“Pada ninggala urip sing dosa, awit ora suwimenèh Gus Allah bakal ngedekké kratoné.”3 Ya bab Yohanes iki nabi Yésaya dèk mbiyènngomong ngéné:

“Nang wustèn ènèng wongbengok-bengok ngomong:‘Gus pada digawèkké dalan,

MATÉUS 3.4–11 8

pada dilempengké dalansing arep diambahi.’”4 Yohanes nganggo salin gawéan wulu unta

lan sabuké lulang. Pangané walang lan madunétawon alasan. 5 Wong pirang-pirang sangkakuta Yérusalèm, sangka bawah Yudéa lan sakkiwa-tengené laut Yordan pada mara nangnggoné Yohanes. 6 Wong-wong pada ngakonidosa-dosané lan pada dibap s nang laut Yordan.

7 Uga wong Farisi lan wong Saduki okèh padamara nang nggoné Yohanes njaluk dibap s.Yohanes weruh wong-wong mau terus ngomong:“Anakan ula! Sapa ta sing ngomongi kowé nèkbisa nyimpangi setrapané Gus Allah sing bakalteka? 8 Kétokna nganggo ndakmu nèk tenankowé wis ninggal klakuanmu sing dosa kuwi! 9 Ajamikir dumèh kowé anak turunané Bapa Abrahamwaé, kuwi wis tyukup. Ngandela omongku iki:Gus Allah nduwèni kwasa ngekèki anak-turunanmarang Bapa Abraham sangka watu-watu iki.10 Delokké, kampaké wis dityepakké kanggonegor wité nang poké oyoté. Saben wit singora ngetokké woh sing apik bakal ditegor landibuwang nang geni. 11 Aku mbap s kowé karobanyu kanggo tanda nèk kowé wis ninggal uripdosa, nanging ènèng wong liyané bakal teka.Dèkné kwasané ngungkul-ungkuli aku. Kanggongutyuli sepatuné waé aku durung pantes. Dèkné

MATÉUS 3.12–4.2 9

sing bakal mbap s kowé karo Roh Sutyi lan geni.12 Dèkné bakal napèni pariné sing wis diiles.Gabahé bakal dilebokké nang lumbung, nangingkapahé bakal diobong nang geni sing ora bisama .”

Gus Yésus dibap s13 Gus Yésus lunga sangka bawah Galiléa,

budal nang laut Yordan, supaya dibap s karoYohanes. 14 Nanging Yohanes arep menggakDèkné ngomong: “Aku sing kudu mbok bap s,lah kok malah Kowé sing njaluk tak bap s?”

15 Nanging Gus Yésus semaur: “Wis bèn ta,awit awaké déwé kudu nglakoni apa waé singdikarepké Gus Allah.” Yohanes terus nuru apakarepé Gus Yésus.

16 Sakwisé dibap s Gus Yésus terus mentassangka banyu. Langité terus menga lan Dèknéweruh Roh Sutyi medun kaya manuk dara,méntyloki Dèkné. 17 Sangka langit terus ènèngswara ngomong: “Iki Anakku sing tak trésnani lansing ndadèkké legané a ku.”

Gus Yésus digoda karo Sétan

4 1 Sakwisé kuwi Gus Yésus terus digawa karoRoh Sutyi nang wustèn, supaya digoda karoSétan. 2 Nang kono Dèkné pasa patang puluhdina patang puluh wengi. Gus Yésus terus krasa

MATÉUS 4.3–10 10

ngelih. 3 Sétan terus marani Dèkné ngomong:“Jaréné Kowé Anaké Gus Allah? Jajal watu ikidipréntah kongkon dadi ro !”

4 Nanging Gus Yésus semaur: “Nang Kitabketulis ngéné: ‘Manungsa uripé ora namungsangka ro waé, nanging uga sangka sak ènèngétembung sing metu sangka Gus Allah.’”

5 Sakwisé kuwi Sétan terus nggawa GusYésus nang kuta sutyi Yérusalèm, diejèk ngadeknang putyuké payoné Gréja Gedé. 6 Sétan terusngomong: “Nèk Kowé Anaké Gus Allah, kanaanjlok medun! Nang Kitab lak ketulis ta:

‘Gus Allah ngongkonpara mulékaté mageri kowé.Kowé bakal ditampani nganggo tangané,supaya sikilmu ora kenèng watu!’”7 Nanging Gus Yésus semaur: “Nang Kitab uga

ketulis ngéné: ‘Kowé aja nyoba Gus Allahmu.’”8 Sétan terus nggawa Gus Yésus munggah

nang gunung sing duwur banget. Nang konoGus Yésus terus kongkon ndelok sakkèhé kratoning donya sak apik-apikané kabèh. 9 Sétan terusngomong: “Kabèh kuwi bakal tak kèkké Kowé,nèk Kowé gelem sujut nyembah marang Aku.”

10 Gus Yésus terus ngomong: “Kana lungaSétan! Nang Kitab ketulis: ‘Nyembaha marangGus , Dèkné Allahmu. Namung Dèkné sing kudumbok ladèni.’”

MATÉUS 4.11–17 11

11 Sakwisé kuwi Sétan terus lunga. Para mulékatterus teka lan ngladèni Gus Yésus.

Gus Yésus molai penggawéané nang Galiléa12 Kadung Gus Yésus krungu nèk Yohanes

dilebokké nang setrapan, Dèkné terus lunganang bawah Galiléa. 13 Sangka Nasarèt Dèknémanggon nang Kapèrnakum, sakwijiné kuta nangpinggiré mér Galiléa, nang bawah Sébulon lanNa ali. 14 Dadiné klakon tembungé Gus Allahliwat nabi Yésaya, sing uniné ngéné:

15 “Tanah Sébulon lan tanah Na ali,tanah sing nang sak uruté dalan nang mér,nang sabrangé laut Yordan,tanah Galiléa panggonanébangsa-bangsa liya.16 Bangsa sing manggoning pepeteng wis weruh pepadang gedé.Srengéngé wis njedulkanggo wong-wong sing manggonnang tanah sing dikwasani pa .”17 Ing waktu kuwi Gus Yésus terus molai

mulang, tembungé: “Pada ninggala urip dosa,awit ora suwi menèh Kratoné Gus Allah bakaldiwiwi .”

MATÉUS 4.18–24 12

Murid-murid sing ndisik déwé18 Dongé Gus Yésus mlaku nang pinggiré mér

Galiléa kono, Dèkné weruh wong loro kakang-adi,yakuwi Simon sing uga dityeluk Pétrus lanAndréas. Wong loro iki ijik nguntyalké jalané, awitkerjanané nggolèk iwak. 19 Gus Yésus nyeluk:“Hayuk pada mèlu Aku. Kowé bakal tak blajaridadi tukang nggolèk wong.” 20 Simon lan Andréasterus ninggal jalané lan mèlu Gus Yésus.

21 Kadung mlaku sedilut menèh terus nemuwong loro menèh, yakuwi Yakobus lan Yohanes,kabèh loro anaké Sébédéus. Wong loro iki karobapaké ijik pada ndandani jalané nang prauné,terus dityeluk karo Gus Yésus. 22 Sakwat teruspada medun sangka prauné, terus mèlu GusYésus, ninggal bapaké.

Gus Yésus memulang lan nambani wong lara23 Gus Yésus terus ndlajahi bawah Galiléa.

Dèkné memulang nang sinaguk-sinaguk lannggelarké kabar kabungahan bab Kratoné GusAllah. Sing lara pada ditambani sangka pernyakitélan memalané. 24 Kabar bab Gus Yésus terussumebar nang seluru bawah Siria. Wong-wongsing lara lan sing nduwé werna-werna pernyakit,sing kesurupan demit, sing lara ayanen lan singlumpuh pada digawa nang nggoné Gus Yésus

MATÉUS 4.25–5.9 13

lan kabèh ditambani. 25 Wong pirang-pirang padamèlu Gus Yésus. Enèng sing sangka Galiléa,sangka Dékapolis, sangka Yérusalèm, Yudéa lansabrangé laut Yordan.

Piwulang nang gunung

5 1 Kadung Gus Yésus weruh wong pirang-pirang kuwi, Dèkné terus munggah nanggunung. Sakwisé Dèkné njagong, murid-muridéterus njagong ngubengi Dèkné. 2 Gus Yésusterus molai mulangi murid-muridé ngéné:

3 “Beja wong mlarat sing pada njagakké marangGus Allah,

awit wong sing kaya ngono kuwi sing nduwèniKratoné Swarga.

4 Beja wong sing sedi,awit bakal dilipur karo Gus Allah.5 Beja wong sing andap-asor,awit wong sing kaya ngono kuwising bakal nampa prejanjiané Gus Allah.6 Beja wong sing kepéngin bangetnglakoni kekarepané Gus Allah,awit Gus Allah bakal nggawé maremé a né.7 Beja wong sing seneng melasi wong liya,awit Gus Allah uga bakal melasi wong kuwi.8 Beja wong sing resik a né,awit bakal weruh Gus Allah.9 Beja wong sing seneng ngrukunké,

MATÉUS 5.10–16 14

awit bakal diarani anaké Gus Allah.10 Beja wong sing disiya-siya jalaran nglakoni

kekarepané Gus Allah,awit wong sing kaya ngono kuwi sing nduwèni

Kratoné Swarga.11 “Beja kowé, nèk kowé diolok-olok, disiya-siya

lan disalah-salahké sing ora-ora, jalaran kowédadi muridku. 12 Kowé kudu bungah lansukak-sukak, awit kowé bakal nampa upah gedénang swarga. Para nabi jaman mbiyèn uga padadisiya-siya kaya kowé.”

Uyahé lan pepadangé jagat13 Gus Yésus neruské tembungé ngéné: “Kowé

kuwi uyahé jagat. Nèk uyah ilang asiné, wisora ènèng apa-apa menèh sing kenèng kanggongasinké. Uyah kuwi ora kanggo gawé apa-apamenèh, kejaba namung dibuwang nang dalan landiidek-idek wong.

14 “Kowé kuwi pepadangé jagat. Kuta singnang nduwur gunung ora bisa dialing-alingi.15 Kowé mes ora nyumet dian terus ditutupiténggok ta? Ora, mes diané terus didèkèk singduwur, supaya bisa madangi kabèh wong singnang omah kono. 16 Mulané, kowé uga kudunylorotké padangmu marang wong-wong, supayapada weruh penggawému sing betyik. Dadiné

MATÉUS 5.17–21 15

wong-wong kuwi pada ngluhurké Bapakmu singnang swarga.”

Piwulang bab wèt-wèté nabi Moses17 Gus Yésus ngomong ngéné: “Kowé aja pada

mikir nèk Aku iki teka arep ngrombak wèt-wèténabi Moses. Tekaku iki ora arep ngrombak, ora,nanging Aku malah netepké. 18 Mulané, padanger a, suwéné langit lan bumi ijik ènèng, orabakal ènèng aksara sangka wèté nabi Mosesdityorèk, siji waé ora, ngan tekan rampungé.19 Mulané, sapa sing nerak salah-sakwijinéwèt mau, senajan sing tyilik déwé lan mulangiwong liya nglakoni sing kaya ngono, wong ikubakal éntuk panggonan sing endèk déwé ingKratoné Swarga. Nanging sapa sing nglakoniwèté nabi Moses sak kabèhé lan mulangiliyané nglakoni kuwi kabèh, wong iku singbakal éntuk panggonan sing duwur ing KratonéSwarga. 20 Mulané rungokké tembungku iki: ‘Nèkenggonmu nglakoni wèt-wèté nabi Moses orangungkul-ungkuli sing di ndakké karo para guruKitab lan para Farisi, kowé ora bakal bisa mlebuing Kratoné Swarga.’”

Bab nesu karo liyané21 Gus Yésus neruské piwulangé ngéné: “Kowé

pada nger nèk mbah-mbahané awaké déwé

MATÉUS 5.22–28 16

diwulangi ngéné: ‘Aja matèni wong; sapa singmatèni wong kudu dikrutu.’ 22 Nanging Akumulangi kowé: sapa sing nesoni liyané kududikrutu. Lan sapa sing ngelokké liyané kududikrutu karo krutoné Agama. Sapa sing ngelokkéliyané ngomong ‘gemblung,’ wong kuwi kududityemplungké nang geniné neraka. 23 Mulané,nèk kowé arep nggawa pawèhmu marang GusAllah, nanging kowé kélingan nèk ènèng sakwijinéwong nduwèni prekara karo kowé, pawèhmudisèlèhké nang ngarepé altar ndisik, terus wongédiparani. Nggawéa rukun karo wongé ndisik,terus balik menèh masrahké pawèhmu marangGus Allah. 24 (5:23)

25 “Nèk ènèng wong nggawa kowé nang kruton,sakjeroné mlaku rana, kowé kudu nglumui,supaya bisa apik karo wongé. Nèk ora diapikindisik, mengko kowé bakal digawa nang nggonérèkteré. Rèkteré terus masrahké kowé marangsekaut, terus kowé dilebokké nang setrapan.26 Lan nger a, kowé ora bakal bisa metu sangkasetrapan kuwi, nèk utangmu durung mbok bayarsak kabèhé.”

Bab laku bédang27 Gus Yésus ngomong menèh: “Kowé wis

pada nger piwulang sing uniné ngéné: ‘Kowéaja laku bédang!’ 28 Nanging aku ngomong

MATÉUS 5.29–33 17

iki marang kowé: sapa sing nyawang wongwédok karo rasa seneng ing a né, wong kuwiwis laku bédang karo wong wédok kuwi inga né. 29 Nèk mripatmu tengen marakké kowénggawé dosa, dityukil waé lan dibuwang. Luwungkowé kélangan mripat siji, tenimbang awakmusak kujur dityemplungké nang neraka. 30 Nèktanganmu tengen marakké kowé nggawé dosa,diketok waé terus dibuwang. Luwung kowékélangan tanganmu sebelah, tenimbang karoawak sak kujur mlebu nang neraka.”

Bab pegatan31 Gus Yésus neruské tembungé ngéné: “Uga

ènèng piwulang sing uniné ngéné: ‘Sapa singmegat bojoné kudu ngekèki layang pegat.’32 Nanging saiki kowé tak omongi: sapa singmegat bojoné, nanging bojo kuwi ora lakubédang, lah wong kuwi marakké bojoné mauterus laku bédang, nèk sing dipegat mau teruskawin menèh. Lah wong lanang sing kawinkaro wong sing dipegat mau ya katut mèlu lakubédang.”

Bab sumpah33 Gus Yésus ngomong: “Kowé pada nger nèk

mbah-mbahané awaké déwé diwulangi ngéné:‘Kowé aja mblénjani janji. Nèk kowé wis janji karo

MATÉUS 5.34–42 18

wong nganggo sumpah karo jenengé Gus Allah,janji kuwi kudu mbok tetepi.’ 34 Nanging saikikowé tak omongi: kowé aja pisan-pisan sumpah.Aja sumpah nyeluk langit, awit langit kuwijagongané Gus Allah. 35 Lan aja sumpah nyelukbumi, awit bumi kuwi antyik-antyiké sikilé GusAllah. Lan aja sumpah nyeluk jenengé Yérusalèm,awit kuwi kuta panggonané ratuné. 36 Uga ajasumpah nyeluk sirahmu, awit kowé déwé orabisa nggawé uwan, sakeler waé ora bisa. 37 Nèkya, ngomonga ya, nèk ora, ya ngomong ora.Kliwat sangka kuwi metuné sangka Sétan.”

Bab mbales38 Tembungé Gus Yésus: “Kowé pada nger

nèk wèté nabi Moses ngomong ngéné: ‘Sapasing ngrusak mripat kudu gentèn dirusak mripatélan sapa sing ngrusak untu kudu gentèn dirusakuntuné.’ 39 Nanging saiki Aku ngomongi kowé: ajambales marang wong sing nggawé ala marangkowé. Malah nèk ènèng wong ngeplak pipimutengen, bèn ngeplak pipimu sing kiwa pisan.40 Lah nèk ènèng wong arep nggawa kowé nangkruton awit arep njaluk klambimu, malah jasmudikèkké pisan. 41 Lah nèk kowé dipeksa wongkongkon nggawakké barangé sak kilomèter,digawa rong kilomèter pisan. 42 Nèk ènèng wong

MATÉUS 5.43–48 19

njaluk apa-apa marang kowé, dikèki lan sing areputang marang kowé ya diutangi.”

Bab trésna marang mungsuh43 Gus Yésus neruské tembungé ngéné: “Kowé

pada nger piwulang iki: ‘Kowé pada trésnaamarang kantya-kantyamu lan pada sengitamarang mungsuhmu.’ 44 Nanging saiki kowé takomongi: pada trésnaa marang mungsuhmu lanwong sing nggawé ala marang kowé didongakké.45 Dadiné ketara nèk kowé kuwi pantyèn anakéGus Allah Bapakmu sing nang swarga. Awit GusAllah Bapakmu nylorotké padangé srengéngémarang wong sing betyik lan sing ala. GusAllah Bapakmu uga ngekèki udan marang wongsing nglakoni betyik lan sing nglakoni ala. 46 Lahnèk kowé namung nrésnani wong sing trésnamarang kowé, aja njagakké nèk Gus Allah bakalngupahi kowé, awit wong sing mata-duwitenwaé nglakoni kuwi. 47 Lah nèk kowé namungmbagèkké kantya-kantyamu, lah kowé apa ènèngbédané karo liyané? Wong sing ora kenal marangGus Allah ya pada waé kaya ngono. 48 Mulané,kowé kudu sampurna, kaya enggoné Gus AllahBapakmu nang swarga ya sampurna.”

MATÉUS 6.1–6 20

Bab tetulung

6 1 Tembungé Gus Yésus: “Enggonmu padanglakoni panyembah kuwi aja kanggopamèran wong. Mengko ndak Bapakmu nangswarga ora mberkahi kowé.

2 “Nèk kowé pawèh duwit, aja diomong-omongké, kaya wong lamis kaé. Wong lamiskuwi lumrahé ngomong-omongké bab betyiké,dikabar-kabarké nang sinaguk-sinaguk lan nangdalan-dalan, supaya dielem wong. Nger a, wongsing kaya ngono kuwi wis nampa pembalesanépenggawéané. 3 Nanging kanggo kowé, nèk kowépawèh, aja sampèk wong liya nger . 4 Dadinépawèhmu ora kétok wong, nanging Bapakmunang swarga nger barang sing ora kétok, Dèknésing bakal ngupahi kowé.”

Bab ndedonga5 Gus Yésus ngomong: “Nèk kowé ndedonga,

aja kaya wong lamis. Wong lamis kuwi lumrahépada ndedonga nang sinaguk-sinaguk apanang dalan-dalan, supaya kétok wong. Nger a,wong sing kaya ngono kuwi wis nampa upahé.6 Nanging nèk kowé ndedonga, mlebua nangkamar lan lawangé dikantying, terus ndedongaamarang Bapakmu sing ora kétok. Dèkné ngerapa sing mbok ndakké, senajan wong liya ora

MATÉUS 6.7–15 21

weruh. Gus Allah Bapakmu bakal ngupahi kowékaro berkah.

7 “Nèk kowé ndedonga, aja dawa-dawa, kayalumrahé wong sing ora kenal marang Gus Allah.Wong-wong kuwi mikiré Gus Allah ngrungokképandongané, jalaran dawa. 8 Aja pada niruwong-wong kuwi, awit Gus Allah Bapakmunger apa sing mbok butuhké, sakdurungé mboktembung ing pandonga. 9 Mulané ndedongaangéné:

‘Duh Bapaké awaké déwé nang swargamuga Jenengmu kasutyèkna.10 Muga kratonmu tumekaalan kekarepanmu klakonanaing donya kayadéné nang swarga.11 Nyuwun sandang-pangan saben dina12 lan pangapura sangka ing dosaawit awaké déwé ya ngapuradosané wong liya.13 Nyuwun aja sampèk kenèng godananging luwarana sangka ala.’14 “Nèk kowé ngapura marang wong sing nduwé

salah marang kowé, Bapakmu nang swarga yabakal ngapura salahmu. 15 Nanging nèk kowé orangapura salahé liyané, Bapakmu nang swarga yaora bakal ngapura salahmu.”

MATÉUS 6.16–23 22

Bab pasa16 Tembungé Gus Yésus: “Nèk kowé pasa, aja

kétok sedi kaya lumrahé wong lamis. Wong-wongkuwi rupané digawé-gawé, supaya kétok sedi,dadiné wong kabèh nger nèk ijik pasa. Nger a,wong sing kaya ngono kuwi wis nampa upahékaya sak mes né. 17 Nanging kowé, nèk kowépasa, kowé raupa lan rambutmu dijungka .18 Dadiné ora ènèng wong nger nèk kowé pasa.Namung Bapakmu nang swarga sing ora kétoksing nger apa sing mbok lakoni. Dèkné singbakal ngupahi kowé.”

Banda nang swarga19 Gus Yésus neruské piwulangé ngéné:

“Aja pada nglumpukké banda ing donya, awitbisa rusak dipangan rayap lan renget lan bisadityolong maling. 20 Luwung nglumpukké bandanang swarga waé, awit nang swarga ora ènèngrayap lan renget sing bisa ngrusak lan maling yaora bisa nyolong. 21 Awit nang endi bandamu, yanang kono uga a mu.”

Mripat kuwi diané awak22 Tembungé Gus Yésus: “Mripat kuwi diané

awak. Nèk mripaté padang, awakmu sak kujurya padang. 23 Nanging nèk mripatmu peteng,

MATÉUS 6.24–27 23

awakmu sak kujur ya peteng uga. Dadiné, nèkdian sing nang awakmu kuwi malih peteng, lahkaya ngapa petengé!”

Bab ngladèni gus loro24 Tembungé Gus Yésus: “Ora ènèng wong sing

bisa ngrangkep ngladèni gus loro. Awit wongébakal sengit karo sing siji lan nrésnani liyané,apa ngelem sing siji lan nyepèlèkké sing liyané.Semono uga kowé, kowé ora bisa ngladèni GusAllah lan uga ngladèni duwit.”

Aja sumelang25 Tembungé Gus Yésus: “Mulané Aku

ngomong: aja pada sumelang bab uripmu,bab apa sing mbok pangan lan apa sing mbokombé lan apa sing mbok enggo. Apa urip kuwiajiné ora ngungkuli pangan lan awak kuwiajiné apa ora ngungkuli sandangan? 26 Mbokdisawang manuk-manuk sing mabur nang langitkaé. Lak ya ora pada nyebar lan ya ora padangunduh lan ya ora pada nyimpen panènanénang lumbung. Nanging Bapakmu nang swargangopèni manuk-manuk kuwi. Apa ajiné uripmuora ngungkul-ungkuli manuk-manuk kuwi? 27 Apanang tengahmu ènèng sing bisa nyambung uripénganggo sumelang?

MATÉUS 6.28–34 24

28 “Lah kenèng apa kok pada sumelang babsandangan? Mbok disawang kembang-kembangsing tukul nang kebon kaé. Kembang-kembangkuwi lak ya ora pada nyambutgawé apa nggawésalin ta? 29 Nanging sawangen déwé, gèk ratuSoléman waé sing sugihé kaya ngono ora nduwésalin sing apiké kaya kembang-kembang kuwi.30 Semono uga suket-suket nang kebon, singdina iki tukul lan sésuk diobong. Kuwi waédiapik-apik tenan karo Gus Allah. Lah kowémenèh! Gus Allah mes bakal nyandangi kowéngungkul-ungkuli suket-suket kuwi. Nangingkowé pada tyilik pengandelé.

31 “Mulané, aja pada sumelang lan ajapada bingung bab apa sing mbok pangan lanmbok ombé lan mbok enggo. 32 Awit kuwiprekara-prekara sing dipikir karo wong-wongsing ora kenal marang Gus . Bapakmu nangswarga lak wis nger nèk barang-barang kuwikabèh mbok butuhké. 33 Mulané, sing kudumbok pikir sing ndisik déwé kuduné KratonéGus Allah lan kepriyé enggonmu bisa nurukekarepané. Mengko Gus Allah bakal ngekèkikowé barang-barang liyané sing mbok butuhké.34 Mulané, aja pada sumelang bab dina sésuk,awit dinané sésuk ènèng karépotané déwé.Ngrasakké karépotané dina iki waé wis abot, ajaditambahi karo karépotané dina sésuk.”

MATÉUS 7.1–8 25

Bab maido

7 1 Gus Yésus neruské piwulangé ngéné: “Ajapada maido liyané, supaya Gus Allah oramaido kowé. 2 Awit Gus Allah bakal maido kowémanut tyarané enggonmu maido liyané. LanDèkné bakal ngukur kowé nganggo ukuran singmbok kanggokké kanggo ngukur liyané. 3 Kenèngapa kowé kok ndelokké klilip nang mripaté liyané,nanging balok nang mripatmu déwé kowé oraweruh. 4 Lah kepriyé kowé kok wani ngomongkaro liyané: ‘Kéné klilip sing nang mripatmutak buwangé,’ nanging mripatmu déwé ènèngbaloké. 5 Kowé kuwi wong lamis. Balok sing nangmripatmu kuwi dibuwang ndisik, dadiné kowébisa weruh mat lan bisa mbuwang klilip sing nangmripaté liyané.

6 “Barang sing sutyi aja dikèkké asu, mengkondak asuné balik nyatèk kowé. Lan parelaja dikèkké babi, mengko ndak diidek-ideknganggur.”

Pandonga mes ketampa7 Tembungé Gus Yésus: “Nèk kowé njaluk,

kowé mes bakal dikèki; nèk kowé nggolèk,kowé mes bakal nemu; nèk kowé totok-totoklawang, mes kowé bakal dibukakké. 8 Awit sapasing njaluk bakal nampa lan sapa sing nggolèk

MATÉUS 7.9–15 26

bakal nemu lan sapa sing totok lawang bakaldibukakké. 9 Para bapak sing nang kéné iki,mosok nèk anakmu njaluk ro mbok kèki watu?Mes ora ta! 10 Apa nèk anakmu njaluk iwakterus mbok kèki ula? Mes ora ta! 11 Lah nèkkowé waé, wong sing ala, bisa ngekèki barangsing apik marang anak-anakmu, lah Bapakmusing nang swarga menèh? Mosok Dèkné orabakal ngekèki barang sing apik marang sapa waésing pada njaluk marang Dèkné.

12 “Mulané apa sing mbok karepké supayadi ndakké karo wong liya marang kowé, kuwikudu mbok ndakké marang liyané. Awit kuwiisiné angger-angger sing diwulangké karo nabiMoses lan nabi liya-liyané.”

Bab lawang sing amba lan lawang sing tyiyut13 Gus Yésus mulangi ngéné: “Pada mlebua

liwat lawang sing tyiyut, awit lawang sing ambalan dalan sing jembar kuwi nggawa kowé nangkarusakan lan wong okèh sing pada milih dalaniku. 14 Nanging lawang sing tyiyut lan dalan singtyiyut kuwi nggawa kowé nang kauripan lannamung wong se k pada milih dalan kuwi.”

Bab nabi sing palsu15 Gus Yésus neruské piwulangé ngéné: “Pada

sing a -a karo nabi-nabi sing palsu. Wong-wong

MATÉUS 7.16–23 27

kuwi tekané nang nggonmu kaya wedus manut,nanging wujuté beburon sing galak. 16 Wong-wong kuwi ketarané sangka penggawéné. Mosoktukulan eri ngetokké woh dreif lan rerungkutanngetokké woh jambu? Mes ora ta! 17 Wit singapik mes ya ngetokké woh sing apik lan wit singèlèk mes ya ngetokké woh sing èlèk. 18 Wit singapik ora bisa ngetokké woh sing èlèk lan wit singèlèk ora bisa ngetokké woh sing apik. 19 Sabenwit sing ora ngetokké woh sing apik bakal ditegorlan diobong. 20 Mengkono kuwi kowé bisa nitèninabi sing palsu, sangka penggawéné.”

Wong sing ngomong: “Gus , Gus ”21 Gus Yésus ngomong: “Sing mlebu ing

Kratoné Swarga kuwi ora wong sing ngomong‘Gus , Gus ’ marang Aku, ora, nanging sabenwong sing nglakoni kekarepané Bapakku nangswarga. 22 Ing dina kruton okèh wong bakalngomong marang Aku: ‘Gus , Gus , awaké déwélak ngabarké pituturé Gus Allah ing jenengmuta? Lan awaké déwé lak nundungi demit ingjenengmu ta lan awaké déwé ya nindakkémujijat ing jenengmu uga?’ 23 Nanging Aku bakalsemaur: ‘Aku blas ora kenal marang kowé. Padalungaa sangka ngarepku, kowé wong sing senengnggawé ala!’”

MATÉUS 7.24–8.2 28

Bab ngrungokké lan nglakoni24 Gus Yésus neruské piwulangé ngéné:

“Wong sing ngrungokké lan nglakoni piwulangkukuwi kenèng tak padakké karo wong pintersing ngedekké omahé nang panggonan singatos. 25 Kadung udané deres lan banyuné lautmunggah ngelepké panggonané kabèh lan angingedé ngantemi omahé, omahé ora rubuh, awitngadek nang panggonan sing atos.

26 “Lah wong sing ngrungokké piwulangku,nanging ora dilakoni, kuwi kenèng dipadakkékaro wong bodo sing ngedekké omahé nanglemah san . 27 Kadung ènèng udan deres lanbanyuné laut munggah ngelepké panggonanélan angin gedé ngantemi omahé, omahé terusambruk, rusak sak kabèhé.” 28 Sakwisé GusYésus rampung sing memulang, wong kabèhpada nggumun banget marang piwulangé.29 Awit Dèkné sing mulang nganggo pangwasa,séjé karo guru Kitab.

Gus Yésus nambani wong lara lépra

8 1 Dongé Gus Yésus medun sangka gunung,wong pirang-pirang pada ngetutké Dèkné.2 Nang kono ènèng wong lara lépra mara nangnggoné Gus Yésus, terus sujut nang ngarepé.

MATÉUS 8.3–9 29

Wongé ngomong: “Duh Gus , nèk kowé gelem,mes kowé bisa nambani aku.”

3 Gus Yésus terus ngelungké tangané lanndemèk wongé karo ngomong: “Aku gelem,dadia waras!” Sakwat wongé terus mari tenan.4 Wongé terus dipenging karo Gus Yésus, oraéntuk ngomong-omongké bab lelakon kuwimarang wong liyané, nanging dikongkon nangnggoné imamé, supaya weruh nèk dèkné wismari tenan. Wongé uga dikongkon ngekèkikurbané miturut pernatané nabi Moses kanggotanda nèk wongé wis mari tenan.

Gus Yésus nambani peladèné ofisir Rum5 Dongé Gus Yésus mlebu kuta Kapèrnakum

ènèng ofisir Rum marani Dèkné, njaluk tulungngomong: 6 “Gus , peladènku lara nang omah.Dèkné wis ora bisa apa-apa, namung ngrasakkélara tenan.”

7 Gus Yésus semaur: “Ya, Aku arep tekanambani dèkné.”

8 Nanging ofisiré semaur: “Duh Gus , aku ikiora pantes didayohi Gus nang omahku. MbokGus ngetokké tembung sak ketyap waé, mengkopeladènku mes bakal mari. 9 Awit aku déwéya ing sak ngisoré penggedéku, nanging akudéwé ya nduwé soldat-soldat ing sak ngisorku,sing kudu manut marang aku. Nèk aku mréntah

MATÉUS 8.10–15 30

sing siji ngomong: ‘Kana lunga,’ wongé ya lungalan nèk liyané tak tyeluk: ‘Réné,’ wongé mesya teka. Nèk aku ngomong karo peladènku: ‘Ikiditandangi,’ mes ya ditandangi.”

10 Gus Yésus nggumun krungu tembungé ofisirkuwi. Dèkné terus ngomong marang wong-wongsing pada mèlu: “Tenan, Aku durung tau tumonwong sing nduwé pengandel semono gedénénang tengahé wong Israèl. 11 Titènana ta, wongpirang-pirang bakal teka sangka wétan lan kulonlan pada pésta bebarengan karo Bapa Abraham,Isak lan Yakub ing Kratoné Swarga. 12 Nangingwong-wong sing sak mes né kudu manggon ingKratoné Gus Allah malah bakal diusir metu,dilebokké nang panggonan sing peteng-ndedet.Nang kono wong-wong kuwi bakal nangis lankerot untu.” 13 Gus Yésus terus ngomongmarang ofisiré: “Kana mulih, bakal klakon manutpengandelmu.”

Lan ing waktu kuwi uga peladèné mari.

Gus Yésus nambani wong liya-liyané14 Dongé Gus Yésus teka nang omahé Pétrus,

Dèkné weruh nèk ibu-maratuwané Pétrus larapanas nang ambèn. 15 Gus Yésus terus ndemèktangané wongé, wongé terus mari. Wongé terustangi lan ngladèni Gus .

MATÉUS 8.16–22 31

16 Kadung wis surup wong-wong sing kesurupandemit terus pada digawa nang nggoné GusYésus. Demit-demité pada ditundungi karotembung sak ketyap lan sing lara pada diwaraskékabèh. 17 Gus Yésus nindakké kuwi mau kabèh,supaya klakon sing diomong karo nabi Yésaya dèkmbiyèn, sing uniné ngéné: “Dèkné wis nyanggakasangsarané awaké déwé lan lelarané awakédéwé Dèkné wis nambani.”

Apa tegesé mèlu Gus Yésus18 Gus Yésus weruh nèk wong pirang-pirang

pada ngrubung Dèkné, mulané Dèkné terusngongkon murid-muridé ngabrah mér. 19 Ingwaktu kuwi ènèng sakwijiné guru Kitab maranang nggoné Gus Yésus ngomong: “Guru, akuarep mèlu Kowé, nang endi waé aku arep mèlu.”

20 Gus Yésus nyauri wongé ngéné: “Asu alasannduwé rong lan manuk nduwé susuk, nangingAnaké Manungsa ora nduwé panggonan kanggongglétak lan lèrèn.”

21 Terus ènèng murid liyané ngomong ngénémarang Gus Yésus: “Gus , aku dililani nguburbapakku ndisik.”

22 Gus Yésus nyauri ngéné: “Kowé mèlua Aku,sing ma bèn ngubur tunggalé sing pada ma .”

MATÉUS 8.23–29 32

Gus Yésus ngendek ombak gedé23 Gus Yésus terus mlebu nang prau lan

murid-muridé pada mèlu. 24 Ora let suwi terusènèng ombak gedé nang mér kono lan ombakéngontang-an ngké prauné. Ing waktu kuwi GusYésus ijik turu. 25 Murid-muridé terus marani lannggugah Dèkné: “Gus , awaké déwé ditulungi.Prauné kelep.”

26 Gus Yésus terus ngomong: “Kenèng apakowé kok pada wedi? Kok tyilik pengandelé!”Gus Yésus terus tangi lan mréntah angin lanombak kongkon mandek. Anginé lan banyunéterus anteng. 27 Wong-wong sing nang kono padanggumun lan ngomong: “Wong iki sapa ta? Anginlan ombak kok pada manut marang tembungé?”

Gus Yésus nambani wong sing kesurupan demit28 Kadung Gus Yésus wis tekan abrahan, nang

bawah Gadarah, terus ènèng wong loro metukiDèkné. Wong loro iki kesurupan demit lan tekanésangka guwa-guwa kuburan. Wong-wong ikimedèni tenan, mulané ora ènèng wong sing waniliwat dalan kono. 29 Wong-wong kuwi terus padabengok-bengok marang Gus Yésus, ngomong:“Duh Anaké Gus Allah, awaké déwé arep mbokkapakké? Apa awaké déwé arep mbok setrap?Saiki lak durung waktuné ta?”

MATÉUS 8.30–9.2 33

30 Ora adoh sangka kono ènèng babi pirang-pirang ijik pada nggolèk pangan. Demit-demitémau terus pada nyuwun marang Gus Yésus,ngomong: 31 “Nèk awaké déwé niyat arep mbokkongkon metu, awaké déwé dililani mlebu nangbabi-babi kaé!”

32 Gus Yésus ngomong: “Kana pada metua!”Demit-demit mau terus pada metu sangka wongloro kuwi, terus pada mlebu nang babi-babiné.Babi-babi mau terus pada mblayu sangka pinggirgunung kono, njegur nang mér terus pada makelep kabèh.

33 Wong-wong sing angon babi-babi mauterus pada mblayu nang kuta, ngomongké bablelakon kuwi lan uga bab wong loro sing maunékesurupan demit. 34 Wong sak kuta kabèh teruspada teka marani Gus Yésus. Kadung ketemuterus pada nyuwun tenanan marang Dèkné,supaya lunga sangka panggonan kono.

Gus Yésus nambani wong lumpuh

9 1 Gus Yésus terus munggah nang prau lanngabrah balik menèh nang kuta panggonané,yakuwi Kapèrnakum. 2 Nang kono terus ènèngwong pada teka nggotong wong lumpuh nganggopeturoné. Kadung Gus Yésus weruh gedénépengandelé wong-wong kuwi, Dèkné terus

MATÉUS 9.3–10 34

ngomong marang wongé sing lumpuh: “Aja wedi,dosa-dosamu wis dingapura.”

3 Nang kono ènèng guru-guru Kitab sing padamba n: “Wong iki nyepèlèkké Gus Allah.”

4 Nanging Gus Yésus nger ba nané para guruKitab kuwi, mulané terus ngomong: “Kenèngapa kowé kok pada nduwèni gagasan sing ala?5 Gampang sing endi, ngomong: ‘Dosamu wisdingapura,’ apa: ‘Ngadek lan mlakua?’ 6 NangingAku arep nduduhké marang kowé, nèk AnakéManungsa nduwèni kwasa ngapura dosa nangjagat kéné.” Gus Yésus ngomong marang wongsing lumpuh: “Ngadeka! Peturonmu diangkatlan kana mulih.” Wongé terus ngadek lan mlakumulih. 7 (9:6) 8 Wong-wong sing weruh lelakonkuwi mau pada nggumun kabèh lan pada memujimarang Gus Allah, awit Gus Allah gelemngekèki pangwasa semono gedéné marangmanungsa.

Gus Yésus manggil Matéus9 Gus Yésus terus lunga sangka panggonan

kono. Dèkné weruh wong belas ng ijik njagongnang kantoré. Wong belas ng iki jenengéMatéus. Gus Yésus ngomong marang Matéus:“Hayuk mèlu Aku!”

Matéus terus ngadek, terus mèlu Gus Yésus.10 Dongé Gus Yésus ijik mangan nang omahé

MATÉUS 9.11–15 35

Matéus, wong belas ng pirang-pirang lanwong-wong liyané sing dianggep wong ala, ugapada teka lan mangan bebarengan karo GusYésus lan murid-muridé. 11 Wong Farisi siji-lorosing weruh kuwi terus pada takon marangmurid-muridé Gus Yésus: “Kenèng apa gurumukok mangan bebarengan karo wong belas ng lanwong ala?”

12 Gus Yésus krungu kuwi terus ngomong:“Wong sing waras ora mbutuhké dokter, nangingsing lara. 13 Dipikir apa tegesé ayat nang Kitabsing uniné: ‘Sing tak karepké ora kurban, nangingtumindak katrésnan!’ Awit tekaku iki ora nggolèkiwong sing ngakuné wis apik uripé, ora, nangingAku nggolèki wong sing ala.”

Bab pasa14 Sakwisé kuwi murid-muridé Yohanes

Pembap s pada teka nang nggoné Gus Yésus,terus takon: “Awaké déwé lan para Farisi padanglakoni pasa, nanging murid-muridmu kok ora?”

15 Gus Yésus semaur ngéné: “Dipikir! Mosokdayoh nang kawinan kaé pada sedi nèk mantènélanang ijik nang kono? Mes ora ta? Nangingènèng waktuné mantèné lanang digawa lungasangka kono. Ing waktu kuwi dayohé bakal padapasa.

MATÉUS 9.16–21 36

16 “Ora ènèng wong nambal salin lawas nganggobakal sing anyar. Awit tambalané kuwi bakalmengkeret lan nyuwèkké saliné luwih amba.17 Semono uga ora ènèng wong nyimpen anggursing anyar nang kantongan lulang sing lawas,awit mengko kantongané mes bakal bedah.Angguré bakal wutah lan kantongané bakal orakanggo gawé menèh. Apiké, anggur sing anyarya kudu disimpen nang kantongan sing anyar,supaya angguré lan kantongané bisa tetep apik.”

Gus Yésus menangké lara lan pa18 Dongé Gus Yésus ijik omong-omongan karo

murid-muridé Yohanes Pembap s mau, terusènèng penggedéné sinaguk teka lan niba nangngarepé, nyuwun: “Duh Gus , anakku wédokentas waé ninggal, nanging nèk Gus gelemteka lan ndemèk dèkné, mes dèkné bisa uripmenèh.”

19 Gus Yésus terus ngadek lan mèlu wongé,bareng karo murid-muridé uga.

20 Nanging nang kono uga ènèng wong wédoksing lara ngetokké ge h, wis rolas taun suwéné.Wongé nyedeki Gus Yésus sangka mburi terusndemèk gombyoké saliné. 21 Awit wongé mikir:“Nèk aku bisa ndemèk saliné waé, mes aku bisamari.” Mulané wongé terus ndemèk saliné GusYésus.

MATÉUS 9.22–28 37

22 Nanging Gus Yésus terus minger. Kadungweruh wong wédoké, Dèkné terus ngomong:“Aja wedi, pengandelmu sing nambani kowé.”Sakwat wongé terus mari.

23 Kadung Gus Yésus wis tekan omahépenggedéné sinaguk, Dèkné weruh wong-wongsing ngunèkké suling lan wong okèh liyané singpada tangisan. 24 Gus Yésus terus ngomong:“Kana pada metu! Botyahé ora ma , namungturu.” Wong-wong pada ngguyu Gus Yésus.25 Kadung wong-wong wis pada metu, GusYésus terus mlebu nang kamaré botyahé.Tangané botyahé terus dityekel, botyahé terussakwat tangi. 26 Kabar bab lelakon kuwi terussumebar nang sak bawah kono kabèh.

Wong loro sing lamur bisa weruh menèh27 Dongé Gus Yésus lunga sangka kono,

terus ènèng wong lamur loro nutu Dèkné.Wong-wong kuwi bengok-bengok: “Turunanératu Daved, mbok melas karo awaké déwé!”

28 Kadung Gus Yésus wis tekan omahé déwé,wong lamur loro mau terus mara nang nggonéDèkné. Gus Yésus terus takon marang wong loromau: “Apa kowé pretyaya nèk Aku bisa nambanimripatmu?”

Wong loro mau semaur: “Ya Gus , awaké déwépretyaya!”

MATÉUS 9.29–35 38

29 Gus Yésus terus ndemèk mripaté wongékaro ngomong: “Apa pengandelmu bakal klakon!”30 Wong-wong kuwi terus bisa weruh menèh.Pada dipenging tenanan karo Gus Yésus, oraéntuk ngomong-omongké bab kuwi marangsapa-sapa.

31 Nanging kadung wis lunga sangka kono, wongloro mau meksa ngomong-omongké bab GusYésus marang saben wong nang bawah kono.

Gus Yésus nambani wong bisu32 Kadung wong loro mau wis lunga, terus

ènèng wong bisu digawa nang nggoné GusYésus. Wongé dikwasani demit. 33 Kadung demitéwis dietokké karo Gus Yésus, wongé terus bisangomong menèh. Wong-wong sing weruh padanggumun kabèh lan ngomong: “Awaké déwédurung tau weruh kaya ngono kuwi nang negaraIsraèl kéné.”

34 Nanging para Farisi ngomong: “Wongé bisangetokké demit kuwi jalaran éntuk pangwasasangka penggedéné demit.”

Gus Yésus nduwèni kawelasangedé marang manungsa

35 Gus Yésus terus lunga ndlajahi kuta-kutalan désa-désa. Dèkné memulang nang sinaguk-sinaguk lan nggelarké kabar kabungahan bab

MATÉUS 9.36–10.5 39

Kratoné Gus Allah. Gus Yésus uga nambaniwong-wong sing nduwé werna-werna lara lanmemala. 36 Saben-saben nèk Gus Yésus weruhwong pirang-pirang kuwi, Dèkné sedi a né,jalaran melas banget. Awit wong-wong kuwikétoké kesel lan ora kopèn, kaya wedus sing oranduwé pangon. 37 Gus Yésus terus ngomongmarang murid-muridé: “Sing kudu dienèni okèh,nanging bauné se k. 38 Mulané pada nyuwunamarang sing nduwé panènané, supaya nambahiwongé sing panèn.”

Rasul rolas

10 1 Ing sakwijiné dina Gus Yésusnglumpukké muridé rolas. Murid-muridéiki pada dikèki pangwasa ngetokké demitlan nambani sak wernané lara lan memala.2 Jenengé rasul rolas iki: Simon, sing uga dityelukPétrus, Andréas, seduluré; Yakobus lan Yohanes,kabèh loro anaké Sébédéus. 3 Uga Filipus lanBartoloméus, Tomas lan Matéus, wong belas ng;Yakobus anaké Alféus, uga Tadéus. 4 Uga Simon,sing diparapi Patriot lan Yudas Iskariot. Yudas ikising ngelungké Gus Yésus marang mungsuhé.

Rasul rolas dikongkon budal5 Gus Yésus terus ngongkon rasul rolas budal

nganggo tembung ngéné: “Aja pada nekani

MATÉUS 10.6–15 40

panggonané bangsa sing dudu Ju lan aja mlebukutané bangsa Samaria. 6 Sing mbok parani ndisikkuduné wong Israèl sing ketriwal. 7 Pada dikabarinèk saiki Kratoné Swarga wis diwiwi . 8 Wong larapada diwarasna lan wong ma pada ditangèkna.Wong lara lépra pada dimarèkna lan demit-demitpada tundungana. Kowé pada nampa pangwasatanpa mbayar apa-apa, mulané pangwasa kuwidikanggokna tanpa njaluk bayaran. 9 Aja padasangu duwit, ora duwit emas, ora duwit selakaapa duwit kopro. 10 Aja nggawa kantongan apasèrep salin lan sepatu lan aja nggawa teken.Awit wong nyambutgawé kuwi wis sak mes nédityukupi butuhé.

11 “Nèk kowé teka nang sakwijiné kuta apadésa, nggolèka wong sing gelem mbok inepilan nginepa nang omah kuwi ngan lungamusangka kono. 12 Nèk kowé mlebu nang omahéwong, wongé dibagèkké ngéné: ‘Muga GusAllah mberkahi kowé kabèh!’ 13 Nèk wongégelem nampani kowé, pamujimu berkah kuwibakal nekani brayat kuwi. Nanging nèk wongé oragelem nampani kowé, pamujimu berkah bakalbalik menèh marang kowé. 14 Nèk ènèng omahapa kuta sing ora gelem nampani kowé apa oragelem ngrungokké piwulangmu, lungaa sangkapanggonan kono lan lemahé diketok-ketokkésangka sikilmu. 15 Pretyayaa, mbésuk ing dina

MATÉUS 10.16–21 41

kruton setrapané wong sing manggon nangkuta-kuta kuwi aboté bakalé ngungkul-ungkulisetrapané kuta Sodom lan Gomorah!”

Bab kangèlan lan kasangsaran16 Gus Yésus neruské tembungé marang rasul

rolas mau: “Dirungokké sing apik! Kowé takkongkon budal kaya wedus sing dietyulké nangtengahé asu alasan. Mulané kowé kudu singa -a kaya ula lan a mu sing resik kaya manukdara. 17 Sing a -a ing apa waé, awit kowébakal dityekel lan digawa nang ngarepé KrutonAgama. Kowé bakal dipetyu nang sinagukéwong-wong kuwi. 18 Kowé bakal digawa nangngarepé para pangwasa lan para ratu, jalarankowé nglabuhi Aku. Kuwi kelunggaranmu kanggongekèki paseksi bab Aku marang para penggedélan marang wong-wong sing ora kenal marangGus Allah. 19 Nanging nèk kowé dikongkon majunang ngarepké kruton, aja pada wedi bab kepriyésing ngomong lan apa sing kudu mbok omong.Awit ing waktu kuwi Gus Allah bakal ngekèkitembungé marang kowé. 20 Awit dudu kowésing bakal ngomong, nanging Rohé Gus AllahBapakmu sing bakal ngomong lantaran kowé.

21 “Bakal klakon ènèng wong masrahkéseduluré déwé supaya dipatèni. Semono ugabapak bakal masrahké anaké supaya dipatèni.

MATÉUS 10.22–28 42

Anak-anak bakal nglawan marang bapa lanibuné lan bakal masrahké wong tuwané supayadipatèni. 22 Wong kabèh bakal sengit marangkowé, jalaran kowé mèlu Aku. Nanging sapa singmantep tekan entèk-entèkané, kuwi sing bakalslamet. 23 Nèk kowé dikuya-kuya nang sakwijinékuta, pada lungaa nang kuta liyané. Pretyayaa,Anaké Manungsa bakal teka, sakdurungé kowékemput enggonmu nglakoni kongkonanmu nangkuta-kuta sak Israèl kabèh.

24 “Murid mes ora ngungkuli guruné lan slafmes ora ngungkuli sing nduwé. 25 Kanggomurid mes ya wis tyukup nèk bisa kaya guruné,semono uga slaf, ya wis tyukup nèk bisa kayasing nduwé. Lah nèk sing nduwé omah waédiarani Bèlsebul, lah brayaté sak omah menèhora diarani kepriyé!”

Gus Allah sing kudu diwedèni26 Gus Yésus neruské tembungé ngéné: “Aja

pada wedi marang wong-wong kuwi. Apa singditutupi bakal kétok lan apa sing didelikké bakalkebukak. 27 Apa sing tak omongké marang kowéing petengan kudu mbok kabarké ing padangan.Apa sing dibisik-bisikké nang kupingmu, kuwidiomong-omongké nang endi-endi. 28 Aja padawedi marang manungsa, awit manungsa namungbisa matèni badané. Pada wedia marang Gus

MATÉUS 10.29–36 43

Allah sing bisa matèni badan lan nyawamupisan nang neraka. 29 Manuk tyilik loro lak oraènèng ajiné ta regané? Nanging ora ènèng sijia

ba nang lemah tanpa Bapakmu nglilani. 30 Lahkowé menèh, gèk rambut nang sirahmu waé wisdiitung kabèh. 31 Mulané aja pada wedi. KanggoGus Allah kowé kuwi ajiné ngungkuli sak ènèngémanuk tyilik kabèh.”

Ngakoni Gus Yésus nang ngarepé wong32 Tembungé Gus Yésus: “Sapa sing ngakoni

nèk dadi muridku nang ngarepé wong, Aku yabakal ngakoni nang ngarepé Gus Allah Bapakku,nèk wong kuwi pantyèn muridku. 33 Nangingsapa sing wedi ngakoni nèk dadi muridku nangngarepé wong, Aku ya bakal nyélaki dèkné nangngarepé Bapakku nang swarga.”

Ora rukun, malah pisah34 Gus Yésus terus ngomong: “Kowé aja mikir

nèk tekaku nggawa rukun nang jagat. Ora,tekaku ora nggawa rukun, nanging malah misah.35 Tekaku malah misah anak lanang sangkabapaké lan anak wédok sangka ibuné, uga anakwédok mantu sangka ibu maratuwané. 36 Malahwong sak omah bakal dadi mungsuh marangsakpada-pada.”

MATÉUS 10.37–42 44

Sapa sing bisa dadi murid37 Gus Yésus neruské tembungé ngéné: “Sapa

sing nrésnani bapa apa biyungé ngungkulienggoné nrésnani Aku, wong kuwi ora pantesdadi muridku. Uga wong sing nrésnani anakélanang apa anaké wédok ngungkuli enggonénrésnani Aku, wong kuwi uga ora pantes dadimuridku. 38 Sapa sing ora gelem manggulpentèngané lan nurut Aku, kuwi ora pantes dadimuridku. 39 Sapa sing ngéman uripé, kuwi malahbakal kélangan uripé. Nanging sapa sing ora wedikélangan uripé kanggo Aku, iku sing bakal nemuuripé.”

Upahé wong sing nggawé betyik40 Gus Yésus ngrampungké piwulangé marang

rasul rolas ngéné: “Sapa sing nampani kowé,kuwi uga nampani Aku. Lan sapa sing nampaniAku, kuwi ya nampani Bapakku nang swarga.41 Sapa sing nampani wong kongkonané GusAllah, jalaran wongé kongkonané Gus Allah,wong kuwi bakal nampa upah sing bakal dikèkkémarang wong kongkonané Gus Allah mau.Sapa sing nampani wong betyik, jalaran wongbetyik, wong kuwi ya bakal nampa upahé wongbetyik kuwi. 42 Sapa sing ngekèki ngombé marangsalah-sakwijiné muridku sing tyilik iki, jalaran

MATÉUS 11.1–7 45

muridku, senajan namung banyu anyes sak gelas,pretyayaa, wong kuwi bakal nampa upah.”

Gus Yésus lan Yohanes Pembap s

11 1 Sakwisé rampung enggoné ngekèkipitutur marang muridé rolas, GusYésus terus lunga sangka panggonan kono, arepmemulang lan nggelarké kabar kabungahan nangkuta-kutané bangsa Ju kono.

2 Yohanes, sing ing waktu kuwi ijik nangsetrapan, krungu kabar bab penggawéné Kristus.Dèkné terus kongkonan murid-muridé siji-loronang nggoné Gus Yésus, kongkon takon ngéné:3 “Apa Kowé kuwi wong sing kudu teka, apaawaké déwé kudu ngarep-arep wong liyané?”

4 Gus Yésus semaur ngéné: “Kana pada balikalan Yohanes diomongi bab apa sing kowé krungulan apa sing kowé weruh. 5 Kowé pada weruh nèkwong lamur bisa weruh menèh, wong lumpuhbisa mlaku menèh, sing lara lépra awaké bisaresik menèh, sing budek bisa krungu, wong mapada diuripké menèh lan kabar kabungahanéGus Allah digelarké marang wong mlarat. 6 Bejawong sing ora mangu-mangu bab Aku.”

Paseksiné Gus Yésus7 Sakwisé murid-murid mau pada balik, Gus

Yésus terus ngomong ngéné bab Yohanes marang

MATÉUS 11.8–15 46

wong-wong: “Dongé kowé pada marani Yohanesnang wustèn kaé, sakjané kowé mikir bakalweruh apa? Apa ndarani kowé bakal weruhdamèn sing keterak angin rana-réné? Lak ya orata? 8 Lah weruh apa? Apa wong sing nganggosalin sing larang? Wong sing nganggo salinapik-apik kuwi manggoné nang palès. 9 Lah kowépada nang wustèn kuwi kepéngin weruh apa?Apa kepéngin weruh nabi? Ya bener, kowé malahweruh wong sing ngungkuli nabi. 10 Awit ya babYohanes iki sing wis ketulis nang Kitab ngéné:‘Iki kongkonanku, sing tak kongkon budal ndisiknggawèkké dalan kowé!’ 11 Pada di tèni ta! Nangsak jagat iki ora ènèng wong sing ngungkuliYohanes Pembap s. Nanging senajan ngono,wong sing tyilik déwé ing Kratoné Gus Allahijik ngungkuli Dèkné gedéné. 12 Wiwit YohanesPembap s memulang tekan sepréné, KratonéSwarga dilawan karo wong-wong sing pada karepngwasani nganggo peksa. 13 Piwulangé wèté nabiMoses lan para nabi liyané ngan sak tekanéYohanes Pembap s, kabèh pada ngomongké babKratoné Gus Allah. 14 Nèk kowé gelem pretyayamarang piwulang mau, nger a, nèk YohanesPembap s kuwi nabi Elia, sing wis diomongkénèk bakal teka. 15 Sapa sing nduwé kuping, padarungokké.

MATÉUS 11.16–21 47

16 “Wong-wong jaman saiki kenèng tak padakkékaro apa ya? Eling-éling kaya botyah-botyah singpada dolanan nang lataré pasar kaé; sing sakkrompol tyeluk-tyeluk marang krompolan liyanéngomong ngéné: 17 ‘Awaké déwé main lagubungah-bungah, nanging kowé ora gelem njogèt.Awaké déwé singi lagu susah, kowé ora nangis.’18 Dongé Yohanes teka, dèkné ora mangan lanngombé, kabèh wong ngomong nèk dèknédikwasani demit. 19 Lah dongé Anaké Manungsateka, Dèkné mangan lan ngombé, kabèh wongngomong: ‘Delokké kaé, wong murka lan tukangngombé, kantyané wong belas ng lan wongala.’ Nanging Gus Allah gedé kaweruhé lankaweruhé diwujutké nganggo penggawéné.”

Gus Yésus man -mankuta-kuta sing ora gelem pretyaya

20 Gus Yésus terus maido kuta-kuta sing orapada gelem ninggal dosané lan nganyarké uripé,senajan Dèkné nindakké mujijat-mujijat singokèh déwé nang kuta-kuta kuwi. 21 TembungéGus Yésus ngéné: “Tyilaka kowé, Korasim!Tyilaka kowé uga, Bètsaida! Awit semunggonénang kuta Sidon lan Tirus ènèng mujijat kayasing ènèng nang tengahmu, wong-wong nangkono mes wis mbiyèn-mbiyèn pada ngakonisalahé lan pada nganggo salin sakah lan usapan

MATÉUS 11.22–27 48

awu sirahé kanggo ngétokké kasusahané. 22 Padatènana! Mbésuk ing dina kruton kuta Tirus

lan Sidon setrapané bakalé luwih èntèng nèkdipadakké karo setrapanmu. 23 Uga kowé singmanggon nang kuta Kapèrnakum. Apa kowébakal dijunjung munggah swarga? Ora bakal!Kowé malah bakal dityemplungké nang neraka.Awit semunggoné nang kuta Sodom ènèngmujijat-mujijat kaya sing ènèng nang tengahmu,kuta Sodom mes saiki ijik ènèng. 24 Nanging Akungomong marang kowé, mbésuk ing dina krutonwong-wong nang kuta Sodom malah bakalnampa kawelasan sing luwih gedé tenimbangkowé.”

Gus Yésus nyeluk sing pada kangèlan25 Ing waktu kuwi Gus Yésus maturkesuwun

marang Gus Allah, tembungé: “Duh AllahBapakku, Gus né langit lan bumi, Akumaturkesuwun marang Kowé, awit Kowényimpen prekara-prekara iki kanggo wong singpinter lan sing nduwé kaweruh, nanging mbokudarké kanggo wong sing tyilik. 26 Pantyèn yangono Bapakku, iki pantyèn wis dadi karep lansenengmu.”

27 Gus Yésus neruské tembungé ngéné:“Bapakku wis masrahké sembarang marangAku. Ora ènèng wong sing nger Anaké, kejaba

MATÉUS 11.28–12.5 49

Bapaké lan ora ènèng sing nger Bapaké, kejabaAnaké lan wong-wong sing dikenalké karo Anakémarang Bapaké.

28 “Kabèh wong sing kangèlan lan kabotan, padambrénéa nang nggonku. Aku bakal ngekèki ayemlan tentrem marang kowé. 29 Piwulangku dilakonilan pituturku digatèkké. A mu mes bakal ayem,awit Aku iki alus lan andap-asor. 30 Piwulangkuora angèl lan momotanku kuwi èntèng.”

Tujuané dina sabat

12 1 Ing sakwijiné dina sabat Gus Yésusmlaku liwat kebon gandum. Murid-muridékrasa ngelih, mulané pada ngepèki wohé gandumterus dipangan. 2 Kadung wong Farisi weruhkuwi, terus pada ngomong marang Gus Yésus:“Delokké kuwi, murid-muridmu pada nerakangger-angger, awit pada nglakoni prekara singdilarang ing dina sabat.”

3 Gus Yésus semaur ngéné: “Apa kowé orapada matya nang Kitab bab sing di ndakké karoDaved, dongé dèkné lan kantya-kantyané padangelih? 4 Dèkné mlebu nang omahé Gus Allahterus mangan ro sing dipasrahké marang GusAllah, uga kantya-kantyané sing mèlu dèkné.Mangka miturut pernatané agama Ju namungpara imam sing kelilan mangan ro kuwi. 5 Apakowé ora matya nang wèté nabi Moses nèk

MATÉUS 12.6–13 50

para imam sing saben dina sabat ladèn nangomahé Gus Allah sakjané pada nerak pernatanédina sabat, nanging ora pada dianggep salah.6 Kowé pada tak omongi: nang kéné iki ènèngsing ngungkuli omahé Gus Allah kwasané.7 Nang Kitab lak ènèng tulisan ngéné ta: ‘Singtak karepké kuwi kawelasan, ora kurban.’ Nèkkowé dunung tegesé tulisan kuwi, kowé mesora bakal nyalahké wong-wong sing bener. 8 AwitAnaké Manungsa sing kwasa ngarani apa singkelilan lan sing ora kelilan ing dina sabat.”

Gus Yésus nambani wong ing dina sabat9 Gus Yésus terus lunga sangka kono arep nang

sinaguké wong-wong kuwi. 10 Nang sinaguk konoènèng wong sing tangané lumpuh. Enèng wongsiji-loro sing pantyèn nuju arep nggolèki salahéGus Yésus. Wong-wong iki takon marang Dèkné:“Apa éntuk nambani wong ing dina sabat?”

11 Gus Yésus terus semaur: “Semunggoné nangtengahmu ènèng wong sing nduwé wedus siji,terus wedus kuwi ketyemplung nang luwanganing dina sabat. Mosok wongé ora ndang nyandakwedusé ditarik sangka luwangané? 12 Lahmanungsa ajiné apa ora ngungkul-ungkuliwedus? Mulané ya éntuk nulungi wong ing dinasabat.” 13 Gus Yésus terus ngomong marangwong sing lara tangané: “Tanganmu dietungké!”

MATÉUS 12.14–20 51

Wongé terus ngetungké tangané lan saikitangan kuwi wis waras kaya tangan sing liyané.14 Nanging para Farisi terus pada metu lan padarembukan kepriyé enggoné arep matèni GusYésus.

Gus Yésus peladèné Gus Allah lan manungsa15 Kadung Gus Yésus krungu bab kekarepané

para Farisi mau, Dèkné terus lunga sangka kono.Wong okèh pada mèlu Dèkné. Kabèh wong singlara pada diwaraské. 16 Nanging kabèh padadiwan -wan , dipenging ngomong-omongkébab Dèkné. 17 Kuwi marakké klakon tembungéGus Allah dèk mbiyèn liwat nabi Yésaya, singuniné ngéné:

18 “Iki Peladènku, Dèkné sing tak pilih.Dèkné sing tak trésnani,sing ndadèkké senengé a ku.Dèkné bakal tak kèki Rohku.Dèkné bakal ngabarkémarang kabèh bangsa bab kabeneranku.19 Peladènku ora bakal tukar-paduapa gembar-gembor.Ora ènèng wong sing bakalkrungu swarané nang dalan-dalan.20 Damèn sing pepesora bakal dityoklèklan sen r sing murupé ke p-ke p

MATÉUS 12.21–27 52

ora bakal dipatèni.Peladènku bakal tementerus ngudi ngan kabeneran nduwèni

kamenangan.21 Ya Peladènku ikising bakal dadi pengarep-arepé kabèh bangsa.”

Gus Yésus lan Bèlsebul22 Terus ènèng wong nggawa wong lamur

sing uga bisu nang nggoné Gus Yésus. Wongédikwasani demit. Gus Yésus nambani wongéterus bisa ngomong lan weruh menèh. 23 Wongkabèh pada nggumun tenan lan pada ngomong:“Apa iki dudu turunané ratu Daved ya, sing wisdiomongké nèk bakal teka?”

24 Kadung para Farisi krungu wong-wongngomong ngono, terus pada semaur: “Wongkuwi bisa ngetokké demit, awit dikèki pangwasakaro Bèlsebul, ratuné demit-demit.”

25 Gus Yésus nger pikirané para Farisi mau,mulané terus ngomong: “Negara sing rayatépada tyongkrèh mes bakal ambruk. Semonouga kuta apa brayat, nèk pada memungsuhanmarang sakpada-pada, mes bakal bubrah.26 Lah nèk demit nundung demit, baké kratonéSétan ya tyongkrèh lan ya ora bisa ngadek?27 Kowé ngomong nèk Aku nundung demit,awit Bèlsebul sing ngekèki pangwasa marang

MATÉUS 12.28–32 53

Aku. Nèk ngono, lah murid-muridmu kuwi singnundungi demit éntuk pangwasa sangka endi?Murid-muridmu déwé tandané nèk pikiranmukuwi klèru. 28 Aku nundungi demit kuwi sangkaRohé Gus Allah, sing ngekèki pangwasa marangAku. Kuwi tandané nèk Kratoné Gus Allah wisnekani kowé.

29 “Apa ènèng wong bisa ngleboni omahé wongsing rosa awaké terus nyolong sembarangé?Mes ora bisa! Malingé kudu bisa mbandasing nduwé omah ndisik, sakdurungé ngusungisembarangé.

30 “Wong sing ora ngrujuki Aku, kuwi tegesénglawan Aku. Lan sapa sing ora mèlu Akungumpulké wong-wong, kuwi tegesé malahmbuyarké. 31 Mulané kowé tak omongi: sakkèhédosa lan pengolok-olok marang Gus Allahbakal dingapura. Nanging sapa sing ngolok-olokmarang Roh Sutyi ora bakal dingapura. 32 Nèkènèng wong ngolok-olok Anaké Manungsa,wong kuwi bakal dingapura. Nanging wong singngolok-olok marang Roh Sutyi, wong kuwi orapisan-pisan bakal dingapura, ora bakal dingapuraing jaman saiki lan uga ora dingapura ing jamansing bakal teka.”

MATÉUS 12.33–39 54

Bab wit lan wohé33 Gus Yésus neruské tembungé: “Wit sing apik

mes ya ngetokké wong sing apik. Nèk wité ala,wohé ya ala. Awit wohé kuwi ngétokké apik-èlèkéwité. 34 Kowé kuwi anakan ula! Kepriyé kowébisané ngomongké sing betyik, nèk a mu déwéala? Awit apa sing metu sangka lambé, kuwimetuné sangka a . 35 Wong betyik kuwi a néya mes betyik lan bakal bisa ngetokké barangsing betyik sangka simpenané. Nanging wongala, a né ya ala lan ya ngetokké barang sing alasangka simpenané.

36 “Mulané pada nger a: ing dina krutonkabèh wong bakal kudu asok penjawab babsaben tembung sing ngawur waé. 37 Awittembung-tembungmu déwé sing bakal ngaranikowé bener apa salah.”

Bab njaluk tanda38 Ing waktu kuwi ènèng guru Kitab lan wong

Farisi siji-loro sing ngomong marang Gus Yésus:“Guru, awaké déwé kepéngin weruh tandanésangka Kowé.”

39 Nanging Gus Yésus semaur: “Pantyèn alatenan lan gedé tenan dosané wong jamansaiki. Pada njaluk tanda pangwasa, nanging orabakal nampa tanda, kejaba tandané nabi Yonah.

MATÉUS 12.40–45 55

40 Kaya enggoné nabi Yonah nang wetengé iwaktelung dina telung wengi, mengkono uga AnakéManungsa bakal nang kubur telung dina telungwengi. 41 Mbésuk ing dina kruton wong-wongkuta Ninewé bakal pada ditangèkké bareng karowong-wong iki lan bakal nyalahké wong-wongiki. Awit dongé wong Ninewé krungu tembungéGus Allah sing digelarké karo nabi Yonah,wong-wong kuwi terus pada njaluk ngapuramarang Gus Allah lan ninggal laku sing ala.Lah mangka sing ngadek nang kéné iki gedénéngungkuli nabi Yonah. 42 Mbésuk ing dina krutonratu wédok sangka bawah kidul bakal maju lanbakal nyalahké wong-wong iki. Awit ratu kuwiteka sangka pojoké bumi, kepéngin ngrungokkékaweruhé ratu Soléman. Lah mangka sing ngadeknang kéné iki ngungkuli ratu Soléman.”

Baliké demit43 Gus Yésus neruské tembungé ngéné: “Nèk

ènèng demit metu sangka sakwijiné wong,demit mau terus mlaku-mlaku nang panggonansing ora kanggonan wong, nggolèk panggonankanggo lèrèn, nanging ora nemu. 44 Demité terusmikir: ‘Enaké tak balik waé nang omah sing wistak nggal.’ Demité terus balik nang omahélan weruh nèk saiki wis resik lan ditata apik.45 Demit mau terus lunga nggolèki kantyané,

MATÉUS 12.46–13.2 56

terus balik nggawa demit pitu, sing alanéngungkul-ungkuli dèkné déwé. Demit-demit kuwiterus manggon ing wong mau. Entèk-entèkéwong kuwi kasusahané malah ngungkul-ungkulimauné, dongé namung kanggonan demit siji.”

Gus Yésus lan sedulur-seduluré46 Dongé Gus Yésus ijik omong-omongan karo

wong-wong kuwi, ibuné lan sedulur-sedulurépada ngentèni nang njaba, kepéngin ketemukaro Dèkné. 47 Terus ènèng wong sing ngomongiDèkné: “Guru, ibumu lan sedulur-sedulurmupada nang njaba, kepéngin metuki Kowé.”

48 Gus Yésus semaur: “Ibuku lan sedulur-sedulurku kuwi sapa ta?” 49 Gus Yésus terusnduding murid-muridé karo ngomong: “Ikuibuku lan sedulur-sedulurku! 50 Awit sapa singnglakoni kekarepané Bapakku sing nang swarga,ya iku sedulurku lanang lan sedulurku wédok lanibuku.”

Piwulang bab wong nyebar

13 1 Ing dina kuwi uga Gus Yésus lungasangka omahé, budal nang pinggir mérterus njagong nang kono. 2 Wong pirang-pirangpada teka ngrubung Dèkné, mulané Dèkné terusmunggah nang prau lan njagong nang kono.Wong okèh mau pada ngadek nang pinggir mér.

MATÉUS 13.3–12 57

3 Gus Yésus terus mulangi wong-wong babwerna-werna prekara nganggo gambar.

Gus Yésus ngomong ngéné: “Enèng wongbudal nang keboné arep nyebar. 4 Dongé nyebarwijiné ènèng sing ba nang pinggir dalan.Manuké pada teka terus mangani wiji-wiji mau.5 Wijiné uga ènèng sing ba nang panggonan singatos, sing lemahé pis. Wijiné ya gelis tukulé,awit lemahé ora jeru. 6 Nanging kadung panasébanter, wini mau alum terus garing, awit durungbisa ngoyot. 7 Enèng wiji liyané ba nang tengahétukulan eri. Kadung tukulan eri mau mundakgedé, winihé terus kalah karo tukulané eri, terusma . 8 Nanging uga ènèng wiji sing ba nanglemah sing subur, terus ngetokké woh okèh.Enèng sing wiji siji dadi satus, ènèng sing dadiswidak lan ènèng sing dadi telung puluh.”

9 Gus Yésus terus nutup piwulangé ngomongngéné: “Sapa sing nduwé kuping, rungokké singapik tembungku kuwi.”

Tujuané piwulang nganggo gambar10 Murid-muridé Gus Yésus terus mara nang

nggoné Dèkné, takon: “Apa jalarané nèk Gusmulangi wong-wong kok nganggo gambar?”

11 Gus Yésus semaur: “Karepé Gus Allah,supaya namung kowé sing bisa dunung wewadinéKratoné Gus Allah, ora wong kabèh. 12 Awit

MATÉUS 13.13–17 58

wong sing wis nduwé kuwi bakal dikèki nganlubèr. Nanging wong sing ora nduwé, apanduwéné malah bakal karebut. 13 Kuwi jalaranéAku nèk mulang wong okèh nganggo gambar.Awit senajan mripaté pada ndeleng, nanging oraweruh lan senajana kupingé krungu, nangingpada ora dunung. 14 Dadiné bisa klakon apa singwis diomong karo nabi Yésaya dèk mbiyèn, singuniné ngéné:

‘Kowé bakal bolak-balik krungu, nanging oradunung.

Kowé bakal bolak-balik ndeleng, nanging oraweruh.

15 Awit bangsa iki ndablek,kupingé budek lan mripaté merem rapet.Awit semunggoné ora ngono,mes mripaté weruh lan kupingé krungu,pikirané bisa dunung terus pada teka marani

Akulan ninggal uripé sing dosa,mes terus tak waraské.Kuwi tembungé Gus Allah.’16 “Nanging beja kowé, awit mripatmu weruh

lan kupingmu krungu. 17 Nger a, okèh nabi lanwong betyik sing pada kepéngin ndeleng apa singmbok deleng, nanging ora klakon ndeleng. Ugapada kepéngin krungu apa sing kowé krungu,nanging ora klakon.”

MATÉUS 13.18–23 59

Gus Yésus ndunungké gambar babwongnyebar18 Gus Yésus terus ndunungké ngéné: “Pada

dirungokké tegesé gambar wong nyebar wijimau. 19 Wong sing krungu piwulang bab KratonéGus Allah, nanging ora dunung, kuwi kaya wijising ba nang pinggir dalan. Sétan teka terusngrebut piwulang sing disebar ing a né. 20 Lahwiji sing ba nang lemah atos, kuwi nggambarkéwong sing ngrungokké piwulangé terus pretyayakaro bungah. 21 Nanging piwulang mau durungmrasuk jeru ing a né. Kadung katekan kasusahanlan kangèlan jalaran sangka enggoné pretyaya,wongé semplak pengandelé. 22 Lah wiji sing banang tengahé tukulan eri, kuwi nggambarkéwong sing ngrungokké piwulangé terus pretyaya,nanging terus sumelang banget. Piwulangmau ora bisa ngetokké woh, jalaran kalahkaro pikiran bab kabutuhané urip lan bandadonya. 23 Nanging wiji sing ba nang lemah singsubur, kuwi nggambarké wong sing ngrungokképiwulangé terus mantep pengandelé. Wong kuwiterus ngetokké woh okèh, ping satus, ping swidaklan ping telung puluh.”

MATÉUS 13.24–30 60

Piwulang bab suket nangtengahé tanduran gandum

24 Gus Yésus terus ngekèki gambar liyanékanggo mulangi wong-wong. Tembungé ngéné:“Kratoné Swarga kuwi kenèng dipadakké karotukang tandur. Wongé nyebar wiji sing apiknang keboné. 25 Nanging ing wayah wengi, nèkwong-wong pada turu, mungsuhé wong tandurmau teka terus nyebar wiji suket nang tengahétanduran gandum mau, terus lunga. 26 Kadungwiji gandumé tukul lan ngetokké woh, suketéterus kétok. 27 Wong-wong sing kerja terusmara nang nggoné sing tukang tandur terusngomong: ‘Lah Bapak nandur wiji sing apiknang keboné, lah tukulan suket kuwi sangkaendi?’ 28 Sing tukang tandur terus semaur:‘Kuwi penggawéné mungsuh.’ Sing kerja mauterus pada ngomong: ‘Apa karepé Bapak suketédijabu waé?’ 29 Nanging wongé semaur: ‘Aja,awit nèk suketé mbok jabu , mengko tanduranégandum uga katut kejabut.’ 30 Bèn suketé tukulbareng karo gandumé tekan wayahé panèn.Mengko nèk wayahé panèn aku bakal ngomongising kerja, supaya pada nglumpukké suketéndisik terus ditalèni lan diobong. Sakwisé kuwiterus gandumé sing dienèni lan disimpen nanglumbungku.”

MATÉUS 13.31–35 61

Piwulang bab wiji sing tyilik banget31 Gus Yésus terus mulangi wong-wong menèh

nganggo gambar liyané. Dèkné ngomong ngéné:“Kratoné Swarga kuwi kenèng dipadakké karowiji sing tyilik banget, sing ditandur karo wongnang keboné. Wiji kuwi tyilik banget, nanging nèkwis tukul gedéné ngungkuli tanduran liya-liyané.Malah dadi wit lan manuk-manuk terus padanggawé susuk nang pangé.” 32 (13:31)

Piwulang bab ragi33 Sakwisé kuwi Gus Yésus terus ngekèki

gambar liyané, uniné ngéné: “Kratoné Swargakenèng dipadakké karo ragi. Enèng wong wédoknjikuk ragi mau terus dityampurké glepungtelung takeran, sampèk raginé mrasuk nangglepungé kabèh.”

Tujuané piwulang nganggo gambar34 Gus Yésus mulangi wong-wong bab kuwi

mau kabèh nganggo gambar. Dèkné nèk mulangimes nganggokké gambar kanggo ndunungké.35 Dadiné keturutan tembungé sakwijiné nabidèk mbiyèn sing ngomong:

“Nèk aku mulang, aku nganggokké gambar.Aku bakal ndunungké prekara-prekara sing

kasimpen wiwit jagat digawé.”

MATÉUS 13.36–43 62

Gus Yésus ndunungké gambar tukulan suket36 Sakwisé Gus Yésus ngongkon wong-wong

lunga, Dèkné terus mulih. Murid-muridé teruspada mara lan takon: “Gus , mbok awaké déwédidunungké tegesé gambar tukulan suket.”

37 Gus Yésus terus ngomong ngéné: “Wongsing nyebar wiji sing apik kuwi Anaké Manungsa.38 Keboné kuwi ya jagat iki. Wiji sing apik kuwiwong-wong umaté Kratoné Allah. Lah tukulansuket kuwi wong-wong balané Sétan. 39 Mungsuhsing nyebar wiji suket kuwi Sétan déwé. Wayahpanèn kuwi entèk-entèkané jaman lan singkerja panèn kuwi para mulékat. 40 Lah kayaenggoné tukulan suket kuwi dilumpukké terusdiobong nang geni, ya ngono kuwi mbésuk ingentèk-entèkané jaman. 41 Anaké Manungsabakal ngongkon mulékat-mulékaté nglumpukkésembarang sing marakké nggawé ala lankabèh wong sing pada nglakoni dosa, dipisahsangka Kratoné Allah. 42 Wong-wong kuwibakal dityemplungké nang pawon sing murup.Nang kono bakal pada tangisan lan kerot untu.43 Nanging wong sing pada nglakoni kekarepanéGus Allah bakal semlorot kaya srengéngé ingkratoné Bapaké. Wong sing nduwé kuping, padadirungokké!”

MATÉUS 13.44–49 63

Piwulang bab kasugihan sing kapendem44 Gus Yésus neruské piwulangé ngéné:

“Kratoné Swarga kuwi kenèng dipadakké karokasugihan sing dipendem nang lemah. Terusènèng wong sing nemu, nanging terus dihurukimenèh. Sangking bungahé, wongé terus ngedolkabèh apa nduwéné, terus balik nuku keboné.”

Piwulang bab parel45 Piwulangé Gus Yésus sing liyané uniné

ngéné: “Kratoné Swarga kuwi kenèng dipadakkékaro sakwijiné tukang dagang sing nggolèkparel sing larang regané. 46 Ing sakwijiné dinadèkné weruh parel kuwi. Wongé terus ngedolsembarang nduwéné kanggo nuku parel singlarang regané kuwi.”

Piwulang bab jala47 Gus Yésus neruské piwulangé ngéné:

“Kratoné Swarga kuwi kenèng dipadakké karo jalasing diuntyalké nang mér lan éntuk iwak werna-werna. 48 Nèk jalané wis kebek terus ditarik nangdaratan karo sing nggolèk iwak. Wong-wongkuwi terus njagong milihi iwak-iwaké. Singapik diwadahi, lah sing èlèk dibuwang. 49 Yangono kuwi bakalé ing entèk-entèkané jaman.Mulékat-mulékat bakal budal lan misahké wong

MATÉUS 13.50–54 64

ala sangka tengahé wong betyik. 50 Wong-wongsing ala mau terus dityemplungké nang pawonsing murup. Nang kono wong-wong kuwi bakaltangisan lan kerot untu.”

Barang anyar lan barang lawas51 Gus Yésus terus takon marang murid-

muridé: “Apa kowé pada dunung kuwi maukabèh?”

Semauré murid-muridé: “Ya Gus , awaké déwédunung.”

52 Gus Yésus terus ngomong ngéné: “Mulanésaben guru Kitab sing dadi umaté Kratoné Swargakenèng dipadakké karo pemimpiné omah singngetokké barang sing anyar lan sing lawas sangkagodangé.”

Gus Yésus ora diajèni nang kuta Nasarèt53 Sakwisé Gus Yésus rampung enggoné

mulangi nganggo gambar-gambar mau,Dèkné terus lunga sangka panggonan kono.54 Gus Yésus terus teka nang kuta Nasarèt,panggonané sedulur-seduluré. Nang kono Dèknémulangi wong-wong nang sinaguk. Wong-wongsing ngrungokké pada nggumun banget lanrasan-rasan marang sakpada-pada: “Wong ikiéntuk kaweruh sing kaya ngono kuwi sangkangendi ya? Lan sangka ngendi Dèkné éntuk

MATÉUS 13.55–14.3 65

pangwasa kanggo nindakké mujijat-mujijatkuwi? 55 Apa Dèkné dudu anaké sing tukangnggawé krosi-méja kaé? Apa dudu anakéMaria, tunggalé Yakobus, Yosèf, Simon lanYudas? 56 Sedulur-seduluré wédok lak kabèhmanggon nang kuta kéné ta? Lah sangka ngendikapinterané kuwi kabèh?” 57 Wong-wong padanampik Gus Yésus.

Gus Yésus terus ngomong ngéné marangwong-wong kuwi: “Pantyèn, nabi kuwi nangendi waé diajèni, kejaba nang panggonané lanomahé déwé.” 58 Mulané nang kuta Nasarètkono Gus Yésus ora nindakké mujijat okèh, awitwong-wong nang kono ora pretyaya marangDèkné.

Ninggalé Yohanes Pembap s

14 1 Ing waktu kuwi Hérodès dadi ratunédistrik Galiléa. Dèkné uga krungukabar-kabar bab Gus Yésus. 2 Hérodès terusngomong marang para peladèné: “Yésus kuwi oraliya, mes Yohanes Pembap s, sing urip menèh.Mulané dèkné bisa nindakké mujijat-mujijatkuwi.”

3 Ya ratu Hérodès iki sing mbiyèn ngongkonnyekel Yohanes Pembap s, terus diketyèk landilebokké nang setrapan. Ratu Hérodès nindakkékuwi nuru karepé Hérodias. Awit Yohanes

MATÉUS 14.4–12 66

kerep ngomong marang ratu Hérodès, nèk dèknéora kenèng ngepèk Hérodias dadi bojoné, awitHérodias kuwi bojoné Filipus, seduluré ratuHérodès déwé. 4 (14:3) 5 Mulané ratu Hérodèskepéngin matèni Yohanes, nanging dèkné wedikaro wong-wong, awit wong-wong nganggepYohanes kuwi nabi sangka Gus Allah.

6 Nanging dongé Hérodès ngurmat tutup tauné,anaké Hérodias njogèt kanggo para dayohé. RatuHérodès seneng banget karo jogètané botyahwédok mau. 7 Dèkné sampèk ngetokké janjingéné marang botyahé: “Apa waé sing mbokjaluk bakal tak turu .”

8 Jalaran ibuné botyah wédok mau sing ngajani,botyahé terus ngomong: “Aku njaluk endaséYohanes Pembap s nang piring.”

9 Hérodès sedi banget krungu penjalukébotyahé, nanging jalaran dèkné wis kadung janjinang ngarepé wong okèh, mulané dèkné ya terusngongkon nuru apa penjaluké botyah wédokmau. 10 Yohanes terus diketok guluné nangsetrapan kono. 11 Endasé terus dikèkké botyahénang piring, terus dipasrahké marang ibunékaro botyahé. 12 Murid-muridé Yohanes terusteka nang setrapan njikuk layoné arep dikubur.Sakwisé kuwi terus pada ngabari Gus Yésus bablelakon kuwi.

MATÉUS 14.13–19 67

Gus Yésus ngekèki mangan marangwong pirang-pirang èwu

13 Sakwisé krungu kabar bab ninggalé Yohanes,Gus Yésus terus lunga déwékan sangka kono,numpak prau nang panggonan sing sepi. Nangingwong-wong nger parané Gus Yésus, mulanéterus pada mlaku nusul Dèkné. 14 Kadung GusYésus medun sangka prauné, Dèkné weruh wongokèh mau, terus krasa melas banget. Wong-wongsing lara terus pada diwaraské.

15 Kadung wis soré murid-muridé terus maranang nggoné Gus Yésus ngomong: “Saiki wissoré lan nang panggonan kéné ora ènèng apa-apa. Mbok wong-wong pada dikongkon lunga,bèn nggolèk mangan déwé nang désa-désa.”

16 Nanging Gus Yésus semaur: “Wong-wongora usah lunga, kowé sing kudu ngekèki manganwong-wong!”

17 Murid-muridé terus ngomong: “Awaké déwénamung nduwé ro lima lan iwak loro!”

18 Gus Yésus semaur: “Gawanen mbréné!”19 Wong-wong terus dikongkon njagong nangsuketan karo Gus Yésus. Dèkné terus njikuk rolima lan iwak loro mau, terus nyawang nduwurlan maturkesuwun marang Gus Allah. Ro néterus dityuwil-tyuwil, terus dikèkké marangmurid-muridé. Murid-muridé terus ngedum

MATÉUS 14.20–27 68

ro né marang wong-wong. 20 Wong kabèhpada mangan sampèk warek. Sakwisé mangan,turahané ro lan iwak mau dilumpukké karopara murid, ènèng rolas ténggok kebek. 21 Singmangan ènèng wong limang èwu, namung wonglanangé, wong wédok lan botyah-botyah durungdiitung.

Gus Yésus mlaku nang mér22 Sakwisé kuwi Gus Yésus terus ngongkon

murid-muridé budal ndisik karo prauné nangabrahan. Wong okèh mau terus dikongkonmulih. 23 Kadung wong-wong wis lunga, GusYésus terus munggah gunung arep ndonga,déwékan. Mbengi kuwi Gus Yésus nang konodéwé. 24 Ing waktu kuwi murid-muridé wis nangtengah-tengah mér. Prauné diontang-an ngkékaro ombak, awit anginé nampek.

25 Kira-kira jam telu mbengi Gus Yésus nusulmurid-muridé, Dèkné mlaku nang banyu.26 Kadung murid-muridé weruh Gus Yésusmlaku nang banyu, terus pada wedi banget.Sangking wediné terus pada njerit: “Enèngmokmedi!”

27 Nanging Gus Yésus terus ngomong: “Ajapada kagèt. Iki Aku. Wis aja pada wedi!”

MATÉUS 14.28–35 69

28 Rasul Pétrus terus ngomong: “Gus , nèkpantyèn Kowé tenan, mbok aku dityeluk supayamarani Kowé mlaku nang banyu!”

29 Gus Yésus terus ngomong: “Ya, mbrénéaPétrus!” Rasul Pétrus terus metu sangka praunélan mlaku nang banyu, marani Gus Yésus.30 Nanging kadung rasul Pétrus weruh banteréanginé nang mér kono, dèkné terus wedi lanmolai mendelep karo bengok-bengok: “Gus ,aku ditulungi!”

31 Gus Yésus terus gelis-gelis ngelungkétangané lan nyekel rasul Pétrus, terus ngomong:“Kok tyilik temen pengandelmu? Kenèng apa kokterus mangu-mangu?”

32 Kadung Gus Yésus lan rasul Pétrus wis nangprauné, anginé terus mandek. 33 Murid-muridsing nang prau mau terus pada sujut lan nyembahmarang Gus Yésus tembungé: “Gus , Kowépantyèn Anaké Gus Allah tenan!”

Gus Yésus nambani wong-wonglara nang bawah Genésarèt

34 Kadung wis pada ngabrah, Gus Yésuslan murid-muridé terus pada tekan bawahGenésarèt. 35 Wong-wong kono pada nitèni nèksing teka kuwi Gus Yésus, terus pada ngabariwong-wong sak kiwa-tengené panggonan konokabèh. Wong-wong sing lara terus pada digawa

MATÉUS 14.36–15.7 70

nang nggoné Gus Yésus. 36 Wong-wong kuwipada nyuwun, supaya pada kelilan ndemèkgombyoké saliné Gus Yésus. Kabèh sing ndemèkmalih waras.

Adat-pernatan gawéané manungsa

15 1 Ing sakwijiné dina ènèng wong Farisilan guru Kitab sangka kuta Yérusalèmmara nang nggoné Gus Yésus terus takonngéné: “Kenèng apa murid-muridmu kok nerakpernatané mbah-mbahané awaké déwé? Nèkmangan kok ora pada wisuh tangan ndisik?”2 (15:1)

3 Gus Yésus semaur ngéné: “Lah kowé kokpada nerak angger-anggeré Gus Allah, awitnamung kepéngin netepi adat-pernatanémbah-mbahanmu? 4 Awit Gus Allah ngomong:‘Ngajènana marang bapa lan biyungmu,’lan ‘Sapa sing mujèkké ala marang bapa lanbiyungé kudu dipatèni.’ 5 Nanging kowé mulangi:‘Urunan kanggo ngopèni wong tuwamu kenèngmbok kèkké marang Gus Allah. Dadiné kowéwis ora usah ngekèki urunan marang wongtuwamu menèh.’ 6 Tegesé, angger-anggeréGus Allah mbok undurké kanggo ngejokképernatan-pernatanmu déwé. 7 Kowé kuwi wonglamis. Tyotyok tenan tembungé nabi Yésaya babkowé sing uniné ngéné:

MATÉUS 15.8–15 71

8 ‘Bangsa iki enggoné ngelem Aku namung karolambéné,

nanging a né adoh sangka Aku.9 Tanpa guna enggoné pada ngabek marang

Aku,awit pernatan-pernatan sing diwulangké kuwi

namung gawéané manungsa.’”

Sing marakké a né wong ala10 Gus Yésus terus nyeluk wong-wong

kongkon pada maju, terus diomongi ngéné:“Iki pada dirungokké lan dilebokké ing a mu!11 Sing marakké wong ala kuwi ora barang singmlebu tyangkem, ora, nanging apa sing metutyangkem.”

12 Murid-muridé terus mara nang nggonéGus Yésus ngomong: “Gus , apa Kowé ngernèk para Farisi pada panas a né dongé krungutembungmu?”

13 Gus Yésus semaur: “Saben tanduran singora ditandur karo Bapakku nang swarga bakaldibedol. 14 Wong Farisi kuwi ora usah dirèwès.Kuwi penuntun sing lamur. Lah nèk wong lamurnuntun wong lamur liyané, kabèh loro bakalketyemplung nang luwangan.”

15 Rasul Pétrus terus ngomong: “Mbok awakédéwé didunungké tembungmu kuwi Gus !”

MATÉUS 15.16–24 72

16 Tembungé Gus : “Mosok kowé uga durungdunung? 17 Mosok kowé ora dunung nèksembarang sing mlebu tyangkem kuwi paranéya nang weteng terus dietokké menèh sangkaawak? 18 Nanging apa sing metu sangkatyangkemé wong kuwi metuné sangka a né,kuwi sing marakké wong ala. 19 Awit sangkaing a kuwi tekané pikiran-pikiran sing ala,sing marakké wong matèni, laku bédang,memédok, nyenyolong, ngapusi lan nyenyatur.20 Prekara-prekara kuwi sing marakké manungsaala. Nanging mangan tanpa wisuh ndisik, kuwiora marakké wong ala.”

Pengandelé wong wédok bangsa Kanaan21 Sangka kono Gus Yésus terus lunga nang

bawahé kuta Sidon lan kuta Tirus. 22 Nangkono ènèng wong wédok bangsa Kanaan maranang nggoné Gus Yésus tyeluk-tyeluk: “Gus ,Turunané ratu Daved, mbok aku dimelasi! Anakkuwédok kesurupan demit lan melaské tenan!”

23 Nanging Gus Yésus ora semaur blas.Murid-muridé terus pada nyuwun marang GusYésus: “Gus , wong kuwi mbok dikongkon lungawaé, awit wongé terus bengak-bengok ngetutkéawaké déwé.”

24 Gus Yésus terus ngomong: “Aku ikidikongkon marani bangsa Israèl sing ketriwal.”

MATÉUS 15.25–31 73

25 Nanging wong wédok mau malah sujut nangngarepé Gus Yésus karo nyuwun: “Gus , mbokaku ditulungi ta!”

26 Nanging Gus Yésus ngomong: “Ora apik nèkwong njikuk pangané anaké terus dikèkké asu.”

27 Wong wédoké semaur: “Pantyèn bener,Gus , nanging asuné lak ya mangan turahanépangané sing nduwé omah ta!”

28 Gus Yésus terus ngomong marang wongé:“Ibu, pantyèn gedé tenan pengandelmu.Kekarepanmu bakal keturutan.” Lan wiwit waktukuwi anaké wongé malih waras.

Gus Yésus nambani wong okèh29 Gus Yésus terus lunga sangka panggonan

kono liwat pinggiré mér Galiléa, terus munggahgunung. Gus Yésus njagong nang kono. 30 Wongpirang-pirang terus pada teka nggawa wonglumpuh, wong pintyang, wong lamur, wong bisulan wong lara liya-liyané, dieterké nang nggonéGus Yésus. 31 Wong-wong pada nggumun weruhsing bisu bisa ngomong, sing pintyang bisa marisikilé, sing lumpuh bisa mlaku lan sing lamur bisaweruh. Wong-wong kuwi terus pada ngluhurkéGus Allahé Israèl.

MATÉUS 15.32–38 74

Gus Yésus ngekèki mangan marangwong pirang-pirang èwu

32 Gus Yésus terus nyeluk murid-muridédiomongi ngéné: “Aku melaské marang wong-wong. Wis telung dina enggoné ngetutké Aku lansaiki wis ora ènèng sing dipangan. Aku ora bisangongkon wong-wong kuwi mulih karo wetengngelih, mengko ndak ambruk nang dalan.”

33 Murid-muridé terus ngomong: “Lah nangpanggonan sing sepi iki awaké déwé kongkonnggolèk ro nang endi kanggo ngekèki manganwong semono okèhé?”

34 Gus Yésus terus takon: “Lah kowé nduwéro pira?”

Murid-muridé semaur: “Enèng ro pitu lan iwaktyilik-tyilik siji-loro.”

35 Gus Yésus terus ngongkon wong-wongsupaya pada njagong nang lemah. 36 Sakwisékuwi Dèkné terus njikuk ro pitu karo iwaké mauterus ndonga marang Gus Allah. Ro né laniwaké terus dityuwil-tyuwil terus dikèkké marangmurid-muridé. Murid-muridé terus ngedum rolan iwaké marang wong-wong. 37 Wong kabèhpada mangan sampèk warek. Sakwisé kuwimurid-muridé terus nglumpukké turahané, éntukpitung ténggok kebek. 38 Wongé lanang sing

MATÉUS 15.39–16.6 75

mèlu mangan ènèng patang èwu okèhé, wongwédok-wédok lan botyah-botyah durung diitung.

39 Sakwisé kuwi Gus Yésus terus ngongkonwong-wong mulih. Dèkné terus numpak prauarep nang bawah Makadan.

Wong Farisi lan wong Saduki njaluk tanda

16 1 Wong Farisi lan wong Saduki pada maranang nggoné Gus Yésus, tujuané arepngenèng Dèkné. Mulané pada kepéngin weruhtandané nèk Gus Yésus kuwi kongkonané GusAllah. 2 Gus Yésus semaur ngéné: (“Nèk sorélangité kétok abang murup, kowé ngomong nèkarep terang. 3 Nèk ésuk langité kétok abangpeteng, kowé ngomong nèk arep udan. Kowépada bisa nitèni tanda-tandané nèk arep terangapa udan, nanging tanda-tandané jaman kowéora dunung.) 4 Kowé wong ala lan wong singora kenèng dipretyaya, kowé pada njaluk tanda.Nanging kowé ora bakal éntuk tanda kuwi, kejabanamung tandané nabi Yonah.”

Sakwisé ngomong ngono Gus Yésus teruslunga sangka kono, ninggal wong-wong kuwi.

Gus Yésus nyenèni murid-muridé5 Dongé pada ngabrah mér, murid-muridé

Gus Yésus pada lali nggawa ro . 6 Gus Yésusngomong marang murid-murid mau: “Kowé pada

MATÉUS 16.7–12 76

sing a -a tenan karo raginé wong Farisi lanwong Saduki.”

7 Murid-murid mau terus pada rasan-rasan:“Gus Yésus ngomong ngono kuwi jalaran awakédéwé ora nggawa ro .”

8 Gus Yésus nger apa sing dirembuk karomurid-muridé, mulané terus ngomong: “Kenèngapa kowé kok pada ngomongké bab ora nggawaro ? Kowé kok tyilik tenan pengandelé? 9 Mosokkowé durung nitèni lan durung dunung? Apakowé wis pada lali ro lima sing kanggo ngekèkimangan wong limang èwu kaé. Pirang ténggokturahané sing mbok lumpukké? 10 Lan ro pitusing kanggo ngekèki mangan wong patang èwukaé? Apa wis pada lali? Pirang ténggok turahanésing mbok lumpukké? 11 Kenèng apa kowé kokora pada nger nèk sing tak omong kuwi ora babro ? Aku ngomongi kowé supaya pada a -atenan karo raginé wong Farisi lan wong Saduki.”

12 Entèk-entèké murid-murid pada dunungapa sing diomong karo Gus Yésus. Dèkné orangomongké bab ragi sing dienggo nggawé ro ,nanging murid-murid kudu sing a -a karopiwulangé wong Farisi lan wong Saduki.

MATÉUS 16.13–19 77

Rasul Pétrus ngakoni nèkGus Yésus kuwi Kristus

13 Kadung wis tekan sak tyedeké kuta SésaréaFilipi, Gus Yésus terus takon marang murid-muridé: “Miturut omongané wong-wong, AnakéManungsa kuwi sapa?”

14 Murid-muridé semaur: “Enèng sing ngomongnèk Kowé kuwi Yohanes Pembap s, liyanéngomong jaréné Kowé nabi Elia lan liyané menèhngarani Kowé nabi Yéremia apa nabi liyané.”

15 Gus Yésus terus takon: “Lah nèk miturutkowé déwé, Aku iki sapa?”

16 Rasul Simon Pétrus semaur: “Kowé kuwiKristus, Anaké Gus Allah sing urip!”

17 Gus Yésus terus ngomong: “Beja tenankowé Simon, anaké Yonah, awit dudu manungsasing ndunungké kuwi marang kowé, nangingBapakku nang swarga. 18 Lan Aku ngomong ikimarang kowé: kowé kuwi Pétrus, watu lan ingwatu kuwi Aku bakal ngedekké pasamuankulan pangwasané pa ora bakal bisa ngalahké.19 Kowé bakal tak pasrahi kuntyiné KratonéSwarga. Apa sing mbok talèni nang bumi kéné,bakal ditalèni uga nang swarga. Apa sing mbokutyuli nang bumi kéné, kuwi uga bakal diutyulinang swarga.”

MATÉUS 16.20–25 78

20 Sakwisé kuwi Gus Yésus ngomongimurid-muridé, dipenging ngomongké marangsapa-sapa nèk Dèkné kuwi Kristus.

Gus Yésus ngomongké bab sangsaralan pa né lan tanginé sangka pa

21 Wiwit waktu kuwi Gus Yésus ndunung-ndunungké marang murid-muridé nèk Dèknékudu budal nang kuta Yérusalèm. Nang kanaDèkné bakal nglakoni sangsara, jalaran sangkapara penuntuné rayat, para pengarepé imam lanpara guru Kitab. Dèkné bakal dipatèni, nanginging telung dinané bakal tangi sangka kuburan.

22 Rasul Pétrus terus narik Gus Yésus radaadoh sangka murid-muri