Upload
donhi
View
247
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
Azərbaycan dili və ədəbiyyat dərslərində
İKT-dən istifadə
Qloballaşan, daim irəliyə - yeniliyə doğru can atan dünyamızı bu gün ən müasir
informasiya və kommunikasiya texnologiyaları - İnternet, elektron poçt və qlobal
rabitə imkanları olmadan təsəvvür belə etmək mümkün deyil. Yeni minillikdə
bəşər sivilizasiyasını düşündürən ən aktual və təxirəsalınmaz məsələ -
telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sahəsində “inqilabi”
dəyişikliklər yolu ilə əlçatmaz zirvələri fəth etmək, dövlətlər və xalqlararası zaman
və məkan fərqlərini aradan qaldırmaqdır.
İKT cəmiyyətin inkişafına müsbət təsir etmək imkanlarına malik olan mühüm bir
vasitədir. O, dövlət orqanları, vətəndaş cəmiyyəti institutları, iqtisadi-biznes və
sosial sektorlarla yanaşı həm də elm, təhsil, mədəniyyət sahələri və insanların
gündəlik həyatına öz təsirini göstərir. Bir çox inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan
ölkələr İKT-nin tətbiqi nəticəsində böyük nailiyyətlər əldə etmişlər və beləliklə də
dünya mədəniyyətinin gələcəyinə aparan yolun İKT-nin cəmiyyətdə geniş
tətbiqindən keçdiyi artıq heç kimdə şübhə doğurmur. Dünya təcrübəsi açıq-aydın
göstərir ki, İKT-nin geniş tətbiqi ölkənin ümumi sosial-iqtisadi inkişafına təkan
verir və o, yoxsulluğun azaldılması üçün təsirli vasitələrə malikdir. Buna görə də
inkişafı gücləndirmək məqsədilə ölkə potensialından istifadə etmək üçün hər bir
ölkənin öz milli İKT strategiyasının işlənib hazırlanması həlledici əhəmiyyət
daşıyır. Bu da Azərbaycan kimi sosialiqtisadi dəyişikliklər dövrünü yaşayan və
dünya birliyinə tam inteqrasiyaya can atan ölkələr üçün xüsusilə vacibdir.
İnformasiya cəmiyyətinə keçid, qloballaşma və dünya birliyinə inteqrasiya
Azərbaycanın da üzv olduğu Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Avropa Şurası kimi
təşkilatların əsas öncəlik verdiyi məsələlərdəndir. İnformasiya cəmiyyətinə keçid
üçün müvafiq mühitin yaradılması Azərbaycan Hökumətinin siyasi kursunun
tərkib hissəsidir və Milli İKT Strategiyasının işlənməsi bu istiqamətdə atılmış ilk
addım kimi mühüm əhəmiyyətə malikdir. İnformasiya axınlarının gücləndirilməsi
məsələsi özündə bir çox elmi, texniki, texnoloji, iqtisadi, sosioloji və siyasi
tərəfləri cəmləşdirən mürəkkəb bir prosesdir. Bu prosesin uğurla həyata keçirilməsi
üçün fəaliyyətlərin əlaqələndirilməsi və tənzimlənməsində tələb olunan
ehtiyatlardan (məsələn, insan, texniki, proqram, maliyyə, idarəetmə və siyasi
resurslar) düzgün istifadə edilməsi və realist hədəf və öncəliklərin
müəyyənləşdirilməsi təməl əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanda İKTnin inkişafı və
istifadəsi üçün ümummilli strategiyanın hazırlanması və qəbul edilməsi də məhz
bu səbəbdən zəruri idi. Strategiyaya tam əhatəli prinsip və öncəliklər, realist zaman
çərçivəsinə əsaslanan xüsusi fəaliyyət məqsədləri daxil olmalı və o, Azərbaycan
Respublikası hökumətinin “İnformasiya, informasiyanın yayılması və
təhlükəsizliyi” haqqında qanunu ilə müəyyən edilmiş informasiya siyasəti ilə üst-
üstə düşən nəticələr nəzərdə tutmalıdır. İKT infrastrukturunun inkişaf prosesinin
hökumət tərəfindən idarə olunması da öz həllini gözləyən məsələlərdəndir. Dünya
sivilizasiyasının müxtəlif dövrlərində elmin müəyyən sahəsi daha çox inkişaf
etmişdir. Bu da çox güman ki, müəyyən tarixi zərurətlə bağlıdır. Tarixdə aqrar,
aqrar-sənaye və sənaye cəmiyyətləri məlumdur. Bu cəmiyyətlərin hər birinə
müəyyən inkişaf səviyyəsi, informasiyanın təminatı səviyyəsi və sinfi tərkibləri
xasdır. Bir qədər əvvəllər sivilizasiyanın ən yüksək zirvəsi sənayeləşmiş cəmiyyət
sayılırdı. Müəyyən tarixi mərhələlərdə cəmiyyətin inkişafı üçün hər hansı bir elmin
də inkişafına ehtiyac duyulur. Bu baxımdan informatika elminin təşəkkül tapması
və inkişafı da tarixi bir zərurət idi. Keçən əsrin əvvəllərində dünyanın bir sıra
inkişaf etmiş ölkələrində sənayenin sürətli inkişafı, informasiyalaşdırma
vasitələrinin və xidmətlərinin genişlənməsi, informasiyalaşdırma məhsullarının
sənaye malı kimi meydana çıxması sosial inkişafa gətirib çıxarmış və idarəetmədə
yeni keyfiyyətlər tələbini qarşıya qoymuşdur. Bu isə öz növbəsində yeni
yanaşmalar və yeni texnologiyaların tətbiqini tələb edirdi. İstehsalın idarə
olunmasının avtomatlaşdırılması müasir şəraitdə ən vacib istiqamətlərdən biridir.
Hal-hazırda bizi əhatə edən aləmdə təsərrüfatın elə bir sahəsi yoxdur ki, orada
informasiya texnologiyalarının (İT) tətbiqindən istifadə olunmasın. Biz
informasiyalaşdırılmış cəmiyyətdə, informasiya aləmində yaşayırıq.
İnformasiyalaşdırma - insan sivilizasiyasının ümumi qaçılmaz inkişaf mərhələsidir.
Məhz buna görə də informasiyalaşdırma elə bir vasitədir ki, bunun köməyi
nəticəsində cəmiyyət özünü kifayət qədər tez və adekvat dərk edir, bu vasitə ilə
müasir şəraitdə lazım olan əsas məsələlər həllini tam və effektiv tapa bilir.
İnformasiya - başqa sözlə faktiki verilənlər haqqında biliklərin toplusu və onlar
arasındakı asılılığı təyin edir və sonda isə cəmiyyətdə tam strateji resurslara
çevrilir. İnformasiyalaşdırma prosesləri təbiətdə və cəmiyyətdə həmişə çox mühüm
rol oynamış və özünəməxsus ierarxik sistem yaratmışdır. İnsana məxsus
xüsusiyyətlər - nitq, təsəvvür, istehsal, elm və incəsənət, idrak və dərketmə, yadda
saxlama, informasiyanın işlənib hazırlanması və ötürülməsi çoxobrazlı və
mürəkkəb proseslərdir. Yazının yaranması və yayılması, kitab çapı, dövri mətbuat,
teleqraf, telefon, fotoqrafiya, sonralar radio, televiziya və kompyuter texnikası bu
yolda ən mühüm amillərdən sayıla bilər. Kompyuter texnikasının və verilənlərin
ötürülməsi vasitələrinin inkişafı sürətinə və miqyasına görə fenomenal sayıla bilər
və bu proseslərin həyata keçirilməsində yeni informasiya texnologiyalarının tətbiqi
cəmiyyətin bütün fəaliyyət sahələrində öz bəhrəsini verməkdədir. İnformasiya və
kommunikasiya texnologiyaları cəmiyyətin inkişafına təsir göstərən vacib
amillərdən birinə çevrilmişdir. İnformasiya xidmətləri sferası cəmiyyətin həyatına
elə daxil olmuşdur ki, artıq o maddi istehsal sahəsini ikinci plana salmışdır.
İnformasiyalaşdırma proseslərinin tələbləri maddi aləmdə elə dəyişikliklərə gətirib
çıxarmışdır ki, informasiya inqilabının başlandığını cəsarətlə deyə bilərik ki, bunun
da nəticəsi informasiyalaşdırılmış cəmiyyətin yaranmasıdır. Müasir cəmiyyətin
inkişaf səviyyəsi onun informasiya infrastrukturunun inkişaf dərəcəsi ilə təyin
olunur. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə demək olar ki, insan fəaliyyətinin
bütün sahələrini əhatə edən güclü informasiya infrastrukturu sürətlə inkişaf
etməkdə davam edir və formalaşır. Dünyada bu elmə heç vaxt indiki qədər maraq
oyanmamışdır, lakin bu elmin müxtəlif ölkələr üzrə yayılması ayrı-ayrı zamanlara
təsadüf edir. Qərbdə və Yaponiyada təhsilin informasiyalaşdırılması işi 40 il əvvəl
başlamış, son illərdə isə ümummilli proqramlar işlənib hazırlanmış və dövlət bu
proqramlara uyğun külli miqdarda vəsait ayırmışdır. İnformasiyalaşdırma nəzəri
analizetmə obyekti çərçivəsindən çıxıb ölkənin elmi, iqtisadi, siyasi və hərbi
üstünlüyünü göstərən, daxili və xarici strategiyasının mühüm istiqamətlərini təyin
edən bir sahəyə çevrilmişdir. Ümumiyyətlə, XX əsrin son on illiyindən başlayaraq
İKT cəmiyyətin inkişafına təsir edən ən vacib amillərdən birinə çevrilmişdir.
Onların təsir dairəsi dövlət strukturlarını və vətəndaş cəmiyyəti institutlarını,
iqtisadi və sosial sahələri, elm, təhsil, mədəniyyəti və bütövlükdə insanların həyat
tərzini əhatə etmişdir. Bir çox inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr İKT
tətbiqinin verdiyi üstünlüklərdən istifadə edirlər. Bu baxımdan respublikamız
özünün potensial imkanlarından səmərəli istifadə etməlidir. Hazırda respublikanın
İKT sənayesi nisbətən gəncdir və texnologiya həvəskarı olan sahibkarlar tərəfindən
inkişaf etdirilir. Malaziya, Sinqapur, BƏƏ və digər ölkələrdən idxal edilmiş
hissələrdən kompyuter və digər sistemləri quraşdıran xeyli sayda kiçik quraşdırıcı
müəssisələr fəaliyyət göstərir. Bu gün İKT sektorunda regional liderliyi ölkəyə
idxal olunan və ixrac edilən müəyyən məhsulların çoxluğu deyil, milli innovasiya
sistemi müəyyənləşdirir. Yəni İKT sektorunda uğurların əldə olunması üçün əsas
bazanı universitetlər, müəssisələr, tədqiqat mərkəzləri, texnoloji infrastruktur və
digər elmi və texnoloji mərkəzlər təşkil edir. Lakin bu qurumların sadəcə varlığı
kifayət eləmir, qurumlar arasındakı effektli əlaqələr və müştərək öyrənmə
şəraitinin yaradılması da öz növbəsində zəruridir. İnkişaf etməkdə olan ölkələr
arasında xüsusilə, Braziliya, Cənubi Koreya və Finlandiyanın təcrübələri nəzərə
alınarsa, söylədiklərimiz daha yaxşı başa düşülə bilər.Son illər Azərbaycan
Respublikası ilə bir sıra xarici ölkələr arasında bir neçə beynəlxalq sazişləri
imzalanmışdır. Latviyada İKT-nin inkişafı və informasiya cəmiyyətinin
formalaşdırılması istiqamətində işlər 1994-cü ildən başlanmış, 1997-ci ildən isə
daha da sürətləndirilmişdir. Bu sahədə xüsusi proqramlar qəbul olunmuş, İKT-nin
təhsildə tətbiqi həmin proqramlarda özünə xüsusi yer almışdır. Öncə hər təhsil
müəssisəsinə 3 dəst kompyuter verilməklə təhsilin idarə edilməsi
informatlaşdırılmış, məktəb rəhbərlərinin kağızla işləməsi aradan qaldırılmışdır.
Sonra kompyuter texnikasının şagirdlərə öyrədilməsi hədəf götürülmüş, tədris
ocaqlarının İKT ilə təchizinə başlanmışdır. İnformatika Latviyada 6-cı sinifdən
öyrədilir. Hər birində orta hesabla 30 şagirdin oxuduğu siniflər 2 dəst kompyuterlə
təchiz olunmuşdur.
Azəbaycanda İKT sferasının inkişafında Litva Respublikasının təcrübələrindən də
istifadə olunur.
Dünya ölkələrini təhsil sistemində İKT-nin tətbiq səviyyəsini dioqramam əsasən də
müəyyən etmək olar.
ABŞ
Qərb ölkə
ləri
Yaponiya
Braziliy
a
Latviy
a
Litviya
Finlan
diya
İngiltərə
Rusiya
Pakista
n
01020304050607080
Chart Title
Artıq bütün məktəblərdə kompyuter sinifləri var.Ölkədə 2007-2013-cü illəri əhatə
edən keyfiyyətli təhsil üçün “İnformatika və kommunikasiya texnologiyası
Proqramı” işlənib hazırlanmışdır. Proqram hazırlanarkən şagirdlərin, tələbələrin və
valideynlərin rəyi öyrənilmiş, onların nə istədikləri müəyyənləşdirilmişdir. Bu
Proqramın ən mühüm vəzifəsi bütün əhalidə İKT-dən istifadə vərdişləri
yaratmaqdır. Proqram bir neçə istiqamətdə layihələri özündə ehtiva edir. Onlardan
birincisi "Məktəb-informatika layihə"sidir. Bu layihə İKT-dən tədris prosesində
daha geniş istifadəni nəzərdə tutur. Artıq bir sıra fənlər üzrə elektron tədris
vəsaitləri hazırlanmışdır. Proqramın ikinci bir layihəsi "Müəllimlərin təhsili"
adlanır. Layihə təkcə məktəb rəhbərləri, informatika müəllimlərini deyil, bütün
müəllimlərin öyrədilməsini nəzərdə tutur. Proqramın bir layihəsi də əhaliyə,
valideynlərə İKT-dən istifadənin öyrədilməsini əhatə edir. Multimedia
laboratoriyaları yaratmaq, kitabxanalarda elektron oxu zallarının təşkili, bütün
kitabxanaların internetə qoşulması, əhali təbəqələrinin internet vasitəsi ilə
məsafədən təhsilə cəlb olunması və s. də görüləcək işlərdəndir. Son illər
telekommunikasiya liderlik uğrunda mübarizə aparılan sahəyə çevrilmişdir.
İKT-dən xüsusi fənlərə dəstək məqsədilə istifadə qavramaya müsbət təsir göstərə
bilər. Lakin qeyd edilməlidir ki, beynəlxalq səviyyədə keçirilən sorğunun
nəticələrinə görə, Avropa Birliyi ölkələri üzrə müəllimlərin təxminən yarısı
məsələn riyaziyyat və ya xarici dil dərslərində tələbələri İKT-dən istifadəyə sövq
etməmişlər. Daha bir vacib məsələ məktəblərdə İKT avadanlıqlarının
yerləşməsidir. Bir sıra ölkələrdə kompyuterlər sinif otaqlarında şagirdlərin ümumi
istifadəsində deyil, xüsusi kompyuter laboratoriyalarında qoyulmuşdur ki, onlardan
orada yalnız müəllimlərin nəzarəti altında və xüsusi saatlarda istifadə edilə bilər.
Hazırda respublikamızda bütün sahələrdə mütəxəssislərin informasiya və
kommunikasiya texnologiyaları (İKT) ilə işləmək və onlardan düzgün istifadə
etmək bacarığına çox böyük önəm verilir. İKT biliyinə mükəmməl yiyələnməyin
ən yaxşı yolu isə elə orta məktəbdən başlayır. Qeyd etmək lazımdır ki, ümumilikdə
təhsil sisteminin İKT əsasında təkmilləşdirilməsi informasiya cəmiyyətinin əsas
xüsusiyyətlərindən biridir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham
Əliyevin 21 avqust 2004-cü il tarixində təsdiq etdiyi "Azərbaycan Respublikasında
ümumtəhsil məktəblərinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə
təminatı Proqramı (2005-2007- ci illər)" ölkəmizdə bu prosesə start verdi. Bundan
sonra 10 iyun 2008-ci il tarixində ölkə başçısı tərəfindən qəbul edilmiş "2008-
2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin
informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı" isə İKT-dən istifadə etməklə
ölkəmizdə beynəlxalq standartlara uyğun keyfiyyətcə yeni təhsil modelinin
qurulmasını, vahid elektron təhsil məkanının yaradılmasını və təhsil sisteminin
dünya təhsil məkanına inteqrasiya etdirilməsini əsas məqsəd kimi qarşıya qoyub.
Artıq təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması ilə əlaqədar əsas hədəflər
müəyyənləşdirilmiş, nəzərdə tutulan tədbirlərin xeyli hissəsi həyata keçirilmişdir.
Əlamətdar hadisələrdən biri odur ki, Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi
2010-cu ili ölkəmizdə "Təhsildə İKT ili" elan etmiş və bu kampaniya çərçivəsində
konfranslar, seminarlar, müxtəlif stimullaşdırıcı və həvəsləndirici aksiyalar,
müsabiqələr həyata keçirilmişdir. Təqdirəlayiq haldır ki, bu işlərdə müxtəlif
fondlar, şirkətlər, firmalar da yaxından iştirak etmişlərlər. Məktəblərin İKT
avadanlığı, o cümlədən kompyuter, noutbuk, interaktiv lövhələr ilə təchizatı isə
hazırda uğurla davam etdirilir. Dünya təcrübəsi göstərir ki, İKT-dən istifadə
etməklə qurulan müasir təhsil modeli məktəbin pedaqoji heyəti qarşısında da yeni
tələblər və vəzifələr qoyur. Müəllimlərin tək öz seçdikləri fundamental biliklər,
pedaqogika və psixologiya sahəsində deyil, həm də informasiya sahəsində yenidən
təlim alması olduqca aktuallaşır. Artıq yeni nəslin müəllimlərindən konkret
öyrətdikləri fənnin struktur məzmununa və məqsədinə uyğun, uşaqların individual
xüsusiyyətlərini nəzərə alan, şagirdlərin harmonik inkişafını mümkün edən
texnologiyaları seçib tədrisdə tətbiq etmək tələb olunur. Tədrisdə yeni
texnologiyalardan müvəffəqiyyətlə istifadə edən müəllimlərin sözlərinə görə, İKT
vasitələri öz geniş imkanları ilə təhsil prosesini xeyli sadələşdirir, onu dinamik və
çevik edir.
"Müəllim - şagird - dərslik" tədris modelinə kompyuterin də əlavə edilməsi tədris
prosesini individual proqram üzrə təşkil etməyə, uşağın dərsə marağını və istəyini
stimullaşdırmağa imkan verir. Kompyuterlə aparılan dərslər uşaqlar üçün çox
cəlbedici və yaddaqalan olur. Multimedia vasitələri, avtomatlaşdırılmış öyrədici
sistemlər, kompyuter tədris proqramları, animasiya qrafikası, rəngarəng
illüstrasiyalar uşaqların idrak aktivliyinə müsbət təsir göstərir və yekun etibarilə
şagirdlərin olimpiadalarda, müxtəlif intellektual yarışmalarda göstərdikləri
nəticələrin keyfiyyəti xeyli artır.
Tədris prosesində interaktiv lövhədən istifadə edilməsi dərsin əsas prinsiplərindən
birini, onun əyaniliyini təmin edir. Elektron lövhənin sensorlu, yəni hissiyyatlı
səthinə xüsusi qələmlə və ya barmaqla yavaşca toxunmaqla onun üzərində
kompyuterdə mümkün olan bütün əməliyyatları interaktiv rejimdə aparmaq olar.
"Ağıllı" lövhə, həmçinin kompyuterə qoşulan mikroskop, skaner, pəqəmli
fotoaparat, videokamera və s. qurğulardan alınan təsvirləri də proyektor vasitəsilə
qəbul edə bilir ki, bu da məktəblərdə virtual laboratoriyaların təşkilində mühüm
əhəmiyyətə malikdir. Şagirdlər istənilən kimyəvi reaksiyanın, fiziki, bioloji,
coğrafi proseslərin izahını və videogörüntülərini, müxtəlif cihazların, qurğuların,
texniki vasitələrin işləmə prinsiplərini "möcüzəli" ekranda izləyə bilərlər. Bu isə
şagirdlərin nəzəri-metodoloji biliklərini, praktiki bacarıq və təcrübələrini
inteqrasiya etməklə tədrisi xeyli canlandırır, uşaqlarda yaradıcı yanaşma, düşünmə,
təşəbbüskarlıq, tədris materialını dərindən dərk etmə qabiliyyətini daha da artırır.
"Ağıllı" lövhənin bir üstün cəhətini də xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, onun
üzərində aparılan bütün əməliyyatları, dərsin gedişini, hazırlanmış şablonları,
modelləri kompyuterin daimi yaddaşında saxlamaq və dəfələrlə istifadə etmək olar.
Belə imkanlar müxtəlif səbəbdən dərsləri buraxan şagirdlər və ya təlimdən geri
qalan uşaqlar üçün xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, şagird iştirak edə
bilmədiyi dərsin elektron variantı ilə sonradan tanış ola bilər və ya təlimdən geri
qalanlar həmin materialı tam qavrayana kimi təkrar-təkrar kompyuterdə izləyə
bilərlər. İKT-nin imkanlarından tədrisdə uğurla istifadə edən müəllimlər qeyd
edirlər ki, interaktiv rejimdə keçilən dərslərdə şagirdlərin mərkəzi fiqur olması
təmin edilir. Müəllim, əsasən, şagirdin konsultantı, onun fərasətini və orijinal
bacarığını qiymətləndirən, şagirdi aktivliyə, müstəqilliyə, təşəbbüskarlığa
həvəsləndirən rolunda çıxış edir. Elektron tədrisdə uşaqların hamısı lövhəyə çıxıb
müəllimin bütün tapşırıqlarını yerinə yetirməkdə həvəsli olurlar. İnteraktiv rejimdə
keçilən dərslər bütün uşaqların, o cümlədən passiv, utancaq, müəyyən fiziki və ya
psixoloji qüsuru olan şagirdlərin dərs prosesinə aktiv qoşulmasına şərait yaradır. 1-
4-cü sinif şagirdlərinin güclü əyani, bədii, canlı təfəkkürə malik olduğunu nəzərə
alsaq, onlar üçün keçilən dərslərdə uşaqların görmə, eşitmə duyğularını, emosiya
və təsəvvürlərini cəlb edən metodların istifadə edilməsi olduqca əhəmiyyətə
malikdir. Dərslərin məhz interaktiv rejimdə deyilməsi bu işdə çox faydalı olur.
İnformatikanın əsaslarının ibtidai siniflərdə təlimi artıq 3 və 4-cü siniflərdə
şagirdlərə mətn redaktorlarında elementar işləri görmək, İnternet şəbəkəsində
axtarışlar aparmaq, Power Point proqramında sadə prezentasiyalar yaratmaq
imkanı verir. Bunlardan əlavə, müəllimlər İKT-nin köməyi ilə bir dərs prosesində
müxtəlif hazırlıqlı şagirdlərə fərqli yanaşma və adaptasiyalı öyrətmə sistemini
tətbiq etməklə qavrama qabiliyyətlərinə uyğun tapşırıqlar verə bilər. Uşaqların
sinifdə statusuna uyğun onları qruplara ayırmaqla kompyuterdə optimal iş rejimi
də qurmaq olar. Müəyyən fənlər üzrə məsələlərin, tədqiqat xarakterli çalışmaların
həllində belə qruplaşdırma xüsusi effekt verir. Kompyuter qarşısında təhsil alan
şagird materialın verilmə və mənimsəmə sürətini özünə rahat formada
müəyyənləşdirə bilər. Öz sürət rejimində uşağın işləməsi yaxşı nəticə verir, onun
özünə inamı artır, bu isə təlimə əlverişli psixoloji atmosfer verir. Müəllimin verdiyi
suala sinifdəki şagirdlərin hamısı kompyuter vasitəsilə eyni zamanda cavab
verməklə dərs prosesində aktiv iştirak edir, müəllimlər isə dərs boyu uşaqların
aktivliyini istədikləri kimi qoruyub saxlaya bilirlər. İnformasiya cəmiyyətinə
istiqamətlənmiş yol bəşəriyyətin gələcəyinə gedən yol kimi dəyərləndirilir. Digər
sahələrdə olduğu kimi, İKT sahəsində də regionda liderlik edən Azərbaycan bu
yolla uğurla irəliləyir. Artıq alimlərin proqnozuna görə, informasiya cəmiyyətinin
tam formalaşdığı mərhələdə insanların əsas əmək predmeti informasiya, əmək
alətləri isə İKT olacaq. Ona görə də bu gün respublikamızda təhsilin bütün
pillələrində İKT-nin tətbiq və istifadə edilməsi, eyni zamanda İKT-nin özünün
tədris olunması, uşaqlarda müstəqil şəkildə informasiya toplamaq, analiz etmək,
ötürmək qabiliyyətinin formalaşdırılması balalarımızın gələcəkdə informasiya
cəmiyyətinin qiymətli üzvlərinə çevrilməsində mühüm rol oynaya bilər. Biliklərə
əsaslanmış iqtisadiyyatın təşəkkül tapdığı şəraitdə informasiya və kommunikasiya
texnologiyalarının (İKT) inkişafı ölkənin intellektual və elmi potensialının vacib
göstəricilərindən biridir. Tam əminliklə demək olar ki, bu gün qloballaşan dünyada
ölkələrin rəqabət qabiliyyəti ilk növbədə onların İKT-dən səmərəli istifadəsi ilə
müəyyənləşməklə formalaşır. İKT-nin təhsildə tətbiqi və inteqrasiyası Azərbaycan
vətəndaşlarının müasir biliklərə və bacarıqlara malik olan yeni nəslinin
formalaşmasına birbaşa təsir edən yüksək mahiyyətli məsələdir. Son illər təhsil
sistemində İKT infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi və təhsildə İKT-nin tətbiqinin
dünya standartları səviyyəsinə çatdırılması ölkəmizdə prioritet istiqamətlərdən biri
olmuşdur. Bu dövrdə təhsil sistemində İKT-nin tətbiqi sahəsində müxtəlif layihələr
və tədbirlər hazırlanıb həyata keçirilmişdir ki, bu da ölkənin təhsil sahəsində
aparılan islahatların çox vacib mərhələlərdən biri olmaqla təhsil ocaqlarında İKT
infrastrukturunun qurulmasına yönəlmişdir. Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin 2004-cü il 21 avqust tarixli 355 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş
“Azərbaycan Respublikasında ümumi təhsil məktəblərinin informasiya və
kommunikasiya texnologiyaları ilə təminatı Proqramı (2005-2007-ci illər)” xüsusi
əhəmiyyətə malik olmuşdur.
Hazırda təhsil portalının informasiya resursları formalaşmaqdadır, bəzi təhsil
müəssisələrinin saytları yaradılmış və aktiv halda saxlanılır. Təhsilin idarə
olunmasının məlumat sistemlərinin yaradılması, informasiya və kommunikasiya
texnologiyalarının ümumtəhsil məktəblərində tətbiqi və ümumtəhsil məktəbləri
üçün informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində ixtisaslı pedaqoji,
həmçinin köməkçi heyət (laborant) kadrlarının hazırlanması üzrə işlərə
başlanılmışdır. Bütün bunlarla bərabər, ölkənin təhsil sistemində müasir
informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin hazırkı səviyyəsi istər
dinamik inkişaf edən iqtisadiyyatımızın mövcud imkanları, istərsə də dünya təhsil
21məkanına inteqrasiya baxımından qənaətbəxş hesab edilə bilməz. Ölkədə təhsil
ocaqlarının kompyuter avadanlığı ilə təminatındakı irəliləyişlərə rəğmən,
bütövlükdə təhsil sisteminin informasiya infrastrukturunun səviyyəsi günün
tələblərindən uzaqdır. Müasir təhsil texnologiyalarının genişmiqyaslı tətbiqi, ilk
növbədə, təhsil müəssisələrinin kompyuter avadanlığı ilə təminatının köklü şəkildə
yaxşılaşdırılmasını nəzərdə tutulsa.yaxşı olar.. Şagird (tələbə) / kompyuter
nisbətinin bütövlükdə ölkə üzrə, xüsusilə də bölgələrdə və kənd yerlərində
optimallaşdırılması qarşıda duran ən vacib problemlər sırasındadır. Lakin bu gün
ölkənin təhsil sisteminin bütün pillələrində kompyuterlərə çıxış imkanlarının
genişləndirilməsi zərurəti ilə yanaşı, İKT avadanlığının daha səmərəli istifadə
olunmasının, o cümlədən texniki nəzarət və dəstək sisteminin təkmilləşdirilməsinin
aktuallığı qabarıq şəkildə hiss olunur. Xüsusən də rayon səviyyəsində texniki
nəzarət və dəstək sisteminin mövcud olmaması, yaxud günün tələbləri
səviyyəsində qurulmaması artıq quraşdırılmış kompyuter avadanlığından, rəqəmsal
təhsil resurslarından tam səmərəli şəkildə bəhrələnmək imkanlarını məhdudlaşdırır.
Araşdırmalar göstərir ki, respublikada təhsil prosesində rəqəmsal texnologiyaların
geniş istifadəsinə maneçilik törədən əsas amillərdən biri rəqəmsal şəbəkə
infrastrukturunun zəif inkişaf etməsi, təhsil ocaqlarının ölkədaxili intranet şəbəkəsi
ilə yetərli səviyyədə əhatə olunmaması və yüksək sürətli internet əlaqəsi ilə təmin
olunmamasıdır. Təhsil müəssisələrinin böyük əksərinin veb-səhifələri
yaradılmamış, müəssisədaxili rəqəmsal şəbəkələri, həmçinin, vahid ölkədaxili
təhsil portalı formalaşdırılmamışdır. Bununla yanaşı, multimedia xarakterli
dərsliklərin və digər tədris vasitələrinin işlənilməsi, yayılması və təhsil prosesində
tətbiq olunması ləngiməkdədir. Son dövrdə bu sahədə bir sıra tədbirlər həyata
keçirilmiş, elektron tədris sistemlərinin formalaşdırılması istiqamətində əməli
addımlar atılmışdır. Lakin İKT tətbiqi üzrə elmi-metodiki bazanın
təkmilləşdirilməsi, ümummilli səviyyədə vahid elektron təhsil məkanının təşəkkül
tapması günün əsas tələbi olaraq qalır. Azərbaycan Respublikasında təhsil
sisteminin islahatları ilə bağlı ən aktual məsələlərdən biri İKT tətbiq etməklə
təhsilin idarə olunmasının təkmilləşdirilməsidir. Bu sırada təhsildə İKT-nin tətbiqi
sahəsində yerli özünüidarə və dövlət orqanlarının fəaliyyətini tənzimləyən
normativ hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi, təhsil sahəsində effektiv idarəetmə
üçün zəruri olan və bu sahənin vəziyyətini xarakterizə edən elektron məlumat
bazası sistemi hazırlanıb tamamlanması xüsusi diqqət tələb edir. Həmçinin,
ölkənin təhsil sisteminin yüksək İKT bilik və bacarıqlarına malik pedaqoji və
inzibati kadrlarla təminatının müasir standartlar səviyyəsinə çatdırılması
təxirəsalınmaz məsələ kimi qarşıda durur. “2008-2012-ci illərdə Azərbaycan
Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı”
(bundan sonra – Dövlət Proqramı) qeyd olunan məsələlərin səmərəli və kompleks
şəkildə həllinə yönəlmişdir. Dövlət Proqramı Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin 2003-cü il 17 fevral tarixli 1146 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş
"Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya
texnologiyaları üzrə milli strategiya (2003-2012-ci illər)" əsasında hazırlanmışdır.
Dövlət Proqramının əsas məqsədi təhsilin bütün pillələrində müasir informasiya və
kommunikasiya texnologiyalarının səmərəli tətbiqi və istifadəsi ilə vahid
ümummilli təhsil mühitinin formalaşdırılması və bu zəmində əhalinin bütün
təbəqələri üçün keyfiyyətli təhsil almaq imkanlarının təmin edilməsi, habelə
ölkənin təhsil sisteminin dünya təhsil məkanına inteqrasıya olunması üçün şərait
yaradılmasıdır.
Müəllim dərs formasını seçərkən şagirdlərin marağını nəzərə almalıdır. Bu gün
məktəbdənkənar mühitdə mövcud informasiya vasitələrindən fəal istifadə edən
şagird dərsdə onlar üçün maraqlı olanları görmək istəyir. Bunun üçün müəllimin
İT-dən istifadə etmək bacarığı yüksək olmalıdır. Həm də bu texniki təminatı lazımı
materiallarla zənginləşdirməyi bacarmalıdır.
Bu gün aparılan sorğular nəticəsində müəllimlərin İKT-dən dərslərində istifadə
səviyyəsini müəyyən edərkən məlum olur ki, şəhərdə və rayon mərkəzlərində
yaşayan müəllimlər kənddə yaşayan müəllimlərdən istifadə səviyyəsinə görə fərq
lənir.Bu səviyyəni belə təsvir etmək olar.
1.Şəhər müəllimləri 77%
2.Rayon mərkəzində yaşayan
müəllimlər
75%
3.Kənd müəllimləri 71%
1.Şəhər müəllimləri 2.Rayon mərkəzində yaşayan müəllimlər
3.Kənd müəllimləri
Buradan da göründüyü kimi kənd müəllimlərinin istifadə səviyyəsi rayon
mərkəzlərində və şəhərlərdə yaşayan müəllimlərdən az istifadə edirlər .
Buna səbəb isə həmin müəllimlərin dərs dediyi məktəblərdə İKT-nin və internetin
təminat səviyyəsinin aşağı olması,bəzi müəllimlərin ,ümumiyyətlə, İKT-dən
istifadə etməyi bacarmamasıdır.İtifadəni təmin etmək, bu problemləri həll etmək
üçün müəllimlərin cəlb olundugu İKT-dən istifadə təlimlərinin sayını artırmaq,
multimediya vasitələrindən istifadə üçün vəsaitlərin hazırlanmasını sürətləndirmək
lazımdır.
Fəal təlimdən istifadə etməklə dərslərin yeni təlimə uyğun qurulması müəllim və
şagird fəaliyyətinin səmərəsini artırır. Nəticədə şagirdlərdə müstəqil düşünmə
bacarığı, başqalarının fikrinə hörmətlə yanaşma, məntiqi təfəkkürün inkişafı,
çeviklik, hadisələri təhlil etmə, müqayisə aparma, nəticə çıxartmaq, keçmiş mövzu
ilə yeni mövzunun əlaqələndirilməsi, ədəbi faktlari ardıcıllıq izləmək, dövrlər üzrə
müqayisə, tədqiqat aparmaq, mövzunun yeri və rolunun nədən ibarət olunduğunu
mənimsəmək kimi bacarıqlar formalaşır.
Müəllim mövzuya uyğun resursları seçməlidir ki, bu resursların da rəngarəngliyi
dərsin maraqlı keçməsinə, qarşıya qoyulan məqsədə nail olmağa imkan
yaradacaqdır. Belə dərslərdə həmçinin digər texniki təminatların olması dərsin
səmərəliliyini artırır. Müəllim dərsə yaradıcı yanaşmalıdır, məzmun standartlarına
əsasən dərsin məqsədini müəyyənləşdirməlidir. Bu zaman öyrədici, inkişafetdirici,
tətbiqedici funksiyalar nəzərə alınmalıdır. Müasir dərs demokratik prinsiplərə
söykənməli, bütün hallarda məqsədin düzgün müəyyən olunması və məzmunun,
formanın ona uyğun seçilməsi vacibdir. Pedaqoji prosesdə müəllimin rolu dəyişir,
o, daha çox bələdçi ( fasilitator) rolunu oynayır, fəal-interaktiv təlimə üstünlük
verir, əyani vəsaitlərdən geniş istifadə etməyə çalışır, dərslərini daha maraqlı qurur.
Bu səbəbdən də şagirdlərin təlimə marağı artır, təlim materialları daha yaxşı
mənimsənilir, məktəbin səmərəli idarə edilməsi asanlaşır, nəticədə təhsilin
keyfiyyəti yüksəlir. Şagirdlərin irəliləyişləri, əldə etdiyi nailiyyətləri müəllimlərin
fəaliyyətinin keyfiyyət göstəricisi kimi qiymətləndirilir.
Tədqiqatçılıq müasir təhsil sistemində işləyən müəllimlərin aparıcı xüsusiyyəti
hesab edilir. İnformasiyaların sürətlə artdığı bir zamanda onu ardıcıl olaraq
izləmək, ümumiləşdirərək öz işinin gedişatına gətirmək indiki müəllimlər üçün
əsas keyfiyyət kimi dəyərləndirilir. Axtarışlar aparmaq, fəaliyyətini tədqiqatçılıq
prinsipləri üzərində qurmaqda hər müəllimin özünəməxsus potensial imkanı, iş
təcrübəsi vardır. Onların öyrənilməsi, digər müəllimlər tərəfindən tətbiq olunması,
pedaqoji innovasiyaların ümumiləşdirilərək geniş yayılması baxımından əhəmiyyət
daşıyır. İnteraktiv termini “qarşılıqlı fəaliyyətə əsaslanan” deməkdir. Lakin
qarşılıqlı fəaliyyət istənilən tədris metodunun istifadəsi zamanı az və ya çox
dərəcədə mövcud olur.
Ana dili və ədəbiyyatın öyrənilməsində interaktivlik dedikdə, sadəcə obyektlərin
qarşılıqlı təsir prosesi deyil, şagirdlərin tədqiqat xarakteri daşıyan xüsusi təşkil
olunmuş idrak fəaliyyəti başa düşülməlidir. İnteraktiv metodlara ədəbiyyatin
tədrisinin elə metodları aid edilir ki, onlar şagirdlərin dərslik materialı (mənbələr,
sənədlər, xəritələr, illüstrasiyalar, tədqiqatçıların ziddiyətli fikirləri,səs
yazılari,video materiallari) ilə, eləcə də ətraf aləmin reallıqları və təzahürləri ilə
(rollu oyunların, müxtəlif hüquqi və münaqişəli vəziyyətlərin müzakirəsinin,
layihələrin tərtibinin, müsahibələr aparılmasının və s. köməyi ilə) sərbəst iş
prosesini təmsil edir, nəticədə onlara əsasən şagirdlərdə yeni biliklər yaranır.Hazır
proqramlardan istifadə,MS Office proqramları(Word, Power Point, Microsoft
Publisher) ilə, elektron dərsliklə ,Internet resursları ilə işləmək onlarda dərsə
marağı daha da artirmağa,yaradıcılığa doğru həvəslə addımlamağa səbəb
olur.Beləliklə, interaktiv təlim metodları-müəllimin iştirakı ilə şagirdlərin müxtəlif
informasiya mənbələri və ya bir-biri ilə qarşılıqlı fəaliyyət prosesində yeni biliklər
əldə etməyə imkan verən təlim üsullarının və dərs formalarının məcmusudur. Bu
qayda ilə qazanılan biliklər şagirdlərin yaddaşında uzun müddət qalır və onlar
tərəfindən hər hansı bir təcrübə kimi istifadə olunur.Hələ qədim Çində məşhur
filosof Konfusi demişdir: ”Qulaq asıram unuduram, görürəm-yadda saxlayıram,
özüm edirəm-anlayıram (dərk edirəm)”. Eyni zamanda, pedaqoji və sosial
tədqiqatlara əsasən ənənəvi dərs-mühazirələrin passiv dinlənilməsi ona gətirib
çıxarır ki, tez bir zamanda unudulur. Mütəxəssislər hesablamışlar ki, əla
mühazirədən sonra diqqətli dinləyici üç saatdan sonra materialın 70%-ni, üç
gündən sonra 10% -ni bərpa edə bilir. Təlimdə yadda saxlamanın müəyyən
qanunauyğunluqları var- şagird oxuduğunun 10%-ni, eşitdiyinin 20%-ni,
ğördüyünün 30%-ni, ğördüyü və eşitdiyinin 50%-ni, özü dediyinin 80%-ni, öz
fəaliyyəti prosesində öyrəndiklərinin 90%-ni yadda saxlayır.
Azərbaycan dili və ədəbiyyatin tədrisində interaktiv metodlarının tətbiqi müəllimin
peşəkarlıq səviyyəsinə yeni və kifayət qədər yüksək tələblər qoyur. Müəllimlər
dərs formasını seçərkən şagirdlərin marağını nəzərə almalı, İKT-dən istifadə etmək
bacarıqları yüksək səviyyədə olmaları üçün texniki təminatı lazımı materiallarla
zənginləşdirməli,dərsə yaradıcı yanaşmalı, məzmun standartlarına əsasən dərsin
məqsədini müəyyənləşdirməli,şagirdlərin biliyi tədqiqat yolu ilə əldə etmələri üçün
interaktiv təlim prosesi qurmalıdırlar O, elmdə təsdiqlənmiş ideyaları, həm də bu
və ya digər məsələ üzrə elmi idrak metodologiyası, onun metodları, problemin
həllinin ümumiləşdirilmiş üsulları haqqında dərin məlumata malik olmaqla
bərabər, müəllim şagird qarşısında problemi ustalıqla qoymağı, onun idrak və
tədqiqat fəaliyyətinə rəhbərlik etməyi bacarmalıdır. Müəllim məktəblinin daxili
aləmini görməyi, şagirdlərinin qarşılaşdığı vəziyyətin problemliliyini dərindən hiss
etməyi, təlim prosesində təşkilatçı, əlaqələndirici və tərəfdaş funksiyalarını yerinə
yetirməyi, həll yollarını axtararkən uşaqların buraxdıqları səhvlərə qarşı dözümlü
olmağı bacarmalıdır.
Hazır multimediya vasitələrindən ,elektron vəsaitlərdən -zənqin illüstrasiya,
cədvəllər, müəllimlərin mikrofonla hazırladıqları imla mətnlərə-audio imlalara
əsaslanan müxtəlif qrammatik tapşırıqlar,animasiya, videofraqmentlərdən istifadə
etmək olar. İnternet şəbəkələrindən istifadə edərək humanitar fənnlərin tədrisini
genişləndirmək və rəngarəng etmək olar. İnternetdən məqsədyönlü istifadə ilə
şagirdlər üçün maraqlı məlumatlar, şəkillər, sxemlər, fotoşəkillər, audio-video
fraqmentlər təqdim etmək olar.
Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimləri dərs hazırlayarkən üzləşdikləri
problemlər şagirdlərin dərsliklə,bədii mətnlərlə bərabər,elmi ,elmi-kütləvi mətnlər
üzrə tapşırıqların hazırlanmsaında dah çox yaranır.
Orfoqrafik və orfoepik normalar,ədəbi dil normaları, lüğəti zənginləşdirmək üzrə
bacarıqları formalaşdırmaq ,bədii zövq formalaşdırmaq,dilimizi və ədəbiyyatımızı
sevdirmək bu fənnin tədrisində qarşıda duran əsas vəzifə və tələblərdəndir.Bu
vəzifə və tələbləri yerinə yetirmək üçün müəllimlər İKT müəllimlər üçün çox
ugurlu vasitədir.Müəllimlərin İKT –nin malik olduğu üstün keyfiyyətlərdən dərsin
hər bir mərhələsində istifadə etmək imkanı var.
1. Yeni Mövzunun Öyrənilməsi:
- İnternet vasitəs ilə lazım olan mövzunun axtarışa verilməsi;
- Mövzu plan konspektin tutulması;
- Mətnin analizi və sxem və cədvəllərin hazırlanması;
- Mətnlər üzrə sualların hazırlanması;
- Müəllim tərəfindən qoyulan suallara cavabların axtarılması;
- Mövzu üzrə videofraqmentlərin tapılması, baxılması və müzakirə edilməsi;
- Mövzu üzrə təqdimatlara baxılması və müzakirə edilməsi;
- Statistik məlumatların tapılması və analiz edilməsi.
2. Biliyin yoxlanılması
- Özünü yoxlama testlərindən istifadə etmək.(www.e-test.edu.az,www.shagird.az)
3. Layihələr üzərində işləmə
Şagirdlər layihələr üzərində işləyərkən, onların qarşısına internetdən olduqca
maraqlı və geniş çeşidli resurslar çıxır. Onlar aşağıda göstərilən informasiyalardan
istifadə edə bilərlər:
- Virtual kitabxanalar,
- Virtual muzeylər,
- Müxtəli tədris yönümlü informasiyalar,
- Ensklopediya və məlumat kitabçaları
- İnternetdən istifadə edərək, güclü şagirdlər xüsusi bir hesabatlar, təqdimatlar
hazırlaya bilərlər. (www.e-resurs.edu.az)Zəif şagirdlər onların səviyyələrinə
uyğun daha rahat məlumatlar əldə edə bilər və əldə etdikləri məluamtlara daha
asan suallar hazırlaya bilərlər.
- İnternetdən əldə edərək, müxtəlif səviyyəli testləri həll edə bilərlər.
(www.shagird.az)
- Dərsliklərdən online istifadə ( www.e-derslik.edu.az )
İnternet resurslarından sinif şəraitində istifadə edərkən, başqa bir şəkildə də təşkil
edilə bilər:
- Frontal(şəbəkə də mövcud olan layihələr vasitəsi ilə virtual səyahətlər)
- Fərdi (tədrs yönümlü resursların axtarılması, yığılması və analizi)
- Qrup (birgə şəkildə tədris yönümlü layihələrin hazırlanması)
İnternet resurslarından tədris prosesində istifadə edərkən, Müəllim dərsə əsasən 3
istiqamətdən yanaşmalıdır:
- Tədris yönümlü: Şagirdlərin tədris materiallarını öyrənərkən, onların bu
materialları düzgün şəkildə dərk etməyinə və qavramağına nail olmaq;
- İnkişaf yönümlü: Şagirdlərin düşüncə tərzində müzakirə, analiz, müqayisə etmə və
yaradıcı yanaşma biliklərini formalaşdırmaq və inkişaf etdirmək;
- Tərbiyəedici yönümlü: Şagirdlərin dünyəvi düşüncə tərzlərini inkişaf etdirmək
- Öyrənilən mövzunun möhkəmləndirilməsi mərhələsində İKT- dən
- istifadənin imkanları çox cəhətlidir. Şagirdlər və müəllimlər təqdimatlar zamanı
Power Point
proqramından istifadə edə bilərlər. Kompyuter vasitəsi ilə şagirdlərin biliklərinin
yoxlanılmasında oyun formasından və test variantlarından istifadə etmək olar.
Təqdimatların tərkibində illüstrasiyalar, faktiki materiallar, cədvəllər, sxemlər,
qrafiklər, praktiki tapşırıqlar, testlər, problemli suallar ola bilər. Belə təqdimatlar
müəllimin vaxtına qənaət edir və şagirdlərin məqsədinə çatmağa kömək edir.
Humanitar elmlərin tədrisində İKT – dən istifadə dərsin səmərəliliyini və uşaqların
motivasiyasını artırır, başqa fənlərlə inteqrasiyasını asanlaşdırır, yaradıcı
bacarıqlarını inkişaf etdirir. İKT imkanlarından istifadə zamanı müəllim və şagird
əməkdaşlığı üçün əhəmiyyətli, yararlı informasiyalar VEB 2.0 alətlərindən istifadə
ilə yaradıcı məhsul hazırlamaqla şagrdlərin qarşısında əyləncəli bir dünyaya
səyahət uçun əla fürsət yaradır,onlarda əsl ustalıq bacarıqlarının olduğuna inam
hissi formalaşdırır. Ətrafindakıların əldə etdiyi bacarıqları görən ən zəif şagirdlər
belə bu texnologiyalardan istifadə etməklə,bu cazibədar aləmin səyahətçisi
olmaqla,bu səyahətdən ozünəməxsus yaradıcılıq işlərini əldə etməklə həm
sevinc,həm də indiyə qədər hiss edə bilmədikləri inam hissini yaratmaqla texnoloji
bilik və bacarıqlar (multimedia təqdimatları yaratmaq, veb 2.0 alətlərindən effektiv
istifadə etmək və s.) formalaşdırır:
• Müasir qiymətləndirmə mexanizmlərindən və əlavə resurslardan sərbəst istifadə
etmək
• Şagirdi daha da fəal öyrənmə prosesinə cəlb etmək
• Müstəqil şəkildə kompüter texnologiyalarından istifadə edərək layihə planı
hazırlamaq
• Şagirdlərdə 21-ci əsr vərdişləri, yüksək səviyyəli məntiqi təfəkkürü inkişaf
etdirmək -komandada işləmək, ünsiyyət və əməkdaşlıq, informasiya toplamaq və
ondan düzgün, səmərəli istifadə etmək, analitik düşünmə və problemi tez həll
etmək
• Təlim və tədris prosesinə daha yaradıcı yanaşmaq
Yeni pedaqoji və İKT texnologiyalarından istifadə müəllim-şagird münasibətlərinə
müsbət təsir edir, münasibətlərin genişlənməsinə və şagirdlərin sərbəst
çalışmalarına şərait yaradır. İKT dən istifadə tədris vaxtına qənaət etməyə imkan
yaradir.Müəllimlərin tədris prosesində yeni metod, üsul və fəaliyyət növlərindən
istifadəyə görə şəhər məktəb müəllimlərinin göstəriciləri rayon və kənd məktəb
müəllimlərinin göstəricilərindən əsasən yüksəkdir.Pedaqoji texnologiya yalnız
təhsilin elementi kimi deyil, həmçinin onun məqsədi, məzmunu, prosesi və nəticəsi
kimi xidmət göstərir. Pedaqoji prosesə sistemli, elmi və ardıcıl tətbiq edildikdə o,
təhsilin ayrılmaz bir hissəsinə çevrilir. İKT texnologiyaları innovativ tədris və
öyrənmə imkanlarının təmin edilməsi üçün müəllimlərə böyük imkanlar yaradır,
onlar səmərəli məktəb idarəçiliyinin təşkil edilməsində əhəmiyyətli rol oynayır.
Yeni pedaqoji və İKT texnologiyalarından istifadə müəllim-şagird münasibətlərinə
müsbət təsir edir, münasibətlərin genişlənməsinə və şagirdlərin sərbəst
çalışmalarına şərait yaradır. Müasir təlim texnologiyaların köməkliyi ilə təlimin
həm təhsilləndirici, həm inkişafetdirici, həm də tərbiyələndirici funksiyaları özünü
daha qabarıq şəkildə göstərir.
İnternet-layihələrinin tipləri
1. Beynəlxalq mübadilə
2. İnformasiya görüşləri və aksiyaları
3. Problemin həlli istiqamətində əməkdaşlıq
Layihə tipləri haqqında geniş məlumatlar:
Beynəlxalq mübadilə.
1. Dostlarla online şəkildə yazışmalar
2. Elektron məsləhətlər və ekspert şəklində çıxış etmək
İnformasiya görüşləri və aksiyaları
1. Layihənin iştirakçıları arasında məlumatların bölüşdürülməsi
2. Elektron yayımlar(elanlar,nəşrlər).
3. Məlumat bazasının yaradılması.
4. Birgə tədqiqatlar.
Problemin həlli istiqamətində əməkdaşlıq
1. İnformasiya axtarışı.
2. Birgə layihələrin yazılması.
3. Məktəblərin birgə internet resursları yarışması.
4. Təqdqiqat nəticəsində analizlərin aparılması zamanı meydana çıxan nəticələrin
bir yerə toplanması və onların birgə fikir mübadiləsi aparılması nəticəsində
problemlərin həlli yollarının tapılması.
İnternet-layihələr yaratmaq üçün, lazım olan əsas tövsiyələr: 1. Layihəni nə vaxt
başlamaq lazımdır? Bu layihə nə qədər davam etməlidir?
2. Bu layihəni işləmək üçün mənim kifayyət qədər vaxtım varmı?
3. Bu layihədə işləmək üçün lazım olan alətlər varmı?
4. Şagirdlər bu layihədə iştirak etməyə kifayyət qədər hazırdırlarmı?
İnternet layihələrin hazırlanması üçün əsas vacib 7 addımlar:
1. Öz pedaqoji məqsədləriniz haqqında düşünmək və Siz bu layihələr vasitəsi ilə
şagirdlərə nələr öyrətmək istəyirsiniz?
2. İştirak etmək istədiyiniz layihənin tipini müəyyənləşdirməlisiniz:
Beynəlxalq mübadilə
İnformasiya görüşləri və aksiyaları
Problemin həlli istiqamətində əməkdaşlıq
3. Layihənin mövzusunu müəyyənləşdirmək.
4. Hazırlamaq istədiyiniz layihənin planını tutmaq- bütün xırda detallarına kimi
nəzərə almaqla.
5.Layihənin başlanması və qurtarması tarixlərini layihədə iştirak üçün, ərizənin son
verilmə tarixlərinə kimi müəyyənləşdirmək.
6. Layihənin adının seçilməsinə xüsusi fikir vermək. Bu olduqca vacibdir.
7. Layihə hazır olduqdan sonra onu bütün layihə iştirakçıları ilə bölüşün. Qoy onlar
da sizin sevincinizə şərik olsunlar.
Beləliklə İKT-nin istifadəsi şagirdlərdə aşaıdakı gözlənilən bacarıqlar formalaşdırır:
• Müasir qiymətləndirmə mexanizmlərindən və əlavə resurslardan sərbəst istifadə
edir.
• Şagirdi daha da fəal öyrənmə prosesinə cəlb edir.
• Müstəqil şəkildə kompüter texnologiyalarından istifadə edərək layihə planı
hazırlayır.
• Şagirdlərdə 21-ci əsr vərdişləri, yüksək səviyyəli məntiqi təfəkkürü inkişaf etdirir
-komandada işləmək, ünsiyyət və əməkdaşlıq, informasiya toplamaq və ondan
düzgün, səmərəli istifadə etmək, analitik düşünmə və problemi tez həll etmək
bacarığını formalaşdırır.
• Təlim və tədris prosesinə daha yaradıcı yanaşır.
Müəllimlərin dərslərində istifadə edə biləcəkləri bəzi internet resursları haqqında
məlumat
- You Tube – sosial servis olub rəqəmsal video yazılışların müzakirəsi və baxışı
üçün nəzərdə tutulur.
- You Tube servisin imkanları -
Serverə videokliplərini
yükləyib, qeydlərini etmək və
digər istifadəçilərlə fikir
mübadiləsində olmaq.
- Həmfikir qrupların video
kliplərinə baxmaq
- Məzmun maraqlarına uyğun
olaraq istifadəçilər tapmaq, yaratmaq və birləşdirmək.
- Video kliplərin və video kanalların yenilənməsi səhifəsini yaratmaq
- Video klipləri You Tubedan oz saytına yönləndirmək,dərsin mövzusuna uyğun
olaraq lazımi video klipləri tapmaq mümkündür.Video klipin hiperlinki
www.Videosaver.ru saytının köməyi ilə kompyuterə yüklənir. Dərsdə resurs kimi
istifadə olunur.Yükləmək üçün Sizə lazım olan linki seçirsiniz və həmin
videoçarxın linkini videosaver.ru saytına daxil olaraq, linki ox göstərilən bölmənin
üzərinə qoyursunuz.
- Daha sonra yükləmək (Скачать) bölməsinin üzərinə vurursunuz və
kompyuternizin C diskində Yüklənənlər( Downloads) qovluğunun içərisindən
yükıənmiş videoçarxı götürüb istifadə edə bilərsiniz.
Bu sosial xidmətdən istifadə etmək üçün, ilk növbədə www.sladeshare.net ,
saytına daxil olursan. Daxil olduqdan sonra, qeydiyyatdan keçirsən. Qeydiyyatdan
keçmək üçün, ilk öncə sign up bölməsinin üzərinə vurmalısınız.
Sign up bölməsinin
üzərinə vurduqdan sonra, açılan pəncərədə :
- username bölməsində öz ləqəbinizi (misal üçün Azerbaycan21),
- password bölməsində parolunuzu, (misal üçün, 1234567890)
- email adress bölməsində isə ([email protected])
Yadda saxla: Hər bir bölməni dolduran zaman yazının altında yaşıl rəngli yazılar
olmalıdır.Yoxsa əks təqdirdə Sizin qeydiyyatdan keçməyiniz alınmayacaq.
Özünüzə ləqəb seçəndə onun qabağında hər hansı bir rəqəmin olmasına çalışmaq
lazımdır.
Daha sonra Sizə çərçivənin içərisində verilmiş rəqəmi olduğu kimi onun yanında
olan çərçivənin içərisində yazırsınız.
Bütün bu addımları etdikdən sonra, artıq Siz öz təqdimatınızı burada yerləşdirə
bilərsiniz. Bunun üçün, upload bölməsinin üzərinə vurursunuz və istədiyiniz
təqdimatı ora yükləyirsiniz.
Sizin qarşınızda bir pəncərə açılır Siz sizə lazım olan təqdimatın üzərinə
vurduqdan sonra open( открыть ) bölməsinin üzərinə vurursunuz, Sizin
tqədimatınız həmin an yüklənməyə başlayacaq.
Daha sonra Siz sol tərəfdə verilmiş kateqoriyaların içərisindən, Sizə lazım olan
bölməni seçərək, üzərində vurursunuz və təqdimatınız yaddaşda saxlanmış olur.
Artiq təqdimatınız
sladeshare saytında
saxlanmış olur.
Şagirdlərin Veb 2.0
texnologiyalarına
yiyələnməsi təhsil
ictimaiyyətinə həm də
milli-mənəvi baxımdan
böyük önəm kəsb edir.
Biz müharibə şəraitində
yaşayırıq, torpaqlarımız
işğal altındadır və bizim bir çox tarixi abidələrimiz var ki, mənfur qonşularımız
tərəfindən mənimsədilmişdir. Düzdür, biz tariximizi bilirik, öyrənirik. Bəs onun
qayğısına necə alırıq? Necə təbliğ edirik? Bu baxımdan şagirdlər yaratdıqları
təqdimatları (http://www.slideshare.net), xəritələri, sənədləri internet istifadəçiləri
ilə paylaşırlar. Cavab olaraq paylaşdığı insanlar öz rəylərini mətn vasitəsi ilə
bildirirlər. Nəticədə bir qrup şagirdlər bu təqdimat, xəritə və ya sənəd ətrafında
kiçik bir cəmiyyət yaradırlar. Veb 2.0 texnologiyaları dinamik və interaktivdir. İş
prinsipi, naviqasiya çox rahat və dinamikdir. Bu servislərdə işləmək üçün sadəcə
qeydiyyatdan keçmək lazımdır.
Hətta məktəb rəhbərliyi öz keçirdiyi pedaqoji şuraların nəticəsini də burada
yerləşdirə bilər ki, digər məktəblər üçün nümunə ola bilər. Avropada, Amerikada,
Rusiyada bundan tədris prosssində geniş şəkildə istifadə edirlər.
Müəllimlər öz hazırladıqları
təqdimatları bu saytda
yerləşdirə bilər.
Bunun bir maraqlı
xüsusiyyəti də var. Misal
üçün Siz hazırladığınız
təqdimatları öz email
adresinizə girmədən birbaşa
buradan istənilən şəxsin
emailinə göndərə bilərsiniz.
Bunun üçün ilk öncə email
bölməsinin üzərinə vurursunuz .Daha sonra sol tərəfdə açılan pəncərəyə
göndərdiyin şəxsin email ünvanını və yazmaq istədiyiniz məktubu da məktub
bölməsində yazaraq, send bölməsinin üzərinə basaraq, onun emailinə göndərmiş
olursan. Göndərdikdən sonra həmin şəxsin emailində bu Sizin tərəfdən
göndərildiyi aydın olur. Həmin şəxs bu təqdimata baxmaq istəyirsə, view
presentation bölməsinin üzərinə basaraq, bu təqdimata baxa bilər.
Əgər burada xoşunuza
gələn təqdimatı
özünüz üçün yükləmək
istəyirsinizsə, o zaman,
Siz downlaud
bölməsinin üzərinə
basaraq yükləyə
bilərsiniz.
Nümunə:
http://www.slideshare.net/Aidlkbrova/edit_my_uploads
Slideboom – Bu sayt təqdimatları
saxlamaq üçün olduqca gözəl bir
saytdır. Bunun həm pullu , həm də
pulsuz versiyası vardır. Pullu
versiyası ilə 195$-dır. Pullu
versiyasında 500 təqdimat
yerləşdirmək olar. Bundan istifadə
etmək üçün ilk öncə bütün
saytlarda olduğu kimi
qeydiyyatdan keçmək lazımdır.
Qeydiyyatdan keçmək üçün sign
up bölməsinin üzərinə vururuq və
açılan pəncərədə email,parol,
təkrar parol, daha sonra pullu və
yaxud pulsuz istifadəni seçirsiniz və aşağıda olan rəqəmləri çərçivənin içərisinə
daxil edirsiniz və sonra register bölməsinin üzərinə vururusunuz və qeydiyyatdan
keçmiş olursunuz.Əgər Siz bura öz təqdimatınızı yükləmək istəyirsinizsə, o zaman,
upload bölməsinin üzərinə vuraraq, Sizin qarşınızda belə bir pəncərə açılır Siz sizə
lazım olan təqdimatın üzərinə vurduqdan sonra open( открыть ) bölməsinin
üzərinə vurursunuz , Sizin təqdimatınız həmin an yüklənməyə başlayacaq.
Təqdimatı yadda saxlamamışdan qabaq, Sizə lazım olan katerqoriyanı seçirsiniz.
Seçdikdən sonra onun üzərinə vurursunuz və vurduqdan sonra təqdimatınız bir daha
yüklənəcək tam yükləndiikdən sonra sumbit düyməsinin üzərinə basırsan və artıq
təqdimatın tam yüklənmiş olur.
Delicios- Bu saytın böyük özəllikləri vardır. Delicios –bu xidmətin tərcüməsi
dilimizə möhtəşəm, Bu saytın
Rusiya versiyası bobrdobr.ru
saytıdır. Bəs bu sayt bizə hansı
imkanları verir?Bu xidmətin
köməkliyindən istifadə edərək,
bütün hazır materiallarınızı bu
saytda yerləşdirə bilərsiniz.
Bundan əlavə bu saytdan
istifadə etmək üçün ilk öncə
qeydiyyatdan keçmək lazımdır.
Qeydiyyatdan keçmək üçün: sign up düyməsinin üzərinə vururuq. Vurduqdan
sonra qarşımızda belə bir pəncərə açılacaq. Açıldıqdan sonra qeydiyyatdan
keçirsiniz. Keçdikdən sonra qarşınızda belə bir pəncərə açılır. Bundan sonra
qarşınızda bir pəncərə açılacaq. Bu açılan pəncərədə şəxsi profiliniz olacaq.
Bura istəsəniz öz şəklinizi yükləyə bilərsiniz. Əgər qarşınıza çıxan maraqlı bir
saytın linkini burda saxlamaq istəyirsinizsə, o zaman, Siz Add link(link əlavə et)
bölməsinin üzərinə vurursunuz və açılan pəncərəyə linki əlavə edirsiniz. Əlavə
etdiyniz linkin əgər yalnız Siz görmək istəyirsinizsə, o zaman Mark as private
bölməsini seçin. Yox əgər resursunuzun hamı tərəfindən görülməyini istəyirsinizsə
o zaman pulish bölməsini seçin.
Əgər Siz yeni bir yazınızı burda yerləşdirmək istəyirsinizsə, o zaman, Grate Stacs
bölməsinin üzərinə vurusunuz və belə bir pəncərə açılır. Açılmış pəncərənin
içərisində biz mövzunun adını yazırıq(başlıq) Mövzunun adını yazdıqdan sonra,
Grate bölməsinin üzərinə vururuq
və növbəti mərhələyə keçmiş
oluruq.
Daha sonra belə bir pəncərə
açılmış olur və bu pəncərənin
içərisində Siz öz mətninizi
yaza bilərsiniz. Mətni həm
yaza, həm də copy past edə
bilərsiniz. Mətni yazmaq və
yaxud əlavə etmək üçün,
ortada açılan pəncərəyə daxil
etmək lazımdır. Daha sonra
sol tərəfdə uncategorized (Kateqoriyalar bölməsindən) mətnimizin aid olduğu
bölməni seçirik. Seçdikdən sonra, add save link daha sonra save o vew
bölməsinin üzərinə vuraraq, mətni bu saytın yaddaşında saxlayırıq və daha sonra
publish (paylaşmaq) bölməsinin üzərinə vurursunuz.
Hesab edək ki, mətni
yazdınız və yaddaşda
saxladınız daha sonra
düşünürsünüz ki, bu
Sizin istdiyiniz kimi
deyil. Silmək istədiyiniz
zaman, delete stacs
bölməsinin üzərinə
vurmalısınız.
Daha sonra bu yazının
digər istifadəçilər
tərəfindən görünməyini, onların da bundan istifadə etməyini istəyirsinizsə, o
zaman Share Stack bölməsinin üzərinə vurursunuz və bunu hər bir istifadəçi görə
biləcək.
Bir anlıq hesab edək ki, mətini oxuyanda baxdınız ki, ya səhv gedib və ya nəyi isə
yazmağı unutmusunuz. Bəs o zaman nə etməlisiniz? Bu zaman Siz Edit stacs
(yəni düzəliş etmək) bölməsinin üzərinə vuraraq, öz düzəlişlərinizi edə bilərsiniz.
Düzəlişlərnizi etdikdən sonra eyni qaydada yaddaşda saxlayırsınız.
Pedaqoji imkanları:
Bu saytdan tədrisdə olduqca maraqlı bir formada istifadə etmək olar. Əgər Sizə hər
hansı bir yazınızı , şəkli qorumaq və yaxud bu yazını digər xarici yerli
həmkarlarınızla paylaşmaq istəyirsinizsə o zaman bu saytın köməkliyindən istifadə
edərək, onu yerləşdirə bilirsən. Siz bütün resurslarınızı burda saxlaya bilərsiniz.
Əgər Sizin qarşınıza maraqlı bir saytlar çıxıbsa ,o saytları Siz özünüz mövzular
üzrə qruplaşdıraraq, onların linklərini burda saxlaya bilərsiniz. Dünya təhsil
sistemində bundan çox aktiv şəkildə istifadə edirlər.
Siz online jurnal, gündəlik yarada və bu jurnaldan refleksiya vasitəsi kimi
istifadə edə bilərsiniz. Tədris bölməsinin əvvəlində şagirdlərinizi bu saytda
qeydiyyatdan keçirin. Hər dərsdən sonra şagirdlər bu jurnalı açıb , keçilən dərs
haqqında öz fikirlərini, dərsdə diqqətlərini cəlb edən məqamları, mövzu ilə bağlı
şəkilləri, sizin şagirdlərə verdiyiniz ev tapşırıqlarının cavablarını əlavə edə
bilər. Tədris bölməsinin sonunda öz jurnallarını sizə göndərsinlər. Bu gündəlik
(jurnal) şagirdlərin fəaliyyətini qiymətləndimək üçün vasitə ola bilməklə yanaşı ,
həmdə şagirdlərin daha sonra istifadə edə biləcəyi vəsaitə çevrilə bilər.
Sayta daxil olmaq üçün link:https :// penzu.com /
Saytdan istifadə ilə bağlı video dərs : https://youtu.be/6NUOKEyHtQ4
Müəllimlərimiz,biz tez - tez dərslərimizdə şagirdlərə tapşırıq verərkən saatdan
istifadə etməli oluruq. Dərslərimizi daha maraqlı etmək üçün, aşağıdakı saytdan
istifadə edərək elektron lövhələrdə, proyektorlar vasitəsi ilə divarlarda müxtəlif
növ saatlardan istifadə edə bilərsiniz. Sayt sizə bir neçə maraqlı saat növü təqdim
edir.
Sayta daxil olmaq üçün link :http://www.online-stopwatch.com/
1.Siz aşağıdakı saytdan dərslərinizdə ideya xəritəsi hazırlamaq üçün istifadə
edə bilərsiniz. İdeya xəritələri müəyyən mövzunu sizə təhlil etməyə imkan verən
resurslardır. Bu saytın ideya xəritəsi yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuş digər
saytlardan əsas fərqi şəkilləri, mətn sənədlərinizi və digər faylları ideya xəritəsinə
əlavə edə bilmək imkanıdır.
Sayta daxil olmaq üçün link :http://www.spiderscribe.net
2.Aşağıdakı internet resursundan istifadə etməklə ideya xəritəsi hazırlaya
bilərsiniz. Resursun üstünlüyü sadə və istifadəsi asan olmasıdır.
Aşağıdakı linkə daxil olun: https://www.text2mindmap.com
Outline your text hissəsindəki mətni silin və öz başlığınızı daxil edin və
Enter düyməsini sıxın
Əsas obyektə budaq kimi əlavə etmək istədiyiniz obyekti Tab sıxdıqdan sonra
yazın.
Draw Mind Map düyməsinə klikləyərək ideya xəritənizi hazırlayın
Download düyməsindən istifadə edib ideya xəritəsini kompüterinizə yükləyə, save
düyməsi ilə yaddaşda saxlaya bilərsiniz.
Learningapps.org ilə “ söz seçimi ” tipli tapşırıq hazırlamaq
1.Hörmətli müəllimlər, sayt sizə müxtəlif növ interaktiv tapşırıqlar hazırlamağa
imkan verir. Saytda hazırladığınız tapşırıqları elektron lövhədə, kompüterlərinizdə,
İPad-lərdə istifadə edə bilərsiniz.
2. Learningapps.org ilə ideya xəritəsi hazırlamaq
İdeya xəritələrindən müəyyən məlumatları, bədii əsərləri şagirdlərlə təhlil etmək
üçün istifadə edə bilərsiniz.
Sayta daxil olmaq üçün link : http://learningapps.org/
Nümunə:
http://learningapps.org/display?v=paidnhsua01
http://learningapps.org/display?v=pfmwccwja01
http://learningapps.org/display?v=peob42hz501
http://learningapps.org/display?v=p8n2o7m7301
Aşağıdakı linklərdə hekayə, komiks hazırlamaq üçün resurs və bu resursdan
istifadə ilə bağlı video dərslə tanış ola bilərsiniz.
Sayta daxil olmaq üçün link:http :// www.comicmaster.org.uk
1.Aşağıdakı saytdan şagirdlər dərsdə müxtəlif şəkillər tapmaq üçün istifadə edə
bilərlər. Saytda verilmiş şəkillər şagirdlərin yaş səviyyələrinə uyğundur
Sayta daxil olmaq üçün link: http://pics4learning.com/index.php?view=browse
2.Aşağıdakı saytdan şagirdlər dərsdə müxtəlif şəkillər tapmaq üçün istifadə edə
bilərlər. Saytda verilmiş şəkillər şagirdlərin yaş səviyyələrinə uyğundur
Sayta daxil olmaq üçün link: http://pics4learning.com/index.php?view=browse
Siz aşağıdakı saytdan şəkillərinizdən video
hazırlamaq üçün istifadə edə bilərsiniz.
Sayta daxil olmaq üçün link: http://photopeach.com
Sinif otağımızın tərtibatı dərslərimizin keyfiyyətinə təsir edən mühüm
amillərdəndir.Bu saytlar poster hazırlamaq üçün resurslardır.
Sayta daxil olmaq üçün linklər: www.postermywall.com ,https :// www.canva.com
Saytdan istifadə ilə bağlı video dərs:https://youtu.be/QhqYIiYTyFs
Siz öz səsinizi qeyd etmək, kompüterinizdə yaddaşda
saxlamaq, başqa insanlara göndərmək ,internet
səhifənizdə yerləşdirmək və sinifdə şagirdlərə tapşırıq
vermək üçün müxtəlif mətnlər hazırlamaq üçün
aşağıdakı saytdan istifadə edə bilərsiniz.
Sayta daxil olmaq üçün link : http://vocaroo.com
Saytdan istifadə ilə bağlı video təlimat: https://youtu.be/9fs6vkL4V9w
Calameo saytından elektron kitab, jurnal, təqdimat, mətn tipli sənədləri
paylaşmaq üçün istifadə edə bilərsiniz.
Sayta daxil olmaq üçün link :http://en.calameo.com
Saytdan istifadə ilə bağlı video təlimat :https://youtu.be/CaPhftTuSVA
Şagirdlərinizlə birlikdə müəyyən məsələləri müzakirə edə biləcəyiniz, divar qəzeti,
gündəlik hazırlaya biləcəyiniz veb 2.0 aləti.
Sayta daxil olmaq üçün link : https://padlet.com/auth/login
Saytdan istifadə ilə bağlı video dərs :https://youtu.be/BXf5rkjP5zE
1.Sadə sorğular hazırlaya biləcəyiniz sorğu aləti, bu resursda sorğuda yalnız bir
sualdan istifadə edə bilirsiniz. Nəticələr sizin emailinzə göndərilir.
3Sayta daxil olmaq üçün link :http://www.micropoll.com/
2.Aşağıda linkdə verilən resursdan sorğu yaratmaq və sorğu keçirmək üçün istifadə
edə bilərsiniz. Sayt öz imkanlarına və funksionallığına görə digər saytlardan
fərqlənir.
Sayta daxil olmaq üçün link: http://www.typeform.com
WWW.SURVEYMONKEY.COM
Sorğular, anketlər hazırlaya biləcəyiniz web 2.0 alətidir.
Hörmtəli müəllimlər, Quizlet saytından online test, flaşkart hazırlamaq üçün
istifadə edə bilərsiniz.
Sayta daxil olmaq üçün link : https://quizlet.com
Saytdan istifadə ilə bağlı video link : https://youtu.be/HL7qytWfShU
Online test hazırlamaq üçün www.getkahoot.com səhifəsi testi hazırlayandan
sonra sayt sizə kod verir, bu kodu şagirdlərinizə verirsiniz. Onlar kompüterdən və
yaxud telefondan daxil olub testləri həll edirlər.
Yadda saxla: Müəllimlər bu saytlardan istifadə haqqında məlumatı
www.youtube.com saytında yerəşdirilən videolarda əldə edə bilər.Bunun üçün
saytın axtarış sətrində lazım olan ünvanı yazmaq kifayət edər.
AZƏRBAYCAN DİLİ VƏ ƏDƏBİYYAT FƏNNİ ÜZRƏ MARAQLI
TƏDRİS BÖLMƏLƏRİNİ ƏHATƏ EDƏN İNTERNET KATALOQ.
AZƏRBAYCAN DİLİ
Azərbyacan dili haqqında
www.anadili.com
Azərbyacan dili haqqında
www.azeri.org
Uludil
www.prof-kazimov.iatp.az
Müasir Azərbaycan dili
www.kazimov.by.ru
Kitablar
www.kitab.tk
Elektron kitabxana
www.imtahan.bloqspot.com
www.kitabxana-az.tk
Qafqaz.info
www.qafqaz.info
Ulu dil
www.uludil.gen.az
UNO-lar haqqında Azərbaycan dilində ilk sayt
www.uno.az
ƏDƏBIYYAT:
Azərbaycanda Fransız Ədəbiyyatı
Biblioqrafiya. Kitabxanalarımız. Kitablarımız.
http://afalibrary.iatp.az
Qədim Azərbaycan türklərinin mifologiya və folkloru haqqında sayt.
http://azmif.net
Mövlana Cəlalələddin Ruminin 800 illiyinə həsr olunmuş Azərbaycan dilində
İnternet sayt.
http://movlana.org
Nəsrəddin Tusi adına Elm-Təhsil Dərnəyi
http://degib.s5.com
Nizami Gəncəvi
http ://nizamigencevi.sayt.ws
Hüseyn Cavid
www.cavid.gen.az
Azərbaycan Uşaq Ədəbiyyatı
http://childbook.aznet.org
Elçin Əfəndiyev
www.elchin.com
Bəxtiyar Vahabzadə
www.vahabzade.net
Şəhriyar sənəti
www.sehriyar.sevgisi.com
Mikayıl Müşfiq
www.mushfiq.com
Yazıçı Anar
www.anar.az
Piruz Dilənçi
www.piruzdilenchi.com
Məhəmməd Füzuli
www.mfuzili.iatp.az
Kitabi Dədə Qorqud
http://dede-gorgud.iatp.az
Azəbaycan ədəbiyyatı
http://literature.aznet.org
Cabir Novruz
www.cabir-novruz.az
Yusif Vəzir Çəmənzəminli
http://yusif-vezir.iatp.az
Nəsihətlər
http://nesihetler.iatp.az
Xəmsə
http://khamsa.iatp.az
Baba Pünhan
http://punhan.azerall.info
Azəbaycan dili və ədəbiyyatı
www. azeri.org
Atatürk Mərkəzi
www.ataturk.az
Səməd Vurğun
www.samedvurgun.com
Üfüqlər (dil tədqiqatı və inkişafı ilə məşğul olan təşkilat)
www.horizons.az
Xarici və Azərbaycan ədəbiyyatı
www.xariciedebiyyat.azeribloq.com
www.azeriedebiyyati.azeribloq.com
Qədim Azərbaycan türklərinin mifologiya və folkloru
www.azmif.net
Azəbaycan ədəbiyyatı
www.literature.aznet.org
Alatoran jurnalı
www.alatoran.org
Azerworld – Azərbaycan türk mifologiyası və folkloru
www.azerworld.info
Əzizə Cəfərzadə
www.azizajafarzade.com
İlyas Əfəndiyev Fondu
www.ilyasafandiyev.az
Art Yazar.comwww.azyazar.com
Istifadə edilən ədəbiyyatların siyahısı
1. O.Gündüz,R.Süleymanov Müəllimlər üçün sosial servislər .Bakı, 2012
2. R.Süleymanov,A.Abuşov Biz və sosial servislər . Azkomp,2013
3. M.Mərdanov Azərbaycan təhsili islahat yollarında: uğurlar, problemlər,
vəzifələr... Bakı, 2001.
4. M.Mərdanov, A.Mehrabov, T.Qardaşov Təlim-tərbiyə prosesinin və
nəticələrinin qiymətləndirilməsi islahatın mühüm amili kimi. //Azərbaycan
məktəbi. Bakı, №1, 2002.
5. A.Mehrabov. Təhsilin demokratikləşməsi: problemlər, vəzifələr. //Təhsil,
mədəniyət və incəsənət, Bakı, №4, 2001.
6. A.Mehrabov. Təhsildə texnoloji yanaşmaların mahiyyəti və əsas
xüsusiyyətləri. //Azərbaycan müəllimi qəzeti, Bakı, 2006.
7. A.Mehrabov. Şəxsiyyətyönümlü təhsil standartlarının hazırlanma
texnologiyası. // Azərbaycan məktəbi. Bakı, №4 (596), 2005
8. M.Mərdanov. Azərbaycan təhsil sistemi Real vəziyyət, problemlər və islahat
istiqamətləri. Bakı, 2005.
9. A.Mehrabov, Ə.Abbasov, Z.Zeynalov, R.Həsənov. Pedaqoji texnologiyalar.
Bakı, “Mütərcim”, 2006
10. Fəal təlim və məktəb rəhbərliyi. “Fəal təlim məktəbləri şəbəkəsinin
yaradılması” mövzusunda keçirilmiş seminarın materialları.Bakı,2000.
11. Fəal təlim və məktəb rəhbərliyi. “Fəal təlim məktəbləri şəbəkəsinin
yaradılması” mövzusunda keçirilmiş seminarın materialları. Bakı, 2001.
12. Fəal təlim və məktəb rəhbərliyi. (I-II cild) Bakı, 2002.
13.А.С. Сиденко, А.В.Хуторской. О повышении квалификации с помощью
сети Интернет// Школьные технологии.-2000.-№
14.М.И. Башмаков, С.Н. Поздняков, Н.А. Резник. Процесс обучения в
информационной среде// Школьные технологии.-2000.-№
15.«Информационные технологии в начальном образовании»// Школьные
технологии.-2000.-№
16.Щеглова С.Н. //Адаптация учителей к информации. Школьные
технологии – 2005.-№1.-207с
17.Анохин С.М. // Школьные технологии.-2005.-№2.-208с
18.Н.А. Резник. Технология визуального мышления.// Школьные
технологии.-2000.-№4.-127с
19.Г. Селевко. Учитель проектирует компьютерный урок.// Народное
образование.-2005.-№8.-136с
20.Е. Якушина. Образовательные Интернет-ресурсы в учебном
процессе. // Народное образование.-2005.-№7.-133
21.Дворецкая А.В. Основные типы компьютерных средств обучения.//
Школьные технологии.-2003.-№6.-187с
22.Веревкин В.В. Компьютерная переподготовка учителей.// Школьные
технологии.-2003.-№6.-180с
23.И.Курбатова. Программное обеспечение на уроках русского языка.//
Информатика и образование.-2002.-№3