17
Afssuy n ufsti agd Haddachi 1 Afssuy n ufsti Hammou BOUCHKHAR. Yuri Idmond Gabis, is la n tazzad’ adlis la iqqn a kat n ssaghul la irz’em .agd Imula n Tmektit, ayn ur x an tettu, yufu lxatir (1) afriwn ns lluzen am tmektit n ayt uzelmad’ n ifriki a, d arezzu ighzan ha ighezzif. Zeg ssya agd it adl .ffir as yusaxd ad nekk x isqsiten n urmagh, d ukkus n tmelsa ak ad

afssuy n ufsti

  • Upload
    ahnjif

  • View
    46

  • Download
    5

Embed Size (px)

DESCRIPTION

essai sur le roman Ahmed Haddachitazra x wals n hmd HaddaciHAmmou BOUCHKHAR

Citation preview

Page 1: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 1

Afssuy n ufsti

Hammou BOUCHKHAR.

Yuri Idmond Gabis, is la n tazzad’ adlis la iqqn a kat n ssaghul la irz’em .agd Imula n Tmektit, ayn ur x an tettu, yufu lxatir (1) afriwn ns lluzen am tmektit n ayt uzelmad’ n ifriki a, d arezzu ighzan ha ighezzif. Zeg ssya agd it adl .ffir as yusaxd ad nekk x isqsiten n urmagh, d ukkus n tmelsa ak ad

Page 2: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 2

ax yili, jar mi ara nesti. « An ssiwl tikt n w alsiwn, ha ur x an tedder xas g idj.»(2) imci ag ixs ad izri agd tmaggit i bad’n a teg bezzaf, ha teqqim g ict mi ara n isin an ill ha n recceq, am makka g inna 3mruc g ict n tikkelt. Ur d yusi i wn illan h’ezz’ut’i ad isegh tasud’ad’ (bague). Amur n ixf it fkn awal g udida, di iwi x urezzu n tmaggit ur as illi s man ighr zzigs ; ur d yusi at yagel .mara s ikksn i ungal ad u rit qqen aserwet x ixf, ha iqqim qah’ d ungal ? (3) Amezruy amessas. Ils n ungal (narrateur) i ssawaln s netc, ittl as ususem z manig iberrem. Awal ibbi, d ag uwessar igin tusna n imazighen, tanut ih’t’an mag zrin « id’fur iyyi s wallen » (a, 14).a nbad’ an iz’ir’ g ura3a yu, tad’uri n tenbatt’ n tt’alb, is d usin widda it seqsan : hi w ansa nx g tmurt a ? Agd ils n imula d ad ini « ur nssen yat f darnex, iligh nellul, d willi f ed nellul, akal, amezzruy, awal … » Wad taghuri, d ufrigh assmi ax 3mmren iqerra ; wwtin lh’ess xfsn .ha djin ur ax nnin x igelliden n tmazgha la merrten s ussbed n igherman s unect n lbeghli i kkin x ifadden nsn.

Page 3: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 3

Kem n ttawg x umzzruy ,d at n af izdy d idj unezgum ,neghd ,aswingem ityaglen ,zeg wahli ,yaghull sis ils n imula …gher ugerram Agustin yawitid al imusnaw n w assa ,d uzemz g mi nella al asusm i qqnen iwdan ,isul izyyer ,allig ur ufin «timd’elt » manig ssgunfun .rix ,ad ttawssnen iwaliwn ,zrin ax ,ak a n af mara n asi d mara nekref .ur z’iln tiwirja n th’ellal ,kem tell aca n tneggarut ,iz’ir’ at g w acal .swammu iqqen « ad ddux ad ssigelx gh tsrfin iqnen n inneghmisen »(a,11). Amezzruy war azilal Ur ixs an gguni zeg umzzruy, wen assu neghd wn zik, ayn iggutn ; is i ttwawt xfs ddri ; da iqqim iqqen aqmu .al kem as irz’em, is xas ak ad ini taned’fart ns i win it’nin. Ayenna ighzan, ig stit, nta ad isqsa idj ; magms nta, ma zeg d idda, s mani ddan zzughrent .adda yd yas uggid ad ig isqsitn a ad yili isentel asid’n (calcul) itit adjan ad y ili (4). Din, kem agd i « krez (y idj) gh isemd’al iqebburen » (a, 49) ak ad i asi zzigsn ca, ur t ddun am tazzliwin n temt’ut’ s tsiwad’ (don) n tutrarin ; neghd isemt’al nnun kerzattn am makka g inna idj umlgaz.

Page 4: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 4

Midden d uyn ikkin, d makka a sn teh’d’u nehla aflay, i dji hn ad gn ibss’ar’n ; is la dfar’n ayn na i hn tekrad’n ; d ghermi smuqquln am w awal ighzan ur d iwi ircayn digs .s tissal i irwis izi i urezzun abrid g tisit, iqqim la it baba. Buheyyuf kem d ikker ur d ikki xas x imezlad’ g useggas n l bun ,llan midden id i aghuln s uyedda ,ddjiwnen .laz’ illa milmi ttusit ;ayt ut’err’h’ urt ssinen xas s idlsan ;Cukri g ughrum aherfi ,issiwl x mag zzruyn s tammemt d wn ur yufin m ara issemtn .day yazzel gher isramn (poubelle )ggaren ir’umin .tamazirt umazigh d ict .g rrif inna xt Cukri ;tin latlas iqqis a xt Serh’an g Mes3uda ;tn sus ,y iwitid ils n imula am makka tezri zik dihin , gher ayt tmazirt ,allig xsn « ad sekr n angul ighweman » 3ddlen zeg tiz’r’a n w asif . Am makka ur tri lala Xlij at ssiwl xf ma ikkan, berrmen gher lbett’a as sis rz’en ta3awidt. D udida nta ara d y asn imqadda x w nit alsn s tegni as ittwaggen i uct’at ; ixs ur ttasan la menzaghen ; ag allig i texs ad y ini war amsasa nsn. Fenneddu g ungal a y usd x idj ubett’u jar m ara n 3awd x ayt nnej, am lgud n tnbatt’, mad midden n ku i ass. Asttuy ur x a iggur gher wid neghd win it’nin.wn n usi d ad i adj amggur d ah’izun .ili i 3dln y iwid an adja mur i y ixf, ak ad imghi ; is

Page 5: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 5

« tawuri tella ginex nekk ni …ad nellil ger ax d ixfawn » (a, 56). Amu agd ingiten n ulemsi (société) ixs ur ck it nuy, i grick gher ict n temnat’, is imray at ilit ag idsn, xas g taghma. Ad’fur, amrwas i kerfn anelli : Kem illa ca n ufras (idj n ifrasn) i tmurt a smi ara t n asi nta a ggin ad’ffur n win it’nin ; ur djin wtin anfa g uz’ur’ nsn ak ad annayn manig iwt’n. taned’furt tgu am wen itt’fen g ucewwal u serdun ,day ittu aze3ret’ ns ,d milmi ara t i ssqer,adj tars’t’i ara sn iqqnen tinzar,q uzzur imi, d Lxatit kem yuri « gan ayt dari izumal »is umz’en g umerwas am idj usekkin ighzan,ttun is la yusd x ict n twarjit i zwan, tamawayt tessen makka ara tssers afus x uh’bbuy a allig tenna :a wa rix ca g tudert uma ada y ddux gher isnnal ur igi cci winu .walayenni amerwas iqqen midden d iserdan sar ttunhen kem ur asn telli ssr’ima ;ayn fsan igerramn am tidet ur izri idj udem ,qqimn win it’nin la kemsn . Zeg imzagaln d issers bab udida ad ig askkin xmi ur ikkir, ad i azn taynrt gher w acal nehla asird, ad iddu ad isu taberrkant bt’an as ilddayn x w aman n wat’il ; tudert umerwas xas d arwas, al teg tallest mnid as 3ad ara yuc ghers s uxencuc. Iskkinen n

Page 6: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 6

umerwas ur x at nbbi ag idsn g ict n titi, arwa nnsn sar igwhiz, amrwas d ayddid it addum timqqit timqqit, ad ay y awt’ ad imrar it ili uggid innet’ digs .wn ixsn ad ibbi agd umerwas ixs ad ig r ca uzett’a, maymi yugl iqqn at i3mmer s usghan, d twada gher zzawit. Asafar icejjin zzegs ad y ili g tqbbat’, d llamat s ih’idas am ayt zik, s uyu ay aghuln iwdan g ulemsi n imula ismektin ur ghisssen ad ilin d nihni (5). Ta3awidt gimula …d tn umenghi d t tazzla ; tazzla x uddur idda n i amum ; g ufgan ibt’a w atig ns is xas agd mi izdi, iswit am uzzal.ur ssinx m a tit adjan ad iqqim ikref am i3nz’al (animaux) d ikkin n umad’al it ini uerwas, amad’al it’nin ara i d’furn wad g mi nlla ha ig anggaru. Walaynni s ammu ay tgu tudert at’u tekt’u waxxa d aferr’igh, tih’llal ns bennen, is t adj an atwarja s ma ur n ss ikl x w acal ; day nt’un midden waxxa ur ghersn afriwen, ttun is as n llan it’arn x w acal. Wn isswln sdjiwen as a3rreq, am ixf n netcin issawaln g ungal y’iwid « nnan iyyi gix acyu3i, acku ur felsx s kigan d tghawsiwin » (a, 33). Iwdan g umata zt’in tn ih’enjaf, i ssawat’n gher umermd n ikswatn km ur asn 3diln ma y ggunin, neghd ur kkiwrn xfsn ha sburzn tn.y if at mxenfart

Page 7: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 7

agd ca nidj x atmxenfart x ca nidj, ay nnan imusnawn n w assu (Agnes Heller). Idda ad ini Heidegger is bsalit n zzelt’ tezz’a (6), ay u smi ara n aki allig n tetter tirit illan g ufus n uwerdani (étranger) ak ax t ifk, irz’max ikuraf. Aydi ig it urd wen « ittraran talekkawt n ayt temdul » (a, 31) walynni wen itggunin at ttasin ghifs, ak ad ifsus uz’az’a xfs; y ixs i y idj ad issker tighmas i w ass umxazzaf. Win it iddren xsnt at asin zeg w ansa ifsusn, al kem kkren zeg ut’us’ afen xas acal xmi tt’s’n, ur ghersn ad ghzen x w aman ad sun, ssirdn ircayn, ixs ad qqimn i urifi ur t afn mani « igh t nd y iwi yan » ggunin ah’njif ara sn d y awi ad kksn fad. Lgud i ghemsn i ungal, igu wn fad ; agd ijedjigen g tiremt n tmexsi qqiment ur ufin ma hn i kt’in, d tarbat i urezzn bab n netc g imula, tugel al manig as t iwt’ tizi n u3ddel imensi i bab as, tekker tezri ayn as tmdi, teqqim x idis, walu mara t ih’ars’en. Asqsi n isemt’al dubrid imraratn : Asr’ud’ (création) ur illi nehla unbay ikemmusn, d unzagh zeg isemt’al iqburen, llan in zik, neghd g « tidefr’in zgan i n midden »qah’ iseqsitn la gguren gher ufgan. G ufgan ay neqqaz g ils ara x y ini

Page 8: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 8

manig iqqert. »Isqsitn ur ilin tamrarut, max is sul rad ighma useqsi igh ittufsay, may ad af dari gan iseqsitn » (a, 53). G udida (recit) n imula n ssiwl ma g ggutn x wen isemqaddan tawala n w awal d b dida ya igin akay, ixfi ran ad ighez x tidet uxessuy ufett’uj n uneghmis n tmurt,igu idj mi iggut uh’uf,ikkd timizar n tlelli d imraratn(tadimuqrat’it) d usid ;b udida idj uggid ighran isswu zeg tussna i t utcen i midden makka ara y amz’n tanbat’ jar ifassn nsn,neghd gren ten i tn ihn y ukren agd g iz’uran nsn. Iwaliwn i ttawi ur gint xas tini n issek (expérience), walaynni y iwid ag mag llan g igdudn mghernin g umalu n timraratin. S umzagal i waliwn ur igi b udida akkuc n tussna »is as ghwrix, nex as sellax » (a, 75). Agd udida n imula nerz’em i y ict n tsurrift i z’iln ; i sax tssiwd’gher tizi n manig ara n llef i tenbad’t ta3nz’ult ur yusin zeg titt’ n tussna d imraratn i ssenyuddun tudert n igdudn n w assa. Amsawal agd idj, neghd agd ict n tsmunt ;nta d ict n tslya(canal) ak ax issers mnid n tand’fart irz’an tamurt ;is as i ttwag ad iqqen sar « isghl yan tibridin gher gh ixf nnes mad ittekka »(a,76) ;d ay iffegh a sn ixf ;is tidemmutin qah’,sers ntn midden xas ak ad zrin ,am lgud n tilgwin ur t babban sisn am isergan ur igin tawuri n

Page 9: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 9

iwdan, ixs ur tawt’n ansa n iserdan. Stit ayn ara n isin s tudert iz’il, xas ad y ili wn ax izwarn ax t izzri ak a ur tekk xf nx g ikrusn it isbedden ; waxxa tawesna ur telli g ict n titi (a, 78) ur ax iqqen a tn n asi « yat s yat » makka ara y ixs ugerram n Dda Muh’and. Ira3atn ggutn, xas ad y awt’ idj ad isti yidj s y adj win it’nin, ur t igi nehla w sid’n, la i wwet qah’ iberdan iggutn s ca igan ighr’us’n, aka d yasi wenna y ixs. Midden am ufgan Dda Muh’and ghers idmutn yat’nin ur y ukiz ; Deleuze, d ad y ini ak a hn tesskt ixs urt tmzrigt. Iqqim ugens n tmatarin ikms x ma y ffrent (a, 78). Akrus n tirra G w amur n tirra, matta ntat tn ighban? Tedda att teg tn it inin iman n ugdud (7) ; am s ammu ara teg g ussan idyusin. Ara3a d n iwi g imula n uf ihn la zz’ughr’en abrid a s may rzin ad rez’mn n isqsitn qqimnin la kemsn, allig id yuli xfsn ugedr’ur’. Inejda km ur hn nbin, s kkren tn, ur hn ttun, xas is ghersn inezgumen it’nin.day tiqqad mi ur ufin asafar, aghuln gin taydrin g iger sar jjin « ussan ferghnin ar ttirin ad ten ttun ad ur urrin » (a, 39). Lala Xlij tgu s twala ns ict n tsraft, la tsmun qah’

Page 10: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 10

ussan n usun g w ammas ns. Ur x at ts’rr’u xas tilmi ara tzed’ ; n ufi t i zwar as at ssiwl agd yils n w alas x tghur’i d manig y iwd’. Ixs ad issefsus tamara x babbas is a ssexs’r’ ghifs ak ad igher ; daha tessers at’ad’ x ukrus mi ur tghis tenbat’ as terz’em, s is ay ttusu lala Xlij at ini « lmxzen amexxar ka ad yega » (a, 37) ; timexxert urt bedd xas gher uyedda bar tiwt’ at aker agd ixfawn, zeg syin agd usu ungal ad issiwl x tmektit. Arezzu x ukraf(la mort) n Sufya y iwi t ad inber akraf n tigharin it’nin,tirra ns t ulid am w agga n ungal amssalt’u(policier) ;Xlij tseqsat :may tghrim g tinmel d idlisn smi tbabbam ku y ass ?xas aggwa nsn irz’a ighir awn nnun,waxxa s w ammin illa degsn iwaliwn n stit, xas g umezwaru y ixs i y idj ad y isin ma g llan g ukemmus ih’tta, 3ad ara i ttawg gher win it’nin »lh’urma nne,ssuruf aggasen n mdden ar d telkemt anezgum nnek »(a, 38). Awal u d idj uzett’a innegzan ; y ixs ad as tt w af tilmi, ak ad inyuddu gher « tanyaft nnex d tinnu »am makka ara t ini temghart Xlij. Ticeffert nna teg tenbat’ (l’état voyou), taghul ttwassen ur tqqim tssebhad’ ag idj ; mqqar tsdid am iman.dmag llan x ufgan, ad issers aseqsi n ixf (l’identité), d w amur as ighzan ad ili d winnes. Ixf nta, ttudert; waxxa la teddu, illas manigher tssgunfa, al km t

Page 11: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 11

ttawg x tisit at qqal ixf nns atjber ayn smi ur t ukiz ixf ns ; ag ak ad y isin idj is ur igi ixf ns, agd wad d iz’d’i, ayn ur iz’iln y igit ad tekwrt’ (défendre) x inezgumn (causes) n win it’nin t adjt winnek ur y ufi mas n itraran. Awal n ayt zik y iwid (1-manigher teddit at azebbart ? 2-ad bbix akeccud’ n 3ari. 1- akem al tebbit wen am illan g uxbu). Akay s iskkinen d tghawsiwin a ad aghuln zwarn gher midden, is ran wen illan wasa, 3ad ar ttawgen x ca it’nin ; Muh’emmad allig itt’ef aqbbuc n w aman wwad’il, iswit ; inna y as i wsmun »anna d ur tiwit gh tudert ur sul ak illi » (a, 42). Yiwt’ uggid gher tizi nna manig ara issgut ih’enjifn, ur t it aker xas idj iqmren, kem ixs ad imun d tudert. S iggitn a yuzd manig ara i sti inidan it igin urd winin as t utcen ; udm a ax iqqimen tgit « tawala n i tekken dghi, manig ur tell ixas ict n tudert, ntat n tedder; day t ssghuy a tebbi nnican agd ayn ur illin, i sur telli tudert ffir ukra » (8). Tawada jarn irezz’umn d umawis ur d at fedd’an ; tawada d fadur imzarayn d ufz’az’. Xas kem ttiwt’ at d’r g tned’fit am makka tgu Sufya iddan g »tugga nnes ».afgan urd « s 3nwa ag ucka. ca i gan jar lgud d umezruy » (9), ak ad ijber gher nta, bar is yucka (errance) stit, qah’ tisitin as it tmmucen, ak ad y annay aqmu ns, ur xa ssaddant.d

Page 12: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 12

kem as imghi ca umalu digs idd ad y ili la y amu agd ca it’ni, sar izeddig as (10). Tallst d udida : Yuri Jean Wahl « ur telli twuri ur igin tallest », zeg temnat’ ns adida (récit), ggutn as ag nta tizr’a t ssalay timz’d’it igan zund buwdida mi ur iwhin usemqadda n twaliwin « ufix ed ixf inu ger » iberdan udida it itutcen i u nnejla, tawit i uxemmem ad inwer gher ujemmat’ « yad’n zun d igh felli iggut uz’az’u n ixf inu » (a, 80). Ayn ur i ssidden igu tallest (ambiguë), tit’ iqqnen tella g maggin adida. Wen isenyuddun awal g uz’ett’ ayu, la yuki s ma ur itt’ifen acal is la tusit agd nta ca zeg tmitafizikt n w awal (a, 81). Tssiwl tmazirt yuli ghers uh’ers’i ighudan ; d uh’ers’i yiwi wat’u yif it wen iqqnen maqqar yusi tallest ; ak ad wen iqellbn ad issid, ixs as ad y iz’ir mara issig s twuri yu ara yannay inidan « n tuska nne ». Az’ett’a d yusi buwdida n imula, izzri as tiqqad g w ul, ay nit iss’iwd’en ad i3neq (désespoir) i mag tette rat y isin, allig isul unezgum n ukwh’ars’ gher dat ur hn itci, ha suln t utcen tighrad’ nsn i ma ten ijdarn g may gin nihni s yils asn yakkan ad ilin g tudert a. Dda lh’aj iteggan

Page 13: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 13

tirebba3 d ixxi nselmn, igu idj zzig sn, is yaghul issawal i tarwa ns xas s ta3rabt (a, 58).tighrad’ a i teddun xas g lehtuf zwanin tra hn tmurt baraka zeg may teghd’af gher lmexzen (tiserfin )as ismqadd a iberdan. La t adln midden ad isinen isd « igharasen lli yad illan » (a, 70) mur yufi ad qqnen. Iggut may ggunin ur as n illi walu ; zeg ssya ara rzun iberdan it awin s tmazirt d ixfawn Nsn, d iqerra nsn. Adida d amh’ayl, illa zek zik ; tarselt issers Elkhatir agd Imula n takzi, teddad ak a tezdy awal d usekkil ha teghmes iw ubbr’aw (aqqa) iwwtin ighli wahli. Ungal n Lkhatir yusi idj w agga imeghren g tghuni ns is idda udida ns i fukk, ha isul ur as y ufi asarut as irezz’mentiwwurin a d izilaln zeyyernin.ak ad ifsiyw ukrus, aqqen ad n awi aberrem gher ums’awat’ jar n ayt taddart ; ams’awat’ dikkren d tammara, d tghuni g tgelmusin x att awi menghuyt. Tarbat ur teffegh, maggin argaz la issers xfes titt’ ; d ay awin imh’at’arn gher berra (a, 87).d xas ten xsn ad mzarayn agis, x at inin is as ffghen it’arn ccwari. Mnid uzeyyer a, ihn it adjan ad gen aganun n ddrur, d as n iggir, ara3a n uburz, d urezzu n w addur yulin ; ammi tamt’ut’ ur tell ixas a kat mermedd. D allig i ttuz’ughur d w acal ur iqqim i

Page 14: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 14

urgaz udem ; xas ammi nta gher mi illa udem ; tamt’ut’ tettcit g ilammen agd igaz’it’n. Nenna mnid uzeyyer a, la n t af tirbatin n ayt tmazirt xa t xsn ad mzarayn d ulemsi tagh tazzla, «yuf ghid tamdint acku ur fellas ibezziz babas ad en teg agelmus» (a, 63). Wen irezzun ad y isin ca x unjaq (reussite) n ixinselmn, ixs as ad yaghul gher usegmiya n ufrigh ; y iz’ir’ makka ar at isemqadda ak ad y ili g tanumi ur itzbarn win it’nin. Asqsiy a ibad’ ax y uc an ssid mmax allig it ajer bu tmurt bab umerwas g unzagh as d y iwi. Aseqsi igu G. Camps x ubghur n tneslmt g tmurt n lmughrib g drus isggasen x uyn ur gin udayn neghd i3isawin g wahli n tudertiwin sskin, xa n t sskwh’ar’as’ isd merwasn imazighen d tnselmt, g tghuni. Tamt’ut’ inger uzduz d tezr’ut’ : Amzruy ak ad ittwassen, iqqen at tekket x ulemsi iten yusin x tadawt n twetmin, it innalen i yingi n ussan. D makka teh’t’a tewtemt ils (tutlayt) ay teffer tikemsin n t3awidin, zzrinin ussan n usun. Qqimen iseqsitn n tazzegt (sexe) ag ggin allagh n maggin arezz’um ara d y asn imal. Amsasa n ulemsi yezri x ussghad tegg temghart agd tmezzyant. Ams’awat’ n lwacun d immatsn,

Page 15: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 15

yujer wen ara ten izdin d babatsn. S w awal it’nin, widda mi terca tenbat’ x at mlalan, ak ad gent ict n twuri gher w ass umenghi. Gher ussan ighimi manig illa umherram d tqebbat’ x at awin cwin uh’ett’uy ara y adjn ah’erraz (ennemi) isusem ; Zayna ak ad tas gher netc n ungal, anezgum as itghiman, illa ikkasd zeg temnat’ n wen it yurun, akad tawt’ s ghers, illa w awalg ixf n immas ; al bbas d ad as teg makka »iyyi ur iz’e » (a, 99). Tawsna tawtmt d tn maggin ass, tbad’ a tessurf tifica n ikuras ; ara3a ns ur iqqur, ifsus ha ibenn, is igu ah’ewwes’ gher tamda, ansa n w aman d umalu. Azett’a ur x ait ali kem ur as llin tighrad’ ; « iceqqa yan igan yan ufus tizi yad » (a, 101) ; imci ur it ffegh unelli i yan h’ma ad ifghel, neghd as n t’un w afriwn jlant as, kem i s’ud’uzgu ; am makka tannay Lalla Xlij. Irat’ n tbarda : tamaggit : Akeccum gher tmazirt ur d yusi x ubrid i gin lmenjur, ur llin xas isawn ack i t ggunin, d uzawt’ (rejet) mah’d ur tkkir tasa. Tinebjuwt tella, sar immurs’ y idj s urifi neghd laz’. Akerr’ef (refus) g imula n tmektit tikliy idda at iyisin memmis n

Page 16: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 16

tmazirt ixsn ad ighz gw ul n usun ak ad issers afus x iman ussan. Ak as rez’mn taynert, ddan as laghan Kasistu, am wn d y usin, ismun ayn ismun, d zeg w ass mag mzaray ag idsn, sar zr’in zzegs agd ict ; ggden t ad y ig agitsn am umezwaru ; ffir mara igwhez alugn, bedden x atig n mag kred’ zeg tserfi, inna s Da Mh’and : tessnet tellit iyyi g tizi yujren tn iwt’n ghuri tarwa n taddart inu ; is « tsugert gh ul in »(a,104). Awal it lal an agd tssekt a, iddad ax y ini, widda ur nessin, ur negguni ad ax xsin, h’meln ax. Askkin ar isbezdan, nat mmax ur nggar at’ar’ gher wen izwaren s uzawt’ n ut’ar’ ns ; ha n ssiglxfes ca i gan ; al winin d udfnin ha qqimen d i3nz’al, kem ur t aghuln ayt umazir ag gin i3enz’al. Ur illi mag hn iggunin. Ah stit, ttux iwin t id isaffen ur xa it gharn, d igran ur ssebzigen tiregwin. Mmax allig d usin ayt tmazirt ad h’emlen winin it ggaren tamaggit nsn, gren widda ihn it sskwh’ar’s’n ad akin, isinen magmes nihni, isd amyajar a ittaghulxas iusghan ; s w awal it’nin isd d ad ilin stit, wini it amz’en tamaggitasn itt asn zegnnej, am tbarda. X ubridu yuri Kunzu » mara tget ckkinad ay t ili tmaggit nk la sersn akt zeg nnej ? » (11).

Page 17: afssuy n ufsti

Afssuy n ufsti agd Haddachi 17

Uqun : Nuzd gher ugwhaz n tghuri n ungal ax yuri Lxatir, ha tsul tghur’i x fad, ur tenni at qqen aqmu i ughbalu n udida d w als amazigh. Isul g umett’ar’ n imula mara ittzuzrn, kem ixs idj ad ismuntarrect i w as uqrif. Inyan :

1- El khatir, Imula N Tmektit, ungal, phediprint ,2002 .asayn ara n eg gher zzat, la t aghuln i tsufeght a.

2- Merleau_ponty, ayn nez’r’u d ur nez’r’i, afer ,218 . 3- Agunad’, Tasafut, utt’un, 35, oct ; 2002. 4- Wittgenstein « un calcul existe quand on le décri ».Grammaire philosophique, p .314 .

5- Borges, L’Herne, 1981, p, 79. 6- Matta n tat l metafizik ? (a, 14). 7- Ernisto Sabato, iz’ir Borges (a, 152). 8- M.Arkun : A3rat’ (coran) asgudj n : H.S’alh’, ttali3a, 2001, a, 74. 9- Raj Bncmsi : Fracture du désir, actes Sud, 1999, a, 49. 10- Emmanuel Lévinas : Martin Heidegger et l’ontologie, 1932. (l’intentionalité). 11- Le monde des livres, 19/09/2003.